Nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên thành phố cần thơ trong giai đoạn hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

LƢTHỊ
THỊNGỌC
NGỌCANH
ANH
LƢ

NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CHO
THANH
PHỐ CẦN
NÂNG
CAONIÊN
BẢN THÀNH
LĨNH CHÍNH
TRỊ THƠ
TRONG
GIAITHÀNH
ĐOẠN HIỆN
NAYTHƠ
CHO THANH
NIÊN
PHỐ CẦN
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Đồng Tháp, 2015

Đồng Tháp, 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH

LƢ THỊ NGỌC ANH

LƢ THỊ NGỌC ANH

NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CAO
BẢN
LĨNHPHỐ
CHÍNH
CHONÂNG
THANH
NIÊN
THÀNH
CẦN TRỊ
THƠ
CHO THANH
NIÊNĐOẠN

THÀNH
PHỐ
TRONG GIAI
HIỆN
NAYCẦN THƠ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chính trị học

Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60.31.02.01

Mã số: 60.31.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS Trần Viết Quang

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS Trần Viết Quang

Đồng Tháp, 2015


LỜI CẢM ƠN
Tác giả đề tài trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo và Quý Thầy cô giáo của
Trƣờng Đại học Vinh và Trƣờng Đại học Đồng Tháp đã tận tình giúp đỡ tác giả
trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Đặc biệt, tác giả bày tỏ lịng biết ơn chân thành đối với Phó Giáo Sƣ,
Tiến sĩ Trần Viết Quang, Phó Trƣởng khoa Giáo dục Chính trị Trƣờng Đại học

Vinh, đã tận tâm hƣớng dẫn khoa học, giúp tác giả hoàn thành đƣợc luận văn
này.
Tác giả chân thành cảm ơn quý Lãnh đạo cơ quan Thành Đoàn Cần
Thơ, các bạn đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tác giả trong quá
trình học tập và hoàn thành luận văn.
Dù đã nổ lực rất nhiều, song trong quá trình thực hiện luận văn, khơng
thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định, tác giả rất mong nhận đƣợc sự quan
tâm góp ý kiến quý báu của quý lãnh đạo, quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp
để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn.
Trân trọng cảm ơn!
Đồng Tháp, ngày

tháng

TÁC GIẢ

Lƣ Thị Ngọc Anh

năm 2015


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
NỘI DUNG........................................................................................................... 7
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH
TRỊ CHO THANH NIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ....................... 7
1.1. Bản lĩnh và bản lĩnh chính trị ………………………………………….7
1.2.

Bản

lĩnh

chính

trị

của

thanh

niên

Việt

Nam

.............................................................................. ……………………….....211
1.3. Tính tất yếu nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên trong giai đoạn
hiện
nay………………………………………………………………………...345
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CHO
THANH NIÊN THÀNH PHỐ CẦN THƠ ……………………………..……42
2.1. Khái quát về thành phố Cần Thơ và tình hình thanh niên, công tác
thanh niên ở thành phố Cần Thơ .......... ……………………………………….422
2.2. Thực trạng bản lĩnh chính trị và việc nâng cao bản lĩnh chính trị cho
thanh niên Cần Thơ .....……………………………………………………….555
Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO BẢN LĨNH
CHÍNH TRỊ CHO THANH NIÊN THÀNH PHỐ CẦN THƠ HIỆN NAY.79

3.1. Quan điểm về nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên trong giai
đoạn hiện nay..................................................................................................... 799
3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên
thành phố Cần Thơ hiện nay ............................................................................... 89
KẾT LUẬN .................................................................................................... 1066


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 1099
PHỤ LỤC ........................................................... Error! Bookmark not defined.14


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bản lĩnh là nhân tố rất quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển
nhân cách, phát triển tài năng và đảm bảo cho thành công trong sự nghiệp và
cuộc sống của con ngƣời. Bản lĩnh chính trị là khả năng nhận thức và hành động
đúng quy luật phát triển khách quan, là trình độ và trí tuệ, nhạy bén với thực
tiễn, là năng lực hành động, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm. Bản
lĩnh chính trị là kết quả của một quá trình tu dƣỡng, rèn luyện của con ngƣời
trong lĩnh vực chính trị, là một phần thuộc tính xã hội của nhân cách con ngƣời
trong lĩnh vực chính trị, trong các hoạt động và quan hệ chính trị.
Trong sự phát triển của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc, thanh niên là lực lƣợng
đóng vai trị rất quan trọng, họ là lực lƣợng xung kích trong các cuộc đấu tranh
cách mạng, góp phần thúc đẩy sự phát triển của lịch sử xã hội, là lực lƣợng đi
đầu trong việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ mới. Đánh giá về
vai trị và vị trí của thanh niên trong quá trình phát triển lịch sử xã hội, các nhà
kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh ln đánh giá là
lực lƣợng đơng đảo đang góp phần quan trọng vào mọi hoạt động của đời sống

xã hội, là lực lƣợng đang lớn lên, đang trƣởng thành, có khả năng thích ứng
nhanh nhạy trƣớc những biến động của xã hội.
Đánh giá về vai trò thanh niên trong sự nghiệp cách mạng. Đại hội Đảng
toàn quốc lần thứ X đã có nhận định: Ở bất kỳ giai đoạn cách mạng nào, thanh
niên và công tác thanh niên cũng giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Ở mỗi giai
đoạn cách mạng khác nhau thì yêu cầu, tiêu chuẩn về bản lĩnh và bản lĩnh chính
trị của thanh niên cũng khác nhau và liên tục đƣợc đổi mới và phát triển.
Đại hội IX của Đoàn Thanh niên Hồ Chí Minh, đã có một số nhận định về
thanh niên nhƣ sau:


2

Thanh niên ngày nay có trình độ học vấn cao hơn trƣớc, thơng minh, nhanh
nhạy có năng lực tiếp cận và sáng tạo cơng nghệ mới, tích cực đi trƣớc, đón đầu
ở những ngành khoa học cơng nghệ mũi nhọn… Tính tích cực chính trị xã hội,
tinh thần xung phong tình nguyện, xung kích cách mạng của thanh niên tiếp tục
đƣợc khơi dậy và phát huy mạnh mẽ…định hƣớng giá trị của thanh niên ngày
nay có thay đổi tích cực theo hƣớng coi trọng hơn các yếu tố giá trị nhân văn,
thiết thực, cụ thể và ngày càng quan tâm đến các hoạt động chính trị, xã hội của
đất nƣớc.
Tuy nhiên, thanh niên Việt Nam ngày nay cũng còn một số hạn chế đáng
quan tâm đó là:
Quan niệm về cuộc sống của một bộ phận thanh niên còn lệch lạc, có lối
sống thực dụng, khơng có lý tƣởng, coi trọng giá trị vật chất hơn giá trị văn hóa
tinh thần, ý thức chấp hành pháp luật kém. Một bộ phận thanh niên bản lĩnh
chính trị non kém, dao động về lập trƣờng, tƣ tƣởng, thờ ơ chính trị, dễ bị kích
động, lơi kéo tham gia các hoạt động trái pháp luật…
Chính vì vậy, vấn đề quan trọng là phải nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ
thống về vấn đề bản lĩnh chính trị của thanh niên Việt Nam nói chung, thanh

niên Cần Thơ nói riêng, trong giai đoạn hiện nay. Đây là một đòi hỏi cấp bách
cả về lý luận và thực tiễn, từ đó tìm ra một số giải pháp giúp thanh niên phát huy
những giá trị tích cực, khắc phục những tiêu cực, nâng cao sức đề kháng để
thanh niên đứng vững trƣớc những thử thách trong thời kỳ đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế… xứng đáng là ngƣời chủ tƣơng
lai của đất nƣớc. Đó là lý do chúng tơi chọn đề tài “Nâng cao bản lĩnh chính trị
cho thanh niên thành phố Cần Thơ trong giai đoạn hiện nay”
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Bản lĩnh chính trị là một phạm trù tổng hợp thể hiện nhiều phẩm chất và
năng lực của con ngƣời. Bản lĩnh chính trị đƣợc hình thành và thể hiện từ tri


3

thức đến tình cảm, niềm tin và ý thức chính trị, từ trình độ nhận thức lý luận
chính trị đến năng lực hoạt động chính trị trong thực tiễn. Đến nay đã có một số
cơng trình nghiên cứu, một số cuốn sách viết về bản lĩnh, bản lĩnh chính trị, bản
lĩnh chính trị của thanh niên, có thể chia làm 3 nhóm nhƣ sau:
Nhóm 1: Vấn đề về cơng tác thanh niên
- Dƣơng Tự Đam (2002), Định hướng giá trị cho thanh niên sinh viên
trong thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb Thanh niên, Hà Nội
- Đoàn Văn Thái (2002), Nhiệm vụ cơ bản của thanh niên Việt Nam trong
thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb Thanh niên, Hà Nội.
- Trần Thành (Chủ biên) (2006), Bản lĩnh chính trị với năng lực của cán bộ
lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
- Trần Thị Quy Nhơn (2000), Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị thanh niên
trong cách mạng Việt Nam, Tạp chí Lịch sử Đảng,
Các cơng trình nghiên cứu trên đều có chung quan điểm là: Thanh niên có
vị trí, vai trị quan trọng trong xã hội, cho nên Đảng, Nhà nƣớc và các tổ chức xã

hội cần phải quan tâm tác động một cách có ý thức tới thanh niên, tạo điều kiện
thuận lợi cho thanh niên phát triển, trƣởng thành và phát huy vai trò làm chủ
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nhóm 2: Vấn đề giáo dục thanh niên
- Trần Viết Hơn (2005), Giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh niên trong
điều kiện cơ chế thị trường và mở cửa, Tạp chí Dân vận.
- Nguyễn Văn Bắc (2006), Bản lĩnh chính trị Hồ Chí Minh và ý nghĩa của
nó đối với việc giáo dục, rèn luyện cán bộ, Đảng viên ở nước ta hiện nay, Luận
văn thạc sĩ chính trị học, Hà Nội.


4

Vấn đề giáo dục thanh niên phải đƣợc xem là nhiệm vụ quan trọng hàng
đầu trong toàn bộ hoạt động của Đảng, đồng thời là nhiệm vụ chung của toàn xã
hội, trong đó Đồn Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh là nịng cốt.
Nhóm 3: Vấn đề giáo dục nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên
- Trần Hùng Phi (2006), Xây dựng bản lĩnh chính trị cho thanh niên ở nước
ta hiện nay, Tạp chí khoa học Chính trị, [2].
- Đào Văn Mừng (2008), Tự học, tự rèn – nhân tố quyết định chất lượng,
hiệu quả hoạt động nâng cao bản lĩnh chính trị của cán bộ, Tạp chí Khoa học
Chính trị,
Ngồi ra cịn có một số luận văn về bản lĩnh chính trị và thanh niên nhƣ:
- Trần Ngọc Vinh (2007), Bản lĩnh chính trị của người lãnh đạo trong sự
nghiệp đổi mới ở nước ta, Luận văn thạc sĩ Chính trị học, Hà Nội
- Nguyễn Xuân Hải (2008), Bản lĩnh chính trị của thanh niên Việt Nam
hiện nay, Luận văn thạc sĩ Chính trị học, Hà Nội.
Việc nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên là việc làm cần thiết và cấp
bách, nhất là trong giai đoạn hiện nay; đồng thời các tác giả còn đƣa ra một số
nội dung cần chú ý trong việc nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên.

Nhìn chung, các tác giả của các cơng trình nghiên cứu trên đã đề cập đến
nhiều vấn đề về bản lĩnh, bản lĩnh chính trị của cán bộ đảng viên trong đó đề cập
đến một số nội dung có tính định hƣớng cho việc giáo dục nhân cách, đạo đức
cho thanh niên. Những cơng trình nghiên cứu này là những cơ sở dữ liệu bổ ích
cho việc nghiên cứu bản lĩnh chính trị của thanh niên. Các cơng trình này đã
cung cấp những cơ sở ban đầu cho việc nghiên cứu bản lĩnh chính trị của thanh
niên Việt Nam về cả lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, chƣa có tác giả nào đi sâu
nghiên cứu về bản lĩnh chính trị của thanh niên Việt Nam hiện nay. Với tính
cách là luận văn thạc sĩ, nhất là từ góc độ của chính trị học về bản lĩnh chính trị
của thanh niên Việt Nam thì đây là cơng trình nghiên cứu đầu tiên ở nƣớc ta.


5

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên thành phố Cần Thơ trƣớc những
yêu cầu của sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ những vấn đề lý luận về bản lĩnh chính trị của thanh niên.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng bản lĩnh chính trị của thanh niên thành phố
Cần Thơ hiện nay.
- Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị cho
thanh niên thành phố Cần Thơ hiện nay.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Luận văn nghiên cứu vấn đề bản lĩnh chính trị của thanh niên.
- Luận văn tập trung nghiên cứu bản lĩnh chính trị của thanh niên thành phố
Cần Thơ qua các tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh và Hội Liên
Hiệp thanh niên Việt Nam thành phố Cần Thơ.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu

5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác -Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí
Minh và các quan điểm của Đảng Cộng Sản Việt Nam về chính trị và bản lĩnh
chính trị, về thanh niên và công tác thanh niên hiện nay; các văn kiện Đại hội
của Đoàn Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt
Nam, thanh niên thành phố Cần Thơ qua các nhiệm kỳ về thanh niên và công tác
thanh niên.


6

5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phƣơng pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử, luận văn sử dụng các phƣơng pháp cụ thể nhƣ lơgic – lịch sử, phân tích tổng hợp, điều tra xã hội học, thống kê...
6. Đóng góp mới của luận văn
- Luận văn làm rõ thêm một số khái niệm về bản lĩnh, bản lĩnh chính trị;
các nhân tố ảnh hƣởng đến bản lĩnh chính trị của thanh niên. Đồng thời, đề xuất
một số giải pháp chủ yếu để rèn luyện bản lĩnh chính trị của thanh niên thành
phố Cần Thơ đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nƣớc hiện nay.
- Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo đối với việc nghiên cứu
các khoa học chính trị trong đó có Chính trị học về vấn đề bản lĩnh chính trị nói
riêng và về văn hóa chính trị, con ngƣời chính trị nói chung; tài liệu tham khảo
đối với các tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên Hiệp
thanh niên trong việc giáo dục, bồi dƣỡng và rèn luyện thanh niên.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn
gồm 3 chƣơng, 7 tiết.


7

NỘI DUNG
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CHO THANH NIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

1.1. Bản lĩnh và bản lĩnh chính trị
1.1.1. Bản lĩnh
Bản lĩnh là một thuật ngữ, một khái niệm đƣợc sử dụng nhiều trong đời
sống và là một khái niệm khá phức tạp. Có nhiều cách tiếp cận đối với vấn đề
bản lĩnh.Từ góc độ lĩnh vực hoạt động của con ngƣời thì có “bản lĩnh chính trị”,
“bản lĩnh nghề nghiệp”, “bản lĩnh giai cấp”…; Từ góc độ các tầng lớp, các
nhóm ngƣời, các giới thì có: "bản lĩnh thanh niên”, “bản lĩnh phụ nữ”, “bản lĩnh
Bộ đội cụ Hồ”… Có nhiều cách hiểu khác nhau về bản lĩnh, có quan niệm cho
rằng bản lĩnh là kiến thức và kinh nghiệm sống của con ngƣời, bản lĩnh là sự
vững vàng của con ngƣời trƣớc những thử thách của cuộc sống ... Phần lớn các
quan niệm đều đề cập đến sự tự chủ, vững vàng và từng trải của con ngƣời trong
cuộc sống.
Theo từ điển Tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học do nhà xuất bản Đà
Nẵng tái bản năm 2006 thì bản lĩnh là “đức tính tự quyết định một cách độc lập
thái độ, hành động của mình, khơng vì áp lực ngoài mà thay đổi quan điểm” [52;
31]. Theo Đại từ điển Tiếng Việt do nhà xuất bản Văn hóa- Thơng tin ấn hành
năm 1998 thì cho rằng bản lĩnh là “Khả năng và ý chí kiên định trƣớc mọi hồn
cảnh” [57; 93]. Hai khái niệm trên đều có hàm ý chỉ ý chí và năng lực để thực
hiện mục tiêu đã đƣợc xác định mà không bị chi phối bởi bất kỳ hồn cảnh nào.
Dƣới góc độ tâm lý học, bản lĩnh đƣợc hiểu là một phẩm chất của nhân
cách mà thành phần cốt lõi là ý chí con ngƣời đƣợc thể hiện ra trong hoạt động
thực tiễn bao gồm các phẩm chất cơ bản nhƣ: tính mục đích, tính kiên định-

8

vững vàng, tính kiên trì- bền bỉ, tính độc lập- tự chủ. Có thể nói: "Bản lĩnh là
yếu tố tạo nên giá trị của một con người, là mặt thực tiễn- hiệu quả của nhân
cách. Bản lĩnh chỉ có ở con người, là sản phẩm của sự phát triển xã hội, là yếu
tố để giúp con người thể hiện đúng mình, làm chủ bản thân mình trước những
biến đổi đa chiều của cuộc sống xã hội”: [42; 14-15]
Bản lĩnh là sự thể hiện và khẳng định những mặt mạnh trong nhân cách cá
nhân, từ những phẩm chất đạo đức, tài năng cho đến lối ứng xử, giao tiếp gây ấn
tƣợng mạnh về các giá trị của cá nhân đó đối với ngƣời khác. Ngƣời có bản lĩnh
là ngƣời dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm, là ngƣời dám thể hiện
mình và có lập trƣờng đúng đắn, kiên định, khơng bị sự chi phối bởi những hồn
cảnh khó khăn tác động đến, hay bởi ý kiến của những ngƣời khác. Ngƣời có
bản lĩnh là ngƣời khơng dễ dàng bị khuất phục bởi bất cứ điều gì, mà ln nổ
lực vƣợt qua tất cả. Dám xung phong vào những nơi mà ngƣời khác chƣa dám
làm với những thái độ quyết đốn nhƣng khơng phải làm một cách mù qng,
cũng khơng phải làm liều, làm cho xong mà những việc làm đó xuất phát từ sự
nhận thức, những tri thức và kinh nghiệm, từ những phân tích, tổng hợp và các
vấn đề có liên quan một cách nghiêm túc, khoa học và khi thực hiện đạt hiệu quả.

Bản lĩnh còn đƣợc hiểu nhƣ một sự thể hiện của cá tính, trong những điều
kiện cần thiết thì bản lĩnh của cá nhân sẽ đƣợc bộc lộ rõ nét Ngƣời có bản lĩnh
có đủ điều kiện để chứng tỏ mình bằng năng lực, phẩm chất, uy tín và tƣ cách
đạo đức cũng nhƣ các giá trị khác của bản thân trƣớc ngƣời khác. Trong những
hồn cảnh, mơi trƣờng thử thách cụ thể, cá nhân cần khẳng định mình thơng qua
việc thể hiện bản lĩnh của mình. Ngồi ra, ngƣời có bản lĩnh cịn thể hiện ở sự
dám thừa nhận cái sai, cái hạn chế của mình, khơng bảo thủ và cực đoan, chủ
quan và tự biện.
Quá trình hình thành bản lĩnh của cá nhân đƣợc bắt đầu từ việc xây dựng
các mục tiêu phấn đấu, hình thành các kế hoạch cuộc đời từ đó xác định nghề

nghiệp cũng nhƣ những hƣớng đi trong cuộc đời của mỗi cá nhân. Đó là cả một


9

quá trình phấn đấu của mỗi cá nhân xuyên suốt các giai đoạn trong cuộc đời
mình. Một con ngƣời yếu đuối, sống khơng có mục tiêu, khơng có định hƣớng
rõ ràng trong cuộc sống thì khó có đƣợc bản lĩnh, trách nhiệm đối với cuộc đời
mình cịn khơng quyết định đƣợc, thì làm sao dám đƣơng đầu trong cuộc sống,
dám chứng tỏ bản lĩnh.
Trong các quan hệ giao tiếp, bản lĩnh thể hiện khơng chỉ ở chỗ có trình độ
tri thức (nhạy bén, năng động, thơng minh...) đơi khi cịn bao hàm cả kỹ năng
giao tiếp, ứng xử, tạo nên một mẫu ngƣời để lại những ấn tƣợng đặc biệt, có khả
năng thu hút cảm tình của ngƣời khác, qua đó cũng thể hiện đƣợc bản lĩnh của mình.

Nhƣ vậy, yếu tố bản lĩnh cá nhân có một ý nghĩa rất quan trọng trong việc
quyết định sự thành đạt của cá nhân trong cộng đồng xã hội. Vai trò giáo dục
của gia đình, nhà trƣờng và xã hội đối với cá nhân rất quan trọng trong việc hình
thành nhân cách con ngƣời, nhƣng đối với yếu tố bản lĩnh cá nhân, cơ sở quyết
định phụ thuộc vào sự hoạt động tích cực của chủ thể trong q trình sống, phấn
đấu và rèn luyện khơng ngừng.
Xét dƣới góc độ văn hóa chính trị, con ngƣời chính trị thì:
Bản lĩnh là khái niệm thuộc phạm trù Ngƣời. Nó là hiện thân và chỉ có ý
nghĩa đối với con ngƣời sống trong xã hội. Đây là phẩm chất có tính tổng hợp
của con ngƣời, nó thể hiện tính kiên định và khả năng quyết định một cách độc
lập thái độ, hành vi (hành động) của chủ thể (ngƣời); khơng vì một tác động,
một áp lực bên ngoài làm thay đổi quan điểm, thay đổi chí hƣớng của mình;
bằng ý chí và năng lực của chính mình, chủ thể quyết tâm thực hiện mục đích
theo chí hƣớng kiên định của chủ thể [41; 11]
Bản lĩnh của một con ngƣời không phải và không chỉ thể hiện ở các yếu tố

riêng biệt mà là tổng hòa các yếu tố tâm- sinh lý của con ngƣời, trong đó quan
trọng nhất là khí chất, phẩm chất và năng lực.
Khí chất là nền tảng về bản chất sinh lý- tâm lý của con ngƣời, nó xây
dựng nên mặt vật chất của cấu trúc bản lĩnh. Sinh lý và tâm lý là cái quy định


10

khí chất của con ngƣời. Khí chất mạnh mẽ, cứng rắn và kiên quyết là cơ sở cho
ý chí quyết tâm, không nghiêng ngã trƣớc những xáo động của thời cuộc, trƣớc
những thách thức của cuộc sống. Khí chất mạnh mẽ khơng chỉ có ở những cá
nhân sơi nổi, mà cịn tồn tại ở cả những cá nhân có khí chất trầm tĩnh; tính kiên
định và quyết tâm khơng chỉ thể hiện ở ngƣời mạnh mẽ, mà cả ở ngƣời hịa nhã,
nhẹ nhàng.
Phẩm chất đƣợc hình thành cơ bản trên khí chất, nhƣng do các điều kiện
xã hội quyết định và phát triển. Khí chất cứng rắn, kiên quyết, kiên định đƣợc
nuôi dƣỡng trong môi trƣờng xã hội tốt làm nở rộ các phẩm chất tốt đẹp của con
ngƣời. Phẩm chất con ngƣời là những yếu tố có giá trị xã hội do các yếu tố dân
tộc, quốc gia, giai cấp... quy định. Phẩm chất con ngƣời trong xã hội là sống
theo các quy định xã hội nhƣ phong tục, tập quán, pháp luật, các chuẩn mực văn
hóa, đạo đức, thẩm mỹ của cộng đồng, giai cấp và dân tộc. Ngồi ra phẩm chất
con ngƣời cịn thể hiện cụ thể ở việc thực hiện tốt nghĩa vụ đối với xã hội, yêu
cầu công tác của tập thể, cơ quan, các tổ chức chính trị, xã hội, đồn thể... thực
hiện mục tiêu của sự phát triển theo lý tƣởng xã hội- chính trị, lý tƣởng của một
tổ chức, của đảng mà mình phấn đấu.
Một phần cơ bản nữa của bản lĩnh là năng lực hay là khả năng chủ thể có
thể đáp ứng tốt yêu cầu của xã hội và thực hiện đƣợc mục tiêu, lý tƣởng của
mình. Một ngƣời mà thiếu yếu tố, thiếu sự kết hợp, sự thống nhất, sự hài hịa
giữa khí chất, phẩm chất và năng lực thì khơng thể nói là ngƣời có bản lĩnh. Một
ngƣời có đủ phẩm chất nhƣng thiếu năng lực thì ngƣời đó khơng thể biến suy

nghĩ thành hành động mà bản lĩnh xét đến cùng là thể hiện ở hành động.
Với các khía cạnh tiếp cận nêu trên, dù cách thể hiện có khác nhau nhƣng
đều nêu bật những điểm chính sau:
- Bản lĩnh là khái niệm thuộc phạm trù Ngƣời, chỉ có ở con ngƣời, là một
phẩm chất tổng hợp của con ngƣời, đƣợc hình thành trên những tiền đề tâmsinh lý của con ngƣời.


11

- Bản lĩnh phản ảnh trình độ làm chủ của con ngƣời trong mối quan hệ với
tự nhiên, với xã hội và với bản thân mình. Ngƣời có bản lĩnh là ngƣời có khả
năng và ý chí làm chủ bản thân trƣớc mọi biến cố của xã hội. Bản lĩnh là do con
ngƣời tự rèn luyện mà nên.
- Ngƣời có bản lĩnh sẽ vững vàng trƣớc mọi khó khăn, thử thách, kiên
quyết thực hiện cho đƣợc mục tiêu đã chọn và mang lại hiệu quả công việc tốt nhất.

Nhƣ vậy, bản lĩnh là khái niệm chỉ những phẩm chất xã hội cơ bản của
con người, phản ảnh trình độ làm chủ tự nhiên, xã hội và bản thân, thể hiện sự
vững vàng của con người trước mọi khó khăn, thử thách để kiên định thực hiện
mục đích đã lựa chọn.
Bản lĩnh là một phẩm chất xã hội cơ bản, phản ánh vai trò của chủ thể con
ngƣời trong mối quan hệ biện chứng với hồn cảnh và với chính mình. Ở mỗi
ngƣời có bản lĩnh khác nhau, phụ thuộc vào sự khác nhau về khả năng tâm- sinh
lý, về lĩnh vực hoạt động, môi trƣờng công tác, chức vụ, địa vị xã hội, học vấn,
độ tuổi, sự trải nghiệm thực tiễn của họ. Trong những điều kiện, hoàn cảnh xã
hội nhƣ nhau nhƣng ở mỗi ngƣời cũng có thể có những bản lĩnh khác nhau.
* Khái niệm chính trị
Trong lịch sử tƣ tƣởng chính trị của nhân loại, có nhiều cách hiểu, cách
định nghĩa khác nhau về chính trị. Mỗi học thuyết chính trị, mỗi nhà tƣ tƣởng
chính trị có những cách tiếp cận, cách hiểu khác nhau về chính trị trên cơ sở

những lợi ích, mục đích và trình độ tƣ duy của họ. Do đó chính trị là lĩnh vực rất
phức tạp bao hàm nhiều quan hệ, khía cạnh khác nhau, thậm chí đối lập nhau.
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin, chính trị thực chất là việc giải
quyết các mối quan hệ về lợi ích giữa các giai cấp, các nhóm xã hội, các quốc
gia- dân tộc, mà trong đó cơ bản nhất là lợi ích về kinh tế.
Tất cả cuộc đấu tranh chính trị đều là đấu tranh giai cấp, và tất cả các cuộc
đấu tranh giải phóng giai cấp, dù hình thức chính trị tất yếu của chúng là thế nào đi


12

nữa - vì bất cứ cuộc đấu tranh giai cấp nào cũng đều là đấu tranh chính trị- xét đến
cùng, đều xoay quanh vấn đề giải phóng về kinh tế. Do đó, ít ra ở đây, nhà nƣớc,
tức là chế độ chính trị, cũng là yếu tố tùy thuộc, cịn xã hội công dân, tức là lĩnh
vực của những quan hệ kinh tế, là yếu tố quyết định [27; 441].
Chính trị chịu sự quy định của kinh tế, đồng thời nó có tác động to lớn đối
với kinh tế và các lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Chính trị có q trình hình
thành, tồn tại, phát triển và tiêu vong nhƣ một hiện tƣợng lịch sử. Chính trị ra
đời khi xã hội phân chia thành các giai cấp và các mâu thuẫn giữa các giai cấp
trở nên không điều hịa đƣợc. Cái chi phối chủ yếu đến chính trị chính là quan
hệ giai cấp và vấn đề trung tâm của chính trị là quyền lực nhà nƣớc. Quan hệ
giai cấp và quyền lực nhà nƣớc là hai vấn đề cơ bản nhất của chính trị. Nói đến
chính trị là nói đến giai cấp và nhà nƣớc “Chính trị là sự tham gia vào những
công việc của nhà nƣớc, là việc vạch hƣớng đi cho nhà nƣớc, việc xác định
những hình thức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nƣớc" [25; 404].
Về mặt quan hệ, chính trị là một lĩnh vực rất rộng gồm nhiều mối quan hệ
khác nhau nhƣ: quan hệ giữa các giai cấp, các đảng chính trị với các giai cấp,
giữa đảng cầm quyền với các đảng phái khác nhau, giữa đảng với nhà nƣớc,
giữa nhà nƣớc với công dân, giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị.
Về mặt kết cấu, chính trị bao gồm các nhân tố: Chính sách và các quyết

định của các chủ thể chính trị; Các thiết chế và thể chế chính trị; Quan hệ giữa
giới lãnh đạo chính trị với cơng dân ...
Đối với Hồ Chí Minh, Ngƣời quan niệm về chính trị là hành động vì
nƣớc, vì dân, vì nhân loại tiến bộ, chính trị là đồn kết và đạo đức. Đồn kết là
hành động chính trị đặc trƣng nhất lôi cuốn hàng triệu ngƣời vào cuộc đấu tranh
xây dựng một xã hội mới tiến bộ, văn minh khơng cịn áp bức, bóc lột. Đó là
chính trị thân dân và chính tâm, sức mạnh của nó bắt nguồn từ đoàn kết và thanh
khiết, từ việc nhỏ tới việc lớn.


13

Chính trị thuộc kiến trúc thƣợng tầng, bao gồm hệ tƣ tƣởng chính trị, nhà
nƣớc, các đảng phái chính trị, xuất hiện khi xã hội phân chia giai cấp và dựa trên
cơ sở hạ tầng. Cho nên, chính trị là lĩnh vực hoạt động phổ biến, quan trọng của
xã hội, mà cốt lõi của nó là việc giành, giữ và thực thi quyền lực chính trị, nhằm
thực hiện mục đích giai cấp, dân tộc và quốc gia.
Do đó ta có thể hiểu: Chính trị là tồn bộ những hoạt động có liên quan
đến những quan hệ giữa các giai cấp, giữa các dân tộc và các tầng lớp xã hội,
mà cốt lõi của nó là vấn đề giành chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực nhà
nước, sự tham gia vào công việc của nhà nước, sự xác định hình thức tổ chức,
nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước. Bất kỳ vấn đề chính trị nào cũng có
liên quan đến quyền lợi và quyền lực của giai cấp, nhà nước, nhân dân và
ngược lại. Hiểu chính trị là hiểu một lĩnh vực thể hiện của bản lĩnh con ngƣời
hay bản lĩnh chính trị.
1.1.2. Bản lĩnh chính trị
Bản lĩnh chính trị trƣớc tiên là bản lĩnh của con ngƣời và nó đƣợc thể hiện
ở hành vi của mỗi cá nhân trong hoạt động chính trị. Theo đó, bản lĩnh chính trị
của mỗi cá nhân hay cộng đồng ngƣời thể hiện sự độc lập, sáng tạo của họ trong
lĩnh vực hoạt động chính trị- lĩnh vực giải quyết các mối quan hệ giữa các giai

cấp, các tầng lớp, các dân tộc trong quá trình giành, giữ và thực thi quyền lực
chính trị, quyền lực nhà nƣớc.
“Bản lĩnh chính trị là tập hợp những phẩm chất tích cực, tiến bộ mà nhờ
nó hành động mỗi cá nhân trong hoạt động chính trị đƣợc định hƣớng theo
hƣớng tích cực (xét theo kết quả cuối cùng), mang lại thắng lợi nhất định cho
một sự kiện chính trị [41; 14-15].
Bản lĩnh chính trị là sự kiên định, trung thành tuyệt đối với quan điểm
chính trị, chính đáng và chế độ chính trị mà một cá nhân đã lựa chọn. Mỗi tổ


14

chức chính trị, mỗi đảng đều có tƣ tƣởng, lý tƣởng, tơn chỉ, mục đích của mình.
Nếu mục tiêu của đảng là đấu tranh, phấn đấu thực hiện lợi ích giai cấp, lợi ích
dân tộc, lợi ích cho nhân dân mình thì hệ thống chính trị sẽ phải có các yếu tố
cấu thành, các thiết chế hoạt động và cơ chế vận hành sao cho phù hợp và đạt
đƣợc mục tiêu chung của đảng, của nhân dân.
Nhƣ vậy, bản lĩnh chính trị là bản lĩnh gắn liền với mục tiêu, lý tƣởng của
con ngƣời đấu tranh cho cuộc sống tốt đẹp hơn. Nó đƣợc thể hiện trong việc xử
lý các mối quan hệ của công dân với đất nƣớc và cộng đồng, liên quan đến
quyền lực của chính quyền nhà nƣớc, của quốc gia, dân tộc.
Từ các khái quát trên, chúng ta có thể hiểu, bản lĩnh chính trị là tập hợp
những phẩm chất tích cực, tiến bộ của mỗi người được thể hiện ra trong hoạt
động chính trị, thể hiện trình độ làm chủ các tình huống chính trị, sự vững vàng
trước mọi khó khăn, thử thách, kiên định mục đích chính trị đã lựa chọn và
mang lại những thắng lợi nhất định cho một sự kiện chính trị.
Bản lĩnh chính trị có vị trí, vai trị hết sức quan trọng, có khả năng chi phối
các loại bản lĩnh khác trong sự phát triển của mỗi cá nhân trong điều kiện xã hội
còn giai cấp, còn nhà nƣớc và cịn chính trị. Bởi vì chính trị là lĩnh vực tập trung
các quan hệ kinh tế, quyền lực kinh tế, trong khi kinh tế có khả năng chi phối các

yếu tố khác, xét đến cùng chính trị là nhân tố chi phối đời sống xã hội.
* Cấu trúc của bản lĩnh chính trị
Là tập hợp những phẩm chất tích cực, tiến bộ của mỗi ngƣời thể hiện ra
trong hoạt động chính trị. Đó là tri thức chính trị, niềm tin chính trị và ý chí
chính trị. Để có bản lĩnh chính trị nhất thiết ba yếu tố này phải có sự thống nhất,
sự phát triển nhất định, phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn xã hội và đƣợc khẳng
định trong các tình huống chính trị.
+ Vấn đề tri thức chính trị


15

Bản lĩnh chính trị thể hiện tầm cao của trí tuệ, là sản phẩm của tổng thể sự
phát triển văn hóa, trong đó, bộ phận tri thức đóng vai trị quan trọng là tri thức
chính trị.
Tri thức chính trị là tồn bộ những hiểu biết về lợi ích và quyền lực, về
quy luật và những tính quy luật của việc giành, giữ và sử dụng quyền lực chính
trị của các giai cấp và các dân tộc mà cơ bản nhất là quyền lực nhà nƣớc, cùng
những biểu hiện đặc thù trong tiến trình lịch sử về con đƣờng, phƣơng thức hiện
thực hóa lợi ích. Tri thức chính trị giúp con ngƣời nắm bắt kịp thời, đúng đắn
các yêu cầu thực thi quyền lực, trên các lĩnh vực, ở những hoàn cảnh và điều
kiện cụ thể.
Tri thức chính trị bao gồm tri thức lý luận và tri thức kinh nghiệm, đó là
một chỉnh thể về số lƣợng và chất lƣợng lý luận và kinh nghiệm tích lũy đƣợc.
Nếu xét trong bản thể và khuynh hƣớng thì tri thức lý luận giữ vai trị chi phối vì
nó khái qt kinh nghiệm thực tiễn để vạch ra những bản chất và quy luật ẩn
giấu đằng sau những tri thức kinh nghiệm đã đƣợc tích lũy. Cịn tri thức kinh
nghiệm lại làm cơ sở cho sự tiếp thu, khái quát thực tiễn thành lý luận, đồng thời
tri thức kinh nghiệm còn là cầu nối giữa lý luận và thực tiễn. Cũng trong chỉnh
thể đó, những tri thức thuộc về bản chất, về quy luật cùng những kinh nghiệm

điển hình và các phƣơng thức chính trị mang tính nghệ thuật cao, đóng vai trị
chủ đạo trong việc hình thành và phát triển thế giới quan và phƣơng pháp luận
cho hành động chính trị của con ngƣời. Trình độ lý luận càng cao, kinh nghiệm
trong thực tiễn chính trị càng dày dặn, thì con ngƣời càng có nhận thức sâu sắc
về chính trị. Vì vậy, tri thức lý luận chính trị của con ngƣời cần phải đạt đến
trình độ khái quát về bản chất và quy luật của sự vận động chính trị, của hoạt
động chính trị thực tiễn. Còn tri thức kinh nghiệm cũng phải là những kinh
nghiệm đã đƣợc đúc kết, những kinh nghiệm phổ quát đạt đến trình độ điển hình.

+ Vấn đề niềm tin chính trị


16

Yếu tố thứ hai trong cấu trúc chính trị đó là niềm tin chính trị. Niềm tin
chính trị là sự tin tƣởng về sự đúng đắn của một lý tƣởng chính trị. Là sự định
hƣớng giá trị đƣợc xác định vững chắc trong tƣ tƣởng, nhận thức và chi phối
hành động của cá nhân trong cuộc sống vì sự phát triển và tiến bộ con ngƣời,
ln hƣớng con ngƣời tìm đến các giá trị chân- thiện- mỹ để tạo dựng nhân
cách. Niềm tin chính trị đƣợc hình thành trong giao tiếp, trong mối quan hệ xã
hội, trong cuộc sống sinh tồn và phát triển con ngƣời [22; 16].
Nhƣ vậy, niềm tin chính trị trƣớc hết là một trạng thái tâm lý, tình cảm
thừa nhận sự đúng đắn của một đối tƣợng đối với một lý tƣởng chính trị với,
mục đích cao đẹp mà chủ thể vƣơn tới. Nó đƣợc hình thành từ tri thức chính trị,
là sự hiểu biết về đời sống chính trị, các quan điểm, hệ tƣ tƣởng chính trị, đƣợc
biểu hiện tự giác, có tính hƣớng đích trong hoạt động chính trị thực tiễn.
Niềm tin chính trị là một hình thức biểu hiện, một lĩnh vực của niềm tin
khoa học. Niềm tin chính trị khơng phải tự nhiên mà có và càng khơng phải do
áp đặt. Nó xuất phát từ mục đích, nhu cầu cuộc sống và dựa trên sự hiểu biết, tri
thức khoa học, tri thức chính trị đã đạt đƣợc thơng qua hoạt động thực tiễn.

+ Vấn đề ý chí chính trị
Yếu tố thứ ba trong cấu trúc bản lĩnh chính trị là ý chí chính trị. Ý chí
chính trị là ý chí của con ngƣời đƣợc thể hiện trên lĩnh vực hoạt động chính trị.
Ý chí con ngƣời do hai yếu tố sinh học và giáo dục tạo thành. Đây chính là các
phẩm chất về mặt tinh thần, nhân cách của cá nhân, giúp con ngƣời làm chủ
đƣợc hành vi của mình khi tham gia vào đời sống xã hội. Ý chí cho phép cá
nhân đƣợc thực hiện những định hƣớng của mình theo đúng mục đích đã đề ra
trên cơ sở loại bỏ đƣợc những khó khăn, trở ngại.
Ý chí đƣợc thể hiện ra bằng các phẩm chất: tính mục đích trong hành
động, tính nhất quán, tính độc lập tự chủ, tính kiên trì, tính dũng cảm... Đây là


17

những phẩm chất giúp con ngƣời biến những dự định mà mình muốn làm trở
thành hiện thực. Ý chí của con ngƣời chịu sự chi phối của quy luật phát triển
không đều trong từng con ngƣời và trong cả cộng đồng. Đối với một con ngƣời
có thể giỏi lĩnh vực này nhƣng lại không giỏi ở lĩnh vực khác, trong một cộng
đồng cũng vậy, có ngƣời giỏi mặt này, có ngƣời giỏi mặt khác.
Ý chí chính trị có ý nghĩa rất quan trọng trong sự hình thành và phát triển
bản lĩnh chính trị, cùng với tài năng - gồm những tri thức khoa học và khả năng
vận dụng các tri thức ấy; đã góp phần quan trọng để tạo ra bản lĩnh chính trị của
con ngƣời, là phần đóng vai trị làm nền tảng của bản lĩnh chính trị. Hai bộ phận
này có mối quan hệ hỗ trợ nhau, tƣơng tác nhau và khơng thể tách rời nhau. Khi
có đƣợc đƣờng lối chính trị đúng đắn thì ý chí chính trị cùng với quyết tâm
chính trị sẽ đóng vai trị quyết định trong việc biến chủ trƣơng, đƣờng lối đó
thành hiện thực.
Trong cấu trúc của bản lĩnh chính trị thì các yếu tố trên khơng tồn tại độc
lập mà hịa quyện vào nhau, bổ sung cho nhau để hình thành nên bản lĩnh chính
trị. Và để có bản lĩnh chính trị đòi hỏi mỗi cá nhân khi tham gia vào các hoạt

động chính trị - xã hội, phải có ý thức tự khẳng định mình, sự tự khẳng định
càng rõ ràng, mãnh liệt thì bản lĩnh chính trị càng đƣợc thể hiện.
* Cơ sở hình thành bản lĩnh chính trị
Bản lĩnh chính trị khơng tự nhiên sinh ra, nó đƣợc hình thành và phát triển
dựa trên sự tổng hợp của nhiều yếu tố khác nhau. Bản lĩnh chính trị là kết quả
của sự học tập và rèn luyện, tu dƣỡng và phấn đấu một cách nghiêm túc của bản
thân trong q trình hoạt động chính trị và chịu ảnh hƣởng của những điều kiện nhƣ:

Một là, bản lĩnh chính trị của con người được hình thành trên cơ sở
những tiền đề tâm – sinh lý của bản thân.


18

Bản lĩnh chính trị có cơ sở hình thành từ những tiền đề tâm- sinh lý của
con ngƣời. Dƣới góc độ tâm lý học thì “tính khí là một thuộc tính tâm lý cá nhân
tƣơng đối ổn định, nó làm cho hoạt động tâm lý của mỗi cá nhân có sắc thái độc
đáo khiến cá nhân này khác cá nhân kia một cách rõ rệt” [53; 98].
Tính khí là sắc thái của hành vi cá nhân, chịu sự chi phối của tâm lý con
ngƣời và không quy định nội dung tốt hay xấu của hành vi con ngƣời. Tính khí
tƣơng đối bền vững, nó có thể tồn tại trong suốt cuộc đời hoặc ít nhất cũng trong
một quãng đời khá dài của mỗi cá nhân. Tính khí có thể thay đổi đƣợc nhƣng
khơng phải là dễ dàng và nhanh chóng.
Con ngƣời mang bản chất xã hội và hình thành nhân cách của mình từ sự
tổng hịa các mối quan hệ xã hội mà họ tồn tại. Do đó, việc hiểu đƣợc tính khí
đặc trƣng của mỗi cá nhân sẽ giúp sử dụng đúng ngƣời, từ đó có hƣớng đào tạo,
bồi dƣỡng cho họ. Mỗi ngƣời cũng phải hiểu rõ tính khí của mình để tự bồi
dƣỡng, phát huy những tính khí thích hợp và kiềm chế những biểu hiện tiêu cực,
khơng thích hợp.
Hai là, bản lĩnh chính trị được hình thành do sự tự học tập, rèn luyện của

bản thân cùng với sự giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội.
Học tập có vai trị quan trọng trong q trình hình thành và phát triển của
bản lĩnh chính trị. Bản lĩnh của con ngƣời nói chung, ngồi những yếu tố khách
quan tác động thì học tập và rèn luyện của chính họ là phần quan trọng trong
việc hình thành bản lĩnh của cá nhân con ngƣời. Bản lĩnh chính trị cũng vậy,
mỗi con ngƣời muốn có bản lĩnh chính trị vững vàng thì phải học tập về chun
mơn nghiệp vụ để nâng cao trình độ, khơng ngừng học tập các quan điểm,
đƣờng lối, chủ trƣơng của chính đảng mà mình tham gia, cống hiến, đồng thời
phải tham gia một cách tích cực vào các hoạt động chính trị để tích lũy thêm
những kinh nghiệm.


19

Bản lĩnh chính trị của mỗi ngƣời đƣợc hình thành và phát triển trong
những môi trƣờng xã hội nhất định, trong những cộng đồng xã hội nhất định mà
họ là thành viên, trong đó gia đình là nơi có ảnh hƣởng đầu tiên, trực tiếp và
mạnh mẽ nhất đến sự hình thành bản lĩnh chính trị của con ngƣời. Giáo dục con
ngƣời phải bắt đầu từ những năm tháng đầu tiên của cuộc đời. Bởi khoảng thời
gian đầu đời là cơ hội thuận lợi nhất để giáo dục đạo đức đối với một công dân
tƣơng lai khi mà sự trong sáng trong tâm hồn họ là “miếng đất tốt “để gieo" hạt
giống “giá trị đạo đức", để từ đó sẽ “nẩy mầm" những phẩm chất đạo đức cao
đẹp của con ngƣời. Một con ngƣời có đạo đức, dám hy sinh vì ngƣời khác,
khơng hám danh, hám lợi, là ngƣời dám đấu tranh vì lẽ phải, vì sự cơng bằng,
dám bảo vệ cái đúng, dám làm những việc bảo vệ lợi ích của cộng đồng.
Ngƣời khơng có đạo đức thì khơng thể có bản lĩnh nói chung và bản lĩnh
chính trị nói riêng. Sự giáo dục của gia đình đóng vai trò quan trọng trong giáo
dục đạo đức con ngƣời, do đó gia đình là cái nơi rèn luyện, trao dồi và phát triển
bản lĩnh con ngƣời. Đến khi trƣởng thành, nhà trƣờng và xã hội, bằng cách trực
tiếp hoặc gián tiếp cung cấp cho họ những hiểu biết, trình độ học vấn và thế giới

quan nhất định để góp phần vào việc hình thành bản lĩnh chính trị của con
ngƣời. Mỗi ngƣời sẽ tự sàng lọc, tiếp thu tri thức từ nhà trƣờng và xã hội để hình
thành nên tình cảm, niềm tin, ý chí và hành vi chính trị phù hợp với các yêu cầu
và chuẩn mực của xã hội.
Ba là, bản lĩnh con người được hình thành từ thực tiễn chính trị.
Chủ nghĩa Mác – Lênin đã chứng minh rằng hoạt động thực tiễn của con
ngƣời đã làm cho lịch sử của loài ngƣời vận động và phát triển không ngừng.
Bằng những hoạt động thực tiễn, con ngƣời cải tạo hiện thực theo nhu cầu lợi
ích của mình đồng thời cải tạo chính mình. Nhờ hoạt động thực tiễn, nhận thức
con ngƣời ngày càng đƣợc nâng lên và củng cố vững chắc, từ cơ sở nhận thức
thực tiễn mà con ngƣời tìm ra nhiều cách thức, phƣơng pháp tác động vào thế


20

giới có hiệu quả hơn. Con ngƣời khơng ngừng hồn thiện, nâng cao các phẩm
chất của mình đáp ứng yêu cầu của hoạt động thực tiễn và hoàn thiện nhân cách.
Con ngƣời có đƣợc kinh nghiệm, bộc lộ đƣợc bản thân mình nhờ hoạt động thực tiễn.

Bản lĩnh chính trị của con ngƣời chỉ hình thành và phát triển trong xã hội
có sự phân chia giai cấp, đấu tranh giai cấp, đấu tranh chính trị. Bản lĩnh chính
trị của mỗi ngƣời, mỗi cộng đồng ngƣời cũng vận động và phát triển. Những
nhân tố cấu thành bản lĩnh chính trị ngày càng đƣợc xây dựng vững chắc qua rèn
luyện, thử thách. Bản lĩnh chính trị là kết quả của một quá trình rèn luyện, thử
thách trong hoạt động thực tiễn chính trị. Chỉ có từ thực tiễn hoạt động chính trị,
con ngƣời mới hình thành và phát triển bản lĩnh chính trị của mình.
Bốn là, bản lĩnh chính trị của con người là sự kế thừa và phát triển tinh
thần, truyền thống của cộng đồng, dân tộc.
Kế thừa là quy luật phát triển của mọi sự vật, hiện tƣợng. Nó phản ánh sự
vận động không ngừng của thế giới. Sự vận động phát triển của chính trị là một

dịng chảy với những bƣớc thăng trầm khác nhau. Biện chứng vận động phát
triển của chính trị bao hàm trong đó nhân tố của sự phủ định, nhƣng không phải
là sự phủ định sạch trơn, mà là sự phủ định coi nhƣ vòng khâu của sự liên hệ,
vòng khâu của sự phát triển. Con ngƣời là một sinh vật có tính tộc lồi, có tính
xã hội, đƣơng nhiên những phẩm chất xã hội của nó cũng tn theo con đƣờng
biện chứng trên.
Sự hình thành và phát triển bản lĩnh chính trị của mỗi ngƣời cũng khơng
tách rời hoặc nằm ngồi sự hình thành, vận động và biến đổi của đời sống chính
trị của một xã hội có giai cấp. Một giai cấp, một tầng lớp, một dân tộc nhất định,
bản lĩnh của con ngƣời chịu sự chi phối ở nhiều mức độ khác nhau của quá trình
hình thành và phát triển bản lĩnh dân tộc. Và ngƣợc lại, bản lĩnh một cộng đồng,
một giai cấp, một dân tộc lại do bản lĩnh của cá nhân tạo nên. Bản lĩnh chính trị
cũng nhƣ vậy.