sinh 9 cuc hot

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.94 MB, 218 trang )

(1)PhÇn I- Di truyÒn vµ biÕn dÞ Ch¬ng I- C¸c thÝ nghiÖm cña Men®en 1.môc tiªu cña ch¬ng: 1.1.KiÕn thøc: - Học sinh trình bày đợc mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học. - Hiểu đợc công lao to lớn và trình bày đợc phơng pháp phân tích các thế hệ lai của Men®en. - Học sinh trình bày và phân tích đợc thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Men®en. - Hiểu và ghi nhớ các khái niệm kiểu hình, kiểu gen, thể đồng hợp, thể dị hợp. - Hiểu và phát biểu đợc nội dung quy luật phân li. - Học sinh mô tả đợc thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Menđen. - BiÕt ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng cña Men®en. - Hiểu và phát biểu đợc nội dung quy luật phân li độc lập của Menđen. - Giải thích đợc khái niệm biến dị tổ hợp. 1.2. Kü n¨ng. - RÌn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Ph¸t triÓn t duy ph©n tÝch, so s¸nh. - RÌn kÜ n¨ng sèng. 1.3. Thái độ. X©y dùng ý thøc tù gi¸c trong häc tËp. DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ CHƯƠNG I : CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN Ngày soạn:. /. TIẾT 1 : MENĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. MỤC TIÊU: Sau khi học xong bài này HS cần nắm được: a. Kiến thức: - Nêu được mục đích , ý nghĩa, nhiệm vụ của di truyền học - Hiểu được công lao và trình bày được phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen - Hiểu và nêu được một số thuật ngữ, kí hiệu trong di truyền học b. Kĩ năng: - Tiếp tục phát triển kĩ năng quan sát kênh hình, tranh vẽ tìm kiến thức c. Thái độ : - Giáo dục lòng yêu bộ môn, ý thức say mê tìm hiểu khoa học.

(2) 2. CHUẨN BỊ: a .GV : - Tranh phóng to H1.2 SGK - Tranh, ảnh chân dung của Menđen b. HS: Đọc bài mới , kẻ bảng mẫu vào vở Tính trạng của HS - Hình dạng tai. Giống bố. Giống mẹ. - Hình dạng mắt - Màu mắt - ........... 3. Phương pháp. - Dùng phương pháp trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, tìm tòi, đàm thoại. 4. Tiến trình bài mới a. Ổn định tổ chức lớp b.Kiểm tra bài cũ:(lồng vào bài mới) Vào bài(1p) Di truyền học tuy mới hình thành từ đầu thế kỉ XX nhưng chiếm một vị trí quan trọng trong sinh học và Menđen là người đặt nền móng cho di truyền học. Vì sao con người cũng như các sinh vật khác khi sinh ra lại có đặc điểm giống hoặc khác so với bố mẹ? Để tìm hiểu điều đó ta nghiên cứu nội dung phần I. c. Bài mới:. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 10ph 1. Di truyÒn häc. Hoạt động 1: Di truyền học. GV cho HS lµm bµi tËp  SGK môc I. Liªn hÖ b¶n th©n m×nh cã nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c bè mÑ? HS :Liên hệ bản thân và xác định xem m×nh gièng vµ kh¸c bè mÑ ë ®iÓm nµo: h×nh d¹ng tai, m¾t, mòi, tãc, mµu da... vµ tr×nh bµy tríc líp. GV: Gi¶i thÝch: - Những đặc điểm giống bố mẹ -> đó là hiÖn tîng di truyÒn. - Những đặc điểm khác bố mẹ -> đó là hiÖn tîng biÕn dÞ..

(3) -ThÕ nµo lµ hiÖn tîng di truyÒn , biÕn dÞ? - §èi tîng? - Néi dung vµ ý nghÜa? HS: Dựa vào  SGK mục I để trả lời.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. GV gi¶i thÝch râ: biÕn dÞ vµ di truyÒn lµ 2 hiÖn tîng tr¸i ngîc nhau nhng tiÕn hµnh song song vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh sinh s¶n. Hoạt động 2: Menđen - ngời đặt nền 14ph mãng cho di truyÒn häc. GV : cho HS đọc tiểu sử Menđen SGK. HS: 1 HS đọc to , cả lớp theo dõi. GV: Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ h×nh 1.2 vµ nêu nhận xét về đặc điểm của từng cặp tÝnh tr¹ng ®em lai? GV: Treo hình 1.2 phóng to để phân tích. HS : quan sát và phân tích H 1.2, nêu đợc sù t¬ng ph¶n cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng. GV: Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ nªu ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña Men®en? HS:Đọc kĩ thông tin SGK, trình bày đợc néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p. GV: trớc Menđen, nhiều nhà khoa học đã thùc hiÖn c¸c phÐp lai trªn ®Ëu Hµ Lan nhng kh«ng thµnh c«ng. Men®en cã u điểm: chọn đối tợng thuần chủng, có vòng đời ngắn, lai 1-2 cặp tính trạng tơng ph¶n, thÝ nghiÖm lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn, dùng toán thống kê để xử lý kết quả. GV: v× sao Men®en chän ®Ëu Hµ Lan lµm đối tợng để nghiên cứu.? HS: dÔ trång vµ cã thÓ ph©n biÖt nhau râ rµng vÒ c¸c tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, tù thô phÊn nghiªm ngÆt nªn dÔ dµng t¹o ra. - Di truyÒn: lµ hiÖn tîng truyền đạt các tính trạng của bè, mÑ, tæ tiªn cho c¸c thÕ hÖ con ch¸u. - BiÕn dÞ: lµ hiÖn tîng con sinh ra kh¸c bè mÑ vµ kh¸c nhau vÒ nhiÒu chi tiÕt. - Di truyÒn häc nghiªn cøu vÒ c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ, tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn vµ biÕn dÞ. - Di truyÒn häc cã vai trß quan träng kh«ng chØ vÒ lÝ thuyÕt mµ cßn cã gi¸ trÞ thùc tiÔn cho khoa häc chän gièng, y häc vµ đặc biệt là công nghệ sinh học hiện đại. 2. Menđen - ngời đặt nền mãng cho di truyÒn häc.. - Lai c¸c cÆp bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ mét hoÆc mét sè cÆp tÝnh tr¹ng råi theo dâi sù di truyÒn riªng rÏ cña từng cặp tính trạng đó ở con ch¸u. - Dùng toán học thống kê để phân tích số liệu thu đợc rồi rót ra quy luËt di truyÒn.. 3. Mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu.

(4) dßng thuÇn chñng. Hoạt động 3: Một số thuật ngữ và kí hiệu c¬ b¶n cña Di truyÒn häc. GV: híng dÉn HS nghiªn cøu mét sè thuËt ng÷. 10ph HS: thu nhËn th«ng tin, ghi nhí kiÕn thøc. GV: Yªu cÇu HS lÊy thªm VD minh ho¹ cho tõng thuËt ng÷. HS: lấy VD cụ thể để minh hoạ. GV: Kh¸i niÖm gièng thuÇn chñng, GV giới thiệu cách làm của Menđen để có giống thuần chủng về tính trạng nào đó. GV: - giíi thiÖu mét sè kÝ hiÖu. - nªu c¸ch viÕt c«ng thøc lai: mÑ thêng viÕt bªn tr¸i dÊu x, bè thêng viÕt bªn ph¶i. P: mÑ x bè. HS: ghi nhí kiÕn thøc, ghi vë.. c¬ b¶n cña Di truyÒn häc..  . Mét sè thuËt ng÷: + TÝnh tr¹ng + CÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n + Nh©n tè di truyÒn + Gièng (dßng) thuÇn chñng.  . Mét sè kÝ hiÖu P: CÆp bè mÑ xuÊt ph¸t x: KÝ hiÖu phÐp lai G: Giao tö : §ùc; C¸i F: ThÕ hÖ con (F1: con thø 1 cña P; F2 con cña F2 tù thô phÊn hoÆc giao phÊn gi÷a F1).. d. Cñng cè: 9’ - 1 HS đọc kết luận SGK. ? Trình bày đối tợng, nội dung, ý nghĩa thực tiễn của Di truyền học. ? Néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Men®en gåm nh÷ng ®iÓm nµo. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - KÎ b¶ng 2 vµo vë . - §äc tríc bµi 2. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ....................................................................................................................... TIẾT 2 :. LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG.

(5) Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. MỤC TIÊU: a. Kiến thức: - Trình bày và phân tích thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen - Nêu được các khái niệm: kiểu hình , kiểu gen, thể đồng hợp, thể dị hợp - Phát biểu được nội dung định luật phân li - Giải thích được kết quả thí nghiệm theo quan điểm đương thời của Menđen. b. Kĩ năng: - Tiếp tục phát triển kĩ năng phân tích kênh hình. c. Thái độ: - Giáo dục lòng yêu bộ môn, yêu khoa học. 2. CHUẨN BỊ: 1. GV: - Tranh phóng to H2.1 và 2.3 - Bảng phụ kẻ bảng 2 SGK tr8 2. HS: - Kẻ bảng 2 vào vở bài tập - Đọc bài mới. 3. Phương pháp. - Dùng phương pháp trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, tìm tòi, đàm thoại. 4. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP a. Ổn định tổ chức - Kiểm tra sĩ số lớp b. Kiểm tra bài cũ: (5p) ? Nêu nội dung cơ bản trong phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen? Đáp án: - Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một hoặc nhiều cặp tính trạng thuần chủng, tương phản rồi theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng đó trên con cháu của từng cặp - Dùng toán thống kê phân tích các số liệu thu được từ đó rút ra các quy luật di truyền. GV: Nhận xét và cho điểm. c. Dạy bài mới.

(6) Vào bài:(1p) Bằng phương pháp phân tích các thế hệ lai Menđen đã rút ra các quy luật di truyền các cặp tính trạng. Vậy nội dung quy luật di truyền lai một cặp tính trạng là gì? Ta cùng tìm hiểu bài hôm nay Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Thí nghiệm của Menđen. 14ph 1.Thí nghiệm của Menđen. GV: híng dÉn HS quan s¸t tranh H 2.1 a. ThÝ nghiÖm: vµ giíi thiÖu sù tù thô phÊn nh©n t¹o - Lai 2 gièng ®Ëu Hµ Lan kh¸c trªn hoa ®Ëu Hµ Lan.-> kÕt qu¶ ë b¶ng nhau vÒ 1 cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn 2: chñng t¬ng ph¶n - Các tính trạng: Hoa đỏ – hoa trắng VD: P: Hoa đỏ x Hoa trắng - Th©n cao – ThÊn thÊp -> KiÓu h×nh F1 : Hoa đỏ => ThÕ nµo lµ kiÒu h×nh? F2 : 3 hoa đỏ: 1 hoa HS: tr¶ lêi. tr¾ng GV:Yªu cÇu HS: Qua b¶ng 2: TÝnh b. C¸c kh¸i niÖm: tr¹ng nµo xuÊt hiÖn ngay ë F1? TÝnh - KiÓu h×nh: lµ tæ hîp c¸c tÝnh tr¹ng nµo F2 míi xuÊt hiÖn? tr¹ng cña c¬ thÓ. => ThÕ nµo lµ tÝnh tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng lÆn?. HS: tr¶ lêi. GV: NhËn xÐt tØ lÖ kiÓu h×nh ë F1; F2? HS: Ph©n tÝch b¶ng sè liÖu, th¶o luËn - TÝnh tr¹ng tréi: lµ tÝnh tr¹ng nhãm vµ tr¶ lêi: biÓu hiÖn ë F1. + Kiểu hình F1: đồng tính về tính trạng - TÝnh tr¹ng lÆn: lµ tÝnh tr¹ng tréi. đến F2 mới đợc biểu hiện. + F2: 3 tréi: 1 lÆn GV: nhấn mạnh về sự thay đổi giống lµm bè vµ lµm mÑ th× kÕt qu¶ phÐp lai vẫn không thay đổi. GV: Yªu cÇu HS lµm bµi tËp ®iÒn tõ SGK trang 9. HS:Lùa chän côm tõ ®iÒn vµo chç trèng: c. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm: 1. đồng tính Khi lai hai c¬ thÓ bè mÑ 2. 3 tréi: 1 lÆn kh¸c nhau vÒ 1 cÆp tÝnh tr¹ng GV: gäi HS nhËn xÐt. thuÇn chñng t¬ng ph¶n th× F1 HS: nhËn xÐt. đồng tính về tính trạng của bố GV: Yêu cầu HS đọc lại nội dung bài hoÆc mÑ, F2 cã sù ph©n li theo tØ tập sau khi đã điền. lÖ trung b×nh 3 tréi: 1 lÆn. HS: 1, 2 HS đọc. 2. Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ Hoạt động 2: Menđen giải thích kết nghiÖm. qu¶ thÝ nghiÖm. 10ph GV: giải thích quan niệm đơng thời và quan niệm của Menđen đồng thời sử dụng H 2.3 để giải thích. HS: ghi nhí kiÕn thøc, quan s¸t H 2.3. GV: H·y quan s¸t H 2.3 vµ cho biÕt: tØ.

(7) lÖ c¸c lo¹i giao tö ë F1 vµ tØ lÖ c¸c lo¹i hîp tö F2? - Tại sao F2 lại có tỉ lệ 3 hoa đỏ: 1 hoa tr¾ng? HS: Quan s¸t H 2.3 th¶o luËn nhãm tr¶ lêi: GF1: 1A: 1a + TØ lÖ hîp tö F2 1AA: 2Aa: 1aa + V× hîp tö Aa biÓu hiÖn kiÓu h×nh gièng AA. GV nªu râ: khi F1 h×nh thµnh giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ 1 giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt cña P mµ kh«ng hoµ lÉn vµo nhau nªn F2 t¹o ra: 1AA:2Aa: 1aa trong đó AA và Aa cho kiểu hình hoa đỏ, còn aa cho kiểu hình hoa trắng.. GV: híng dÉn HS lµm bµi 4 SGK tr 10. HS: th¶o luËn lµm bµi 4. 10ph GV: gäi HS lÇn lît lµm tõng phÇn nhá. HS: lµm bµi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. - Mçi tÝnh tr¹ng do mét cÆp nhân tố di truyền quy định (sau nµy gäi lµ gen) gen tån t¹i thµnh tõng cÆp t¬ng øng gäi lµ kiÓu gen. Kiểu gen quy định kiểu h×nh cña c¬ thÓ. - Nªó kiÓu gen chøa cÆp gen t¬ng øng gièng nhau gäi lµ thÓ đồng hợp (AA). Nêú kiểu gen chøa cÆp gen t¬ng øng kh¸c nhau gäi lµ thÓ dÞ hîp (aa). - Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö c¸c gen ph©n li vÒ c¸c tÕ bµo con (giao tử) , chúng đợc tổ hợp l¹i trong qu¸ tr×nh thô tinh t¹o thµnh hîp tö. Bµi tËp 4 V× F1 toµn lµ c¸ kiÕm m¾t ®en nªn tÝnh tr¹ng mµu m¾t ®en lµ trội so với tính trạng mắt đỏ. Quy ớc gen A quy định m¾t ®en Quy ớc gen a quy định mắt đỏ C¸ m¾t ®en thuÇn chñng cã kiÓu gen AA Cá mắt đỏ thuần chủng có kiÓu gen aa Sơ đồ lai: P: C¸ m¾t ®en x C¸ m¾t đỏ AA aa GP: A a F1 : Aa (m¾t ®en) x Aa (m¾t ®en) GF1: 1A: 1a 1A: 1a F2 : 1AA: 2Aa: 1aa (3 cá mắt đen: 1 cá mắt đỏ).. d. Cñng cè: 4’ - Tr×nh bµy thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng vµ gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña Men®en?.

(8) - Ph©n biÖt tÝnh tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng lÆn vµ cho VD minh ho¹. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ:1’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 3. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ....................................................................................................................... Ngày soạn:. /. Bµi 3: lai mét cÆp tÝnh tr¹ng (tiÕp) / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1 . Môc tiªu. a. KiÕn thøc : - Học sinh hiểu và trình bày đợc nội dung, mục đích và ứng dụng của các phép lai ph©n tÝch. - Hiểu và giải thích đợc vì sao quy luật phân li chỉ nghiệm đúng trong những điều kiện nhất định. - Nêu đợc ý nghĩa của quy luật phân li đối với lĩnh vực sản xuất. - Hiểu và phân biệt đợc sự di truyền trội không hoàn toàn (di truyền trung gian) với di truyÒn tréi hoµn toµn. b. Kü n¨ng. - Phát triển t duy lí luận nh phân tích, so sánh, luyện viết sơ đồ lai. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ. Cñng cè niÒm tin vµo khoa häc khi nghiªn cø tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng sinh häc. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 3 SGK. - B¶ng phô ghi bµi tËp tr¾c nghiÖm. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph).

(9) - Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li? Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm trªn ®Ëu Hµ Lan nh thÕ nµo? §¸p ¸n: - Khi lai hai c¬ thÓ bè mÑ kh¸c nhau vÒ 1 cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n th× F1 đồng tính về tính trạng của bố hoặc mẹ, F 2 có sự phân li theo tỉ lệ trung bình 3 tréi: 1 lÆn. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Lai phân tích. 22ph 1. Lai ph©n tÝch. GV : Nªu tØ lÖ c¸c lo¹i hîp tö ë F2 trong thÝ nghiÖm cña Men®en? HS: hîp tö F2 cã tØ lÖ: 1AA: 2Aa: 1aa - KiÓu gen lµ tæ hîp toµn bé c¸c GV:Tõ kÕt qu¶ trªn GV ph©n tÝch c¸c gen trong tÕ bµo c¬ thÓ. khái niệm: kiểu gen, thể đồng hợp, thể - Thể đồng hợp có kiểu gen dÞ hîp. chøa cÆp gen t¬ng øng gièng HS: ghi nhí kh¸i niÖm. nhau (AA, aa). GV:Hãy xác định kết quả của những - ThÓ dÞ hîp cã kiÓu gen chøa phÐp lai sau: cÆp gen gåm 2 gen t¬ng øng P: Hoa đỏ x Hoa trắng kh¸c nhau (Aa). AA aa P: Hoa đỏ x Hoa trắng Aa aa HS: Các nhóm thảo luận , viết sơ đồ lai, nªu kÕt qu¶ cña tõng trêng hîp. GV: gäi HS tr¶ lêi. HS: §¹i diÖn 2 nhãm lªn b¶ng viÕt s¬ đồ lai. SH: Các nhóm khác hoàn thiện đáp án. Lai ph©n tÝch lµ phÐp lai gi÷a c¸ GV: KÕt qu¶ lai nh thÕ nµo th× ta cã thÓ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn x¸c kết luận đậu hoa đỏ P thuần chủng hay định kiểu gen với cá thể mang kh«ng thuÇn chñng? tÝnh tr¹ng lÆn. HS: dựa vào sơ đồ lai để trả lời. + NÕu kÕt qu¶ phÐp lai GV: yªu cÇu HS ®iÒn tõ thÝch hîp vµo « đồng tÝnh th× c¸ thÓ mang tÝnh trèng (SGK – trang 11). trạng trội có kiểu gen đồng hợp. HS: 1- Tréi; 2- KiÓu gen; 3- LÆn; 4+ NÕu kÕt qu¶ phÐp lai §ång hîp tréi; 5- DÞ hîp ph©n tÝnh theo tØ lÖ 1:1 th× c¸ GV: nªu kh¸i niÖm lai ph©n tÝch? thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã kiÓu HS: nªu l¹i kh¸i niÖm lai ph©n tÝch. gen dÞ hîp. GV: mục đích của phép lai phân tích 2. ý nghÜa cña t¬ng quan tréi nhằm xác định kiểu gen của cá thể lÆn. mang tÝnh tr¹ng tréi. 7ph Hoạt động 2: ý nghĩa của tơng quan tréi lÆn. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu thån tin SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu t¬ng quan tréi lÆn trong tù nhiªn?.

(10) - Xác định tính trạng trội, tính trạng lặn nhằm mục đích gì? Dựa vào đâu? - Việc xác định độ thuần chủng của gièng cã ý nghÜa g× trong s¶n xuÊt? - Muốn xác định độ thuần chủng của gièng cÇn thùc hiÖn phÐp lai nµo? HS : Thảo luận - đại diện nhóm trình bµy.. * T¬ng quan tréi, lÆn lµ hiÖn tîng phæ biÕn ë giíi sinh vËt. - TÝnh tr¹ng tréi thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt v× vËy trong chän gièng ph¸t hiÖn tÝnh tr¹ng tréi để tập hợp các gen trội quý vào 1 kiÓu gen, t¹o gièng cã ý nghÜa kinh tÕ. - Trong chọn giống, để tránh sự ph©n li tÝnh tr¹ng, xuÊt hiÖn tÝnh trạng xấu phải kiểm tra độ thuÇn chñng cña gièng.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS : c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. d. Cñng cè: 8’ ? Lai ph©n tÝch lµ g×. ? ý nghÜa cña t¬ng quan tréi- lÆn. ? Tréi kh«ng hoµn toµn lµ g×. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ:2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 3, 4 vµo vë. - §äc tríc bµi míi. - KÎ b¶ng SGK trang 15. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ....................................................................................................................... Bµi 4: lai hai cÆp tÝnh tr¹ng Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc. - Học sinh mô tả đợc thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Menđen..

(11) - BiÕt ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng cña Men®en. - Hiểu và phát biểu đợc nội dung quy luật phân li độc lập của Menđen. - Giải thích đợc khái niệm biến dị tổ hợp. b. Kü n¨ng. - Kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ. - Cñng cè niÒm tin vµo khoa häc khi nghiªn cø tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng sinh häc. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 4 SGK. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 4. *. Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. - KÎ b¶ng SGK tr 15. 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) - Muốn xác định đợc kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội cần làm gì? - T¬ng quan tréi lÆn cã ý nghÜa g× trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ? §¸p ¸n: - Lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen víi c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn. - TÝnh tr¹ng tréi thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt v× vËy trong chän gièng ph¸t hiÖn tÝnh tr¹ng trội để tập hợp các gen trội quý vào 1 kiểu gen, tạo giống có ý nghĩa kinh tế. - Trong chọn giống, để tránh sự phân li tính trạng, xuất hiện tính trạng xấu phải kiểm tra độ thuần chủng của giống. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Thí nghiệm của Menđen. 19ph 1. Thí nghiệm của Menđen. GV: Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 4 SGK, nghiªn cøu th«ng tin vµ tr×nh bµy thÝ  ThÝ nghiÖm: nghiÖm cña Men®en. P: Vµng, tr¬n x Xanh, nh¨n HS : quan s¸t tranh nªu thÝ nghÖm. F1 : Vµng, tr¬n GV: Tõ kÕt qu¶, GV yªu cÇu HS hoµn Cho F1 tù thô phÊn thµnh b¶ng 4 trang 15. (GV gîi ý c¸ch F2: 315 V, T : 108 X, T : 101 V, tÝnh tØ lÖ). N : 32X, N HS: th¶o luËn. GV: treo b¶ng phô gäi HS lªn ®iÒn. HS : lªn ®iÒn b¶ng phô..

(12) GV: gäi HS nhËn xÐt. HS : c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. GV: chèt l¹i kiÕn thøc. KiÓu h×nh F2 Sè h¹t TØ lÖ kiÓu h×nh F2 Vµng, tr¬n 315 9 Vµng, nh¨n 101 3 Xanh, tr¬n 108 3 Xanh, nh¨n 32 1 GV: TØ lÖ tõng cÆp tÝnh tr¹ng F2 nãi lªn ®iÒu g×? HS : tr¶ lêi. GV: xÐt chung: Vµng, tr¬n = 3/4V x 3/4T= 9/16 Vµng, nh¨n = 3/4V x 1/4N= 3/16 Xanh, tr¬n = 1/4X x 3/4T= 3/16 Xanh, nh¨n = 1/4X x 1/4= 1/16 KÕt qu¶ xÐt chung c¸c tÝnh tr¹ng nãi lªn ®iÒu g×? HS : tr¶ lêi. GV: trªn c¬ së ph©n tÝch híng HS ®iÒn vµo chç trèng. HS: vËn dông kiÕn thøc ë môc 1 ®iÒn đựoc cụm từ “tích tỉ lệ”. GV: Nội dung đinh luật phân li độc lập? HS: 1 HS trả lời, hs khác đọc lại nội dung SGK. GV: Më réng: C¸ch tÝnh tØ lÖ kh¸c: (3 :1)(3 :1) = 9 : 3: 3 : 1 GV: C¨n cø vµo ®©u Men®en cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t đậu di truyền độc lập? HS: c¨n cø vµo tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã. Hoạt động 2: Biến dị tổ hợp. GV: Yªu cÇu HS nhí l¹i kÕt qu¶ thÝ nghiÖm ë F2 vµ tr¶ lêi c©u hái: - F2 cã nh÷ng kiÓu h×nh nµo kh¸c víi bè mÑ? HS: 2 kiÓu h×nh kh¸c bè mÑ lµ vµng, nh¨n vµ xanh, tr¬n. (chiÕm 6/16). GV:- kh¸i niÖm biÕn dÞ tæ hîp?. - Nguyªn nh©n nµo cã sù xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp? HS : tr¶ lêi.. TØ lÖ tõng cÆp tÝnh tr¹ng ë F2 Vµng 315+101 416 3 = = = Xanh 108+32 140 1 Tr¬n = 315+108 423 3 = = Nh¨n 101+32 133 1. - Khi lai hai cÆp bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ 2 cÆp tÝnh trạng tơng phản di truyền độc lËp th× F2 cã tØ lÖ kiÓu h×nh b»ng tÝch c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã.. 2. BiÕn dÞ tæ hîp.. 10ph. * BiÕn dÞ tæ hîp lµ sù tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng cña bè mÑ. - Nguyªn nh©n: ChÝnh sù ph©n li độc lập của các cặp tính trạng đã đa đến sự tổ hợp lại.

(13) GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. c¸c tÝnh tr¹ng cña P lµm xuÊt hiÖn kiÓu h×nh kh¸c P.. d. Cñng cè:8’ - Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li? - BiÕn dÞ tæ hîp lµ g×? Nã xuÊt hiÖn ë h×nh thøc sinh s¶n nµo? e. Híng dÉn HS häc ë nhµ:2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - KÎ s½n b¶ng 5 vµo vë. - §äc tríc bµi 5. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ....................................................................................................................... TiÕt 5. Bµi 5: lai hai cÆp tÝnh tr¹ng (tiÕp) / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc. - Học sinh hiểu và giải thích đợc kết quả lai hai cặp tính trạng theo quan điểm của Men®en. - Phân tích đợc ý nghĩa của quy luật phân li độc lập đối với chọn giống và tiến hoá. b. Kü n¨ng. - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ. - Cñng cè niÒm tin vµo khoa häc khi nghiªn cø tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng sinh häc. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 5 SGK. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 5. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 5..

(14) 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) - C¨n cø vµo ®©u Men®en l¹i cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t ®Ëu trong thí nghiệm của mình di truyền độc lập với nhau? - CÆp tÝnh tr¹ng thø nhÊt cã tØ lÖ ph©n li 3:1, cÆp tÝnh tr¹ng thø 2 cã tØ lÖ ph©n li lµ 1:1, sù di truyÒn cña 2 cÆp tÝnh tr¹ng nµy sÏ cho tØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh nh thÕ nµo? §¸p ¸n : - C¨n cø vµo tØ lÖ kiÓu h×nh F2 b¶ng tÝch tØ lÖ c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã. - (3:1)(1:1) = 3: 3: 1: 1 c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Menđen giải thích kết quả 20ph 1. Menđen giải thích kết quả thÝ nghiÖm. thÝ nghiÖm. GV: yªu cÇu HS nh¾c l¹i tØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë F2? HS tØ lÖ: Vµng 3 Xanh = 1 Tr¬n = 3 Nh¨n 1 GV: tõ kÕt qu¶ trªn cho ta kÕt luËn g×? - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm: sù HS : rót ra kÕt luËn. ph©n li cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng GV : yªu cÇu HS quy íc gen. đều là 3:1. Menđen cho rằng HS : quy íc gen. mçi cÆp tÝnh tr¹ng do mét cÆp GV: Nh¾c l¹i tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2? nhân tố di truyền quy định, HS: tr¶ lêi. tÝnh tr¹ng h¹t vµng lµ tréi so GV: Sè tæ hîp giao tö (hîp tö) ë F2?T¹i víi h¹t xanh, h¹t tr¬n lµ tréi so sao F2 cã 4 lo¹i giao tö? víi h¹t nh¨n. HS: Do tæ hîp tù do gi÷a A vµ a víi B vµ - Quy ớc gen: A quy định hạt b nh nhau -> t¹o ra 4 läai giao tö cã tØ lÖ vµng. ngang nhau. a quy định hạt xanh. B quy định hạt trơn. GV: yêu cầu HS viết sơ đồ lai. b quy định hạt nhăn. HS: viết sơ đồ lai. Sơ đồ lai : P : vµng, tr¬n x xanh, nh¨n AABB aabb GV: gäi HS nhËn xÐt. GP: AB ab HS: nhËn xÐt. F1 : AaBb x AaBb GV: Yªu cÇu HS theo dâi h×nh 5 vµ gi¶i GF1 : AB, Ab, aB, ab thÝch t¹i sao ë F2 l¹i cã 16 tæ hîp giao tö F2:9vµng,tr¬n:3 (hîp tö)?.

(15) HS: Do sù kÕt hîp ngÉu nhiªn (qua thô tinh)của 4 loại giao tử đực và 4 loại giao tö c¸i. GV: hớng dẫn cách xác định kiểu hình vµ kiÓu gen ë F2, yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 5 trang 18. HS: th¶o luËn, hoµn thµnh b¶ng. KiÓu h×nh H¹t vµng, H¹t vµng, tr¬n TØ lÖ nh¨n 1AABB 1AAbb 4AaBb 2Aabb TØ lÖ cña mçi 2AABb kiÓu gen ë F2 2AaBB (9 A-B-) (3 A-bb) TØ lÖ cña mçi 9 3 kiÓu h×nh ë F2 GV: ®a ra c«ng thøc tæ hîp cña Men®en.. Hoạt động 2: ý nghĩa của quy luật phân li độc lập. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, tr¶ lêi c©u hái: - T¹i sao ë c¸c loµi sinh s¶n høu tÝnh, biÕn dÞ l¹i phong phó? - ý nghÜa cña quy luËt PL§L?. HS: tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. vµng,tr¬n:3xanh,nh¨n:1xanh, nh¨n.. H¹t xanh, tr¬n 1aaBB 2aaBb. H¹t xanh, nh¨n 1aabb. (3aaB-). 1aabb. 3. 1. Gäi n lµ sè cÆp gen dÞ hîp (PL§L) th×: + Sè lo¹i giao tö lµ: 2n + Sè hîp tö lµ: 4n + Sè lo¹i kiÓu gen: 3n + Sè lo¹i kiÓu h×nh: 2n + TØ lÖ ph©n li kiÓu gen lµ: (1+2+1)n + TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh lµ: (3+1)n §èi víi kiÓu h×nh n lµ sè cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n tu©n theo di truyÒn tréi hoµn toµn. 2. ý nghÜa cña quy luËt ph©n li độc lập.. 9ph - Quy luật phân li độc lập giải thÝch nguyªn nh©n xuÊt hiÖn biến dị tổ hợp (đó là sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các cÆp gen) lµm sinh vËt ®a d¹ng vµ phong phó ë loµi giao phèi. - BiÕn dÞ tæ hîp lµ nguån nguyªn liÖu quan träng cña chän gièng vµ tiÕn ho¸.. d. Cñng cè: 9’ - Kết quả phép lai có tỉ lệ kiểu hình 3: 3:1:1, các cặp gen này di truyền độc lập. Hãy xác định kiểu gen của phép lai trên?.

(16) HS: tr¶ lêi. Gi¶i: TØ lÖ kiÓu h×nh 3:3:1:1 = (3:1)(1:1) => cÆp gen thø 1 lµ Aa x Aa => cÆp gen thø 2 lµ Bb x bb KiÓu gen cña phÐp lai trªn lµ: AaBb x AaBb. e. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: 1’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp 4 SGk trang 19. HS lµm thÝ ngiÖm tríc ë nhµ: + Gieo 1 đồng xu + Gieo 2 đồng xu. Mçi lo¹i 25 lÇn, thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng 6.1 vµ 6.2. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ===================================== Bµi 6: Thùc hµnh Tính xác suất xuất hiện các mặt của đồng kim loại Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc. - HS biết cách xác định xác xuất của một và hai sự kiện đồng thời xảy ra thông qua việc gieo các đồng kim loại. b. Kü n¨ng. - Biết vận dụng xác suất để hiểu đợc tỉ lệ các loại giao tử và tỉ lệ các kiểu gen trong lai mét cÆp tÝnh tr¹ng. c. Thái độ. - Cñng cè niÒm tin vµo khoa häc khi nghiªn cø tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng sinh häc. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - B¶ng phô ghi thèng kª kÕt qu¶ cña c¸c nhãm. * Häc sinh: - Mỗi nhóm có sẵn hai đồng kim loại (2 – 4 HS). - KÎ s½n b¶ng 6.1 vµ 6.2 vµo vë. 3. PHƯƠNG PHÁP: - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph).

(17) - Menđen đã giải thích kết quả thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của mình nh thế nµo? - Biến dị tổ hợp có ý nghĩa gì đối với chọn giống và tiến hoá? Tại sao ở các loài sinh s¶n giao phèi biÕn dÞ phong phó h¬n nhiÒu so víi loµi sinh s¶n v« tÝnh? §¸p ¸n: - Menđen đã giải thích sự phân li độc lập của các cặp tính trạng bằng quy luật phân li độc lập. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Tiến hành gieo đồng kim 20ph 1. Tiến hành gieo đồng kim lo¹i. lo¹i. GV: Híng dÉn quy tr×nh : a. Gieo một đồng kim loại: a. Gieo một đồng kim loại: Lu ý : §ång kim lo¹i cã 2 mÆt (sÊp vµ - Lấy 1 đồng kim loại, cầm ngöa), mçi mÆt tîng trng cho 1 lo¹i giao đứng cạnh và thả rơi tự do từ tö, ch¼ng h¹n mÆt sÊp chØ lo¹i giao tö A, độ cao xác định. mÆt ngöa chØ lo¹i giao tö a, tiÕn hµnh: - Thèng kª kÕt qu¶ mçi lÇn r¬i Lấy 1 đồng kim loại, cầm đứng cạnh và vµo b¶ng 6.1. thả rơi tự do từ độ cao xác định. - Thèng kª kÕt qu¶ mçi lÇn r¬i vµo b¶ng 6.1. b. Gieo 2 đồng kim loại: b. Gieo 2 đồng kim loại: GV lu ý HS: 2 đồng kim loại tợng trng cho 2 gen trong 1 kiểu gen: 2 mặt sấp tợng trng cho kiểu gen AA, 2 mặt ngửa t+ Lấy 2 đồng kim loại, cầm îng trng cho kiÓu gen aa, 1 sÊp 1 ngöa đứng cạnh và thả rơi tự do từ tîng trng cho kiÓu gen Aa. độ cao xác định. - TiÕn hµnh: + Thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng + Lấy 2 đồng kim loại, cầm đứng cạnh 6.2. và thả rơi tự do từ độ cao xác định. + Thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng 6.2 HS: ghi nhí quy tr×nh thùc hµnh. HS: mçi nhãm gieo 25 lÇn, thèng kª mçi lÇn r¬i vµo b¶ng 6.1. HS: mçi nhãm gieo 25 lÇn, cã thÓ x¶y ra 3 trờng hợp: 2 đồng sấp (SS), 1 đồng sấp 1 đồng ngửa (SN), 2 đồng ngửa (NN). Thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng 6.2. Hoạt động 2: Thống kê kết quả của các nhãm. 10ph GV: yªu cÇu c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ đã tổng hợp từ bảng 6.1 và 6.2, ghi vào b¶ng tæng hîp theo mÉu. HS: các nhóm báo cáo kết quả đã tổng hîp tõ b¶ng 6.1 vµ 6.2, ghi vµo b¶ng tæng hîp theo mÉu. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt..

(18) GV: tõ kÕt qu¶ b¶ng trªn yªu cÇu HS liªn hÖ: + KÕt qu¶ cña b¶ng 6.1 víi tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö sinh ra tõ con lai F1 Aa. + KÕt qu¶ b¶ng 6.2 víi tØ lÖ kiÓu gen ë F2 trong lai 1 cÆp tÝnh tr¹ng. GV: cÇn lu ý HS: sè lîng thèng kª cµng lớn càng đảm bảo độ chính xác. HS căn cứ vào kết quả thống kê nêu đợc: + C¬ thÓ lai F1 Aa cho 2 lo¹i giao tö A vµ a víi tØ lÖ ngang nhau. + Kết quả gieo 2 đồng kim loại có tỉ lệ: 1 SS: 2 SN: 1 NN. TØ lÖ kiÓu gen lµ: 1 AA: 2 Aa: 1aa.. 2. Thèng kª kÕt qu¶ cña c¸c nhãm.. d. Củng cố. 8’ - GV nhận xét tinh thần, thái độ làm việc của các nhóm. - C¸c nhãm viÕt b¸o c¸o thu ho¹ch theo mÉu b¶ng 6.1; 6.2. + C¬ thÓ lai F1 Aa cho 2 lo¹i giao tö A vµ a víi tØ lÖ ngang nhau. + Kết quả gieo 2 đồng kim loại có tỉ lệ: 1 SS: 2 SN: 1 NN. TØ lÖ kiÓu gen lµ: 1 AA: 2 Aa: 1aa. e. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: 1’ - Lµm c¸c bµi tËp trang 22, 23 SGK. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... =================================== Bµi 7: Bµi tËp ch¬ng I / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc. - Cñng cè, kh¾c s©u vµ më réng nhËn thøc vÒ c¸c quy luËt di truyÒn. b. Kü n¨ng. - BiÕt vËn dông kiÕn thøc vµo gi¶i c¸c bµi tËp. - RÌn kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. c. Thái độ..

(19) - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - B¶ng phô ghi bµi tËp. * Häc sinh: - Lµm bµi tËp SGK tr 22,23. 3. PHƯƠNG PHÁP: - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Hớng dẫn cách giải bài 20ph I. Híng dÉn c¸ch gi¶i bµi tËp. tËp. 1. Bµi tËp vÒ lai mét cÆp tÝnh 1. Bµi tËp vÒ lai mét cÆp tÝnh tr¹ng. tr¹ng. GV: ®a ra d¹ng bµi tËp, yªu cÇu HS nªu VD1: Cho ®Ëu th©n cao lai víi c¸ch gi¶i vµ rót ra kÕt luËn. đậu thân thấp, F1 thu đợc toàn GV: C¸ch gi¶i: ®Ëu th©n cao. Cho F1 tù thô - Cần xác định xem P có thuần chủng phấn xác định kiểu gen và kiểu hay kh«ng vÒ tÝnh tr¹ng tréi. h×nh ë F1 vµ F2. - Quy ớc gen để xác định kiểu gen của D¹ng 1: BiÕt kiÓu h×nh cña P P. nên xác định kiểu gen, kiểu - Lập sơ đồ lai: P, GP, F1, GF1, F2. h×nh ë F1, F2 - ViÕt kÕt qu¶ lai, ghi râ tØ lÖ kiÓu gen, C¸ch gi¶i: kiÓu h×nh. - Cần xác định xem P có thuần chñng hay kh«ng vÒ tÝnh tr¹ng tréi. - Quy ớc gen để xác định kiểu gen cña P. - Lập sơ đồ lai: P, GP, F1, GF1, F2 . - ViÕt kÕt qu¶ lai, ghi râ tØ lÖ HS: tù gi¶i theo híng dÉn. kiÓu gen, kiÓu h×nh. * Có thể xác định nhanh kiểu h×nh cña F1, F2 trong c¸c trêng hîp sau: a. P thuÇn chñng vµ kh¸c nhau bëi 1 cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, 1 bªn tréi hoµn toµn th× ch¾c chắn F1 đồng tính về tính trạng tréi, F2 ph©n li theo tØ lÖ 3 tréi: GV: lu ý HS c¸ch gi¶i nhanh h¬n khi 1 lÆn. xác định kiểu hình. b. P thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ.

(20) HS: ghi nhí kiÕn thøc.. GV: ®a VD2: Bµi tËp 1 trang 22. GV ®a ra 2 d¹ng. HS: ®a ra c¸ch gi¶i.. HS: lÇn lît gi¶i tõng phÇn.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, cho ®iÓm.. GV: yªu cÇu HS lµm nhanh bµi tËp 2,3,4 SGK tr22,23. HS: th¶o luËn nhãm, lôa chän nhanh đáp án đúng. HS: nhãm 1 lµm bµi 2. HS: nhãm 2 lµm bµi 3. HS: nhãm 3 lµm bµi 4.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, cho ®iÓm.. mét cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, cã kiÖn tîng tréi kh«ng hoµn toµn th× ch¾c ch¾n F1 mang tÝnh tr¹ng trung gian vµ F 2 ph©n li theo tØ lÖ 1: 2: 1 c. NÕu ë P mét bªn bè mÑ cã kiÓu gen dÞ hîp, bªn cßn l¹i cã kiểu gen đồng hợp lặn thì F1 có tØ lÖ 1:1. VD2: Bµi tËp 1 trang 22. D¹ng 2: BiÕt kÕt qu¶ F1, x¸c định kiểu gen, kiểu hình của P. C¸ch gi¶i: C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiểu hình ở đời con. a. Nếu F1 đồng tính mà một bªn bè hay mÑ mang tÝnh tr¹ng tréi, mét bªn mang tÝnh tr¹ng lÆn th× P thuÇn chñng, cã kiÓu gen đồng hợp: AA x aa b. F1 cã hiÖn tîng ph©n li: F: (3:1)  P: Aa x Aa F: (1:1)  P: Aa x aa (tréi hoµn toµn) Aa x AA( tréi kh«ng hoµn toµn) F: (1:2:1)  P: Aa x Aa ( tréi kh«ng hoµn toµn). c. NÕu F1 kh«ng cho biÕt tØ lÖ ph©n li th× dùa vµo kiÓu h×nh lặn F1 để suy ra kiểu gen của P. Bµi tËp 2 (trang 22): Tõ kÕt qu¶ F1: 75% đỏ thẫm: 25% xanh lục  F1: 3 đỏ thẫm: 1 xanh lục. Theo quy luËt ph©n li  P: Aa x Aa  §¸p ¸n d. Bµi tËp 3 (trang 22) F1: 25,1% hoa đỏ: 49,9% hoa hång: 25% hoa tr¾ng  F1: 1 hoa đỏ: 2 hoa hồng: 1 hoa trắng.  TØ lÖ kiÓu h×nh tréi kh«ng hoµn toµn. §¸p ¸n b, d. Bµi tËp 4 (trang 23): 2 c¸ch gi¶i: C¸ch 1: §êi con cã sù ph©n tÝnh chøng tá bè mÑ mét bªn thuÇn chñng, mét bªn kh«ng.

(21) Hoạt động 2: Bài tập về lai hai cặp tính tr¹ng. GV: ®a VD3. GV: gîi ý c¸ch gi¶i. * C¸ch gi¶i: - quy ớc gen  xác định kiểu gen P. - Lập sơ đồ lai - ViÕt kÕt qu¶ lai: tØ lÖ kiÓu gen, kiÓu h×nh. HS: tù gi¶i theo híng dÉn cña GV.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, cho ®iÓm.. GV: ®a VD4. GV: gîi ý c¸ch gi¶i. HS: tù gi¶i theo híng dÉn cña GV.. 15ph. thuÇn chñng, kiÓu gen: Aa x Aa  §¸p ¸n: b, c. C¸ch 2: Ngêi con m¾t xanh cã kiÓu gen aa mang 1 giao tö a cña bè, 1 giao tö a cña mÑ. Con m¾t ®en (A-)  bè hoÆc mÑ cho 1 giao tö A  KiÓu gen vµ kiÓu h×nh cña P: Aa (M¾t ®en) x Aa (M¾t ®en) Aa (M¾t ®en) x aa (M¾t xanh)  §¸p ¸n: b, c. 2. Bµi tËp vÒ lai hai cÆp tÝnh tr¹ng. Dạng 1: Biết P  xác định kết qu¶ lai F1 vµ F2. VD3: : ë lóa th©n thÊp tréi hoµn toµn so víi th©n cao. H¹t chÝn sím tréi hoµn toµn so víi h¹t chÝn muén. Cho c©y lóa thuÇn chñng th©n thÊp, h¹t chÝn muén giao ph©n víi c©y thuÇn chñng th©n cao, h¹t chÝn sím thu đợc F1. Tiếp tục cho F1 giao phấn với nhau. Xác định kiểu gen, kiÓu h×nh cña con ë F1 vµ F2. BiÕt c¸c tÝnh tr¹ng di truyÒn độc lập nhau . Giải: Biết P  xác định kết quả lai F1 vµ F2. * Có thể xác định nhanh: Nếu bài cho các cặp gen quy định cặp tính trạng di truyền độc lập  c¨n cø vµo tØ lÖ tõng cÆp tÝnh trạng để tính tỉ lệ kiểu hình: (3:1)(3:1) = 9: 3: 3:1 (3:1)(1:1) = 3: 3:1:1 (3:1)(1:2:1) = 6: 3:3:2:1:1 (1 cÆp tréi hoµn toµn, 1 cÆp tréi kh«ng hoµn toµn) VD4: Gen A- quy định hoa kép Gen aa quy định hoa đơn Gen BB quy định hoa đỏ Gen Bb quy định hoa hång. Gen bb quy định hoa tr¾ng..

(22) GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, cho ®iÓm. GV: ®a VD5. Bµi tËp 5 (trang 23) GV: gîi ý c¸ch gi¶i.. HS: tù gi¶i theo híng dÉn cña GV.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, cho ®iÓm.. P thuÇn chñng hoa kÐp tr¾ng x đơn đỏ thì tỉ lệ kiểu hình ở F 2 nh thÕ nµo? Gi¶i: Theo bµi ra tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 : (3 kép: 1 đơn)(1 đỏ: 2 hồng: 1 tr¾ng) . = 3 kép đỏ: 6 kép hồng: 3 kép trắng: 1 đơn đỏ: 2 đơn hồng: 1 đơn trắng. D¹ng 2: BiÕt sè lîng hay tØ lÖ kiểu hình ở F. Xác định kiểu gen cña P. C¸ch gi¶i: C¨n cø vµo tØ lÖ kiÓu hình ở đời con  xác định kiểu gen P hoÆc xÐt sù ph©n li cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng, tæ hîp l¹i ta đợc kiểu gen của P. F2: 9:3:3:1 = (3:1)(3:1)  F1 dÞ hîp vÒ 2 cÆp gen  P thuÇn chñng 2 cÆp gen. F1:3:3:1:1=(3:1)(1:1) P: AaBbxAabb F1:1:1:1:1=(1:1)(1:1) P: AaBbxaabb hoÆc P: Aabb x aaBb Bµi tËp 5 (trang 23) F2: 901 cây quả đỏ, tròn: 299 quả đỏ, bầu dục: 301 quả vàng trßn: 103 qu¶ vµng, bÇu dôc  TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 lµ: 9 đỏ, tròn: 3 đỏ bầu dục: 3 vµng, trßn: 1 vµng, bÇu dôc = (3 đỏ: 1 vàng)(3 tròn: 1 bầu dôc).  P thuÇn chñng vÒ 2 cÆp gen  KiÓu gen P: AAbb (đỏ,bầu dục) x aaBB (vµng, trßn) §¸p ¸n d.. d. Cñng cè: 7’ GV: yªu cÇu HS nh¾c l¹i c¸ch gi¶i bµi tËp lai 1 cÆp tÝnh tr¹ng, lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng. e.Híng dÉn häc bµi ë nhµ: 2’ - Lµm c¸c bµi tËp VD1, 6,7. - Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp trong SGK trang 22, 23..

(23) - §äc tríc bµi 8. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ============================= Ch¬ng II- NhiÔm s¾c thÓ 1. Môc tiªu cña ch¬ng: 1.1. KiÕn thøc: - Học sinh nêu đợc tính đặc trng của bộ NST ở mỗi loài. - Mô tả đựoc cấu trúc hiển vi điển hình của NST ở kì giữa của nguyên phân. - Học sinh nắm đợc sự biến đổi hình thái NST (chủ yếu là sự đóng và duỗi xoắn) trong chu k× tÕ bµo. - Trình bày đợc những biến đổi cơ bản của NST qua các kì của nguyên phân. - Phân tích đợc ý nghĩa của nguyên phân đối với sự sinh sản và sinh trởng của cơ thÓ. - Học sinh trình bày đợc những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của giảm phân I vµ gi¶m ph©n II. - Nêu đợc những điểm khác nhau của từng kì ở giảm phân I và II. - Học sinh trình bày đợc các quá trình phát sinh giao tử ở động vật. - Nêu đợc những điểm giống và khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và c¸i. - Xác định đợc thực chất của quá trình thụ tinh. - Phân tích đợc ý nghĩa của các quá trình giảm phân và thụ tinh về mặt di truyền và biÕn dÞ. - Học sinh mô tả đợc một số đặc điểm của NST giới tính. - Trình bày đợc cơ chế xác định NST giới tính ở ngời. - Mô tả và giải thích đợc thí nghiệm của Moocgan. - Nêu đợc ý nghĩa của di truyền liên kết, đặc biệt trong lĩnh vực chọn giống. 1.2. KÜ n¨ng: - Rèn kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình đồng thời phát triển t duy, lí luận (ph©n tÝch, so s¸nh). 1.3. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. Tiết 8. Bµi 8: NhiÔm s¾c thÓ Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc: - Học sinh nêu đợc tính đặc trng của bộ NST ở mỗi loài. - Mô tả đựoc cấu trúc hiển vi điển hình của NST ở kì giữa của nguyên phân..

(24) - Hiểu đợc chức năng của NST đối với sự di truyền các tính trạng. b. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phóng to hình 8.1 đến 8.5 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. 3. PHƯƠNG PHÁP: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi: Vào bài: ? Bố mẹ, ông bà, tổ tiên đã truyền cho con cháu vật chất gì để con ch¸u gièng víi bè mÑ, «ng bµ, tæ tiªn? (NST, gen, ADN). Chóng ta cïng t×m hiÓu ch¬ng II – NhiÔm s¾c thÓ vµ cô thÓ bµi h«m nay, bµi 8. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 17ph 1. Tính đặc trng của bộ nhiễm Hoạt động 1: Tính đặc trng của bộ nhiÔm s¾c thÓ. s¾c thÓ. GV: Yêu cầu HS đọc  mục I, quan sát H 8.1 , thảo luận để trả lời câu hỏi: - NST tån t¹i nh thÕ nµo trong tÕ bµo sinh dìng vµ trong giao tö? - Thế nào là cặp NST tơng đồng? - Phân biệt bộ NST lỡng bội, đơn bội? HS : nghiªn cøu phÇn ®Çu môc I, quan s¸t h×nh vÏ, th¶o luËn vµ tr¶ lêi: + Trong tÕ bµo sinh dìng NST tån t¹i từng cặp tơng đồng. + Trong giao tö NST chØ cã mét NST của mỗi cặp tơng đồng. + 2 NST gièng nhau vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc. + Bộ NST chứa cặp NST tơng đồng  Số NST lµ sè ch½n kÝ hiÖu 2n (bé lìng béi). + Bé NST chØ chøa 1 NST cña mçi cÆp tơng đồng  Số NST giảm đi một nửa n kí hiệu là n (bộ đơn bội). GV nhÊn m¹nh: trong cÆp NST t¬ng.

(25) đồng, 1 có nguồn gốc từ bố, 1 có nguồn gèc tõ mÑ. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 8.2 bé NST của ruồi giấm, đọc thông tin cuối mục I vµ tr¶ lêi c©u hái: - Mô tả bộ NST của ruồi giấm về số lợng và hình dạng ở con đực và con cái? HS: trao đổi nhóm nêu đợc: có 4 cặp NST gåm: + 1 đôi hình hạt + 2 đôi hình chữ V + 1 đôi khác nhau ở con đực và con cái. GV ph©n tÝch thªm: cÆp NST giíi tÝnh có thể tơng đồng (XX) hay không tơng đồng tuỳ thuộc vào loại, giới tính. Có loµi NST giíi tÝnh chØ cã 1 chiÕc (bä xÝt, ch©u chÊu, rÖp...) NST ë k× gi÷a co ng¾n cực đại, có hình dạng đặc trng có thể là h×nh que, h×nh h¹t, h×nh ch÷ V. GV: cho HS quan s¸t H 8.3 - Yêu cầu HS đọc bảng 8, thảo luận để tr¶ lêi c©u hái: - NhËn xÐt vÒ sè lîng NST trong bé lìng béi ë c¸c loµi? - Số lợng NST có phản ánh trình độ tiến ho¸ cña loµi kh«ng? V× sao? - Hãy nêu đặc điểm đặc trng của bộ NST ë mçi loµi sinh vËt? HS : trao đôi nhóm, nêu đợc: + Sè lîng NST ë c¸c loµi kh¸c nhau. + Số lợng NST không phản ánh trình độ tiÕn ho¸ cña loµi.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 2: Cấu trúc của nhiễm sắc thÓ. GV :yªu cÇu HS quan s¸t H 8.5. - M« t¶ h×nh d¹ng, kÝch thíc cña NST ë. 10ph. - Trong tÕ bµo sinh dìng, NST tån t¹i thµnh tõng cÆp t¬ng đồng. Bộ NST là bộ lỡng bội kí hiÖu lµ 2n. - Trong tÕ bµo sinh dôc (giao tö) chØ chøa 1 NST trong mçi cặp tơng đồng  Số NST giảm đi một nửa, bộ NST là bộ đơn bội kÝ hiÖu lµ n. - ở những loài đơn tính có sự khác nhau giữa con đực và con c¸i ë 1 cÆp NST giíi tÝnh kÝ hiÖu lµ XX, XY. - Mçi loµi sinh vËt cã bé NST đặc trng về số lợng và hình d¹ng. 2. CÊu tróc cña nhiÔm s¾c thÓ..

(26) k× gi÷a? HS : quan s¸t vµ m« t¶. GV : yªu cÇu HS quan s¸t H 8.5 cho biÕt: c¸c sè 1 vµ 2 chØ nh÷ng thµnh phÇn cÊu tróc nµo cña NST? HS : ®iÒn chó thÝch : 1- 2 cr«matit 2- Tâm động GV : m« t¶ cÊu tróc NST ë k× gi÷a cña qu¸ tr×nh ph©n bµo? HS : m« t¶ cÊu tróc NST ë k× gi÷a cña qu¸ tr×nh ph©n bµo. GV: giíi thiÖu H 8.4. HS: l¾ng nghe GV giíi thiÖu.. Hoạt động 3: Chức năng của nhiễm sắc 7ph thÓ. GV: yêu cầu HS đọc thông tin mục III SGK, trao đổi nhóm và trả lời câu hỏi: ? NST có đặc điểm gì liên quan đến di truyÒn? HS : đọc thông tin mục III SGK, trao đổi nhóm và trả lời câu hỏi. GV: chøc n¨ng cña nhiÔm s¾c thÓ? HS: rót ra kÕt luËn.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. - CÊu tróc ®iÓn h×nh cña NST đợc biểu hiện rõ nhất ở kì giữa. + H×nh d¹ng: h×nh h¹t, h×nh que, h×nh ch÷ V. + Dài: 0,5 – 50 micromet, đờng kính 0,2 – 2 micromet. + CÊu tróc: ë k× gi÷a NST gåm 2 cromatit g¾n víi nhau ë t©m động. + Mçi cromatit gåm 1 ph©n tö ADN vµ pr«tªin lo¹i hist«n. 3. Chøc n¨ng cña nhiÔm s¾c thÓ.. - NST lµ cÊu tróc mang gen, trên đó mỗi gen ở một vị trí xác định. Những biến đổi về cấu trúc, số lợng NST đều dẫn tới biến đổi tính trạng di truyÒn. - NST cã b¶n chÊt lµ ADN, sù tự nhân đôi của ADN dẫn tới sự tự nhân đôi của NST nên tính trạng di truyền đợc sao chÐp qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo vµ c¬ thÓ.. d. Cñng cè: 8’ ? Nêu VD tính đặc trng của bộ NST của mỗi loài sinh vật. ? M« t¶ cÊu tróc cña NST. ? Nêu vai trò của NST đối với sự di truyền các tính trạng. e. Híng dÉn häc bµi ë nhµ. 2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - KÎ s½n b¶ng 9.1 vµ 9.2 vµo vë bµi tËp..

(27) - §äc tríc bµi 10 – Nguyªn ph©n. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ============================== TiÕt 9 Bµi 9: Nguyªn ph©n Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc sự biến đổi hình thái NST (chủ yếu là sự đóng và duỗi xoắn) trong chu k× tÕ bµo. - Trình bày đợc những biến đổi cơ bản của NST qua các kì của nguyên phân. - Phân tích đợc ý nghĩa của nguyên phân đối với sự sinh sản và sinh trởng của cơ thÓ. b. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 9.1; 9.2; 9.3 SGK. - B¶ng 9.2 ghi vµo b¶ng phô. *. Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. - KÎ s½n b¶ng 9.1 vµ 9.2 vµo vë bµi tËp. 3. PHƯƠNG PHÁP: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:( 5ph) - Nêu tính đặc trng của bộ NST của mỗi loài sinh vật. Phân biệt bộ NST lỡng bội và bộ NST đơn bội? - Nêu vai trò của NST đối với sự di truyền các tính trạng? §¸p ¸n : - Trong tế bào sinh dỡng, NST tồn tại thành từng cặp tơng đồng. Bộ NST là bộ lỡng béi kÝ hiÖu lµ 2n. - Trong tế bào sinh dục (giao tử) chỉ chứa 1 NST trong mỗi cặp tơng đồng  Số NST giảm đi một nửa, bộ NST là bộ đơn bội kí hiệu là n..

(28) - NST là cấu trúc mang gen, trên đó mỗi gen ở một vị trí xác định. Những biến đổi về cấu trúc, số lợng NST đều dẫn tới biến đổi tính trạng di truyền. c. Bµi míi : Vào bài: Mỗi loài sinh vật có một bộ NST đặc trng về số lợng và hình dạng xác định. Tuy nhiên hình thái của NST lại biến đổi qua các kì của chu kì tế bào, bài hôm nay các em sẽ đợc tìm hiểu sự biến đổi của NST diễn ra nh thế nào? Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Biến đổi hình thái NST 7ph 1. Biến đổi hình thái NST trong chu k× tÕ bµo. trong chu k× tÕ bµo. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 9.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Chu k× tÕ bµo gåm nh÷ng giai ®o¹n nµo? Giai ®o¹n nµo chiÕm nhiÒu thêi gian nhÊt? HS : nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 9.1 SGK vµ tr¶ lêi. GV: lu ý HS vÒ thêi gian vµ sù tù nh©n đôi NST ở kì trung gian, cho HS quan s¸t H 9.2. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 9.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - Nêu sự biến đổi hình thái NST? - Hoµn thµnh b¶ng 9.1. - Chu k× tÕ bµo gåm: HS: c¸c nhãm quan s¸t kÜ H 9.2, th¶o + K× trung gian: chiÕm nhiÒu luËn thèng nhÊt c©u tr¶ lêi: thêi gian nhÊt trong chu k× tÕ + NST có sự biến đổi hình thái : dạng bào (90%) là giai đoạn sinh trđóng xoắn và dạng duỗi xoắn. ëng cña tÕ bµo. HS: ghi nhớ mức độ đóng, duỗi xoắn + Nguyªn ph©n gåm 4 k× (k× vµo b¶ng 9.1 ®Çu, k× gi÷a, k× sau, k× cuèi). - Mức độ đóng, duỗi xoắn của NST qua c¸c k×. Bảng 9.1- Mức độ đóng, duỗi xoắn của NST qua các kì của tế bào H×nh th¸i NST K× trung gian K× ®Çu K× gi÷a K× sau K× cuèi - Mức độ duỗi xoắn NhiÒu nhÊt Ýt NhiÒu - Mức độ đóng xoắn Ýt Cực đại Hoạt động 2: Những biến đổi cơ bản cña NST trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n. GV : yªu cÇu HS quan s¸t H 9.2 vµ 9.3 để trả lời câu hỏi: - M« t¶ h×nh th¸i NST ë k× trung gian? - Cuối kì trung gian NST có đặc điểm g×? HS: quan s¸t h×nh vÏ vµ tr¶ lêi. GV: yªu cÇu HS m« t¶ diÔn biÕn cña NST ë c¸c k× trung gian, k× ®Çu, k× gi÷a, k× sau, k× cuèi trªn tranh vÏ. HS: m« t¶ diÔn biÕn cña NST ë c¸c k×. 2. Những biến đổi cơ bản của NST trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n..

(29) trung gian, k× ®Çu, k× gi÷a, k× sau, k× cuèi trªn tranh vÏ. GV: cho HS hoµn thµnh b¶ng 9.2. HS: trao đổi nhóm thống nhất trong nhãm vµ ghi l¹i nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST ë c¸c k× nguyªn ph©n. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. GV: nãi qua vÒ sù xuÊt hiÖn cña mµng nh©n, thoi ph©n bµo vµ sù biÕn mÊt cña chóng trong ph©n bµo. - ë k× sau cã sù ph©n chia tÕ bµo chÊt vµ c¸c bµo quan. - K× cuèi cã sù h×nh thµnh mµng nh©n khác nhau giữa động vật và thực vật. HS: l¾ng nghe GV gi¶ng vµ ghi nhí kiÕn thøc. GV: Nªu kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n bµo? HS tr¶ lêi: KÕt qu¶ tõ 1 tÕ bµo mÑ ban ®Çu cho 2 tÕ bµo con cã bé NST gièng hÖt mÑ.. - K× trung gian NST th¸o xo¾n cực đại thành sợi mảnh, mỗi NST tự nhân đôi thành 1 NST kÐp. - Những biến đổi cơ bản của NST ë c¸c k× cña nguyªn ph©n. - KÕt qu¶: tõ mét tÕ bµo mÑ ban ®Çu t¹o ra 2 tÕ bµo con cã bé NST gièng nh tÕ bµo mÑ. - Những biến đổi cơ bản của NST ở các kì của nguyên phân. Các kì Những biến đổi cơ bản của NST Kì đầu - NST bắt đầu đóng xoắn và co ngắn nên có hình thái rõ rệt. - Các NST đính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động. Kì giữa - Các NST kép đóng xoắn cực đại. - Các NST kép xếp thành hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bµo. Kì sau - Từng NST kép chẻ dọc ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về 2 cùc cña tÕ bµo. Kì cuối - Các NST đơn dãn xoắn dài ra, ở dạng sợi mảnh dần thành nhiễm s¾c. Hoạt động 3: ý nghĩa của nguyên phân. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc III, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nguyên phân có vai trò nh thế nào đối víi qu¸ tr×nh sinh trëng, sinh s¶n vµ di truyÒn cña sinh vËt? - C¬ chÕ nµo trong nguyªn ph©n gióp đảm bảo bộ NST trong tế bào con giống tÕ bµo mÑ? HS : th¶o luËn nhãm, nªu kÕt qu¶, nhËn. 3. ý nghÜa cña nguyªn ph©n..

(30) xÐt vµ kÕt luËn. + Sự tự nhân đôi NST ở kì trung gian, phân li đồng đều NST về 2 cực của tế bµo ë k× sau. GV: nªu ý nghÜa thùc tiÔn cña nguyªn ph©n nh gi©m, chiÕt, ghÐp cµnh, nu«i cÊy m«. HS: tr¶ lêi.. - Nguyªn ph©n gióp c¬ thÓ lín lªn. Khi c¬ thÓ lín lªn tíi mét giíi h¹n th× nguyªn ph©n vÉn tiÕp tôc gióp t¹o ra tÕ bµo míi thay thÕ tÕ bµo giµ chÕt ®i. - Nguyên phân duy trì ổn định bộ NST đặc trng của loài qua các thế hÖ tÕ bµo. - Nguyªn ph©n lµ c¬ së cña sù sinh s¶n v« tÝnh. .. d. Cñng cè: 8’ GV : yªu cÇu HS lµm c©u 2, 4 trang 30 SGK. HS : tr¶ lêi. Bài 2 : đáp án d. Bài 4 : đáp án b e. Híng dÉn häc bµi ë nhµ : 2’ - VÏ c¸c h×nh ë b¶ng 9.2 vµo vë. - Lµm bµi t©ph 4 SGK, tr¶ lêi c©u hái 1, 3. - KÎ b¶ng SGK tr 32. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... TiÕt 10 Bµi 10: Gi¶m ph©n Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc: - Học sinh trình bày đợc những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của giảm phân I vµ gi¶m ph©n II. - Nêu đợc những điểm khác nhau của từng kì ở giảm phân I và II. - Phân tích đợc những sự kiện quan trọng có liên quan tới các cặp NST tơng đồng. b. KÜ n¨ng: - Rèn kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình đồng thời phát triển t duy, lí luận (ph©n tÝch, so s¸nh). - RÌn kÜ n¨ng sèng..

(31) c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 10 SGK. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 10. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. - KÎ b¶ng SGK tr 32. 3. PHƯƠNG PHÁP: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) ? ý nghÜa cña nguyªn ph©n. §¸p ¸n: - Nguyªn ph©n gióp c¬ thÓ lín lªn. Khi c¬ thÓ lín lªn tíi mét giíi h¹n th× nguyªn ph©n vÉn tiÕp tôc gióp t¹o ra tÕ bµo míi thay thÕ tÕ bµo giµ chÕt ®i. - Nguyên phân duy trì ổn định bộ NST đặc trng của loài qua các thế hệ tế bào. - Nguyªn ph©n lµ c¬ së cña sù sinh s¶n v« tÝnh. c. Bµi míi: VB: GV th«ng b¸o: gi¶m ph©n lµ h×nh thøc ph©n chia cña tÕ bµo sinh dôc x¶y ra vµo thêi k× chÝn, nã cã sù h×nh thµnh thoi ph©n bµo nh nguyªn ph©n. Gi¶m phân gồm 2 lần phân bào liên tiếp nhng NST chỉ nhân đôi có 1 lần ở kì trung gian tríc lÇn ph©n bµo I. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Những diễn biến cơ bản 29ph 1.Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña cña NST trong gi¶m ph©n. NST trong gi¶m ph©n. GV: yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 10, a. K× trung gian. nghiªn cøu th«ng tin ë môc I, th¶o luËn. ? K× trung gian NST cã h×nh th¸i nh thÕ nµo. - NST ë d¹ng sîi m¶nh. HS: tr¶ lêi. - Cuối kì NST nhân đôi thành GV: yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 10, NST kÐp dÝnh nhau ë t©m nghiên cứu thông tin ở mục I, trao đổi động. nhóm để hoàn thành nội dung vào bảng 10. HS: tù thu nhËn th«ng tin, quan s¸t H 10, trao đổi nhóm để hoàn thành bài tập b¶ng 10. GV: treo b¶ng phô ghi néi dung b¶ng 10, yªu cÇu 2 HS lªn tr×nh bµy vµo 2 cét trèng. HS: đại diện nhóm trình bày trên bảng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. b.DiÔn biÕn c¬ b¶n cña NST.

(32) GV chèt l¹i kiÕn thøc.. C¸c k×. trong gi¶m ph©n. Những biến đổi cơ bản của NST ở các kì LÇn ph©n bµo I LÇn ph©n bµo II - C¸c NST kÐp xo¾n, co ng¾n. - C¸c NST kÐp trong cÆp t¬ng - NST co l¹i cho thÊy sè lîng đồng tiếp hợp theo chiều dọc và NST kép trong bộ đơn bội. có thể bắt chéo nhau, sau đó lại t¸ch dêi nhau. - Các cặp NST kép tơng đồng tập - NST kÐp xÕp thµnh 1 hµng ë trung vµ xÕp song song thµnh 2 mặt phẳng xích đạo của thoi hàng ở mặt phẳng xích đạo của ph©n bµo. thoi ph©n bµo. - Các cặp NST kép tơng đồng - Từng NST kép tách ở tâm động phân li độc lập và tổ hợp tự do về thành 2 NST đơn phân li về 2 cực 2 cùc tÕ bµo. cña tÕ bµo. - C¸c NST kÐp n»m gän trong 2 - Các NST đơn nằm gọn trong nhân mới đợc tạo thành với số lnhân mới đợc tạo thành với số lợng là bộ đơn bội (kép) – n NST ợng là đơn bội (n NST). kÐp.. GV:Nªu kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh gi¶m ph©n? HS: tr¶ lêi. GV lấy VD: 2 cặp NST tơng đồng là AaBb khi ë k× gi÷a I, NST ë thÓ kÐp AAaaBBbb. KÕt thóc lÇn ph©n bµo I NST ë tÕ bµo con cã 2 kh¶ n¨ng. 1. (AA)(BB); (aa)(bb) 2. (AA)(bb); (aa)BB) KÕt thóc lÇn ph©n bµo II cã thÓ t¹o 4 lo¹i giao tö: AB, Ab, aB, ab. HS: l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc.. - KÕt qu¶: tõ 1 tÕ bµo mÑ (2n NST) qua 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp t¹o ra 4 tÕ bµo con mang bộ NST đơn bội (n NST).. 4.4. Cñng cè: ? Nªu nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× cña gi¶m ph©n. ? So s¸nh nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Häc bµi theo néi dung b¶ng 10. - Lµm bµi tËp 3, 4 trang 33 vµo vë. - §äc tríc bµi 11. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ....................................................................................................................... TiÕt 11 Bµi 11: Ph¸t sinh giao tö vµ thô tinh.

(33) Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh trình bày đợc các quá trình phát sinh giao tử ở động vật. - Nêu đợc những điểm giống và khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và c¸i. - Xác định đợc thực chất của quá trình thụ tinh. - Phân tích đợc ý nghĩa của các quá trình giảm phân và thụ tinh về mặt di truyền và biÕn dÞ. b. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc rÌn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh vµ t duy (ph©n tÝch, so s¸nh). - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 11 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) - Nªu nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua k× trung gian cña gi¶m ph©n? §¸p ¸n: - NST ë d¹ng sîi m¶nh. - Cuối kì NST nhân đôi thành NST kép dính nhau ở tâm động. c. Bµi míi: * Mở bài: Các tế bào con đợc hình thành qua giảm phân sẽ phát triển thành các giao tử, nhng sự hình thành giao tử đực và cái có gì khác nhau? Chúng ta cùng t×m hiÓu bµi h«m nay. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 15ph Hoạt động 1: Sự phát sinh giao tử. 1. Sù ph¸t sinh giao tö. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, quan s¸t h×nh 11 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö đực và cái? HS: tù nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H.

(34) 11 SGK vµ tr¶ lêi. GV: yªu cÇu HS lªn chØ trªn tranh vÏ. 1 HS: lªn tr×nh bµy trªn tranh qu¸ tr×nh phát sinh giao tử đực. 1 HS: lªn tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö c¸i. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt, bæ sung. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi: ? Nªu sù gièng vµ kh¸c nhau c¬ b¶n của 2 quá trình phát sinh giao tử đực và c¸i. ? Sù kh¸c nhau vÒ kÝch thíc vµ sè lîng cña trøng vµ tinh trïng cã ý nghÜa g×. HS: dùa vµo th«ng tin SGK vµ H 11, xác định đợc điểm giống và khác nhau gi÷a 2 qu¸ tr×nh, th¶o luËn vµ tr¶ lêi.. + Kh¸c nhau: Ph¸t sinh giao tö c¸i - No·n bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n I cho thÓ cùc thø 1 (kÝch thíc nhá) vµ no·n bµo bËc 2 (kÝch thíc lín). - No·n bµo bËc 2 qua gi¶m ph©n II cho 1 thÓ cùc thø 2 (kÝch thíc nhá) vµ 1 tÕ bµo trøng (kÝch thíc lín). - KÕt qu¶: tõ 1 no·n bµo bËc 1 qua giảm phân cho 3 thể định hớng và 1 tế bµo trøng (n NST).. §iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a quá trình phát sinh giao tử đực vµ c¸i: + Gièng nhau: - C¸c tÕ bµo mÇm (no·n nguyªn bµo, tinh nguyªn bµo) đều thực hiện nguyên phân liên tiÕp nhiÒu lÇn. - No·n bµo bËc 1 vµ tinh bµo bậc 1 đều thực hiện giảm phân để cho ra giao tử. + Kh¸c nhau: Phát sinh giao tử đực - Tinh bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n cho 2 tinh bµo bËc 2. - Mçi tinh bµo bËc 2 qua gi¶m ph©n cho 2 tinh tö, c¸c tinh tö ph¸t triÓn thµnh tinh trïng. - KÕt qu¶: Tõ 1 tinh bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n cho 4 tinh trïng (n NST).. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 2: Thụ tinh. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Nªu kh¸i niÖm thô tinh. ? Nªu b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh thô tinh. ? T¹i sao sù kÕt hîp ngÉu nhiªn gi÷a c¸c. 8ph. - ý nghÜa: - Tinh trïng cã kÝch thíc nhá, số lợng lớn đảm bảo quá trình thô tinh hoµn h¶o. - Trøng sè lîng Ýt, kÝch thíc lín chøa nhiÒu chÊt dinh dìng để nuôi hợp tử và phôi (ở giai ®o¹n ®Çu). 2. Thô tinh..

(35) giao tử đực và cái lại tạo các hợp tử chøa c¸c tæ hîp NST kh¸c nhau vÒ nguån gèc. HS: vËn dông kiÕn thøc tr¶ lêi: Do sù phân li độc lập của các cặp NST tơng đồng trong quá trình giảm phân tạo nên c¸c giao tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc NST. Sù kÕt hîp ngÉu nhiªn cña c¸c lo¹i giao tử này đã tạo nên các hợp tử chứa c¸c tæ hîp NST kh¸c nhau vÒ nguån gèc. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. Hoạt động 3: ý nghĩa của giảm phân và 6ph thô tinh. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc III, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Nªu ý nghÜa cña gi¶m ph©n vµ thô tinh vÒ c¸c mÆt di truyÒn vµ biÕn dÞ. HS: dựa vào thông tin SGK để thảo luËn vµ tr¶ lêi.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. - Thô tinh lµ sù kÕt hîp ngÉu nhiên giữa 1 giaotử đực và 1 giao tö c¸i. - Thùc chÊt cña sù thô tinh lµ sự kết hợp của 2 bộ nhân đơn béi 9n NST) t¹o ra bé nh©n lìng béi (2n NST) ë hîp tö.. 3. ý nghÜa cña gi¶m ph©n vµ thô tinh.. - Gi¶m ph©n t¹o giao tö chøa bộ NST đơn bội. - Thô tinh kh«i phôc bé NST lìng béi. Sù kÕt hîp cña c¸c qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m phân và thụ tinh đảm bảo duy trì ổn định bộ NST đặc trng của loµi sinh s¶n h÷u tÝnh. - Gi¶m ph©n t¹o nhiÒu lo¹i giao tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc, sù kÕt hîp ngÉu nhiªn cña c¸c giao tö kh¸c nahu lµm xuÊt hiÖn nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh t¹o nguån nguyªn liÖu cho chän gièng vµ tiÕn ho¸.. 4.4. Cñng cè: 9’ ? Trình bày quá trình phát sinh giao tử ở động vật. Bài 1: Giả sử có 1 tinh bào bậc 1 chứa 2 cặp NST tơng đồng Aa và Bb giảm phân sẽ cho ra mấy loại tinh trùng? Hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu câu đúng: a. 1 lo¹i tinh trïng c. 4 lo¹i tinh trïng b. 2 lo¹i tinh trïng d. 8 lo¹i tinh trïng (§¸p ¸n b) Bµi 2: Gi¶ sö chØ cã 1 no·n bµo bËc 1 chøa 3 cÆp NST AaBbCc gi¶m ph©n sÏ cho ra mấy trứng? Hãy chọn câu trả lời đúng: a. 1 lo¹i trøng c. 4 lo¹i trøng b. 2 lo¹i trøng d. 8 lo¹i trøng.

(36) Giải Bµi 1 §¸p ¸n b Bµi 2 Đáp án a: 1 tế bào sinh trứng chỉ cho ra 1 trứng và 3 thể cực, trứng đó là một trong nh÷ng lo¹i trøng sau: ABC, ABc, AbC, Abc, aBC, aBc, abC, abc. 4.5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: 1’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 4, 5 trang 36. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 37. - §äc tríc bµi 12. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ======================================= TiÕt 12 Ngày soạn:. /. Bài 12: Cơ chế xác định giới tính / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc: - Học sinh mô tả đợc một số đặc điểm của NST giới tính. - Trình bày đợc cơ chế xác định NST giới tính ở ngời. - Phân tích đợc ảnh hởng của các yếu tố môi trờng đến sự phân hoá giới tính. b. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng ph©n tÝch kªnh h×nh cho HS. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 12.1 vµ 12.2 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) Bµi 4, 5 SGK tr36..

(37) §¸p ¸n: Bµi 4. §¸p ¸n c. Bµi 5. C¸c tæ hîp NST trong c¸c giao tö: AB, Ab, aB, ab. trong c¸c hîp tö: AABB, AABb, AaBB, AaBb, AAbb, aaBB, Aabb, aaBb, aabb. c. Bµi míi: * Më bµi: V× sao c¸c c¸ thÓ cña cïng mét loµi, cïng cha mÑ, cïng m«i trêng sống nh nhau (cả trong cơ thể mẹ) nhng khi sinh ra lại có cá thể này là đực, cá thể kia là cái. Ngày nay di truyền học đã chứng minh rằng giới tính (tính đực, tính cái) cã c¬ së vËt chÊt lµ NST giíi tÝnh. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 10ph 1. NhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh. Hoạt động 1: Nhiễm sắc thể giới tính. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 8.2: bé NST của ruồi giấm, hoạt động nhóm và trả lêi c©u hái: ? Nªu ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau ë bé NST của ruồi đực và ruồi cái. HS: c¸c nhãm quan s¸t kÜ h×nh vµ tr¶ lêi: + Gièng 8 NST (1 cÆp h×nh h¹t, 2 cÆp h×nh ch÷ V). + Kh¸c: Con đực:1 chiếc hình que. 1 chiếc hình mãc. Con c¸i: 1 cÆp h×nh que. GV th«ng b¸o: 1 cÆp NST kh¸c nhau ë con đực và con cái là cặp NST giới tính, còn các cặp NST giống nhau ở con đực - Trong c¸c tÕ bµo lìng béi vµ con c¸i lµ NST thêng. (2n): GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 12.1, th¶o + Cã c¸c cÆp NST thêng. luËn : + 1 cÆp NST giíi tÝnh kÝ hiÖu ? CÆp NST nµo lµ cÆp NST giíi tÝnh. XX (tơng đồng) và XY (không ? NST giíi tÝnh cã ë tÕ bµo nµo. tơng đồng). HS: quan s¸t kÜ h×nh 12.1, tr¶ lêi: cÆp 23 - ở ngời và động vật có vú, lµ cÆp NST giíi tÝnh. ruåi giÊm .... XX ë gièng c¸i, GV ®a ra VD: ë ngêi: XY ở giống đực. 44A + XX  N÷ - ë chim, Õch nh¸i, bß s¸t, b44A + XY  Nam ớm.... XX ở giống đực còn XY GV: so s¸nh ®iÓm kh¸c nhau gi÷a NST ë gièng c¸i. thêng vµ NST giíi tÝnh? - NST giíi tÝnh mang gen quy HS: trao đổi nhóm và nêu đợc sự khác định tính đực, cái và tính trạng nhau vÒ h×nh d¹ng, sè lîng, chøc n¨ng. liªn quan tíi giíi tÝnh. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. Hoạt động 2: Cơ chế xác định giới tính. 14ph 2. Cơ chế xác định giới tính..

(38) GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 12.2: ? Giới tính đợc xác định khi nào. HS : trong qu¸ tr×nh thô tinh. GV lu ý HS: mét sè loµi giíi tÝnh x¸c định trớc khi thụ tinh VD: trứng ong không đợc thụ tinh trở thành ong đực, đợc thụ tinh trở thành ong cái (ong thợ, ong chóa)... GV: yªu cÇu 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy trªn H 12.2. HS quan s¸t kÜ H 12.2 vµ tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. GV: yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 12.2, th¶o luËn. ? Có mấy loại trứng và tinh trùng đợc t¹o ra qua gi¶m ph©n. ? Sù thô tinh gi÷a trøng vµ tinh trïng nµo t¹o thµnh hîp tö ph¸t triÓn thµnh con trai, con g¸i. ? V× sao tØ lÖ con trai vµ con g¸i xÊp xØ 1:1. ? Sinh con trai hay con g¸i do ngêi mÑ đúng hay sai. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. + mÑ sinh ra 1 lo¹i trøng: 22A+ X. Bè sinh ra 2 lo¹i tinh trïng: 22A+ X vµ 22A+ Y. + sù thô tinh gi÷a trøng víi: - tinh trïng X t¹o XX (con g¸i). - tinh trïng Y t¹o XY (con trai). + 2 lo¹i tinh trïng t¹o ra víi tØ lÖ ngang nhau. - c¸c tinh trïng tham gia thô tinh víi x¸c suÊt ngang nhau. - số lợng thống kê đủ lớn. + sinh con trai hay g¸i do mÑ lµ kh«ng đúng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nói về sự biến đổi tỉ lệ nam: nữ hiÖn nay, liªn hÖ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n. Hoạt động 3: Các yếu tố ảnh hởng tới sù ph©n ho¸ giíi tÝnh. GV giíi thiÖu: bªn c¹nh NST giíi tÝnh có các yếu tố môi trờng ảnh hởng đến sự ph©n ho¸ giíi tÝnh. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luËn:. - Đa số các loài, giới tính đợc xác định trong thụ tinh. - Sù ph©n li vµ tæ hîp cÆp NST giíi tÝnh trong gi¶m ph©n vµ thụ tinh là cơ chế xác định giới tÝnh ë sinh vËt. VD: c¬ chÕ x¸c định giới tính ở ngời. P:(44A+XX) x (44A+XY) GP: 22A + X 22A+X 22A+Y F1: 44A+XX (g¸i) 44A+ XY (trai) - TØ lÖ nam: n÷ xÊp xØ 1:1 do sè lîng giao tö (tinh trïng mang X) và giao tử (mang Y) tơng đơng nhau, quá trình thụ tinh cña 2 lo¹i giao tö nµy víi trøng X sÏ t¹o ra 2 lo¹i tæ hîp XX vµ XY ngang nhau. 6ph. 3. C¸c yÕu tè ¶nh hëng tíi sù ph©n ho¸ giíi tÝnh..

(39) ? Nêu những yếu tố ảnh hởng đến sự ph©n ho¸ giíi tÝnh. ? Sự hiểu biết về cơ chế xác định giới tính và các yếu tố ảnh hởng đến sự phân ho¸ giíi tÝnh cã ý nghÜa g× trong s¶n xuÊt. HS nªu c¸c yÕu tè: + Hoocmon... + Nhiệt độ, cờng độ chiếu sáng..... GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. + Hoocmon sinh dôc: - Rèi lo¹n tiÕt hoocmon sinh dục sẽ làm biến đổi giới tính tuy nhiªn cÆp NST giíi tÝnh không đổi. VD: Dïng Metyl testosteeron tác động vào cá vàng cái, cá vàng đực. Tác động vào trứng c¸ r« phi míi në dÉn tíi 90% phát triển thành cá rô phi đực (cho nhiÒu thÞt). + Nhiệt độ, ánh sáng ... cũng làm biến đổi giới tính. - ý nghÜa: gióp con ngêi chñ động điều chỉnh tỉ lệ đực, cái phù hợp với mục đích sản xuất.. d. Cñng cè: 8’ ? Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau gi÷a NST giíi tÝnh vµ NST thêng. ? Tại sao ngời ta có thể điều chỉnh tỉ lệ đực: cái ở vật nuôi? Điều đó có ý nghĩa gì trong thùc tÕ. e. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: 2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 3,4 SGK. - Lµm bµi tËp 1,2,5 vµo vë. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 13.. 5. Rót kinh nghiÖm: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Bµi 13: Di truyÒn liªn kÕt Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc: - Học sinh hiểu đợc những u thế của ruồi giấm đối với nghiên cứu di truyền..

(40) - Mô tả và giải thích đợc thí nghiệm của Moocgan. - Nêu đợc ý nghĩa của di truyền liên kết, đặc biệt trong lĩnh vực chọn giống. b. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng ph©n tÝch kªnh h×nh cho HS. - Ph¸t triÓn t duy thùc nghiÖm – quy n¹p. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 13.1 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) Cơ chế xác định giới tính? §¸p ¸n: - Đa số các loài, giới tính đợc xác định trong thụ tinh. - Sù ph©n li vµ tæ hîp cÆp NST giíi tÝnh trong gi¶m ph©n vµ thô tinh lµ c¬ chÕ x¸c định giới tính ở sinh vật. VD: cơ chế xác định giới tính ở ngời. P:(44A+XX) x (44A+XY) GP: 22A + X 22A+X 22A+Y F1: 44A+XX (g¸i) 44A+ XY (trai) c. Bµi míi: * Mở bài: Từ bài tập trên, GV nêu vấn đề: Trong trờng hợp các gen phân li độc lập, kết quả phép lai phân tích trên cho ra 4 kiểu hình với tỉ lệ ngang nhau. trong trêng hîp c¸c gen di truyÒn liªn kÕt (cïng n»m trªn 1 NST) th× chóng sÏ cho tØ lÖ nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Thí nghiệm của Moocgan. 20ph 1. Thí nghiệm của Moocgan. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi: - §èi tîng thÝ nghiÖm: ruåi T¹i sao Moocgan l¹i chän ruåi giÊm lµm giÊm - Néi dung thÝ nghiÖm: đối tợng thí nghiệm? P t/c: Th©n x¸m. c¸nh HS: Ruåi giÊm dÔ nu«i trong èng dµi x Th©n ®en, c¸nh côt nghiệm, đẻ nhiều, vòng đời ngắn, có F1: 100% nhiÒu biÕn dÞ, sè lîng NST Ýt cßn cã th©n x¸m, c¸nh dµi NST khæng lå dÔ quan s¸t ë tÕ bµo cña Lai ph©n tÝch: tuyÕn níc bät. Con đực F1: Xám, dài x GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu tiÕp th«ng.

(41) tin SGK vµ tr×nh bµy thÝ nghiÖm cña Moocgan. HS : tr×nh bµy thÝ nghiÖm. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 13, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - Tại sao phép lai giữa ruồi đực F1 với ruồi cái thân đen, cánh cụt đợc gọi là phÐp lai ph©n tÝch? - Moocgan tiÕn hµnh phÐp lai ph©n tÝch nhằm mục đích gì? - V× sao dùa vµo tØ lÖ kiÓu h×nh 1:1, Moocgan cho rằng các gen quy định tÝnh tr¹ng mµu s¾c th©n vµ h×nh d¹ng c¸nh cïng n»m trªn 1 NST? - So sánh với sơ đồ lai trong phép lai ph©n tÝch vÒ 2 tÝnh tr¹ng cña Men®en em thÊy cã g× kh¸c? HS : quan s¸t h×nh, th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn: + V× ®©y lµ phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi víi c¸ thÓ mang kiÓu gen lặn nhằm xác định kiểu gen của ruồi đực. + V× ruåi c¸i th©n ®en c¸nh côt chØ cho 1 loại giao tử, ruồi đực phải cho 2 loại giao tö => C¸c gen n»m trªn cïng 1 NST. + ThÝ nghiÖm cña Men®en 2 cÆp gen AaBb phân li độc lập và tổ hợp tự do tạo ra 4 lo¹i giao tö: AB, Ab, aB, ab. GV: chèt l¹i kiÕn thøc vµ gi¶i thÝch thÝ nghiÖm. GV: HiÖn tîng di truyÒn liªn kÕt lµ g×? HS: tr¶ lêi. GV: giới thiệu cách viết sơ đồ lai trong trêng hîp di truyÒn liªn kÕt. Lu ý: dÊu tîng trng cho NST. BV: 2 gen B vµ V cïng n»m trªn 1 NST. NÕu lai nghÞch mÑ F1 víi bè ®en, côt th× kÕt qu¶ hoµn toµn kh¸c. HS: ghi nhí kiÕn thøc. Hoạt động 2: ý nghĩa của di truyền liên kÕt. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi: - T¹i sao Moocgan l¹i chän ruåi giÊm làm đối tợng thí nghiệm? HS : mçi NST sÏ mang nhiÒu gen. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi:. Con c¸i: ®en, côt FB: 1 x¸m, dµi : 1 ®en, côt. - Gi¶i thÝch: - F1 đợc toàn ruồi xám, dài chøng tá tÝnh tr¹ng th©n x¸m lµ tréi so víi th©n ®en, c¸nh dµi lµ tréi so víi c¸nh côt. Nªn F1 dÞ hîp tö vÒ 2 cÆp gen (BbVv) - Lai ruồi đực F1 thân xám c¸nh dµi víi ruåi c¸i th©n ®en, cánh cụt. Ruồi cái đồng hợp lÆn vÒ 2 cÆp gen nªn chØ cho 1 loại giao tử bv. Ruồi đực F 1 cho 2 lo¹i giao tö: BV vµ bv (khác với phân li độc lập cho 4 lo¹i giao tö )chøng tá trong gi¶m ph©n 2 gen B vµ V lu«n ph©n li cïng nhau, b vµ v còng vËy  Gen B vµ V, b vµ v cïng n»m trªn 1 NST. - KÕt luËn: Di truyÒn liªn kÕt lµ hiÖn tîng mét nhãm tính trạng đợc quy định bởi các gen trªn mét NST, cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo.. 4ph. 2. ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt..

(42) - So s¸nh kiÓu h×nh F2 trong trêng hîp - Di truyền liên kết đảm bảo sự phân li độc lập và di truyền liên kết? di truyÒn bÒn v÷ng cña tõng - ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt lµ g×? nhóm tính trạng đợc quy định HS: c¨n cø vµo kÕt qu¶ cña 2 trêng hîp : bëi c¸c gen trªn 1 NST. Trong nếu F2 phân li độc lập sẽ làm xuất hiện chän gièng ngêi ta cã thÓ chän biÕn dÞ tæ hîp, di truyÒn liªn kÕt th× nh÷ng nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n kh«ng. ®i kÌm víi nhau. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. 4.4. Cñng cè: 8’ ? Khi nào thì các gen di truyền liên kết? Khi nào các gen phân li độc lập và tổ hợp tù do. ? Gi¶i thÝch thÝ nghiÖm cña Moocgan vÒ sù di truyÒn liªn kÕt dùa trªn c¬ së tÕ bµo häc. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ. 2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 2,3,4 SGK. - Lµm bµi tËp 3, 4 vµo vë bµi tËp. - Häc bµi theo néi dung SGK. - ¤n l¹i bµi: NhiÔm s¾c thÓ.. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ===================================== TiÕt 14 Ch¬ng III - ADN vµ gen Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1.Môc tiªu cña ch¬ng: 1.1. KiÕn thøc: - Học sinh phân tích đợc thành phần hoá học của ADN đặc biệt là tính đặc thù và h×nh d¹ng cña nã. - Mô tả đợc cấu trúc không gian của ADN theo mô hình của J. Oatsơn và F. Crick. - Học sinh trình bày đợc các nguyên tắc của sự tự nhân đôi của ADN. - Nêu đợc bản chất hoá học của gen. - Phân tích đợc các chức năng của ADN. - Học sinh mô tả đợc cấu tạo sơ bộ và chức năng của ARN. - Biết xác định những điểm giống và khác nhau cơ bản giữa ARN và ADN. - Trình bày đợc sơ bộ quá trình tổng hợp ARN đặc biệt là nêu đợc các nguyên tắc cña qu¸ tr×nh nµy..

(43) - Học sinh phải nêu đợc thành phần hoá học của prôtêin, phân tích đợc tính đặc trng và đa dạng của nó. - Mô tả đợc các bậc cấu trúc của prôtêin và hiểu đợc vai trò của nó. - Nắm đợc các chức năng của prôtêin. - Học sinh nắm đợc mối quan hệ giữa ARN và prôtêin thông qua việc trình bày sự h×nh thµnh chuçi aa. - Giải thích đợc mối quan hệ trong sơ đồ: gen (1 đoạn phân tử ADN)  ARN  prôtêin  tÝnh tr¹ng. - Häc sinh nhËn biÕt d¹ng NST ë c¸c k×. - Cñng cè cho HS kiÕn thøc vÒ cÊu tróc ph©n tö ADN. 1.2. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng sö dông vµ quan s¸t tiªu b¶n díi kÝnh hiÓn vi. - RÌn kÜ n¨ng vÏ h×nh. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch m« h×nh ADN. - RÌn thao t¸c l¾p r¸p m« h×nh ADN. 1.3. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc tÝnh cÈn thËn khi sö dông kÝnh hiÓn vi còng nh l¾p gi¸p m« h×nh ph©n tö ADN. Bµi 15: ADN 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh phân tích đợc thành phần hoá học của ADN đặc biệt là tính đặc thù và h×nh d¹ng cña nã. - Mô tả đợc cấu trúc không gian của ADN theo mô hình của J. Oatsơn và F. Crick. b. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 15 SGK. - M« h×nh ph©n tö ADN. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh, m« h×nh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) ? ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt lµ g×? §¸p ¸n:.

(44) - Di truyền liên kết đảm bảo sự di truyền bền vững của từng nhóm tính trạng đợc quy định bởi các gen trên 1 NST. Trong chọn giống ngời ta có thể chọn nh÷ng nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®i kÌm víi nhau. c. Bµi míi : VB: Yªu cÇu HS nh¾c l¹i cÊu tróc ho¸ häc vµ chøc n¨ng cña NST. GV: ADN kh«ng chØ lµ thµnh phÇn quan träng cña NST mµ cßn liªn quan mËt thiÕt víi b¶n chÊt ho¸ häc cña gen. V× vËy nã lµ c¬ së vËt chÊt cña hiÖn tîng di truyÒn ë cấp độ phân tử. HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS. Thêi gian. Néi dung.

(45) Hoạt động 1: Cấu tạo hoá học của ph©n tö ADN. GV: yêu cầu HS đọc lại thông tin, quan s¸t H 15, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - Nªu cÊu t¹o ho¸ häc cña ADN? - V× sao nãi ADN cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n? - Vì sao ADN có tính đa dạng và đặc thï? HS: nghiên cứu thông tin SGK để trả lời. + C¸c nguyªn tè C, H, O, N, P. §¬n ph©n lµ nucleotit. + Vì ADN do nhiều đơn phân cấu tạo nªn. + Tính đặc thù do số lợng, trình tự, thµnh phÇn c¸c lo¹i nuclª«tit. + C¸c s¾p xÕp kh¸c nhau cña 4 lo¹i nuclª«tit t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng. GV: gäi HS nhË xÐt. HS: nhËn xÐt.. 12ph. GV nhÊn m¹nh: cÊu tróc theo nguyªn t¾c ®a ph©n víi 4 lo¹i nuclª«tit kh¸c nhau lµ yÕu tè t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng vµ đặc thù. Hoạt động 2: Cấu trúc không gian của ph©n tö ADN. GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan s¸t H 15 vµ m« h×nh ph©n tö ADN: - M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN? HS: quan sát hình, đọc thông tin và ghi nhí kiÕn thøc. GV: gäi HS lªn b¶ng tr×nh bµy. HS: lªn tr×nh bµy trªn tranh hoÆc m« h×nh. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 15 , th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: - C¸c lo¹i nuclª«tit nµo gi÷a 2 m¹ch liªn kÕt víi nhau thµnh cÆp? - Giả sử trình tự các đơn phân trên 1 ®o¹n m¹ch cña ADN nh sau: (GV tù viÕt lên bảng) hãy xác định trình tự các nuclª«tit ë m¹ch cßn l¹i? - Nªu hÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung? HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái.. 17ph. I. CÊu t¹o ho¸ häc cña ph©n tö ADN.. - ADN đợc cấu tạo từ các nguyªn tè C, H, O, N vµ P. - ADN thuộc loại đại phân tử vµ cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a phân mà đơn phân là các nuclª«tit (gåm 4 lo¹i A, T, G, X). - Ph©n tö ADN cña mçi loµi sinh vật đặc thù bởi số lợng, thµnh phÇn vµ tr×nh tù s¾p xÕp cña c¸c lo¹i nuclª«tit. Tr×nh tù s¾p xÕp kh¸c nhau cña 4 lo¹i nuclª«tit t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng cña ADN. - Tính đa dạng và đặc thù của ADN lµ c¬ së ph¸t triÓn cho tính đa dạng và đặc thù của sinh vËt. II. CÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN.. - Ph©n tö ADN lµ mét chuçi.

(46) + C¸c nuclª«tit liªn kÕt thµnh tõng cÆp: A-T; G-X (nguyªn t¾c bæ sung) + HS vận dụng nguyên tắc bổ sung để xác định mạch còn lại.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: tØ lÖ. A+T G+ X. trong c¸c ph©n tö. ADN là khác nhau và đặc trng cho loài.. xoắn kép, gồm 2 mạch đơn song song, xoắn đều quanh 1 trôc theo chiÒu tõ tr¸i sang ph¶i. - Mçi vßng xo¾n cao 34 A angt¬ron gåm 10 cÆp nuclª«tit, đờng kính vòng xoắn là 20 angt¬ron. - C¸c nuclª«tit gi÷a 2 m¹ch liªn kÕt b»ng c¸c liªn kÕt hi®ro t¹o thµnh tõng cÆp A-T; G-X theo nguyªn t¾c bæ sung. - HÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung: + Do tÝnh chÊt bæ sung cña 2 mạch nên khi biết trình tự đơn ph©n cña 1 m¹ch cã thÓ suy ra trình tự đơn phân của mạch kia. + Tỉ lệ các loại đơn phân của ADN: A = T; G = X  A+ G = T + X (A+ G): (T + X) = 1. 4.4. Cñng cè: 8’ ? Nêu đặc điểm hóa học của ADN. ? Vì sao ADN có cấu tạo rất đa dạng và đặc thù. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc: Em cã biÕt. - §äc tríc bµi míi. 5. Rót kinh nghiÖm: ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... =================================== TiÕt 15. Ngày soạn:. /. Bµi 16: ADN vµ b¶n chÊt cña gen / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc:.

(47) - Học sinh trình bày đợc các nguyên tắc của sự tự nhân đôi của ADN. - Nêu đợc bản chất hoá học của gen. - Phân tích đợc các chức năng của ADN. b. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ. * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 16 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Trùc quan: quan s¸t tranh, m« h×nh. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng. a. ổn định tổ chức:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) - Nêu cấu tạo hoá học của ADN? Vì sao ADN rất đa dạng và đặc thù? Bµi tËp: Mét ®o¹n ADN cã A = 20% vµ b»ng 600 nuclª«tit. - TÝnh % vµ sè lîng tõng lo¹i nuclª«tit cßn l¹i cña ADN? - §o¹n ph©n tö ADN dµi bao nhiªu micr«met? BiÕt 1 cÆp nu dµi 3,4 angt¬ron, 1 angtoron = 10-4 micr«met. §¸p ¸n: - ADN đợc cấu tạo từ các nguyên tố C, H, O, N và P. Bµi tËp: A = T = 600 G = X = 900 ChiÒu dµi ph©n tö ADN lµ: 0,51 micr«met. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 14ph I. ADN tự nhân đôi theo những Hoạt động 1: ADN tự nhân đôi theo nh÷ng nguyªn t¾c nµo? nguyªn t¾c nµo? GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK và tr¶ lêi c©u hái: ? Quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra ë ®©u? vµo thêi gian nµo. HS: tự nhân đôi tại NST ở kì trung gian. - ADN tự nhân đôi diễn ra ? Nêu hoạt động đầu tiên của ADN khi trong nh©n tÕ bµo, t¹i c¸c NST bắt đầu tự nhân đôi. ë k× trung gian. HS: ph©n tö ADN tù th¸o xo¾n, 2 m¹ch - ADN tự nhân đôi theo đúng đơn tách nhau dần. mÉu ban ®Çu. ? Quá trình tự nhân đôi diễn ra trên mấy - Quá trình tự nhân đôi: m¹ch cña ADN. + 2 m¹ch ADN t¸ch nhau dÇn HS : DiÔn ra trªn 2 m¹ch. theo chiÒu däc. ? C¸c nuclª«tit nµo liªn kÕt víi nhau + C¸c nuclª«tit trªn 2 m¹ch.

(48) thµnh tõng cÆp. HS : Nuclª«tit trªn m¹ch khu«n liªn kÕt víi nuclª«tit néi bµo theo nguyªn t¾c bæ sung. ? Sù h×nh thµnh m¹ch míi ë 2 ADN diÔn ra nh thÕ nµo. HS : M¹ch míi h×nh thµnh theo m¹ch khu«n cña mÑ vµ ngîc chiÒu. ? Cã nhËn xÐt g× vÒ cÊu t¹o gi÷a 2 ADN con vµ ADN mÑ. HS : CÊu t¹o cña 2 ADN con gièng nhau vµ gièng mÑ. GV : yªu cÇu 1 HS m« t¶ l¹i s¬ lîc qu¸ trình tự nhân đôi của ADN. 1 HS lªn m« t¶ trªn tranh, líp nhËn xÐt, đánh giá. GV: quá trình tự nhân đôi của ADN diÔn ra theo nguyªn t¾c nµo? HS: nguyªn t¾c bæ sung vµ gi÷ l¹i mét nöa. GV: nhấn mạnh sự tự nhân đôi là đặc tÝnh quan träng chØ cã ë ADN. Hoạt động 2: Bản chất của gen. GV th«ng b¸o kh¸i niÖm vÒ gen: + Thời Menđen: quy định tính trạng cơ thÓ lµ c¸c nh©n tè di truyÒn. + Moocgan: nh©n tè di truyÒn lµ gen n»m trªn NST, c¸c gen xÕp theo chiÒu däc cña NST vµ di truyÒn cïng nhau. + Quan điểm hiện đại: gen là 1 đoạn của ph©n tö ADN cã chøc n¨ng di truyÒn xác định. ? B¶n chÊt ho¸ häc cña gen lµ g×? Gen cã chøc n¨ng g×. HS: tr¶ lêi.. ADN liªn kÕt víi nuclª«tit tù do trong m«i trêng néi bµo theo NTBS. + 2 m¹ch míi cña 2 ADN dÇn đợc hình thành dựa trên mạch khu«n cña ADN mÑ vµ ngîc chiÒu nhau. + KÕt qu¶: cÊu t¹o 2 ADN con đợc hình thành giống nhau và giống ADN mẹ, trong đó mỗi ADN con cã 1 m¹ch cña mÑ, 1 m¹ch míi tæng hîp tõ nguyªn liÖu néi bµo. (§©y lµ c¬ së ph¸t triÓn cña hiÖ tîng di truyÒn). - Quá trình tự nhân đôi của ADN diÔn ra theo nguyªn t¾c bæ sung vµ gi÷ l¹i 1 nöa (nguyªn t¾c b¸n b¶o toµn).. II. B¶n chÊt cña gen. 10ph. - Gen lµ 1 ®o¹n cña ph©n tö ADN cã chøc n¨ng di truyÒn xác định. - B¶n chÊt ho¸ häc cña gen lµ ADN. - Chøc n¨ng: gen lµ cÊu tróc mang thông tin quy định cấu tróc cña 1 lo¹i pr«tªin. III. Chøc n¨ng cña ADN.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 3: Chức năng của ADN. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, ADN cã chøc n¨ng g×? HS: tr¶ lêi. GV: ph©n tÝch vµ chèt l¹i 2 chøc n¨ng cña ADN. GV nhấn mạnh: sự tự nhân đôi của. 5ph - ADN lµ n¬i lu tr÷ th«ng tin di truyÒn (th«ng tin vÒ cÊu tróc pr«tªin). - ADN thực hiện sự truyền đạt th«ng tin di truyÒn qua thÕ hÖ.

(49) ADN dẫn tới nhân đôi NST  phân bào  sinh s¶n.. tÕ bµo vµ c¬ thÓ.. 4.4. Cñng cè : 8’ ? Mô tả sơ lợc quá trình nhân đôi của ADN. ? Nªu b¶n chÊt hãa häc vµ chøc n¨ng cña ADN. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ:2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi míi. - KÎ b¶ng SGK tr51. 5. Rót kinh nghiÖm: ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. =========================== TiÕt 16 Ngày soạn:. /. Bµi 17: Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ ARN / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh mô tả đợc cấu tạo sơ bộ và chức năng của ARN. - Biết xác định những điểm giống và khác nhau cơ bản giữa ARN và ADN. - Trình bày đợc sơ bộ quá trình tổng hợp ARN đặc biệt là nêu đợc các nguyên tắc cña qu¸ tr×nh nµy. b. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh vµ t duy ph©n tÝch, so s¸nh. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 17.1; 17.2 SGK. - M« h×nh ph©n tö ARN vµ m« h×nh tæng hîp ARN. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. - KÎ b¶ng SGK tr51. 3. Ph¬ng ph¸p: - Trùc quan: quan :s¸t tranh, m« h×nh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph).

(50) b. KiÓm tra 15 phót: * Môc tiªu : - Củng cố cho HS kiến thức về quá trình tự nhân đôi của ADN và kết quả của quá trình tự nhân đôi của ADN. * §Ò bµi : ? Mô tả sơ lợc quá trình tự nhân đôi của ADN.  §¸p ¸n – BiÓu ®iÓm: §¸p ¸n - Quá trình tự nhân đôi: + 2 m¹ch ADN t¸ch nhau dÇn theo chiÒu däc. + C¸c nuclª«tit trªn 2 m¹ch ADN liªn kÕt víi nuclª«tit tù do trong m«i trêng néi bµo theo NTBS. + 2 mạch mới của 2 ADN dần đợc hình thành dựa trên mạch khu«n cña ADN mÑ vµ ngîc chiÒu nhau. + Kết quả: cấu tạo 2 ADN con đợc hình thành giống nhau và giống ADN mẹ, trong đó mỗi ADN con có 1 mạch của mẹ, 1 m¹ch míi tæng hîp tõ nguyªn liÖu néi bµo. (§©y lµ c¬ së ph¸t triÓn cña hiÖ tîng di truyÒn). - Quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyên tắc bổ sung vµ gi÷ l¹i 1 nöa (nguyªn t¾c b¸n b¶o toµn).. §iÓm 2 ®iÓm 2 ®iÓm 2 ®iÓm 3 ®iÓm 1 ®iÓm. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: ARN (axit ribônuclêic). 7ph I. ARN (axit rib«nuclªic). GV: yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát H 17.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? ARN cã thµnh phÇn ho¸ häc nh thÕ nµo. ? Tr×nh bµy cÊu t¹o ARN. ? M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ARN. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: CÊu t¹o cña ARN: - ARN cã cÊu t¹o tõ c¸c nguyªn tè: C, - ARN cÊu t¹o tõ c¸c H, O, N, P. nguyªn tè: C, H, O, N vµ - ARN thuộc đại phân tử. P. - ARN cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n - ARN thuộc đại phân tử mà đơn phân là các nuclêôtit. (kÝch thíc vµ khèi lîng nhá h¬n ADN). - ARN cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n mµ GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. đơn phân là các nuclêôtit: A, U, G, X liªn kÕt t¹o.

(51) thành 1 chuỗi xoắn đơn. GV: yªu cÇu HS lµm bµi tËp  SGK. So s¸nh cÊu t¹o ARN vµ ADN vµo b¶ng 17? HS: so s¸nh. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: Dùa trªn c¬ së nµo ngêi ta chia ARN thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau? HS: dùa vµo chøc n¨ng. GV: nªu chøc n¨ng cña ARN? HS: tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 2: ARN đợc tổng hợp theo 12ph nguyªn t¾c nµo? GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái: ARN đợc tổng hợp ở đâu? ở thời kì nào cña chu k× tÕ bµo? HS: tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: sö dông m« h×nh tæng hîp ARN (hoÆc H 17.2) m« t¶ qu¸ tr×nh tæng hîp ARN. HS: theo dâi vµ ghi nhí kiÕn thøc. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 17.2 th¶o luËn 3 c©u hái: Một phân tử ARN đợc tổng hợp dựa vào 1 hay 2 mạch đơn của gen? C¸c lo¹i nuclª«tit nµo liªn kÕt víi nhau để tạo thành mạch ARN? Có nhận xét gì về trình tự các đơn phân trên ARN so với mỗi mạch đơn của gen? HS:th¶o luËn vµ tr¶ lêi: + Ph©n tö ARN tæng hîp dùa vµo 1 mạch đơn của gen (mạch khuôn). + C¸c nuclª«tit trªn m¹ch khu«n cña ADN vµ m«i trêng néi bµo liªn kÕt tõng cÆp theo nguyªn t¾c bæ sung: A – U; T - A ; G – X; X - G. + Trình tự đơn phân trên ARN giống trình tự đơn phân trên mạch bổ sung. Chøc n¨ng cña ARN: - ARN th«ng tin (mARN) truyền đạt thông tin quy định cấu trúc prôtêin. - ARN vËn chuyÓn (tARN) vËn chuyÓn axit amin t¬ng øng tíi n¬i tæng hîp pr«tªin. - ARN rib«x«m (rARN) lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn rib«x«m – n¬i tæng hîp pr«tªin. II. ARN đợc tổng hợp theo nguyªn t¾c nµo?. - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN diÔn ra trong nh©n tÕ bµo, t¹i NST vµo k× trung gian..

(52) của mạch khuôn nhng trong đó T thay b»ng U. GV:yªu cÇu 1 HS tr×nh bµy qu¸ tr×nh tæng hîp ARN. HS tr×nh bµy.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. GV ph©n tÝch: tARN vµ rARN sau khi tổng hợp xong sẽ tiếp tục hoàn thiện để h×nh thµnh ph©n tö tARN vµ rARN hoµn chØnh. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN theo nguyªn t¾c nµo? - Nªu mèi quan hÖ gi÷a gen vµ ARN? HS: th¶o luËn vµ tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN + Gen th¸o xo¾n, t¸ch dÇn 2 mạch đơn. + C¸c nuclª«tit trªn m¹ch khu«n võa t¸ch ra liªn kÕt víi nuclª«tit tù do trong m«i trêng néi bµo theo nguyªn t¾c bæ sung A – U; T – A; G – X; X – G. + Khi tæng hîp xong ARN t¸ch khái gen rêi nh©n ®i ra tÕ bµo chÊt.. Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN theo nguyªn t¾c dùa trªn khu«n mÉu lµ 1 m¹ch cña gen vµ theo nguyªn t¾c bæ sung. - Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ ARN:tr×nh tù c¸c nuclª«tit trªn m¹ch khu«n cña gen quy định trình tự nuclêôtit trªn ARN.. d. Cñng cè: 9’ ? Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n trong cÊu tróc cña ADN vµ ARN. ? Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN theo nguyªn t¾c nµo? ? Nªu mèi quan hÖ gi÷a gen vµ ARN? e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1’ - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc: Em cã biÕt. - §äc tríc bµi míi. 5. Rót kinh nghiÖm: ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………. ======================= TiÕt 17 Bµi 18. pr«tªin Ngày soạn: Ngày dạy:. / /. / 201 / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng.......

(53) Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh phải nêu đợc thành phần hoá học của prôtêin, phân tích đợc tính đặc trng và đa dạng của nó. - Mô tả đợc các bậc cấu trúc của prôtêin và hiểu đợc vai trò của nó. - Nắm đợc các chức năng của prôtêin. b. KÜ n¨ng : - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ : - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 18 SGK. * Häc sinh : - §äc tríc bµi míi. 3. ph¬ng ph¸p: - Trùc quan: quan s¸t tranh, m« h×nh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. . TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) ? Nªu chøc n¨ng cña ARN? * §¸p ¸n: Chøc n¨ng cña ARN: - ARN thông tin (mARN) truyền đạt thông tin quy định cấu trúc prôtêin. - ARN vËn chuyÓn (tARN) vËn chuyÓn axit amin t¬ng øng tíi n¬i tæng hîp pr«tªin. - ARN rib«x«m (rARN) lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn rib«x«m – n¬i tæng hîp pr«tªin. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Cấu trúc của prôtêin. 9ph I. CÊu tróc cña pr«tªin. GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: Nªu thµnh phÇn hãa häc vµ cÊu t¹o cña pr«tªin? HS : tr¶ lêi.. GV : gäi HS nhËn xÐt. HS : nhËn xÐt.. - Pr«tªin lµ chÊt h÷u c¬ gåm c¸c nguyªn tè: C, H, O... - Prôtêin thuộc loại đại phân tử. - Pr«tªin cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n. §¬n ph©n lµ c¸c axit amin gåm kho¶ng 20 lo¹i axit amin kh¸c nhau..

(54) GV: yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái: Vì sao prôtêin đa dạng và đặc thù? GV: có thể gợi ý để HS liên hệ đến tính đặc thù và đa dạng của ADN để gi¶i thÝch. HS : tr¶ lêi.. V× pr«tªin cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n víi h¬n 20 lo¹i aa khác nhau đã tạo nên tính đa dạng và đặc thù của prôtêin. + Tính đặc thù của prôtêin do sè lîng, thµnh phÇn, trËt tù s¾p xếp các aa quyết định. Sự sắp xÕp c¸c aa theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau t¹o ra nh÷ng ph©n tö pr«tªin kh¸c nhau.. GV : gäi HS nhËn xÐt. HS : nhËn xÐt.. GV: cho HS quan s¸t H 18. HS: quan s¸t H 18. GV: CÊu tróc bËc 1 c¸c axit anim liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt pÐptit. Sè lîng, thµnh phÇn, trËt tù s¾p xÕp c¸c axit amin lµ yÕu tè chñ yÕu t¹o nªn tính đặc trng của prôtêin. GV thông báo tính đa dạng, đặc thù cña pr«tªin cßn thÓ hiÖn ë cÊu tróc kh«ng gian HS: l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm c©u hái: Tính đặc trng của prôtêin còn đợc thể hiÖn th«ng qua cÊu tróc kh«ng gian nh thÕ nµo? HS: th¶o luËn vµ tr¶ lêi.. GV : gäi HS nhËn xÐt. HS : nhËn xÐt. Hoạt động 2: Chức năng của prôtêin. GV : protein cã nh÷ng chøc n¨ng g× ? HS: tr¶ lêi.. 20ph. Tính đa dạng và đặc thù của pr«tªin cßn thÓ hiÖn ë cÊu tróc kh«ng gian: + CÊu tróc bËc 1: lµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c aa trong chuçi aa. + CÊu tróc bËc 2: lµ chuçi aa t¹o c¸c vßng xo¾n lß xo. + CÊu tróc bËc 3: do cÊu tróc bậc 2 cuộn xếp theo kiểu đặc trng. + CÊu tróc bËc 4: gåm 2 hay nhiÒu chuçi aa cïng lo¹i hay kh¸c lo¹i kÕt hîp víi nhau. CÊu tróc bËc 3 vµ bËc 4 cßn thÓ hiện tính đặc trng của prôtêin. II.Chøc n¨ng cña pr«tªin. 1. Chøc n¨ng cÊu tróc cña pr«tªin:.

(55) GV gi¶ng cho HS nghe vÒ 3 chøc n¨ng cña pr«tªin.. HS: nghe giảng, đọc thông tin và ghi nhí kiÕn thøc.. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái: - V× sao pr«tªin d¹ng sîi lµ nguyªn liÖu cÊu tróc rÊt tèt? - Nêu vai trò của một số enzim đối víi sù tiªu ho¸ thøc ¨n ë miÖng vµ d¹ dµy? - Giải thích nguyên nhân bệnh tiểu đờng? HS: th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn vµ tr¶ lêi: + V× c¸c vßng xo¾n d¹ng sîi bÖn kiÓu d©y thõng gióp chÞu lùc khoÎ. + Enzim amilaza biến đổi tinh bột thành đờng pepsin: cắt prôtêin chuỗi dµi thµnh chuçi ng¾n. + Do sự thay đổi bất thờng của insulinlàm tăng lợng đờng trong máu.. d. Cñng cè: 8’. - Pr«tªin lµ thµnh phÇn quan träng x©y dùng nªn c¸c bµo quan vµ mµng sinh chÊt, h×nh thành nên các đặc điểm giải phÉu, h×nh th¸i cña c¸c m«, c¬ quan, hÖ c¬ quan, c¬ thÓ (tÝnh tr¹ng c¬ thÓ). 2. Chøc n¨ng xóc t¸c c¸c qu¸ trình trao đổi chất: - B¶n chÊt c¸c enzim lµ tham gia c¸c ph¶n øng sinh ho¸. 3. Chøc n¨ng ®iÒu hoµ c¸c qu¸ trình trao đổi chất: - C¸c hoocmon phÇn lín lµ pr«tªin gióp ®iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ cña c¬ thÓ. - Ngoµi ra pr«tªin lµ thµnh phÇn cấu tạo nên kháng thể để bảo vệ cơ thể, chức năng vận động (tạo nªn c¸c lo¹i c¬), chøc n¨ng cung cÊp n¨ng lîng (thiÕu n¨ng lîng, pr«tªin ph©n huû gi¶i phãng n¨ng lîng). => Prôtêin liên quan đến toàn bộ hoạt động sống của tế bào, biÓu hiÖn thµnh c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ..

(56) ? Tính đa dạng và tính đặc thù của protein do những yếu tố nào quy định. ? Vì sao nói protein có vai trò quan trọng đối với tế bào và cơ thể. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2’ - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi míi. - ¤n l¹i bµi 17. 5. Rót kinh nghiÖm: ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ===========================. TiÕt 18. Bµi 19. Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc mối quan hệ giữa ARN và prôtêin thông qua việc trình bày sự h×nh thµnh chuçi aa. - Giải thích đợc mối quan hệ trong sơ đồ: gen (1 đoạn phân tử ADN)  ARN  prôtêin  tÝnh tr¹ng. b. KÜ n¨ng: - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2.ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 19.1; 19.2; 19.3 SGK. - Mô hình động về sự hình thành chuỗi aa. * Häc sinh: 3. ph¬ng ph¸p: - Trùc quan: quan s¸t tranh, m« h×nh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) ? Vì sao prôtêin đa dạng và đặc thù? * §¸p ¸n: Vì prôtêin cấu tạo theo nguyên tắc đa phân với hơn 20 loại aa khác nhau đã tạo nên tính đa dạng và đặc thù của prôtêin..

(57) + Tính đặc thù của prôtêin do số lợng, thành phần, trật tự sắp xếp các aa quyết định. Sự sắp xếp các aa theo những cách khác nhau tạo ra những phân tử prôtêin kh¸c nhau. c. Bµi míi: VB: Tõ c©u kÕt qu¶ kiÓm tra bµi cò. GV: ? nªu cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña gen? Chøc n¨ng cña pr«tªin? GV viết sơ đồ Gen (ADN)  ARN  prôtêin  tính trạng. B¶n chÊt cña mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng lµ g×? Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Mối quan hệ giữa ARN và 16ph I. Mối quan hệ giữa ARN pr«tªin. vµ pr«tªin. GV th«ng b¸o: gen mang th«ng tin cÊu tróc pr«tªin ë trong nh©n tÕ bµo, r«tªin l¹i h×nh thµnh ë tÕ bµo chÊt. ? H·y cho biÕt gi÷a gen vµ pr«tªin cã - mARN lµ d¹ng trung quan hÖ víi nhau qua d¹ng trung gian gian trong mèi quan hÖ nào? Vai trò của dạng trung gian đó ? gi÷a gen vµ pr«tªin. HS: tr¶ lêi: - mARN cã vai trß truyÒn - mARN lµ d¹ng trung gian. đạt thông tin về cấu trúc - Có vai trò truyền đạt thông tin về cấu của prôtêin sắp đợc tổng trúc của protein sắp đợc tổng hợp từ hîp tõ nh©n ra tÕ bµo chÊt. nh©n ra chÊt tÕ bµo. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 19.1, th¶o - Sù h×nh thµnh chuçi aa: luËn nhãm vµ nªu c¸c thµnh phÇn tham + mARN rêi khái nh©n ra gia tæng hîp chuçi aa. tế bào chất để tổng hợp HS: c¸c thµnh phÇn tham gia: mARN, chuçi aa. tARN, rib«x«m. + C¸c tARN mét ®Çu g¾n GV sö dông m« h×nh tæng hîp chuçi aa víi 1 aa, ®Çu kia mang bé giíi thiÖu c¸c thµnh phÇn. ThuyÕt tr×nh 3 đối mã vào ribôxôm sù h×nh thµnh chuçi aa. khíp víi mARN theo HS: quan s¸t vµ ghi nhí kiÕn thøc. nguyªn t¾c bæ sung A – GV: yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái: U; G – X. ? C¸c lo¹i nuclª«tit nµo ë mARN vµ + Khi rib«x«m dÞch 1 nÊc tARN liªn kÕt víi nhau. trªn mARN (mçi nÊc øng ? T¬ng quan vÒ sè lîng gi÷a aa vµ víi 3 nuclª«tit) th× 1 aa ®nuclª«tit cña mARN khi ë trong îc l¾p ghÐp vµo chuçi aa. rib«x«m. +Khi rib«x«m dÞch HS: th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi: chuyÓn hÕt chiÒu dµi cña + C¸c lo¹i nuclª«tit liªn kÕt theo mARN thì chuỗi aa đợc nguyªn t¾c bæ sung: A – U; G – X. tæng hîp xong. + T¬ng quan: 3 nuclª«tit  1 aa. GV : yªu cÇu HS tr×nh bµy trªn H 19.1 qu¸ tr×nh h×nh thµnh chuçi aa. HS : tr×nh bµy trªn H 19.1 qu¸ tr×nh h×nh thµnh chuçi aa. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái: - Nguyªn t¾c h×nh thµnh ? Sù h×nh thµnh chuçi aa dùa trªn.

(58) nguyªn t¾c nµo. ? Mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ pr«tªin. HS: th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. Hoạt động 2: Mối quan hệ giữa gen và tÝnh tr¹ng. GV: Dùa vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh ARN, qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña chuçi aa và chức năng của prôtêin  sơ đồ SGK. Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 19.2; 19.3, nghiªn cøu th«ng tin SGK th¶o luËn c©u hái: ? Gi¶i thÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phần trong sơ đồ theo trật tự 1, 2,3. ? Bản chất của mối liên hệ trong sơ đồ. ? V× sao con gièng bè mÑ. HS quan s¸t H 19.2; 19.3, nghiªn cøu th«ng tin SGK th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái.. 13ph. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. chuçi aa: + Dùa trªn khu«n mÉu mARN vµ theo nguyªn t¾c bæ sung A – U; G – X đồng thời cứ 3 nuclêôtit øng víi 1 aa. + Tr×nh tù nuclª«tit trªn mARN quy định trình tự c¸c aa trªn pr«tªin. II. Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng. - Mèi liªn hÖ: + Gen là khuôn mẫu để tæng hîp mARN. + mARN là khuôn mẫu để tæng hîp chuçi aa cÊu t¹o nªn pr«tªin. + Pr«tªin biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng c¬ thÓ. - B¶n chÊt mèi liªn hÖ gen  tÝnh tr¹ng: + Tr×nh tù c¸c nuclª«tit trong ADN (gen) quy định trình tự các nuclêôtit trong mARN qua đó quy định trình tự các aa cấu t¹o pr«tªin. Pr«tªin tham gia cấu tạo, hoạt động sinh lÝ cña tÕ bµo vµ biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng.. 5ph 5ph d. Cñng cè: ? Cho biÕt mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ protein. ? Nguyên tắc bổ sung đợc biểu hiện trong mối quan hệ ở sơ đồ dới đây nh thế nào. Gen (1 ®o¹n ADN)  ARN  pr«tªin. §¸p ¸n: Gen (1 ®o¹n ADN)  ARN: A – U; T – A; G – X; X – G ARN  pr«tªin: A – U; G - X e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - ¤n l¹i kiÕn thøc bµi 8,9. - ChuÈn bÞ b¶n têng tr×nh thùc hµnh bµi 14. 5. Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................................................

(59) ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =================================. Ngày soạn:. /. TiÕt 19. Bµi 14: Thùc hµnh Quan s¸t h×nh th¸i nhiÔm s¾c thÓ / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Häc sinh nhËn biÕt d¹ng NST ë c¸c k×. b. KÜ n¨ng: - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng sö dông vµ quan s¸t tiªu b¶n díi kÝnh hiÓn vi. - RÌn kÜ n¨ng vÏ h×nh. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc trung thùc trong häc tËp. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Kính hiển vi đủ cho 4 nhóm. - Bé tiªu b¶n NST. * Häc sinh: - ¤n l¹i kiÕn thøc bµi 8,9. - ChuÈn bÞ b¶n têng tr×nh thùc hµnh. 3. Ph¬ng ph¸p: - Thùc hµnh quan s¸t. - Hoạt động nhóm, nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi * Mở bài: ? Trình bày những biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào? Trong tiết h«m nay, c¸c em sÏ tiÕn hµnh nhËn d¹ng h×nh th¸i NST ë c¸c k× qua tiªu b¶n. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Kiểm tra sự chuẩn bị của 5ph HS : GV: nªu yªu cÇu cña buæi thùc hµnh. GV: yªu cÇu nhãm trëng b¸o c¸o sù chuÈn bÞ cña c¸c b¹n. HS: b¸o c¸o. GV: yªu cÇu HS nh¾c l¹i: H×nh th¸i, cÊu tróc NST. HS: tr¶ lêi. 29ph C¸ch sö dông kÝnh hiÓn Hoạt động 2: Tiến trình thực hành..

(60) GV: híng dÉn HS c¸ch sö dông kÝnh hiÓn vi: + LÊy ¸nh s¸ng: quay vËt kÝnh nhá vµo vÞ trÝ lµm viÖc, m¾t tr¸i nh×n vµo thÞ kÝnh, dïng 2 tay quay g¬ng híng ¸nh sáng khi nào có vòng sáng đều, viền xanh là đợc. + §Æt mÉu trªn kÝnh, ®Çu nghiªng nh×n vµo vËt kÝnh, vÆn èc to cho kÝnh xuèng dÇn tiªu b¶n kho¶ng 0,5 cm. Nh×n vµo thÞ kÝnh vÆn èc to cho vËt kÝnh tõ tõ lªn đến khi ảnh xuất hiện. Vặn ốc nhỏ cho ¶nh râ nÕt. Khi cÇn quan s¸t ë vËt kÝnh lớn hơn chỉ cần quay trực tiếp đĩa mang vËt kÝnh vµo vÞ trÝ lµm viÖc. + Trong tiªu b¶n cã c¸c tÕ bµo ®ang ë thêi k× kh¸c nhau. CÇn nhËn d¹ng NST ë c¸c k× trªn tiªu b¶n. GV: yªu cÇu HS vÏ l¹i h×nh khi quan s¸t đợc, giữ ý thức kỉ luật (không nói to). HS ghi nhí c¸ch sö dông kÝnh hiÓn vi. GV: chia nhãm, ph¸t dông cô thùc hµnh: mçi nhãm 1 kÝnh hiÓn vi vµ mét hép tiªu b¶n. GV: yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn vµ bµn giao dông cô. Lu ý HS: GV theo dõi, trợ giúp, đánh giá kĩ năng sö dông kÝnh hiÓn vi tr¸nh vÆn ®iÒu chØnh kÝnh kh«ng cÈn thËn dÔ lµm vì tiªu b¶n. - Cã thÓ chän ra mÉu tiªu b¶n quan s¸t rõ nhất của các nhóm HS tìm đợc để cả lớp đều quan sát. * Do nhµ trêng cha cã hép tiªu b¶n nªn GV dïng tranh c©m c¸c k× cña nguyªn phân để HS nhận dạng hình thái NST ở c¸c k×. HS: nhËn d¹ng h×nh th¸i NST ë c¸c k× trªn tranh vÏ. HS: vẽ hình thái NST quan sát đợc. GV: theo dâi, híng dÉn c¸c nhãm. HS: hoµn thµnh b¶n thu ho¹ch.. vi: + LÊy ¸nh s¸ng: quay vËt kÝnh nhá vµo vÞ trÝ lµm viÖc, m¾t tr¸i nh×n vµo thÞ kÝnh, dïng 2 tay quay g¬ng híng ¸nh s¸ng khi nào có vòng sáng đều, viền xanh là đợc. + §Æt mÉu trªn kÝnh, ®Çu nghiªng nh×n vµo vËt kÝnh, vÆn èc to cho kÝnh xuèng dÇn tiªu b¶n kho¶ng 0,5 cm. Nh×n vµo thÞ kÝnh vÆn èc to cho vËt kÝnh tõ tõ lªn đến khi ảnh xuất hiện. VÆn èc nhá cho ¶nh râ nÕt. Khi cÇn quan s¸t ë vËt kÝnh lín h¬n chØ cÇn quay trực tiếp đĩa mang vật kÝnh vµo vÞ trÝ lµm viÖc.. H×nh th¸i NST: - TÕ bµo ë k× trung gian cã nh©n h×nh trßn kh«ng thÊy râ NST. - K× ®Çu NST b¾t ®Çu đóng xoắn. - Kì giữa NST đóng xoắn cực đại. - K× cuèi NST th¸o xo¾n..

(61) d. Nhận xét - đánh giá: - C¸c nhãm tù nhËn xÐt vÒ thao t¸c sö dông kÝnh, kÕt qu¶ quan s¸t cña m×nh. - GV đánh giá chung về ý thức và kết quả của các nhóm. - GV đánh giá kết quả của nhóm qua bản thu hoạch. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: - §äc tríc bµi 20. - ChuÈn bÞ b¶n têng tr×nh thùc hµnh. - ¤n l¹i bµi 15,16. 5. Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................................................ Ngày soạn:. /. Bµi 20: Thùc hµnh Quan s¸t vµ l¾p m« h×nh ADN / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Cñng cè cho HS kiÕn thøc vÒ cÊu tróc ph©n tö ADN. b. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch m« h×nh ADN. - RÌn thao t¸c l¾p r¸p m« h×nh ADN. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc tù gi¸c, cÈn thËn trong häc tËp. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - M« h×nh ph©n tö ADN. - Hộp đựng mô hình cấu trúc phân tử ADN tháo dời. * Häc sinh: - ¤n l¹i kiÕn thøc cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN. 3. Ph¬ng ph¸p: - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. - Trùc quan, thùc hµnh trªn m« h×nh. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp :(1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 10ph I. Quan s¸t m« h×nh cÊu Hoạt động 1: Quan sát mô hình cấu.

(62) tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN. GV: ph¸t m« h×nh ph©n tö ADN cho c¸c nhãm, híng dÉn HS quan s¸t, th¶o luËn: ? Vị trí tơng đối của 2 mạch nuclêôtit. ? ChiÒu xo¾n cña 2 m¹ch. ? §êng kÝnh vßng xo¾n? ChiÒu cao vßng xo¾n. ? Sè cÆp nuclª«tit trong 1 chu k× xo¾n. ? C¸c lo¹i nuclª«tit nµo liªn kÕt víi nhau thµnh cÆp. HS: quan s¸t m« h×nh, th¶o luËn theo nhãm. GV: yªu cÇu HS tr×nh bµy. HS : vận dụng kiến thức đã học, trả lời : + ADN gåm 2 m¹ch song song, xo¾n ph¶i. + §êng kÝnh 20 ¨ngtoron, chiÒu cao 34 ¨ngt¬ron gåm 10 cÆp nuclª«tit/ 1 chu k× xo¾n. + C¸c nuclª«tit liªn kÕt thµnh tõng cÆp theo nguyªn t¾c bæ sung: A – T; G – X. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: yªu cÇu HS tr×nh bµy trªn m« h×nh. HS: tr×nh bµy trªn m« h×nh. HS: bªn díi theo dâi, nhËn xÐt, bæ sung. Hoạt động 2: Lắp ráp mô hình cấu trúc 24ph kh«ng gian cña ph©n tö ADN. GV: híng dÉn c¸ch l¾p r¸p m« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN: + L¾p m¹ch 1: hoµn chØnh theo chiÒu ®i từ chân đế lên hoặc từ trên đỉnh trục xuèng. Chó ý: Lùa chän chiÒu cong cña ®o¹n cho hợp lí đảm bảo khoảng cách với trôc gi÷a. + L¾p m¹ch 2: T×m vµ l¾p c¸c ®o¹n cã chiÒu cong song song t¬ng øng mang c¸c nuclª«tit víi trËt tù theo nguyªn t¾c bổ sung với đoạn mach 1 đã đợc lắp trớc(mạch 2 cũng lắp bắt đầu từ trên xuèng hay tõ díi lªn tïy theo d¹ng xoắn của mạch đã đợc lắp trớc). + KiÓm tra tæng thÓ 2 m¹ch.. tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN.. + ADN gåm 2 m¹ch song song, xoắn đều quanh 1 trôc theo chiÒu tõ tr¸i sang ph¶i(xo¾n ph¶i), ngîc chiều kim đồng hồ. + §êng kÝnh 20 ¨ngtoron, chiÒu cao 34 ¨ngt¬ron gåm 10 cÆp nuclª«tit/ 1 chu k× xo¾n. + C¸c nuclª«tit liªn kÕt víi nhau b»ng c¸c liªn kÕt hidro t¹o thµnh tõng cÆp theo nguyªn t¾c bæ sung: A – T; G – X. II. L¾p r¸p m« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN. C¸ch l¾p r¸p m« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN: - L¾p m¹ch 1: hoµn chØnh theo chiều đi từ chân đế lên hoặc từ trên đỉnh trục xuèng. Chó ý: Lùa chän chiÒu cong cña ®o¹n cho hîp lÝ đảm bảo khoảng cách với trôc gi÷a. - L¾p m¹ch 2: T×m vµ l¾p c¸c ®o¹n cã chiÒu cong song song t¬ng øng mang c¸c nuclª«tit víi trËt tù.

(63) HS: theo dâi sù híng dÉn cña GV. HS: c¸c nhãm l¾p m« h×nh theo híng dÉn. GV: theo dõi hoạt động của các nhóm, giúp đỡ các nhóm yếu. HS: sau khi l¾p xong c¸c nhãm kiÓm tra tæng thÓ. GV: yêu cầu các nhóm cử đại diện đánh gi¸ chÐo kÕt qu¶ l¾p r¸p. HS: đại diện các nhóm nhận xét tổng thể, đánh giá kết quả. GV: nhËn xÐt. HS: vÏ cÊu tróc m« h×nh ph©n tö ADN. * NÕu cã ®iÒu kiÖn cho HS xem b¨ng hình hoặc đĩa về các nội dung: cấu trúc ADN, c¬ chÕ tù sao, c¬ chÕ tæng hîp ARN, c¬ chÕ tæng hîp pr«tªin.. theo nguyªn t¾c bæ sung với đoạn mach 1 đã đợc l¾p tríc(m¹ch 2 còng l¾p b¾t ®Çu tõ trªn xuèng hay tõ díi lªn tïy theo d¹ng xoắn của mạch đã đợc lắp tríc). - KiÓm tra tæng thÓ 2 m¹ch: + ChiÒu xo¾n 2 m¹ch. + Sè cÆp cña mçi chu k× xo¾n. + Sù liªn kÕt theo nguyªn t¾c bæ sung.. d. Kiểm tra - đánh giá : 8’ GV : nhËn xÐt chung vÒ tinh thÇn, kÕt qu¶ giê thùc hµnh. GV : căn cứ vào phần trình bày của HS và kết quả lắp ráp mô hình để đánh giá ®iÓm. HS : thu dän phßng thùc hµnh. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2’ - ¤n tËp chuÈn bÞ kiÓm tra 1 tiÕt: + Lai 1 cÆp tÝnh tr¹ng. + Lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng. + Nguyªn ph©n, gi¶m ph©n. + Phát sinh giao tử và thụ tinh, cơ chế xác định giới tính. + ADN, ADN vµ b¶n chÊt cöa gen. + Mèi quan hÖ gi÷a gen vµA RN. + Protein. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ========================.

(64) KiÓm tra 1 tiÕt Ngày soạn:. /. / 201. Ngày KT:. / / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày KT:. / / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS củng cố các kiến thức đã học: + Gi¶i bµi tËp lai 1 cÆp tÝnh tr¹ng cña Men§en. + Giải thích cơ chế xác định giới tính ở ngời. + Các yếu tố ảnh hởng đến sự phân hóa giới tính. + §Æc ®iÓm cÊu t¹o hãa häc cña ADN. + Giải thích đợc tính đa dạng và đặc thù của ADN. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng tæng hîp kiÕn thøc. - KÜ n¨ng ph©n tÝch, biÖn luËn gi¶i bµi tËp sinh häc. - VËn dông kiÕn thøc vµo gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc lßng yªu thÝch khoa häc. 2 ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - §Ò kiÓm tra. - §¸p ¸n – BiÓu ®iÓm. * Häc sinh: - ¤n l¹i kiÕn thøc bµi: 2, 3, 13, 15, 16. 3. Ph¬ng ph¸p: - T duy giÊy bót. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp :(1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi: * §Ò bµi: C©u 1(4,5 ®iÓm) ở ngời tính trạng tầm vóc thấp trội hoàn toàn so với tầm vóc cao. Gen quy định tÝnh tr¹ng n»m trªn NST thêng. Trong một gia đình, mẹ có tầm vóc cao, sinh đợc đứa con gái có tầm vóc thấp. Hãy giải thích và lập sơ đồ lai..

(65) C©u 2(5,5 ®iÓm) Giải thích cơ chế sinh con trai và con gái ở ngời, có vẽ sơ đồ minh họa. Vì sao ở ngêi tØ lÖ nam: n÷ trong cÊu tróc d©n sè víi qui m« lín lu«n xÊp xØ 1: 1. * §¸p ¸n – BiÓu ®iÓm: C©u §¸p ¸n §iÓm - Theo đề bài qui ớc: + Gen A quy định tầm vóc thấp, gen a quy định tầm vóc 0,5 điểm cao. + KiÓu gen AA: tÇm vãc thÊp, gen aa: tÇm vãc cao. 0,5 ®iÓm MÑ cã tÇm vãc cao, kiÓu gen aa chØ t¹o mét lo¹i giao tö 0,25 ®iÓm mang a. Con gái sinh ra có tầm vóc thấp(Aa) → bố tạo đợc loại giao tử A. Kiểu gen của bố tạo đợc giao tử A là AA hoặc 0,75 điểm Aa đều có tầm vóc thấp. Sơ đồ lai có thể là: P: AA x aa hoÆc P: Aa x aa 0,5 ®iÓm NÕu bè mang kiÓu gen AA: 1 P: MÑ aa (cao) x Bè AA (thÊp) 1 ®iÓm GP : a A F1 : Aa ( con g¸i cã tÇm vãc thÊp) - NÕu bè mang kiÓu gen Aa : P : MÑ aa (cao) x Bè Aa (thÊp) GP : a A:a 1 ®iÓm F1 : KG : 1Aa : 1 aa KH : 1 tÇm vãc thÊp : 1 tÇm vãc cao (con g¸i cã tÇm vãc thÊp lµ Aa) 2 * Gi¶i thÝch c¬ chÕ sinh con trai vµ sinh con g¸i, vÏ s¬ đồ minh họa cơ chế sinh con trai sinh con gái ở ngời. - Sơ đồ lai: P: Bè 44A + XY x MÑ 44A + XX ↓. GP: F1:. ↓. 22A + X : 22A + Y 22A + X 44A + XX(con g¸i) 44A + XY(con trai) - Giải thích: cơ chế xác định giớ tính do sự phân li của cÆp NST giíi tÝnh trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö vµ sù tæ hîp cña NST giíi tÝnh trong qu¸ tr×nh thô tinh t¹o hîp tö. - Trong ph¸t sinh giao tö: + MÑ mang cÆp giíi tÝnh XX t¹o ra 1 lo¹i trøng duy nhÊt đều mang NST giới tính X(đồng giao tử). + Bè mang cÆp giíi tÝnh XY t¹o ra 2 lo¹i tinh trïng víi tØ lÖ ngang nhau: mét lo¹i mang X vµ mét lo¹i mang Y(dÞ giao tö). - Trong thô tinh t¹o hîp tö: + Trøng X kÕt hîp víi tinh trïng X t¹o hîp tö XX(44A + XX) ph¸t triÓn thµnh con g¸i. + Trøng X kÕt hîp víi tinh trïng Y t¹o hîp tö XY(44A +. 1,5 ®iÓm. 0,5 ®iÓm. 0,5 ®iÓm 0,5 ®iÓm 0,5 ®iÓm 0,5 ®iÓm.

(66) XY) ph¸t triÓn thµnh con trai. * TØ lÖ nam: n÷ lu«n xÊp xØ 1:1 Do trong gi¶m ph©n t¹o giao tö, giíi n÷ lu«n t¹o ra 1 lo¹i trøng mang X, cßn giíi nam t¹o ra 2 lo¹i tinh trïng víi tØ lÖ ngang nhau lµ X vµ Y, nªn trong cÊu tróc d©n sè víi quy m« lín, tØ lÖ nam: n÷ lu«n xÊp xØ 1: 1.. 1,5 ®iÓm. d. NhËn xÐt - §¸nh gi¸:1’ GV: nhËn xÐt ý thøc cña HS trong tiÕt kiÓm tra. GV: thu bµi cña HS. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ:1’ - §äc tríc bµi 21. - Su tầm thông tin, tranh ảnh về đột biến gen trong sản xuất. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ============================= Ch¬ng iV – BiÕn dÞ Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu cña ch¬ng: a. KiÕn thøc: - Học sinh trình bày đợc khái niệm và nguyên nhân đột biến gen. - Trình bày đợc tính chất biểu hiện và vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và con ngêi. - Học sinh trình bày đợc một số dạng đột biến cấu trúc NST, giải thích và nắm đợc nguyên nhân và nêu đợc vai trò của đột biến cấu trúc NST. - Học sinh nắm đợc các biến đổi số lợng thờng thấy ở một cặp NST, cơ chế hình thành thể (2n + 1) và thể (2n – 1), nêu đợc hậu quả của biến đổi số lợng ở từng cÆp NST. - Học sinh phân biệt đợc hiện tợng đa bội thể và thể đa bội. - Trình bày đợc sự hình thành thể đa bội do nguyên phân, giảm phân và phân biệt sù kh¸c nhau gi÷a 2 trêng hîp trªn. - Nhận biết đợc một số thể đa bội bằng mắt thờng qua tranh ảnh và có đợc các ý niệm sử dụng các đặc điểm của thể đa bội trong chọn giống. - Học sinh nắm đợc khái niệm thờng biến, phân biệt sự khác nhau giữa thờng biến với đột biến về 2 phơng diện: khả năng di truyền và sự biểu hiện thành kiểu hình. - Trình bày đợc khái niệm mức phản ứng và ý nghĩa của nó trong chăn nuôi và trång trät. - Trình bày đợc ảnh hởng của môi trờng sống với tính trạng số lợng và mức phản ứng của chúng để ứng dụng trong việc nâng cao năng suất vật nuôi và cây trồng..

(67) - Học sinh nhận biết 1 số đột biến hình thái ở thực vật và phân biệt sự sai khác về h×nh th¸i cña th©n, l¸, hoa, qu¶, h¹t gi÷a thÓ lìng béi vµ thÓ ®a béi trªn tranh, ¶nh. - Học sinh nhận biết một số thờng biến phát sinh ở một số đối tợng thờng gặp qua tranh, ¶nh vµ mÉu vËt sèng. - Qua tranh ảnh và mẫu vật sống rút ra đợc: + TÝnh tr¹ng chÊt lîng phô thuéc chñ yÕu vµo kiÓu gen, kh«ng hoÆc rÊt Ýt chÞu t¸c động của môi trờng. + TÝnh tr¹ng sè lîng thêng chÞu ¶nh hëng nhiÒu cña m«i trêng. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh vÏ, tæng hîp kiÕn thøc. - KÜ n¨ng liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - Nhận biết các dạng đột biến và thờng biến trong tự nhiên. c.Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. Bµi 21: §ét biÕn gen Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh trình bày đợc khái niệm và nguyên nhân đột biến gen. - Trình bày đợc tính chất biểu hiện và vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và con ngêi. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh vÏ, tæng hîp kiÕn thøc. - KÜ n¨ng liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c.Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 21.1 SGK. - Tranh ảnh minh hoạ đột biến có lợi và có hại cho sinh vật. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. - Tìm hiểu về 1 số dạng đột biến gen. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh, ¶nh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp :(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:.

(68) c. Bµi míi: GV: Biến dị có thể di truyền đợc hoặc không di truyền đợc. Biến dị di truyền là những biến đổi trong ADN và NST làm biến đổi đột ngột, gián đoạn về kiểu hình gọi là đột biến, biến đổi trong tổ hợp gen gọi là biến dị tổ hợp. Hôm nay chúng ta tìm hiểu về những biến đổi trong ADN. HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Đột biến gen là gì?. Thêi Néi dung gian 16ph I. §ét biÕn gen lµ g×?. GV : yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 21.1, th¶o luËn vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp. GV ph¸t phiÕu häc tËp, gîi ý HS b»ng c¸c c©u hái : ? §o¹n ADN ban ®Çu (a) cã bao nhiªu cÆp nucleotit vµ gåm nh÷ng cÆp nucleotit nµo? Tr×nh tù c¸c cÆp nucleotit ra sau. ? §o¹n (b) cã bao nhiªu cÆp nucleotit? So víi ®o¹n (a) th× thiÕu cÆp nµo? VËy dạng biến đổi đó là dạng gì. HS: ®o¹n (b) lµ d¹ng mÊt 1 cÆp nucleotit. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? §o¹n (c) cã bao nhiªu cÆp nucleotit? So víi ®o¹n (a) th× thªm cÆp nµo? D¹ng biến đổi đó gọi là dạng gì. HS: ®o¹n (c) thªm 1 cÆp nucleotit. GV: ®o¹n (d) cã bao nhiªu cÆp nucleotit? VÒ sè lîng ®o¹n (a) vµ ®o¹n (d) cã kh¸c nhau kh«ng? §o¹n (d) kh¸c ®o¹n (a) ë cÆp nucleotit nµo? VËy d¹ng biến đổi đó là dạng gì. HS: ®o¹n (d) thay thÕ cÆp nucleotit nµy b»ng cÆp nucleotit kh¸c. HS: hoµn thµnh phiÕu häc tËp. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: đột biến gen là gì? Gồm những d¹ng nµo. Phiếu học tập: Tìm hiểu các dạng đột biến gen. §o¹n ADN ban ®Çu (a) Cã .... cÆp nuclª«tit. Tr×nh tù c¸c cÆp nuclª«tit lµ:. T GATX. - Đoạn ADN bị biến đổi:. AX TAG. - §ét biÕn gen lµ nh÷ng biến đổi trong cấu trúc của gen liªn quan tíi mét hoÆc mét sè cÆp nuclª«tit. §ét biÕn gen lµ biÕn dÞ di truyền đợc. - Các dạng đột biến gen: mất, thêm, thay thế, đảo vị trÝ mét hoÆc mét sè cÆp nuclª«tit..

(69) §o¹n Sè cÆp §iÓm kh¸c so víi ®o¹n (a) ADN nuclª«tit MÊt cÆp G – X b 4 Thªm cÆp T – A c 6 Thay cÆp T – A b»ng G - X d 5 Hoạt động 2: Nguyên nhân phát sinh đột biến gen. GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK. ? Nêu nguyên nhân phát sinh đột biến gen. HS : tù nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi. GV : nhÊn m¹nh trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn lµ do sao chÐp nhÇm cña ph©n tö ADN dới tác động của môi trờng (bên ngoµi: tia phãng x¹, ho¸ chÊt... bªn trong: qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸, rèi loạn nội bào). Phát sinh đột biến bằng thực nghiệm sẽ đợc xét tới bài 33. HS : l¾ng nghe GV gi¶ng vµ tiÕp thu kiÕn thøc. Hoạt động 3: Vai trò của đột biến gen. GV : yªu cÇu HS quan s¸t H 21.2; 21.3; 21.4 và tranh ảnh su tầm để trả lời câu hái: ? §ét biÕn nµo cã lîi cho sinh vËt vµ con ngêi? §ét biÕn nµo cã h¹i cho sinh vËt vµ con ngêi. HS: tr¶ lêi: + §ét biÕn cã lîi: c©y cøng, nhiÒu b«ng ë lóa. + §ét biÕn cã h¹i: l¸ m¹ mµu tr¾ng, ®Çu vµ ch©n sau cña lîn bÞ dÞ d¹ng. GV: cho HS th¶o luËn: ? Tại sao đột biến gen gây biến đổi kiểu h×nh. HS: đột biến gen làm biến đổi ADN dẫn tới làm thay đổi trình tự aa và làm biến đổi cấu trúc prôtêin mà nó mã hoá kết quả dẫn tới gây biến đổi kiểu hình. GV: giới thiệu lại sơ đồ: Gen  mARN  prôtêin  tính trạng. Phân tích sơ đồ. HS: l¾ng nghe. ? Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu h×nh thêng cã h¹i cho b¶n th©n sinh vËt.. 6ph. Đặt tên dạng biến đổi - MÊt 1 cÆp nuclª«tit - Thªm 1 cÆp nuclª«tit - Thay cÆp nuclª«tit nµy b»ng cÆp nuclª«tit kh¸c. II. Nguyªn nh©n ph¸t sinh đột biến gen.. - Do ¶nh hëng phøc t¹p cña m«i trêng trong vµ ngoµi c¬ thÓ lµm rèi lo¹n qu¸ tr×nh tù sao cña ph©n tö ADN (sao chÐp nhÇm), xuÊt hiÖn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn hoÆc do con ngêi g©y ra.. 12ph. III. Vai trò của đột biến gen..

(70) HS: v× chóng ph¸ vì sù thèng nhÊt hµi hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tù nhiªn, g©y ra nh÷ng rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tæng hîp protein. GV lấy thêm VD: đột biến gen ở ngời: thiÕu m¸u, hång cÇu h×nh lìi liÒm. ? §ét biÕn gen cã vai trß g× trong s¶n - §ét biÕn gen thÓ hiÖn ra xuÊt. kiÓu h×nh b×nh thêng cã HS: liªn hÖ thùc tÕ tr¶ lêi. h¹i cho sinh vËt v× chóng GV sử dụng t liệu SGV để lấy VD: đột ph¸ vì sù thèng nhÊt hµi biÕn tù nhiªn ë cõu ch©n ng¾n ë Anh, hoà trong kiểu gen đã qua làm cho chúng không nhảy đợc qua chän läc tù nhiªn vµ duy hàng rào để vào phá vờn; đột biến tăng trì lâu đời trong điều kiện khả năng thích ứng đối với điều kiện đất tù nhiªn, g©y ra nh÷ng rèi đai và đột biến làm mất tính cảm ứng lo¹n trong qu¸ tr×nh tæng quang chu k× ph¸t sinh ë gièng lóa T¸m hîp pr«tªin. thơm Hải Hậu đã giúp các nhà chọn - Đột biến gen đôi khi có giống tạo ra giống lúa Tám thơm đột lîi cho b¶n th©n sinh vËt vµ con ngêi, rÊt cã ý nghÜa biến trồng đợc 2 vụ/năm, trên nhiều điều trong ch¨n nu«i, trång trät. kiện đất đai, kể cả vùng đất trung du và miÒn nói. d. Cñng cè: 8’ ? §ét biÕn gen lµ g×? Cho VD. ? Tại sao đột biến gen thờng có hại cho bản thân sinh vật? Nêu vai trò và ý nghĩa của đột biến gen trong đời sống và sản xuất. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2’ - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 22. - Tìm hiểu thông tin về 1 số dạng đột biến cấu trúc NST trong tự nhiên. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =============================== TiÕt 23: Bµi 22: §ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh trình bày đợc một số dạng đột biến cấu trúc NST. - Giải thích và nắm đợc nguyên nhân, nêu đợc vai trò của đột biến cấu trúc NST. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng qua s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc..

(71) - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 22 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 22. - Tìm hiểu 1 số dạng đột biến trong tự nhiên. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp :(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) - §ét biÕn gen lµ g×? - Tại sao đột biến gen thờng có hại cho bản thân sinh vật? Nêu vai trò và ý nghĩa của đột biến gen trong thực tiễn sản xuất? * §¸p ¸n: - Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc một số cặp nuclêôtit. Đột biến gen là biến dị di truyền đợc. - §ét biÕn gen thÓ hiÖn ra kiÓu h×nh b×nh thêng cã h¹i cho sinh vËt v× chóng ph¸ vì sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn, g©y ra nh÷ng rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin. - Đột biến gen đôi khi có lợi cho bản thân sinh vật và con ngời, rất có ý nghĩa trong ch¨n nu«i, trång trät. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Đột biến cấu trúc NST là 19ph I. Đột biến cấu trúc NST g×? lµ g×? GV: yªu cÇu HS quan s¸t H .22, th¶o luËn vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - Lu ý HS: ®o¹n cã mòi tªn ng¾n, mµu thẫm dùng để chỉ rõ đoạn sẽ bị biến đổi. Mũi tên dài chỉ quá trình biến đổi. HS: quan s¸t h×nh, th¶o luËn. GV: gäi ý HS: - Trêng hîp a: + NST sau khi bị đột biến bị mất đoạn nµo? + §o¹n nµy n»m ë vÞ trÝ nµo trªn NST? + Dạng đột biến NST này là dạng gì? - Trêng hîp b: + Hai mòi tªn ng¾n ë 2 ®Çu ®o¹n t«.

(72) thẫm dùng để biểu thị điều gì? + Trên NST sau khi bị đột biến có mấy đoạn BC? Độ dài của NST sau khi đột biến thay đổi nh thế nào? + Dạng đột biến cấu trúc NST này là d¹ng g×? - Trêng hîp c: + Hai mòi tªn ng¾n trong trêng hîp nµy biÓu thÞ ®iÒu g×? + Vị trí của đoạn B, C, D thay đổi nh thÕ nµo? + Hãy mô tả quá trình hình thành đột biÕn cÊu tróc NST nµy? + Dạng đột biến cấu trúc NST này là dạng gì? Hãy đặt tên cho mũi tên dài? HS : th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp. Tìm hiểu các dạng đột biến cấu trúc NST STT NST ban ®Çu Gåm c¸c ®o¹n a ABCDEFGH Gåm c¸c ®o¹n b ABCDEFGH Gåm c¸c ®o¹n c ABCDEFGH. NST sau khi bị biến đổi MÊt ®o¹n H. Tên dạng đột biến MÊt ®o¹n. LÆp l¹i ®o¹n BC. LÆp ®o¹n. Trình tự đoạn BCD đảo lại thành Đảo đoạn DCB. GV: đột biến cấu trúc NST là gì? Bao gåm nh÷ng d¹ng nµo? HS: tr¶ lêi. GV: ngoài ra còn có dạng đột biến đảo ®o¹n Hoạt động 2: Nguyên nhân phát sinh và 10ph tính chất của đột biến cấu trúc NST. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luËn: ? Có những nguyên nhân nào gây đột biÕn cÊu tróc NST. ? T×m hiÓu VD 1, 2 trong SGK vµ cho biết có dạng đột biến nào? có lợi hay có h¹i. ? H·y cho biÕt tÝnh chÊt (lîi, h¹i) cña đột biến cấu trúc NST. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV bổ sung: một số dạng đột biến có lợi. - §ét biÕn cÊu tróc NST lµ những biến đổi trong cấu tróc NST gåm c¸c d¹ng: mất đoạn, đảo đoạn, lặp ®o¹n, chuyÓn ®o¹n... II. Nguyªn nh©n ph¸t sinh và tính chất của đột biến cÊu tróc NST.. - Nguyên nhân đột biến cÊu tróc NST chñ yÕu do t¸c nh©n lÝ häc, ho¸ häc trong ngo¹i c¶nh lµm ph¸ vì cÊu tróc NST hoÆc g©y ra sù s¾p xÕp l¹i c¸c ®o¹n cña chóng, xuÊt hiÖn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn hoÆc do con ngêi. - §ét biÕn cÊu tróc NST.

(73) (mất đoạn nhỏ, đảo đoạn gây ra sự đa d¹ng trong loµi), víi tiÕn ho¸ chóng tham gia c¸ch li gi÷a c¸c loµi, trong chọn giống ngời ta làm mất đoạn để loại bá gen xÊu ra khái NST vµ chuyÓn gen mong muèn cña loµi nµy sang loµi kh¸c.. thêng cã h¹i cho sinh vËt v× tr¶i qua qu¸ tr×nh tiÕn hoá lâu dài, các gen đã đợc s¾p xÕp hµi hoµ trªn NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lợng và cách sắp xếp các gen trên đó. - Một số đột biến có lợi, có ý nghÜa trong chän gièng vµ tiÕn ho¸.. 4.4. Cñng cè: 8’ ? §ét biÕn cÊu tróc NST lµ g×. ? Những nguyên nhân nào gây ra biến đổi cấu trúc NST. ? Tại sao biến đổi cấu trúc NST lại gây hại cho con ngời và sinh vật. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2’ - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 23. - Su tầm tranh ảnh 1 số dạng đột biến số lợng NST trong tự nhiên.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ============================ TiÕt 24: Bµi 23: §ét biÕn sè lîng nhiÔm s¾c thÓ Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc các biến đổi số lợng thờng thấy ở một cặp NST, cơ chế hình thµnh thÓ (2n + 1) vµ thÓ (2n – 1). - Nêu đợc hậu quả của biến đổi số lợng ở từng cặp NST. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - Liªn hÖ gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 23.1; 23.2 SGK; H 29.1; 29.2 SGK..

(74) * Häc sinh: - §äc tríc bµi 23. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp :(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) ? Tại sao biến đổi cấu trúc NST lại gây hại cho con ngời và sinh vật. * §¸p ¸n: - §ét biÕn cÊu tróc NST thêng cã h¹i cho sinh vËt v× tr¶i qua qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ l©u dài, các gen đã đợc sắp xếp hài hoà trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lợng và cách sắp xếp các gen trên đó. - Một số đột biến có lợi, có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hoá. c. Bµi míi: GV giới thiệu khái niệm đột biến số lợng NST nh SGK: đột biến số lợng NST là những biến đổi số lợng xảy ra ở một hoặc một số cặp NST hoặc tất cả bộ NST. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 17ph I. HiÖn tîng dÞ béi. Hoạt động 1: Hiện tợng dị bội. GV kiÓm tra kiÕn thøc cò cña HS vÒ: ? Thế nào là cặp NST tơng đồng. ? Bộ NST lỡng bội, đơn bội. HS : nh¾c l¹i c¸c kh¸i niÖm cò. GV: cho HS quan s¸t H 23.1 vµ nghiªn cøu môc I th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái: ? ở chi cà độc dợc, cặp NST nào bị thay đổi và thay đổi nh thế nào. ? Qu¶ cña 12 kiÓu c©y dÞ béi kh¸c nhau vÒ kÝch thíc, h×nh d¹ng vµ kh¸c víi qu¶ cña c©y lìng béi b×nh thêng nh thÕ nµo. HS: quan s¸t h×nh 23.2, th¶o luËn vµ tr¶ lêi: - Cà độc dợc có 12 cặp NST ngời ta phát hiện đợc 12 thể dị bội ở cả 12 cặp NST cho 12 d¹ng qu¶ kh¸c nhau vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc vµ sè lîng gai. - KÝch thíc: to h¬n hoÆc nhá h¬n. - H×nh d¹ng: trßn hoÆc bÇu dôc. - §é dµi cña gai: gai dµi h¬n hoÆc ng¾n h¬n. GV: cho HS quan s¸t H 29.1 vµ 29.2 SGK, yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: ? Qua 2 h×nh trªn, h·y cho biÕt ë ngêi, cặp NST thứ mấy đã bị thay đổi và thay đổi nh thế nào so với các cặp NST khác. HS quan s¸t h×nh vÏ vµ tr¶ lêi:.

(75) + H×nh 29.1 cho biÕt ë ngêi bÞ bÖnh §ao, cÆp NST 21 cã 3 NST, c¸c cÆp kh¸c chØ cã 2 NST. + H×nh 29.2 cho biÕt ngêi bÞ bÖnh T¬cn¬, cÆp NST 23 (cÆp NST giíi tÝnh) chØ cã 1 NST, c¸c cÆp kh¸c cã 2 NST. GV: tõ c¸c VD trªn h·y th¶o luËn: ? ThÕ nµo lµ thÓ dÞ béi? C¸c d¹ng dÞ béi thÓ. ? HËu qu¶ cña hiÖn tîng thÓ dÞ béi. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 2: Sự phát sinh thể dị bội. GV : yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 23.2 SGK, th¶o luËn : ? Sự phân li của 1 cặp NST tơng đồng ở mét trong hai d¹ng bè mÑ kh¸c víi trêng hîp b×nh thêng nh thÕ nµo ? KÕt quả dẫn đến sự khác nhau về cặp NST ở c¸c giao tö nh thÕ nµo. HS : c¸c nhãm quan s¸t kÜ h×nh, th¶o luËn vµ tr¶ lêi: + Mét bªn bè (mÑ) NST ph©n li b×nh thêng, mçi giao tö cã 1 NST cña mçi cÆp. + Mét bªn bè (mÑ) NST ph©n li kh«ng b×nh thêng, 1 giao tö cã 2 NST cña 1 cÆp, giao tö kia kh«ng cã NST nµo. + Hîp tö cã 3 NST hoÆc cã 1 NST trong cặp tơng đồng. GV: c¸c giao tö kh¸c nhau nãi trªn, khi tham gia thụ tinh thì dẫn đến kết quả kh¸c nhau nh thÕ nµo. HS: sù kÕt hîp gi÷a 1 giao tö mang 1 NST của cặp NST tơng đồng và 1 giao tử không mang NST nào của cặp đó thì. 12ph. - ThÓ dÞ béi lµ hiÖn tîng mµ trong tÕ bµo sinh dìng cã 1 hoÆc mét sè cÆp NST bị thay đổi về số lợng. - C¸c d¹ng: + Thªm 1 NST ë 1 cÆp nào đó (2n + 1). + MÊt 1 NST ë 1 cÆp nµo đó (2n -1). + MÊt 1 cÆp NST t¬ng đồng (2n – 2).... - Hậu quả: Thể đột biến (2n + 1) vµ (2n -1) cã thÓ gây ra những biến đổi về h×nh th¸i (h×nh d¹ng, kÝch thíc, mµu s¾c) ë thùc vËt hoÆc g©y bÖnh ë ngêi nh bÖnh §ao, bÖnh T¬cn¬. II. Sù ph¸t sinh thÓ dÞ béi..

(76) sÏ cho thÓ dÞ béi(2n-1). GV: treo H 23.2 yªu cÇu 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy c¬ chÕ ph¸t sinh thÓ dÞ béi. 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. GV: cho HS quan s¸t H 29.2 vµ thö gi¶i thÝch trêng hîp h×nh thµnh bÖnh T¬cn¬ (OX) có thể cho HS viết sơ đồ lai minh ho¹. HS: quan s¸t h×nh vµ gi¶i thÝch. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. C¬ chÕ ph¸t sinh thÓ dÞ béi: - Trong gi¶m ph©n sù kh«ng ph©n li cña 1 cÆp NST tơng đồng nào đó tạo thµnh 1 giao tö mang 2 NST trong 1 cÆp vµ 1 giao tö kh«ng mang NST nµo của cặp đó. - Sù thô tinh cña c¸c giao tö bÊt thêng nµy víi c¸c giao tö b×nh thêng sÏ t¹o ra c¸c thÓ dÞ béi (2n +1 ) vµ (2n – 1) NST.. d. Cñng cè: 8ph ? Sự biến đổi số lợng NST ở 1 cặp NST thờng thấy những dạng nào. ? H·y nªu hËu qu¶ cña hiÖn tîng dÞ béi thÓ. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ : 2ph - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 24. - Su tầm 1 số thông tin về đột biến số lợng NST.. 5. Rót kinh ngiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =====================. TiÕt 25: Bµi 24: §ét biÕn sè lîng nhiÔm s¾c thÓ (tiÕp theo) Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu : a. KiÕn thøc : - Học sinh phân biệt đợc hiện tợng đa bội thể và thể đa bội. - Trình bày đợc sự hình thành thể đa bội do nguyên phân, giảm phân và phân biệt sù kh¸c nhau gi÷a 2 trêng hîp trªn..

(77) - Nhận biết đợc một số thể đa bội bằng mắt thờng qua tranh ảnh và có đợc các ý niệm sử dụng các đặc điểm của thể đa bội trong chọn giống. b.KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng qua s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phóng to hình 24.1 đến 24.5 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 24. - Tìm hiểu 1 số dạng đột biến trong tự nhiên. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp :(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) - Đột biến số lợng NST là gì? Sự biến đổi số lợng NST ở một cặp thờng thấy ở nh÷ng d¹ng nµo? Nªu hËu qu¶ vµ cho VD. * §¸p ¸n: - ThÓ dÞ béi lµ hiÖn tîng mµ trong tÕ bµo sinh dìng cã 1 hoÆc mét sè cÆp NST bÞ thay đổi về số lợng. - C¸c d¹ng: + Thêm 1 NST ở 1 cặp nào đó (2n + 1). + Mất 1 NST ở 1 cặp nào đó (2n -1). + Mất 1 cặp NST tơng đồng (2n – 2).... - Hậu quả: Thể đột biến (2n + 1) và (2n -1) có thể gây ra những biến đổi về hình th¸i (h×nh d¹ng, kÝch thíc, mµu s¾c) ë thùc vËt hoÆc g©y bÖnh ë ngêi nh bÖnh §ao, bÖnh T¬cn¬. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 17ph III. HiÖn tîng ®a béi thÓ. Hoạt động 1: Hiện tợng đa bội thể. GV : nh¾c l¹i kiÕn thøc vÒ thÓ lìng béi(2n) : cã bé NST chøa c¸c cÆp t¬ng đồng. GV : ®a ra c©u hái : ? C¸c c¬ thÓ mµ trong tÕ bµo sinh dìng cã bé NST : 3n, 4n, 5n... cã hÖ sè cña n kh¸c víi thÓ lìng béi nh thÕ nµo ? Cã ph¶i lµ béi sè cña n kh«ng ? C¸c c¬ thÓ. - HiÖn tîng ®a béi thÓ lµ trêng hîp c¶ bé NST trong tÕ bµo sinh dìng t¨ng theo béi cña n (lín h¬n 2n): 3n, 4n, 5n.....

(78) có số lợng NST : 3n, 4n, 5n... đợc gọi là g×. HS : thÓ ®a béi. GV ph©n biÖt cho HS kh¸i niÖm ®a béi thÓ vµ thÓ ®a béi. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 24.1; 24.2 24.3, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? Sù t¬ng quan gi÷a sè lîng vµ kÝch thíc cña c¬ quan sinh dìng, c¬ quan sinh s¶n cña c©y nãi trªn nh thÕ nµo. ? Cã thÓ nhËn biÕt c©y ®a béi b»ng m¾t thêng qua nh÷ng dÊu hiÖu nµo. ? Nguyªn nh©n nµo lµm cho thÓ ®a béi có các đặc điểm trên. HS trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lêi : + T¨ng sè lîng NST dÉn tíi t¨ng kÝch thíc tÕ bµo, c¬ quan. + Cã thÓ, nhËn biÕt qua dÊu hiÖu t¨ng kÝch thíc c¸c c¬ quan cña c©y. + Lîng ADN t¨ng gÊp béi lµm t¨ng trao đổi chất, tăng sự tổng hợp prôtêin nên t¨ng kÝch thíc tÕ bµo. GV : yªu cÇu HS th¶o luËn : ? Có thể khai thác những đặc điểm nào ë c©y ®a béi trong chän gièng c©y trång. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. GV : lÊy mét sè VD hiÖn tîng ®a béi thÓ: da hÊu 3n, chuèi, nho...., d©u t»m, rau muèng, d¬ng liÔu.... - Cơ chế xác định giới tính bị rối loạn, ảnh hởng đến quá trình sinh sản nên ít gặp hiện tợng này ở động vật. Lu ý: sù t¨ng kÝch thíc cña tÕ bµo hoÆc c¬ quan chØ trong giíi h¹n møc béi thÓ nhất định. Khi số lợng NST tăng quá giíi h¹n th× kÝch thíc cña c¬ thÓ l¹i nhá dÇn ®i(cá sa trôc). HS: l¾ng nghe vµ thu nhËn kiÕn thøc. Hoạt động 2: Sự hình thành thể đa bội. 13ph GV: yªu cÇu HS nh¾c l¹i kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n. HS: nh¾c l¹i kiÕn thøc. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái:. - C¬ thÓ mµ trong tÕ bµo sinh dìng cã sè NST lµ béi cña n gäi lµ thÓ ®a béi.. - TÕ bµo ®a béi cã sè lîng NST t¨ng lªn gÊp béi  sè lîng ADN còng t¨ng t¬ng øng v× thÕ qu¸ tr×nh tæng hîp c¸c chÊt h÷u c¬ diÔn ra m¹nh mÏ h¬n  kÝch thíc tÕ bµo cña thÓ ®a béi lín, c¬ quan sinh dìng to, sinh trëng ph¸t triÓn m¹nh, chèng chÞu víi ngo¹i c¶nh tèt. - HiÖn tîng ®a béi thÓ kh¸ phổ biến ở thực vật đã đợc øng dông hiÖu qu¶ trong chän gièng c©y trång. + T¨ng kÝch thíc th©n cành để tăng sản lợng gỗ (d¬ng liÔu...). + T¨ng kÝch thíc th©n, l¸, củ để tăng sản lợng rau, hoa mµu. + T¹o gièng cã n¨ng suÊt cao, chèng chÞu tèt víi c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi cña m«i trêng.. IV. Sù h×nh thµnh thÓ ®a béi. - T¸c nh©n: + T¸c nh©n m«i trêng ngoµi: t¸c nh©n lÝ ho¸ (tia phóng xạ, nhiệt độ, hoá.

(79) ? Nêu các tác nhân gây đột biến đa bội. HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi. Mét HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. chÊt c«nsixin...). + T¸c nh©n m«i trêng trong: rèi lo¹n néi bµo.. C¸c t¸c nh©n g©y sù kh«ng ph©n li cña tÊt c¶ c¸c cÆp NST trong qu¸ tr×nh ph©n bµo.. GV : yªu cÇu HS quan s¸t H 24.5 vµ - C¬ chÕ h×nh thµnh: th¶o luËn: + Sự tự nhân đôi của NST ? So sánh giao tử, hợp tử ở 2 sơ đồ 24.5 ë hîp tö nhng kh«ng x¶y a vµ b, trêng hîp nµo minh ho¹ sù h×nh ra sù ph©n li h×nh thµnh thµnh thÓ ®a béi do nguyªn ph©n hoÆc thÓ ®a béi. gi¶m ph©n. + Sù h×nh thµnh giao tö HS: quan s¸t, th¶o luËn, tr¶ lêi: kh«ng qua gi¶m nhiÔm vµ + H×nh a: gi¶m ph©n b×nh thêng, hîp tö sù kÕt hîp gi÷a chóng nguyªn ph©n lÇn ®Çu bÞ rèi lo¹n. trong thô tinh t¹o thÓ ®a + H×nh b: gi¶m ph©n bÞ rèi lo¹n, thô béi. tinh t¹o hîp tö cã bé NST lín h¬n 2n. GV: yªu cÇu HS tr×nh bµy: Sù h×nh thành thể tứ bội trên sơ đồ hình 24.5. HS: tr×nh bµy trªn tranh. d. Cñng cè: 8ph ? ThÓ ®a béi lµ g×? Cho VD. ? Sù h×nh thµnh thÓ ®a béi do nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n kh«ng b×nh thêng diÔn ra nh thÕ nµo. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 25. - Su tầm tranh, ảnh sự biến đổi kiểu hình theo môi trờng sống. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ===================== TiÕt 26: Bµi 25: Thêng biÕn Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a.KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc khái niệm thờng biến. - Phân biệt sự khác nhau giữa thờng biến với đột biến về 2 phơng diện: khả năng di truyÒn vµ sù biÓu hiÖn thµnh kiÓu h×nh..

(80) - Trình bày đợc khái niệm mức phản ứng và ý nghĩa của nó trong chăn nuôi và trång trät. - Trình bày đợc ảnh hởng của môi trờng sống với tính trạng số lợng và mức phản ứng của chúng để ứng dụng trong việc nâng cao năng suất vật nuôi và cây trồng. b.KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng qua s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 25 SGK. - Mét sè tranh ¶nh mÉu vËt su tÇm kh¸c vÒ thêng biÕn. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ thêng biÕn. 3. Ph¬ng ph¸p: - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp :(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) - ThÓ ®a béi lµ g×? Cho VD? T¸c nh©n vµ c¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®a béi. * §¸p ¸n: - C¬ thÓ mµ trong tÕ bµo sinh dìng cã sè NST lµ béi cña n gäi lµ thÓ ®a béi. - T¸c nh©n: + Tác nhân môi trờng ngoài: tác nhân lí hoá (tia phóng xạ, nhiệt độ...). + T¸c nh©n m«i trêng trong: rèi lo¹n néi bµo.. C¸c t¸c nh©n g©y sù kh«ng ph©n li cña tÊt c¶ c¸c cÆp NST trong qu¸ tr×nh ph©n bµo. - C¬ chÕ h×nh thµnh: + Sự tự nhân đôi của NST ở hợp tử nhng không xảy ra sự phân li hình thành thể đa béi. + Sù h×nh thµnh giao tö kh«ng qua gi¶m nhiÔm vµ sù kÕt hîp gi÷a chóng trong thô tinh t¹o thÓ ®a béi. c. Bµi míi:(3ph) - Câu hỏi 1: Cùng đợc cho ăn và ăn đầy đủ nhng lợn ỉ Nam Định chỉ đạt 50 kg, lơn Đại Bạch có thể đạt 185 kg. Kiểu hình khối lợng này do yếu tố nào quy định? (Gièng, gen). - Câu hỏi 2: Cũng lợn Đại Bạch đó nhng cho ăn và chăm sóc kém thì khối lợng có đạt đợc 185 kg hay không? ở đây khối lợng chịu ảnh hởng của yếu tố nào? (yếu tố kÜ thuËt – m«i trêng sèng). GV: TÝnh tr¹ng nãi riªng vµ kiÓu h×nh nãi chung chÞu ¶nh hëng cña 2 yÕu tè lµ kiÓu gen và môi trờng. Bài hôm nay ta sẽ nghiên cứu về tác động của môi trờng đến sự biến đổi kiểu hình của sinh vật..

(81) HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Sự biến đổi kiểu hình do tác độngcủa môi trờng.. Thêi Néi dung gian 14ph I. Sự biến đổi kiểu hình do tác độngcủa môi trờng.. GV: yªu cÇu HS quan s¸t h×nh, nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. HS: nghiªn cøu, th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng so s¸nh. NhËn biÕt 1 sè thêng biÕn §èi t- §iÒu kiÖn m«i trîng êng - Trªn c¹n. 1. C©y - Ven bê. rau dõa - Trªn mÆt níc. níc - Chăm sóc đúng kÜ thuËt. 2. Cñ Ch¨m sãc su hµo không đúng kĩ thuËt.. KiÓu h×nh t¬ng øng - Th©n, l¸ nhá. - Th©n, l¸ lín h¬n. - Th©n, l¸ lín h¬n, rÔ biÕn đổi thành phao. - Cñ to.. KiÓu gen. Nh©n tè tác động. Không đổi. §é Èm. - Cñ nhá.. Không đổi. KÜ thuËt ch¨m sãc. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Qua các VD trên, kiểu hình thay đổi hay kiểu gen thay đổi? Nguyên nhân nào làm thay đổi? Sự thay đổi này diễn ra trong đời sống cá thể hay trong quá tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö. ? Sù biÓu hiÖn ra kiÓu h×nh cña mét kiÓu gen phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? Trong các yếu tố đó, yếu tố nào đợc xem nh không biến đổi. ? Thêng biÕn lµ g×. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: + Kiểu gen không thay đổi, kiểu hình thay đổi dới tác động trực tiếp của môi trờng. Sự thay đổi này xảy ra trong đời sèng c¸ thÓ. + Phô thuéc c¸c yÕu tè : kiÓu gen, m«i trêng, yÕu tè kiÓu gen xem nh kh«ng biến đổi. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh bảng: so sánh thờng biến và đột biến. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. GV giải thích rõ từ: “đồng loạt, xác định”: những cá thể có cùng kiểu gen và sèng trong ®iÒu kiÖn kh¸c nhau th× kiÓu. - Thêng biÕn lµ nh÷ng biÕn đổi kiểu hình của cùng một kiểu gen, phát sinh trong đời sèng c¸ thÓ díi ¶nh hëng trùc tiÕp cña m«i trêng..

(82) hình đều biến đổi giống nhau. Có thể xác định đợc hớng biến đổi này nếu biết râ nguyªn nh©n. Phân biệt thờng biến và đột biến Thêng biÕn §ét biÕn + Là những biến đổi kiểu hình, không biến đổi kiểu gen nên không di truyền + Là những biến đổi trong vật chất di đợc. truyền (NST, ADN) nên di truyền đợc. + Phát sinh đồng loạt theo cùng 1 hớng + Xuất hiện với tần số thấp, ngẫu t¬ng øng víi ®iÒu kiÖn m«i trêng, cã ý nhiªn, c¸ biÖt, thêng cã h¹i cho b¶n nghÜa thÝch nghi nªn cã lîi cho b¶n th©n sinh vËt. th©n sinh vËt. Hoạt động 2: Mối quan hệ giữa kiểu gen – m«i trêng vµ kiÓu h×nh GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu nh÷ng VD ë môc I vµ th«ng tin môc 2, th¶o luËn: - NhËn xÐt mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen, m«i trêng vµ kiÓu h×nh? - Nh÷ng tÝnh tr¹ng nµo chÞu ¶nh hëng cña m«i trêng? - Nh÷ng tÝnh tr¹ng nµo chÞu ¶nh hëng cña kiÓu gen? - Tính dễ biến dị của các tính trạng số lợng liên quan đến năng suất có lợi và h¹i g× trong s¶n suÊt? HS : th¶o luËn, tr¶ lêi : - KiÓu h×nh lµ kÕt qu¶ sù t¬ng t¸c gi÷a kiÓu gen vµ m«i trêng. - C¸c tÝnh tr¹ng chÊt lîng phô thuéc vµo kiÓu gen. - C¸c tÝnh tr¹ng sè lîng chÞu ¶nh hëng cña m«i trêng. - §óng quy tr×nh sÏ lµm n¨ng suÊt t¨ng. Sai quy tr×nh  n¨ng suÊt gi¶m. Hoạt động 3: Mức phản ứng. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luËn : - Sù kh¸c nhau gi÷a n¨ng suÊt b×nh qu©n vµ n¨ng suÊt tèi ®a cña gièng lóa DR2 do ®©u? - Giíi h¹n n¨ng suÊt do gièng hay kÜ thuật trồng trọt quy định? - Møc ph¶n øng lµ g×? HS: th¶o luËn, tr¶ lêi:. 7ph. II. Mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen – m«i trêng vµ kiÓu h×nh.. - KiÓu h×nh lµ kÕt qu¶ cña sù t¬ng t¸c gi÷a kiÓu gen vµ m«i trêng. + C¸c tÝnh tr¹ng chÊt lîng phô thuéc chñ yÕu vµo kiÓu gen. + C¸c tÝnh tr¹ng sè lîng chÞu ¶nh hëng nhiÒu vµo m«i trêng.. 5ph. III. Møc ph¶n øng. - Møc ph¶n øng lµ giíi h¹n thêng biÕn cña mét kiÓu gen (hoÆc chØ 1 gen hay nhãm gen) tríc m«i trêng kh¸c nhau. - Møc ph¶n øng do kiÓu gen quy định..

(83) + Do kÜ thuËt ch¨m sãc. + Do kiểu gen quy định.. d. Cñng cè: 8ph ? Thờng biến là gì? Phân biệt thờng biến với đột biến. ? Møc ph¶n øng lµ g×? Cho VD vÒ møc ph¶n øng ë c©y trång. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ:2ph - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - Su tầm tranh ảnh về đột biến. - KÎ b¶ng SGK tr 75. - GV: híng dÉn tr¶ lêi c©u 3 SGK.. 5. rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ Ngày soạn:. /. TiÕt 27: Bµi 26: Thùc hµnh Nhận biết một vài dạng đột biến / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nhận biết 1 số đột biến hình thái ở thực vật và phân biệt sự sai khác về h×nh th¸i cña th©n, l¸, hoa, qu¶, h¹t gi÷a thÓ lìng béi vµ thÓ ®a béi trªn tranh, ¶nh. - Nhận biết đợc một số hiện tợng mất đoạn NST trên ảnh chụp hoặc trên tiêu bản hiÓn vi. b. KÜ n¨ng: - Quan s¸t tranh, so s¸nh. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t tiªu b¶n díi kÝnh hiÓn vi. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh ảnh về các đột biến hình thái: thân, lá, bông, hạt ở lúa, hiện tợng bạch tạng ë lóa chuét vµ ngêi..

(84) - Tranh ảnh về các kiểu hình đột biến cấu trúc NST ở hành tây hoặc hành ta, về biến đổi số lợng NST ở hành tây, hành ta, dâu tây, da hấu... - 2 tiªu b¶n vÒ bé NST b×nh thêng vµ bé NST cã hiÖn tîng mÊt ®o¹n ë hµnh t©y hoÆc hµnh ta. + Bé NST lìng béi (2n), tam béi (3n), tø béi (4n). - KÝnh hiÓn vi. * Häc sinh: - Tranh ảnh về đột biến. 3. Ph¬ng ph¸p: - Thùc hµnh quan s¸t: quan s¸t tranh, tiªu b¶n. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi: - GV nªu yªu cÇu cña bµi thùc hµnh. - Ph¸t dông cô cho c¸c nhãm (mçi nhãm 10 – 15 HS). Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian I. Nhận biết các đột biến Hoạt động 1: Nhận biết các đột biến 12ph gen gây ra biến đổi hình gen gây ra biến đổi hình thái. th¸i. GV: híng dÉn HS quan s¸t tranh ¶nh đối chiếu dạng gốc và dạng đột biến, nhận biết các dạng đột biến gen, thảo luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. HS: quan s¸t kÜ c¸c tranh, ¶nh chôp. So sánh với các đặc điểm hình thái của dạng gốc và dạng đột biến, ghi nhận xét vµo b¶ng. GV: yªu cÇu HS hoµn thµnh trªn b¶ng phô. HS: hoµn thµnh trªn b¶ng phô. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, chèt l¹i b¶ng chuÈn. §èi tîng quan s¸t 1. L¸ lóa (mµu s¾c). 2. L«ng chuét(mµu s¾c). 3. Ngêi(mµu s¾c). 4. Th©n, b«ng, h¹t lóa(h×nh th¸i).. D¹ng gèc Dạng đột biến Mµu xanh Mµu tr¾ng Mµu x¸m Mµu tr¾ng Da vµng Da tr¾ng C©y cao, h¹t kh«ng cã C©y thÊp, b«ng dµi, l¸ r©u. đòng nằm ngang, hạt dài cã r©u.. Hoạt động 2: Nhận biết các đột biến cÊu tróc NST. GV: yªu cÇu HS nhËn biÕt qua tranh vÒ. II. Nhận biết các đột biến 10ph cÊu tróc NST..

(85) các kiểu đột biến cấu trúc NST. HS: quan sát tranh câm các dạng đột biÕn cÊu tróc NST vµ ph©n biÖt tõng d¹ng. GV: gäi HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vÏ. HS: lên chỉ tranh, gọi tên từng dạng đột biÕn. GV: yªu cÇu HS nhËn biÕt qua tiªu b¶n hiển vi về đột biến cấu trúc NST. GV: híng dÉn c¸ch quan s¸t díi kÝnh hiÓn vi. HC : c¸c nhãm quan s¸t díi kÝnh hiÓn vi. GV : - lu ý: quan s¸t ë béi gi¸c bÐ råi chuyÓn sang quan s¸t ë béi gi¸c lín. - Vẽ lại hình đã quan sát đợc. GV: theo dõi, giúp đỡ các nhóm yếu. GV: kiÓm tra trªn tiªu b¶n, x¸c nhËn kÕt qu¶ cña nhãm. HS: quan s¸t, vÏ h×nh.. - §ét biÕn cÊu tróc NST lµ những biến đổi trong cấu tróc NST. - Các dạng đột biến cấu trúc NST: mất đoạn, đảo ®o¹n, lÆp ®o¹n, chuyÓn ®o¹n..... Tìm hiểu các dạng đột biến cấu trúc NST STT NST ban ®Çu Gåm c¸c ®o¹n a ABCDEFGH Gåm c¸c ®o¹n b ABCDEFGH Gåm c¸c ®o¹n c ABCDEFGH. NST sau khi bị biến đổi MÊt ®o¹n H. Tên dạng đột biến MÊt ®o¹n. LÆp l¹i ®o¹n BC. LÆp ®o¹n. Trình tự đoạn BCD đảo lại thành Đảo đoạn DCB. Hoạt động 3: Nhận biết một số kiểu đột biÕn sè lîng NST. GV: yªu cÇu HS quan s¸t tranh: bé NST ngêi b×nh thêng vµ cña bÖnh nh©n §ao. HS: quan s¸t, chó ý sè lîng NST ë cÆp 21. GV: híng dÉn c¸c nhãm quan s¸t tiªu b¶n hiÓn vi bé NST ë ngêi vµ bÖnh nh©n §ao (nÕu cã). HS: c¸c nhãm sö dông kÝnh hiÓn vi, quan sát tiêu bản, đối chiếu với ảnh chụp và nhận biết cặp NST bị đột biến. GV: yªu cÇu HS quan s¸t: - So s¸nh ¶nh chôp hiÓn vi bé NST ë da hÊu. - So s¸nh h×nh th¸i thÓ ®a béi víi thÓ lìng béi.. III. NhËn biÕt mét sè kiÓu 10ph đột biến số lợng NST..

(86) HS: quan s¸t, so s¸nh bé NST ë thÓ lìng béi víi thÓ ®a béi. GV: theo dâi, híng dÉn c¸c nhãm yÕu. HS: quan s¸t ghi nhËn xÐt vµo b¶ng theo mÉu. §èi tîng quan s¸t 1. Cñ c¶i 2. Qu¶ t¸o 3. Da hÊu 4. ë ngêi. D¹ng gèc Lìng béi Lìng béi Lìng béi 1 cÆp NST sè 21. Dạng đột biến Tø béi Tø béi §a béi 2 cÆp NST sè 21. d. Nhận xét- đánh giá: 10ph - GV nhận xét tinh thần, thái độ thực hành của các nhóm. - NhËn xÐt chung kÕt qu¶ giê thùc hµnh. HS: hoµn thµnh b¶ng thu ho¹ch. HS: nhãm trùc nhËt thu dän phßng häc. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Su tÇm tranh ¶nh minh ho¹ thêng biÕn. - Mang mÉu vËt: mÇm khoai lang mäc trong tèi vµ ngoµi ¸nh s¸ng. Th©n c©y dừa nớc mọc ở mô đất cao và trải trên mặt nớc. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... TiÕt 28: Bµi 26: Thùc hµnh Quan s¸t thêng biÕn Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nhận biết một số thờng biến phát sinh ở một số đối tợng thờng gặp qua tranh, ¶nh vµ mÉu vËt sèng. - Qua tranh, ảnh HS phân biệt sự khác nhau giữa thờng biến và đột biến. - Qua tranh ảnh và mẫu vật sống rút ra đợc: + TÝnh tr¹ng chÊt lîng phô thuéc chñ yÕu vµo kiÓu gen, kh«ng hoÆc rÊt Ýt chÞu t¸c động của môi trờng. + TÝnh tr¹ng sè lîng thêng chÞu ¶nh hëng nhiÒu cña m«i trêng..

(87) b.KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, kÜ n¨ng thùc hµnh, so s¸nh. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh ¶nh minh ho¹ thêng biÕn. - ¶nh chôp thêng biÕn. - MÉu vËt: + MÇm khoai lang mäc trong tèi vµ ngoµi s¸ng. + 1 thân cây rau dừa nớc từ mô đất bò xuống ven bờ và trải trên mặt nớc. * Häc sinh: - MÉu vËt: + MÇm khoai lang mäc trong tèi vµ ngoµi s¸ng. + 1 thân cây rau dừa nớc từ mô đất bò xuống ven bờ và trải trên mặt nớc. 3. ph¬ng ph¸p: - Thùc hµnh quan s¸t: quan s¸t tranh, mÉu vËt. - Hoạt động nhóm. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi: - GV nªu yªu cÇu cña bµi thùc hµnh. - Ph¸t dông cô cho c¸c nhãm (mçi nhãm 10 – 15 HS). Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Nhận biết một số thờng 15ph I. Nhận biết một số thờng biÕn. biÕn. GV : yªu cÇu HS quan s¸t tranh, ¶nh, mẫu vật các đối tợng và thảo luận: + NhËn biÕt thêng biÕn ph¸t sinh díi ¶nh hëng cña ngo¹i c¶nh. + Nêu các nhân tố tác động gây thờng biÕn. HS : quan s¸t kÜ c¸c tranh, ¶nh vµ mÉu vËt: MÇm khoai lang, c©y rau dõa níc. - Th¶o luËn nhãm ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng b¸o c¸o thu ho¹ch. GV : gäi HS tr×nh bµy. HS : c¸c nhãm tr×nh bµy. GV : gäi HS nhËn xÐt. HS : nhËn xÐt. GV : nhËn xÐt, chèt l¹i b¶ng chuÈn. §èi tîng §iÒu kiÖn m«i trêng 1. MÇm - Cã ¸nh s¸ng.. KiÓu h×nh t¬ng øng - MÇm l¸ cã mµu xanh.. Nhân tố tác động - ¸nh s¸ng..

(88) khoai - Trong tèi. 2. C©y rau - Trªn c¹n. dõa níc - Ven bê. - Trªn mÆt níc. 3. C©y m¹ - Trong bãng tèi. - Ngoµi s¸ng.. - MÇm l¸ cã mµu vµng. - Th©n l¸ nhá. - §é Èm. - Th©n l¸ lín. - Th©n l¸ lín h¬n, rÔ biÕn thµnh phao. - Th©n l¸ mµu vµng nh¹t. - ¸nh s¸ng. - Th©n l¸ cã mµu xanh.. Hoạt động 2: Phân biệt thờng biến và II. Ph©n biÖt thêng biÕn vµ 12ph đột biến. đột biến. GV hớng dẫn HS quan sát trên đối tợng l¸ c©y m¹ mäc ven bê vµ trong ruéng, th¶o luËn: - Sù sai kh¸c gi÷a 2 c©y m¹ mäc ë 2 vÞ trÝ kh¸c nhau ë vô thø 1 thuéc thÕ hÖ nµo? - Các cây lúa đợc gieo từ hạt của 2 cây trªn cã kh¸c nhau kh«ng? Rót ra kÕt luËn g×? - T¹i sao c©y m¹ ë ven bê ph¸t triÓn kh«ng tèt b»ng c©y m¹ trong ruéng? HS: c¸c nhãm quan s¸t tranh, th¶o luËn vµ tr¶ lêi: + 2 c©y m¹ thuéc thÕ hÖ thø 1 (biÕn dÞ trong đời cá thể). + Con cña chóng gièng nhau (biÕn dÞ kh«ng di truyÒn). + Do ®iÒu kiÖn dinh dìng kh¸c nhau. GV: yªu cÇu HS ph©n biÖt thêng biÕn vµ đột biến. HS :tr×nh bµy, líp nhËn xÐt, bæ sung. Phân biệt thờng biến và đột biến Thêng biÕn §ét biÕn + Là những biến đổi kiểu hình, không biến đổi kiểu gen nên không di truyền + Là những biến đổi trong vật chất di đợc. truyền (NST, ADN) nên di truyền đợc. + Phát sinh đồng loạt theo cùng 1 hớng + Xuất hiện với tần số thấp, ngẫu t¬ng øng víi ®iÒu kiÖn m«i trêng, cã ý nhiªn, c¸ biÖt, thêng cã h¹i cho b¶n nghÜa thÝch nghi nªn cã lîi cho b¶n th©n sinh vËt. th©n sinh vËt. Hoạt động 3: Nhận biết ảnh hởng của môi trờng đối với tính trạng số lợng và tÝnh tr¹ng chÊt lîng. GV yªu cÇu HS quan s¸t ¶nh 2 luèng su hµo cña cïng 1 gièng, nhng cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc kh¸c nhau. - H×nh d¹ng cñ su hµo ë 2 luèng kh¸c. 5ph. III. NhËn biÕt ¶nh hëng cña môi trờng đối với tính trạng số lîng vµ tÝnh tr¹ng chÊt lîng..

(89) nhau nh thÕ nµo? HS: quan s¸t, tr¶ lêi: + H×nh d¹ng gièng nhau (tÝnh tr¹ng chÊt lîng). + Ch¨m sãc tèt  cñ to. Ch¨m sãc kh«ng tèt  cñ nhá (tÝnh tr¹ng sè lîng). GV: yªu cÇu HS rót ra nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. NhËn xÐt: tÝnh tr¹ng chÊt lîng phô thuéc kiÓu gen, tÝnh tr¹ng sè lîng phô thuéc ®iÒu kiÖn sèng.. d. Nhận xét - đánh giá: 8ph - GV nhận xét tinh thần, thái độ thực hành của các nhóm. - NhËn xÐt chung kÕt qu¶ giê thùc hµnh. HS: viÕt thu ho¹ch theo mÉu. GV: nh¾c HS thu dän vÖ. HS: thu dän, vÖ sinh. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. - §äc tríc bµi 28.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ Ch¬ng V : Di truyÒn häc Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu cña ch¬ng: 1.1. KiÕn thøc: - Học sinh phải sử dụng đợc phơng pháp nghiên cứu phả hệ để phân tích sự di truyền 1 vài tính trạng hay đột biến ở ngời. - Phân biệt đợc 2 trờng hợp: sinh đôi cùng trứng và sinh đôi khác trứng. - Hiểu đợc ý nghĩa của phơng pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong nghiên cứu di truyền từ đó giải thích đợc 1 số trờng hợp thờng gặp. - Học sinh nhận biết đợc bệnh Đao và bệnh Tơcnơ qua các đặc điểm hình thái. - Trình bày đợc đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, bệnh câm điếc bẩm sinh và tËt 6 ngãn tay. - Trình bày đợc các nguyên nhân của các tật bệnh di truyền và đề xuất đợc 1 số biÖn ph¸p h¹n chÕ ph¸t sinh chóng..

(90) - Học sinh hiểu đợc di truyền học t vấn là gì và nội dung của lĩnh vực này. - Giải thích đợc cơ sở di truyền học của việc cấm nam giới lấy nhiều vợ và nữ giới lấy nhiều chồng. Cấm những ngời có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời kết hôn víi nhau. - Hiểu đợc tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35 và tác hại của ô nhiễm môi trờng đối với cơ sở vật chất của tính di truyền của con ngời. 1.2. KÜ n¨ng: - Quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - Gi¶i bµi tËp di truyÒn. 1.3. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. TiÕt 29: Bµi 28: Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn ngêi Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh phải sử dụng đợc phơng pháp nghiên cứu phả hệ để phân tích sự di truyền 1 vài tính trạng hay đột biến ở ngời. - Phân biệt đợc 2 trờng hợp: sinh đôi cùng trứng và sinh đôi khác trứng. - Hiểu đợc ý nghĩa của phơng pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong nghiên cứu di truyền từ đó giải thích đợc 1 số trờng hợp thờng gặp. b. KÜ n¨ng: - Quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - Gi¶i bµi tËp di truyÒn. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 28.2 vµ 28.2 SGK. - ảnh về trờng hợp sinh đôi. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. 3. ph¬ng ph¸p: - Trực quan: quan sát tranh, sơ đồ. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:.

(91) c. Bµi míi: VB: ë ngêi còng cã hiÖn tîng di truyÒn vµ biÕn dÞ. ViÖc nghiªn cøu di truyÒn ngêi gÆp 2 khã kh¨n chÝnh: + Ngời sinh sản chậm, đẻ ít con. + Không thể áp dụng phơng pháp lai và gây đột biến để nghiên cứu. => Ngời ta đa ra phơng pháp thích hợp, thông dụng và đơn giản: phơng pháp phả hệ và phơng pháp trẻ đồng sinh. Ngoài ra còn một số phơng pháp khác nh nghiên cøu tÕ bµo, di truyÒn ph©n tö, di truyÒn ho¸ sinh.... Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 20ph I. Nghiªn cøu ph¶ hÖ. Hoạt động 1: Nghiên cứu phả hệ. GV : gi¶i thÝch : ph¶ lµ sù ghi chÐp, hÖ lµ c¸c thÕ hÖ, ph¶ hÖ lµ b¶n ghi chÐp c¸c thÕ hÖ. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK môc I vµ tr¶ lêi c©u hái: - Em hiÓu c¸c kÝ hiÖu nh thÕ nµo? - Gi¶i thÝch c¸c kÝ hiÖu:. HS: nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luËn, tr¶ lêi. Nam N÷ Hai trạng thái đối lập của cïng mét tÝnh tr¹ng + BiÓu thÞ kÕt h«n hay cÆp vî chång. GV: Tại sao ngời ta dùng 4 kí hiệu để chØ sù kÕt h«n gi÷a 2 ngêi kh¸c nhau vÒ 1 tÝnh tr¹ng? HS: 1 tính trạng có 2 trạng thái đối lập  4 kiÓu kÕt hîp. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu VD 1, quan s¸t H 28.2 SGK. HS : nghiªn cøu VD1, quan s¸t H 28.2 SGK. GV: treo tranh cho HS gi¶i thÝch kÝ hiÖu. HS: gi¶i thÝch kÝ hiÖu. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn:.

(92) ? M¾t n©u vµ m¾t ®en, tÝnh tr¹ng nµo lµ tréi. ? Sù di truyÒn tÝnh tr¹ng mµu m¾t cã liªn quan tíi giíi tÝnh hay kh«ng ? T¹i sao. ? Vẽ sơ đồ phả hệ. HS : th¶o luËn, tr¶ lêi: + F1 toµn m¾t n©u, con trai vµ g¸i m¾t nâu lấy vợ hoặc chồng mắt nâu đều cho c¸c ch¸u m¾t n©u hoÆc ®en  M¾t n©u lµ tréi. + Sù di truyÒn tÝnh tr¹ng mµu m¾t kh«ng liªn quan tíi giíi tÝnh v× mµu mắt nâu và đen đều có cả ở nam và nữ. Nên gen quy định tính trạng màu mắt n»m trªn NST thêng. GV: yêu cầu HS tiếp tục đọc VD2 và th¶o luËn: - Lập sơ đồ phả hệ của VD2 từ P đến F1? - Bệnh máu khó đông do gen trội hay gen lặn quy định? - Sự di truyền bệnh máu khó đông có liªn quan tíi giíi tÝnh kh«ng? t¹i sao. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: P:. + Bệnh máu khó đông do gen lặn quy định. + Sự di truyền bệnh máu khó đông liên quan đến giới tính vì chỉ xuất hiện ở nam  gen g©y bÖnh n»m trªn NST X, kh«ng cã gen t¬ng øng trªn Y. GV: yêu cầu HS viết sơ đồ lai minh hoạ. HS: viết sơ đồ lai minh hoạ. + KÝ hiÖu gen a- m¾c bÖnh; A- kh«ng mắc bệnh ta có sơ đồ lai: P: XAXa x XAY GP: XA, Xa XA, Y Con: XAXA ;XAXa ;XAY (kh«ng m¾c) XaY (m¾c bÖnh). GV: tõ VD1 vµ VD2 h·y cho biÕt: - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ g×? - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ nh»m mục đích gì? HS: tr¶ lêi.. - Ph¶ hÖ lµ b¶n ghi chÐp c¸c thÕ hÖ. - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ ph¬ng ph¸p theo dâi sù di truyÒn cña 1 tÝnh trạng nhất định trên những.

(93) GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 2: Nghiên cứu trẻ đồng sinh. GV: thế nào là trẻ đồng sinh? HS: trẻ đồng sinh là những đứa trẻ cùng đợc sinh ra ở một lần sinh. GV: cho HS nghiªn cøu H 28.2 SGK. ? Giải thích sơ đồ a, b. HS: sơ đồ a là sinh đôi cùng trứng, sơ đồ b là sinh đôi khác trứng. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: - Sơ đồ 28.2a và 28.2b giống và khác nhau ë ®iÓm nµo? GV phát phiếu học tập để HS hoàn thµnh. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp.. 14ph. ngêi thuéc cïng 1 dßng hä qua nhiÒu thÕ hÖ. - Dùng để xác định đặc ®iÓm di truyÒn tréi lÆn do 1 gen hay nhiÒu gen quy định, có liên kết với giới tÝnh hay kh«ng. II. Nghiên cứu trẻ đồng sinh. - Trẻ đồng sinh là những đứa trẻ cùng đợc sinh ra ở mét lÇn sinh.. Phiếu học tập: So sánh sơ đồ 28.2a và 28.2b + Giống nhau: đều minh hoạ quá trình phát triển từ giai đoạn trứng đợc thụ tinh tạo thµnh hîp tö, hîp tö ph©n bµo ph¸t triÓn thµnh ph«i. + Kh¸c nhau: §ång sinh cïng trøng §ång sinh kh¸c trøng - 1 trứng đợc thụ tinh với 1 tinh trùng - 2 trứng đợc thụ tinh với 2 tinh trùng t¹o thµnh 1 hîp tö. t¹o thµnh 2 hîp tö. - ë lÇn ph©n bµo ®Çu tiªn cña hîp tö, 2 - Mçi hîp tö ph¸t triÓn thµnh 1 ph«i. phôi bào tách rời nhau, mỗi phôi bào Sau đó mỗi phôi phát triển thành 1 cơ ph¸t triÓn thµnh 1 c¬ thÓ riªng rÏ. thÓ. - §Òu t¹o ra tõ 1 hîp tö nªn kiÓu gen - T¹o ra tõ 2 hoÆc nhiÒu trøng kh¸c gièng nhau, lu«n cïng giíi. nhau rông cïng 1 lóc nªn kiÓu gen kh¸c nhau. Cã thÓ cïng giíi hoÆc kh¸c giíi. GV yêu cầu HS đọc mục “Em có biết” qua VD về 2 anh em sinh đôi Phú và Cờng để trả lời câu hỏi: - Nªu ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu trÎ đồng sinh? HS: đọc mục “Em có biết” SGK, trả lời.. - §ång sinh cïng trøng sinh ra từ 1 trứng đợc thụ tinh víi 1 tinh trïng, cã cïng kiÓu gen nªn bao giê cũng đồng giới. - §ång sinh kh¸c trøng lµ trÎ sinh ra tõ c¸c trøng kh¸c nhau, mçi trøng thô tinh víi 1 tinh trïng, cã.

(94) GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. kiÓu gen kh¸c nhau nªn cã thÓ cïng giíi hoÆc kh¸c giíi. - ý nghÜa cña nghiªn cøu trẻ đồng sinh: + Nghiên cứu trẻ đồng sinh gióp chóng ta hiÓu râ vai trß cña kiÓu gen vµ vai trò của môi trờng đối với sù h×nh thµnh tÝnh tr¹ng. + HiÓu râ sù ¶nh hëng kh¸c nhau cña m«i trêng đối với tính trạng số lợng vµ tÝnh tr¹ng chÊt lîng.. d. Cñng cè: 8’ ? Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ g×? Cho VD øng dông ph¬ng ph¸p trªn? ? Phơng pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh có ý nghĩa gì. e.Híng dÉn HS häc ë nhµ:2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - T×m hiÓu 1 sè bÖnh tËt di truyÒn ë ngêi. - §äc tríc bµi 29. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ============================== TiÕt 30: Bµi 29: BÖnh vµ tËt di truyÒn ë ngêi / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nhận biết đợc bệnh Đao và bệnh Tơcnơ qua các đặc điểm hình thái. - Trình bày đợc đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, bệnh câm điếc bẩm sinh và tËt 6 ngãn tay. - Trình bày đợc các nguyên nhân của các tật bệnh di truyền và đề xuất đợc 1 số biÖn ph¸p h¹n chÕ ph¸t sinh chóng. b. KÜ n¨ng: - Quan s¸t tranh, liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng sèng..

(95) c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Có thái độ đúng đắn đối với bệnh và tật di truyền ở ngời. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh bÖnh §ao vµ bÖnh T¬cn¬. - Tranh phãng to c¸c tËt di truyÒn cã trong bµi. * Häc sinh: - §äc tríc bµi míi. - T×m hiÓu th«ng tin vÒ mét sè tËt vµ bÖnh di truyÒn ë ngêi. 3. Ph¬ng ph¸p: - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) ? Bài tập: Qua phả hệ sau đây, hãy cho biết bệnh máu khó đông do gen lặn hay gen trội quy định? Bệnh có di truyền liên kết với giới tính hay không? B×nh thêng Máu khó đông. ? Phơng pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh có ý nghĩa gì. * §¸p ¸n: + Bệnh máu khó đông do gen lặn quy định. + Sự di truyền bệnh máu khó đông liên quan đến giới tính vì chỉ xuất hiện ở nam  gen g©y bÖnh n»m trªn NST X, kh«ng cã gen t¬ng øng trªn Y. - ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh: + Nghiên cứu trẻ đồng sinh giúp chúng ta hiểu rõ vai trò của kiểu gen và vai trò của môi trờng đối với sự hình thành tính trạng. + Hiểu rõ sự ảnh hởng khác nhau của môi trờng đối với tính trạng số lợng và tính tr¹ng chÊt lîng. c. Bµi míi: MB: (3ph) GV: cho HS nghiªn cøu 3 dßng ®Çu cña bµi häc vµ tr¶ lêi c©u hái: - BÖnh vµ tËt di truyÒn ë ngêi kh¸c víi bÖnh th«ng thêng nh÷ng ®iÓm nµo? ?-Nguyªn nh©n g©y bÖnh? (- Bệnh do đột biến gen, đột biến NST gây ra. - Nguyªn nh©n: + C¸c t¸c nh©n lÝ ho¸ trong tù nhiªn. + ¤ nhiÔm m«i trêng. + Rèi lo¹n qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸ néi bµo.) - GV có thể giới thiệu thêm vài con số: đến năm 1990, trên toàn thế giới ngời ta đã phát hiện ra khoảng 5000 bệnh di truyền, trong đó có khoảng 200 bệnh di truyền.

(96) liªn kÕt víi giíi tÝnh. TØ lÖ trÎ em m¾c héi chøng §ao lµ 0,7 – 1,8 % ë c¸c trÎ em do c¸c bµ mÑ tuæi trªn 35 sinh ra). - GV có thể đề cập đến vấn đề ô nhiễm môi trờng (trang 88 –SGK) liên hệ đến ô nhiễm môi trờng ở địa phơng. HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Một vài bệnh di truyền ở ngêi. GV: yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát H 29.1 và 29.2 để trả lời câu hỏi SGK, hoµn thµnh phiÕu häc tËp. HS: đọc thông tin, quan sát H 29.1 và 29.2 tr¶ lêi c©u hái SGK, hoµn thµnh phiÕu häc tËp. GV: kẻ sẵn bảng để HS lên trình bày. HS: lªn tr×nh bµy. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Thêi Néi dung gian 13ph I. Mét vµi bÖnh di truyÒn ë ngêi.. PhiÕu häc tËp: T×m hiÓu vÒ bÖnh di truyÒn §Æc ®iÓm di truyÒn BiÓu hiÖn bªn ngoµi - CÆp NST sè 21 cã 3 - BÐ, lïn, cæ rôt, m¸ phÖ, miÖng h¬i NST. h¸, lìi h¬i thÌ ra, m¾t h¬i s©u vµ 1 mÝ, ngãn tay ng¾n, si ®Çn, kh«ng cã con. 2. BÖnh T¬cn¬ - CÆp NST sè 23 ë n÷ chØ - Lïn, cæ ng¾n, lµ n÷. cã 1 NST (X). - TuyÕn vó kh«ng ph¸t triÓn, mÊt trÝ, kh«ng cã con. 3. BÖnh b¹ch - §ét biÕn gen lÆn. - Da vµ mµu tãc tr¾ng. t¹ng - M¾t hång. 4. BÖnh c©m - §ét biÕn gen lÆn. - C©m ®iÕc bÈm sinh. ®iÕc bÈm sinh Tªn bÖnh 1. BÖnh §ao. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? V× sao nh÷ng bµ mÑ trªn 35 tuæi, tØ lÖ sinh con bÞ bÖnh §ao cao h¬n ngêi b×nh thêng. ? Nh÷ng ngêi m¾c bÖnh §ao kh«ng cã con, t¹i sao nãi bÖnh nµy lµ bÖnh di truyÒn. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: + Nh÷ng bµ mÑ trªn 35 tuæi, tÕ bµo sinh trøng bÞ l·o ho¸, qu¸ tr×nh sinh lÝ sinh ho¸ néi bµo bÞ rèi lo¹n dÉn tíi sù ph©n li kh«ng b×nh thêng cña cÆp NST 21 trong gi¶m ph©n. + Ngêi bÞ bÖnh §ao kh«ng cã con nhng bÖnh §ao lµ bÖnh di truyÒn v× bÖnh sinh.

(97) ra do vật chất di truyền bị biến đổi. Hoạt động 2: Một số tật di truyền ở ngời. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 29.3 ? Nªu c¸c dÞ tËt ë ngêi. HS : tr¶ lêi. GV : gäi HS nhËn xÐt. HS : nhËn xÐt.. Hoạt động 3: Các biện pháp hạn chế ph¸t sinh tËt, bÖnh di truyÒn. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: ? C¸c bÖnh vµ tËt di truyÒn ë ngêi ph¸t sinh do nguyªn nh©n nµo. ? §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sù ph¸t sinh c¸c bÖnh tËt di truyÒn. HS : th¶o luËn, tr¶ lêi. GV : gäi HS nhËn xÐt. HS : nhËn xÐt. GV : ph©n tÝch c¸c biÖn ph¸p.. 5ph. 8ph. II. Mét sè tËt di truyÒn ë ngêi. - §ét biÕn NST g©y ra c¸c d¹ng qu¸i hoÆc dÞ tËt bÈm sinh ë ngêi: khe hë m«i hµm, bµn tay mÊt mét sè ngãn, bµn tay nhiÒu ngãn... - §ét biÕn gen tréi g©y ra c¸c tËt : x¬ng chi ng¾n, bµn ch©n cã nhiÒu ngãn... III. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ph¸t sinh tËt, bÖnh di truyÒn. - Nguyªn nh©n: + Do t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc trong tù nhiªn. + Do « nhiÔm m«i trêng. + Do rèi lo¹n qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸ néi bµo. - BiÖn ph¸p: + Hạn chế các hoạt động g©y « nhiÔm m«i trêng. + Sö dông hîp lÝ c¸c lo¹i thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá d¹i, thuèc ch÷a bÖnh... + H¹n chÕ kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi cã nguy c¬ mang gen g©y c¸c tËt bÖnh di truyÒn hoÆc c¸c cÆp vî chång nµy kh«ng nªn sinh con.. d. Cñng cè: 5ph ? Có thể nhận biết bệnh Đao và bệnh Tơcnơ qua các đặc điểm hình thái nào. ? Nªu nguyªn nh©n ph¸t sinh c¸c tËt, bÖnh di truyÒn ë ngêi vµ mét sè biÖn pháp hạn chế phát sinh các tật, bệnh đó. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 5ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - §äc tríc bµi 30.. 5. Rót kinh nghiÖm:.

(98) ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ TiÕt 31: Bµi 30: Di truyÒn häc víi con ngêi / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1.Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh hiểu đợc di truyền học t vấn là gì và nội dung của lĩnh vực này. - Giải thích đợc cơ sở di truyền học của việc cấm nam giới lấy nhiều vợ và nữ giới lấy nhiều chồng. Cấm những ngời có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời kết hôn víi nhau. - Hiểu đợc tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35 và tác hại của ô nhiễm môi trờng đối với cơ sở vật chất của tính di truyền của con ngời. b. KÜ n¨ng: - Quan s¸t tranh, liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng sèng. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - B¶ng sè liÖu 30.1 vµ 30.2 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 30. 3. Ph¬ng ph¸p: - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề..

(99) 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) - Nªu nguyªn nh©n ph¸t sinh bÖnh tËt di truyÒn ë ngêi vµ mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ phát sinh các tật, bệnh đó? * §¸p ¸n: - Nguyªn nh©n: + Do t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc trong tù nhiªn. + Do « nhiÔm m«i trêng. + Do rèi lo¹n qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸ néi bµo. - BiÖn ph¸p: + Hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm môi trờng. + Sö dông hîp lÝ c¸c lo¹i thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá d¹i, thuèc ch÷a bÖnh... + H¹n chÕ kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi cã nguy c¬ mang gen g©y c¸c tËt bÖnh di truyÒn hoÆc c¸c cÆp vî chång nµy kh«ng nªn sinh con. c. Bµi míi : Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Di truyền y học t vấn. 10ph I. Di truyÒn y häc t vÊn. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu bµi tËp SGK mục I, thảo luận nhóm để trả lời c¸c c©u hái cña bµi tËp: ? Em hãy thông tin cho đôi trai gái này biÕt ®©y lµ lo¹i bÖnh g×. ? BÖnh do gen lÆn hay gen tréi quy định? Tại sao. ? NÕu hä lÊy nhau sinh con ®Çu lßng c©m, ®iÕc bÈm sinh th× hä cã nªn tiÕp tôc sinh con n÷a kh«ng? T¹i sao. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: + §©y lµ lo¹i bÖnh di truyÒn. + Bệnh do gen lặn quy định vì ở đời trớc của 2 gia đình này đã có ngời mắc bÖnh. + Kh«ng nªn tiÕp tôc sinh con n÷a v× hä đã mang gen lặn gây bệnh. GV : yªu cÇu HS th¶o luËn : ? Di truyÒn y häc t vÊn lµ g×. ? Gåm nh÷ng néi dung nµo. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 2: Di truyền học với hôn. 15ph. - Di truyÒn y häc t vÊn lµ mét lÜnh vùc cña di truyÒn häc kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p xÐt nghiÖm, chuÈn đoán hiện đại với nghiên cøu ph¶ hÖ. - Chøc n¨ng: chuÈn ®o¸n, cung cÊp th«ng tin vµ cho lời khuyên liên quan đến c¸c bÖnh vµ tËt di truyÒn. II. Di truyÒn häc víi h«n.

(100) nhân và kế hoạch hoá gia đình. GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK, th¶o luËn nhãm c©u hái: ? T¹i sao kÕt h«n gÇn lµm suy tho¸i nßi gièng. ? T¹i sao nh÷ng ngêi cã quan hÖ huyÕt thống từ đời thứ 5 trở đi đợc phép kết h«n. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: + KÕt h«n gÇn lµm cho c¸c gen lÆn, cã hại biểu hiện ở thể đồng hợp  suy thoái nßi gièng. + Từ đời thứ 5 trở đi có sự sai khác về mÆt di truyÒn, c¸c gen lÆn cã h¹i khã gÆp nhau h¬n. GV: yªu cÇu HS tiÕp tôc ph©n tÝch b¶ng 30.1, thảo luận hai vấn đề: ? Giải thích quy định “Hôn nhân 1 vợ 1 chồng” của luật hôn nhân và gia đình là cã c¬ së sinh häc. ? V× sao nªn cÊm chuÈn ®o¸n giíi tÝnh thai nhi. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: HS: phân tích số liệu về sự thay đổi tỉ lệ nam nữ theo độ tuổi, tỉ lệ nam nữ là 1:1 ở độ tuổi 18 – 35. + H¹n chÕ viÖc sinh con trai theo t tëng “trọng nam khinh nữ” làm mất cân đối tØ lÖ nam/n÷ ë tuæi trëng thµnh. GV: híng dÉn HS nghiªn cøu b¶ng 30.2 , th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Nên sinh con ở lứa tuổi nào để giảm thiÓu tØ lÖ trÎ s¬ sinh m¾c bÖnh §ao. ? V× sao phô n÷ kh«ng nªn sinh con ë tuæi 17 – 18 hoÆc qu¸ 35. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: + Nên sinh con ở độ tuổi 25 – 34 hợp lÝ. + Tuổi 17 – 18: cha đủ điều kiện cơ sở vật chất và tâm sinh lí để sinh và nuôi d¹y con ngoan khoÎ. ë tuæi trªn 35, tÕ bµo b¾t ®Çu l·o ho¸, qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸ néi bµo cã thÓ bÞ rèi lo¹n  ph©n li kh«ng b×nh thêng  dÔ g©y chÕt, teo n·o, ®iÕc, mÊt trÝ.... ë trÎ. Hoạt động 3: Hậu quả di truyền do ô 6ph nhiÔm m«i trêng.. nh©n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia đình. 1. Di truyÒn häc víi h«n nh©n: - Di truyền học đã giải thÝch c¬ së khoa häc cña các quy định trong luật hôn nhân và gia đình. + Nh÷ng ngêi cã quan hÖ huyÕt thèng trong vßng 4 đời không đợc kết hôn với nhau. + H«n nh©n 1 vî 1 chång.. 2. Di truyÒn häc vµ kÕ hoạch hoá gia đình: - Phụ nữ sinh con độ tuổi 25 – 34 lµ hîp lÝ. - Từ độ tuổi trên 35 không nªn sinh con v× tØ lÖ trÎ s¬ sinh bÞ bÖnh §ao t¨ng râ.. III. HËu qu¶ di truyÒn do « nhiÔm m«i trêng..

(101) GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ môc “Em cã biÕt” trang 85. ? Nªu t¸c h¹i cña « nhiÔm m«i trêng đối với cơ sở vật chất di truyền? Cho VD. HS: tr¶ lêi: + C¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc, c¸c khÝ th¶i , níc th¶i cña c¸c nhµ m¸y th¶i ra, sö dông thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá qu¸ mức gây đột biến gen, đột biến NST ở ngêi  ngêi bÞ bÖnh tËt di truyÒn. ? Làm thế nào để bảo vệ di truyền cho b¶n th©n vµ con ngêi. HS: tr¶ lêi. ? Bản thân em đã làm gì để chống ô nhiÔm m«i trêng. HS: tr¶ lêi. d. Cñng cè: 8’ ? Di truyÒn y häc t vÊn cã nh÷ng chøc n¨ng g×. ? Tại sao phụ nữ không nên sinh con ở độ tuổi đấu tranh chống ô nhiễm môi trờng. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - T×m hiÓu c¸c th«ng tin vÒ c«ng nghÖ tÕ bµo. - §äc tríc bµi 31.. - C¸c t¸c nh©n: chÊt phãng x¹ vµ c¸c ho¸ chÊt cã trong tù nhiªn hoÆc do con ngời tạo ra đã làm tăng ô nhiÔm m«i trêng, t¨ng tØ lÖ ngêi m¾c bÖnh, tËt di truyền nên cần phải đấu tranh chèng vò khÝ h¹t nh©n, vò khÝ ho¸ häc vµ chèng « nhiÔm m«i trêng.. ngoµi 35? T¹i sao cÇn ph¶i. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =======================. TiÕt 32: Ch¬ng VI: øng dông di truyÒn häc / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu cña ch¬ng: 1.1. KiÕn thøc: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng híng øng dông ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng..

(102) - Học sinh hiểu đợc khái niệm kĩ thuật gen, trình bày đợc các khâu trong kĩ thuật gen, c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ sinh häc. - Tõ kiÕn thøc vÒ kh¸i niÖm kÜ thuËt gen, c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ sinh häc HA biết ứng dụng của kĩ thuật gen, các lĩnh vực của công nghệ sinh học hiện đại và vai trò của từng lĩnh vực trong sản xuất và đời sống, sử dụng tác nhân vật lí và tác nhân hoá học để gây đột biến. - Học sinh hiểu và trình bày đợc nguyên nhân thoái hóa của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật, vai trò của 2 trờng hợp trên trong chọn gièng. - Trình bày đợc phơng pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn. - Học sinh nắm đợc khái niệm u thế lai, cơ sở di truyền của hiện tợng u thế lai, lí do không dùng cơ thể lai để nhân giống, các phơng pháp thờng dùng để tạo u thế lai. - Hiểu và trình bày đợc khái niệm lai kinh tế và phơng pháp thờng dùng để tạo cơ thÓ lai kinh tÕ ë níc ta. - Học sinh nắm đợc phơng pháp chọn lọc hàng loạt 1 lần và nhiều lần, thích hợp cho sử dụng đối với đối tợng nào, những u nhợc điểm của phơng pháp chọn lọc này. - Trình bày đợc phơng pháp chọn lọc cá thể, những u thế và nhợc điểm so với phơng pháp chọn lọc hàng loạt, thích hợp sử dụng với đối tợng nào. - Trình bày đợc phơng pháp đợc xem là cơ bản trong chọn giống cây trồng, chọn gièng vËt nu«i. - Trình bày đợc các thành tựu nổi bật trong chọn giống cây trồng và vật nuôi. - Học sinh trình bày đợc các thao tác giao phấn ở cây tự thụ phấn và cây giao phấn. 1.2. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, liªn hÖ thùc tÕ, tæng hîp kiÕn thøc. - VËn dông kiÕn thøc vµo gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - ứng dụng di truyền học vào đời sống sản xuất. 1.3. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. Bµi 31: C«ng nghÖ tÕ bµo Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng híng øng dông ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, liªn hÖ thùc tÕ, tæng hîp kiÕn thøc. - VËn dông kiÕn thøc vµo gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - ứng dụng công nghệ tế bào vào đời sống sản xuất. c. Thái độ:.

(103) - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 31 SGK. - Th«ng tin vÒ nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ tÕ bµo. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 31. 3. Ph¬ng ph¸p: - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) ? Di truyÒn y häc t vÊn cã nh÷ng chøc n¨ng g×. ? Tại sao phụ nữ không nên sinh con ở độ tuổi ngoài 35? Tại sao cần phải đấu tranh chèng « nhiÔm m«i trêng. * §¸p ¸n: - Chức năng: chuẩn đoán, cung cấp thông tin và cho lời khuyên liên quan đến các bÖnh vµ tËt di truyÒn. - Từ độ tuổi trên 35 không nên sinh con vì tỉ lệ trẻ sơ sinh bị bệnh Đao tăng rõ. - C¸c t¸c nh©n: chÊt phãng x¹ vµ c¸c ho¸ chÊt cã trong tù nhiªn hoÆc do con ngêi tạo ra đã làm tăng ô nhiễm môi trờng, tăng tỉ lệ ngời mắc bệnh, tật di truyền nên cần phải đấu tranh chống vũ khí hạt nhân, vũ khí hoá học và chống ô nhiễm môi trờng. c. Bµi míi: VB: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Khái niệm công nghệ tế 9ph I. Kh¸i niÖm c«ng nghÖ tÕ bµo. bµo. GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK, th¶o luËn vµ tr¶ lêi: ? C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×. ? Để nhận đợc mô non, cơ quan hoặc cơ thÓ hoµn chØnh hoµn toµn gièng víi c¬ thÓ gèc, ngêi ta ph¶i thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc g×. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. ? T¹i sao c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh l¹i cã kiÓu gen nh d¹ng gèc.. - C«ng nghÖ tÕ bµo lµ ngµnh kÜ thuËt vÒ quy tr×nh øng dông ph¬ng ph¸p nu«i cÊy tÕ bµo hoÆc mô để tạo ra cơ quan hoặc c¬ thÓ hoµn chØnh. - C«ng nghÖ tÕ bµo gåm 2 c«ng ®o¹n thiÕt yÕu lµ: + T¸ch tÕ bµo hoÆc m« tõ c¬ thÓ råi nu«i cÊy ë m«i.

(104) HS: vì cơ thể hoàn chỉnh đợc sinh ra từ 1 tÕ bµo cña d¹ng gèc, cã bé gen n»m trong nhân tế bào và đợc sao chép lại.. Hoạt động 2: ứng dụng công nghệ tế 20ph bµo. GV: công nghệ tế bào đợc ứng dụng trong s¶n xuÊt nh thÕ nµo? HS: tr¶ lêi: + Nh©n gièng v« tÝnh ë c©y trång. + Nu«i cÊy tÕ bµo vµ m« trong chän gièng c©y trång. + Nhân bản vô tính ở động vật. GV: yêu cầu HS đọc kĩ thông tin mục II.1 kÕt hîp quan s¸t H 31, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? H·y nªu c¸c c«ng ®o¹n nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm ë c©y trång. ? Nªu u ®iÓm vµ triÓn väng cña ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. - Lu ý: T¹i sao trong nh©n gièng v« tÝnh ë thùc vËt, ngêi ta kh«ng t¸ch tÕ bµo giµ hay mô đã già? GV: giải thích: nếu dùng các tế bào đã qua phân hóa hoặc đã già thì nuôi cấy ph¶i qua kh©u ph¶n ph©n hãa, chóng míi cã thÓ ph©n bµo vµ t¸i sinh thµnh c¬ thÓ hoµn chØnh tèn thêi gian, hãa chÊt, kinh phÝ. Trêng hîp cÇn thiÕt ngêi ta sử dụng tế bào đã phân hóa để duy trì c¸c nguån gen quý hiÕm cã nguy c¬ tuyÖt chñng. GV: th«ng b¸o c¸c kh©u chÝnh trong t¹o gièng c©y trång. + Tạo vật liệu mới để chọn lọc. + Chọn lọc, đánh giá và tạo giống mới cho s¶n xuÊt. GV đặt câu hỏi: ? Ngời ta đã tiến hành nuôi cấy mô tạo vËt liÖu míi cho chän gièng c©y trång b»ng c¸ch nµo? Cho VD. HS: tr¶ lêi.. trêng dinh dìng nh©n t¹o để tạo mô sẹo. + Dïng hoocmon sinh trëng kÝch thÝch m« sÑo ph©n ho¸ thµnh c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh. II. øng dông c«ng nghÖ tÕ bµo. 1. Nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm ë c©y trång: - ¦u ®iÓm: + T¨ng nhanh sè lîng c©y gièng. + Rót ng¾n thêi gian t¹o c¸c c©y con. + B¶o tån 1 sè nguån gen thùc vËt quý hiÕm. - Thµnh tùu: Nh©n gièng ë c©y khoai t©y, mÝa, hoa phong lan, c©y gç quý.... 2. øng dông nu«i cÊy tÕ bµo vµ m« trong chän gièng c©y trång. - T¹o gièng c©y trång míi b»ng c¸ch chän läc dßng tÕ bµo x«ma biÕn dÞ. VD: + Chän dßng tÕ bµo chÞu nãng vµ kh« tõ tÕ bµo ph«i cña gièng lóa CR203. + Nuôi cấy để tạo giống lóa míi cÊp quèc gia DR2 có năng suất và độ thuần.

(105) GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, liªn hÖ thùc tÕ, th¶o luËn: ? Nhân bản vô tính ở động vật có ý nghÜa nh thÕ nµo. ? Nªu nh÷ng thµnh tùu nh©n b¶n ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. GV thông báo thêm: đại học Texas ở MÜ nh©n b¶n thµnh c«ng ë h¬u sao, lîn. Italia nh©n b¶n thµnh c«ng ë ngùa. Trung quốc 8/2001 dê nhân bản đã đẻ sinh đôi.. chñng cao, chÞu h¹n, chÞu nãng tèt. 3. Nhân bản vô tính động vËt. - ý nghÜa: + Nh©n nhanh nguån gen động vật quý hiếm có nguy c¬ tuyÖt chñng. + T¹o c¬ quan néi t¹ng của động vật từ tế bào động vật đã đợc chuyển gen ngời để chủ động cung cÊp c¸c c¬ quan thay thÕ cho c¸c bÖnh nh©n bÞ háng c¬ quan.. d. Cñng cè: 8ph ? C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g× ? Gåm nh÷ng c«ng ®o¹n thiÕt yÕu nµo. ? Nªu u ®iÓm vµ triÓn väng cña nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 91. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 32. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ========================== TiÕt 33: Bµi 32: C«ng nghÖ gen Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1.Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh hiểu đợc khái niệm kĩ thuật gen, trình bày đợc các khâu trong kĩ thuật gen. - Học sinh nắm đợc công nghệ gen, công nghệ sinh học. - Tõ kiÕn thøc vÒ kh¸i niÖm kÜ thuËt gen, c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ sinh häc HA biết ứng dụng của kĩ thuật gen, các lĩnh vực của công nghệ sinh học hiện đại và vai trò của từng lĩnh vực trong sản xuất và đời sống. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, liªn hÖ thùc tÕ, tæng hîp kiÕn thøc. - VËn dông kiÕn thøc vµo gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. - ứng dụng công nghệ gen vào đời sống sản xuất..

(106) c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 32 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 32. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò:(5ph) ? C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×? gåm nh÷ng c«ng ®o¹n thiÕt yÕu nµo. * §¸p ¸n: - C«ng nghÖ tÕ bµo lµ ngµnh kÜ thuËt vÒ quy tr×nh øng dông ph¬ng ph¸p nu«i cÊy tÕ bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. - C«ng nghÖ tÕ bµo gåm 2 c«ng ®o¹n thiÕt yÕu lµ: + Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi nuôi cấy ở môi trờng dinh dỡng nhân tạo để tạo m« sÑo. + Dïng hoocmon sinh trëng kÝch thÝch m« sÑo ph©n ho¸ thµnh c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Khái niệm kĩ thuật gen 6ph I. Kh¸i niÖm kÜ thuËt gen vµ c«ng nghÖ gen. vµ c«ng nghÖ gen. GV: yêu cầu HS đọc thông tin mục I, - KÜ thuËt gen lµ c¸c thao th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: tác tác động lên ADN để ? Kĩ thuật gen là gì? mục đích của kĩ chuyÓn ®o¹n ADN mang thuËt gen. 1 hoÆc 1 côm gen tõ tÕ ? KÜ thuËt gen gåm nh÷ng kh©u chñ bµo cña loµi cho sang tÕ yÕu nµo. bµo cña loµi nhËn nhê thÓ ? C«ng nghÖ gen lµ g×. truyÒn. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. - KÜ thuËt gen gåm 3 kh©u c¬ b¶n: GV: phân tích trên sơ đồ hình 32 SGK. + T¸ch ADN NST cña tÕ HS: l¾ng nghe. bµo cho vµ t¸ch ADN lµm thÓ truyÒn tõ vi khuÈn, virut. + Cắt nối để tạo ADN tái tæ hîp nhê enzim. + ChuyÓn ADN t¸i tæ hîp GV lu ý: viÖc gi¶i thÝch râ viÖc chØ huy vµo tÕ bµo nhËn vµ nghiªn tổng hợp prôtêin đã mã hoá trong đoạn cøu sù biÓu hiÖn cña gen ADN đó để chuyển sang phần ứng đợc chuyển. dông HS dÔ hiÓu. - C«ng nghÖ gen lµ ngµnh kÜ thuËt vÒ quy tr×nh øng dông kÜ thuËt gen. 14ph II. øng dông c«ng nghÖ Hoạt động 2: ứng dụng công nghệ.

(107) gen. GV: giíi thiÖu kh¸i qu¸t 3 lÜnh vùc chÝnh øng dông c«ng nghÖ gen cã hiÖu qu¶. GV: yêu cầu HS đọc thông tin mục 1 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Mục đích tạo ra các chủng VSV mới lµ g×? VD. HS: tr¶ lêi. GV: nªu tãm t¾t c¸c bíc tiÕn hµnh t¹o ra chñng E. Coli s¶n xuÊt Insulin lµm thuốc chữa bệnh đái đờng ở ngời. + T¸ch ADN khái tÕ bµo cña ngêi, t¸ch plasmit khái vi khuÈn. + Dïng enzim c¾t ADN (gen m· ho¸ insulin) cña ngêi vµ ADN plasmit ë những điểm xác định, dùng enzin nối ®o¹n ADN c¾t (gen m· ho¸ insulin) víi ADN plasmit t¹o ADN t¸i tæ hîp. + ChuyÓn ADN t¸i tæ hîp vµo vi khuÈn E. Coli t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ADN tái tổ hợp hoạt động. Vi khuẩn E. Coli sinh s¶n rÊt nhanh, sau 12 giê 1 vi khuẩn ban đầu đã sinh ra 16 triệu vi khuÈn míi nªn lîng insulin do ADN tái tổ hợp mã hoá đợc tổng hợp lớn, lµm gi¶m gi¸ thµnh insulin. HS: l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, tr¶ lêi: ? Tạo giống cây trồng biến đổi gen nh thÕ nµo? VD. HS: tr¶ lêi. GV: yªu cÇu HS lÊy thªm c¸c VD ngoµi SGK. HS: lÊy VD.. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin tr¶ lêi :. gen. 1. T¹o ra c¸c chñng VSV míi: - Kĩ thuật gen đợc ứng dụng để tạo ra các chủng VSV míi cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm sinh häc cÇn thiÕt (aa, pr«tªin, kh¸ng sinh, hoocmon...) víi sè lîng lín vµ gi¸ thµnh rÎ. VD: Dïng E. Coli vµ nÊm men cÊy gen m· ho¸, s¶n xuÊt kh¸ng sinh vµ hoocmon insulin.. 2. T¹o gièng c©y trång biến đổi gen: - B»ng kÜ thuËt gen, ngêi ta đa nhiều gen quy định đặc điểm quý nh: năng suÊt cao, hµm lîng dinh dìng cao, kh¸ng s©u bÖnh .... vµo c©y trång. VD: Cây lúa đợc chuyển gen quy định tổng hợp bªta carooten (tiÒn vitamin A) vµo tÕ bµo c©y lóa, t¹o gièng lóa giµu vitamin A. - ë ViÖt Nam chuyÓn gen kh¸ng s©u bÖnh, tæng hîp vitamin A... vµo 1 sè c©y lóa, ng«, khoai, cµ chua, đu đủ... 3. Tạo động vật biến đổi gen:.

(108) ? Nêu mục đích, ứng dụng tạo động vật biến đổi gen. ? ứng dụng công nghệ gen tạo động vật biến đổi gen thu đợc kết quả nh thế nµo. HS: tr¶ lêi.. - øng dông kÜ thuËt gen chuyển gen vào động vật nh»m t¨ng n¨ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm, t¹o ra c¸c s¶n phÈm phôc vô trùc tiếp cho đời sống con ngời. - Chuyển gen vào động vËt cßn rÊt h¹n chÕ.. 9ph Hoạt động 3: Khái niệm công nghệ sinh häc. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? C«ng nghÖ sinh häc lµ g×? gåm nh÷ng lÜnh vùc nµo. ? T¹i sao c«ng nghÖ sinh häc lµ híng u tiªn ®Çu t vµ ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam. HS: tr¶ lêi.. III. Kh¸i niÖm c«ng nghÖ sinh häc. - C«ng nghÖ sinh häc lµ ngµnh c«ng nghÖ sö dông tÕ bµo sèng vµ c¸c qu¸ trình sinh học để tạo ra c¸c s¶n phÈm sinh häc cÇn thiÕt cho con ngêi. - C«ng nghÖ sinh häc gåm 7 lÜnh vùc.. d. Cñng cè: 8ph ? KÜ thuËt gen lµ g×? C«ng nghÖ gen lµ g×. ? C«ng nghÖ sinh häc lµ g×? Gåm nh÷ng lÜnh vùc nµo? Vai trß cña C«ng nghệ sinh học và từng lĩnh vực của nó trong đời sống sản xuất. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - KÎ b¶ng 40.1; 40.2; 40.3; 40.4; 40.5 SGK tr116-117. - Ph©n c«ng tæ lµm b¶ng t¬ng øng. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... TiÕt 34: Bµi 40: ¤n tËp häc k× I Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về di truyền và biến dị. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. b. KÜ n¨ng: - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hîp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc..

(109) c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - B¶ng phô tõ b¶ng 40.1 tíi 40.5 SGK. - Bót d¹. 3. Ph¬ng ph¸p: - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp:(1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi: HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức.. Thêi gian 17 ph. Néi dung 1. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.. GV: chia líp thµnh 10 nhãm nhá vµ yªu cÇu: + 2 nhãm cïng nghiªn cøu 1 néi dung. + Hoàn thành bảng kiến thức từ 40.1 đến 40.5 HS: c¸c nhãm kÎ s½n b¶ng theo mÉu SGK. - Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến, hoàn thµnh néi dung c¸c b¶ng. GV: quan s¸t, híng dÉn c¸c nhãm ghi kiÕn thøc c¬ b¶n. HS: tù söa ch÷a vµ ghi vµo vë bµi tËp. GV: nhận xét, đánh giá giúp HS hoàn thiện kiÕn thøc. B¶ng 40.1 – Tãm t¾t c¸c quy luËt di truyÒn Tªn quy luËt Ph©n li. Néi dung Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong sù h×nh thµnh giao tö chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp.. Phân li độc lập của các cặp Phân li độc nhân tố di truyền trong quá lËp tr×nh ph¸t sinh giao tö. Di truyÒn liªn kÕt. C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm nhóm gen liên kết quy định đợc di truyền cùng nhau.. Gi¶i thÝch C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau. - Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp gen t¬ng øng. F2 cã tØ lÖ mçi kiÓu h×nh b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã. C¸c gen liªn kÕt cïng ph©n li víi NST trong ph©n bµo.. ý nghÜa - Xác định tÝnh tréi (thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt). T¹o biÕn dÞ tæ hîp. T¹o sù di truyÒn æn định của cả.

(110) nhãm tÝnh tr¹ng cã lîi. Di truyÒn ë c¸c loµi giao phèi tØ lÖ Ph©n li vµ tæ hîp cña §iÒu khiÓn tØ liên kết với đực; cái xấp xỉ 1:1 cÆp NST giíi tÝnh. lệ đực: cái. giíi tÝnh B¶ng 40.2 – Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× trong nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n C¸c k×. Nguyªn ph©n NST kÐp co ng¾n, đóng xoắn và đính K× ®Çu vµo sîi thoi ph©n bµo ở tâm động. C¸c NST kÐp co ng¾n cực đại và xếp thành K× gi÷a 1 hµng ë mÆt ph¼ng xích đạo của thoi ph©n bµo. Tõng NST kÐp chÎ dọc ở tâm động thành K× sau 2 NST đơn phân li về 2 cùc tÕ bµo. Các NST đơn nằm gän trong nh©n víi sè K× cuèi lîng b»ng 2n nh ë tÕ bµo mÑ.. Gi¶m ph©n I NST kÐp co ng¾n, đóng xoắn. Cặp NST kép tơng đồng tiếp hợp theo chiÒu däc vµ b¾t chÐo. Tõng cÆp NST kÐp xÕp thµnh 2 hµng ë mÆt phẳng xích đạo của thoi ph©n bµo.. Gi¶m ph©n II NST kÐp co ng¾n l¹i thÊy râ sè lîng NST kép (đơn bội). C¸c NST kÐp xÕp thµnh 1 hµng ë mÆt phẳng xích đạo của thoi ph©n bµo.. C¸c NST kÐp t¬ng Tõng NST kÐp chÎ däc đồng phân li độc lập ở tâm động thành 2 vÒ 2 cùc tÕ bµo. NST đơn phân li về 2 cùc tÕ bµo. Các NST kép nằm gọn Các NST đơn nằm gọn trong nh©n víi sè lîng trong nh©n víi sè lîng n (kép) bằng 1 nửa ở tế bằng n (NST đơn). bµo mÑ.. B¶ng 40.3 – B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña c¸c qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh. C¸c qu¸ tr×nh. B¶n chÊt Gi÷ nguyªn bé NST, nghÜa lµ Nguyên phân 2 tế bào con đợc tạo ra có 2n NST gièng nh mÑ. Lµm gi¶m sè lîng NST ®i 1 nöa, nghÜa lµ c¸c tÕ bµo con ®Gi¶m ph©n îc t¹o ra cã sè lîng NST (n) b»ng 1/2 cña tÕ bµo mÑ. Kết hợp 2 bộ nhân đơn bội (n) thµnh bé nh©n lìng béi (2n). Thô tinh. ý nghÜa Duy trì ổn định bộ NST trong sự lín lªn cña c¬ thÓ vµ ë loµi sinh sn¶ v« tÝnh. Góp phần duy trì ổn định bộ NST qua c¸c thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp. Góp phần duy trì ổn định bộ NST qua c¸c thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp.. B¶ng 40.4 – CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ADN, ARN vµ pr«tªin. §¹i ph©n tö CÊu tróc - Chuçi xo¾n kÐp ADN - 4 lo¹i nuclª«tit: A, T, G, X. Chøc n¨ng - Lu gi÷ th«ng tin di truyÒn - Truyền đạt thông tin di truyền..

(111) ARN. - Chuỗi xoắn đơn - 4 lo¹i nuclª«tit: A, U, G, X - Một hay nhiều chuỗi đơn - 20 lo¹i aa.. Pr«tªin. - Truyền đạt thông tin di truyền - VËn chuyÓn axit amin - Tham gia cÊu tróc rib«x«m. - CÊu tróc c¸c bé phËn tÕ bµo, enzim xúc tác quá trình trao đổi chÊt, hoocmon ®iÒu hoµ ho¹t động của các tuyến, vận chuyển, cung cÊp n¨ng lîng.. Bảng 40.5 – Các dạng đột biến Các loại đột biÕn §ét biÕn gen §ét biÕn cÊu tróc NST §ét biÕn sè lîng NST. Kh¸i niÖm Những biến đổi trong cấu tróc cÊu ADN thêng t¹i 1 điểm nào đó Những biến đổi trong cấu tróc NST. Những biến đổi về số lợng NST.. Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập.. 6 ph. Các dạng đột biến Mất, thêm, thay thé, đảo vị trí 1 cÆp nuclª«tit. Mất, lặp, đảo đoạn. DÞ béi thÓ vµ ®a béi thÓ.. II. C©u hái «n tËp.. GV : yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái sè 1, 2, 3, 4,5 SGK trang 117. GV: cho HS th¶o luËn toµn líp. HS vận dụng các kiến thức đã học và trả lời c©u hái. GV : gäi HS nhËn xÐt. HS : nhËn xÐt. * KiÓm tra 15 phót * Môc tiªu: - HS cñng cè, kh¾c s©u c¸c kiÕn thøc vÒ di truyÒn vµ biÕn dÞ. - VËn dông c¸c quy luËt di truyÒn vµo gi¶i c¸c bµi tËp di truyÒn, biÕn dÞ. - RÌn kÜ n¨ng gi¶i c¸c bµi tËp sinh häc. * §Ò bµi: ở ngời tính trạng tầm vóc thấp trội hoàn toàn so với tầm vóc cao. Gen quy định tính trạng nằm trên NST thờng. Trong một gia đình, mẹ có tầm vóc thấp, sinh đợc đứa con trai có tầm vóc cao. Hãy giải thích và lập sơ đồ lai. * §¸p ¸n – BiÓu ®iÓm C©u §¸p ¸n §iÓm 1. Quy íc: Gen A: tÇm vãc thÊp, gen a: tÇm vãc cao. - Con trai có tầm vóc cao, KG: aa ⇒ bố và mẹ đều tạo đợc loại giao tö a. - Mẹ có tầm vóc thấp tạo đợc giao tử a nên có KG: Aa. - Bố tạo đợc giao tử a, KG: Aa (tầm vóc thấp) hoặc KG: aa (tầm vãc cao). - NÕu bè mang KG Aa: Sơ đồ lai:. 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,5 ®iÓm.

(112) P : bè Aa (thÊp) x mÑ Aa (thÊp) GP : A, a A, a F1 : KG: 1AA : 2Aa : 1aa KH: 3 tÇm vãc thÊp : 1 tÇm vãc cao (con trai cã tÇm vãc cao aa) - NÕu bè mang KG: aa Sơ đồ lai: P : Bè aa (cao) x mÑ Aa(thÊp) GP: a A, a F1: KG: 1 Aa : 1 aa KH: 1 tÇm vãc thÊp : 1 tÇm vãc cao (con trai cã tÇm vãc cao aa). 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,5 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm 0,75 ®iÓm. 4.4. Cñng cè : 5ph ? Vì sao nói kĩ thuật gen có vai trò quan trọng trong Sinh học hiện đại. ? Vì sao gây đột biến nhân tạo thờng là khâu đầu tiên của chọn giống. ? Vì sao tự thụ phấn và giao phối gần dẫn đến thoái hóa giống nhng chúng vẫn dùng trong chän gièng. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ :1ph - Hoµn thµnh c¸c c©u hái trang 117. - ¤n l¹i phÇn biÕn dÞ vµ di truyÒn. - Giê sau kiÓm tra häc k×.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ............................................................................................................................

(113) Tiết 36: Bài 33: Gây đột biến nhân tạo trong chọn giống Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1.Môc tiªu : a. KiÕn thøc : - Học sinh nắm đợc sự cần thiết phải chọn tác nhân cụ thể khi gây đột biến. - Phơng pháp sử dụng tác nhân vật lí và tác nhân hoá học để gây đột biến. - Giải thích đợc sự giống và khác nhau trong việc sử dụng các thể đột biến trong chän gièng VSV vµ thùc vËt. b. KÜ n¨ng : - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp kiÕn thøc. - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. c. Thái độ : - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Thông tin về các tác nhân gây đột biến nhân tạo. * Häc sinh : - §äc tríc bµi 33. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi : GV đặt câu hỏi: Thế nào là đột biến? Đột biến có ý nghĩa nh thế nào trong thực tiÔn? Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Gây đột biến nhân tạo bằng I . Gây đột biến nhân tạo 14ph t¸c nh©n vËt lÝ. b»ng t¸c nh©n vËt lÝ. 1. C¸c tia phãng x¹: GV : giíi thiÖu s¬ lîc 3 lo¹i t¸c nh©n vËt lÝ - C¸c tia phãng x¹ (...) xuyªn chÝnh: tia phãng x¹, tia tö ngo¹i, sèc nhiÖt. qua mô, tác động lên ADN HS: l¾ng nghe GV giíi thiÖu. gây đột biến gen, chấn thơng GV : yêu cầu HS đọc thông tin mục I.1 và NST gây đột biến NST. th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái: - Trong chän gièng thùc vËt, - T¹i sao c¸c tia phãng x¹ cã kh¶ n¨ng g©y chiÕu x¹ vµo h¹t n¶y mÇm, đột biến? đỉnh sinh trởng, chiếu xạ vào - Ngời ta sử dụng tia phóng xạ để gây đột m« thùc vËt nu«i cÊy. biÕn ë thùc vËt theo nh÷ng c¸ch nµo? 2. Tia tö ngo¹i:.

(114) - Tại sao tia tử ngoại thờng đợc dùng để xử lí các đối tợng có kích thớc bé? - Sèc nhiÖt lµ g×? t¹i sao sèc nhiÖt còng cã khả năng gây đột biến? Sốc nhiệt chủ yếu gây ra loại đột biến nào? HS: nghiên cứu thông tin SGK, trao đổi nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 2: Gây đột biến nhân tạo bằng t¸c nh©n ho¸ häc.. 10ph. GV : yêu cầu HS đọc thông tin SGK mục II th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: - T¹i sao khi thÊm vµo tÕ bµo, mét sè ho¸ chất lại gây đột biến gen? Trên cơ sở nào mà ngời ta hi vọng có thể gây ra những đột biÕn theo ý muèn? - T¹i sao dïng c«nxixin cã thÓ g©y ra c¸c thÓ ®a béi? - Ngời ta dùng tác nhân hoá học để tạo ra các đột biến bằng những phơng pháp nào? HS: nghiên cứu thông tin SGK, trao đổi nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 3: Sử dụng đột biến nhân tạo trong chän gièng. GV định hớng: sử dụng đột biến nhân tạo. 10ph. - Tia tö ngo¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng xuyªn s©u. - dïng xö lÝ VSV, bµo tö, h¹t phấn gây đột biến gen. 3. Sèc nhiÖt: - Sèc nhiÖt lµ sù t¨ng hoÆc giảm nhiệt độ môi trờng 1 cách đột ngột làm cho cơ chế b¶o vÖ c©n b»ng c¬ thÓ kh«ng kÞp ®iÒu chØnh  tæn th¬ng thoi ph©n bµo  rèi lo¹n  đột biến số lợng NST  chấn th¬ng. - Dïng g©y ®a béi thÓ ë thùc vật. (đặc biệt cây họ cà). II. Gây đột biến nhân tạo b»ng t¸c nh©n ho¸ häc. - Dïng ho¸ chÊt (EMS. NMU, NEU...) gây đột biến gen: chóng ngÊm vµo tÕ bµo tác động vào tế bào  tác động lªn ph©n tö ADN lµm mÊt thay thÕ hoÆc thªm mét cÆp nuclª«tit. Cã lo¹i ho¸ chÊt chỉ tác động 1 loại nuclêôtit nhất định  có khả năng chủ động gây dột biến theo ý muèn. - Dïng conxixin t¹o thÓ ®a béi. C«nxixin thÊm vµo m« ®ang ph©n bµo, c«nxixin c¶n trë sù h×nh thµnh thoi ph©n bµo lµm NST kh«ng ph©n li. - Ph¬ng ph¸p: ng©m h¹t kh« hay h¹t ®ang n¶y mÇm ë thêi điểm nhất định vào dung dịch hoá chất có nồng độ thÝch hîp. + Tiªm dung dÞch vµo bÇu nhuþ. + QuÊn b«ng tÈm ho¸ chÊt vào đỉnh sinh trởng. + Cho hoá chất tác động lên tinh hoµn hoÆc buång trøng. III. Sử dụng đột biến nhân t¹o trong chän gièng. - Các đột biến nhân tạo đợc.

(115) trong chän gièng gåm: + Chän gièng VSV, chän gièng c©y trång, chọn giống động vật. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: - Ngời ta sử dụng các thể đột biến trong chän gièng VSV vµ c©y trång theo híng nµo? T¹i sao? - T¹i sao ngêi ta Ýt sö dông ph¬ng ph¸p g©y đột biến trong chọn giống vật nuôi? HS: nghiên cứu thông tin SGK, trao đổi nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái.. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. sö dông lµm nguyªn liÖu chän gièng ¸p dông chñ yÕu víi VSV vµ c©y trång. 1. Chän gièng VSV : - Chọn các thể đột biến tạo ra chÊt cã ho¹t tÝnh cao. - Chọn thể đột biến sinh trởng mạnh để tăng sinh khối ë nÊm men vµ vi khuÈn. - Chọn các thể đột biến giảm søc sèng, kh«ng cßn kh¶ năng gây bệnh để sản xuất v¨cxin. 2. Trong chän gièng c©y trång: - Chọn các đột biến rút ngắn thêi gian sinh trëng, t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt lîng, chèng s©u bÖnh, chèng chÞu đợc với điều kiện bất lợi để nh©n lªn hoÆc sö dông lai t¹o kết hợp với chọn lọc để tạo ra gièng míi. 3. §èi víi vËt nu«i: - Chỉ sử dụng với 1 số động vËt bËc thÊp khã ¸p dông cho động vật bậc cao vì động vật bËc cao s¬ quan sinh s¶n n»m s©u trong c¬ thÓ, dÔ g©y chÕt hoÆc khã ¸p dông.. d. Cñng cè : 8ph ? Con ngời đã sử dụng tác nhân nào để gây đột biến nhân tạo và tiến hành nh thế nào. ? Tại sao ngời ta cần chọn tác nhân cụ thể khi gây đột biến. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ : 2ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. - §äc tríc bµi 34.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ............................................................................................................................

(116) TiÕt 37: Bµi 34: Tho¸i ho¸ do tù thô phÊn vµ do giao phèi gÇn / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh hiểu và trình bày đợc nguyên nhân thoái hóa của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật, vai trò của 2 trờng hợp trên trong chọn gièng. - Trình bày đợc phơng pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn. b. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 34.1 tíi 34.3 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 34. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) ? Khi gây đột biến bằng tác nhân hóa học ngời ta sử dụng các biện pháp nào. * §¸p ¸n : - Dùng hoá chất (EMS. NMU, NEU...) gây đột biến gen: chúng ngấm vào tế bào tác động vào tế bào  tác động lên phân tử ADN làm mất thay thế hoặc thêm một cặp nuclêôtit. Có loại hoá chất chỉ tác động 1 loại nuclêôtit nhất định  có khả năng chủ động gây dột biến theo ý muốn. - Dïng conxixin t¹o thÓ ®a béi. C«nxixin thÊm vµo m« ®ang ph©n bµo, c«nxixin c¶n trë sù h×nh thµnh thoi ph©n bµo lµm NST kh«ng ph©n li. - Phơng pháp: ngâm hạt khô hay hạt đang nảy mầm ở thời điểm nhất định vào dung dịch hoá chất có nồng độ thích hợp. + Tiªm dung dÞch vµo bÇu nhuþ. + Quấn bông tẩm hoá chất vào đỉnh sinh trởng. + Cho hoá chất tác động lên tinh hoàn hoặc buồng trứng. c. Bµi míi : Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian.

(117) Hoạt động 1: Hiện tợng thoái hoá.. 14ph. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK môc I, th¶o luËn : ? HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn biÓu hiÖn nh thÕ nµo. HS : nghiªn cøu SGK môc I, th¶o luËn vµ th¶o luËn. GV: cho HS quan s¸t H 34.1 minh ho¹ hiÖn tîng tho¸i ho¸ ë ng« do tù thô phÊn. HS quan sát H 34.1 để thấy hiện tợng thoái ho¸ ë ng«, nªu VD: VD: hång xiªm, bëi, v¶i tho¸i ho¸ qu¶ nhá, Ýt qu¶, kh«ng ngät. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Giao phèi gÇn lµ g×? G©y ra hËu qu¶ g× ë sinh vËt. HS: tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. Hoạt động 2: Nguyên nhân của hiện tợng 10ph tho¸i ho¸. GV : giíi thiÖu H 34.3 ; mµu xanh biÓu thÞ thể đồng hợp. GV : yªu cÇu HS quan s¸t H 34.3 th¶o luËn vµ tr¶ lêi: ? Qua c¸c thÕ hÖ tù thô ph¸n hoÆc giao phèi cận huyết, tỉ lệ thể đồng hợp và dị hợp biến đổi nh thế nào. ? T¹i sao tù thô phÊn ë c©y giao phÊn vµ giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tợng thoái hoá. HS : nghiªn cøu kÜ H 34.3, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi : + Tỉ lệ đồng hợp tăng, tỉ lệ dị hợp giảm. + C¸c gen lÆn ë tr¹ng th¸i dÞ hîp chuyÓn sang trạng thái đồng hợp  các gen lặn có hại gÆp nhau biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng cã h¹i, g©y hiÖn tîng tho¸i ho¸. GV mở rộng thêm: ở một số loài động vật, thực vật cặp gen đồng hợp không gây hại nên không dẫn đến hiện tợng thoái hoá  có thÓ tiÕn hµnh giao phèi gÇn. Hoạt động 3: vai trò của phơng pháp tự thụ 5ph. I. HiÖn tîng tho¸i ho¸. 1. HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn: c¸c c¸ thÓ cña thÕ hÖ kÕ tiÕp cã søc sèng dÇn biÓu hiÖn c¸c dÊu hiÖu nh ph¸t triÓn chËm, chiÒu cao c©y vµ n¨ng suÊt gi¶m dÇn, nhiÒu c©y bÞ chết, bộc lộ đặc điểm có hại. 2. HiÖn tîng tho¸i ho¸ do giao phối gần ở động vật: - Giao phèi gÇn (giao phèi cËn huyÕt) lµ sù giao phèi gi÷a c¸c con c¸i sinh ra tõ 1 cÆp bè mÑ hoÆc gi÷a bè mÑ víi con c¸i cña chóng. - Giao phèi gÇn g©y ra hiÖn tîng tho¸i ho¸ ë thÕ hÖ con ch¸u: sinh trëng vµ ph¸t triÓn yÕu, kh¶ n¨ng sinh s¶n gi¶m, qu¸i thai,dÞ tËt bÈm sinh, chÕt non… II. Nguyªn nh©n cña hiÖn tîng tho¸i ho¸.. - Tù thô phÊn hoÆc giao phèi gần ở động vật gây ra hiện tợng thoái hoá vì tạo ra cặp gen lặn đồng hợp gây hại.. III. Vai trß cña ph¬ng ph¸p.

(118) phÊn vµ giao phèi cËn huyÕt trong chän gièng. GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và tr¶ lêi c©u hái: ? T¹i sao tù thô phÊn b¾t buéc vµ giao phèi gÇn g©y ra hiÖn tîng tho¸i ho¸ nhng nh÷ng phơng pháp này vẫn đợc ngời ta sử dụng trong chän gièng. HS : đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. tù thô phÊn vµ giao phèi cËn huyÕt trong chän gièng. - Dùng phơng pháp này để cñng cè vµ duy tr× 1 sè tÝnh tr¹ng mong muèn, t¹o dßng thuÇn, thuËn lîi cho sù kiÓm tra đánh giá kiểu gen của tõng dßng, ph¸t hiÖn c¸c gen xấu để loại ra khỏi quần thể, chuẩn bị lai khác dòng để tạo u thÕ lai.. d. Cñng cè: 8ph ? Tại sao tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật qua nhiều thÕ hÖ cã thÓ g©y ra hiÖn tîng tho¸i hãa? Cho VD. ? Trong chän gièng, ngêi ta dïng 2 ph¬ng ph¸p tù thô phÊn b¾t buéc vµ giao phèi gần nhằm mục đích gì. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu vai trß cña dßng thuÇn trong chän gièng.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =============================. TiÕt 38: Bµi 35: ¦u thÕ lai Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu : a. KiÕn thøc : - Học sinh nắm đợc khái niệm u thế lai, cơ sở di truyền của hiện tợng u thế lai, lí do không dùng cơ thể lai để nhân giống. - Nắm đợc các phơng pháp thờng dùng để tạo u thế lai. - Hiểu và trình bày đợc khái niệm lai kinh tế và phơng pháp thờng dùng để tạo cơ thÓ lai kinh tÕ ë níc ta. b. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. c. Thái độ:.

(119) - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 35 SGK. - tranh 1 số giống động vật; bò, lợn, dê  Kết quả của phép lai kinh tế. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 35. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) ? HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn biÓu hiÖn nh thÕ nµo. * §¸p ¸n : HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn: c¸c c¸ thÓ cña thÕ hÖ kÕ tiÕp cã søc sèng dÇn biÓu hiÖn c¸c dÊu hiÖu nh ph¸t triÓn chËm, chiÒu cao c©y vµ n¨ng suÊt giảm dần, nhiều cây bị chết, bộc lộ đặc điểm có hại. VD: hång xiªm, bëi, v¶i tho¸i ho¸ qu¶ nhá, Ýt qu¶, kh«ng ngät. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 14ph I. HiÖn tîng u thÕ lai. Hoạt động 1: Hiện tợng u thế lai. GV: cho HS quan sát H 35 phóng to và đặt c©u hái: ? So s¸nh c©y vµ b¾p ng« cña 2 dßng tù thô phÊn víi c©y vµ b¾p ng« ë c¬ thÓ lai F 1 trong H 35. HS: quan sát hình, chú ý đặc điểm: chiều cao c©y, chiÒu dµi b¾p, sè lîng h¹t, tr¶ lêi: + Cơ thể lai F1 có nhiều đặc điểm trội hơn c©y bè mÑ. GV: nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ cho biÕt: hiện tợng trên đợc gọi là u thế lai. ? ¦u thÕ lai lµ g×? Cho VD minh ho¹ u thÕ lai ở động vật và thực vật. HS: nghiªn cøu SGK, kÕt hîp víi néi dung võa so s¸nh nªu kh¸i niÖm u thÕ lai. HS: lÊy VD. GV cung cÊp thªm 1 sè VD. Hoạt động 2: Nguyên nhân của hiện tợng u thÕ lai. GV : yêu cầu HS đọc thông tin SGK thảo luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? T¹i sao khi lai 2 dßng thuÇn u thÕ lai thÓ hiÖn râ nhÊt.. - ¦u thÕ lai lµ hiÖn tîng c¬ thÓ lai F1 cã u thÕ h¬n h¼n so víi bè mÑ: cã søc sèng cao h¬n, sinh trëng nhanh, ph¸t triÓn m¹nh, chèng chÞu tèt, n¨ng suÊt cao h¬n. - ¦u thÕ lai biÓu hiÖn râ khi lai gi÷a c¸c dßng thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau.. 5ph. II: Nguyªn nh©n cña hiÖn tîng u thÕ lai. - Khi lai 2 dßng thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau, u thÕ lai biÓu hiÖn râ nhÊt ë F1 v× hÇu hÕt c¸c cÆp gen ë tr¹ng th¸i.

(120) ? T¹i sao u thÕ lai biÓu hiÖn râ nhÊt ë F 1 sau đó giảm dần qua các thế hệ. HS : nghiªn cøu SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: + ¦u thÕ lai râ v× xuÊt hiÖn nhiÒu gen tréi cã lîi ë con lai F1. + C¸c thÕ hÖ sau u thÕ lai gi¶m dÇn v× tØ lÖ dÞ hîp gi¶m. ? Muốn duy trì u thế lai con ngời đã làm gì. HS: nh©n gièng v« tÝnh. Hoạt động 3: Các phơng pháp tạo u thế lai. GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK, thảo luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Con ngời đã tiến hành tạo u thế lai ở cây trång b»ng ph¬ng ph¸p nµo. ? Nªu VD cô thÓ. HS: đọc thông tin SGK, thảo luận và trả lời c©u hái. GV: gi¶i thÝch thªm vÒ lai kh¸c thø vµ lai khác dòng. Lai khác dòng đợc sử dụng phổ biÕn h¬n. ? Con ngời đã tiến hành tạo u thế lai ở vật nu«i b»ng ph¬ng ph¸p nµo?VD. HS: nghiên cứu SGK và nêu đợc các phơng ph¸p. + Lai kinh tÕ. + ¸p dông ë lîn, bß. GV: cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ c¸c gièng vËt nu«i. ? Tại sao không dùng con lai F1 để nhân gièng. HS: nÕu nh©n gièng th× sang thÕ hÖ sau c¸c gen lặn gây hại ở trạng thái đồng hợp sẽ biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng. GVmë réng: ë níc ta lai kinh tÕ thêng dïng con cái trong nớc lai với con đực giống ngo¹i. - áp dụng kĩ thuật giữ tinh đông lạnh.. 10ph. dÞ hîp chØ biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng tréi cã lîi. + TÝnh tr¹ng sè lîng (h×nh th¸i, n¨ng suÊt) do nhiÒu gen trội quy định. - Sang thÕ hÖ sau, tØ lÖ dÞ hîp gi¶m nªn u thÕ lai gi¶m. Muèn kh¾c phôc hiÖn tîng nµy, ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh (gi©m, ghÐp, chiÕt...). III: C¸c ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai. 1. Ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë c©y trång: - Lai kh¸c dßng: t¹o 2 dßng tù thô phÊn råi cho giao phÊn víi nhau. VD: ë ng« lai (F1) cã n¨ng suÊt cao h¬n tõ 25 – 30 % so gièng ng« tèt. - Lai kh¸c thø: lai gi÷a 2 thø hoÆc tæng hîp nhiÒu thø cña 1 loµi. VD: Lóa DT17 t¹o ra tõ tæ hîp lai gi÷a gièng lóa DT10 víi OM80 n¨ng suÊt cao (DT10 vµ chÊt lîng cao (OM80). 2. Ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë vËt nu«i: - Lai kinh tÕ: cho giao phèi gi÷a cÆp vËt nu«i bè mÑ thuéc 2 dßng thuÇn kh¸c nhau råi dïng con lai F1 lµm s¶n phÈm. VD: Lîn Ø Mãng C¸i x Lîn Đại Bạch  Lợn con mới đẻ nÆng 0,7 – 0,8 kg t¨ng träng nhanh, tØ lÖ n¹c cao..

(121) d. Cñng cè: 8ph ? ¦u thÕ lai lµ g×? Cho biÕt c¬ së di truyÒn cña hiÖn tîng trªn? Muèn duy tr× u thÕ lai th× ph¶i thùc hiÖn biÖn ph¸p g×. ? Lai kinh tế là gì? ở nớc ta lai kinh tế đợc thực hiện dới hình thức nào? Cho VD. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu thªm vÒ c¸c thµnh tùu u thÕ lai vµ lai kinh tÕ ë ViÖt Nam. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =========================== TiÕt 39: Bµi 36: C¸c ph¬ng ph¸p chän läc / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc phơng pháp chọn lọc hàng loạt 1 lần và nhiều lần, thích hợp cho sử dụng đối với đối tợng nào, những u nhợc điểm của phơng pháp chọn lọc này. - Trình bày đợc phơng pháp chọn lọc cá thể, những u thế và nhợc điểm so với phơng pháp chọn lọc hàng loạt, thích hợp sử dụng với đối tợng nào. b. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 36.1 vµ 36.2 SGK. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 36. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) ? ¦u thÕ lai lµ g×? Nguyªn nh©n cña hiÖn tîng u thÕ lai. §¸p ¸n: - ¦u thÕ lai lµ hiÖn tîng c¬ thÓ lai F1 cã u thÕ h¬n h¼n so víi bè mÑ: cã søc sèng cao h¬n, sinh trëng nhanh, ph¸t triÓn m¹nh, chèng chÞu tèt, n¨ng suÊt cao h¬n..

(122) - Khi lai 2 dßng thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau, u thÕ lai biÓu hiÖn râ nhÊt ë F1 v× hÇu hÕt c¸c cÆp gen ë tr¹ng th¸i dÞ hîp chØ biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng tréi cã lîi. + Tính trạng số lợng (hình thái, năng suất) do nhiều gen trội quy định. - Sang thÕ hÖ sau, tØ lÖ dÞ hîp gi¶m nªn u thÕ lai gi¶m. Muèn kh¾c phôc hiÖn tîng nµy, ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh (gi©m, ghÐp, chiÕt...). c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Vai trò của chọn lọc trong I : Vai trß cña chän läc trong 5ph chän gièng. chän gièng. - §¸nh gi¸, chän läc nhiÒu GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK môc I lần mới có giống tốt đáp ứng th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: yªu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu ? Vai trß cña chän läc trong chän gièng. dïng. HS : nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Gièng tèt bÞ tho¸i ho¸ do + Tr¸nh tho¸i ho¸. giao phối gần, do đột biến, + Phơng pháp đột biến, phơng pháp lai chỉ do lÉn gièng c¬ giíi cÇn t¹o ra nguån biÕn dÞ. chän läc. GV : tuú theo môc tiªu chän läc, h×nh thøc - Các phơng pháp gây đột biÕn, lai h÷u tÝnh chØ t¹o ra sinh s¶n  lùa chän ph¬ng ph¸p thÝch hîp. nguån biÕn dÞ cho chän läc  GV giíi thiÖu 2 ph¬ng ph¸p chän läc hµng lo¹t, chän läc c¸ thÓ. cần đợc kiểm tra đánh giá, HS: l¾ng nghe GV gi¶ng vµ tiÕp thu kiÕn chän läc. thøc. - Cã 2 ph¬ng ph¸p: chän läc hµng lo¹t, chän läc c¸ thÓ. 12ph II. Chän läc hµng lo¹t. Hoạt động 2 : Chọn lọc hàng loạt. GV : yêu cầu HS đọc thông tin mục II SGK, - Chän läc hµng lo¹t 1 lÇn. quan s¸t H 35.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: N¨m thø I, ngêi ta gieo trång ? Nªu c¸ch tiÕn hµnh chän läc hµng lo¹t 1 gièng khëi ®Çu, chän 1 nhãm lÇn vµ 2 lÇn. c¸ thÓ u tó phï hîp víi môc HS : đọc thông tin mục II SGK, quan sát H đích chọn lọc. Hạt của cây u 35.1 vµ tr¶ lêi c©u hái. tú đợc thu hoạch chung để GV : cho HS tr×nh bµy trªn H 36.1, c¸c HS lµm gièng cho vô sau (n¨m khác nhận xét, đánh giá và rút ra kết luận. II). ë n¨m II, ngêi ta so s¸nh HS: tr×nh bµy. gièng t¹o ra víi gièng khëi GV : yêu cầu HS trao đổi nhóm và trả lời đầu và giống đối chứng. Qua c©u hái: đánh giá, nếu giống chọn lọc ? Chän läc hµng lo¹t 1 lÇn vµ 2 lÇn gièng vµ hàng loạt đã đạt yêu cầu thì kh¸c nhau nh thÕ nµo. kh«ng cÇn chän läc lÇn 2. ? Cho biÕt u nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy. - NÕu gièng mang chän läc ? Phơng pháp này thích hợp đối với đối tợng tho¸i ho¸ nghiªm träng nµo. không đồng nhất về chiều HS: trao đổi nhóm nêu đợc: cao vµ kh¶ n¨ng sinh tr+ gièng biÖn ph¸p tiÕn hµnh. ëng ..... th× tiÕp tôc chän läc + Khác nhau: chọn lọc 1 lần trên đối tợng lần 2 cho đến khi nào vợt ban đầu. Chọn lần 2 trên đối tợng đã qua ở gièng ban ®Çu. n¨m I. - Ưu điểm: đơn giản, dễ làm, Ýt tèn kÐm, cã thÓ ¸p dông GV: cho HS lµm bµi tËp  SGK trang 106..

(123) HS: trao đổi nhóm, dựa vào kiến thức ở trên và nêu đợc: Giống lúa A chọn lọc lần 1, gièng lóa B chän läc lÇn 2.. Hoạt động 3 : Chọn lọc cá thể.. GV: yêu cầu HS quan sát H 36.2, đọc thông tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Chọn lọc cá thể đợc đợc tiến hành nh thế nµo. HS : nghiªn cøu môc III, quan s¸t H 36.2 và nêu đợc cách tiến hành. GV : yªu cÇu HS tr×nh bµy trªn H 36.1 vµ choVD. ? Cho biÕt u, nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy. ? Phơng pháp này thích hợp với loại đối tợng nào. HS : tr×nh bµy trªn H 36.1 vµ cho VD.. 12ph. réng r·i. - Nhîc ®iÓm: chØ dùa vµo kiÓu h×nh nªn dÔ nhÇm víi thêng biÕn ph¸t sinh do khÝ hậu và địa hình, không kiểm tra đợc kiểu gen. - Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c©y giao phÊn, c©y tù thô phÊn vµ vËt nu«i. III. Chän läc c¸ thÓ. - C¸ch tiÕn hµnh + ë n¨m I trªn ruéng chän gièng khëi ®Çu, ngêi ta chän ra nh÷ng c¸ thÓ tèt nhÊt. H¹t của mỗi cây đợc gieo riêng thµnh tõng dßng (n¨m II). + ë n¨m II, ngêi ta so s¸nh c¸c dßng víi nhau, so víi giống khởi đầu và giống đối chứng để chọn dòng tốt nhất, đáp ứng mục tiêu đặt ra. - Nếu cha đạt yêu cầu thì tiến hµnh chän lÇn 2. + Ưu: phối hợp đợc chọn lọc dùa trªn kiÓu h×nh víi kiÓm tra, đánh giá kiểu gen. + Nhîc: theo dâi c«ng phu, khã ¸p dông réng r·i. - Chän läc c¸ thÓ thÝch hîp với đối tợng: cây tự thụ phấn, nh©n gièng v« tÝnh. Víi c©y giao phÊn ph¶i chän läc nhiÒu lÇn. Với vật nuôi: kiểm tra đợc gièng.. d. Cñng cè: 8ph ? Phơng pháp chọn lọc hàng loạt một lần và hai lần đợc tiến hành nh thế nào, có u điểm gì và thích hợp với đối tợng nào. ? Phơng pháp chọn lọc cá thể đợc tiến hành nh thế nào? Ưu, nhợc điểm gì. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK trang 107. - Nghiªn cøu bµi 37 theo néi dung trong b¶ng.. Néi dung Ph¬ng ph¸p. VÝ dô.

(124) Thµnh tùu Chän gièng c©y trång Chän gièng vËt nu«i 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =========================== TiÕt 40: Bµi 37: Thµnh tùu chän gièng ë ViÖt Nam Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1.Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc các phơng pháp thờng sử dụng chọn giống vật nuôi và cây trång. - Trình bày đợc phơng pháp đợc xem là cơ bản trong chọn giống cây trồng. - Trình bày đợc phơng pháp chủ yếu trong chọn giống vật nuôi. - Trình bày đợc các thành tựu nổi bật trong chọn giống cây trồng và vật nuôi. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ, - Ph©n tÝch, tæng hîp kiÕn thøc. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n, say mª nghiªn cøu khoa häc. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - ChuÈn bÞ tê giÊy khæ to cã in s½n néi dung. * Häc sinh: - Nghiên cứu kĩ bài 37 theo nội dung GV đã giao. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) ? Vai trß cña chän läc trong chän gièng. ? Nªu c¸ch tiÕn hµnh chän läc hµng lo¹t 1 lÇn vµ 2 lÇn. §¸p ¸n: * - Đánh giá, chọn lọc nhiều lần mới có giống tốt đáp ứng yêu cầu sản xuất và tiªu dïng. - Giống tốt bị thoái hoá do giao phối gần, do đột biến, do lẫn giống cơ giới cần chän läc. - Các phơng pháp gây đột biến, lai hữu tính chỉ tạo ra nguồn biến dị cho chọn lọc  cần đợc kiểm tra đánh giá, chọn lọc..

(125) * - Chän läc hµng lo¹t 1 lÇn. N¨m thø I, ngêi ta gieo trång gièng khëi ®Çu, chän 1 nhóm cá thể u tú phù hợp với mục đích chọn lọc. Hạt của cây u tú đợc thu hoạch chung để làm giống cho vụ sau (năm II). ở năm II, ngời ta so sánh giống tạo ra với giống khởi đầu và giống đối chứng. Qua đánh giá, nếu giống chọn lọc hàng loạt đã đạt yêu cầu thì không cần chọn lọc lần 2. - Nếu giống mang chọn lọc thoái hoá nghiêm trọng không đồng nhất về chiều cao và khả năng sinh trởng ..... thì tiếp tục chọn lọc lần 2 cho đến khi nào vợt giống ban ®Çu. c. Bµi míi: GV tóm tắt kiến thức của các tiết trớc về vấn đề nh gây đột biến nhân tạo, tạo u thế lai, các phơng pháp chọn lọc cho đến nay đã thu đợc những thành tựu đáng kÓ. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Tìm hiểu các thành tựu chọn C¸c thµnh tùu chän gièng ë 29ph gièng ë ViÖt Nam. ViÖt Nam. GV: yªu cÇu chia líp thµnh 4 nhãm: + Nhãm 1 + 2: hoµn thµnh néi dung I: thµnh tùu chän gièng c©y trång. + Nhãm 3 + 4: thµnh tùu chän gièng vËt nu«i. HS: các nhóm đã chuẩn bị trớc nội dung ở nhà và trao đổi nhóm, hoàn thành nội dung vµo giÊy khæ to. GV: gọi đại diện nhóm trình bày nội dung đã hoàn thành. HS: hoµn thµnh. GV: gäi HS nhËn xÐt chÐo. HS: nhËn xÐt. GV: gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc, chèt l¹i b¶ng chuÈn.. Chän gièng c©y trång. B¶ng: Thµnh tùu chän gièng ë ViÖt Nam Ph¬ng ph¸p VÝ dô 1. Gây đột biến nhân tạo - ë lóa: t¹o gièng lóa tÎ cã mïi th¬m a. Gây đột biến nhân tạo rồi nh gạo tám thơm. chọn cá thể để tạo giống - Đậu tơng sinh trởng ngắn, chịu rét, míi. h¹t to, vµng,... b. Phối hợp giữa lai hữu tính - Giống lúa DT10 x. Giống lúa đột và sử lí đột biến. biÕn A20  lóa DT16. c. Chọn giống bằng chọn - Giống táo đào vàng do xử lí đột biến dòng tế bào xôma có biến dị đỉnh sinh trởng cây non của giống táo hoặc đột biến xôma. Gia Léc qu¶ to, mµu vµng da cam, ngọt có vị thơm, năng suất đạt 40 – 50 tÊn/ha. 2. Lai hữu tính để tạo biến dị tæ hîp hoÆc chän läc c¸ thÓ tõ c¸c gièng hiÖn cã..

(126) a. T¹o biÕn dÞ tæ hîp. b. Chän läc c¸ thÓ.. 3. T¹o gièng u thÕ lai (ë F1). 4. T¹o gièng ®a béi thÓ. 1. T¹o gièng míi. Chän gièng vËt nu«i. 2. Cải tạo giống địa phơng: dïng con c¸i tèt nhÊt cña giống địa phơng, lai với con đực tốt nhất của giống ngoại nhập, con đực dùng liên tiếp qua nhiÒu thÕ hÖ. 3. T¹o u thÕ lai. 4. Nu«i thÝch nghi víi c¸c gièng nhËp néi. 5. øng dông c«ng nghÖ sinh häc trong c«ng t¸c gièng. - Gièng lóa DT10 x OM80  gièng lóa DT17 n¨ng suÊt cao, h¹t g¹o trong, c¬m dÎo. - Tõ gièng cµ chua §µi Loan chän läc c¸ thÓ  gièng cµ chua P375 thÝch hîp cho vïng th©m canh. - Giống ngô lai đơn ngắn ngày LVN 20 chống đổ tốt, thích hợp với vụ đông xuân trên chân đất lầy thụt, đạt 6-8 tÊn/ha. - Giống ngô lai đơn LVN 10 dài ngày, cã thêi gian sinh trëng 125 ngµy, chÞu hạn, chống đổ và kháng sâu bệnh tốt. - Gièng d©u B¾c Ninh thÓ tø béi x gièng lìng béi 2n  gièng d©u sè 12 (3n) cã b¶n l¸ dÇy, mµu xanh ®Ëm, thÞt l¸ nhiÒu, tØ lÖ sèng cao, n¨ng suÊt cao. - Gièng lîn §¹i B¹ch x gièng lîn Ø 81  §¹i b¹ch Ø 81. - Gièng lîn Bícsai x gièng lîn Ø 81  Bơcsai ỉ 81. hai giống đại bạch ỉ 81 và Bơcsai 81 dễ nuôi, mắn đẻ, đẻ nhiÒu con, thÞt th¬m ngon, x¬ng nhá, tÇm vãc to, t¨ng träng nhanh, thÞt nÆc nhiều phát huy đặc điểm tốt của bố mÑ, kh¾c phôc nhîc ®iÓm cña lîn Ø: nhiÒu mì, lng vâng, ch©n ng¾n, bông sÖ. - Lai B¬csai x Ø mãng c¸i  C¶i t¹o 1 sè nhîc ®iÓm cña Ø Mãng C¸i, n©ng cao tÇm vãc gièng ngo¹i, tØ lÖ n¹c cao, kh¶ n¨ng thÝch øng tèt. - Bß Vµng ViÖt Nam x bß s÷a Hµ Lan bß s÷a s¶n lîng s÷a cao. - Lîn lai kinh tÕ: Ø Mãng C¸i x §¹i B¹ch cã søc sèng cao, t¨ng träng nhanh, tØ lÖ n¹c cao. - C¸ chÐp ViÖt Nam x C¸ chÐp Hungari. - Gµ ri ViÖt Nam x gµ Tam Hoµng. - Gièng c¸ chim tr¾ng, gµ Tam Hoµng, bß s÷a nhËp néi, nu«i thÝch øng víi khÝ hËu vµ ch¨m sãc ë ViÖt Nam cho n¨ng suÊt thÞt, trøng, s÷a cao. - CÊy chuyÓn ph«i tõ bß mÑ cao s¶n.

(127) sang bß c¸i kh¸c  Tõ bß mÑ t¹o 1005000 con/n¨m. - Thô tinh nh©n t¹o b»ng tinh trïng b¶o qu¶n trong m«i trêng pha chÕ giảm số lợng, nâng cao chất lợng đực gièng, thuËn lîi s¶n xuÊt ë vïng s©u vïng xa. - Công nghệ gen để phát hiện giới tính  điều chỉnh đực cái trong sản xuất. Xác định kiểu gen  chọn giống tèt.. d. Cñng cè: 8ph GV: yªu cÇu HS tr×nh bµy c¸c ph¬ng ph¸p chñ yÕu trong chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång. HS: tr¶ lêi theo néi dung b¶ng chuÈn. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 38. - Hai gièng lóa cã cïng thêi gian sinh trëng nhng kh¸c nhau vÒ chiÒu cao c©y, mµu s¾c, kÝch thíc. - Híng dÉn: C©u 1: Trong chän gièng c©y trång, ph¬ng ph¸p chñ yÕu: lai h÷u tÝnh t¹o biÕn dÞ tæ hîp v× nã t¹o nguån biÕn dÞ cho chän läc. C©u 2: lai gièng lµ ph¬ng ph¸p chñ yÕu vµ nã t¹o nguån biÕn dÞ tæ hîp cho gièng míi, c¶i t¹o gièng cã n¨ng suÊt thÊp vµ t¹o u thÕ lai. C©u 3: LÜnh vùc chän lóa, ng«, lîn, gµ.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... TiÕt 41: Bµi 38: Thùc hµnh TËp dît thao t¸c giao phÊn Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc:.

(128) - Học sinh trình bày đợc các thao tác giao phấn ở cây tự thụ phấn và cây giao phấn. - Cñng cè lÝ thuyÕt vÒ lai gièng. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS quan s¸t h×nh, tËp thao t¸c trªn m½ vËt. - ¸p dông kiÕn thøc vµo thùc hµnh trªn mÉu vËt thËt. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ thùc vËt. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 38 SGK, tranh phãng to cÊu t¹o 1 hoa lóa. - Hai gièng lóa cã cïng thêi gian sinh trëng nhng kh¸c nhau vÒ chiÒu cao c©y, mµu s¾c, kÝch thíc. - Kéo, kẹp nhỏ, bao cách li, ghim, cọc cắm, nhãn ghi công thức lai, chậu, vại để trång c©y. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 38. - Hai gièng lóa cã cïng thêi gian sinh trëng nhng kh¸c nhau vÒ chiÒu cao c©y, mµu s¾c, kÝch thíc. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Tìm hiểu các thao tác giao phÊn. GV: kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. HS: đặt mẫu trên bàn cho nhóm trởng kiểm tra, b¸o c¸o. GV : chia 4 – 6 em/ nhãm, híng dÉn HS c¸ch chän c©y mÑ, b«ng hoa, bao c¸ch vµ c¸c dông cô dïng trong giao phÊn. HS : chó ý nghe vµ ghi chÐp. GV : cho HS quan s¸t H 38 SGK hoÆc xem băng đĩa hình về công tác giao phấn ở cây giao phÊn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Tr×nh bµy c¸c bíc tiÕn hµnh giao phÊn ë c©y giao phÊn. HS : c¸c nhãm quan s¸t tranh, chó ý c¸c thao tác cắt, rắc phấn, bao nilon ... trao đổi nhóm để nêu đợc các thao tác. Rút ra kết. 20ph. I. T×m hiÓu c¸c thao t¸c giao phÊn. Bíc 1: Chän c©y mÑ, chØ gi÷ l¹i b«ng vµ hoa cha vì, kh«ng bÞ dÞ h×nh, kh«ng qu¸ non hay giµ, c¸c hoa kh¸c c¾t bá. Bớc 2: Khử đực ở cây hoa mẹ + C¾t chÐo vá trÊu ë phÝa bụng để lộ rõ nhị. + Dïng kÑp g¾p 6 nhÞ (c¶ bao phÊn) ra ngoµi. + Bao b«ng lóa l¹i, ghi râ ngµy th¸ng. - Bíc 3: Thô phÊn + NhÑ tay n©ng b«ng lóa cha c¾t nhÞ vµ l¾c nhÑ lªn b«ng lúa đã khử nhị..

(129) luËn. GV : yªu cÇu HS tiÕn hµnh thao t¸c trªn mÉu vËt. HS : c¸c nhãm tiÕn hµnh trªn mÉu. GV : theo dâi, híng dÉn c¸c nhãm HS yÕu. Hoạt động 2: Báo cáo thu hoạch. GV : yªu cÇu HS lªn b¶ng tr×nh bµy l¹i c¸c thao t¸c giao phÊn trªn mÉu vËt thËt. HS tr×nh bµy. HS : c¸c nhãm theo dâi. GV : cho HS nhËn xÐt chÐo. HS : nhËn xÐt, bæ sung. GV : nhận xét, đánh giá. + Bao nil«ng ghi ngµy th¸ng.. 15ph. II. B¸o c¸o thu ho¹ch.. d. Kiểm tra - đánh giá. 8ph HS : viÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. GV :- nhËn xÐt giê thùc hµnh. - Tuyªn d¬ng nhãm thùc hµnh tèt, nh¾c nhë nhãm lµm cha tèt. GV : yªu cÇu HS thu dän dông cô. HS : nhãm trùc nhËt thu dän phßng häc. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ : 1ph - Nghiªn cøu bµi 39. - KÎ b¶ng SGK tr115. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ gièng bß, lîn, gµ, vÞt, cµ chua, lóa, ng« cã n¨ng suÊt næi tiÕng ë ViÖt Nam vµ thÕ giíi. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ==========================. Ngày soạn:. /. TiÕt 42: Bµi 39: Thùc hµnh T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1.Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh biết cách su tầm t liệu, biết cách trng bày t liệu theo các chủ đề..

(130) - BiÕt ph©n tÝch, so s¸nh vµ b¸o c¸o nh÷ng ®iÒu rót ra tõ t liÖu. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS quan s¸t h×nh, tËp thao t¸c trªn m½ vËt. - ¸p dông kiÕn thøc vµo thùc hµnh trªn mÉu vËt thËt. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ thùc vËt. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh ¶nh su tÇm theo yªu cÇu SGK trang 114. - GiÊy khæ to, bót d¹. * Häc sinh: - KÎ b¶ng 39 SGK. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: GV chia lớp thành 4 nhóm: 2 nhóm cùng tìm hiểu chủ đề: “ Tìm hiểu thành tựu chän gièng vËt nu«i” hoÆc “ T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng c©y trång” HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Tìm hiểu thành tựu giống vật nu«i vµ c©y trång. GV : yªu cÇu HS: +Sắp xếp tranh ảnh theo chủ đề thành tựu chän gièng vËt nu«i, c©y trång. + Ghi nhËn xÐt vµo b¶ng 39.1; 39.2. HS: c¸c nhãm thùc hiÖn: + 1 sè HS d¸n tranh vµo giÊy khæ to theo chủ đề sao cho logic. + 1 sè HS chuÈn bÞ néi dung b¶ng 39. GV: quan s¸t, theo dâi híng dÉn c¸c nhãm HS yÕu. Hoạt động 2: Báo cáo thu hoạch. GV : yªu cÇu c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶. Mçi nhãm b¸o c¸o cÇn : + Treo tranh cña mçi nhãm. + Cử 1 đại diện thuyết minh. + Yªu cÇu néi dung phï hîp víi tranh d¸n. HS: 2 nhãm b¸o c¸o. HS: c¸c nhãm theo dâi vµ cã thÓ ®a c©u hái để nhóm trình bày trả lời, nếu không trả lời. Thêi gian. Néi dung. 15ph. I: T×m hiÓu thµnh tùu gièng vËt nu«i vµ c©y trång.. 20ph. II. B¸o c¸o thu ho¹ch..

(131) đợc thì nhóm khác có thể trả lời thay. GV : nhận xét và đánh giá kết quả nhóm. GV : bæ sung kiÕn thøc vµo b¶ng 39.1 vµ 39.2, chèt l¹i b¶ng chuÈn. B¶ng 39.1–C¸c tÝnh tr¹ng næi bËt vµ híng dÉn sö dông cña mét sè vËt nu«i STT 1 2 3 4. 5. Tªn gièng Gièng bß: - Bß s÷a Hµ Lan - Bß Sind C¸c gièng lîn - Lîn Ø Mãng C¸i - Lîn B¬csai C¸c gièng gµ - Gµ R«tri - Gµ Tam Hoµng C¸c gièng vÞt - VÞt cá, vÞt bÇu - VÞt kali cambet C¸c gièng c¸ - Rô phi đơn tính - ChÐp lai - C¸ chim tr¾ng. Híng dÉn sö dông - LÊy s÷a - LÊy con gièng - LÊy thÞt LÊy thÞt vµ trøng. TÝnh tr¹ng næi bËt - Cã kh¶ n¨ng chÞu nãng. - Cho nhiÒu s÷a, tØ lÖ b¬ cao. - Phát dục sớm, đẻ nhiều con. - NhiÒu n¹c, t¨ng träng nhanh. - Tăng trọng nhanh, đẻ nhiều trøng.. LÊy thÞt vµ trøng. DÔ thÝch nghi, t¨ng träng nhanh, đẻ nhiều trứng.. LÊy thÞt. DÔ thÝch nghi, t¨ng träng nhanh.. B¶ng 39.2 – TÝnh tr¹ng næi bËt cña gièng c©y trång STT Tªn gièng 1 Gièng lóa: - CR 203 - CM 2 - BIR 352 2 Gièng ng« - Ng« lai LNV 4 - Ng« lai LVN 20 3 Gièng cµ chua: - Cµ chua Hång Lan - Cµ chua P 375. TÝnh tr¹ng næi bËt - Ng¾n ngµy, n¨ng suÊt cao. - Chống chịu đựoc rầy nâu. - Kh«ng c¶m quang. - Kh¶ n¨ng thÝch øng réng. - Chống đổ tốt. - N¨ng suÊt tõ 8- 12 tÊn/ha. - ThÝch hîp víi vïng th©m canh. - N¨ng suÊt cao..

(132) d. Kiểm tra - đánh giá: 8ph HS: hoµn thµnh b¸o c¸o. GV:- nhËn xÐt giê thùc hµnh. - Tuyªn d¬ng nhãm thùc hµnh tèt, nh¾c nhë nhãm lµm cha tèt. - §¸nh gi¸ ®iÓm nh÷ng nhãm lµm tèt. GV: yªu cÇu HS thu dän phßng häc. HS: thu dän phßng häc. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - §äc tríc bµi 41. - KÎ b¶ng SGK tr 119.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ PhÇn II- Sinh vËt vµ m«i trêng Ch¬ng I- Sinh vËt vµ m«i trêng TiÕt 43: Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1.Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc khái niệm chung về môi trờng sống, các loại môi trờng sống cña sinh vËt. - Phân biệt đợc các nhân tố sinh thái vô sinh và nhân tố sinh thái hữu sinh. - Trình bày đợc khái niệm về giới hạn sinh thái. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to h×nh 41.2; 41.2 SGK. * Häc sinh: - KÎ b¶ng SGK tr119. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề..

(133) - Trùc quan : quan s¸t tranh. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: VB: Gi÷a sinh vËt vµ m«i trêng cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt. HiÓu râ mèi quan hệ này giúp con ngời đề ra các biện pháp bảo vệ môi trờng hữu hiệu và phát triÓn bÒn v÷ng. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian I. M«i trêng sèng cña sinh 10ph Hoạt động 1: Môi trờng sống của sinh vật. vËt. GV: viết sơ đồ lên bảng: Thá rõng GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Thá sèng trong rõng chÞu ¶nh hëng cña nh÷ng yÕu tè nµo. HS: trao đổi nhóm, điền đợc từ: nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, ma, thức ăn, thú dữ vào mòi tªn. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV tổng kết: tất cả các yếu tố đó tạo nên m«i trêng sèng cña thá. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? M«i trêng sèng lµ g×. ? Cã mÊy lo¹i m«i trêng chñ yÕu. HS: từ sơ đồ HS khái quát thành khái niệm m«i trêng sèng. GV: nãi râ vÒ m«i trêng sinh th¸i. GV: yªu cÇu HS quan s¸t H 41.1, nhí l¹i trong thiªn nhiªn vµ hoµn thµnh b¶ng 41.1. HS: quan sát H 41.1, hoạt động nhóm và hoµn thµnh b¶ng 41.2. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. Hoạt động 2: Các nhân tố sinh thái của môi trêng. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn: ? Nh©n tè sinh th¸i lµ g×. ? ThÕ nµo lµ nh©n tè v« sinh vµ nh©n tè h÷u sinh. HS: dựa vào kiến thức SGK để trả lời. GV: cho HS nhËn biÕt nh©n tè v« sinh, h÷u sinh trong m«i trêng sèng cña thá.. - M«i trêng lµ n¬i sinh sèng cña sinh vËt, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× bao quanh chóng, tác động trực tiếp hoặc gián tiÕp lªn sù sèng, ph¸t triÓn vµ sinh s¶n cña sinh vËt. - Cã 4 lo¹i m«i trêng chñ yÕu: + M«i trêng níc. + Môi trờng trên mặt đất – kh«ng khÝ. + Môi trờng trong đất. + M«i trêng sinh vËt.. 15ph. II. C¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i trêng. - Nh©n tè sinh th¸i lµ nh÷ng yÕu tè cña m«i trêng t¸c động tới sinh vật. - Các nhân tố sinh thái đợc chia thµnh 2 nhãm: + Nh©n tè v« sinh: ¸nh s¸ng, nhiệt độ, độ ẩm, gió, đất, nớc, địa hình....

(134) + Nh©n tè h÷u sinh: - Nh©n tè sinh vËt: VSV, nấm, động vật, thực vật, - Nhân tố con ngời: tác động tÝch cùc: c¶i t¹o, nu«i dìng, lai ghép.... tác động tiêu cực: săn bắn, đốt phá làm cháy rõng... - C¸c nh©n tè sinh th¸i t¸c động lên sinh vật thay theo tõng m«i trêng vµ thêi gian.. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 41.2 trang 119. HS: quan s¸t m«i trêng sèng cña thá ë môc I để nhận biết: + Nhân tố vô sinh: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, đất, xác chết sinh vật, nớc... + Nh©n tè con ngêi. GV: yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn vÒ nh©n tè sinh th¸i. HS: rót ra kÕt luËn vÒ nh©n tè sinh th¸i. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn  SGK trang 120: ? Trong 1 ngµy ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu trªn mặt đất thay đổi nh thế nào. ? Nớc ta độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau. ? Sự thay đổi nhiệt độ trong 1 năm diễn ra nh thÕ nµo. HS: th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi: + Trong 1 ngµy ¸nh s¸ng t¨ng dÇn vÒ buæi tra, gi¶m vÒ chiÒu tèi. + Mùa hè dài ngày hơn mùa đông. + Mùa hè nhiệt độ cao, mùa thu mát mẻ, mùa đông nhiệt dộ thấp, mùa xuân ấm áp. GV: yªu cÇu HS: - Nhận xét về sự thay đổi của các nhân tố sinh th¸i? HS: nhËn xÐt. Hoạt động 3: Giới hạn sinh thái. GV : yªu cÇu HS quan s¸t H 41.2 vµ th¶o luËn c©u hái: ? C¸ r« phi ë ViÖt Nam sèng vµ ph¸t triÓn ë nhiệt độ nào. ? Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trởng và phát triÓn thuËn lîi nhÊt. ? T¹i sao trªn 5oC vµ díi 42oC th× c¸ r« phi sÏ chÕt. HS: quan sát H 41.2 để trả lời. + Tõ 5oC tíi 42oC. + 30oC + Vì quá giới hạn chịu đựng của cá. GV: rót ra kÕt luËn: tõ 5oC - 42oC lµ giíi h¹n sinh th¸i cña c¸ r« phi. 5oC lµ giíi h¹n díi, 42oC lµ giíi h¹n trªn. 30oC lµ ®iÓm cùc thuËn. GV giíi thiÖu thªm: C¸ chÐp ViÖt Nam chÕt ở nhiệt độ dới 2o C và trên 44oC, phát triển. 10ph. III.Giíi h¹n sinh th¸i..

(135) thuËn lîi nhÊt ë 28oC. HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Giíi h¹n sinh th¸i lµ g×. ? NhËn xÐt vÒ giíi h¹n sinh th¸i cña mçi loµi sinh vËt. ? C¸ r« phi vµ c¸ chÐp loµi nµo cã giíi h¹n sinh th¸i réng h¬n? Loµi nµo cã vïng ph©n bè réng. HS: th¶o luËn vµ tr¶ lêi. GV cho HS liªn hÖ: Nắm đợc ảnh hởng của các nhân tố sinh thái vµ giíi h¹n sinh th¸i trong s¶n xuÊt n«ng nghiệp nên cần gieo trồng đúng thời vụ, khi khoanh vïng n«ng, l©m, ng nghiÖp cÇn x¸c điều kiện đất đai, khí hậu tại vùng đó có phï hîp víi giíi h¹n sinh th¸i cña gièng c©y trồng vật nuôi đó không? VD: cây cao su chỉ thích hợp với đất đỏ bazan ë miÒn trung, Nam trung bé, miÒn Bắc cây không phát triển đợc. HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc.. - Giíi h¹n sinh th¸i lµ giíi hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định. - Mỗi loài, cá thể đều có giới hạn sinh thái riêng đối với tõng nh©n tè sinh th¸i. Sinh vËt cã giíi h¹n sinh th¸i réng ph©n bè réng, dÔ thÝch nghi.. d. Cñng cè : 8ph ? M«i trêng lµ g×? Ph©n biÖt nh©n tè sinh th¸i. ? ThÕ nµo lµ giíi h¹n sinh th¸i? Cho VD. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ : 1ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 1, 2, 3, 4 vµo vë. - KÎ b¶ng 42.1 vµo vë, «n l¹i kiÕn thøc sinh lÝ thùc vËt. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ====================== TiÕt 44: Bµi 42: ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng lên đời sống sinh vật / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc:.

(136) - Học sinh nắm đợc những ảnh hởng của nhân tố ánh sáng đến các đặc điểm hình th¸i, gi¶i phÉu, sinh lÝ vµ tËp tÝnh cña sinh vËt. - Giải thích đợc sự thích nghi của sinh vật với môi trờng. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 42.1; 42.2 SGK. - Phim trong b¶ng 42.1 SGK, b¶ng 42.1 SGV. - Su tÇm mét sè l¸ c©y a s¸ng; l¸ lóa, l¸ c©y a bãng: l¸ lèt, v¹n niªn thanh. - ThÝ nghiÖm tÝnh híng s¸ng cña c©y xanh. * Häc sinh: - KÎ b¶ng SGK tr123. - Su tÇm mét sè l¸ c©y a s¸ng; l¸ lóa, l¸ c©y a bãng: l¸ lèt, v¹n niªn thanh. - Chuẩn bị thí nghiệm gieo cây đậu trong chậu để bên cửa sổ(làm trớc 1 tuần). 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh, mÉu vËt. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) ? Môi trờng là gì? Phân biệt nhân tố sinh thái? Kể tên 1 vài nhân tố hữu sinh ảnh hởng đến con ngời. §¸p ¸n: - M«i trêng lµ n¬i sinh sèng cña sinh vËt, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× bao quanh chúng, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển và sinh sản của sinh vËt. Các nhân tố sinh thái đợc chia thành 2 nhóm: + Nhân tố vô sinh: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, gió, đất, nớc, địa hình... + Nh©n tè h÷u sinh: - Nhân tố sinh vật: VSV, nấm, động vật, thực vật, - Nhân tố con ngời: tác động tích cực: cải tạo, nuôi dỡng, lai ghép.... tác động tiêu cực: săn bắn, đốt phá làm cháy rừng... c. Bµi míi: MB:Khi chuyển 1 sinh vật từ nơi có ánh sáng mạnh đến nơi có ánh sáng yếu (hoÆc ngîc l¹i) th× kh¶ n¨ng sèng cña chóng sÏ nh thÕ nµo? Nh©n tè ¸nh s¸ng cã ảnh hởng nh thế nào tới đời sống sinh vật? HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: ảnh hởng của ánh sáng lên. Thêi gian 18ph. Néi dung I. ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng lªn.

(137) đời sống thực vật. GV : đặt vấn đề. ? ánh sáng có ảnh hởng tới đặc điểm nào cña thùc vËt. HS : nghiªn cøu SGK trang 122, quan s¸t H 42.1; 42.2 tr¶ lêi. GV: yªu cÇu HS quan s¸t c©y l¸ nèt, v¹n niên thanh, cây lúa, gợi ý để HS so sánh cây sèng n¬i ¸nh s¸ng m¹nh vµ c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng yÕu. Cho HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng 42.1 HS : quan s¸t tranh ¶nh vµ mÉu vËt, th¶o luËn hoµn thµnh b¶ng SGK. GV : theo dâi, yªu cÇu HS hoµn thµnh trªn b¶ng phô. HS : hoµn thµnh trªn b¶ng phô. GV : gäi HS nhËn xÐt. HS : nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt l¹i b¶ng chuÈn.. đời sống thực vật.. B¶ng 42.1: ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng tíi h×nh th¸i vµ sinh lÝ cña c©y Những đặc ®iÓm cña c©y §Æc ®iÓm h×nh th¸i - L¸ - Th©n. §Æc ®iÓm sinh lÝ: - Quang hîp - Tho¸t h¬i níc. Khi cây sống nơi quang đãng. Khi c©y sèng trong bãng r©m, díi t¸n c©y kh¸c, trong nhµ.... + PhiÕn l¸ nhá, hÑp, mµu xanh nh¹t. + Th©n c©y thÊp, sè cµnh c©y nhiÒu.. + PhiÕn l¸ lín, hÑp, mµu xanh thÉm. + ChiÒu cao cña c©y bÞ h¹n chÕ bëi chiÒu cao cña t¸n c©y phÝa trªn, cña trÇn nhµ.. + Cờng độ quang hợp cao trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh. + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc linh ho¹t: tho¸t h¬i níc t¨ng trong ®iÒu kiÖn cã ¸nh s¸ng m¹nh, tho¸t h¬i níc gi¶m khi c©y thiÕu níc.. + C©y cã kh¶ n¨ng quang hîp trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng yÕu, quang hîp yÕu trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh. + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc kÐm: tho¸t h¬i níc t¨ng cao trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh, khi thiÕu níc c©y dÔ bÞ hÐo.. GV : yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. ? ánh sáng có ảnh hởng tới những đặc ®iÓm nµo cña thùc vËt. HS: tr¶ lêi. GV nªu thªm: ¶nh hëng tÝnh híng s¸ng cña c©y.. - ¸nh s¸ng cã ¶nh hëng tíi đời sống thực vật, làm thay đổi đặc điểm hình thái, sinh lÝ (quang hîp, h« hÊp, tho¸t h¬i níc) cña thùc vËt. - Nhu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña.

(138) HS :l¾ng nghe. GV : yªu cÇu HS th¶o luËn : ? Nhu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi c©y cã gièng nhau kh«ng. ? H·y kÓ tªn c©y a s¸ng vµ c©y a bãng mµ em biÕt. ? Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngêi n«ng d©n øng dông ®iÒu nµy nh thÕ nµo. HS : tr¶ lêi : - Nhu cÇu ¸nh s¸ng cña c©y kh«ng gièng nhau. - Cây a sáng : phi lao, xà cừ, bồ đề, lóa... ; c©y a bãng : lim, v¹n liªn thanh, b¸n h¹, gõng... - Trồng xen kẽ cây để tăng năng suất và tiết kiệm đất. Hoạt động 2: ảnh hởng của ánh sáng lên 12ph đời sống của động vật. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu thÝ nghiÖm SGK trang 123. Chọn khả năng đúng. HS: nghiªn cøu thÝ nghiÖm, th¶o luËn vµ chọn phơng án đúng (phơng án 3). GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? ánh sáng có ảnh hởng tới động vật nh thÕ nµo. ? Qua VD vÒ ph¬i n¾ng cña th»n l»n H 42.3, em h·y cho biÕt ¸nh s¸ng cßn cã vai trò gì với động vật? Kể tên những động vËt thêng kiÕm ¨n vµo ban ngµy, ban đêm. HS : th¶o luËn vµ tr¶ lêi. GV th«ng b¸o thªm: + Gà thờng đẻ trứng ban ngày. + Vịt đẻ trứng ban đêm. + Mïa xu©n nÕu cã nhiÒu ¸nh s¸ng, c¸ chép thờng đẻ trứng sớm hơn. ? Tõ VD trªn em h·y rót ra kÕt luËn vÒ ảnh hởng của ánh sáng tới động vật. HS: rót ra kÕt luËn vÒ ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng. ? Trong ch¨n nu«i ngêi ta cã biÖn ph¸p kÜ thuật gì để gà, vịt đẻ nhiều trứng. HS : tạo ngày nhân tạo để gà vịt đẻ nhiều trøng.. c¸c loµi kh«ng gièng nhau: + Nhãm c©y a s¸ng: gåm nh÷ng c©y sèng n¬i quang đãng. + Nhãm c©y a bãng: gåm nh÷ng c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng yÕu, díi t¸n c©y kh¸c.. II.¶nh hëng cña ¸nh s¸ng lên đời sống của động vật.. - ánh sáng ảnh hởng tới đời sống động vật: + Tạo điều kiện cho động vật nhận biết các vật và định híng di chuyÓn trong kh«ng gian. + Giúp động vật điều hoà th©n nhiÖt. + ảnh hởng tới hoạt động, khả năng sinh sản và sinh trởng của động vật. - §éng vËt thÝch nghi ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng kh¸c nhau, ngêi ta chia thµnh 2 nhãm động vật: + Nhóm động vật a sáng: gồm động vật hoạt động ban ngµy. + Nhóm động vật a tối: gồm động vật hoạt động ban đêm, sống trong hang, đất.

(139) hay đáy biển.. d. Cñng cè : 8ph ? S¾p xÕp c¸c c©y sau vµo nhãm thùc vËt a bãng vµ thùc vËt a s¸ng cho phï hîp: C©y bµng, c©y æi, c©y ng¶i cøu, c©y thµi lµi, phong lan, hoa s÷a, dÊp c¸, t¸o, xoµi. ? Nêu sự khác nhau giữa động vật a sáng và động vật a bóng. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3 vµo vë. - §äc tríc bµi 43. - KÎ b¶ng 43.1, 43.2 SGK.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ====================== Tiết 45: Bài 43: ảnh hởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu : a. KiÕn thøc : - Học sinh nắm đợc những ảnh hởng của nhân tố sinh thái nhiệt dộ và độ ẩm môi trờng đến các đặc điểm về sinh thái, sinh lí và tập tính của sinh vật. - Giải thích đợc sự thích nghi của sinh vật. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 43.1; 43.2; 43.3 SGK. - MÉu vËt vÒ thùc vËt a Èm (thµi lµi, r¸y, l¸ dong, v¹n niªn thanh...) thùc vËt chÞu hạn (xơng rồng, thông, cỏ may...); động vật a ẩm, a khô. - B¶ng 43.1 vµ 43.2 SGK. * Häc sinh: - KÎ b¶ng 43.1, 43.2 SGK..

(140) - MÉu vËt vÒ thùc vËt a Èm (thµi lµi, r¸y, l¸ dong, v¹n niªn thanh...) thùc vËt chÞu hạn (xơng rồng, thông, cỏ may...); động vật a ẩm, a khô. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh, mÉu vËt. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : KiÓm tra 15 phót * Môc tiªu : - HS củng cố, khắc sâu các kiến thức về : ảnh hởng của ánh sáng đến đời sống của động vật, thực vật. Liên hệ kiến thức giải thích các hiện tợng trong thực tế. * §Ò bµi : C©u 1 : (6,5 ®iÓm) ? ánh sáng có ảnh hởng nh thế nào đến đời sống động vật. C©u 2 : (3, 5 ®iÓm) Dùa vµo c¸c c©u hái gîi ý díi ®©y, h·y gi¶i thÝch v× sao c¸c cµnh phÝa díi cña c©y sèng trong rõng l¹i sím bÞ rông : - ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu vµo c©y phÝa trªn vµ cµnh c©y phÝa díi kh¸c nhau nh thÕ nµo ? - Khi l¸ c©y bÞ chiÕu ¸nh s¸ng th× kh¶ n¨ng quan hîp cña l¸ c©y bÞ ¶nh hëng nh thÕ nµo ? §¸p ¸n – BiÓu ®iÓm C©u §¸p ¸n §iÓm - ánh sáng ảnh hởng tới đời sống động vật: + Tạo điều kiện cho động vật nhận biết các vật và định hớng 1,5 ®iÓm di chuyÓn trong kh«ng gian. + Giúp động vật điều hoà thân nhiệt. 1 ®iÓm + ảnh hởng tới hoạt động, khả năng sinh sản và sinh trởng 1 ®iÓm 1 của động vật. - §éng vËt thÝch nghi ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng kh¸c nhau, ngêi ta 1 ®iÓm chia thành 2 nhóm động vật: + Nhóm động vật a sáng: gồm động vật hoạt động ban ngày. 1 ®iÓm + Nhóm động vật a tối: gồm động vật hoạt động ban đêm, 1 ®iÓm sống trong hang, đất hay đáy biển. - C©y mäc trong rõng cã ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu vµo cµnh 1 ®iÓm c©y phÝa trªn nhiÒu h¬n cµnh c©y phÝa díi. - Khi l¸ c©y bÞ thiÕu ¸nh s¸ng th× kh¶ n¨ng quang hîp cña l¸ 1 ®iÓm 2 cây yếu, tạo đợc ít chất hữu cơ. - Lợng chất hữu cơ tích lũy không đủ bù lợng tiêu hao do hô hÊp vµ kÌm theo kh¶ n¨ng lÊy níc kÐm nªn cµnh phÝa díi bÞ 1,5 ®iÓm kh« hÐo dÇn vµ sím rông. c. Bµi míi:.

(141) Nếu chuyển động vật sống nơi có nhiệt độ thấp (Bắc cực) VD: chim cánh cụt về nơi khí hậu ấm áp (vùng nhiệt đới) liệu chúng có sống đợc không ? Vì sao? GV: Vậy nhiệt độ và độ ẩm đã ảnh hởng đến đời sống của sinh vật nh thế nào? Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: ảnh hởng của nhiệt độ lên đời I. ảnh hởng của nhiệt độ lên 12ph sèng sinh vËt. đời sống sinh vật. GV đặt câu hỏi: - Nhiệt độ môi trờng đã ảnh ? Trong chơng trình sinh học ở lớp 6 em đã hởng tới hình thái, hoạt động đợc học quá trình quang hợp, hô hấp của sinh lÝ, tËp tÝnh cña sinh vËt. cây chỉ diễn ra bình thờng ở nhiệt độ môi tr- Đa số các loài sống trong êng nh thÕ nµo. phạm vi nhiệt độ 0- 50oC. HS: liªn hÖ kiÕn thøc sinh häc 6 tr¶ lêi: c©y Tuy nhiªn còng cã 1 sè sinh chỉ quang hợp tốt ở nhiệt độ 20- 30oC. Cây vËt nhê kh¶ n¨ng thÝch nghi nhiệt đới ngừng quang hợp và hô hấp ở cao nªn cã thÓ sèng ë nhiÖt o nhiệt độ quá thấp (0 C) hoặc quá cao (trên độ rất thấp hoặc rất cao. o 40 C). - Sinh vật đợc chia 2 nhóm: o GV bổ sung: ở nhiệt độ 25 C mọt bột trởng + Sinh vËt biÕn nhiÖt. thµnh ¨n nhiÒu nhÊt, cßn ë 8oC mät bét + Sinh vËt h»ng nhiÖt. ngõng ¨n. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu VD1; VD2; VD3, quan s¸t H 43.1; 43.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: ? VD1 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm nµo cña thùc vËt. ? VD2 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm nµo cña thùc vËt. ? VD3 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm nµo cña thùc vËt. HS: th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi: VD1: Nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm h×nh th¸i (mÆt l¸ cã tÇng cutin dµy, chåi c©y có các vảy mỏng), đặc điểm sinh lí (rụng l¸). VD2: Nhiệt dộ đã ảnh hởng đến đặc điểm hình thái động vật (lông dày, kích thớc lớn). VD3: Nhiệt độ đã ảnh hởng đến tập tính của động vật. ? Tõ c¸c kiÕn thøc trªn, em h·y cho biÕt nhiệt dộ môi trờng đã ảnh hởng tới đặc ®iÓm nµo cña sinh vËt. HS : kh¸i qu¸t kiÕn thøc tõ néi dung trªn vµ rót ra kÕt luËn. ? Các sinh vật sống đợc ở nhiệt độ nào? Có mấy nhóm sinh vật thích nghi với nhiệt độ kh¸c nhau cña m«i trêng? §ã lµ nh÷ng nhãm nµo? Ph©n biÖt nhãm sinh vËt h»ng nhiÖt vµ biÕn nhiÖt? Nhãm nµo cã kh¶ n¨ng chịu đựng cao với sự thay đổi nhiệt độ môi.

(142) trêng? T¹i sao? HS: sinh vËt h»ng nhiÖt cã kh¶ n¨ng duy tr× nhiệt độ cơ thể ổn định, không thay đổi theo nhiệt độ môi trờng ngoài nhờ cơ thể phát triÓn, c¬ chÕ ®iÒu hoµ nhiÖt vµ xuÊt hiÖn trung t©m ®iÒu hoµ nhiÖt ë bé n·o. Sinh vËt hằng nhiệt điều chỉnh nhiệt độ cơ thể hiệu qu¶ b»ng nhiÒu c¸ch nh chèng mÊt nhiÖt qua líp mì, da hoÆc ®iÒu chØnh mao m¹ch díi da khi c¬ thÓ cÇn to¶ nhiÖt. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng 43.1 SGK. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. B¶ng 43.1. C¸c sinh vËt biÕn nhiÖt vµ h»ng nhiÖt Nhãm sinh vËt Sinh vËt biÕn nhiÖt. Sinh vËt h»ng nhiÖt. Tªn sinh vËt - Vi khuẩn cố định đạm. - C©y lóa. - Õch. - R¾n hæ mang. - ….. - Chim bå c©u. - Chã. - ….. Hoạt động 2: ảnh hởng của độ ẩm lên đời 10ph sèng cña sinh vËt. GV : cho HS quan s¸t 1 sè mÉu vËt: thùc vËt a Èm, thùc vËt chÞu h¹n, yªu cÇu HS: giíi thiÖu tªn c©y, n¬i sèng vµ hoµn thµnh b¶ng 43.2 SGK. HS: quan s¸t mÉu vËt, nªu tªn, n¬i sèng vµ ®iÒn vµo b¶ng 43.2. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. ? Nêu đặc điểm thích nghi của các cây a Èm, c©y chÞu h¹n. HS: quan s¸t mÉu vËt, nghiªn cøu SGK tr×nh bày đợc đặc điểm cây a ẩm, cây chịu hạn SGK. GV bæ sung thªm: c©y sèng n¬i kh« h¹n bé rÔ ph¸t triÓn cã t¸c dông hót níc tèt. GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh Õch nh¸i, t¾c kÌ, th»n l»n, èc sªn vµ yªu cÇu HS: giíi thiệu tên động vật, nơi sống và hoàn thành tiÕp b¶ng 43.2. HS: quan sát tranh và nêu đợc tên, nơi sống. M«i trêng sèng - RÔ c©y hä §Ëu. - Ruéng lóa. - Hå, ao, ruéng lóa. - Cánh đồng lúa. - …. - Vên c©y. - Trong nhµ. - …. II.ảnh hởng của độ ẩm lên đời sống của sinh vật..

(143) động vật, hoàn thành bảng 43.2. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. Bảng 43.2. Các nhóm sinh vật thích nghi với độ ẩm khác nhau của môi trờng. C¸c nhãm sinh vËt Tªn sinh vËt N¬i sèng - C©y lóa níc. - Ruéng lóa níc - C©y cãi - B·i ngËp ven bÓn Thùc vËt a Èm - C©y thµi lµi - Díi t¸n rõng - C©y r¸y - Díi t¸n rõng - C©y x¬ng rång - B·i c¸t - C©y thuèc báng - Trång trong vên Thùc vËt chÞu h¹n - C©y phi lao - B·i c¸t ven biÓn - C©y th«ng - Trên đồi - Õch - Hå, ao §éng vËt a Èm - èc sªn - Trªn th©n c©y trong vên - Giun đất - Trong đất - Th»n l»n - Vùng cát khô, đồi §éng vËt a kh« - Lạc đà - Sa m¹c GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Vậy độ ẩm đã tác động đến đặc điểm nào của thực vật, động vật. ? Có mấy nhóm động vật và thực vật thích nghi với độ ẩm khác nhau. HS: th¶o luËn vµ tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. - Động vật và thực vật đều mang nhiều đặc điểm sinh thía thích nghi với môi trờng có độ Èm kh¸c nhau. - Thùc vËt chia 2 nhãm: + Nhãm a Èm. + Nhãm chÞu h¹n. - §éng vËt chia 2 nhãm: + Nhãm a Èm. + Nhãm a kh«.. 4.4. Cñng cè: 6ph ? Nhiệt độ của môi trờng có ảnh hởng tới đặc điểm tới đặc điểm hinh thái và sinh lí cña thùc vËt nh thÕ nµo? Cho VD minh ho¹. ? Tập tính của động vật và thực vật phụ thuộc vào nhân tố sinh thái nào. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Su tầm t liệu về rừng cây, nốt rễ cây họ đậu, địa y.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... TiÕt 46: Bµi 44: ¶nh hëng lÉn nhau gi÷a c¸c sinh vËt Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng.......

(144) Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc; - Học sinh hiểu và nắm đợc thế nào là nhân tố sinh vật. - Nêu đợc mối quan hệ giữa các sinh vật cùng loài và sinh vật khác loài. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 44.1; 44.2; 44.3 SGK. - Tranh ¶nh su tÇm vÒ quan hÖ cïng loµi, kh¸c loµi. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 44. - Su tầm t liệu về rừng cây, nốt rễ cây họ đậu, địa y. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh, mÉu vËt. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) ? Nhiệt độ ảnh hởng nh thế nào đến đời sống sinh vật. §¸p ¸n: Nhiệt độ môi trờng đã ảnh hởng tới hình thái, hoạt động sinh lí, tập tính của sinh vËt. - Đa số các loài sống trong phạm vi nhiệt độ 0- 50 oC. Tuy nhiên cũng có 1 số sinh vật nhờ khả năng thích nghi cao nên có thể sống ở nhiệt độ rất thấp hoặc rất cao. - Sinh vật đợc chia 2 nhóm: + Sinh vËt biÕn nhiÖt. + Sinh vËt h»ng nhiÖt. c. Bµi míi: GV cho HS quan sát 1 số tranh: đàn bò, đàn trâu, khóm tre, rừng thông… và hỏi: - Nh÷ng bøc tranh nµy cho em suy nghÜ g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi? Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian 17ph I. Quan hÖ cïng loµi. Hoạt động 1: Quan hệ cùng loài. GV : yªu cÇu HS quan s¸t H 44.1 tr¶ lêi c©u hái vÒ mèi quan hÖ cïng loµi  SGK: ? Khi cã giã b·o, thùc vËt sèng thµnh nhãm cã lîi g× so víi sèng riªng lÎ..

(145) ? Trong thiên nhiên, động vật sống thành bầy, đàn có lợi gì? Đây thuộc loại quan hệ g×. HS: quan sát tranh, trao đổi nhóm, phát biểu, bổ sung và nêu đợc: - Khi giã b·o, thùc vËt sèng thµnh nhãm cã t¸c dông gi¶m bít søc thæi cña giã, lµm c©y không bị đổ, bị gãy. - Động vật sống thành bầy đàn có lợi trong việc tìm kiếm đợc nhiều thức ăn hơn, phát hiÖn kÎ thï nhanh h¬n vµ tù vÖ tèt h¬n quan hÖ hç trî. GV: nhận xét, đánh giá, đa 1 vài hình ảnh quan hÖ hç trî. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Số lợng các cá thể của loài ở mức độ nào th× gi÷a c¸c c¸ thÓ cïng loµi cã quan hÖ hç trî. ? Khi vợt qua mức độ đó sẽ xảy ra hiện tợng gì? Hậu quả. HS: tr¶ lêi: - Sè lîng c¸ thÓ trong loµi phï hîp ®iÒu kiÖn sèng cña m«i trêng. - Khi số lợng cá thể trong đàn vợt quá giới h¹n sÏ x¶y ra quan hÖ c¹nh tranh cïng loµi 1 số cá thể tách khỏi nhóm (động vật) hoặc sù tØa tha ë thùc vËt. GV: ®a ra 1 vµi h×nh ¶nh quan hÖ c¹nh tranh. GV: yªu cÇu HS lµm bµi tËp  SGK trang 131. HS: lựa chọn đáp án đúng: câu 3. GV: yªu cÇu HS liªn hÖ thùc tÕ: ? Sinh vËt cïng loµi cã mèi quan hÖ víi nhau víi nhau nh thÕ nµo. ? Trong chăn nuôi, ngời ta đã lợi dụng quan hệ hỗ trợ cùng loài để làm gì. HS: tr¶ lêi: - Quan hÖ c¹nh tranh, hç trî. - Nuôi vịt đàn, lợn đàn để chúng tranh nhau ¨n, sÏ mau lín. Hoạt động 2: Quan hệ khác loài. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin b¶ng 44, c¸c mèi quan hÖ kh¸c loµi: ? Quan s¸t tranh, ¶nh chØ ra mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi. HS: nghiªn cøu b¶ng 44 SGK  t×m hiÓu c¸c. - C¸c sinh vËt cïng loµi sèng gÇn nhau, liªn hÖ víi nhau h×nh thµnh nªn nhãm c¸ thÓ. - Trong 1 nhãm cã nh÷ng mèi quan hÖ: + Hỗ trợ: sinh vật đợc bảo vệ tốt hơn, kiếm đợc nhiều thức ¨n. + C¹nh tranh: ng¨n ngõa gia t¨ng sè lîng c¸ thÓ vµ sù c¹n kiÖt thøc ¨n  1 sè t¸ch khái nhãm.. 12ph. II. Quan hÖ kh¸c loµi. - Hç trî: + Céng sinh: sù hîp t¸c cïng cã lîi gi÷a c¸c loµi sinh vËt. + Héi sinh: sù hîp t¸c gi÷a 2 loài sinh vật, trong đó một bªn cã lîi cßn bªn kia kh«ng.

(146) mối quan hệ khác loài: Nêu đợc các mối quan hÖ kh¸c loµi trªn tranh, ¶nh. GV: yªu cÇu HS lµm bµi tËp  SGK trang 132, quan s¸t H 44.2, 44.3. HS: tr¶ lêi: - Cộng sinh: tảo và nấm trong địa y, vi khuÈn trong nèt sÇn rÔ c©y hä ®Ëu. - Hội sinh: cá ép và rùa, địa y bám trên cành c©y. - C¹nh tranh: lóa vµ cá d¹i, dª vµ bß. - kí sinh: rận kí sinh trên trâu bò, giun đũa kÝ sinh trong c¬ thÓ ngêi. - Sinh vËt ¨n sinh vËt kh¸c: h¬u nai vµ hæ, c©y n¾p Êm vµ c«n trïng. ? Trong n«ng, l©m, con ngêi lîi dông mèi quan hệ giữa các loài để làm gì? Cho VD. HS: dïng sinh vËt cã Ých tiªu diÖt sinh vËt cã Ých tiªu diÖt sinh vËt cã h¹i. VD: Ong mắt đỏ diệt sâu đục thân lúa, kiến vèng diÖt s©u h¹i l¸ c©y cam. GV: ®©y lµ biÖn ph¸p sinh häc, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng.. cã lîi vµ còng kh«ng cã h¹i. - Đối địch: + C¹nh tranh: c¸c sinh vËt kh¸c loµi tranh giµnh nhau thøc ¨n, n¬i ë vµ c¸c ®iÒu kiÖn sèng kh¸c cña m«i trêng. C¸c loµi k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nhau. + KÝ sinh, nöa kÝ sinh: sinh vËt sèng nhê trªn c¬ thÓ cña sinh vËt kh¸c, lÊy c¸c chÊt dinh dìng, m¸u… tõ sinh vËt đó. + Sinh vËt ¨n sinh vËt kh¸c: gồm các trờng hợp: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thùc vËt, thùc vËt b¾t s©u bä….. 4.4. Cñng cè: 8ph ? C¸c sinh vËt cïng loµi hç trî hoÆc c¹nh tranh lÉn nhau trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo. ? Trong thực tiễn sản xuất, cần phải làm gì để tránh sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thÓ sinh vËt, lµm gi¶m n¨ng suÊt vËt nu«i, c©y trång. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ sinh vËt sèng ë c¸c m«i trêng kh¸c nhau. - ChuÈn bÞ bµi thùc hµnh. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... TiÕt 47: Bµi 45-46: Thùc hµnh T×m hiÓu m«i trêng vµ ¶nh hëng cña một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc:.

(147) - Học sinh đợc những dẫn chứng về ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng và độ ẩm lên đời sống sinh vật ở môi trờng đã quan sát. b. KÜ n¨ng: - Rèn cho HS kĩ năng quan sát ngoài thiên nhiên, đối chiếu hình SGK để củng cố kiÕn thøc. - Thu thËp vµ ph©n lo¹i mÉu vËt. c. Thái độ: - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ cã ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Dông cô: + KÑp Ðp c©y, giÊy b¸o, kÐo c¾t c©y. + GiÊy kÎ li, bót ch×. + Vợt bắt côn trùng, lọ, túi nilông đựng động vật. + Tranh mÉu l¸ c©y. * Häc sinh : + KÑp Ðp c©y, giÊy b¸o, kÐo c¾t c©y. + GiÊy kÎ li, bót ch×. + Lọ, túi nilông đựng động vật. + Su tÇm tranh ¶nh vÒ sinh vËt sèng ë c¸c m«i trêng kh¸c nhau. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh, mÉu vËt. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi : HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Tìm hiểu môi trờng sống của sinh vËt. GV : cho HS kÎ b¶ng 45.1 vµo vë, thay tªn b¶ng lµ “C¸c lo¹i sinh vËt sèng trong m«i trêng”. HS : kÎ b¶ng. GV : híng dÉn HS quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn : - T×m hiÓu c¸c loµi sinh vËt cã trong m«i trêng quan s¸t. - Ghi chép lại các đặc điểm chính. HS : quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. GV : yªu cÇu HS th¶o luËn : ? Em đã quan sát đợc những sinh vật nào?. Thêi gian 14ph. Néi dung I. M«i trêng sèng cña sinh vËt. Sinh vËt sèng ë nhiÒu m«i trêng kh¸c nhau: díi níc, trªn c¹n, trªn kh«ng….

(148) sè lîng nh thÕ nµo. ? Theo em cã nh÷ng m«i trêng sèng nµo trong khu vùc quan s¸t? M«i trêng nµo cã sè lîng sinh vËt nhiÒu nhÊt? M«i trêng nµo cã sè lîng sinh vËt Ýt nhÊt? V× sao? HS: trao đổi nhóm, thống nhát ý kiến trả lời: + M«i trêng cã ®iÒu kiÖn vÒ ¸nh s¸ng, nhiÖt độ... thì số lợng sinh vật nhiều, số loài phong phó. + M«i trêng sèng cã ®iÒu kiÖn sèng kh«ng thuËn lîi th× sinh vËt cã sè lîng Ýt h¬n. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng SGK tr 135. HS: thống nhất các ý kiến đã ghi chép khi quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn, hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ gióp HS hoµn thiÖn. Bảng: Các loại sinh vật quan sát có trong địa điểm thực hành. Tªn sinh vËt N¬i sèng Thùc vËt: - Hoa lu li, hoa hồng, hoa đồng tiền, hoa - Trên cạn. sø… - Hoa sóng, rau rót… - Díi níc. §éng vËt: - Chuån chuån, ong, bím.. - Trªn kh«ng. - Bß, tr©u, gµ… - Trªn c¹n. - Bä gËy, c¸ r« phi… - Díi níc. NÊm: nÊm r¬m. - Trªn c¹n. §Þa y - Trªn c©y. Hoạt động 2: Tìm hiểu ảnh hởng của ánh s¸ng tíi h×nh th¸i l¸ c©y. GV : yªu cÇu HS kÎ b¶ng 45.2 vµo vë. HS : kÎ b¶ng. GV : yªu cÇu HS quan s¸t ngoµi vên trêng, kết hợp quan sát tranh và mẫu đã chuẩn bị. HS : quan s¸t theo nhãm. GV : yªu cÇu HS quan s¸t vµ hoµn thµnh b¶ng SGK tr 136. HS : quan s¸t vµ ghi chÐp. GV : nªu c©u hái sau khi HS xem quan s¸t xong: ? Từ những đặc điểm của phiến lá, em hãy cho biết lá cây quan sát đợc là loại lá cây nµo? (a s¸ng, a bãng...).. 20ph. II. ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng tíi h×nh th¸i l¸ c©y..

(149) HS : tr¶ lêi.. Bảng: Các đặc điểm hình thái của lá. Tªn c©y Bµng Lu li. N¬i sèng Trªn c¹n Trªn c¹n. Cau Trªn c¹n c¶nh L¸ lèt Trªn c¹n L¸ khoai Díi níc níc Rong ®u«i chã C©y nh·n C©y dõa C©y sóng. Díi níc Trªn c¹n Trªn c¹n Díi níc. §Æc ®iÓm cña phiÕn l¸. Các đặc điểm này chøng tá l¸ c©y quan s¸t lµ: PhiÕn l¸ réng L¸ c©y a s¸ng PhiÕn l¸ hÑp, mµu L¸ c©y a s¸ng l¸ xanh nh¹t. PhiÕn l¸ dµi L¸ c©y a s¸ng PhiÕn l¸ réng PhiÕn l¸ réng, trªn mÆt l¸ cã líp cutin dµy. L¸ cã h×nh b¶n dµi PhiÕn l¸ hÑp. L¸ c©y a bãng L¸ c©y næi trªn mÆt níc. PhiÕn l¸ dµi PhiÕn l¸ réng, trªn mÆt l¸ cã líp cutin dµy.. L¸ c©y a s¸ng L¸ c©y næi trªn mÆt níc. GV: yªu cÇu HS vÏ h×nh d¹ng phiÕn l¸ quan s¸t. ? Lá cây quan sát đợc có hình dạng giống víi mét kiÓu l¸ nµo trong h×nh vÏ kh«ng. ? VÏ h×nh, ghi díi mçi h×nh mµ em vÏ: tªn c©y, l¸ c©y a bãng…. ? Sau khi quan s¸t, Ðp c¸c mÉu l¸ lµm tiªu b¶n kh«. HS: quan s¸t vµ vÏ h×nh.. Nh÷ng nhËn xÐt kh¸c nÕu cã. L¸ c©y ch×m trong níc L¸ c©y a s¸ng. ánh sáng ảnh hởng đến hình th¸i cña l¸ c©y lµm cho l¸ cã đặc điểm thích nghi với môi trêng.. 4.4. Cñng cè: 8ph GV: yêu cầu HS nhắc lại đặc điểm hình thái các lá cây quan sát. HS: tr¶ lêi. ? Cã mÊy lo¹i m«i trêng sèng cña sinh vËt? §ã lµ nh÷ng lo¹i m«i trêng nµo. ? Kể tên những nhân tố sinh thái ảnh hởng tới đời sống sinh vật. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Tìm hiểu môi trờng sống của động vật. - KÎ b¶ng SGK tr 138. - Tr¶ lêi c©u hái SGK tr138. 5. Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................................................

(150) ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ============================. TiÕt 48: Bµi 45-46: Thùc hµnh T×m hiÓu m«i trêng vµ ¶nh hëng cña một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh đợc những dẫn chứng về ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng và độ ẩm lên đời sống sinh vật ở môi trờng đã quan sát. b. KÜ n¨ng: - Rèn cho HS kĩ năng quan sát ngoài thiên nhiên, đối chiếu hình SGK để củng cố kiÕn thøc. - Thu thËp vµ ph©n lo¹i mÉu vËt. c. Thái độ: - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ cã ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Dông cô: + Vợt bắt côn trùng, lọ, túi nilông đựng động vật. * Häc sinh : + Lọ, túi nilông đựng động vật. + Su tÇm tranh ¶nh vÒ sinh vËt sèng ë c¸c m«i trêng kh¸c nhau. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh ¶nh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi : Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Tìm hiểu môi trờng sống của III. Môi trờng sống của động 15ph động vật. vËt. GV: yªu cÇu HS quan s¸t tranh ¶nh, h×nh vÏ động vật ở các môi trờng sống khác nhau. HS: quan s¸t tranh ¶nh..

(151) GV: yªu cÇu HS quan s¸t th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng SGK tr138. HS: quan s¸t vµ hoµn thµnh b¶ng. Lu ý: yªu cÇu HS ®iÒn thªm vµo b¶ng 45.3 một số sinh vật gần gũi với đời sống nh: s©u, ruåi, gi¸n, muçi... GV: theo dâi vµ gióp HS hoµn thiÖn b¶ng. Tên động vËt VÞt C¸ Bß Ruåi gi¸n Muçi Ong Bím Giun đất S©u xanh. Bảng: Môi trờng sống của các động vật quan sát đợc M«i trêng Mô tả đặc điểm của động vật thích nghi với môi trờng sèng sèng Trªn c¹n, díi M×nh cã l«ng vò bao phñ, ch©n cã mµng b¬i. níc Díi níc Di chuyÓn b»ng v©y, h« hÊp b»ng mang, c¬ thÓ thu«n nhän. Trªn c¹n ¡n cá, cã hiÖn tîng nhai l¹i. Trªn c¹n Bay b»ng c¸nh, ®Ëu trªn thøc ¨n… Trªn c¹n Bay nhê c¸nh, bß b»ng ch©n bß… Trªn c¹n Hót m¸u ngêi, sèng n¬i Èm thÊp. Trªn kh«ng Bay, thô phÊn cho c©y trång. Trªn kh«ng Bay, thô phÊn cho c©y trång. Trªn c¹n Th©n thu«n dµi, da tr¬n. Trªn c¹n Th©n mµu xanh, ¨n l¸ c©y.. GV: cho HS liên hệ thực tế về tác động tiêu cùc, tÝch cùc cña con ngêi tíi thiªn nhiªn vµ nªu c©u hái: ? Các loài động vật mà em quan sát đợc thuộc nhóm động vật sống trong nớc, trên c¹n, hay a Èm. ? Bản thân em sẽ làm gì để góp phần bảo vệ thiên nhiên (cụ thể là đối với động vật, thực vËt). HS: nêu ra các tác động tiêu cực, tích cực cña con ngêi tíi thiªn nhiªn. HS: tự đề ra các biện pháp thích hợp. Hoạt động 2: Thảo luận nội dung báo cáo. GV: híng dÉn HS c¸c nhãm th¶o luËn n«i dung b¸o c¸o. - Nhóm 1: Các loài sinh vật quan sát đợc. - Nhóm 2: ánh sáng ảnh hởng đến đặc điểm h×nh th¸i cña l¸ c©y. - Nhãm 3: §Æc ®iÓm m«i trêng sèng cña động vật quan sát đợc. HS: th¶o luËn theo nhãm. GV: híng dÉn HS th¶o luËn. GV: ®iÒu khiÓn líp b¸o c¸o. HS: đại diện các nhóm báo cáo theo nội dung đã thảo luận.. §éng vËt sèng ë nhiÒu m«i trêng kh¸c nhau: díi níc, trªn c¹n, trªn kh«ng, trong đất…. 20ph. IV. Th¶o luËn néi dung b¸o c¸o..

(152) HS: c¸c nhãm cßn l¹i nghe, nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, bæ sung gióp HS hoµn thiÖn.. d.Cñng cè: 8ph GV: hớng dẫn HS rút ra nhận xét về môi trờng đã quan sát, phát biểu cảm tởng của b¶n th©n. GV: yêu cầu HS hoàn thành bản báo cáo và 2 bảng đã kẻ. HS: hoµn thµnh b¸o c¸o. GV: nhËn xÐt buæi thùc hµnh, tuyªn d¬ng c¸c nhãm thùc hiÖn tèt, phª b×nh c¸c nhãm cha nghiªm tóc. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Hoµn thiÖn b¸o c¸o theo yªu cÇu SGK. - §äc tríc bµi 37. - KÎ b¶ng SGK tr 139. - Su tầm tranh ảnh về động vật, thực vật. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ Ch¬ng II- HÖ sinh th¸i 1.Môc tiªu cña ch¬ng: a. KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc khái niệm, cách nhận biết quần thể sinh vật, lấy VD. - Chỉ ra đợc các đặc trng cơ bản của quần thể từ đó thấy đợc ý nghĩa thực tiễn của nã. - Trình bày đợc 1 số đặc điểm cơ bản của quần thể ngời liên quan đến vấn đề dân sè. - Từ đó thay đổi nhận thức dân số và phát triển xã hội, giúp cán bộ với mọi ngời d©n thùc hiÖn tèt ph¸p lÖnh d©n sè. - Trình bày đợc khái niệm của quần xã, phân biệt quần xã với quần thể. - Lấy đợc VD minh hoạ các mối liên hệ sinh thái trong quần xã. - Mô tả đợc 1 số dạng biến đổi phổ biến của quần xã trong tự nhiên biến đổi quần xã thờng dẫn tới sự ổn định và chỉ ra đợc 1 số biến đổi có hại do tác động của con ngêi g©y nªn. - Hiểu đợc khái niệm hệ sinh thái, nhận biết đợc hệ sinh thái trong thiên nhiên..

(153) - Nắm đợc chuỗi thức ăn, lới thức ăn, cho đợc VD. - Giải thích đợc ý nghĩa của các biện pháp nông nghiệp nâng cao năng suất cây trång ®ang sö dông réng r·i hiÖn nay. 1.2. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - KÜ n¨ng liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng trong thùc tÕ. 1.3. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc yªu thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i trêng.. Ngày soạn:. /. TiÕt 49: Bµi 47: QuÇn thÓ sinh vËt / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu. a. KiÕn thøc: - Học sinh nắm đợc khái niệm, cách nhận biết quần thể sinh vật, lấy VD. - Chỉ ra đợc các đặc trng cơ bản của quần thể từ đó thấy đợc ý nghĩa thực tiễn của nã. b. KÜ n¨ng: - RÌn cho HS kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin, tæng hîp kiÕn thøc. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 47 SGK. - T liÖu vÒ 1 vµi vµi quÇn thÓ sinh vËt. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 47. - KÎ b¶ng SGK tr139. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi : Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Thế nào là một quần thể sinh I. ThÕ nµo lµ mét quÇn thÓ 14ph vËt. sinh vËt? GV: cho HS quan sát tranh: đàn ngựa, đàn.

(154) bß, bôi tre, rõng dõa... HS: quan s¸t tranh. GV: thông báo rằng chúng đợc gọi là 1 quÇn thÓ. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? ThÕ nµo lµ mét quÇn thÓ. HS: nghiªn cøu SGK trang 139 th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái. GV: lu ý HS nh÷ng côm tõ: + C¸c c¸ thÓ cïng loµi . + Cïng sèng trong kho¶ng kh«ng gian nhÊt định. + Cã kh¶ n¨ng giao phèi. GV: yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 47.1: đánh dấu x vào chỗ trống trong bảng những VD vÒ quÇn thÓ sinh vËt vµ kh«ng ph¶i quÇn thÓ sinh vËt. HS: trao đổi nhóm, trả lời: + VD 1, 3, 4 kh«ng ph¶i lµ quÇn thÓ. + VD 2, 5 lµ quÇn thÓ sinh vËt. GV: nhận xét, thông báo kết quả đúng và yªu cÇu HS kÓ thªm 1 sè quÇn thÓ kh¸c mµ em biÕt. HS: lÊy VD: chim trong rõng, c¸c c¸ thÓ sèng trong hå nh tËp hîp thùc vËt næi, c¸ mÌ tr¾ng, c¸ chÐp, c¸ r« phi... GV: cho HS nhËn biÕt thªm VD quÇn thÓ kh¸c: c¸c con voi sèng trong vên b¸ch thó, c¸c c¸ thÓ t«m sèng trong ®Çm, 1 bÇy voi sèng trong rõng rËm ch©u phi ... Hoạt động 2: Những đặc trng cơ bản của quÇn thÓ. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn: ? C¸c quÇn thÓ trong 1 loµi ph©n biÖt nhau ë nh÷ng dÊu hiÖu nµo. ? Tỉ lệ giới tính là gì? Ngời ta xác định tỉ lệ giíi tÝnh ë giai ®o¹n nµo? TØ lÖ nµy cho phép ta biết đợc điều gì. ? Tỉ lệ giới tính thay đổi nh thế nào? Cho VD. ? Trong ch¨n nu«i, ngêi ta ¸p dông ®iÒu nµy nh thÕ nµo. HS: tù nghiªn cøu SGK trang 140, c¸ nh©n tr¶ lêi, nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn: + TØ lÖ giíi tÝnh, thµnh phÇn nhãm tuæi, mËt độ quần thể. + TÝnh tØ lÖ giíi tÝnh ë 3 giai ®o¹n: giai ®o¹n. QuÇn thÓ sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, sinh sèng trong kho¶ng không gian nhất định, ở 1 thời điểm nhất định và có kh¶ n¨ng sinh s¶n t¹o thµnh nh÷ng thÕ hÖ míi.. 18ph. II. Những đặc trng cơ bản cña quÇn thÓ. 1. TØ lÖ giíi tÝnh: - TØ lÖ giíi tÝnh lµ tØ lÖ gi÷a số lợng cá thể đực với cá thể c¸i. - Tỉ lệ giới tính thay đổi theo løa tuæi, phô thuéc vµo sù tö vong không đồng đều giữa cá thể đực và cái. - TØ lÖ giíi tÝnh cho thÊy tiÒm n¨ng sinh s¶n cña quÇn thÓ..

(155) trứng mới đợc thụ tinh, giai đoạn trứng mới në hoÆc con non, giai ®o¹n trëng thµnh. + Tỉ lệ đực cái trởng thành cho thấy tiềm n¨ng sinh s¶n cña quÇn thÓ. + Tuú loµi mµ ®iÒu chØnh cho phï hîp. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK, quan s¸t b¶ng 47.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Trong quÇn thÓ cã nh÷ng nhãm tuæi nµo. ? Nhãm tuæi cã ý nghÜa g×. HS trao đổi nhóm, nêu đợc: + Hình A: đáy tháp rất rộng, chứng tỏ tỉ lệ sinh cao, sè lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ t¨ng nhanh. + H×nh B: §¸y th¸p réng võa ph¶i (trung b×nh), tØ lÖ sinh kh«ng cao, võa ph¶i (tØ lÖ sinh = tỉ lệ tử vong) số lợng cá thể ổn định (kh«ng t¨ng, kh«ng gi¶m). + H×nh C: §¸y th¸p hÑp, tØ lÖ sinh thÊp, nhãm tuæi tríc sinh s¶n Ýt h¬n nhãm tuæi sinh s¶n, sè lîng c¸ thÓ gi¶m dÇn. GV: yêu cầu HS đọc tiếp thông tin SGK, quan s¸t H 47 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Nªu ý nghÜa cña c¸c d¹ng th¸p tuæi. HS: nghiªn cøu th«ng tin tr¶ lêi. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin: ? Mật độ quần thể là gì. HS: tr¶ lêi. GV lu ý HS: dïng khèi lîng hay thÓ tÝch tuú theo kÝch thíc cña c¸ thÓ trong quÇn thÓ. KÝch thíc nhá th× tÝnh b»ng khèi lîng... GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Mật độ liên quan đến yếu tố nào trong quÇn thÓ? Cho VD. ? Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn cã biÖn pháp gì để giữ mật độ thích hợp. ? Trong các đặc trng của quần thể, đặc trng nµo c¬ b¶n nhÊt? V× sao. HS :nghiªn cøu SGK, liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi c©u hái: + Mật độ liên quan đến số lợng hay khối lợng sinh vật trong quần thể. + BiÖn ph¸p: trång dµy hîp lÝ lo¹i bá c¸ thÓ yếu trong đàn, cung cấp thức ăn đầy đủ. + Mật độ quyết định các đặc trng khác vì ảnh hởng đến nguồn sống, tần số gặp nhau giữa đực và cái, sinh sản và tử vong, trạng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ.. 2. Thµnh phÇn nhãm tuæi: - Dùng biểu đồ tháp để biểu diÔn thµnh phÇn nhãm tuæi.. 3. Mật độ quần thể: - Mật độ quần thể là số lợng hay khèi lîng sinh vËt cã trong 1 đơn vị diện tích hay thÓ tÝch. - Mật độ quần thể không cố định mà thay đổi theo mùa, theo n¨m vµ phô thuéc vµo chu k× sèng cña sinh vËt..

(156) Hoạt động 3: ảnh hởng của môi trờng tới quÇn thÓ sinh vËt. `GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Khi thời tiết ấm áp và độ ẩm không khí cao sè lîng muçi nhiÒu hay Ýt. ? Sè lîng Õch nh¸i t¨ng cao vµo mïa ma hay mïa kh«. ? Chim cu g¸y xuÊt hiÖn nhiÒu vµo thêi gian nµo trong n¨m. ? Hãy cho 2 VD về sự biến động các cá thể trong quÇn thÓ. HS: liªn hÖ thùc tÕ, th¶o luËn tr¶ lêi: + Vào tiết trời ấm áp, độ ẩm cao muỗi sinh s¶n m¹nh, sè lîng muçi t¨ng cao. + Sè lîng Õch nh¸i t¨ng cao vµo mïa ma. + Chim cu g¸y lµ lo¹i chim ¨n h¹t, xuÊt hiÖn nhiÒu vµo mïa gÆt lóa. GV: gîi ý HS nªu thªm 1 sè VD vÒ biÕn động số lợng cá thể sinh vật tại địa phơng. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Những nhân tố nào của môi trờng đã ảnh hởng đến số lợng cá thể trong quần thể. ? Mật độ quần thể điều chỉnh ở mức độ cân b»ng nh thÕ nµo. HS: th¶o luËn tr¶ lêi.. 12ph. III. ¶nh hëng cña m«i trêng tíi quÇn thÓ sinh vËt.. - C¸c ®iÒu kiÖn sèng cña m«i trêng nh khÝ hËu, thæ nhìng, thức ăn, nơi ở... thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi số lợng cña quÇn thÓ. - Khi mật độ cá thể tăng cao dÉn tíi thiÕu thøc ¨n, chç ë, ph¸t sinh nhiÒu bÖnh tËt, nhiÒu c¸ thÓ sÏ bÞ chÕt, khi đó mật độ quần thể lại đợc điều chỉnh trở về mức độ cân b»ng.. d. Cñng cè: 7ph ? H·y lÊy VD chøng minh c¸c c¸ thÓ trong quÇn thÓ hç trî, c¹nh tranh lÉn nhau. ? Môi trờng ảnh hởng đến quần thể nh thế nào. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 2 vµo vë. - §äc tríc bµi 48. - KÎ b¶ng SGK tr 143, 144. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... TiÕt 50: Bµi 48: QuÇn thÓ ngêi Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS trình bày đợc 1 số đặc điểm cơ bản của quần thể ngời liên quan đến vấn đề d©n sè..

(157) - Từ đó thay đổi nhận thức dân số và phát triển xã hội, giúp cán bộ với mọi ngời d©n thùc hiÖn tèt ph¸p lÖnh d©n sè. b. KÜ n¨ng: - Liªn hÖ kiÕn thøc vµo thùc tÕ cuéc sèng. - Giải thích đợc các quy định trong pháp lệnh dân số. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Có thái độ đúng đắn với vấn đề dân số. 2. CHUẨN BỊ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H 48, 47 SGK. - B¶ng phô. - T liệu về dân số Việt Nam năm 2000 – 2009 và ở địa phơng. * Häc sinh: - KÎ b¶ng SGK tr143. - §äc tríc bµi 48. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) - Quần thể là gì? Nêu những đặc trng cơ bản của quần thể? §¸p ¸n: - QuÇn thÓ sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, sinh sèng trong kho¶ng không gian nhất định, ở 1 thời điểm nhất định và có khả năng sinh sản tạo thành nh÷ng thÕ hÖ míi. - Những thành phần đặc trng của quần thể: tỉ lệ giới tính, thành phần nhóm tuổi, mật độ cá thể. c. Bµi míi GV nhắc lại: Khái niệm quần thể, đặc trng của quần thể, VD. Vậy trong các quần thể ở bài tập trên, quần thể ngời có đặc điểm gì giống và khác víi quÇn thÓ sinh vËt kh¸c? Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian I.Sù kh¸c nhau gi÷a quÇn thÓ Hoạt động 1: Sự khác nhau giữa quần thể ngêi 10ph ngêi víi c¸c quÇn thÓ sinh vËt víi c¸c quÇn thÓ sinh vËt kh¸c. kh¸c. GV: yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 48.1 SGK. HS: vận dụng kiến thức đã học ở bài trớc, kết hợp với kiến thức thực tế, trao đổi nhóm, thèng nhÊt ý kiÕn vµ hoµn thµnh b¶ng 48.1. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt..

(158) GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. §Æc ®iÓm Giíi tÝnh Løa tuæi Mật độ Sinh s¶n Tö vong Ph¸p luËt Kinh tÕ H«n nh©n Gi¸o dôc V¨n hãa Lao động. §Æc ®iÓm cã ë quÇn thÓ ngêi vµ quÇn thÓ sinh vËt QuÇn thÓ ngêi(cã/kh«ng) QuÇn thÓ sinh vËt(cã/kh«ng) Cã Cã Cã Cã Cã Cã Cã Cã Cã Cã Cã Kh«ng Cã Kh«ng Cã Kh«ng Cã Kh«ng Cã Kh«ng Cã Kh«ng. GV: yêu cầu HS đối chiếu bảng và so sánh: ? Quần thể ngời có đặc điểm nào giống với các đặc điểm của quần thể sinh vật khác. HS: nhËn xÐt. GV: lu ý HS: tỉ lệ giới tính có ảnh hởng đến mức tăng giảm dân số từng thời kì, đến sự phân công lao động ... ? QuÇn thÓ ngêi kh¸c víi quÇn thÓ sinh vËt khác ở những đặc trng nào? do đâu có sự khác nhau đó. HS: tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt.. Hoạt động 2: Đặc điểm về thành phần 14ph nhãm tuæi cña mçi quÇn thÓ ngêi. GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK. ? Trong quần thể ngời, nhóm tuổi đợc phân chia nh thÕ nµo. HS nghiên cứu SGK, nêu đợc 3 nhóm tuổi vµ rót ra kÕt luËn. GV: giíi thiÖu th¸p d©n sè H 48. ? C¸ch s¾p xÕp nhãm tuæi còng nh c¸ch biÓu diÔn th¸p tuæi ë quÇn thÓ ngêi vµ quÇn thể sinh vật có đặc điểm nào giống và khác nhau. GV: cho HS quan sát H 47 và H 48 để HS so s¸nh. HS trao đổi nhóm và trả lời: + Giống: đều có 3 nhóm tuổi, 3 dạng hình th¸p.. - Quần thể ngời có đặc trng sinh häc nh nh÷ng quÇn thÓ sinh vật khác, đó là đặc điểm giới tính, lứa tuổi, mật độ, sinh s¶n, tö vong. - QuÇn thÓ ngêi cã nh÷ng đặc trng khác với quần thể sinh vật khác ở những đặc điểm nh: pháp luật, chế độ h«n nh©n, v¨n ho¸, gi¸o dôc, kinh tÕ... - Sự khác nhau đó là do con ngời có lao động và t duy nªn cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu chỉnh các đặc điểm sinh thái trong quần thể, đồng thời cải t¹o thiªn nhiªn. II. §Æc ®iÓm vÒ thµnh phÇn nhãm tuæi cña mçi quÇn thÓ ngêi. - QuÇn thÓ ngêi gåm 3 nhãm tuæi: + Nhãm tuæi tríc sinh s¶n tõ sơ sinh đến 15 tuổi. + Nhãm tuæi sinh s¶n vµ lao động: 15 – 65 tuổi. + Nhãm tuæi hÕt kh¶ n¨ng lao động nặng nhọc: từ 65 tuæi trë lªn..

(159) + Kh¸c: th¸p d©n sè kh«ng chØ dùa trªn kh¶ n¨ng sinh s¶n mµ cßn dùa trªn kh¶ n¨ng lao động. ở ngời tháp dân số chia 2 nửa: nửa ph¶i biÓu thÞ nhãm cña n÷, nöa tr¸i biÓu thÞ c¸c nhãm tuæi cña nam. (vÏ theo tØ lÖ % d©n sè kh«ng theo sè lîng). GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng SGK tr144. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¼ng chuÈn. C¸c biÓu hiÖn ë 3 d¹ng th¸p tuæi BiÓu hiÖn D¹ng th¸p D¹ng th¸p a b Níc cã tØ lÖ trÎ em sinh ra hµng n¨m v v nhiÒu. Níc cã tØ lÖ tö vong ë ngêi trÎ tuæi v cao(tuæi thä trung b×nh thÊp). Níc cã tØ lÖ t¨ng trëng d©n sè cao. v v Níc cã tØ lÖ ngêi giµ nhiÒu. D¹ng th¸p d©n sè trÎ(d¹ng th¸p ph¸t v v triÓn). Dạng tháp dân số già(dạng tháp ổn định). GV: nhËn xÐt kÕt qu¶, ph©n tÝch c¸c H 48.2 a, b, c. ? Em h·y cho biÕt thÕ nµo lµ 1 níc cã d¹ng th¸p d©n sè trÎ vµ níc cã d¹ng th¸p d©n sè giµ. Trong 3 d¹ng th¸p trªn, d¹ng th¸p nµo lµ d©n sè trÎ, d¹ng th¸p nµo lµ th¸p d©n sè giµ? HS: dùa vµo b¶ng 48.2 tr¶ lêi: + Th¸p d©n sè trÎ lµ níc cã tØ lÖ trÎ em sinh ra h»ng n¨m nhiÒu vµ tØ lÖ tö vong cao ë ngêi trÎ tuæi, tØ lÖ t¨ng trëng d©n sè cao. + Níc cã d¹ng th¸p d©n sè giµ cã tØ lÖ trÎ em sinh ra h»ng n¨m Ýt, tØ lÖ ngêi giµ nhiÒu. + Th¸p a, b: d©n sè trÎ. + Th¸p c: d©n sè giµ. GV bæ sung: níc ®ang chiÕm vÞ trÝ giµ nhÊt trªn thÕ giíi lµ NhËt B¶n víi ngêi giµ chiÕm tØ lÖ 36,5% d©n sè, T©y Ban Nha 35%, ý lµ 34,4 % vµ Hµ Lan 33,2%. Việt Nam là nớc có dân số trẻ, phấn đấu n¨m 2050 lµ níc cã d©n sè giµ. ? ViÖc nghiªn cøu th¸p tuæi ë quÇn thÓ ngêi cã ý nghÜa g×. HS: Nghiên cứu tháp tuổi để có kế hoạch. D¹ng th¸p c. v v. - Th¸p d©n sè (th¸p tuæi) thÓ hiện đặc trng dân số của mỗi níc. + Th¸p d©n sè trÎ lµ th¸p d©n số có đáy rộng, số lợng trẻ em sinh ra nhiều và đỉnh tháp nhän thÓ hiÖn tØ lÖ tö vong cao, tuæi thä thÊp. + Th¸p d©n sè giµ lµ th¸p cã đáy hẹp, đỉnh không nhọn, cạnh tháp gần nh thẳng đứng biÓu thÞ tØ lÖ sinh vµ tØ lÖ tö vong đều thấp, tuổi thọ trung b×nh cao..

(160) ®iÒu chØnh t¨ng gi¶m d©n sè cho phï hîp. Hoạt động 3: Tăng dân số và phát triển xã 8ph héi. GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK. ? Ph©n biÖt t¨ng d©n sè tù nhiªn víi t¨ng d©n sè thùc. HS: nghiªn cøu 3 dßng ®Çu SGK trang 145 tr¶ lêi. GV: ph©n tÝch thªm vÒ hiÖn tîng ngêi di c chuyển đi và đến gây tăng dân số. GV: yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp SGK trang 145. HS: trao đổi nhóm, liên hệ thực tế và hoàn thµnh bµi tËp. + Lùa chän a, b, c, d, e, f, g. + Thùc hiÖn ph¸p lÖnh d©n sè. + Tuyªn truyÒn b»ng tê r¬i, pan«. + Gi¸o dôc sinh s¶n vÞ thµnh niªn. GV: nhận xét và đặt câu hỏi: ? Sự tăng dân số có liên quan nh thế nào đến chÊt lîng cuéc sèng. ?- ở Việt Nam đã có biện pháp gì để giảm sù gia t¨ng d©n sè vµ n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng. HS: th¶o luËn vµ tr¶ lêi. GV: giíi thiÖu t×nh h×nh t¨ng d©n sè ë ViÖt Nam. GV: cho HS th¶o luËn: ? Những đặc điểm nào ở quần thể ngời có ¶nh hëng lín tíi chÊt lîng cuéc sèng cña mçi con ngêi vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. ? Em h·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ quÇn thÓ ngêi, d©n sè vµ ph¸t triÓn x· héi. HS: th¶o luËn vµ tr¶ lêi.. III. T¨ng d©n sè vµ ph¸t triÓn x· héi. - T¨ng d©n sè tù nhiªn lµ kÕt qu¶ cña sè ngêi sinh ra nhiÒu h¬n sè ngêi tö vong. * T¨ng d©n sè tù nhiªn + sè ngêi nhËp c – sè ngêi di c = T¨ng d©n sè thùc. - Khi d©n sè t¨ng qu¸ nhanh dÉn tíi thiÕu n¬i ë, nguån níc uèng, « nhiÔm m«i trêng, t¨ng chÆt ph¸ tõng vµ c¸c tµi nguyªn kh¸c. - HiÖn nay ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn ph¸p lÖnh d©n sè nhằm mục đích đảm bảo chất lîng cuéc sèng cña mçi c¸ nhân, gia đình và toàn xã hội. Mçi con sinh ra ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng nu«i dìng, chăm sóc của mỗi gia đình vµ hµi hoµ víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, tµi nguyªn môi trờng đất nớc. => Những đặc trng và tỉ lệ giíi tÝnh, thµnh phÇn nhãm tuæi, sù t¨ng gi¶m d©n sè ¶nh hëng tíi chÊt lîng cuéc sèng, con ngêi vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia.. d. Cñng cè: 6ph ? Vì sao quần thể ngời có một số đặc trng mà quần thể khác không có. ? ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ cña mçi quèc gia lµ g×. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 49. - KÎ b¶ng SGK tr 147.. 5. Rót kinh nghiÖm:.

(161) ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ Ngày soạn:. /. TiÕt 51: Bµi 49: QuÇn x· sinh vËt / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS trình bày đợc khái niệm của quần xã, phân biệt quần xã với quần thể. - Lấy đợc VD minh hoạ các mối liên hệ sinh thái trong quần xã. - Mô tả đợc 1 số dạng biến đổi phổ biến của quần xã trong tự nhiên biến đổi quần xã thờng dẫn tới sự ổn định và chỉ ra đợc 1 số biến đổi có hại do tác động của con ngêi g©y nªn. b. KÜ n¨ng: - Quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - Liªn hÖ kiÕn thøc vµo thùc tÕ. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc lßng yªu thiªn nhiªn. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 49.1; 49.2; 49.3 SGK. - Tranh ¶nh vÒ quÇn x·: quÇn x· rõng th«ng ph¬ng b¾c, th¶o nguyªn... * Häc sinh: - §äc tríc bµi 49. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) - ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ cña mçi quèc gia lµ g×? §¸p ¸n : Phát triển dân số hợp lí là điều kiện để phát triển bền vững của mỗi quốc gia, tạo sự hµi hßa gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi víi sö dông hîp lÝ tµi nguyªn, m«i tr êng cña đất nớc. c. Bµi míi : GV giới thiệu 1 vài hình ảnh về quần xã sinh vật cho HS quan sát và nêu vấn đề: QuÇn x· sinh vËt lµ g×? QuÇn x· sinh vËt cã nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh? Nã cã mèi quan hÖ g× víi quÇn thÓ?.

(162) HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Thế nào là một quần xã sinh vËt? GV: cho HS quan s¸t l¹i tranh ¶nh vÒ quÇn x·, yªu cÇu HS th¶o luËn. ? Cho biết rừng ma nhiệt đới có những quần thÓ nµo. ? Rõng ngËp mÆn ven biÓn cã nh÷ng quÇn thÓ nµo. ? Trong 1 c¸i ao tù nhiªn cã nh÷ng quÇn thÓ nµo. ? C¸c quÇn thÓ trong quÇn x· cã quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo. HS : quan s¸t tranh tr¶ lêi: + C¸c quÇn thÓ: c©y bôi, c©y gç, c©y a bãng, c©y leo... + Quần thể động vật: rắn, vắt, tôm,cá chim, ..vµ c©y. + QuÇn thÓ thùc vËt: rong, rªu, t¶o, rau muèng... + Quần thể động vật: ốc, ếch, cá chép, cá diÕc... + Quan hÖ cïng loµi, kh¸c loµi. GV đặt vấn đề: ao cá, rừng... đợc gọi là quÇn x·. VËy quÇn x· lµ g×? HS: tr¶ lêi. GV: yªu cÇu HS t×m thªm VD vÒ quÇn x·? HS: lÊy VD. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi: ? QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo. HS: tr¶ lêi.. Thêi gian 9ph. Néi dung I. ThÕ nµo lµ mét quÇn x· sinh vËt?. - QuÇn x· sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt thuéc c¸c loµi kh¸c nhau, cïng sèng trong mét kh«ng gian xác định và chúng có mèi quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã víi nhau.. Ph©n biÖt quÇn x· vµ quÇn thÓ: QuÇn x· sinh vËt QuÇn thÓ sinh vËt - Gåm nhiÒu c¸ thÓ cïng loµi. - Gåm nhiÒu quÇn thÓ. - §é ®a d¹ng thÊp - §é ®a d¹ng cao. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ lµ quan - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c quÇn thÓ lµ hÖ cïng loµi chñ yÕu lµ quan hÖ sinh quan hÖ kh¸c loµi chñ yÕu lµ quan hÖ s¶n vµ di truyÒn. dinh dìng. Hoạt động 2: Những dấu hiệu điển hình cña mét quÇn x·. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK môc II trang 147 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Trình bày đặc điểm cơ bản của 1 quần xã sinh vËt.. 10ph. II. Nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña mét quÇn x·..

(163) HS: tr¶ lêi. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 49 cho biÕt: ? Độ đa dạng và độ nhiều khác nhau căn b¶n ë ®iÓm nµo. HS trao đổi nhóm, trả lời: + §é ®a d¹ng nãi vÒ sè lîng loµi trong quÇn x·. + §é nhiÒu nãi vÒ sè lîng c¸ thÓ cã trong mçi loµi. GV bæ sung: sè loµi ®a d¹ng th× sè lîng c¸ thÓ mçi loµi gi¶m ®i vµ ngîc l¹i sè lîng loµi thÊp th× sè c¸ thÓ cña mçi loµi cao. GV: cho HS quan s¸t tranh quÇn x· rõng ma nhiệt đới và quần xã rừng thông phơng Bắc. ? Quan s¸t tranh nªu sù sai kh¸c c¬ b¶n vÒ sè lîng loµi, sè lîng c¸ thÓ cña loµi trong quần xã rừng ma nhiệt đới và quần xã rừng th«ng ph¬ng B¾c. HS: Rừng ma nhiệt đới có độ đa dạng cao nhng sè lîng c¸ thÓ mçi loµi rÊt Ýt. QuÇn x· rõng th«ng ph¬ng B¾c sè lîng c¸ thÓ nhiÒu nhng sè loµi Ýt. ? Thế nào là độ thờng gặp. HS: tr¶ lêi. GV: më réng: C > 50%: loµi thêng gÆp C < 25%: loµi ngÉu nhiªn 25 < C < 50%: loµi Ýt gÆp. ? Nghiªn cøu b¶ng 49 cho biÕt loµi u thÕ vµ loài đặc trng khác nhau căn bản ở điểm nào. + Loài u thế là loài đóng vai trò quan trọng trong quÇn x· do sè lîng, cì lín hay tÝnh chất hoạt động của chúng. + Loài đặc trng là loài chỉ có ở 1 quần xã hoÆc cã nhiÒu h¬n h¼n loµi kh¸c. GV lÊy VD: thùc vËt cã h¹t lµ quÇn thÓ cã u thÕ ë quÇn x· sinh vËt trªn c¹n. QuÇn thÓ cây cọ đặc trng cho quần xã sinh vật đồi ở VÜnh Phó, c¸ tr¾m cá hoÆc c¸ mÌ lµ quÇn thÓ u thÕ trong quÇn x· ao hå. Hoạt động 3: Quan hệ giữa ngoại cảnh và quÇn x·. GV: gi¶ng gi¶i quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ quÇn x· lµ kÕt qu¶ tæng hîp c¸c mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh víi c¸c quÇn thÓ. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu c¸c VD SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: VD1: Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh hởng đến. - Quần xã có các đặc điểm c¬ b¶n vÒ sè lîng vµ thµnh phÇn c¸c loµi sinh vËt. + Sè lîng c¸c loµi trong quÇn xã đợc đánh giá qua những chỉ số: độ đa dạng, độ nhiều, độ thờng gặp. + Thµnh phÇn loµi trong quÇn xã thể hiện qua việc xác định loài u thế và loài đặc trng.. 13ph. III. Quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ quÇn x·..

(164) quÇn x· nh thÕ nµo? VD2: Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh hởng đến quÇn x· nh thÕ nµo ? HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: + Sự thay đổi chu kì ngày đêm, chu kì mùa dẫn đến sinh vật cũng hoạt động theo chu k×. + §iÒu kiÖn thuËn lîi thùc vËt ph¸t triÓn lµm cho động vật cũng phát triển. Số lợng loài động vật này khống chế số lợng của loài kh¸c. GV yªu cÇu HS: LÊy thªm VD vÒ ¶nh hëng của ngoại cảnh tới quần xã, đặc biệt là về số lîng? HS: lÊy VD. GV đặt vấn đề: + NÕu c©y ph¸t triÓn m¹nh  s©u ¨n l¸ c©y t¨ng vÒ sè lîng v× cã nhiÒu thøc ¨n, khi s©u t¨ng qu¸ cao, lîng thøc ¨n kh«ng cung cÊp đủ, sâu lại chết đi tức là số lợng cá thể gi¶m, khi s©u gi¶m c©y l¹i ph¸t triÓn. GV: Sè lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ nµy bÞ sè lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ kh¸c khèng chÕ, hiÖn tîng nµy gäi lµ hiÖn tîng khèng chÕ sinh häc. ? Tõ VD1 vµ VD2: ? §iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh đã ảnh hởng nh thế nào đến quần xã sinh vËt. ? ý nghÜa sinh häc cña hiÖn tîng khèng chÕ sinh häc. HS: Khèng chÕ sinh häc lµ c¬ së khoa häc cho biện pháp đấu tranh sinh học, để tăng hay giảm số lợng 1 loài nào đó theo hớng có lợi cho con ngời, đảm bảo cân bằng sinh häc cho thiªn nhiªn. ? Trong thùc tÕ ngêi ta sö dông khèng chÕ sinh häc nh thÕ nµo. HS: tr¶ lêi. GV lấy VD: dùng ong mắt đỏ để tiêu diệt sâu đục thân lúa. Nuôi mèo để diệt chuột.. - C¸c nh©n tè v« sinh vµ h÷u sinh luôn ảnh hởng đến quần xã tạo nên sự thay đổi theo chu kì: chu kì ngày đêm, chu k× mïa. - Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn đến số lợng cá thể trong quần xã thay đổi và số lợng cá thể luôn đợc khống chế ở mức độ phù hợp với môi trờng. - Khèng chÕ sinh häc lµm cho sè lîng c¸ thÓ cña mçi quần thể dao động quanh vị trÝ c©n b»ng, phï hîp víi kh¶ n¨ng cung cÊp nguån sèng cña m«i trêng t¹o nªn sù c©n b»ng sinh häc trong quÇn x·..

(165) d Cñng cè: 6ph ? ThÕ nµo lµ quÇn x· sinh vËt? QuÇn x· sinh vËt kh¸c víi quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo. ? ThÕ nµo lµ c©n b»ng sinh häc? LÊy VD minh häa. e Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 50.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ================= TiÕt 52:Bµi 50: HÖ sinh th¸i Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh hiểu đợc khái niệm hệ sinh thái, nhận biết đợc hệ sinh thái trong thiên nhiªn. - Nắm đợc chuỗi thức ăn, lới thức ăn, cho đợc VD. - Giải thích đợc ý nghĩa của các biện pháp nông nghiệp nâng cao năng suất cây trång ®ang sö dông réng r·i hiÖn nay. b. KÜ n¨ng: - Quan s¸t tranh, tæng hîp kiÕn thøc. - Liªn hÖ kiÕn thøc vµo thùc tÕ. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc lßng yªu thiªn nhiªn. 2. ChuÈn bÞ : *Gi¸o viªn : - Tranh phãng to H 50.1; 50.2 SGK. - Mét sè tranh ¶nh vµ tµi liÖu vÒ c¸c hÖ sinh th¸i ®iÓn h×nh. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 50. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng :.

(166) a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) - ThÕ nµo lµ 1 quÇn x· sinh vËt? QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo? §¸p ¸n: - QuÇn x· sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt thuéc c¸c loµi kh¸c nhau, cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết, gắn bã víi nhau. QuÇn x· sinh vËt QuÇn thÓ sinh vËt - Gåm nhiÒu c¸ thÓ cïng loµi. - Gåm nhiÒu quÇn thÓ. - §é ®a d¹ng thÊp - §é ®a d¹ng cao. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ lµ quan - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c quÇn thÓ lµ hÖ cïng loµi chñ yÕu lµ quan hÖ sinh quan hÖ kh¸c loµi chñ yÕu lµ quan hÖ s¶n vµ di truyÒn. dinh dìng. c. Bµi míi: GV giới thiệu 1 vài hình ảnh về quần xã sinh vật cho HS quan sát và nêu vấn đề: QuÇn x· sinh vËt lµ g×? QuÇn x· sinh vËt cã nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh? Nã cã mèi quan hÖ g× víi quÇn thÓ? Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian I. ThÕ nµo lµ mét hÖ sinh Hoạt động 1: Thế nào là một hệ sinh thái? 10ph th¸i? GV: cho HS quan sát sơ đồ, tìm hiểu thông - HÖ sinh th¸i bµo gåm quÇn tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: x· vµ khu vùc sèng cña quÇn ? HÖ sinh th¸i lµ g×. x· (gäi lµ sinh c¶nh). HS: tr¶ lêi. - Trong hÖ sinh th¸i, c¸c sinh GV: yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 50.1 th¶o vật luôn tác động qua lại với luËn nhãm, lµm bµi tËp SGK trang 150 nhau và tác động với nhân tố trong 2 phót. v« sinh cña m«i trêng 1 hÖ ? Nh÷ng nh©n tè v« sinh vµ h÷u sinh cã thÓ thèng hoµn chØnh vµ t¬ng cã trong hÖ sinh th¸i rõng. đối ổn định. HS: tr¶ lêi. - Mét hÖ sinh th¸i hoµn chØnh + Nhân tố vô sinh: đất, lá cây mục, nhệt độ, gåm c¸c thµnh phÇn: ánh sáng, độ ẩm... + Nh©n tè v« sinh. + Nh©n tè h÷u sinh: thùc vËt (c©y cá, c©y +Nh©n tè h÷u sinh: gỗ...) động vật: hơu, nai, hổ, VSV... Sinh vËt s¶n xuÊt. ? L¸ vµ c©y môc lµ thøc ¨n cña nh÷ng sinh Sinh vËt tiªu thô: bËc 1, vËt nµo. bËc 2, bËc 3... HS: L¸ vµ cµnh c©y môc lµ thøc ¨n cña c¸c Sinh vËt ph©n huû. VSV phân giải: vi khuẩn, nấm, giun đất... GV: l¸ vµ cµnh c©y môc lµ nh÷ng nh©n tè v« sinh. ? Cây rừng có ý nghĩa nh thế nào đối với đời sống động vật rừng. HS: C©y rõng lµ nguån thøc ¨n, n¬i ë, n¬i tró Èn, n¬i sinh s¶n, t¹o khÝ hËu «n hoµ.... cho động vật sinh sống..

(167) ? §éng vËt rõng cã ¶nh hëng nh thÕ nµo tíi thùc vËt. HS: §éng vËt rõng ¶nh hëng tíi thùc vËt: động vật ăn thực vật đồng thời góp phần ph¸t t¸n thùc vËt, cung cÊp ph©n bãn cho thực vật, xác động vật chết đi tạo chất mùn kho¸ng nu«i thùc vËt. ? NÕu nh rõng bÞ ch¸y mÊt hÇu hÕt c¸c c©y gç lín, nhá vµ cá th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra? T¹i sao? HS: Nếu rừng cháy: động vật mất nơi ở, nguån thøc ¨n, n¬i tró ngô, nguån níc, khÝ hậu khô hạn... động vật sẽ chết hoặc phải di c ®i n¬i kh¸c. ? VËy em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi sinh vËt víi nh©n tè v« sinh cña m«i trêng? Mét hÖ sinh th¸i hoµn chØnh cã c¸c thµnh phÇn chñ yÕu nµo. HS: tr¶ lêi. + Môi trờng với các nhân tố vô sinh đã ảnh hởng đến đời sống động vật, thực vật, VSV, đến sự tồn tại và phát triển của chúng. + Sinh vËt s¶n xuÊt tËn dông chÊt v« c¬ tæng hợp nên chất hữu cơ, là thức ăn cho động vËt (sinh vËt dÞ dìng). ? C¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo. GV lu ý HS: động vật ăn thực vật là sinh vật tiêu thụ bậc 1, động vật ăn sinh vật tiêu thụ bËc 1 lµ sinh vËt tiªu thô bËc 2.... HS: tr¶ lêi. GV chèt l¹i kiÕn thøc: Nh vËy thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i cã mèi quan hÖ g¾n bã mËt thiết với nhau, đặc biệt là quan hệ về mặt dinh dìng t¹o thµnh 1 chu tr×nh khÐp kÝn đồng thời trong hệ sinh thái số lợng các loài lu«n khèng chÕ lÉn nhau lµm hÖ sinh th¸i lµ 1 hệ thống hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. GV: Më réng: - SV tiªu thô cÊp 1: bao gåm §V ¨n TV. - SV tiªu thô cÊp 2: gåm §V ¨n thÞt, ¨n thÞt SV tiªu thô cÊp 1. - SV tiªu thô cÊp 3, 4 lµ SV ¨n thÞt SV tiªu thô cÊp 2 vµ 3 theo thø tù. Hoạt động 2: Chuỗi thức ăn và lới thức ăn. GV: cho HS quan s¸t H 50.2 giíi thiÖu trong hÖ sinh th¸i, c¸c loµi sinh vËt cã mèi quan hÖ dinh dìng qua chuçi thøc ¨n (chØ 1. 20ph. II. Chuçi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n. 1.Chuçi thøc ¨n: C©y cá  chuét  r¾n.

(168) sè chuçi thøc ¨n). GV : yªu cÇu 3 HS lªn b¶ng viÕt: - Thức ăn của chuột là gì? động vật nào ăn thÞt chuét? - Thøc ¨n cña s©u lµ g×? §éng vËt nµo ¨n thÞt s©u? - Thøc ¨n cña cÇy lµ g×? §éng vËt nµo ¨n thÞt cÇy? GV: Lu ý mỗi 1 chuỗi chỉ viết 1 động vật. HS: viÕt trªn b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV : nhËn xÐt ®©y chØ lµ mét d·y thøc ¨n. GV: trong chuçi thøc ¨n, mçi loµi sinh vËt lµ 1 m¾t xÝch. Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a mét m¾t xÝch víi 1 m¾t xÝch đứng trớc và đứng sau trong chuỗi thức ăn? HS: M¾t xÝch phÝa tríc bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. GV: yªu cÇu HS h·y ®iÒn tiÕp vµo c¸c tõ phï hîp vµo chç trèng trong c©u sau SGK. HS: ®iÒn tõ: phÝa tríc, phÝa sau. ? ThÕ nµo lµ 1 chuçi thøc ¨n? Cho VD vÒ chuçi thøc ¨n. HS: tr¶ lêi. GV nªu: 1 chuçi thøc ¨n cã nhiÒu thµnh phÇn sinh vËt tiªu thô. GV: yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 50.2, th¶o luËn: - Cho biÕt s©u ¨n l¸ tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - Cho biÕt chuét tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - Cho biÕt cÇy tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - H·y xÕp c¸c sinh vËt theo thµnh phÇn chñ yÕu cña hÖ sinh th¸i? HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: C©y gç  s©u ¨n l¸ c©y  bä ngùa. C©y gç  s©u ¨n l¸ c©y  chuét. .................... - SV s¶n xuÊt : c©y gç, c©y cá. - SV tiªu thô cÊp 1 : s©u ¨n l¸ c©y, chuét, hu. - SV tiªu thô cÊp 2 : bä ngùa, cÇy, r¾n(trong 1 trêng hîp). - SV tiêu thụ cấp 3 : rắn, đại bàng, hổ.. C©y cá C©y gç C©y gç C©y cá C©y cá C©y cá.   . . . . chuét  cÇy chuét  r¾n chuét  r¾n s©u  bä ngùa s©u  cÇy s©u  chuét. - Chuçi thøc ¨n lµ 1 d·y gåm nhiÒu loµi sinh vËt cã quan hÖ dinh dìng víi nhau. Mçi loµi sinh vËt trong chuçi thøc ¨n võa lµ sinh vËt tiªu thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Cã 2 lo¹i chuçi thøc ¨n: chuçi thøc ¨n më ®Çu lµ c©y xanh, chuçi thøc ¨n më ®Çu lµ sinh vËt ph©n huû.. 2. Líi thøc ¨n: - C¸c chuçi thøc ¨n cã nhiÒu m¾t xÝch chung t¹o thµnh 1 líi thøc ¨n. - Líi thøc ¨n hoµn chØnh gåm 3 thµnh phÇn: SV s¶n xuÊt, SV tiªu thô, SV ph©n huû..

(169) - Sinh vật phân giải: VSV, nấm, địa y, giun đất. GV: trong thiªn nhiªn 1 loµi sinh vËt kh«ng chØ tham gia vµo 1 chuçi thøc ¨n mµ cßn tham gia vµo nh÷ng chuçi thøc ¨n kh¸c t¹o nªn m¾t xÝch chung? GV: ®a ra c¸c m¾t xÝch chung, nhiÒu m¾t xÝch chung t¹o thµnh líi thøc ¨n. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? ThÕ nµo lµ líi thøc ¨n. ? H·y s¾p xÕp c¸c sinh vËt theo tõng thµnh phÇn chñ yÕu cña hÖ sinh th¸i. ? Mét líi thøc ¨n hoµn chØnh gåm thµnh phÇn sinh vËt nµo. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. ? Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngêi n«ng dân có biện pháp gì để tận dụng nguồn thức ¨n cña sinh vËt. HS: tr¶ lêi: - Thả nhiều loại cá trong ao hồ để tận dụng nguån thøc ¨n. - Thùc hiÖn m« h×nh VAC. 4.4. Cñng cè: 8’ ? Viết sơ đồ chuỗi thức ăn, lới thức ăn trong hệ sinh thái ruộng. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1’ - Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc: Em cã biÕt. - ¤n tËp kiÓm tra 1 tiÕt: bµi 37, 42, 43, 44, 48, 49, 50. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... TiÕt 53 KIÓm tra 1 tiÕt Ngày soạn: / / 201 Ngày KT:. / / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày KT:. / / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS củng cố, khắc sâu các kiến thức đã học: + C¸c thµnh tùu chän gièng ë ViÖt Nam. + ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật. + ảnh hởng của nhiệt độ, độ ẩm lên đời sống sinh vật..

(170) + ¶nh hëng lÉn nhau gi÷a c¸c sinh vËt. + Sù kh¸c nhau gi÷a quÇn thÓ ngêi vµ c¸c quÇn thÓ sinh vËt kh¸c. + Sù t¨ng d©n sè vµ ph¸t triÓn x· héi. + VÏ c¸c chuçi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n. b. KÜ n¨ng : - RÌn cho HS kÜ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp kiÕn thøc. - KÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ cuéc sèng. c. Thái độ : - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Đề bài, đáp án – biểu điểm. * Häc sinh: - ¤n l¹i c¸c kiÕn thøc trong bµi 37, 42, 43, 44, 48, 49, 50. 3. Ph¬ng ph¸p: - T duy giÊy bót. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: a. ổn định lớp: (1ph) b. KiÓm tra bµi cò: c. Bµi míi: §Ò bµi: C©u 1: (4 ®iÓm) Hãy chứng minh nhiệt độ của môi trờng có ảnh hởng đến các đặc điểm hình thái và sinh lÝ cña c¬ thÓ sinh vËt. C©u 2:(3 ®iÓm) ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ cña mçi quèc gia lµ g×? C©u 3:(3 ®iÓm) Hãy vẽ sơ đồ của 2 chuỗi thức ăn (mỗi chuỗi thức ăn có 5 mắt xích) và phối hợp 2 chuỗi thức ăn đó lại thành 1 lới thức ăn. §¸p ¸n – BiÓu ®iÓm C©u §¸p ¸n §iÓm 1 * ảnh hởng của nhiệt độ đến đặc điểm hình thái và sinh lí của cơ thể động vật: - ảnh hởng của nhiệt độ đến đặc điểm hình thái cơ thể động vËt: + Động vật sống ở vùng lạnh và vùng nóng có nhiều đặc điểm 0,5 ®iÓm h×nh th¸i kh¸c nhau nh: ë thó cã l«ng: hu, gÊu…sèng ë vïng l¹nh cã l«ng dµy h¬n 0,5 ®iÓm lông của các loài đó sống ở vùng nóng. ë chim, thó, so s¸nh kÝch thíc cña c¬ thÓ c¸c c¸ thÓ cïng loµi hoÆc loµi gÇn nhau ph©n bè réng c¶ ë B¾c vµ Nam b¸n cầu, thì các thể sống ở nơi nhiệt độ thấp có kích thớc cơ thể 0,5 điểm lớn hơn các cá thể sống ở nơi nhiệt độ ấm áp. VD: gấu ở Bắc Cực có kích thớc to hơn gấu ở vùng nhiệt đới. - ảnh hởng của nhiệt độ đến sinh lí cơ thể động vật: + Nhiều động vật có tập tính lẩn tránh nơi có nhiệt độ nóng 0,5 điểm qu¸ hoÆc l¹nh qu¸ b»ng c¸ch chui vµo hang ngñ hÌ hoÆc ngñ.

(171) 2. 3. đông giảm sự oxi hóa các chất của cơ thể tiết kiệm năng lợng trong ®iÒu kiÖn kh¾c nghiÖt khã t×m thøc ¨n. * ảnh hởng của nhiệt độ đến đặc điểm hình thái và sinh lí cña c¬ thÓ thùc vËt: - ảnh hởng của nhiệt độ đến đặc điểm hình thái cơ thể thực vËt: + Cây sống ở vùng nhiệt đới, trên bề mặt có tầng cutin dày để h¹n chÕ sù tho¸t h¬i níc. + Cây sống ở vùng ôn đới, vào mùa đông chồi cây có vảy bao bọc, thân và rễ có lớp bần dày để tạo lớp cách nhiệt, bảo vệ c©y. - ảnh hởng của nhiệt độ đến sinh lí cơ thể thực vật: + Cây ở vùng nhiệt đới, khi trời nóng, quá trình thoát hơi nớc giảm để tránh bị héo khô. + Cây ở vùng ôn đới, về mùa lạnh, thờng rụng nhiều lá, có tác dông gi¶m diÖn tÝch tiÕp xóc víi kh«ng khÝ l¹nh vµ gi¶m tho¸t h¬i níc gi÷ nhiÖt cho c©y. - Phát triển dân số hợp lí là điều kiện để phát triển bền vững cña mçi Quèc gia, t¹o sù hµi hßa gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ – x· hội với sự dụng hợp lí tài nguyên, môi trờng của đất nớc. - Phát triển dân số hợp lí là không để dân số tăng quá nhanh dÉn tíi thiÕu n¬i ë, thøc ¨n, níc uèng, « nhiÔm m«i trêng, tµn ph¸ rõng vµ c¸c tµi nguyªn kh¸c. - Phát triển dân số hợp lí là nhằm mục đích đảm bảo tốt chất lợng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội, mọi ngời trong xã hội đều đợc nuôi dỡng, chăm sóc và có điều kiÖn ph¸t triÓn tèt nhÊt. * Chuçi thøc ¨n: Cây xanh sâu  chim ăn sâu đạ bàng vi khuẩn. Cây xanh châu chấu gà đại bàng vi khuẩn. * Líi thøc ¨n: Cây xanh châu chấu gà đại bàng vi khuẩn. s©u chim ¨n s©u. 0,5 ®iÓm 0,5 ®iÓm. 0,5 ®iÓm 0,5 ®iÓm 1 ®iÓm 1 ®iÓm. 1 ®iÓm. 1 ®iÓm 1 ®iÓm 1 ®iÓm. 1ph d. Nhận xét - đánh giá: GV: nhËn xÐt ý thøc cña HS trong tiÕt kiÓm tra. GV: thu bµi. 2ph e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: - ChuÈn bÞ bµi thùc hµnh: + Dao con, dụng cụ đào đất, túi nilon, giấy, bót ch×. + KÎ b¶ng 51.1, 51.2, 51.3 SGK. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ================= TiÕt 54 Bµi 51 + 52: Thùc hµnh HÖ sinh th¸i.

(172) Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nêu đợc các thành phần của hệ sinh thái. b. KÜ n¨ng: - Quan s¸t thu thËp th«ng tin, ghi chÐp. c. Thái độ: - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Dao con, dụng cụ đào đất, vợt bắt côn trùng. - KÝnh lóp. - Tranh ¶nh mét sè hÖ sinh th¸i. * Häc sinh: - Dao con, dụng cụ đào đất, túi nilon, giấy, bút chì. - KÎ b¶ng 51.1, 51.2, 51.3 SGK. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan : quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Kiểm tra sự chuẩn bị của HS. 5ph GV: yêu cầu HS xác định mục tiêu của bài thùc hµnh. HS: tr¶ lêi. GV: kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. HS: b¸o c¸o c«ng t¸c chuÈn bÞ cña c¸c nhãm. Hoạt động 2: Tiến hành: 30ph TiÕn hµnh: GV: cho HS quan s¸t khu vùc vên trêng. 1. HÖ sinh th¸i: GV: yªu cÇu HS ®iÒu tra c¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i khu vùc quan s¸t híng dÉn HS quan s¸t vµ hoµn thµnh b¶ng SGK. - Xác định các nhân tố vô sinh và các nhân tè h÷u sinh. - Xác định thành phần thực vật trong môi trờng quan sát: keo, bạch đàn, thông....

(173) - Xác định thành phần động vật trong môi trêng quan s¸t: chim, ong, bím, tr©u, bß… - §Õm sè lîng c¸ thÓ cña tõng loµi vµ so s¸nh t×m ra loµi cã nhiÒu c¸ thÓ, loµi cã Ýt c¸ thÓ. - NÕu sè lîng c¸ thÓ nhiÒu cã thÓ chia thµnh các nhóm nhỏ để đếm. - VÏ h×nh mét sè sinh vËt cã sè lîng loµi Ýt. HS: quan s¸t theo nhãm, ghi chÐp vµo vë. GV: lu ý HS không đợc làm chết các động vËt n¬i quan s¸t(quan s¸t xong th× th¶ vÒ môi trờng). Các cây to không đợc nhổ bỏ, bÎ cµnh. GV: sau khi HS quan s¸t xong, yªu cÇu HS trë l¹i líp häc th¶o luËn néi dung ghi chÐp vµ hoµn thµnh b¶ng SGK. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt chÐo. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. B¶ng 51.1. C¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i quan s¸t. C¸c nh©n tè v« sinh C¸c nh©n tè h÷u sinh - Những nhân tố tự nhiên: đất, cát, độ - Trong tự nhiên: cây tre, cây thông, dốc, độ ẩm cao, nớc… châu chấu, sâu ăn lá, giun đất, nấm… - Những nhân tố do hoạt động của con - Do con ngời: su hào, da hấu, khoai ngêi t¹o nªn: m¸i che ma, c¸c thöa lang…. ruéng, ao, m¸ng níc, cèng… B¶ng 51.2. Thµnh phÇn thùc vËt trong khu vùc thùc hµnh. Loµi cã nhiÒu c¸ thÓ nhÊt Tªn loµi: th«ng, keo, nh·n, b¹ch đàn, ổi, na, lá nốt, …. Loµi cã nhiÒu c¸ thÓ Tªn loµi: tre, xoµi, cam, bµng, mÝt, bßng,, khoai lang, su hµo, da hÊu…. Loµi cã Ýt c¸ thÓ Tªn loµi: mÝa, cau, trÇu kh«ng, dõa, hång xiªm, …. Loµi cã rÊt Ýt c¸ thÓ Tªn loµi: phong lan, mËn, m¬…. Bảng 51.3. Thành phần động vật trong khu vực thực hành. Loµi cã nhiÒu c¸ thÓ nhÊt Tªn loµi: ch©u chÊu, chuån chuån, ong, muçi, giun đất, bò, trâu…. Loµi cã nhiÒu c¸ thÓ Tªn loµi: s©u xanh, s©u rãm, ve bß, vÞt, ngan, chuét, bím…. Loµi cã Ýt c¸ thÓ Tªn loµi: bä ngùa, bä hung, chim, …. 4.4. NhËn xÐt - §¸nh gi¸: 7’ GV: nhận xét, đánh giá tinh thần thái độ của HS.. Loµi cã rÊt Ýt c¸ thÓ Tªn loµi: ngùa, c¸, bä rïa, ….

(174) GV: yêu cầu HS nhắc lại các thành phần trong hệ sinh thái đã quan sát. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2’ - KÎ b¶ng SGK tr156. - Tr¶ lêi c©u hái SGK tr156.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... TiÕt 55: Bµi 51 + 52: Thùc hµnh HÖ sinh th¸i Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh nêu đợc các thành phần sinh vật trong hệ sinh thái. - Xây dựng đợc các chuỗi thức ăn, lới thức ăn. b. KÜ n¨ng: - Quan s¸t thu thËp th«ng tin, ghi chÐp. c. Thái độ: - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - B¶ng phô. * Häc sinh: - KÎ b¶ng 51.4 SGK. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Xây dựng chuỗi thức ăn và lới 2. X©y dùng chuçi thøc ¨n 10ph thøc ¨n. vµ líi thøc ¨n. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng SGK tr156. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng..

(175) GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. B¶ng 51.4. C¸c thµnh phÇn sinh vËt trong hÖ sinh th¸i. Sinh vËt s¶n xuÊt Tªn loµi: c©y gç M«i trêng sèng : trªn c¹n. §éng vËt ¨n thùc vËt(Sinh vËt tiªu thô) Tªn loµi: s©u ¨n l¸ Thøc ¨n cña tõng loµi: cá §éng vËt ¨n thÞt(Sinh vËt ¨n thÞt) Tªn loµi: bä ngùa, chuét Thøc ¨n cña tõng loµi: s©u ¨n l¸ Động vật ăn thịt(động vật ăn các động vật ghi ở trên) (Sinh vật tiêu thụ) Tên loài: đại bàng Thøc ¨n cña tõng loµi: s©u ¨n l¸, bä ngùa, chuét. Sinh vËt ph©n gi¶i - NÊm r¬m. Môi trờng sống : trên cạn, trong đất. - Giun đất. - §Þa y. - VSV. GV: yªu cÇu HS viÕt thµnh chuçi thøc ¨n. HS: quan s¸t b¶ng vµ viÕt thµnh chuçi thøc ¨n. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV giao bµi tËp nhá: Trong 1 hÖ sinh th¸i gåm c¸c sinh vËt: thùc vËt, s©u, Õch, dª, thá, hæ, báo, đại bàng, rắn, gà, châu chấu, sinh vËt ph©n huû. H·y thµnh lËp líi thøc ¨n. HS: th¶o luËn vµ viÕt líi thøc ¨n. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. Hoạt động 2: Thảo luận. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn theo chủ đề: Biện pháp bảo vệ hệ sinh thái rừng nhiệt đới. Nhãm 1: th¶o luËn phÇn yªu cÇu của đề xuất. Nhãm 2 : th¶o luËn biÖn ph¸p b¶o vÖ. HS: th¶o luËn theo nhãm. Nhãm 3: c¶m tëng cña em sau khi häc bµi thùc hµnh vÒ hÖ sinh th¸i. GV: híng dÉn c¸c nhãm yÕu. GV: yªu cÇu HS tr×nh bµy tríc líp. HS : đại diện các nhóm trình bày.. VD: cây gỗ  sâu ăn lá  bọ ngựa  đại bµng  VSV.. Ch©u chÊu  Õch  Thùc vËt S©u gµ Dª hæ Thá c¸o. r¾n §¹i bµng VSV. 24ph * Thảo luận: đề xuất biện pháp để bảo vệ hệ sinh thái rừng nhiệt đới, yêu cầu: - Sè lîng sinh vËt trong hÖ sinh th¸i. - C¸c loµi sinh vËt cã bÞ tiªu diÖt kh«ng? - Hệ sinh thái này có đợc bảo vệ kh«ng? * BiÖn ph¸p b¶o vÖ: + Nghiªm cÊm chÆt ph¸ rõng bõa b·i. + Nghiêm cấm săn bắt động vật, thực vËt cã nguy c¬ tiÖt chñng + Bảo vệ những loài thực vật và động vật, đặc biệt là loài quý. + Tuyên truyền ý thức bảo vệ rừng đến.

(176) GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, bæ sung gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.. tõng ngêi d©n. * C¶m nhËn cña em sau khi häc bµi thùc hµnh vÒ hÖ sinh th¸i.. d. NhËn xÐt - §¸nh gi¸: 8ph GV: yªu cÇu HS viÕt b¶n thu ho¹ch theo yªu cÇu SGK. GV: nhận xét thái độ học tập của HS: khen các nhóm thực hiện tốt, yêu cầu các nhóm yếu tìm ra biện pháp để buổi thực hành sau hiệu quả hơn. HS: viÕt thu ho¹ch theo nhãm. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 2ph - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu ho¹ch. - §äc tríc bµi 53. - Su tÇm c¸c néi dung: + Tác động của con ngời với môi trờng trong xã hội chủ nghĩa. + Tác động của con ngời làm suy thoái môi trờng tự nhiên. + Hoạt động của con ngời để bảo vệ và cải tạo môi trờng tự nhiên. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... Ch¬ng III: Con ngêi, d©n sè vµ m«i trêng 1. Môc tiªu cña ch¬ng: 1.1. KiÕn thøc: - HS chỉ ra đợc các hoạt động của con ngời làm thay đổi thiên nhiên. Từ đó ý thức đợc trách nhiệm cần bảo vệ môi trờng sống cho chính mình và cho các thế hệ sau. - HS nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sèng. - Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thức b¶o vÖ m«i trêng. - HS chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng và từ đó đề xuất đợc các biện pháp khắc phục. - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trờng. 1.2. KÜ n¨ng: - Båi dìng kh¶ n¨ng vËn dông thùc tÕ vµo bµi häc. - Quan s¸t tranh vÏ, c¶nh quan ngoµi thiªn nhiªn. 1.3. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng.. Ngày soạn:. /. Tiết 56: Bài 53: Tác động của con ngời đối với môi trờng / 201.

(177) Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS chỉ ra đợc các hoạt động của con ngời làm thay đổi thiên nhiên. Từ đó ý thức đợc trách nhiệm cần bảo vệ môi trờng sống cho chính mình và cho các thế hệ sau. b. KÜ n¨ng: - Båi dìng kh¶ n¨ng vËn dông thùc tÕ vµo bµi häc. - Quan s¸t tranh vÏ, c¶nh quan ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 53.1; 53.2 SGK. - T liệu về môi trờng, hoạt động của con ngời tác động đến môi trờng. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 53. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: VB: GV giíi thiÖu kh¸i qu¸t ch¬ng III. Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian I. Tác động của con ngời tới môi Hoạt động 1 : Tác động của con ngời tới 17ph trêng qua c¸c thêi k× ph¸t triÓn m«i trêng qua c¸c thêi k× ph¸t triÓn cña cña x· héi. x· héi. * Tác động của con ngời: GV : yªu cÇu HS quan s¸t h×nh, nghiªn - Thời nguyên thuỷ: con ngời đốt cøu th«ng tin, th¶o luËn vµ tr¶ lêi : rừng, đào hố săn bắt thú dữ  giảm ? Thời kì nguyên thuỷ, con ngời đã tác diÖn tÝch rõng. động tới môi trờng tự nhiên nh htế nào. - X· héi n«ng nghiÖp: ? Xã hội nông nghiệp đã ảnh hởng đến + Trång trät, ch¨n nu«i, chÆt ph¸ m«i trêng nh thÕ nµo. rừng lấy đất canh tác, chăn thả ? Xã hội công nghiệp đã ảnh hởng đến gia sóc. m«i trêng nh thÕ nµo. + Cày xới đất canh tác làm thay HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. đổi đất, nớc tầng mặt làm cho GV: gäi HS nhËn xÐt. nhiÒu vïng bÞ kh« c»n vµ suy HS: nhËn xÐt. giảm độ màu mỡ..

(178) Hoạt động 2: Tác động của con ngời làm 11ph suy tho¸i m«i trêng tù nhiªn. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Những hoạt động nào của con ngời phá huû m«i trêng tù nhiªn. ? Hậu quả từ những hoạt động của con ngêi lµ g×. HS: ghi kết quả bảng 53.1 và nêu đợc: 1- a (ở mức độ thấp) 2- a, h 3- a, b, c, d, g, e, h 4- a, b, c, d, g, h 5- a, b, c, d, g, h 6- a, b, c, d, g, h 7- TÊt c¶ HS kÓ thªm nh: x©y dùng nhµ m¸y lín, chÊt th¶i c«ng nghiÖp nhiÒu. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Ngoài những hoạt động của con ngời trong b¶ng 53.1, h·y cho biÕt cßn ho¹t động nào của con ngời gây suy thoái môi trêng. ? Tr×nh bµy hËu qu¶ cña viÖc chÆt ph¸ rõng bõa b·i vµ g©y ch¸y rõng. HS :thảo luận nhóm và nêu đợc: - ChÆt ph¸ rõng, ch¸y rõng g©y xãi mßn đất, lũ quét, nớc ngầm giảm, khí hậu thay. + Con ngời địnhc và hình thành c¸c khu d©n c, khu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. + NhiÒu gièng vËt nu«i, c©y trång h×nh thµnh. - X· héi c«ng nghiÖp: + X©y dùng nhiÒu khu c«ng nghiÖp, khai th¸c tµi nguyªn bõa bãi làm cho diện tích đất càng thu hÑp, r¸c th¶i lín. + S¶n xuÊt nhiÒu lo¹i ph©n bãn, thuèc trõ s©u b¶o vÖ thùc vËt lµm cho s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng, khèng chÕ dÞch bÖnh, nhng còng g©y ra hËu qu¶ lín cho m«i trêng. + NhiÒu gièng vËt nu«i, c©y trång quý. II. Tác động của con ngời làm suy tho¸i m«i trêng tù nhiªn. - Nhiều hoạt động của con ngời đã gây hậu quả rất xấu: mất cân b»ng sinh th¸i, xãi mßn vµ tho¸i hoá đất, ô nhiễm môi trờng, ch¸y rõng, h¹n h¸n, ¶nh hëng đến mạch nớc ngầm, nhiều loài sinh vËt cã nguy c¬ bÞ tuyÖt chñng..

(179) đổi, mất nơi ở của các loài sinh vật  giảm ®a d¹ng sinh häc  g©y mÊt c©n b¨ng sinh th¸i. HS kể: lũ quét, lở đất, sạt lở bờ sông Hång... GV: cho HS liªn hÖ tíi t¸c h¹i cña viÖc chặt phá rừng và đốt rừng trong những n¨m gÇn ®©y. Hoạt động 3: Vai trò của con ngời trong viÖc b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn. GV đặt câu hỏi: ? Con ngời đã làm gì để bảo vệ và cải tạo m«i trêng. HS: nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr×nh bµy biÖn ph¸p. GV: liên hệ thành tựu của con ngời đã đạt đợc trong việc bảo vệ và cải tạo môi trêng. HS: l¾ng nghe.. 8ph. III. Vai trß cña con ngêi trong viÖc b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn. - Con ngời đã và đang nỗ lực để b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn b»ng c¸c biÖn ph¸p: + H¹n chÕ ph¸t triÓn d©n sè qu¸ nhanh. + Sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn. + B¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt. + Phôc håi vµ trång rõng. + KiÓm so¸t vµ gi¶m thiÓu c¸c nguån chÊt th¶i g©y « nhiÔm. + Lai t¹o gièng cã n¨ng xuÊt vµ phÈm chÊt tèt.. 4.4. Cñng cè: 7ph ? Trình bày nguyên nhân dẫn đến suy thoái môi trờng do hoạt động của con ngời (Bảng 53.1) trong đó nhấn mạnh tới việc tàn phá thảm thực vật và khai thác quá mức tµi nguyªn. ? Con ngời đã làm gì để bảo vệ và cải tạo môi trờng. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 54. - Lµm bµi tËp sè 2 (SGK trang 160). - T×m hiÓu nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ================================. Ngày soạn:. /. TiÕt 57: Bµi 54: ¤ nhiÔm m«i trêng / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng.......

(180) 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sèng. - Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thức b¶o vÖ m«i trêng. b. KÜ n¨ng: - Båi dìng kh¶ n¨ng vËn dông thùc tÕ vµo bµi häc. - Quan s¸t tranh vÏ, c¶nh quan ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H 54.1 tíi 54.4 SGK. - T liÖu vÒ « nhiÔm m«i trêng. * Häc sinh : - §äc tríc bµi 54. - T×m hiÓu nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) Con ngời đã làm gì để bảo vệ và cải tạo môi trờng? §¸p ¸n: - Con ngời đã và đang nỗ lực để bảo vệ và cải tạo môi trờng tự nhiên bằng các biện ph¸p: + H¹n chÕ ph¸t triÓn d©n sè qu¸ nhanh. + Sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn. + B¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt. + Phôc håi vµ trång rõng. + KiÓm so¸t vµ gi¶m thiÓu c¸c nguån chÊt th¶i g©y « nhiÔm. + Lai t¹o gièng cã n¨ng xuÊt vµ phÈm chÊt tèt. c. Bµi míi: Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Ô nhiễm môi trờng là gì? 6h I. ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×? GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - ¤ nhiÔm m«i trêng lµ hiÖn tîng SGK, th¶o luËn: môi trờng tự nhiên bị bẩn, đồng ? ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×. thêi c¸c tÝnh chÊt vËt lÝ, ho¸ häc, ? Do ®©u mµ m«i trêng bÞ « nhiÔm. sinh häc cña m«i trêng bÞ thay HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. đổi gây tác hại tới đời sống của GV: yêu cầu HS nêu các hoạt động của con ngêi vµ c¸c sinh vËt kh¸c..

(181) con ngêi g©y « nhiÔm m«i trêng? HS: đốt rừng, khai thác khoáng sản… GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. Hoạt động 2: Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiÔm. GV: yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát h×nh SGK. ? Kể tên các chất khí thải gây độc. HS: nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi: CO2; NO2; SO2; CO; bôi... ? Các chất khí độc đợc thải ra từ hoạt động nào. HS: tr¶ lêi. GV: yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 54.1 SGK. ? Kể tên những hoạt động đốt cháy nhiên liệu tại gia đình em và hàng xóm có thể g©y « nhiÔm kh«ng khÝ. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: ch÷a b¶ng 54.1 b»ng c¸ch cho HS c¸c nhãm ghi tõng néi dung. GV phân tích thêm: việc đốt cháy nhiên liệu trong gia đình sinh ra lợng khí CO; CO2... NÕu ®un bÕp kh«ng th«ng tho¸ng, các khí này sẽ tích tụ gây độc hại cho con ngêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt, chèt b¶ng chuÈn.. 30ph. - ¤ nhiÔm m«i trêng do: + Hoạt động của con ngời. + Hoạt động của tự nhiên: núi lửa phun nham th¹ch, x¸c sinh vËt thèi r÷a... II. C¸c t¸c nh©n chñ yÕu g©y « nhiÔm.. 1. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt khÝ th¶i ra từ hoạt động công nghiệp và sinh ho¹t: - Các khí thải độc hại cho cơ thể sinh vËt: CO; CO2; SO2; NO2... bụi do quá trình đốt cháy nhiên liệu từ các hoạt động: giao thông vËn t¶i, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, ®un nÊu sinh ho¹t.... B¶ng 54.1. C¸c nguyªn nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ. Hoạt động Nhiên liệu bị đốt 1. Giao th«ng vËn t¶i: - ¤t« - X¨ng, dÇu… - M¸y bay - X¨ng, dÇu.. - Xe löa - Than đá, xăng dầu… - Xe m¸y - X¨ng - M¸y næ - DÇu …………… ……………….. 2. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp: - Nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn - Than đá - Nhµ m¸y xi m¨ng - Than đá, dầu - Nhµ m¸y g¹ch - Than đá - Nhµ m¸y b¸nh kÑo - DÇu, x¨ng - Nhµ m¸y hãa chÊt - Than, dÇu..... ................... ............................ 3. Sinh ho¹t :.

(182) - NÊu ¨n - §èt g¹ch ........................... - Than, cñi, ga.. - Than đá, than củi... ……………….. GV : yªu cÇu HS quan s¸t H 54.2 vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái  SGK trang 163. - Lu ý chiều mũi tên: con đờng phát tán chÊt ho¸ häc. GV treo H 54.2 phãng to, yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: ? C¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt vµ chÊt độc hoá học thờng tích tụ ở những môi trờng nào. ? Mô tả con đờng phát tán các loại hóa chất đó. HS : môi trờng đất, môi trờng nớc… GV bổ sung thêm: với chất độc khó phân huỷ, trong chuỗi thức ăn nồng độ các chất ngày một cao hơn ở các bậc dinh dỡng cao  khả năng gây độc với con ngời lµ rÊt lín. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t h×nh vµ th¶o luËn tr¶ lêi : - ChÊt phãng x¹ cã nguån gèc tõ ®©u? - C¸c chÊt phãng x¹ g©y nªn t¸c h¹i nh thÕ nµo? HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. GV:nãi vÒ c¸c vô th¶m ho¹ phãng x¹. HS: l¾ng nghe vµ ghi bµi. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng SGK tr 164. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV lu ý thªm: ChÊt th¶i r¾n cßn g©y c¶n trë giao th«ng, g©y tai n¹n cho ngêi. GV: nhËn xÐt, chèt b¶ng chuÈn.. 2. ¤ nhiÔm do ho¸ chÊt b¶o vÖ thực vật và chất độc hoá học: - C¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt vµ chất độc hoá học thờng tích tụ trong đất, ao hồ nớc ngọt, đại dơng và phát tán trong không khí, b¸m vµ ngÊm vµo c¬ thÓ sinh vËt. - Con đờng phát tán: + Ho¸ chÊt (d¹ng h¬i)  níc ma đất (tích tụ)  Ô nhiễm mạch nớc ngÇm. + Ho¸ chÊt  níc ma  ao hå, s«ng, biÓn (tÝch tô)  bèc h¬i vµo kh«ng khÝ. + Ho¸ chÊt cßn b¸m vµ ngÊm vµo c¬ thÓ sinh vËt. 3. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt phãng x¹ - C¸c chÊt phãng x¹ tõ chÊt th¶i cña c«ng trêng khai th¸c, chÊt phãng x¹, nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö, thö vò khÝ h¹t nh©n... - Gây đột biến ở ngời và sinh vật, g©y mét sè bÖnh di truyÒn vµ ung th.. 4. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt th¶i r¾n: - ChÊt th¶i r¾n g©y « nhiÔm m«i trờng: đồ nhựa, giấy vụn, cao su, r¸c th¶i, b«ng kim y tÕ.... B¶ng 54.2. C¸c chÊt th¶i r¾n g©y « nhiÔm Tªn chÊt th¶i - GiÊy vôn - §å nhùa - Kim tiªm - Tói nilong - §å thñy tinh. Hoạt động thải ra chất thải - Sinh ho¹t, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - Sinh ho¹t, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp… - ChÊt th¶i y tÕ - Sinh ho¹t… - Sinh ho¹t, s¶n xuÊt c«ng ngiÖp…..

(183) GV: yªu cÇu HS quan s¸t h×nh, liªn hÖ thùc tÕ vµ th¶o luËn: - Sinh vËt g©y bÖnh cã nguån gèc tõ ®©u? - Nguyªn nh©n cña c¸c bÖnh giun s¸n, sèt rÐt, t¶ lÞ... - Phßng tr¸nh bÖnh sèt rÐt? HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: + Nguyên nhân bệnh đờng tiêu hoá do ăn uèng mÊt vÖ sinh. + Phßng bÖnh sèt rÐt: diÖt bä gËy, gi÷ vÖ sinh nguån níc, ®i ngñ m¾c mµn... GV: do ®©u mµ ngêi d©n hay m¾c ph¶ic¸c bÖnh do giun s¸n g©y ra? HS: thãi quen ¨n uèng: ¨n rau sèng, ¨n t¸i… GV: hãy đề ra các biện pháp hạn chế các bệnh do sinh vật gây ra đối với ngời? HS: gi÷ vÖ sinh c¸ nh©n, vÖ sinh m«i trêng, ¨n chÝn uèng s«i…. 5. ¤ nhiÔm do sinh vËt g©y bÖnh: - Sinh vËt g©y bÖnh cã nguån gèc từ chất thải không đợc thu gom vµ xö lÝ: ph©n, r¸c, níc th¶i sinh ho¹t, x¸c chÕt sinh vËt, r¸c th¶i tõ bÖnh viÖn... - Sinh vËt g©y bÖng vµo c¬ thÓ ngêi g©y bÖnh do ¨n uèng kh«ng gi÷ vÖ sinh, vÖ sinh m«i trêng kÐm.... d. Cñng cè: 8ph ? Những hoạt động nào của con ngời gây ô nhiễm môi trờng. ? T¸c h¹i cña « nhiÔm m«i trêng lµ g×? Cho VD. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK trang 165. - Tìm hiểu tình hình ô nhiễm môi trờng, nguyên nhân và những công việc mà con ngời đã và đang làm để hạn chế ô nhiễm môi trờng. - Phân các tổ: mỗi tổ báo cáo về 1 vấn đề ô nhiễm môi trờng. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... TiÕt 58: Bµi 55: ¤ nhiÔm m«i trêng (tiÕp) / / 201. Ngày soạn: Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1.Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sèng. - Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thức b¶o vÖ m«i trêng. b. KÜ n¨ng:.

(184) - Båi dìng kh¶ n¨ng vËn dông thùc tÕ vµo bµi häc. - Quan s¸t tranh vÏ, c¶nh quan ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H 55.1 tíi 55.4 SGK. - Tranh ¶nh vÒ m«i trêng bÞ « nhiÔm, tranh ¶nh vÒ xö lÝ r¸c th¶i, trång rõng, trång rau s¹ch. * Häc sinh: - T×m hiÓu t×nh h×nh « nhiÔm m«i trêng, nguyªn nh©n vµ nh÷ng c«ng viÖc mµ con ngời đã và đang làm để hạn chế ô nhiễm môi trờng. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : (5ph) ? ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×? Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng. §¸p ¸n: - Ô nhiễm môi trờng là hiện tợng môi trờng tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lí, hoá học, sinh học của môi trờng bị thay đổi gây tác hại tới đời sống của con ngêi vµ c¸c sinh vËt kh¸c. - ¤ nhiÔm m«i trêng do: + Hoạt động của con ngời. + Hoạt động của tự nhiên: núi lửa phun nham thạch, xác sinh vật thối rữa... c. Bµi míi : Thêi Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS gian Hoạt động 1: Hạn chế ô nhiễm môi tr30ph III.H¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. êng. GV: yêu cầu các nhóm báo cáo vấn đề ô - Nguyên nhân: thải các chất độc nhiÔm m«i trêng theo sù chuÈn bÞ s½n trvµo bÇu khÝ quyÓn, do thuèc b¶o íc ë nhµ: vÖ thùc vËt, do chÊt phãng x¹, do - Nhãm 1: Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm t¸c nh©n sinh häc… kh«ng khÝ (hoÆc « nhiÔm nguån níc, « - HËu qu¶: lµm ¶nh hëng tíi søc nhiÔm do thuèc b¶o vÖ thùc vËt, « nhiÔm kháe vµ g©y nhiÒu bÖnh cho con do chÊt r¾n) ngêi vµ sinh vËt. - Nhãm 2: HËu qu¶ do « nhiÔm m«i tr- BiÖn ph¸p: xö lÝ chÊt th¶i c«ng êng g©y ra. nghiÖp vµ chÊt th¶i sinh ho¹t, c¶i - Nhãm 3: BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm tiÕn c«ng nghÖ s¶n xuÊt, trång môi trờng. Bản thân em đã làm gì để góp c©y xanh, tuyªn truyÒn gi¸o dôc phÇn gi¶m « nhiÔm m«i trêng. rộng rãi trong cộng đồng… HS: mçi nhãm tr×nh bµy tõ 5 – 7 phót. GV vµ 2 HS lµm gi¸m kh¶o chÊm..

(185) → Sau khi c¸c nhãm tr×nh bµy xong. c¸c néi dung th× gi¸m kh¶o sÏ c«ng bè ®iÓm. GV: nhËn xÐt tinh thÇn chuÈn bÞ cña c¸c nhãm → tuyªn d¬ng c¸c nhãm chuÈn bÞ tèt. GV: cho HS th¶o luËn, hoµn thµnh b¶ng 55 SGK. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: 1- a, b, d, e, i, l, n, o ,p. 2- c, d, e, g, i, k, l, m, o. 3- g, k, l, n. 4- g, k, l... GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV mở rộng: có bảo vệ đợc môi trờng kh«ng bÞ « nhiÔm th× c¸c thÕ hÖ hiÖn t¹i và tơng lai mới đợc sống trong bầu không khí trong lành, đó là sự bền vững. GV: nhËn xÐt, chèt b¶ng chuÈn. B¶ng 55. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm T¸c dông h¹n chÕ Ghi kÕt qu¶ 1. ¤ nhiÔm kh«ng a, b, d, e, i, khÝ l, n, o ,p, g, k, m. BiÖn ph¸p h¹n chÕ a. Lắp đặt các thiết bị lọc khí cho các nhà máy. b. Sö dông nhiÒu n¨ng lîng míi kh«ng sinh ra khÝ th¶i (n¨ng lîng giã, mÆt trêi). c. T¹o bÓ l¾ng vµ läc níc th¶i. 2. ¤ nhiÔm nguån c, d, e, g, i, d. X©y dùng nhµ m¸y xö lÝ r¸c. níc k, l, m, o e. Chôn lấp và đốt cháy rác một cách khoa học. g. Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học để dự báo và 3. ¤ nhiÔm do g, k, l, m t×m biÖn ph¸p phßng tr¸nh. thuèc b¶o vÖ thùc h. X©y dùng thªm nhµ m¸y t¸i chÕ chÊt th¶i vËt, hãa chÊt. 4. Ô nhiễm do d, e, g, k, l, thành các nguyên liệu, đồ dùng.. chÊt th¶i r¾n h i. X©y dùng c«ng viªn xanh, trång c©y. k. Giáo dục để nâng cao ý thức cho mọi ngời về 5. ¤ nhiÔm do g, k, l… « nhiÔm vµ c¸ch phßng tr¸nh. chÊt phãng x¹ l. X©y dùng n¬i qu¶n lÝ thËt chÆt chÏ c¸c chÊt 6. ¤ nhiÔm do c, d, e, g, k, g©y nguy hiÓm cao. c¸c t¸c nh©n sinh l, m, n m. Kết hợp ủ phân động vật trớc khi sử dụng để häc s¶n xuÊt khÝ sinh häc. 7. ¤ nhiÔm do g, k…. n. S¶n xuÊt l¬ng thùc, thùc phÈm an toµn. hoạt động tự o. X©y dùng c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp….ë xa khu nhiªn, thiªn tai. d©n c. 8. ¤ nhiÔm tiÕng g, c, k, o, p p. H¹n chÕ g©y tiÕng ån cña c¸c ph¬ng tiÖn giao ån. th«ng. q. ……………………… d. Cñng cè: 8ph.

(186) ? Nªu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. ? Tại địa phơng em có những tác nhân nào gây ô nhiễm môi trờng? Nêu tác hại của ô nhiễm môi trờng đến sức khỏe của con ngời. Theo em phải khắc phục ô nhiễm môi trêng b»ng c¸ch nµo. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1ph - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 169. - C¸c nhãm chuÈn bÞ néi dung: ®iÒu tra t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng ë c¸c b¶ng 56.1 tíi 56.3 SGK. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... TiÕt 59: Bµi 56 - 57: Thùc hµnh Tìm hiểu tình hình môi trờng ở địa phơng Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng và từ đó đề xuất đợc các biện pháp khắc phục. - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trờng. b. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - B¶ng phô. * Häc sinh: - GiÊy bót. - KÎ s½n tõ ë nhµ c¸c b¶ng theo mÉu trong bµi vµo giÊy khæ to. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS.

(187) Hoạt động 1: Hớng dẫn điều tra môi trờng. GV: chọn địa điểm điều tra: chuồng trại ch¨n nu«i. GV: híng dÉn HS hoµn thµnh b¶ng 56.1 SGK: + T×m hiÓu nh©n tè v« sinh, h÷u sinh. + Con ngời có những hoạt động nào gây « nhiÔm m«i trêng. + §iÒn VD minh ho¹. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn.. 37p. I. Híng dÉn ®iÒu tra m«i trêng.. 1. §iÒu tr¶ t×nh h×nh « nhiÔm m«i trêng.. B¶ng 56.1. C¸c nh©n tè sinh th¸i trong m«i trêng ®iÒu tra « nhiÔm. Nh©n tè v« sinh Nh©n tè h÷u sinh Hoạt động của con ngời trong m«i trêng Đất, cát, ánh sáng, độ Bß, cá, ruåi, muçi..... Kh«ng thu dän ph©n, th¶i Èm… r¸c bõa b·i, kh«ng vÖ sinh chuång tr¹i, … GV híng dÉn néi dung b¶ng 56.2 + Tác nhân gây ô nhiễm: rác, phân động vËt, ... + Mức độ: thải nhiều hay ít. + Nguyên nhân: rác cha xử lí, phân động vËt cßn cha ñ th¶i trùc tiÕp ra m«i trêng... + Biện pháp khắc phục: làm gì để ngăn chÆn c¸c t¸c nh©n. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. Bảng 56.2. Điều tra tình hình và mức độ ô nhiễm. C¸c t¸c nh©n g©y Mức độ ô Nguyªn nh©n g©y §Ò xuÊt biÖn ph¸p « nhiÔm nhiÔm(Ýt/nhiÒu/rÊt « nhiÔm kh¾c phôc « nhiÔm) Phân động vật NhiÒu Ph©n th¶i trùc tiÕp ñ ph©n tríc khi ra m«i trêng th¶i ra m«i trêng R¸c NhiÒu Rác cha đợc xử lí Xö lÝ r¸c th¶i Cá thõa NhiÒu Cỏ thừa không đợc Cỏ thừa phải đợc thu dän, vÖ sinh dän s¹ch. Níc th¶i NhiÒu Níc th¶i trùc tiÕp Xö lÝ tríc khi th¶i ra m«i trêng ra m«i trêng tù nhiªn GV: cho HS chän m«i trêng mµ con ngêi đã tác động làm biến đổi.. 2. Điều tra tác động của con ngời tíi m«i trêng..

(188) HS : cã thÓ chän khu vùc ®iÒu tra: khu đất hoang đợc cải tạo thành khu sinh thái VAC, 1 đầm hồ bị san lấp để xây nhà... GV : nªu c¸ch ®iÒu tra: 4 bíc nh SGK. HS : nghiªn cøu kÜ c¸c bíc tiÕn hµnh ®iÒu tra. GV : nội dung bảng 56.3: Xác định thành phÇn cña hÖ sinh th¸i ®ang cã  xu híng biến đổi các thành phần trong tơng lai có thể theo hớng tốt hay xấu  Hoạt động của con ngời gồm biến đổi tốt hay xấu cho hệ sinh th¸i. HS : ®iÒu tra theo nhãm vµo ngµy nghØ, ghi l¹i kÕt qu¶. GV : híng d·n HS hoµn thµnh b¶ng. Bảng 56.3. Điều tra tác động của con ngời tới môi trờng C¸c thµnh phÇn Xu hớng biến đổi Những hoạt động Đề xuất biện pháp cña hÖ sinh th¸i c¸c thµnh phÇn của con ngời đã kh¾c phôc, b¶o vÖ hiÖn t¹i cña hÖ sinh th¸i g©y nªn sù biÕn trong thêi gian tíi đổi hệ sinh thái C©y xanh, cá, níc, Ruéng bÞ san lÊp Lấp đất, san đất, Quy ho¹ch khu d©n đất, ánh sáng, độ thành đất xây dựng chặt cây, kè đá… c đáp ứng yêu cầu Èm... nhµ ë vÒ nhµ ë kh«ng g©y ảnh hởng xấu đến m«i trêng sinh th¸i.. d. NhËn xÐt - §¸nh gi¸ : 6p GV : nhận xét, tinh thần thái độ của HS . e. Híng dÉn HS häc ë nhµ : 1p GV : yªu cÇu HS vÒ tù ®iÒu tra theo nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng 56.3 SGK. - Th¶o luËn theo nhãm c¸c néi dung sau : Nhóm 1: Nguyên nhân nào dẫn đến ô nhiễm hệ sinh thái đã quan sát? Có cách nào khắc phục đợc không. Nhóm 2: những hoạt động nào của con ngời đã gây nên sự biến đổi hệ sinh thái đó? Xu hớng biến đổi của hệ sinh thái đó là tốt hay xấu? Theo em, chúng ta cần làm gì để khắc phục những biến đổi xấu của hệ sinh thái đó. Nhóm 3: cảm tởng của em sau khi học xong bài thực hành? Nhiệm vụ của HS đối với c«ng t¸c phßng chèng « nhiÔm m«i trêng. 5. Rót kinh nghiÖm: ............................................................................................................................

(189) TiÕt 60: Bµi 56 - 57: Thùc hµnh Tìm hiểu tình hình môi trờng ở địa phơng Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - Học sinh chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng và từ đó đề xuất đợc các biện pháp khắc phục. - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trờng. b. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - B¶ng phô. * Häc sinh: - GiÊy bót. - KÎ s½n tõ ë nhµ c¸c b¶ng theo mÉu trong bµi vµo giÊy khæ to. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Báo cáo kết quả về điều tra B¸o c¸o kÕt qu¶ vÒ ®iÒu tra m«i 37p môi trờng ở địa phơng. trờng ở địa phơng. GV yªu cÇu: C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ Nhãm 1: Nguyªn nh©n nµo dÉn ®iÒu tra. đến ô nhiễm hệ sinh thái đã quan HS: mỗi nhóm viết nội dung báo cáo đã sát? Có cách nào khắc phục đợc điều tra đợc vào khổ giấy to. kh«ng. Lu ý: Tr×nh bµy 3 b¶ng 56.1 tíi 56.3 trªn Nhóm 2: những hoạt động nào 1 tê giÊy. của con ngời đã gây nên sự biến - §¹i diÖn nhãm trinh bµy. c¸c nhãm đổi hệ sinh thái đó? Xu hớng biến kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. đổi của hệ sinh thái đó là tốt hay GV: cho c¸c nhãm th¶o luËn kÕt qu¶. xÊu? Theo em, chóng ta cÇn lµm HS: c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. gì để khắc phục những biến đổi GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: xấu của hệ sinh thái đó. ? Nguyªn nh©n nµo dÉn tíi « nhiÔm hÖ Nhãm 3: c¶m tëng cña em sau.

(190) sinh thái đã quan sát? Có cách nào khắc phục đợc không. ? Những hoạt động nào của con ngời đã gây nên sự biến đổi hệ sinh thái đó? Xu hớng biến đổi của hệ sinh thaais đó là xÊu hay tèt lªn? Theo em chóng ta cÇn làm gì để khắc phục những biến đổi xấu của hệ sinh thái đó. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. GV: nhận xét đánh giá đặt biệt nhấn mạnh về mức độ ô nhiễm và biện pháp kh¾c phôc. 4.4. NhËn xÐt - §¸nh gi¸ : 5p GV : nhận xét, tinh thần thái độ của HS . 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ : 2p - §äc tríc bµi 58. - KÎ b¶ng 58.1, 58.2, 58.3 SGK.. khi häc xong bµi thùc hµnh? Nhiệm vụ của HS đối với công t¸c phßng chèng « nhiÔm m«i trêng.. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ Ch¬ng IV: B¶o vÖ m«i trêng 1. Môc tiªu cña ch¬ng: 1.1. KiÕn thøc: - HS phân biệt đợc và lấy VD minh hoạ các dạng tài nguyên thiên nhiên. - Trình bày đợc tầm quan trọng và tác dụng của việc sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyªn thiªn nhiªn. - HS phải giải thích đợc vì sao cần khôi phục môi trờng, giữ gìn thiên nhiên hoang dã, đồng thời nêu đợc ý nghĩa của các biện pháp bảo vệ thiên nhiên hoang dã. - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. - HS phải đa ra đợc VD minh họa các kiểu hệ sinh thái chủ yếu. - Trình bày đợc hiệu quả của các biện pháp bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái, từ đó đề xuất đợc những biện pháp bảo vệ phù hợp với hoàn cảnh của địa phơng. - HS phải nắm đợc sự cần thiết phải có luật bảo vệ môi trờng. - Nh÷ng néi dung chÝnh cña luËt b¶o vÖ m«i trêng. - Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS nãi riªng, mçi ngêi d©n nãi chung trong viÖc chÊp hµnh luËt. 1.2. KÜ n¨ng: - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. 1.3. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. TiÕt 61: Bµi 58: Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn.

(191) Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS phân biệt đợc và lấy VD minh hoạ các dạng tài nguyên thiên nhiên. - Trình bày đợc tầm quan trọng và tác dụng của việc sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyªn thiªn nhiªn. b. KÜ n¨ng: - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 58.1; 58.2 SGK. - Tranh ¶nh t liÖu vÒ c¸c má khai th¸c, c¸nh rõng, ruéng bËc thang. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 58. - KÎ b¶ng 58.1, 58.2, 58.3 SGK. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: VB: ? Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ g×? KÓ tªn nh÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ em biÕt? TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Các dạng tài nguyên thiên I. C¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn 10p nhiªn chñ yÕu. nhiªn chñ yÕu. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK, th¶o - Cã 3 d¹ng tµi nguyªn thiªn luËn nhãm vµ hoµn thµnh bµi tËp b¶ng nhiªn: 58.1 SGK trang 173. + Tµi nguyªn t¸i sinh: khi sö HS : th¶o luËn, tr¶ lêi : dông hîp lÝ sÏ cã kh¶ n¨ng phôc 1- b, c, g hồi (tài nguyên sinh vật, đất, n2- a, e. i íc...). 3- d, h, k, l. + Tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh lµ ? Nªu c¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ d¹ng tµi nguyªn qua 1 thêi gian đặc điểm của mỗi dạng? Cho VD. sử dụng sẽ bị cạn kiệt (than đá, HS: tr¶ lêi. dÇu má...)..

(192) GV: yªu cÇu HS thùc hiÖn  bµi tËp SGK trang 174. ? Nªu tªn c¸c d¹ng tµi nguyªn kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸i sinh ë níc ta. ? Tµi nguyªn rõng lµ d¹ng tµi nguyªn t¸i sinh hay kh«ng t¸i sinh? V× sao. HS : tù liªn hÖ vµ tr¶ lêi: - Than đá, dầu lửa, mỏ thiếc, sắt, vàng... - Rõng lµ tµi nguyªn t¸i sinh v× b¶o vÖ vµ khai th¸c hîp lÝ th× cã thÓ phôc håi sau mçi lÇn khai th¸c. Hoạt động 2: Sử dụng hợp lí tài nguyên thiªn nhiªn. GV : giới thiệu 2 vấn đề sử dụng hợp lí tµi nguyªn thiªn nhiªn : - Cần tận dụng triệt để năng lợng vĩnh cửu để thay thế dần năng lợng đang bị c¹n kiÖt dÇn vµ h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. - §èi víi tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh, cÇn cã kÕ ho¹ch khai th¸c thËt hîp lÝ vµ sö dông tiÕt kiÖm. - Đối với tài nguyên tái sinh: đất, nớc, rõng ph¶i sö dông bªn c¹nh phôc håi. GV : giới thiệu về thành phần của đất: chÊt kho¸ng, níc, kh«ng khÝ, sinh vËt. ? Nêu vài trò của đất? Vì sao phải sử dụng hợp lí tài nguyên đất. HS: tài nguyên đất đang bị suy thoái do xãi mßn, röa tr«i, nhiÔm mÆn, b¹c mµu, « nhiễm đất. GV: cho HS lµm b¶ng 58.2 vµ bµi tËp môc 1 trang 174. HS: th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp: đánh dấu vào bảng kẻ sẵn trong vở bài tËp. ? Vậy cần có biện pháp gì để sử dụng hợp lí tài nguyên đất. HS : tr¶ lêi. ? Hãy giải thích vì sao trên vùng đất dốc, nh÷ng n¬i cã thùc vËt bao phñ vµ lµm ruéng bËc thang l¹i cã thÓ gãp phÇn chống xói mòn đất. HS: níc ch¶y chËm v× va vµo gèc c©y vµ lớp thảm mục  chống xói mòn đất nhất là ë nh÷ng sên dèc. GV : yªu cÇu HS tr¶ lêi : ? Níc cã vai trß quan träng nh thÕ nµo đối với con ngời và sinh vật.. + Tµi nguyªn vÜnh cöu: lµ tµi nguyªn sö dông m·i m·i, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng (n¨ng lîng mÆt trêi, giã, sãng...).. 25p. II. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn.. 1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất: - Vai trò của đất: - Nguồn tài nguyên đất đang bị suy tho¸i do xãi mßn, röa tr«i, nhiÔm mÆn, b¹c mµu, « nhiÔm... - C¸ch sö dông hîp lÝ: chèng xãi mßn, chèng kh« h¹n, chèng nhiêm xmặn.. và nâng cao độ phì nhiêu của đất. - BiÖn ph¸p: Thuû lîi, kÜ thuËt làm đất, bón phân, chế độ canh tác... đặc biệt là trồng cây, gây rõng nhÊt lµ rõng ®Çu nguån.. 2. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn níc: - Níc lµ mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu cña tÊt c¶ c¸c sinh vËt trªn.

(193) HS: dựa vào vốn hiểu biết để nêu đợc: Nớc là thành phần cơ bản của chất sống, chiÕm 90% lîng c¬ thÓ sinh vËt, con ngêi cÇn níc sinh ho¹t (25o lÝt/ 1 ngêi/ 1 ngµy) nớc cho hoạt động công nghịêp, nông nghiÖp... GV: nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn. Cho HS quan s¸t H 58.2. ? V× sao ph¶i sö dông hîp lÝ nguån tµi nguyªn níc. HS: nguån tµi nguyªn níc ®ang bÞ « nhiÔm vµ cã nguy c¬ c¹n kiÖt. GV: cho HS lµm bµi tËp ®iÒn b¶ng 58.3, nªu nguyªn nh©n « nhiÔm nguån níc vµ c¸ch kh¾c phôc. HS: hoµn thµnh b¶ng. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? NÕu thiÕu níc sÏ cã t¸c h¹i g×. ? Trång rõng cã t¸c dông b¶o vÖ tµi nguyªn nh thÕ nµo. ? Sö dông tµi nguyªn níc nh thÕ nµo lµ hîp lÝ. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: - ThiÕu níc lµ nguyªn nh©n g©y ra nhiÒu bÖnh tËt do mÊt vÖ sinh, ¶nh hëng tíi mïa màng, hạn hán, không đủ nớc cho gia sóc. - Trång rõng t¹o ®iÒu kiÖn cho tuÇn hoµn níc, t¨ng níc bèc h¬i vµ níc ngÇm. GV : yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn vµ tr¶ lêi : ? Nêu hậu quả của việc chặt phá và đốt rõng. ? Em h·y kÓ tªn mét sè khu rõng næi tiếng của nớc ta hiện đang đợc bảo vệ tốt. Theo em, chúng ta phải làm gì để bảo vệ các khu rừng đó. HS : th¶o luËn, tr¶ lêi.. trái đất. - Nguån tµi nguyªn níc ®ang bÞ « nhiÔm vµ cã nguy c¬ c¹n kiÖt. - C¸ch sö dông hîp lÝ: kh¬i th«ng dßng ch¶y, kh«ng x¶ r¸c th¶i c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t xuèng s«ng, hå, ao, biÓn.. tiÕt kiÖm nguån níc.. 3. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng: - Vai trß cña rõng : - HËu qu¶ cña viÖc chÆt ph¸ vµ đốt rừng làm cạn kiệt nguồn nớc, xãi mßn, ¶nh hëng tíi khÝ hËu do lîng níc bèc h¬i Ýt.... - Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng: khai th¸c hîp lÝ kÕt hîp víi trång rõng vµ b¶o vÖ rõng. Thµnh lËp khu b¶o tån thiªn nhiªn..

(194) 4.4. Cñng cè : 8p ? Ph©n biÖt tµi nguyªn t¸i sinh vµ tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh. ? T¹i sao ph¶i sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 59. - KÎ b¶ng SGK tr179. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ............................................................................................................................ Ngày soạn:. /. TiÕt 62: Bµi 59: Kh«i phôc m«i trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d· / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS phải giải thích đợc vì sao cần khôi phục môi trờng, giữ gìn thiên nhiên hoang dã, đồng thời nêu đợc ý nghĩa của các biện pháp bảo vệ thiên nhiên hoang dã. - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. b. KÜ n¨ng: - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh phãng to h×nh 59 SGK. - Tranh ¶nh vµ c¸c h×nh vÏ vÒ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d·. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 59. - KÎ b¶ng 59 SGK. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng :.

(195) a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò :(5ph) ? Nớc có vai trò quan trọng nh thế nào đối với con ngời và sinh vật. ? V× sao ph¶i sö dông hîp lÝ nguån tµi nguyªn níc. §¸p ¸n: - Nớc là một nhu cầu không thể thiếu của tất cả các sinh vật trên trái đất. - Nguån tµi nguyªn níc ®ang bÞ « nhiÔm vµ cã nguy c¬ c¹n kiÖt. - C¸ch sö dông hîp lÝ: kh¬i th«ng dßng ch¶y, kh«ng x¶ r¸c th¶i c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t xuèng s«ng, hå, ao, biÓn.. tiÕt kiÖm nguån níc. c. Bµi míi: TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: ý nghĩa của việc khôi phục I. ý nghÜa cña viÖc kh«i phôc m«i m«i trêng 5p trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·. vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·. GV: yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn: ? V× sao cÇn ph¶i kh«i phôc vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·. - Môi trờng đạng bị suy thoái. HS: tr¶ lêi. - G×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ GV giíi thiÖu thªm vÒ n¹n ph¸ rõng: §Çu b¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt vµ m«i trthÕ kØ XX, S rõng thÕ giíi lµ 6 tØ ha, n¨m êng sèng cña chóng tr¸nh « 1958 lµ 4,4 tØ ha, n¨m 1973 lµ 3,8 tØ ha, nhiÔm m«i trêng, luc lôt, h¹n n¨m 1995 lag 2,3 tØ ha. h¸n, ... gãp phÇn gi÷ c©n b»ng Việt Nam tốc độ mất rừng 200.000 sinh th¸i. ha/n¨m. ? V× sao g×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ gãp phÇn gi÷ c©n b»ng sinh th¸i. HS: tr¶ lêi. Hoạt động 2: Các biện pháp bảo vệ thiên II. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn 11p nhiªn. nhiªn. GV : treo c¸c tranh ¶nh H 59 yªu cÇu HS tr¶ lêi : 1. B¶o vÖ tµi nguyªn sinh vËt. ? Nªu c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu b¶o vÖ thiªn - B¶o vÖ c¸c khu rõng giµ, rõng nhiªn hoang d·. ®Çu nguån... HS : tr¶ lêi. - X©y dùng c¸c khu b¶o tån, c¸c GV : ph©n biÖt cho SH khu b¶o tån thiªn vờn quốc gia để bảo vệ các sinh nhiªn vµ vên quèc gia. vËt hoang d·. ? KÓ tªn c¸c vên quèc gia ë ViÖt Nam. - Trång c©y, trång rõng t¹o m«i ? KÓ tªn nh÷ng sinh vËt cã tªn trong s¸ch trêng sèng cho nhiÒu loµi sinh đỏ cần đợc bảo vệ. vËt. HS : liªn hÖ thùc tÕ, tr¶ lêi : - øng dông c«ng nghÖ sinh häc + Vên quèc gia Ba BÓ, Ba V×, C¸t Bµ, để bảo tồn nguồn gen quý hiếm. BÕn Ðn, C«n §¶o, Cóc Ph¬ng... - Không săn bắn động vật hoang + Sao la, sếu đầu đỏ.... d· vµ khai th¸c qu¸ møc c¸c loµi GV: yªu cÇu HS hoµn thµnh cét 2, b¶ng sinh vËt. 59 SGK. 2. C¶i t¹o c¸c hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i HS: hoµn thµnh b¶ng. hãa. GV: nhận xét và đa ra đáp án đúng..

(196) B¶ng 59. C¸c biÖn ph¸p c¶i t¹o c¸c hÖ sinh th¸i bÞ thãai hãa C¸c biÖn ph¸p HiÖu qu¶ Đối với những vùng đất trống, đồi núi Cải tạo khí hậu, hạn chế xói mòn đất, träc th× viÖc trång c©y g©y rõng lµ biÖn h¹n chÕ h¹n h¸n, lò lôt... ph¸p chñ yÕu vµ cÇn thiÕt nhÊt. T¨ng cêng c«ng t¸c lµm thñy lîi vµ tíi §iÒu hßa lîng níc, h¹n chÕ lò lôt, h¹n tiªu hîp lÝ. h¸n, cã níc më réng S trång trät, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång. Bãn ph©n hîp lÝ vµ hîp vÖ sinh. Tăng độ màu mỡ cho đất, phủ xanh vùng đất trống bỏ hoang, phân hữu cơ đợc xử lí đúng kĩ thuật, không mang mầm bệnh cho ngời và động vật. Thay đổi các loại cây trồng hợp lí. Làm đất không bị cạn kiẹtt nguồn dinh dỡng, tận dụng hiệu suất sử dụng đất, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång. Chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång thÝch Đem lại lợi ích kinh tế, có đủ kinh phí hîp vµ cã n¨ng suÊt cao. đầu t cho cải tạo đất. Hoạt động 3: Vai trò của học sinh trong 5p viÖc b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d·. GV: cho HS th¶o luËn bµi tËp: ? Tr¸ch nhiÖm cña HS trng viÖc b¶o vÖ thiªn nhiªn. ? Tuyªn truyÒn nh thÕ nµo cho mäi ngêi cùng hành động để bảo vệ thiên nhiên. HS: th¶o luËn vµ tr¶ lêi. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt kiÕn thøc.. III. Vai trß cña häc sinh trong viÖc b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d·. - Kh«ng vøt r¸c bõa b·i, tÝch cùc tham gia vÖ sinh c«ng céng, vÖ sinh công viên, trờng học, đờng phè... - Kh«ng chÆt ph¸ c©y cèi bõa b·i, tÝch cùc trång c©y, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ c©y. - Tuyªn truyÒn vÒ gi¸ trÞ cña thiªn nhiên và mục đích bảo vệ thiên nhiên cho bạn bè và cộng đồng.. d. Cñng cè: 7p ? Hãy nêu những biện pháp chủ yếu để bảo vệ thiên nhiên hoang dã. ? Mỗi HS cần làm gì để góp phần bảo vệ thiên nhiên. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu viÖc b¶o vÖ hÖ sinh th¸i. - KÎ b¶ng 60.2, 60.3 SGK. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =============================== TiÕt 63: Bµi 60. b¶o vÖ ®a d¹ng c¸c hÖ sinh th¸i.

(197) Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS phải đa ra đợc VD minh họa các kiểu hệ sinh thái chủ yếu. - Trình bày đợc hiệu quả của các biện pháp bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái, từ đó đề xuất đợc những biện pháp bảo vệ phù hợp với hoàn cảnh của địa phơng. - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. b. KÜ n¨ng: - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh ¶nh vÒ c¸c hÖ sinh th¸i. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 60. - KÎ b¶ng 60.2, 60.3 SGK. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò :(15ph) * Môc tiªu: - HS cñng cè, kh¾c s©u c¸c kiÕn thøc vÒ viÖc kh«i phôc vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ còng nh nhiÖm vô cña mçi c¸ nh©n. §Ò bµi: C©u 1: ý nghÜa cña viÖc kh«i phôc m«i trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·? C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ tµi nguyªn sinh vËt. C©u 2: Mỗi HS cần làm gì để góp phần bảo vệ thiên nhiên. §¸p ¸n – BiÓu ®iÓm C©u §¸p ¸n §iÓm 1 ý nghĩa: - Môi trờng đạng bị suy thoái. 1 ®iÓm - G×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ b¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt vµ 1 ®iÓm m«i trêng sèng cña chóng tr¸nh « nhiÔm m«i trêng, luc lôt, h¹n h¸n, ... gãp phÇn gi÷ c©n b»ng sinh th¸i. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ tµi nguyªn sinh vËt: 1 ®iÓm - B¶o vÖ c¸c khu rõng giµ, rõng ®Çu nguån....

(198) 2. - Xây dựng các khu bảo tồn, các vờn quốc gia để bảo vệ các sinh vËt hoang d·. - Trång c©y, trång rõng t¹o m«i trêng sèng cho nhiÒu loµi sinh vËt. - ứng dụng công nghệ sinh học để bảo tồn nguồn gen quý hiÕm. - Không săn bắn động vật hoang dã và khai thác quá mức các loµi sinh vËt. - Kh«ng vøt r¸c bõa b·i, tÝch cùc tham gia vÖ sinh c«ng céng, vệ sinh công viên, trờng học, đờng phố... - Kh«ng chÆt ph¸ c©y cèi bõa b·i, tÝch cùc trång c©y, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ c©y. - Tuyên truyền về giá trị của thiên nhiên và mục đích bảo vệ thiên nhiên cho bạn bè và cộng đồng.. c. Bµi míi: TG HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Sự đa dạng của các hệ sinh 5p th¸i. GV: cho SH quan s¸t tranh, ¶nh c¸c hÖ sinh th¸i, nghiªn cøu b¶ng 60.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Trình bày đặc điểm của các hệ sinh thái trªn c¹n, níc mÆn vµ hÖ sinh th¸i níc ngät. HS: quan s¸t, tr¶ lêi. GV: cho HS quan s¸t l¹i tranh vµ nhËn xÐt ý kiÕn HS: ? Cho VD vÒ hÖ sinh th¸i. HS: t×m VD qua tranh ¶nh, kiÕn thøc thùc tÕ. GV nhận xét, đánh giá, bổ sung: Mỗi hệ sinh thái đặc trng bởi các đặc điểm: khí hậu, động vật, thực vật. Đặc điểm riêng: hệ động vật, hệ thực vật, ph©n tÇng chiÕu s¸ng... Hoạt động 2: Bảo vệ các hệ sinh thái. 15p GV : cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? V× sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi: - Vai trß quan träng cña hÖ sinh th¸i rõng. - Hệ sinh thái rrừng Việt Nam đã bị khai th¸c qu¸ møc. ? C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng. 1 ®iÓm 1 ®iÓm 1 ®iÓm 1 ®iÓm 1®iÓm 1 ®iÓm 1 ®iÓm. Néi dung I. Sù ®a d¹ng cña c¸c hÖ sinh th¸i.. - Cã 3 hÖ sinh th¸i chñ yÕu: + HÖ sinh th¸i trªn c¹n: rõng, th¶o nguyªn, savan... + HÖ sinh th¸i níc mÆn: rõng ngËp mÆn, hÖ sinh th¸i vïng biÓn kh¬i... + HÖ sinh th¸i níc ngät: ao, hå, s«ng, suèi..... II. B¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i. 1. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng. - Xây dựng kế hoạch để khai thác nguồn tài nguyên rừng hợp lí để hạn chế mức độ khai thác, không khai th¸c qu¸ møc lµm c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn. - X©y dùng c¸c khu b¶o tån thiªn.

(199) mang l¹i hiÖu qu¶ nh thÕ nµo. HS: nghiªn cøu néi dung b¶ng 60.2 SGK, th¶o luËn hiÖu qu¶ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ, đại diện nhóm trả lời, các nhóm khác nhËn xÐt, bæ sung. GV: nhận xét ý kiến của HS và đa ra đáp ¸n. GV lu ý HS: Víi HS thµnh phè, viÖc b¶o vÖ hå, c©y trong vên hoa, c«ng viªn lµ gãp phÇn b¶o vÖ hÖ sinh th¸i. GV : yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: ? T¹i sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn. HS nêu đợc: + Biển đã cho con ngời những gì? + Con ngời đã khai thác sinh vật biển quá møc nh thÕ nµo? biÓn bÞ « nhiÔm nh thÕ nµo? GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vÒ c¸c t×nh huèng nªu ra trong b¶ng 60.3 vµ ®a ra c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ phï hîp. HS: nghiªn cøu b¶ng 60.3, th¶o luËn nhãm ®a ra t×nh huèng phï hîp. GV: ch÷a bµi b»ng c¸ch cho c¸c nhãm lên ghi kết quả trên bảng để cả lớp nhận xÐt. GV: cho HS liªn hÖ: HS, sinh viªn vïng biÓn H¹ Long, SÇm S¬n... tù nguyÖn nhÆt r¸c trªn b·i biÓn vµo mïa du lÞch. GV: cho SH tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? T¹i sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. ? Có những biện pháp nào để bảo vệ hệ sinh th¸i n«ng nghiÖp. HS: hÖ sinh th¸i n«ng nghÖp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm nu«i sèng con ngêi.. nhiên, vờn quốc gia để giữ cân b»ng sinh th¸i vµ b¶o vÖ nguån gen. - Trång rõng gãp phÇn kh«i phôc c¸c hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸, chống xói mòn đất, tăng nguồn nớc... - Phßng ch¸y rõng  b¶o vÖ rõng. - Vận động định canh, định c để b¶o vÖ rõng ®Çu nguån. - Ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ, gi¶m ¸p lùc sö dông tµi nguyªn rõng. - Tuyªn truyÒn b¶o vÖ rõng, toµn d©n cïng tham gia b¶o vÖ rõng. 2. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn. - Bảo vệ bãi cát biển (nơi rùa đẻ trứng) và vận động ngời dân không đánh bắt rùa biển. - B¶o vÖ rõng ngËp mÆn hiÖn cã và trồng lại rừng đã bị chặt phá. - Xử lí nớc thải trớc khi đổ ra s«ng, biÓn. - Lµm s¹ch b·i biÓn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng cña ngêi d©n. 3. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. - C¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu ë ViÖt Nam. - B¶o vÖ: + Duy tr× hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu. + Cải tạo các hệ sinh thái để đạt n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao.. d. Cñng cè : 8p ? V× sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i? Nªu biÖn ph¸p b¶o vÖ. ? H·y chøng minh r»ng níc ta lµ níc cã hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp phong phó. CÇn làm gì để bảo vệ sự phong phú của các hệ sinh thái đó. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1p - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - T×m hiÓu c¸c hÖ sinh th¸i ë ViÖt Nam. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ c¸c hÖ sinh th¸i. 5. Rót kinh nghiÖm:.

(200) ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ===============================. TiÕt 64: Bµi tËp: ®a d¹ng sinh th¸i ë viÖt nam Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS phải đa ra đợc VD minh họa các kiểu hệ sinh thái chủ yếu ở Việt Nam. - Trình bày đợc hiệu quả của các biện pháp bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái, từ đó đề xuất đợc những biện pháp bảo vệ phù hợp với hoàn cảnh của địa phơng. - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. b. KÜ n¨ng: - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Tranh ¶nh vÒ c¸c hÖ sinh th¸i. * Häc sinh: - T×m hiÓu vÒ c¸c hÖ sinh th¸i. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Tìm hiểu sự đa dạng các hệ I. Sù ®a d¹ng c¸c hÖ sinh th¸i ë 5p sinh th¸i ë ViÖt Nam. ViÖt Nam. GV: yªu cÇu HS quan s¸t tranh ¶nh, ë - Cã 3 hÖ sinh th¸i chñ yÕu: ViÖt Nam cã nh÷ng hÖ sinh th¸i nµo? + HÖ sinh th¸i trªn c¹n: rõng, HS: tr¶ lêi. th¶o nguyªn, savan... + HÖ sinh th¸i níc mÆn: rõng ngËp mÆn, hÖ sinh th¸i vïng biÓn kh¬i... + HÖ sinh th¸i níc ngät: ao, hå,.

(201) s«ng, suèi.... Hoạt động 2: Tìm hiểu về hệ sinh thái rõng. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? Hệ sinh thái rừng ở Việt Nam có đặc ®iÓm g×. ? T¹i sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng. ? KÓ tªn mét sè khu rõng giµ, c¸c vên quốc gia của Việt Nam đang đợc bảo vệ tốt. Theo em , chúng ta phải làm gì để bảo vệ các khu rừng đó. ? ở địa phơng em, công tác bảo vệ rừng có đợc chú trọng không? Vì sao. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. Hoạt động 3: Tìm hiểu về hệ sinh thái biÓn. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? HÖ sinh th¸i biÓn ®em l¹i nh÷ng lîi Ých kinh tÕ g× cho con ngêi. H·y kÓ tªn mét số bãi biển du lịch đẹp ở Việt Nam. ? T¹i sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn. ? ở địa phơng em, hệ sinh thái biển có bị ô nhiễm không? Mức độ ô nhiễm. ? Bản thân em đã làm gì góp phần bảo vệ hÖ sinh th¸i biÓn. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi. GV: cho HS liªn hÖ: HS, sinh viªn vïng biÓn H¹ Long, SÇm S¬n... tù nguyÖn nhÆt r¸c trªn b·i biÓn vµo mïa du lÞch. Hoạt động 4: Tìm hiểu về hệ sinh thái n«ng nghiÖp. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn: ? ë ViÖt Nam cã c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu nµo. ? HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp cã vai trß g×. ? H·y chøng minh níc ta lµ níc cã hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp phong phó. CÇn làm gì để bảo vệ sự phong phú của các hệ sinh thái đó. HS: th¶o luËn, tr¶ lêi.. 13p. II. HÖ sinh th¸i rõng.. - B¶o vÖ rõng vµ c©y xanh trªn mặt đất sẽ có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ đất, nớc vµ c¸c tµi nguyªn sinh vËt kh¸c.. 12p. III. HÖ sinh th¸i biÓn.. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn tríc hÕt cÇn cã kÕ ho¹ch khai th¸c tµi nguyên biển ở mức độ vừa phải, b¶o vÖ vµ nu«i trång c¸c lo¹i sinh vật biển quý hiếm, đồng thời chèng « nhiÔm m«i trêng biÓn.... 8p. IV. HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. - C¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu ë ViÖt Nam. - B¶o vÖ: + Duy tr× hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu. + Cải tạo các hệ sinh thái để đạt n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao.. d. Cñng cè : 5p ? V× sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i? Nªu biÖn ph¸p b¶o vÖ. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1p - Tìm đọc cuốn “Luật bảo vệ MT”. - KÎ b¶ng SGK tr184. 5. Rót kinh nghiÖm:.

(202) ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =============================== TiÕt 65: Thùc hµnh : LuËt b¶o vÖ m«i trêng vµ vËn dông luËt bảo vệ môi trờng ở địa phơng Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS phải nắm đợc sự cần thiết phải có luật bảo vệ môi trờng. - Nh÷ng néi dung chÝnh cña luËt b¶o vÖ m«i trêng. - Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS nãi riªng, mçi ngêi d©n nãi chung trong viÖc chÊp hµnh luËt. - HS vận dụng đợc những nội dung cơ bản của Luật bảo vệ môi trờng vào tình hình cô thÓ cña ®i¹ ph¬ng. - Nâng cao ý thức của HS trong việc bảo vệ môi trờng ở địa phơng. b. KÜ n¨ng: - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Cuốn “Luật bảo vệ môi trờng và nghị định hớng dẫn thi hành”. * Häc sinh: - §äc tríc bµi 61, 62. - KÎ b¶ng 61 SGK. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Sự cần thiết ban hành luật. 7p I. Sù cÇn thiÕt ban hµnh luËt. GV đặt câu hỏi: - LuËt b¶o vÖ m«i trêng nh»m ? V× sao ph¶i ban hµnh luËt b¶o vÖ m«i trng¨n chÆn, kh¾c phôc c¸c hËu êng. qu¶ xÊu cña con ngêi vµ hitªn ? NÕu kh«ng cã luËt b¶o vÖ m«i trêng th× nhiªn g©y ra cho m«i trêng tù.

(203) hËu qu¶ sÏ nh thÕ nµo. HS: lÝ do ban hµnh luËt lµ do m«i trêng bÞ suy tho¸i vµ « nhiÔm nÆng. GV: cho HS lµm bµi tËp b¶ng 61. HS: lµm bµi tËp b¶ng 61. GV: cho trao đổi giữa các nhóm về hậu qu¶ cña viÖc kh«ng cã luËt b¶o vÖ m«i trêng vµ rót ra kÕt luËn.. nhiªn. - LuËt b¶o vÖ m«i trêng ®iÒu chØnh viÖc khai th¸c, sö dông c¸c thành phần môi trờng hợp lí để phôc vô sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng của đất nớc.. B¶ng 61. C¸c VD vÒ thùc hiÖn LuËt B¶o vÖ m«i trêng. Néi dung LuËt b¶o vÖ m«i trêng quy HËu qu¶ cã thÓ cã nÕu định kh«ng cã LuËt b¶o vÖ m«i trêng Khai th¸c rõng CÊm khai th¸c bõa b·i, Khai th¸c kh«ng cã kÕ kh«ng khai th¸c rõng ®Çu ho¹ch, khai th¸c c¶ rõng nguån ®Çu nguån Săn bắn động vật hoang Nghiªm cÊm §éng vËt hoang d· bÞ khai d· thác dẫn đến cạn kiệt §æ chÊt th¶i c«ng nghiÖp, Quy ho¹ch b·i r¸c th¶i, Chất thải đổ không đúng r¸c sinh ho¹t nghiêm cấm đổ chất thải chç g©y « nhiÔm độc hại ra môi trờng Sử dụng đất Có quy hoạch sử dụng đất, Đất sử dụng bất hợp lí gây kế hoạch cải tạo đất l·ng phÝ vµ tho¸i hãa Sử dụng các chất độc hại Có biện pháp sử dụng các Chất độc hại gây nhiều nh chÊt phãng x¹ vµ c¸c chÊt mét c¸ch an toµn, nguy c¬ nguy hiÓm cho hóa chất độc khác... theo tiêu chuẩn quy định, con ngời và các sinh vật ph¶i xö lÝ chÊt th¶i b»ng kh¸c c«ng nghÖ thÝch hîp Khi vi ph¹m c¸c ®iÒu cÊm C¬ së vµ c¸ nh©n vi ph¹m C¬ së vµ c¸ nh©n vi ph¹m cña LuËt b¶o vÖ m«i trbÞ xö ph¹t vµ ph¶i chi phÝ luËt kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ờng, gây sự cố môi trờng hoặc đền bù cho việc gây đền bù sẽ không ngăn ra sù cè m«i trêng chặn đợc các hành vi phá h¹i m«i trêng cã thÓ x¶y ra tiÕp theo Hoạt động 2: Một số nội dung cơ bản của luËt b¶o vÖ m«i trêng. GV : giíi thiÖu s¬ lîc vÒ néi dung luËt b¶o vÖ m«i trêng gåm 7 ch¬ng, nhng ph¹m vi bµi häc chØ nghiªn cøu ch¬ng II vµ III. GV : yêu cầu 1 HS đọc to. HS : đọc nội dung. GV lu ý HS: sù cè m«i trêng lµ c¸c tai biÕn hoÆc rñi ro x¶y ra trong qu¸ tr×nh hoạt động của con ngời hoặc do biến đổi bÊt thêng cña thiªn nhiªn g©y suy tho¸i m«i trêng nghiªm träng. ? Em đã thấy có sự cố môi trờng cha và em đã làm gì.. 7p. II. Mét sè néi dung c¬ b¶n cña luËt b¶o vÖ m«i trêng. 1. Phßng chèng suy tho¸i; « nhiÔm vµ sù cè m«i trêng (ch¬ng II). 2. Kh¾c phôc suy tho¸i; « nhiÔm vµ sù cè m«i trêng (ch¬ng III)..

(204) HS: cháy rừng, lở đất, lũ lụt, sập hầm, sãng thÇn... Hoạt động 3: Trách nhiệm của mỗi ngời trong viÖc chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i tr10p êng. GV yªu cÇu HS: Tr¶ lêi 2 c©u hái môc  SGK trang 185 : ? Theo em, chúng ta cần làm gì để thực hiện và động viên những ngời khác cùng thùc hiÖn LuËt b¶o vÖ m«i trêng. ? Hãy kể tên những hành động, sự việc mà em biết đã vi phạm Luật bảo vệ môi trờng. Theo em, cần làm gì để khắc phục những vi phạm đó. HS : cá nhân suy nghĩ hoặc trao đổi nhóm và nêu đợc: + T×m hiÓu luËt + ViÖc cÇn thiÕt ph¶i chÊp hµnh luËt + Tuyªn truyÒn díi nhiÒu h×nh thøc + Vøt r¸c bõa b·i lµ vi ph¹m luËt. GV nhËn xÐt, bæ sung vµ yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. GV : liên hệ ở các nớc phát triển, mỗi ngời dân đều rất hiểu luật và thực hiện tốt  môi trờng đợc bảo vệ và bền vững. VD: Singapore: vứt mẩu thuốc lá ra đờng bÞ ph¹t 5 USD vµ t¨ng ë lÇn sau. Hoạt động 4: Chọn chủ đề thảo luận. 5p GV: ®a ra mét sè néi dung th¶o luËn. HS: th¶o luËn c¸c néi dung. Hoạt động 5: Tiến hành. 10p GV: chia líp thµnh 8 nhãm nhá. - 2 nhóm cùng thảo luận 1 chủ đề - Mỗi chủ đề thảo luận 15 phút. Trả lời c¸c c©u hái vµo khæ giÊy lín. HS: mçi nhãm: + Chọn 1 chủ đề + Nghiªn cøu kÜ néi dung luËt + Nghiªn cøu c©u hái + Liên hệ thực tế ở địa phơng + Thèng nhÊt ý kiÕn, ghi vµo giÊy khæ lín. GV: híng dÉn HS th¶o luËn theo c©u hái: ? Những hành động nàp hiện nay đang vi. III. Tr¸ch nhiÖm cña mçi ngêi trong viÖc chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng.. - Mçi ngêi d©n ph¶i hiÓu vµ n¾m v÷ng luËt b¶o vÖ m«i trêng. - Tuyên truyền để mọi ngời thực hiÖn tèt luËt b¶o vÖ m«i trêng.. IV.Chọn chủ đề thảo luận. - Ng¨n chÆn hµnh vi ph¸ rõng bÊt hîp ph¸p. - Không đổ rác bừa bãi. - Kh«ng g©y « nhiÔm nguån níc. - Kh«ng sö dông ph¬ng tiÖn giao th«ng cò n¸t. V. TiÕn hµnh. - VD ở chủ đề: Không đổ rác bừa b·i, yªu cÇu: + Nhiều ngời vứt rác bừa bãi đặc biÖt lµ n¬i c«ng céng. + NhËn thøc cña ngêi d©n vÒ vÊn đề này còn thấp, cha đúng luật. + ChÝnh quyÒn cÇn cã biÖn ph¸p thu gọn rác, đề ra quy định đối víi tõng hé, tæ d©n phè. + Khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ ý thøc cña ngêi d©n cßn thÊp, cÇn tuyªn truyền để ngời dân hiểu và thực.

(205) ph¹m LuËt b¶o vÖ m«i trêng? HiÖn nay nhận thức của ngời dân địa phơng về vấn đề đó đã đúng nh luật bảo vệ môi trờng quy định cha. ? Chính quyền địa phơng và nhân dân cần làm gì để thực hiện tốt luật bảo vệ môi trờng. ? Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ g×? Cã c¸ch nµo hiÖn. kh¾c phôc. + HS ph¶i tham gia tÝch cùc vµo ? Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS trong viÖc viÖc tuyªn truyÒn, ®i ®Çu trong thùc hiÖn tèt luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ g×. ciÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i trHS: th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c theo c¸c c©u êng. hái. GV: yªu cÇu c¸c nhãm treo tê giÊy cã viết nội dung lên bảng để trình bày và các nhãm kh¸c tiªn theo dâi. HS: đại diện các nhóm trình bày, các nhóm khác theo dõi và nhận xét, đặt câu hỏi để cùng thảo luận. GV: nhận xét phần thảo luận theo chủ đề cña nhãm vµ bæ sung (nÕu cÇn). - Tơng tự nh vậy với 3 chủ đề còn lại. d. Kiểm tra - đánh giá 4p - GV nhËn xÐt buæi thùc hµnh vÒ u nhîc ®iÓm cña c¸c nhãm. - §¸nh gi¸ ®iÓm cho HS. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1p - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch theo nhãm. - HS «n l¹i néi dung: Sinh vËt vµ m«i trêng. - C¸c nhãm thùc hiÖn c¸c b¶ng trong bµi 63 SGK. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ================================== TiÕt 66 : «n tËp cuèi häc k× II Ngày soạn:. /. / 201. Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu : a. KiÕn thøc : - HS hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về sinh vật và môi trờng. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống..

(206) - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hîp, hÖ thèng ho¸. b. KÜ n¨ng: - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - Néi dung b¶ng 63.1; 63.2; 63.3; 63.4; 63.5 SGK * Häc sinh: - KÎ c¸c b¶ng SGK bµi 63. 3. Ph¬ng ph¸p : - Trùc quan: quan s¸t tranh. - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức. 30p I. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. GV: chia 2 HS cïng bµn lµm thµnh 1 nhãm, yªu cÇu HS hoµn thµnh c¸c b¶ng SGK. HS: th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng theo yªu cÇu. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: ch÷a lÇn lît c¸c néi dung vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc nÕu cÇn. Néi dung kiÕn thøc ë c¸c b¶ng: B¶ng 63.1- M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i Nh©n tè sinh M«i trêng VÝ dô minh ho¹ th¸i (NTST) M«i trêng níc NTST v« sinh - ¸nh s¸ng NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV. Môi trờng trong đất NTST v« sinh - Độ ẩm, nhiệt độ NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV. Môi trờng trên mặt đất NTST vô sinh - Độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV, con ngêi. M«i trêng sinh vËt NTST v« sinh - Độ ẩm, nhiệt độ, dinh dỡng. NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, con ngêi..

(207) B¶ng 63.2- Sù ph©n chia c¸c nhãm sinh vËt dùa vµo giíi h¹n sinh th¸i Nh©n tè sinh th¸i Nhãm thùc vËt ¸nh s¸ng - Nhãm c©y a s¸ng - Nhãm c©y a bãng Nhiệt độ - Thùc vËt biÕn nhiÖt §é Èm. - Thùc vËt a Èm - Thùc vËt chÞu h¹n. Nhóm động vật - §éng vËt a s¸ng - §éng vËt a tèi. - §éng vËt biÕn nhiÖt - §éng vËt h»ng nhiÖt - §éng vËt a Èm - §éng vËt a kh«.. B¶ng 63.3- Quan hÖ cïng loµi vµ kh¸c loµi Quan hÖ Hç trî C¹nh tranh (hay đối địch). Cïng loµi - QuÇn tô c¸ thÓ - C¸ch li c¸ thÓ - C¹nh tranh thøc ¨n, chç ë. - C¹nh tranh trong mïa sinh s¶n - ¡n thÞt nhau. Kh¸c loµi - Céng sinh - Héi sinh - C¹nh tranh - KÝ sinh, nöa kÝ sinh - Sinh vËt nµy ¨n sinh vËt kh¸c.. B¶ng 63.4- HÖ thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm Kh¸i niÖm - QuÇn thÓ: lµ tËp hîp nh÷ng c¸c thÓ cïng loµi, sèng trong 1 kh«ng gian nhất định, ở một thời điểm nhất định, cã kh¶ n¨ng sinh s¶n. - QuÇn x·: lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt kh¸c loµi, cïng sèng trong 1 không gian xác định, có mối quan hệ g¾n bã nh mét thÓ thèng nhÊt nªn cã cấu trúc tơng đối ổn định, các sinh vật trong quÇn x· thÝch nghi víi m«i trêng sèng. - C©n b»ng sinh häc lµ tr¹ng th¸i mµ sè lîng cs thÓ mçi quÇn thÓ trong quÇn x· dao động quanh vị trí cân bằng nhờ khèng chÕ sinh häc. - HÖ sinh th¸i bao gåm quÇn x· sinh vËt vµ khu vùc sèng cña quÇn x·, trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với nhân tố vô sinh cña m«i trêng t¹o thµnh mét hÖ thèng hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. - Chuçi thøc ¨n: lµ mét d·y nhiÒu loµi sinh vËt cã mèi quan hÖ dinh dìng víi nhau, mçi loµi lµ mét m¾t xÝch, võa lµ m¾t xÝch tiªu thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Líi thøc ¨n lµ c¸c chuçi thøc ¨n cã. VÝ dô minh ho¹ VD: QuÇn thÓ th«ng §µ L¹t, cä Phó Thä, voi Ch©u Phi.... VD; QuÇn x· ao, quÇn x· rõng Cóc Ph¬ng.... VD: Thùc vËt ph¸t triÓn  s©u ¨n thùc vËt t¨ng  chim ¨n s©u t¨ng  s©u ¨n thùc vËt gi¶m. VD: Hệ sih thái rừng nhiệt đới, rừng ngËp mÆn, biÓn, th¶o nguyªn.... Rau  S©u  Chim ¨n s©u  §¹i bµng  VSV..

(208) nhiÒu m¾t xÝch chung. Bảng 63.5- Các đặc trng của quần thể Các đặc trng Tỉ lệ đực/ cái. Néi dung c¬ b¶n ý nghÜa sinh th¸i - PhÇn lín c¸c quÇn thÓ cã - Cho thÊy tiÒm n¨n sinh s¶n cña tỉ lệ đực: cái là 1:1 quÇn thÓ QuÇn thÓ gåm c¸c nhãm tuæi: - Nhãm tuæi tríc sinh s¶n - T¨ng trëng khèi lîng vµ kÝch Thµnh phÇn thíc quÇn thÓ nhãm tuæi - Nhãm tuæi sinh s¶n - Quyết định mức sinh sản của quÇn thÓ - Nhãm sau sinh s¶n - Kh«ng ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña quÇn thÓ. - Lµ sè lîng sinh vËt trong - Ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ Mật độ quần thể 1 đơn vị diện tích hay thể trong quần thể và ảnh hởng tới tÝch. các đặc trng khác của quần thể. Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập. GV : cho HS nghiªn cøu c¸c c©u hái ë SGK trang 190, thảo luận nhóm để trả lêi:( NÕu hÕt giê th× phÇn nµy HS tù tr¶ lêi). HS : c¸c nhãm nghiªn cøu c©u hái, th¶o luận để trả lời, các nhóm khác nhận xét, bæ sung.. 7p. II. C©u hái «n tËp.. d. Cñng cè : 6p ? Vì sao nói ô nhiễm môi trờng chủ yếu do hoạt động của con ngời gây ra ? Nêu các biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ : 1p - Hoµn thµnh c¸c bµi cßn l¹i - ChuÈn bÞ kiÓm tra häc k× II vµo tiÕt sau. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =======================.

(209) TiÕt 68: Bµi 64: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS hệ thống hoá kiến thức sinh học về các nhóm sinh vật, đặc điểm các nhóm thực vật và các nhóm động vật. - HS nắm đợc sự tiến hoá của giới động vật, sự phát sinh, phát triển của thực vật. - Biết vân dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. b. KÜ n¨ng: - Rèn kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh tổng hợp, hệ thống ho¸. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - B¶ng phô. * Häc sinh : - KÎ b¶ng 64.1 → 64.5 SGK. - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ thùc vËt. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Đa dạng sinh học. 33p I. §a d¹ng sinh häc. GV : chia líp thµnh 5 nhãm - Giao viÖc cho tõng nhãm: mçi nhãm hoµn thµnh 1 b¶ng trong 10 phót. GV: híng dÉn HS hoµn thµnh b¶ng..

(210) HS: th¶o luËn theo nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt chÐo. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. C¸c nhãm SV Vi rót. Vi khuÈn. NÊm. Thùc vËt. §éng vËt. C¸c nhãm TV T¶o. B¶ng 64.1. §Æc ®iÓm chung vµ vai trß cña c¸c nhãm sinh vËt. §Æc ®iÓm chung Vai trß - KÝch thíc rÊt nhá. - Cha cã cÊu t¹o tÕ bµo, cha ph¶i lµ d¹ng c¬ thÓ ®iÓn h×nh, kÝ sinh b¾t buéc. - KÝch thíc nhá bÐ. - Cã cÊu tróc tÕ bµo nhng cha cã nh©n hoµn chØnh. - Sèng ho¹i sinh hoÆc kÝ sinh.. - C¬ thÓ gåm nh÷ng sîi kh«ng mµu, một số ít đơn bào(nấm men), có cơ quan sinh s¶n lµ mò nÊm, sinh s¶n chñ yÕu b»ng bµo tö. - Sèng dÞ dìng(kÝ sinh hoÆc ho¹i sinh). - C¬ thÓ gåm c¬ quan sinh dìng(th©n, rÔ, l¸) vµ sinh s¶n (hoa, qu¶, h¹t). - Sèng tù dìng(tù tæng hîp chÊt h÷u c¬). - PhÇn lín kh«ng cã kh¶ n¨ng di động. - Ph¶n øng chËm víi c¸c kÝch thÝch tõ bªn ngoµi. - C¬ thÓ bao gåm nhiÒu hÖ c¬ quan vµ cơ quan : vận động, tuần hoàn, hô hÊp... - Sèng dÞ dìng. - Cã kh¶ n¨ng di chuyÓn. - Ph¶n øng nhanh víi c¸c kÝch thÝch tõ bªn ngoµi.. Khi kÝ sinh, thêng g©y bÖnh.. - Trong điều kiện tự nhiên và đời sèng con ngêi : ph©n hñy chÊt hữu cơ thành chất vô cơ, đợc ứng dông trong c«ng nghiÖp, n«ng nghiªp. - G©y bÖnh cho SV kh¸c vµ « nhiÔm m«i trêng. - Ph©n hñy chÊt h÷u c¬ thµnh chÊt v« c¬, dïng lµm thuèc, thøc ¨n hay chÕ biÕn thùc phÈm. - Gây bệnh hay độc hại cho SV kh¸c. - C©n b»ng khÝ oxi vµ cacsbonic, ®iÒu hßa khÝ hËu. - Cung cÊp nguån dinh dìng, khÝ thë, chç ë...vµ b¶o vÖ m«i trêng sèng cho c¸c SV kh¸c.. - Cung cÊp nguån dinh dìng, nguyên liệu và đợc dùng nghiên cøu vµ hç trî cho con ngêi. - G©y bÖnh hay truyÒn bÖnh cho con ngêi.. B¶ng 64.2. §Æc ®iÓm cña c¸c nhãm thùc vËt §Æc ®iÓm - Là TV bậc thấp, cơ thể đơn bào hoặc đa bào, tế bào có diệp lục, cha có rÔ, th©n, l¸ thùc sù. - Sinh s¶n sinh dìng vµ h÷u tÝnh, hÇu hÕt sèng ë níc..

(211) Rªu. QuyÕt H¹t trÇn H¹t kÝn. - Là TV bậc cao, có thân lá cấu tạo đơn giản, cha có rễ chính thức, cha cã hoa. - Sinh sản bằng bào tử, là TV sống ở cạn đầu tiên, nhng chỉ phát triển đợc ở môi trờng ẩm ớt. - §iÓn h×nh lµ d¬ng xØ, cã rÔ, th©n, l¸ thËt vµ cã m¹ch dÉn. - Sinh s¶n b»ng bµo tö. - §iÓn h×nh lµ c©y th«ng, cã cÊu t¹o phøc t¹p: th©n gç, cã m¹ch dÉn. - Sinh s¶n b»ng h¹t n»m trªn l¸ no·n hë, cha cã hoa. - C¬ quan sinh dìng cã nhiÒu d¹ng, cã m¹ch dÉn ph¸t triÓn. - Cã nhiÒu d¹ng hoa, qu¶(h¹t kÝn).. B¶ng 64.3. §Æc ®iÓm cña c©y Mét l¸ mÇm vµ c©y Hai l¸ mÇm §Æc ®iÓm C©y Mét l¸ mÇm C©y Hai l¸ mÇm Sè l¸ mÇm Mét Hai KiÓu rÔ RÔ chïm RÔ cäc KiÓu g©n l¸ H×nh cung hoÆc song song H×nh m¹ng Sè c¸nh hoa 6 hoÆc 3 5 hoÆc 4 KiÓu th©n Th©n cá(chñ yÕu) Th©n gç, th©n cá, th©n leo... Bảng 64.4. Đặc điểm của các ngành động vật Ngµnh §Æc ®iÓm §V - Cơ thể đơn bào, phần lớn dị dỡng, di chuyển bằng chân giả, lông hay nguyªn roi b¬i. sinh - Sinh sản vô tính theo kiểu phân đôi, sống tự do hoặc kí sinh. Ruét đối xứng tỏa tròn, ruột dạng túi, thành cơ thể có 2 lớp tế bào, tự vệ và khoang tấn công bằng tế bào gai, có nhiều dạng sống ở biển nhiệt đới. Giun dÑp Cơ thể dẹp, đối xứng 2 bên và phân biệt đầu đuôi lng bụng, ruột phân nh¸nh, cha cã ruét sau vµ hËu m«n, sèng tù do hoÆc kÝ sinh. Giun trßn C¬ thÓ h×nh trô thu«n 2 ®Çu, cã khoang c¬ thÓ chÝnh thøc. C¬ quan tiêu hóa dài từ miệng đến hậu môn. Phần lớn kí sinh, một số ít sống tự do. Giun đốt Cơ thể phân đốt, có thể xoang, ống tiêu hóa phân hóa, bắt đầu có hệ tuÇn hoµn, di chuyÓn nhê chi bªn, t¬ hay hÖ c¬, h« hÊp qua da hay mang. Thân mềm Thân mềm, không phân đốt, có vỏ đá vôi, có khoang áo, hệ tiêu hóa phân hóa và cơ quan di chuyển thờng đơn giản. Chân khớp Có số loài lớn, chiếm 2/3 số loài động vật, có 3 lớp lớn: giáp xác, hình nhện, sâu bọ. Các phần phụ phân đốt và khớp động với nhau, có bộ xơng ngoài bằng kitin. §V cã x- Cã c¸c líp chñ yÕu: c¸, lìng c, bß s¸t, chim vµ thó, cã bé x¬ng trong, ¬ng sèng trong đó có cột sống(chứa tủy sống), các hệ cơ quan phân hóa và phát triển, đặc điểm là hệ thần kinh. Líp C¸ Lìng c. B¶ng 64.5. §Æc ®iÓm cña c¸c líp §éng vËt cã x¬ng sèng §Æc ®iÓm Sèng hoµn toµn díi níc, b¬i b»ng v©y, h« hÊp b»ng mang, cã 1 vßng tuần hoàn, tim 2 ngăn chứa máu đỏ thẫm, thụ tinh ngoài, là động vật biÕn nhiÖt. Sèng ë níc vµ ë c¹n, da trÇn Èm ít, di chuyÓn b»ng 4 chi, h« hÊp b»ng phæi vµ da, cã 2 vßng tuÇn hoµn, tim 3 ng¨n, m¸u ®i nu«i c¬ thÓ lµ m¸u pha, thô tinh ngoµi, sinh s¶n trong níc, nßng näc ph¸t triÓn qua.

(212) Bß s¸t. Chim. Thó. biến thái, là động vật biến nhiệt. Chñ yÕu sèng ë c¹n, da vµ v¶y sõng kh«, cæ dµi, phæi cã nhiÒu v¸ch ng¨n, tim cã v¸ch hôt ng¨n t©m thÊt(trõ c¸ sÊu) m¸u nu«i c¬ thÓ lµ máu ít pha hơn, thụ tinh trong, trứng có vỏ đá vôi hoặc màng da giàu noãn hoàng, là động vật biến nhiệt. M×nh cã l«ng vò bao phñ, chi tríc biÕn thµnh c¸nh, phæi cã m¹ng èng khÝ, cã tói khÝ tham gia h« hÊp; tim 4 ng¨n, m¸u ®i nu«i c¬ thÓ lµ m¸u đỏ tơi; trứng có vỏ đá vôi đợc ấp nhờ thân nhiệt của bố mẹ, là động vËt h»ng nhiÖt. M×nh cã l«ng mao bao phñ; bé r¨ng ph©n hãa; tim 4 ng¨n; bé n·o phát triển, đặc biệt là bán cầu não và tiểu não, có hiện tợng thai sinh và nuôi con bằng sũa mẹ, là động vật hằng nhiệt.. Hoạt động 2: Sự tiến hoá của thực vật và động vật. GV yªu cÇu HS: ? Hoµn thµnh bµi tËp môc  SGK trang 192 + 193. GV: chữa bài bằng cách gọi đại diện từng nhãm lªn viÕt b¶ng. HS: lựa chọn đáp án: 1.d, 2.b, 3.a, 4.e, 5.c, 6.i, 7.g, 8.h. GV: yêu cầu HS lấy VD về động vật và thực vật đại diện cho các ngành động vật vµ thùc vËt h×nh 64.6 SGK.. 5p. II. Sù tiÕn ho¸ cña thùc vËt vµ động vật.. 4.4. NhËn xÐt - §¸nh gi¸: 5p GV: nhËn xÐt tinh thÇn chuÈn bÞ cña HS, cho ®iÓm HS chuÈn bÞ tèt. ? Đặc điểm của các lớp động vật có xơng sống. 4.5. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1p - Ôn lại kiến thức động vật, thực vật. - KÎ b¶ng SGK tr194, 195. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... ======================= TiÕt 69: Bµi 65: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp(tiÕp theo) Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS hệ thống hoá kiến thức sinh học về cấu tạo của thực vật, động vật và con ngời..

(213) - Biết vân dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. b. KÜ n¨ng: - Rèn kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh tổng hợp, hệ thống ho¸. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - B¶ng phô. * Häc sinh : - KÎ b¶ng 65.1 → 65.5 SGK. - Ôn lại kiến thức về thực vật, động vật và con ngời. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: TG Néi dung HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: sinh học cơ thể. 15p III . sinh häc c¬ thÓ. GV : chia líp thµnh 2 nhãm - Giao viÖc cho tõng nhãm: mçi nhãm hoµn thµnh 1 b¶ng trong 7 phót. GV: híng dÉn HS hoµn thµnh b¶ng. HS: th¶o luËn theo nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt chÐo. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. C¬ quan RÔ Th©n L¸ Hoa Qu¶ H¹t. B¶ng 65.1. Chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan ë c©y cã hoa Chøa n¨ng HÊp thô níc vµ c¸c muèi kho¸ng cho c©y Vận chuyển nớc và muối khoáng từ rễ lên lá và chất hữu cơ từ lá đến c¸c c¬ quan bé phËn kh¸c cña c©y. Thu nhận ánh sáng để quang hợp tạo chất hữu cơ cho cây, trao đổi khí víi m«i trêng ngoµi vµ tho¸t h¬i níc. Thùc hiÖn thô phÊn, thô tinh, kÕt h¹t vµ t¹o qu¶. B¶o vÖ h¹t vµ gãp phÇn ph¸t t¸n h¹t. N¶y mÇm thµnh c©y con, duy tr× vµ ph¸t triÓn nßi gièng.. B¶ng 65.2. Chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan vµ hÖ c¬ quan ë c¬ thÓ ngêi. C¬ quan vµ Chøc n¨ng hÖ c¬ quan Vận động Nâng đỡ và bảo vệ cơ thể, tạo cử động và di chuyển cho cơ thể. TuÇn hoµn VËn chuyÓn chÊt dinh dìng, oxi vµo tÕ bµo vµ chuyÓn s¶n phÈm.

(214) ph©n gi¶i tõ tÕ bµo tíi hÖ bµi tiÕt theo dßng m¸u. Thực hiện trao đổi khí với môi trờng ngoài: nhận oxi và thải cacbonic. Tiªu hãa Phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành những chất đơn giản. Bµi tiÕt Thải ra ngoài các chất không cần thiết hay các chất độc cho cơ thể. Da C¶m gi¸c, bµi tiÕt, ®iÒu hßa th©n nhiÖt vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. Thần kinh điều khiển, điều hòa và phối hợp hoạt động của các cơ quan, bảo và giác quan đảm cho cơ thể là một thể thống nhất toàn vẹn. Tuyến nội điều hòa các quá trình sinh lí của cơ thể, đặc biệt là quá trình trao tiÕt đổi chất và chuyển hóa năng lợng bằng con đờng thể dịch. Sinh s¶n Sinh con, duy tr× vµ ph¸t triÓn nßi gièng. H« hÊp. Hoạt động 2: sinh học tế bào. 23p GV : chia líp thµnh 3 nhãm - Giao viÖc cho tõng nhãm: mçi nhãm hoµn thµnh 1 b¶ng trong 10 phót. GV: híng dÉn HS hoµn thµnh b¶ng. HS: th¶o luËn theo nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt chÐo. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. C¸c bé phËn Thµnh tÕ bµo Mµng tÕ bµo ChÊt tÕ bµo Ti thÓ Lôc l¹p Riboxom Kh«ng bµo Nh©n. III . sinh häc tÕ bµo.. B¶ng 65.3. Chøc n¨ng c¸c bé phËn cña tÕ bµo. Chøc n¨ng B¶o vÖ tÕ bµo Trao đổi chất Thực hiện các hoạt động sống của tế bào Thùc hiÖn sù chuyÓn hãa n¨ng lîng cña tÕ bµo. Tæng hîp c¸c chÊt Tæng hîp protein. Chøa dÞch tÕ bµo. Chứa vật chất di truyền(ADN, NST), điều khiển mọi hoạt động sống cña tÕ bµo.. C¸c qu¸ tr×nh Quanh hîp H« hÊp Tæng hîp protein. Bảng 65.4. Các hoạt động sống của tế bào. Vai trß Tæng hîp chÊt h÷u c¬. Ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ vµ ph©n gi¶i n¨ng lîng. T¹o protein cung cÊp cho tÕ bµo. B¶ng 65.5. nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n. C¸c k× Nguyªn ph©n K× ®Çu NST kÐp co ng¾n, đóng xoắn và đính vµo sîi thoi ph©n bµo ở tâm động.. Gi¶m ph©n I Gi¶m ph©n II NST kÐp co ng¾n, NST kÐp co ng¾n l¹i đóng xoắn. Cặp NST thấy rõ số lợng NST kép tơng đồng tiếp hợp kép (đơn bội). theo chiÒu däc vµ b¾t.

(215) C¸c NST kÐp co ng¾n cực đại và xếp thành K× gi÷a 1 hµng ë mÆt ph¼ng xích đạo của thoi ph©n bµo. Tõng NST kÐp chÎ dọc ở tâm động thành K× sau 2 NST đơn phân li về 2 cùc tÕ bµo. Các NST đơn nằm gän trong nh©n víi sè K× cuèi lîng b»ng 2n nh ë tÕ bµo mÑ.. chÐo. Tõng cÆp NST kÐp xÕp thµnh 2 hµng ë mÆt phẳng xích đạo của thoi ph©n bµo.. C¸c NST kÐp xÕp thµnh 1 hµng ë mÆt phẳng xích đạo của thoi ph©n bµo.. C¸c NST kÐp t¬ng Tõng NST kÐp chÎ däc đồng phân li độc lập ở tâm động thành 2 vÒ 2 cùc tÕ bµo. NST đơn phân li về 2 cùc tÕ bµo. Các NST kép nằm gọn Các NST đơn nằm gọn trong nh©n víi sè lîng trong nh©n víi sè lîng n (kép) bằng 1 nửa ở tế bằng n (NST đơn). bµo mÑ.. d. NhËn xÐt - §¸nh gi¸: 5p GV: nhËn xÐt tinh thÇn chuÈn bÞ cña HS, cho ®iÓm HS chuÈn bÞ tèt. ? Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1p - ¤n l¹i kiÕn thøc Sinh häc 9. - KÎ b¶ng SGK tr196, 197. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... =======================. TiÕt 70: Bµi 66: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp(tiÕp theo) Ngày soạn: / / 201 Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... Ngày dạy:. /. / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng....... 1. Môc tiªu: a. KiÕn thøc: - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc sinh häc vÒ di truyÒn, biÕn dÞ, sinh vËt vµ m«i trêng. - Biết vân dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. b. KÜ n¨ng: - Rèn kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh tổng hợp, hệ thống ho¸. c. Thái độ: - Yªu thÝch häc tËp bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. ChuÈn bÞ : * Gi¸o viªn : - B¶ng phô..

(216) * Häc sinh : - KÎ b¶ng 66.1 → 66.5 SGK. - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ sinh häc 9. 3. Ph¬ng ph¸p : - Hoạt động nhóm. - Nêu và giải quyết vấn đề. 4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng : a. ổn định lớp : (1ph) b. KiÓm tra bµi cò : c. Bµi míi: TG HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS Hoạt động 1: Di truyền và biến dị. 23p GV : chia líp thµnh 4 nhãm - Giao viÖc cho tõng nhãm: mçi nhãm hoµn thµnh 1 b¶ng trong 10 phót. GV: híng dÉn HS hoµn thµnh b¶ng. HS: th¶o luËn theo nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt chÐo. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn.. Néi dung I. Di truyÒn vµ biÕn dÞ.. B¶ng 66.1. C¸c c¬ chÕ cña hiÖn tîng di truyÒn. C¬ së vËt chÊt C¬ chÕ HiÖn tîng Cấp phân tử ADN ADN → ARN → protein tính đặc thù của protein CÊp tÕ bµo NST Nhân đôi – phân li – tổ hợp Bộ NST đặc trng của loài, con gièng bè mÑ B¶ng 66.2. C¸c quy luËt di truyÒn. Tªn quy luËt Ph©n li. Néi dung Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong sù h×nh thµnh giao tö chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp.. Phân li độc lập của các cặp Phân li độc nhân tố di truyền trong quá lËp tr×nh ph¸t sinh giao tö. C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm nhóm gen liên kết quy định đợc di truyền cùng nhau.. Gi¶i thÝch C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau. - Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp gen t¬ng øng. F2 cã tØ lÖ mçi kiÓu h×nh b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã. C¸c gen liªn kÕt cïng ph©n li víi NST trong ph©n bµo.. ý nghÜa - Xác định tÝnh tréi (thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt). T¹o biÕn dÞ tæ hîp.. T¹o sù di truyÒn æn Di truyÒn định của cả liªn kÕt nhãm tÝnh tr¹ng cã lîi. Di truyÒn ë c¸c loµi giao phèi tØ lÖ Ph©n li vµ tæ hîp cña §iÒu khiÓn tØ liên kết với đực; cái xấp xỉ 1:1 cÆp NST giíi tÝnh. lệ đực: cái. giíi tÝnh.

(217) Kh¸i niÖm. Nguyªn nh©n TÝnh chÊt vµ vai trß. B¶ng 66.3. C¸c lo¹i biÕn dÞ. BiÕn dÞ tæ hîp §ét biÕn Sù tæ hîp l¹i c¸c gen Những biến đổi về cấu cña P t¹o ra ë thÕ hÖ lai tróc, sè lîng cña ADN nh÷ng kiÓu h×nh kh¸c P vµ NST, khi biÓu hiÖn thµnh kiÓu h×nh lµ thÓ đột biến Phân li độc lập và tổ Tác động của các nhân hîp tù do cña c¸c cÆp tè ë m«i trêng trong vµ gen trong gi¶m ph©n vµ ngoµi c¬ thÓ vµo ADN thô tinh vµ NST. XuÊt hiÖn víi tØ lÖ Mang tÝnh chÊt c¸ biÖt, kh«ng nhá, di truyÒn ®ngÉu nhiªn, cã lîi îc lµ nguyªn liÖu cho hoÆc h¹i, di truyÒn ®chän gièng vµ tiÕn hãa. îc, lµ nguyªn liÖu cho tiÕn hãa vµ chän gièng.. Thêng biÕn Những biến đổi ở kiÓu h×nh cña mét kiÓu gen, ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ thÓ díi ¶nh hëng cña m«i trêng. ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn m«i trêng chø không do sự biến đổi trong kiÓu gen. Mang tính chất đồng loạt, định hớng, có lîi, kh«ng di truyÒn đợc, nhng đảm bảo cho sù thÝch nghi cña c¸ thÓ.. Bảng 66.4. Các loại đột biến Các loại đột biÕn §ét biÕn gen §ét biÕn cÊu tróc NST §ét biÕn sè lîng NST. Kh¸i niÖm Những biến đổi trong cấu tróc cÊu ADN thêng t¹i 1 điểm nào đó Những biến đổi trong cấu tróc NST. Những biến đổi về số lợng NST.. Hoạt động 2: Sinh vật và môi trờng. 15p GV: yêu cầu HS giải thích sơ đồ hình 66 SGK tr197. HS: gi¶i thÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c cÊp độ tổ chức sống và môi trờng: - Giữa môi trờng và các cấp độ tổ chức cơ thể thờng xuyên có sự tác động qua lại. - Các cá thể cùng loài tạo nên đặc trng về tuổi, mật độ...có mối quan hệ sinh sản → quÇn thÓ. - NhiÒu quÇn thÓ kh¸c loµi cã mèi quan hÖ dinh dìng. GV: gäi HS nhËn xÐt. HS: nhËn xÐt. GV: yªu cÇu HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng 66.5. SGK. HS: hoµn thµnh b¶ng. GV: gäi HS nhËn xÐt.. Các dạng đột biến Mất, thêm, thay thé, đảo vị trí 1 cÆp nuclª«tit. Mất, lặp, đảo đoạn. DÞ béi thÓ vµ ®a béi thÓ. II. Sinh vËt vµ m«i trêng..

(218) HS: nhËn xÐt. GV: nhËn xÐt vµ chèt b¶ng chuÈn. B¶ng 66.5. §Æc ®iÓm cña quÇn thÓ, quÇn x· vµ hÖ sinh th¸i. QuÇn thÓ QuÇn x· HÖ sinh th¸i Bao gåm nh÷ng c¸ Bao gåm nh÷ng QT Bao gåm QX vµ khu vùc thể cùng loài, cùng thuộc các loài khác nhau, sống của nó, trong đó sèng trong mét khu cïng sèng trong mét các sinh vật luôn có sự tKhái vực nhất định, ở một không gian xác định, có ơng tác lẫn nhau và với niệm thời điểm nhất định, mèi quan hÖ sinh th¸i c¸c nh©n tè kh«ng sèng giao phèi tù do víi mËt thiÕt víi nhau. t¹o thµnh mét hÖ thèng nhau t¹o ra thÕ hÖ hoàn chỉnh và tơng đối míi. ổn định. Có các đặc trng về Cã c¸c tÝnh chÊt c¬ b¶n Cã nhiÒu mèi quan hÖ, mật độ, tỉ lệ giới tính, về số lợng và thành phần nhng quan träng lµ vÒ thµnh phÇn tuæi..., c¸c loµi, lu«n cã sù khèng mÆt dinh dìng th«ng qua c¸ thÓ cã mèi quan hÖ chÕ t¹o nªn c©n b»ng chuçi vµ líi thøc ¨n. sinh th¸i hç trî, c¹nh sinh häc vÒ sè lîng c¸ Dßng n¨ng lîng trong hÖ đặc tranh; số lợng cá thể thể. Sự thay thế kế tiếp sinh thái đợc vận chuyển điểm biến động hoặc không nhau của các QX theo qua c¸c bÆc dinh dìng theo chu k×, thêng ®- thêi gian lµ diÔn thÕ sinh cña c¸c chuçi thøc ¨n. îc ®iÒu chØnh ë møc th¸i. SV s¶n xuÊt → SV c©n b»ng. tiªu thô → SV ph©n gi¶i. d. NhËn xÐt - §¸nh gi¸: 5p GV: nhËn xÐt tinh thÇn chuÈn bÞ cña HS, cho ®iÓm HS chuÈn bÞ tèt. ? Ph©n biÖt c¸c quy luËt di truyÒn, c¸c lo¹i biÕn dÞ. e. Híng dÉn HS häc ë nhµ: 1p - ¤n l¹i kiÕn thøc Sinh häc 9. 5. Rót kinh nghiÖm: ........................................................................................................................... =======================.

(219)

sinh 9 cuc hot

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về