Giải pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá lết quả học tập của học sinh trung học cơ sở huyện bố trạch, tỉnh quảng bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
________________________________________________________________

NGUYỄN VĂN HÀ

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH
QUẢNG BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
________________________________________________________________

NGUYỄN VĂN HÀ

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH
QUẢNG BÌNH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THỤC ANH

NGHỆ AN - 2018


i

LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập và nghiên cứu đến nay tơi đẫ hồn thành luận
văn thạc sỹ của mình.
Tơi xin chân thành bày tỏ lịng biết ơn của mình tới Trường Đại học
Vinh, khoa Sau Đại học, các giảng viên, các nhà sư phạm đã tận tình giảng
dạy và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong q trình học tập, nghiên cứu và
hồn thành luận văn;
Đặc biệt tôi biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Thục Anh người cơ đã tận tình
hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ, động viên tơi trong suốt q trình nghiên cứu
và thực hiện luận văn;
Tôi chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, chun viên Phịng Giáo
dục và Đào tạo, các cán bộ quản lý, giáo viên và các em học sinh trong các
trường THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đã động viên, khích lệ, hỗ
trợ, cung cấp cho tơi tài liệu, thơng tin bổ ích, thiết thực để tơi hồn thành
luận văn này;
Tơi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã ln quan
tâm giúp đỡ, cổ vũ, động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tơi trong q
trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Cho dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu
sót, hạn chế, rất mong nhận được những ý kiến chỉ dẫn, đóng góp của của q
thầy cơ các bạn bè đồng nghiệp để luận văn hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!
Nghệ An, tháng 6 năm 2018
Người thực hiện

Nguyễn Văn Hà


ii

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... i
MỤC LỤC ........................................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ............................. v
DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................ vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA,
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ .. 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................... 9
1.2.1. Kiểm tra và kiểm tra kết quả học tập ..................................................... 9
1.2.2. Đánh giá và đánh giá kết quả học tập .................................................. 10
1.2.3. Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá ................................................... 11
1.3. Một số vấn đề về hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh Trung học cơ sở ...................................................................................... 12
1.3.1. Vị trí, chức năng, vai trị của kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh ................................................................................................................. 12
1.3.2 Mục tiêu, nội dung và yêu cầu, nguyên tắc kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh ....................................................................................... 14
1.3.3. Các hình thức, phương pháp và quy trình kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập của học sinh .............................................................................................. 17

1.4. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh Trung
học cơ sở.......................................................................................................... 19
1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
của học sinh Trung học cơ sở ......................................................................... 19
1.4.2. Mục tiêu của quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá ............................. 21
1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh Trung học cơ sở ...................................................................................... 25
Kết luận chương 1 .......................................................................................... 27


iii

Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH
GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH ....................... 28
2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng .................................................................... 28
2.1.1. Mục đích khảo sát ................................................................................ 28
2.1.2. Nội dung điều tra khảo sát ................................................................... 28
2.1.3. Đối tượng điều tra khảo sát .................................................................. 29
2.1.4. Phương pháp điều tra khảo sát ............................................................. 29
2.2. Khái quát tình hình kinh tế, xã hội và thực trạng hoạt động giáo dục
Trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ...................................... 29
2.2.1. Về quy mơ trường, lớp, học sinh ......................................................... 29
2.2.2. Về đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên .............................................. 30
2.2.3. Về học lực của học sinh Trung học cơ sở ............................................ 31
2.2.4. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học ......................................... 32
2.2.5. Về hoạt động xã hội hóa giáo dục ........................................................ 32
2.2.6. Đánh giá chung về giáo dục Trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh
Quảng Bình .................................................................................................... 33
2.3. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh

trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ....................................... 35
2.3.1 Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động kiểm tra - đánh
giá kết quả học tập của học sinh .................................................................... 35
2.3.2 Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về thực trạng sử dụng các hình
thức phương pháp kiểm tra - đánh giá và thực hiện kế hoạch kiểm tra - đánh
giá kết quả học tập của học sinh và mức độ phù hợp của các hình thức ....... 36
2.3.3. Thực trạng kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
Trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ...................................... 37
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh Trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình .............................. 39
2.4.1 Thực trạng quản lý việc lập kế hoạch kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của học sinh .................................................................................................... 39
2.4.2 Thực trạng quản lý việc tổ chức thực hiện kiểm tra - đánh giá kết quả
học tập của học sinh ....................................................................................... 39
2.4.3 Thực trạng thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động kiểm tra - đánh giá kết
quả học tập của học sinh ................................................................................ 45


iv

2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá ..... 47
2.5.1. Ưu điểm ................................................................................................ 47
2.5.2. Hạn chế ................................................................................................. 47
2.5.3. Nguyên nhân ........................................................................................ 48
Kết luận chương 2 .......................................................................................... 50
Chương 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA,
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH ......... 51
3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp ............................................................ 51
3.2. Các giải pháp đổi mới quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học

tập của học sinh Trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ........... 54
3.2.1. Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm cho Cán bộ quản lý, giáo viên và
học sinh đối với hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. . 54
3.2.2. Xây dựng quy trình và kế hoạch kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh .......................................................................................................... 58
3.2.3. Tăng cường bồi dưỡng kỹ năng xây dựng ngân hàng đề thi cho hoạt
động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ........................................................ 69
3.2.4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động kiểm
tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ..................................................... 71
3.2.5. Tăng cường xây dựng cơ sở vật chất và các điều kiện phục vụ cho hoạt
động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ........................................................ 75
3.2.6. Tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm tra hoạt động kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập của học sinh .......................................................................... 78
3.3. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp .......................... 81
3.3.1. Mục đích thăm dị ................................................................................. 81
3.3.2. Nội dung thăm dò ................................................................................. 81
3.3.3. Đối tượng thăm dò - Phương pháp thăm dò ......................................... 81
3.3.4. Kết quả thăm dò ................................................................................... 81
Kết luận chương 3 .......................................................................................... 82
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................ 84
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 87


v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
TÊN VIẾT TẮT

TT

NỘI DUNG

1.

ANTT

An ninh trật tự

2.

BGH

Ban Giám hiệu

3.

CBQL

Cán bộ quản lý

4.

CB

Cán bộ

5.

CNTT

Công nghệ thông tin

6.

CSVC

Cơ sở vật chất

7.

GV

Giáo viên

8

HS

Học sinh

9.

NV

Nhân viên

10.

KT-ĐG

Kiểm tra, đánh giá

11

KQHT

Kết quả học tập

12.

THCS

Trung học cơ sở


vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Thống kê đội ngũ giáo viên THCS ................................................ 31
Bảng 2.2. Thống kê học lực học sinh THCS (%) .......................................... 32
Bảng 2.3. Nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của hoạt động KTĐG .................................................................................................................. 35
Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ phù hợp của việc áp dụng
hình thức, phương pháp KT-ĐG (%) ............................................................. 37
Bảng 2.5. Đánh giá của GV về thực trạng sử dụng các phương pháp KT-ĐG
đối với các bài kiểm tra định kỳ ..................................................................... 38
Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL, GV về tổ chức thực hiện kế hoạch KT-ĐG
kết quả học tập của HS (%) ............................................................................ 40
Bảng 2.7. Đánh giá của HS về thái độ của GV trong khi coi kiểm tra .......... 41
Bảng 2.8. Đánh giá về mức độ nghiêm túc trong kiểm tra của GV, HS ........ 42
Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL, HS về mức độ phản ánh chất lượng

học tập của HS qua kết quả kiểm tra .............................................................. 42
Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL, GV về khâu chấm, trả bài kiểm tra ........... 43
Bảng 2.11. Đánh giá của HS về khâu trả bài kiểm tra ................................... 44
Bảng 2.12. Đánh giá của CBQL, GV về khâu ghi và quản lý điểm kiểm tra
(vào điểm của GV) ......................................................................................... 44
Bảng 2.13. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện kế hoạch KT-ĐG
kết quả học tập của HS THCS ........................................................................ 45
Bảng 2.14. Đánh giá của CBQL, GV về hiệu quả quản lý hoạt động tổ chức
KT-ĐG ........................................................................................................... 46
Bảng 2.15. Đánh giá của CBQL, GV về những nguyên nhân ảnh hưởng đến
chất lượng quản lý hoạt động KT-ĐG kết học tập của HS ............................ 49
Bảng 3.1. Kế hoạch KT-ĐG kết quả học tập của HS .................................... 59
Bảng 3.2. Ma trận đề kiểm tra học kỳ ............................................................ 63
Bảng 3.3. Mẫu dàn bài các bài kiểm tra ......................................................... 63
Bảng 3.4. Đánh giá của CBQL, GV về tính cần thiết, tính khả thi của các giải
pháp quản lý ................................................................................................... 82


1

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Thực tiễn lịch sử xã hội loài người cho thấy, đối với sự phát triển của
mỗi quốc gia, dân tộc, giáo dục có vai trị, vị trí hết sức quan trọng. Việt Nam
cũng khơng nằm ngồi xu thế đó.
Nghị quyết số 37/2004/QH chỉ rõ “Chất lượng giáo dục còn nhiều yếu
kém bất cập, hiệu quả giáo dục còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo
nguồn nhân lực cho đất nước, hoạt động giáo dục còn nhiều hạn chế, những
tiêu cực trong giáo dục, dạy thêm học thêm tràn lan, thi cử nặng nề, tốn kém...
gây bức xúc trong xã hội”; Ngày 04 tháng 11 năm 2013 Ban chấp hành Trung

ương Đảng khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về "Đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội
nhập quốc tế". Nghị quyết đã đưa ra 7 quan điểm chỉ đạo cho sự phát triển
của giáo dục và đào tạo trong thời kỳ cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước.
Trong đó việc đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra, đánh
giá kết quả giáo dục là một trong 9 nhiệm vụ và giải pháp mà Nghị quyết đưa
ra.
Đổi mới giáo dục nghĩa là phải đổi mới tất cả các thành tố giáo dục:
mục đích, mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, giáo viên, học sinh,
kiểm tra, đánh giá. Do đó, hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh có vai trị hết sức quan trọng.
Kiểm tra, đánh giá là một trong những khâu quan trọng của quá trình
dạy học và giáo dục. Hoạt động kiểm tra, đánh giá là kênh thông tin hết sức
quan trọng giúp lãnh đạo nhà trường có những thơng tin chính xác về hoạt
động giáo dục trong nhà trường từ đó đưa ra những điều chỉnh, giải pháp phù


2

hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Kiểm tra đánh giá giúp giáo viên có
những phản hồi tích cực trong việc thu thập thông tin để nắm bắt sự tiếp thu
kiến thức và kỹ năng của học sinh góp phần hoàn chỉnh hoạt động giáo dục dạy học của mình. Kiểm tra đánh giá giúp học sinh tự đánh giá trình độ của
mình và từ đó hình thành động cơ học tập đúng đắn. Kiểm tra đánh giá giúp
các nhà quản lý có được các thơng tin cần thiết để có thể đề ra các chính sách
phù hợp trong việc nâng cao chất lượng nhà trường có những đổi mới hợp lý.
Thực tiễn quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá trong dạy học ở trường
THCS cho thấy: quan niệm về kiểm tra đánh giá của giáo viên, học sinh và xã
hội có nhiều bất cập, các nhà quản lý còn thiếu về kiến thức, yếu về năng lực
tổ chức quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học một cách khoa

học, khách quan. Vì vậy, việc kiểm tra, đánh giá chưa phát huy được đúng vai
trị và chức năng của nó trong việc nâng cao chất lượng dạy, học của thầy và
trò.
Quản lý trường THCS không thể tách rời quản lý hoạt động kiểm tra,
đánh giá. Bởi vì mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học và giáo dục HS có
quan hệ biện chứng với hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học và giáo
dục kiểm tra, đánh giá khách quan kết quả dạy và học có vai trị vơ cùng to
lớn trong việc nâng cao chất lượng dạy và học của thầy và trò.
Là một người quản lý trong trường THCS, để đưa nhà trường phát triển
đi lên theo đúng tinh thần chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, giúp nhà trường
phát triển vững chắc, trước những thách thức và cơ hội của ngành giáo dục,
bản thân đã chọn đề tài: "Giải pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập của học sinh trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng
Bình".
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.


3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh trường THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong giai đoạn hiện
nay.

4

4. Giả thuyết khoa học
Đề xuất và vận dụng đồng bộ, linh hoạt các giải pháp quản lí hoạt động
kiểm tra, đánh giá kết quả học tập học sinh phù hợp với đặc điểm và điều kiện
dạy học của các trường THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình sẽ góp phần
nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học ở các trường THCS huyện Bố Trạch,
tỉnh Quảng Bình.
5. Nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu
5.1 Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập của học sinh THCS.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh và quản lí hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
của học sinh THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
- Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh ở các trường THCS huyện Bố Trạch, Tỉnh Quảng Bình.
5.2. Phạm vi nghiên cứu
Giới hạn phạm vi khảo sát thực trạng, thăm dị tính đúng đắn và khả thi
của các giải pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh ở các trường THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng các phương pháp
phân tích tổng hợp, xử lý số liệu.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra khảo sát, thu thập
thông tin thực tiễn hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh
trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
- Nhóm phương pháp xử lý số liệu thu được: Bằng phương pháp thống
kê toán học.

5

7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập của học sinh THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh ở các trường THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
Chương 3: Một số giải pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập của học sinh ở các trường THCS huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng
Bình.


6

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA,
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Tác phẩm “Lý luận dạy học vĩ đại” của nhà giáo dục J.A.Comesnky từ
thế kỷ XV đã đề cao vai trò, ý nghĩa của kiểm tra đánh giá quá trình lĩnh hội
tri thức của học sinh, đây là tác phẩm đặt nền móng cho lý luận dạy học ở các
nhà trường; Tác phẩm đã chỉ rõ việc kiểm tra đánh giá phải căn cứ vào mục
tiêu học tập và hướng dẫn học sinh phải biết tự kiểm tra, đánh giá kiến thức
của bản thân.

Về sau các nhà nghiên cứu lý luận dạy học đã phân tích và phát triển lý
luận kiểm tra đánh giá ở các góc độ: vai trò, ý nghĩa, mục tiêu, nội dung,
nguyên tắc và phương pháp nhằm đảm bảo tính khách quan của việc kiểm tra
đánh giá.
Tại Phần Lan, thành công trong giáo dục là kết quả của một quốc gia áp
dụng hiệu quả phương pháp đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết (Katie A.
Hendrickson, Ohio University, 2012). Mục đích đánh giá là nhằm hướng dẫn
và thúc đẩy việc học cũng như những kĩ năng tự đánh giá cho người học.
Phương pháp đánh giá là sự kết hợp giữa quá trình giáo dục, kĩ năng làm việc
cũng như hành vi (Finnish National Board of Education, 2010). Quy trình
đánh giá lớp học tại Phần Lan cho phép GV đánh giá và điều chỉnh chương
trình giảng dạy dựa trên nhu cầu của HS. Đối với Úc, đánh giá lớp học được
coi là thành tố cơ bản trong giáo dục và lợi ích của đánh giá trong lớp học
chính là chú trọng chiều sâu của quá trình học tập (J J Cumming, Griffith


7

University, Brisbane, QLD, Australia, 2010). Singapore với những kinh
nghiệm xây dựng lớp học/trường học tư duy và điểm mới trong hệ thống thi
cử chính là sử dụng bài tập Dự án. Trong khi Anh đang hướng tới hệ thống
đánh giá chú trọng vào hiệu quả (đánh giá trong lớp học) thì Scotland, Wales
và Bắc Ailen thậm chí đã có những bước tiến xa hơn trong những cách tiếp
cận trong đánh giá quá trình. Qua các nghiên cứu về KT-ĐG trong lớp học và
kĩ thuật KT-ĐG trong lớp học của các nước trên thế giới có thể tổng hợp và
phân chia thành 3 nhóm kĩ thuật đánh giá là: (i) Kĩ thuật đánh giá thái độ, giá
trị và sự tự nhận thức của người học; (ii) Kĩ thuật đánh giá kiến thức và kĩ
năng; (iii) Kĩ thuật đánh giá phản ứng của người học đối với giáo viên hướng
dẫn học.
1.1.2. Ở Việt Nam

Trong chế độ phong kiến, dù chưa có khái niệm kiểm tra, đánh giá;
nhưng các triều đình phong kiến đã biết cách lựa chọn người tài thông qua các
kỳ thi. Năm 1070 vua Lý Thái Tông cho lập Văn Miếu, và từ đó việc học có
bài bản hơn, người ta xem Văn Miếu Quốc Tử Giám là trường Đại học đầu
tiên của Việt Nam. Năm 1075, vua Lý Thái Tông tổ chức khoa thi đầu tiên
trong lịch sử khoa cử của Việt Nam. Chế độ khoa cử thời phong kiến bắt buộc
sĩ tử phải trải qua ba kỳ thi để đạt học vị cao nhất: thi Hương, thi Hội, thi
Đình. Thi cử thời phong kiến có luật khá nghiêm ngặt, thể lệ khắt khe.
Kế thừa những thành tựu về kiểm tra đánh giá học sinh của một số
nước trên thế giới, ở nước ta đã có một số cơng trình nghiên cứu và nhiều bài
viết của nhiều tác giả được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành, các kỷ yếu
khoa học trong các buổi hội thảo bàn về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của
học sinh. Đã có nhiều nhà nghiên cứu cho ra đời các tác phẩm nghiên cứu về
vấn đề kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh như: Trần Khánh Đức
với tác phẩm “Đo lường và đánh giá trong giáo dục” (2006); Nguyễn Đức


8

Chính với tác phẩm “Đo lường và đánh giá trong giáo dục và dạy học”
(2008); Nguyễn Bá Lãm với tác phẩm “Kiểm tra đánh giá trong dạy học đại
học” (2003).
Đánh giá trong giáo dục có nhiều dạng, tương ứng với những đối tượng
và mục đích đánh giá khác nhau có các dạng đánh giá khác nhau, như: đánh
giá hệ thống giáo dục, đánh giá một bậc học, đánh giá cơ sở giáo dục, đánh
giá GV, đánh giá HS, đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trưởng, đánh giá
1giờ dạy của GV, đánh giá kết quả học tập của HS… Học sinh là đối tượng,
là sản phẩm giáo dục, đồng thời là chủ thể của quá trình giáo dục, do đó việc
đánh giá kết quả học tập của HS giữ vị trí đặc biệt trong đánh giá giáo dục.
Kiểm tra trong dạy học là rà sốt để tìm kiếm thơng tin phản hồi xem

học sinh biết gì, biết đến mức độ nào hoặc làm được gì theo mục tiêu học tập.
Đánh giá là đưa ra nhận định tổng hợp về các dữ kiện đo lường được qua các
hình thức kiểm tra trên cơ sở đối chiếu, so sánh với các tiêu chuẩn - mục tiêu.
Như vậy, KT-ĐG là hai công đoạn liên hệ mật thiết với nhau, không
tách rời được. Kiểm tra là cơng cụ, là phương tiện và hình thức chủ yếu, quan
trọng nhất của đánh giá. Thông qua việc sử dụng bộ công cụ đo được xây
dựng trên những mục tiêu và tiêu chí xác định, kiểm tra có vai trị cung cấp
thơng tin làm cơ sở dữ liệu cho việc đánh giá. Nếu coi đánh giá là mục đích
của một hoạt động thì kiểm tra là phương tiện quan trọng để thực hiện mục
đích, nói cách khác, nếu đánh giá dựa trên các mục tiêu được xác định thì
kiểm tra căn cứ trên các tiêu chí tương ứng với các mục tiêu, nếu đánh giá
nhằm hướng tới một quyết định liên quan tới mục tiêu thì kiểm tra nhằm so
sánh sự phù hợp của sản phẩm với các tiêu chí đã được định ra. Vì kiểm tra là
phương tiện và hình thức của đánh giá nên có loại hình đánh giá nào thì cũng
có loại hình kiểm tra đó.
Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS ở các trường


9

THCS được thực hiện chủ yếu thông qua việc tổ chức kiểm tra thường xuyên,
kiểm tra định kỳ một cách có hệ thống, theo quy định trong chương trình giáo
dục. Hoạt động kiểm tra, đánh giá là hai khâu quan trọng trong việc đánh giá
kết quả học tập của học sinh, là hai việc thường đi liền với nhau, có quan hệ
ràng buộc, hổ trợ lẫn nhau, không phải mọi hoạt động kiểm tra đều hướng tới
mục đích đánh giá.
Tuy nhiên từ trước tới nay trên địa bàn của huyện Bố Trạch, tỉnh
Quảng Bình chưa có những nghiên cứu và tìm hiểu sâu về vấn đề quản lý hoạt
động KT-ĐG của các trường THCS.
1.2. Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Kiểm tra và kiểm tra kết quả học tập
Cho đến nay khái niệm kiểm tra có nhiều cách hiểu khác nhau, tùy theo
chuyên ngành mà khoa học đó tiếp cận: Tác giả Nguyễn Đức Chính cho rằng
“Đo lường là quá trình thu thập thơng tin một cách có định hướng về các đại
lượng đặc trưng như nhận thức, tư duy, kỹ năng và các phẩm chất nhân cách
khác trong quá trình giáo dục”[8].
Theo cách tiếp cận chung nhất, trong đại từ điểng tiếng việt, Nguyễn
Như Ý đư ra định nghĩa kiểm tra là xem xét thực chất, thực tế [46].
Từ điển giáo dục “Kiểm tra là bộ phận hợp thành của quá trình hoạt
động dạy - học nhằm nắm được thông tin về trạng thái và kết quả học tập của
học sinh, về những nguyên nhân cơ bản của thực trạng đó để tìm những giải
pháp khắc phục những lỗ hổng, đồng thời củng cố và tiếp tục nâng cao hiệu
quả của hoạt động dạy - học”; trong lĩnh vực giáo dục, nhà khoa học Trần Bá
Hoành cho rằng, kiểm tra là cung cấp những dữ kiện, những thông tin làm cơ
sở cho việc đánh giá.
Thoe Từ điển Tiếng Việt: “Kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để
đánh giá, nhận xét”.


10

Qua các định nghĩa trên, ta có thể khái quát về kiểm tra như sau: Kiểm
tra là công việc nhằm vào mục đích đo lường hay xác định mức độ đạt được
thành tích so với mục tiêu đặt ra.
Hoạt động kiểm tra là hoạt động thu thập số liệu, soát xét lại công việc
thực tế để đánh giá và nhận xét. Các hình thức như kiểm tra trong hoạt động
giáo dục đó là: kiểm tra thường xuyên, kiểm tra định kỳ, kiểm tra tổng kết.
Kiểm tra kết quả học tập là thông qua bài kiểm tra học tập đánh giá
năng lực và ý thức, mức độ hiểu biết, nắm bắt kiến thức của học sinh.
1.2.2. Đánh giá và đánh giá kết quả học tập

Đánh giá là quá trình hình thành những phán đốn ,nhận định về kết
quả cơng việc trên cơ sở dựa vào sự phân tích những thơng tin thu được, đối
chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra nhằm đánh giá đúng thực trạng, đề
xuất những giải pháp thích hợp để nâng cao chất lượng và hiệu quả cơng việc.
Theo Nguyễn Đức Chính, thuật ngữ đánh giá được định nghĩa “Đánh
giá là quá trình thu thập và xử lý thơng tin một cách có hệ thống nhằm xác
định mục tiêu đã và đang đạt được ở mức độ nào”.
Tác giả Đặng Bá Lãm cho rằng : “ Đánh giá là q trình làm cho rõ
mức độ thích hợp của đối tượng được đánh giá so với các mục tiêu đề ra”
[30].
Tác giả Trần Bá Hoành đưa ra định nghĩa đánh giá là quá trình hình
thành những nhận định, phán đốn về kết quả của cơng việc, dựa vào sự phân
tích những thơng tin thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đã đề
ra nhằm đánh giá đúng thực trạng, đề xuất những giải pháp thích hợp để nâng
cao chất lượng và hiệu quả công việc.
Đánh giá là sự phán xét trên cơ sở đo lường thông qua kiểm tra. Kiểm
tra thường đi liền với đánh giá, hoạt động KT-ĐG là một khâu quan trọng
không thể thiếu của quá trình dạy - học. KT - ĐG là giải pháp hết sức quan


11

trọng để nâng cao chất lượng dạy - học. KT-ĐG là công việc của cả GV, HS
và các nhà quản lý giáo dục.
- Đánh giá kết quả học tập là q trình thu thập thơng tin, xữ lý thơng
tin và diễn giải hiện trạng, nguyên nhân, hiệu quả, chất lượng giáo dục theo
hai khía cạnh khác nhau: Kết quả học tập đạt được của học sinh khác và kết
quả đạt được của học sinh so với mục tiêu giáo dục đã đặt ra. Đánh giá kết
quả học tập học sinh theo hình thức trắc nghiệm khách quan và tự luận.
- Theo quan điểm Nguyễn Đức Chính thì: “Kết quả học tập là mức độ

đạt được kiến thức, kỷ năng hay nhận thức của nười học trong một lĩnh vực
nào đó [14].
- Trong đánh giá kết quả học tập của học sinh, đầu tiên là phải kiểm tra,
lại quá trình học tập của học sinh, sau đó tiến hành đo lường để thu thập
những thông tin cần thiết, cuối cùng là đưa ra những quyết định phù hợp.
Hoạt động kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh là hai khâu có
quan hệ mật thiết với nhau, kiểm tra nhằm cung cấp thông tin để đánh giá và
đánh giá thông qua kết quả của kiểm tra, hai khâu đó hợp thành một q trình
thống nhất.
- Đánh giá kết quả học tập của học sinh là cơ sở để giáo viên nhận ra
những ưu điểm, hạn chế trong hoạt động giáo dục, đặc biệt là đối với bản thân
mỗi GV từ đó có sự điều chỉnh, hồn thiện hoạt động dạy học và giáo dục của
mình, phấn đấu khơng ngừng nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học.
1.2.3. Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá
Chủ thể của hoạt động KT-ĐG kết quả học tập học sinh là hiệu trưởng,
phó hiệu trưởng, tổ chun mơn và các nhà giáo.
Quản lý hoạt động KT-ĐG kết quả học tập cảu học sinh là lĩnh vực
quản lý con người, nó được kết hợp giữa chủ thể và đối tượng quản lý, có thể
có sự đổi chổ giữa chúng. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học


12

tập của học sinh là q trình tác động có mục đích, có kế hoạch đảm bảo tính
pháp lý của nhà quản lý giáo dục.
Quá trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh thực chất la
quá trình xác định cho được mức độ thực hiện của các mục tiêu dạy học.
Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh là cả một quá trình thu thập
và lý giải một cách hệ thống bằng chứng thơng qua các bài kiểm tra của các
loại hình kiểm tra trong chương trình giáo dục của nhà trường.

Quản lý công KT-ĐG kết quả học tập của HS bao gồm:
- Quản lý kế hoạch đánh giá
- Quản lý ra đề của giáo viên
- Quản lý quá trình đánh giá học sinh của giáo viên
- Quản lý quá trình ghi, lưu kết quả
- Tổng hợp điểm của giáo viên chủ nhiệm
1.3. Một số vấn đề về hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
ở trường trung học cơ sở.
1.3.1. Chức năng và vai trò của hoạt động đánh giá kết quả học tập
đối với q trình dạy học
Có các chức năng cớ bản sau đây:
- Sàng lọc, lựa chọn: khơng phải chỉ là chức năng riêng có của ngành
giáo dục - đào tạo. Mà rất nhiều ngành, nghề trong xã hội địi hỏi phải có sự
lựa chọn, sàng lọc để tìm cái thích nghi, tào đà phát triển. Đây cũng là một
khâu qua trong để phân loại đối tượng, đưa ra giải pháp phù hợp đề kích thích
các đối tượng phát triển.
Trong quá trình giáo dục, kết quả của hoạt động kiểm tra, đánh giá giúp
lãnh đạo nhà trường và GV hiểu rõ thực trạng học sinh của mình, phân loại,
sàng lọc đúng đối tượng và từ đó sẽ có những chiến lược phù hợp với từng
loại đối tượng, giúp đối tượng tiến bộ không ngừng.
- Định hướng:


13

Trên cơ sở kết quả của hoạt động kiểm tra, đánh giá cho phép đề xuất
định hướng điều chỉnh những sai sót, phát huy những kết quả trong cải tiến
hoạt động dạy – học. Chính vì vậy KT-ĐG là cái đích để người dạy hướng
dẫn người học cùng vươn tới, hơn nữa KT-ĐG giúp đơn vị giáo dục lập kế
hoạch dạy - học để cùng hướng tới việc đạt mục tiêu. KT-ĐG giúp cho HS,

GV trong việc thực hiện nhiệm vụ dạy - học. Do vậy, nó có tác dụng định
hướng hoạt động học tập tích cực chủ động của HS.
- Đốc thúc, kích thích, tạo động lực:
Trong q trình học tập cần thiết phải có sự KT-ĐG kết quả học tập,
thơng qua đó có thể tạo động lực, kích thích tinh thần ham học hỏi và khơng
ngừng vươn lên của người học, sau mỗi bài kiểm tra, nhờ kết quả đó sẽ giúp
HS thấy được mức độ nắm bắt kiến thức của bản thân để có hướng phấn đấu
cho bài kiểm tra sau, hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập sẽ là động
lực thúc đẩy các em cố gắng vươn lên trong học tập.
- Cải tiến dự báo:
Dự báo địi hỏi phải có căn cứ khoa học, dựa trên kết quả của quá trình
kiểm tra, quá trình đào tạo, hoạt động đánh giá giúp phát hiện được những
vấn đề tồn tại trong hoạt động dạy và học, từ đó tiến hành sử dụng các giải
pháp thích hợp để bù đắp những chỗ thiếu hụt hoặc loại bỏ những sai sót
khơng đáng có, đó chính là chức năng cải tiến và dự báo của KT-ĐG. Ví dụ:
Nhờ có phân tích và nghiên cứu từng khâu, từng bước trong quản lý giáo dục
và KT-ĐG tính chính xác, độ thích hợp của các hoạt động giáo dục, chúng ta
mới có thể phán đốn hoặc dự báo các vấn đề hoặc các khâu còn yếu kém
trong hoạt động dạy và học. Đây sẽ là căn cứ đáng tin cậy để tiến tới việc xác
lập mục tiêu cải tiến giáo dục.
Nếu xem chất lượng của quá trình dạy - học là “trùng khớp với mục
tiêu” thì KT-ĐG là cách tốt nhất để đánh giá chất lượng của quy trình đào tạo.


14

Hiện nay, trong các nhà trường THCS đổi mới hoạt động kiểm tra,
đánh giá là một yêu cầu cấp bách có tính chất đột phá để nâng cao chất lượng
dạy học, bên cạnh đó phải tiến hành đổi mới PPDH, đổi mới phương pháp dạy
học cần phải tiến hành một cách đồng bộ từ đổi mới từ nội dung chương trình

sách giáo khoa, phương pháp dạy học cho đến hoạt động KT-ĐG kết quả dạy
học. KT-ĐG có vai trị rất to lớn đến việc nâng cao chất lượng đào tạo, kết
quả của KT-ĐG là cơ sở để điều chỉnh hoạt động dạy, hoạt động học và quản
lý giáo dục. Nếu KT-ĐG sai dẫn đến nhận định sai về chất lượng đào tạo gây
tác hại to lớn trong việc sử dụng nguồn nhân lực. Đổi mới hoạt động KT-ĐG
trở thành nhu cầu bức thiết của ngành giáo dục và toàn xã hội ngày nay, hoạt
động KT-ĐG đúng thực tế, chính xác và khách quan sẽ giúp người học tự tin,
hăng say, nâng cao năng lực sáng tạo trong học tập.
Hoạt động KT-ĐG là khâu quan trọng không thể thiếu trong quá trình
đào tạo nói chung và dạy học nói riêng, hoạt động KT-ĐG kết quả học tập
không chỉ cho ta biết q trình đó có đạt được mục tiêu hay khơng, mà cịn
cung cấp thơng tin hữu ích để điều chỉnh tồn bộ các hoạt động xảy ra trước
đó. Hoạt động KT – ĐG là khâu cuối cùng song cũng có thể xem là bước
khởi đầu cho chu trình tiếp theo với chất lượng mới hơn.
KT-ĐG kết quả học tập có vai trò quan trong đối với cả học sinh, giáo
viên và các cấp quản lý.
1.3.2. Mục tiêu, yêu cầu và nội dung nguyên tắc kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập của học sinh.
* Mục tiêu kiểm tra, đánh giá.
- Nắm bắt năng lực và kết quả học tập của mỗi HS và tập thể lớp, từ đó
tạo cơ hội cho HS phát triển kỹ năng tự đánh giá, giúp HS nhận ra sự tiến bộ
của mình, khuyến khích động viên việc học tập của HS.


15

- Tạo ra sự phản hồi sau mỗi lần KT-ĐG nhằm giúp cho người học biết
được mình đã đạt được đến đâu trên con đường chuẩn kiến thức, kỹ năng,
giúp cho GV biết được những lỗi khuyết thiếu trong quá trình dạy học nhằm
chỉnh sửa cho phù hợp hơn.

- giúp cho GV có cơ sở thực tế để nhận ra được ưu điểm và tồn để từ đó
tự hồn thiện hoạt động dạy, phấn đấu không ngừng nâng cao chất lượng và
hiệu quả dạy học, như vậy hoạt động KT-ĐG khơng chỉ nhằm mục đích nhận
định thực trạng và định hướng, điều chỉnh hoạt động của HS mà còn đồng
thời tạo điều kiện nhận định ra thực trạng và điều chỉnh hoạt động dạy của
thầy.
* Nội dung kiểm tra - đánh giá
Theo thông tư ban hành quy chế đánh giá xếp loại học sinh THCS,
THPT của bộ GD-ĐT, số: 58/2011/TT-BGDĐT, này 12 tháng 12 năm 2011,
có các hình thức và các bài kiểm tra.
Theo thông tư ban hành quy chế đánh giá xếp loại học sinh THCS,
THPT của bộ GD-ĐT, số: 58/2011/TT-BGDĐT, này 12 tháng 12 năm 2011,
có các hình thức đánh giá kết quả học tập hộc snh.
Để KT-ĐG kết quả học tập của HS cần cần dựa vào mục tiêu môn học.
Mục tiêu của môn học là những gì HS cần đạt được sau khi học xong mơn
học, nó bao gồm các thành tố:
- Hệ thống các kiến thức khoa học, bao gồm cả các phương pháp nhận
thức.
- Hệ thống kỹ năng, kỹ xảo.
- Khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
- Thái độ nhận thức đối với môn học
Nội dung hoạt động KT-ĐG kết quả học tập của HS là hoạt động KTĐG những gì HS đạt được sau khi đã học xong một đơn vị kiến thức, một quy


16

tắc nào đó. Nội dung KT-ĐG bao gồm các phần sau đây:
KT-ĐG sự lĩnh hội tri thức của nhân loại nhằm đáp ứng nhu cầu nhận
thức về tự nhiên và xã hội.
KT-ĐG kiến thức của HS đạt được để đáp ứng nhu cầu về thi tuyển,

nghề nghiệp và nhu cầu cuộc sống.
KT-ĐG việc thu thập những kinh nghiệm, vận dụng sáng tạo để có thể
độc lập học tập, nghiên cứu và hoạt động sau này.
Hoạt động KT-ĐG giữa mục tiêu của các mơn học và mục đích học tập
đây là hai yếu tố có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, mục tiêu của các mơn học
và mục đích học tập là cơ sở cho việc xác định nội dung, chương trình,
phương pháp và quy trình dạy học, đồng thời nó cũng là cơ sở để chọn
phương pháp, quy trình hoạt động KT-ĐG kết quả học tập của HS, hoạt động
KT-ĐG kết quả học tập dựa trên các tiêu chí của mục tiêu dạy học sẽ nhận
được thông tin phản hồi chính xác nhằm bổ sung, hồn thiện q trình giáo
dục.
* Những yêu cầu, nguyên tắc khi kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của học sinh.
Muốn đánh giá kết quả học tập cần dựa vào những yêu cầu, nguyên tắc
mang tính tổng quát và cụ thể, cả về lý luận và thực tiễn giáo dục ngày nay
chứng tỏ rằng, vấn đề KT-ĐG tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chỉ có tác dụng khi
thực hiện những yêu cầu, nguyên tắc trong việc KT-ĐG tri thức, kỹ năng, kỹ
xảo của HS.
KT-ĐG là cả q trình, do vậy địi hỏi phải tiến hành một cách có hệ
thống, thường xun, mang tính khách quan, toàn diện và quan điểm phát
triển, tuân thủ tính quy chuẩn, khoa học trong KT-ĐG, khi KT-ĐG phải xác
định mục tiêu rõ ràng, các mục tiêu phải được biểu hiện dưới dạng những


17

điều có thể quan sát được. Đồng thời, việc đánh giá phải đảm bảo tính thuận
tiện trong q trình sử dụng cơng cụ đánh giá.
1.3.3. Các hình thức, phương pháp và quy trình kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập của học sinh.

* Kiểm tra vấn đáp:
Là phương pháp đánh giá rất phổ biến trong dạy học, trong đó giáo viên
đưa ra các câu hỏi ngắn để học sinh trả lời. Học sinh có thể được chuẩn bị,
hoặc khơng được chuẩn bị trước câu hỏi, căn cứ vào câu trả lời của HS, giáo
viên có thể đo lường và đánh giá các kết quả đạt được ở học sinh.
* Bài kiểm tra tự luận:
Tất cả các bài kiểm tra, thi dạng tự luận truyền thống là bài thi trong đó,
học sinh tự do viết câu trả lời ra giấy về một vấn đề cho trước, dựa vào những
câu trả lời được viết ra, giáo viên cần cho điểm hoặc xác định các mức độ kết
quả bài thi.
- Phân biệt:
+ Bài thi tự luận: số lượng câu hỏi ít và có tính mở.
+ Trong bài trắc nghiệm tự luận ngắn: tổng số câu hỏi nhiều và có tính
xác định cao.
* Bài kiểm tra trắc nghiệm:
GV dùng phương pháp đánh giá bằng bài thi trắc nghiệm là phương
pháp sử dụng bài trắc nghiệm làm công cụ để đánh giá kết quả học tập của
học sinh.
Phân loại:
- Căn cứ vào giáo dục, ta chia thành hai loại: Trắc nghiệm năng lực
và trắc nghiệm kết quả học tập.
- Căn cứ vào mục đích sử dụng kết quả TN: TN đối chiếu và TN theo
tiêu chí