SKKN Sinh Hoc 8

<span class='text_page_counter'>(1)</span>N À M. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm G©y høng thó häc m«n sinh häc 7. * Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ V©n Anh * Tæ : Hãa-Sinh-Kû-Anh * N¨m häc: 2010-2011. a. Đặt vấn đề I. Lêi më ®Çu: Trong thời đại CNH - HĐH đất nớc mỗi chúng ta phải luôn luôn đối mới công viÖc cña m×nh. ViÖc d¹y häc lµ c¶ mét qu¸ tr×nh nghÖ thuËt, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nµy tốt hay xấu, không chỉ xác định trong một thời gian ngắn mà nó phải trải qua một quá trình lâu dài đó là vốn hiểu biết đã đợc tích luỹ sự tìm tòi sáng tạo của ngời giáo viên trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Bậc THCS thuộc bậc trung học đóng vai trò cầu nối giữa THPT và bậc tiểu học, phải đảm bảo tính lu thông với hệ thống giáo dục nghề nghiệp, tuy nhiên cũng có vị trí độc lập tơng đối. Ưu điểm lớn của lứa tuổi này là sự sẵn sàng của nó đối với mọi hoạt động học tập làm cho nó trở thành ngời lớn trong con mắt của mình. Học sinh THCS bị cuốn hút vào các hình thức hoạt động nhận thức của mình trong nh÷ng giíi h¹n cña nhµ trêng. Nhng sù nghÌo nµn cña løa tuæi nµy lµ ë chç: C¸c em cha biết cách thực hiện sự sẵn sàng đó, cha nắm đợc các phơng thức thực hiện các hình thức học tập mới. Dạy các phơng thức đó mà không làm giảm sút hứng thú học tËp cña c¸c em lµ nhiÖm vô quan träng vµ khã kh¨n cña gi¸o viªn. Trong quá trình lĩnh hội tri thức học sinh luôn chờ đợi những hình thức tìm hiểu mới đối với từng bài, đó là tính tích cực, tính động não của t duy và tính tự lập của chúng đợc thực hiện, các khả năng trí tuệ đợc khêu gợi, yêu cầu tự suy nghĩ và tự khái quát các khái niệm đợc đề cao. Thái độ tự nghiên cứu đã trở thành một đặc trng cho häc sinh. ở mỗi bài sinh lại có những đặc trng riêng của nó và có thể có nhiều cách học kh¸c nhau. Trong qu¸ tr×nh d¹y m«n sinh häc ngêi gi¸o viªn ph¶i kÕt hîp mét c¸ch linh ho¹t, hîp lý nhiÒu ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc "Häc mét bµi sinh nh thÕ nµo". Nh vËy míi lµm cho c¸c em nghÜ nhiÒu h¬n th¶o luËn nhiÒu h¬n gãp phµn t¹o c¬ së quan trọng cho việc đổi mới thực sự phơng pháp dạy học mà Nhà nớc ta đã và đang thực hiện. Quá trình này tuân theo định hớng tích cực hoá hoạt động của học sinh trên cơ sở tự giác, tự do, tự khám phá dới sự tổ chức, hớng dẫn của giáo viên. Từ đó xây dùng ph¬ng ph¸p tù häc theo híng tÝch cùc. Môn sinh học là một trong những vấn đề trọng tâm của phơng pháp dạy học, bởi lẽ môn sinh học là môn học cả ngời học lẫn ngời dạy thờng xuyên phải làm, đặc biệt đối với học sinh THCS thì việc học môn sinh học là hình thức dựa trên mẫu vật để tìm ra kiÕn thøc cña m×nh. Là một giáo viên dạy sinh học vào ngành cha lâu tôi luôn không ngừng phấn đấu học hỏi sáng tạo trong quá trình dạy môn sinh học và cùng với sự giúp đỡ của các đồng nghiệp cũng đã đạt đợc một số kết quả nhất định trong năm học vừa qua và học kỳ I cña häc kú nµy. T«i mong muèn m×nh cã thÓ gãp phÇn vµo viÖc gi¸o dôc häc sinh, gióp c¸c em có đợc phơng pháp học tốt nhất, kích thích lòng say mê học hỏi của các em. Từ những lý do đó mà tôi viết đề tài "Giúp học sinh học tốt môn sinh học lớp 7. II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu . - Chúng ta đã biết một nguyên tắc cơ bản của lý luận dạy học hiện đại là phải đảm bảo mối quan hệ chặt chẽ hữu cơ giữa 3 thành tố: Mục đích - nội dung và phơng ph¸p. Trong quá trình dạy học có biến đổi thờng xuyên vốn kinh nghiệm của học sinh biến đổi cả về số lợng của hệ thống tri thức, biến đổi các năng lực ngời cùng với sự biến đổi đó thì năng lực trí tuệ của học sinh cũng đợc phát triển..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Víi môc tiªu míi th× cÇn ph¶i cã néi dung míi vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc míi thÝch hợp, phơng pháp dạy học mới có thể tạo điều kiện để lựa chọn nội dung đến tối u và thực hiện mục đích ở tầm cao hơn. Trọng điểm của phơng pháp đổi mới là chuyển mạnh từ việc năng truyền thụ kiến thức song việc chú trọng bồi dỡng năng lực cho học sinh đặc biệt là năng lực sáng t¹o, n¨ng lùc thùc hµnh. Vì vậy việc đối mới chơng trình và sách giáo khoa lần này tập trung chủ yếu đổi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. Ph¬ng ph¸p häc míi lµ gi¸o viªn hç trî, híng dÉn t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh thực hiện thành công các hoạt động học tập làm trọng tài trong các cuộc thảo luận ở lớp để đi đến kết luận hợp lý nhất, làm cho tiết học có chất lợng cao hơn . Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c s¸ch b¸o khoa häc gi¸o dôc vµ trong thùc tÕ d¹y học đợc diễn đạt bằng các thuật ngữ nh: "Dạy học nêu vấn đề"; "Dạy học coi học sinh là trung tâm" ; " Phơng pháp dạy học tích cực" ... Tuy nhiên trên thực tế mục đích cần đạt đợc là kết quả của sự vận dụng tổng hợp những khía cạnh bản chất tích cực trong c¸c xu híng lý luËn nãi trªn. Vµ kh«ng cã mét ph¬ng ph¸p gi¸o dôc nµo lµ v¹n n¨ng có thể áp dụng cho mọi hoàn cảnh, mọi đối tợng học sinh. Chúng ta thờng phải sử dụng tổng hợp nhiều phơng pháp đặc biệt là đối với môn sinh học: Con đờng hình thành kiến thức chủ yếu là con đờng thực nghiệm, xuất phát từ kinh nghiệm sống của häc sinh häc tõ nh÷ng quan s¸t trùc tiÕp, gi¶m nhÑ nh÷ng suy luËn lý thuyÕt phøc t¹p. *. Các nhiệm vụ và giới hạn đề tài. 1. NhiÖm vô: Để góp phần vào việc dạy và học tốt môn sinh học ở đề tài này tôi nghiên cứu c¸c nhiÖm vô sau: - §a ra c¬ së lý luËn cña qu¸ tr×nh d¹y m«n sinh häc. - Thùc tr¹ng häc vµ d¹y m«n sinh ë trêng - Một số biện pháp thực hiện và những kết quả đã đạt đợc. - Một số bài học kinh nghiệm và những kiến nghị đề xuất. 2. Giới hạn đề tài. Nghiªn cøu vÒ: - Vai trò và mục đích của môn sinh. - Nh÷ng thiÕu sãt cña häc sinh trong viÖc häc vµ viÖc d¹y cña gi¸o viªn. - Các biện pháp đã thực hiện - Kết quả đạt đợc. *. Nh÷ng luËn ®iÓm b¶o vÖ Trong thời đại hiện nay để tăng cờng thu nhập theo đầu ngời, tiến bộ trong giáo dục sức khoẻ, bảo vệ môi trờng. Trên thực tế giáo dục là yếu tố rất quan trọng để nâng cao năng suất lao động. Đồng thời giáo dục cũng là yếu tố rất quan trọng là nhân tố tÝch cùc trong viÖc c¶i t¹o, x©y dùng cñng cè vµ ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt míi..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Lịch sử đã chứng minh vai trò to lớn của giáo dục trên mọi mặt đời sống và xã héi, cßn trong sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña häc sinh. Nếu nh tính tích cực đợc thể hiện ở các cấp độ bắt chớc, tái hiện, tìm tòi, sáng t¹o th× häc sinh THCS cÇn ph¶i v¬n tíi hai cÊp: T×m tßi vµ s¸ng t¹o. Cã nh thÕ c¸c em mới trở thành những con ngời trong xã hội, mới là những chủ nhân của đất nớc. Đặc biệt lứa tuổi THCS các em cần phải rèn luyện phấn đấu cả tài lẫn đức. Ch¬ng tr×nh sinh häc THCS cã nhiÖm vô cung cÊp cho HS mét hÖ thèng kiÕn thøc c¬ b¶n, bíc ®Çu h×nh thµnh ë HS nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n phæ th«ng vµ thãi quen lµm viÖc khoa häc. §èi víi m«n sinh häc cã mèi quan hÖ g¾n bã chÆt chÏ, qua l¹i víi c¸c m«n kh¸c. Nhiều kiến thức và kỹ năng đạt đợc qua môn sinh học là cơ sở đối với việc học tập các m«n kh¸c. Phơng pháp giảng dạy sinh học một cách đúng đắn, phù hợp với mục tiêu giáo dôc cã nh÷ng kh¶ n¨ng to lín gãp phÇn h×nh thµnh vµ rÌn luyÖn ë häc sinh c¸ch thøc t duy và làm việc khoa học, cũng nh góp phần giáo dục học sinh có ý thức thái độ trách nhiệm đối với cuộc sống, gia đình xã hội và môi trờng. *. Những đóng góp mới cũng nh ý nghĩa lý luận và thực tiễn đề tài. Từ năm học 2003 - 2004 đến nay chơng trình đổi mới sách giáo khoa lớp 7 qua qu¸ tr×nh ®iÒu tra, t×m hiÓu, thu thËp th«ng tin t«i nhËn thÊy häc sinh cßn m¾c nhiÒu thiết sót trong khi học và ngay cả giáo viên dù luôn luôn không ngừng phấn đấu để có những giờ dạy tốt nhất thì còn mắc phải một số thiếu sót trong khi dạy. ở mức độ của đề tài này tôi chỉ xin nêu lên những thiếu sót của học sinh và giáo viên trờng THCS. * Về phía học sinh: Do chất lợng ( về mặt kiến thức) không đồng đều, phơng ph¸p häc míi lµ chia nhãm tù t×m hiÓu, tù nghiªn cøu (cã sù tæ chøc híng dÉn cña gi¸o viªn) häc sinh tù lµm thÝ nghiÖm, hoÆc quan s¸t thÝ nghiÖm, nhËn xÐt sù vËt hiÖn tîng để rút ra kết luận là điều hết sức khó khăn đối với học sinh tuy đã đợc làm quen với c¸ch häc nµy tõ líp 6. NhiÒu häc sinh häc kÐm, nh÷ng häc sinh häc kÐm lêi häc kh«ng n¾m v÷ng kiÕn thức cơ bản đã đành, còn nhiều học sinh chịu khó học bài thuộc bài nhng vẫn không trả lời đợc các câu hỏi. Những học sinh đó thờng mắc các thiếu sót sau: Cha đọc kỹ các câu hỏi đã vội trả lời bởi vậy không biết nắm bắt đầu từ đâu, khi gặp khó khăn không biết làm thế nào để tìm ra lời giải. Kh«ng chÞu kh¶o s¸t kü tõng chi tiÕt vµ kÕt hîp nh÷ng chi tiÕt cña bµi theo nhiÒu c¸ch kh«ng sö dông hÕt c¸c d÷ kiÖn cña bµi. Kh«ng vËn dông hoÆc sö dông cha thµnh th¹o c¸c ph¬ng ph¸p suy luËn hoÆc ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p mét c¸ch m¸y mãc thiÕu linh ho¹t. Kh«ng chÞu kiÓm tra l¹i c©u tr¶ lêi hoÆc vËn dông nhÇm kiÕn thøc, kh«ng më rộng các câu trả lời do đó bị hạn chế trong việc rèn luyện năng lực sinh học. * VÒ phÝa gi¸o viªn víi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y nh hiÖn nay còng cßn gÆp kh«ng ít khó khăn cần phải khắc phục: Phần lớn các tiết dạy trong chơng trình đều phải có mẫu vật. Trong khi đó cơ sở vật chất của nhà trờng còn nhiều khó khăn không đáp ứng.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> đợc yêu cầu thực tế của bộ môn, ngay cả khi đã đợc nhà trờng cung cấp thiết bị, đồ dùng dạy học thì lại không có phòng bộ môn, phòng thí nghiệm để làm thực hành. Đối với việc dạy học trên lớp cũng còn nhiều khó khăn, phòng học thiếu dẫn đến học sinh trong mỗi lớp học đông gây bất lợi cho việc phân nhóm học sinh thảo luận. Việc tổ chức dạy học cũng cần phải đổi nhiều có giáo viên cha tâm huyết với nghề, hết lòng yêu thơng trẻ em, luôn không ngừng phấn đấu, ttự cải tạo mình, tự thu hẹp quyền uy của mình "quyền độc thoại, giảng giải, minh hoạ, làm mẫu, kiểm tra, đánh giá, kỷ năng thực hành, tính toán, suy luận, còn học sinh thì thụ động ngồi nghe, ngồi nhìn, cố mà ghi nhớ và nhắc lại", dành cho HS vị trí chủ động trong học tập. Bên cạnh đó còn một số giáo viên còn bảo thủ không từ bỏ đợc thói quen trên, không thích đợc đòi hỏi mới học sinh thì đã quen học thụ động, dựa vào giảng giải tỉ mỉ, kỹ lỡng của giáo viên, ít tự lực tìm tòi nghiên cứu. Do đó kỹ năng tự học đã yếu lại cµng yÕu h¬n, Dï cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, xong thÇy vµ trß trêng THCS chóng t«i vÉn ra søc tù rÌn luyÖn m×nh, quyÕt t©m thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c chØ tiªu nhiÖm vô cña tõng n¨m häc, x©y dùng c¸c chØ tiªu nhiÖm vô cña tõng n¨m häc, x©y dùng c¸c chØ tiªu, biÖn ph¸p phù hợp với đặc thù tình hình của nhà trờng, của môn học để đạt đợc kết quả mà cấp trên và xã hội công nhận đợc. Đặc biệt là đối với môn sinh học theo chơng trình SGK đã đổi mới, chúng tôi sẽ nhanh chóng thực hiện tình trạng khó khăn trên ngay từ những líp häc ®Çu tiªn cña cÊp häc chø kh«ng chØ ¸p dông cho nh÷ng häc sinh ë c¸c líp trªn.. B. GiảI quyết vấn đề. I. C¸c gi¶I ph¸p thùc hiÖn: Mức độ nội dung chơng trình sinh học lớp 7 theo chơng trình SGK đổi mới là khảo sát định tính các hiện tợng và quá trình sinh học của tự nhiên, đời sống và hiểu biÕt cu¶ häc sinh. C¸c kÕt luËn hÇu hÕt cã thÓ do häc sinh tù lùc rót ra trªn c¬ së quan sát trực tiếp sự vật, hiện tợng kết hợp với những suy luận đơn giản. Khối lợng nội dung của mỗi tiết học cần đáp ứng đợc những yêu cầu sau: + T¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh cã thÓ quan s¸t trùc tiÕp c¸c mÉu vËt (trong tù nhiên, đời sống) + Tạo điều kiện để học sinh thu thập và xử lý thông tin, nêu ra đợc các vấn đề cÇn t×m hiÓu. + Tạo điều kiện để học sinh trao đổi nhóm tìm phơng án giải quyết vấn đề, tiến hµnh thùc hµnh, th¶o luËn kÕt qu¶ vµ rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt. + Tạo điều kiện để học sinh nắm đợc nội dung chính của bài học trên lớp. II. C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn: Với những yêu cầu đặt ra nh vậy trong quá trình dạy học học sinh tôi đã tiến hµnh thùc hiÖn theo c¸c biÖn ph¸p sau: * BiÖn ph¸p 1: Thêng xuyªn Sö dông ph¬ng ph¸p quan s¸t nghiªn cøu t×m tßi vµ chia nhãm..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Phơng pháp này học sinh tự lực quan sát, mô tả, phân tích đối tợng. Tự thu thập th«ng tin tù sö lý th«ng tin, b»ng c¸c c©u hái. Rút ra đặc điểm chung và riêng, đặc điểm bản chất của đối tợng, hiện tợng. VÝ dô 1: Bµi 18: Trai s«ng Gi¸o viªn: Cho häc sinh chia nhãm vµ kiÓm tra mÉu vËt 1. H×nh d¹ng, cÊu t¹o: a. Vá trai: Gi¸o viªn: Cho häc sinh tù quan s¸t h×nh 18.1; 18.2 SGK råi kÕt hîp víi mÉu vËt tù thu thËp th«ng tin. Giáo viên: Cho các nhóm thảo luận câu hỉ SGK sau đó đại diện trả lời. Häc sinh: Tù rót ra kÕt luËn. - Vỏ trai đợc chia thành 3 lớp: + Lớp sừng + Lớp đá vôi +Líp xµ cõ - Hình dạng ngoài: Đầu vỏ, đỉnh vỏ, bản lề vỏ, đuôi vỏ, vòng tăng trởng. ? Căn cứ vào vòng đó xác định đợc điều gì ? Học sinh: Xác định tuổi của trai. ? Muèn më vá trai quan s¸t ta ph¶i lµm g× ? Häc sinh: §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi: C¾t d©y ch»ng phÝa lng c¾t 2 c¬ khÐp trµo vá. ? Mµi mÆt ngoµi cña trai ngöi cã mïi khÐt v× sao ? Häc sinh: Mµi mÆt ngoµi -> Cã mïi khÐt v× líp sõng b»ng chÊt hu c¬ bÞ ma s¸t -> ch¸t -> mïi khÐt. Giáo viên: Lớp xà cừ óng ánh có màu cầu vồng do tốc độ hình thành ở các mïa nãng l¹nh trong n»m kh«ng gièng nhau. b. C¬ thÓ trai. Häc sinh: C¸ nh©n tù thu nhËp th«ng tin trong s¸ch vµ kÕt hîp víi mÉu vËt thật sau đó thảo luận câu hỏi SGK -> tự rút ra kết luận. - Cơ thể có 2 mảnh vỏ đá vôi che chở bên ngoài. - CÊu t¹o: + Ngoµi: ¸o trai t¹o thµnh khoang ¸o, cã èng hót vµ èng tho¸t níc + Gi÷a: TÊm mang + Trong: Th©n trai + Ch©n r×u Gi¸o viªn: §Çu trai bÞ tiªu gi¶m 2. Di chuyÓn: Gi¸o viªn: Cho häc sinh quan s¸t sù di chuyÓn cña con trai.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ? Trai di chuyÓn nh thÕ nµo ? Học sinh: Chân trai hình lỡi rìu thô ra thụt vào kết hợp đóng mở -> di chuyển. ? Ch©n trai vµ th©n trai cã di chuyÓn cïn híng kh«ng ? Häc sinh: Cïng híng 3.Dinh dìng vµ sinh s¶n: Học sinh: Làm việc độc SGK tự thu thập thông tin. - Th¶o luËn nhãm tù rót ra kÕt luËn. - Thức ăn: ĐVNS và vụn hữu cơ, dinh dỡng thụ động. - Oxi trao đổi qua mang. - Trai ph©n tÝnh, trõng ph¸t triÓn qua giai ®o¹n Êu trïng. Giáo viên: Cho học sinh đọc phần kết luận chung để nắm vững bài hơn. Gi¸o viªn: Ra mét sè c©u hái tr¨c nghiÖm. VÝ dô 2: Bµi 31: C¸ chÐp Tríc khi vµo bµi gi¸o viªn cho c¶ líp chia nhãm vµ kiÓm tra mÉu vËt. Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ b¶ng phô 1. §êi sèng: Gi¸o viªn: Cho c¸ nh©n (HS) tù nghiªn cøu thu thËp kiÕn thøc trong s¸ch gi¸o khoa và kết hợp với đời sống hàn ngày sau đó thảo luận trả lời các câu hỏi sau: ? C¸ chÐp sèng ë ®©u ? thøc ¨n cña chóng lµ g× ? Học sinh: Sống ao hồ, sông suối, ăn động vật và thực vật. ? Tại sao nói cá chép là động vật biến nhiệt. Học sinh: Nhiệt đọ cơ thể phụ thuộc vào môi trờng. ? Vì sao số lợng trứng trong mỗi lứa đẻ của cá chép lại lên tới hàng vạn ? Số lîng nhiÒu nh vËy cã ý nghÜa g× ? Học sinh: Khả năng trứng gặp tinh trùng ít, nhiều trứng không đợc thụ tinh. Số lợng nhiều để duy trì nòi giống ? Qua đầu rút ra kết luận gì về đời sống của cá chÐp. - M«i trêng sèng: níc ngät - §êi sèng: u vùc níc lÆng, ¨n t¹p. - Là động vật biến nhiệt - Sinh sản: Thụ tinh ngoài, để trứng, trứng thụ tinh -> phôi 2. CÊu t¹o ngoµi a. CÊu t¹o ngoµi: Học sinh: Bằng đối chiếu giữa mẫu vật và hình vẽ -> ghi nhớ các bộ phận cấu t¹o ngoµi. Gi¸o viªn: Cho c¸c nhãm th¶o luËn c¸c c©u hái sau: (Đại diện nhóm cầm con cá lên để chỉ từng bộ phận).

<span class='text_page_counter'>(8)</span> -> Nhãm kh¸c bæ sung ? Cơ thể cá đợc chia làm mấy phần ? Häc sinh: 3 phÇn: + §Çu + M×nh + Khóc ®u«i ? Mçi phÇn nh vËy gåm nh÷ng bé phËn nµo ? Häc sinh: PhÇn ®Çu: MiÖng, s©u, mòi, m¾t, mang Phần mình: Vây lng, vây bụng, vây ngực, hậu môn, cơ quan đờng bên. PhÇn khóc ®u«i: v©y ®u«i, v©y hËu m«n Gi¸o viªn: Ngoµi c¸c nhãm hoµn thµnh b¶ng: §Æc ®iÓm cÊu t¹o ngoµi cña c¸ thích nghi với đời sống bơi lặn. Häc sinh: §¹i diÖn nhãm lªn ®iÒn -> nhãm kh¸c bæ sung Gi¸o viªn: Treo b¶ng kiÕn thøc chuÈn (B¶ng phô) Häc sinh: C¸c nhãm tù söa ch÷a (nÕu cÇn) §Æc ®iÓm cÊu t¹o ngoµi Sù thÝch nghi 1 B 2 C 3 E 4 A 5 G ? Trình bày đặc điểm ngoài của cá thích nghi với đời sống bơi lội. Häc sinh: Dùa vµo b¶ng tr¶ lêi b. Chøc n¨ng cña v©y c¸: Gi¸o viªn: Cho häc sinh c¸c nhãm luéc tõng lo¹i v©y mät l¹i råi quan s¸t sù di chuyÓn. ? Nªu vai trß cña tõng lo¹i v©y c¸. Häc sinh: §¹o diÖn nhãm tr¶ lêi -> Nhãm kh¸c bæ sung Gi¸o viªn: Cho 1 em rót ra kÕt luËn - V©y ngùc, v©y bông: gi÷ th¨ng b»ng, rÏ ph¶i, rÏ tr¸i lªn xuèng - V©y lng, v©y hËu m«n: gi÷ th¨ng b»ng theo chiÒu däc. - Khóc ®u«i mang v©y ®u«i: gi÷ chøc n¨ng chÝnh trong sù di chuyÓn cña c¸. Giáo viên: Cho học sinh đọc kết luận sách giáo khoa Giáo viên: Treo bảng phụ có ghi câu hỏi để cá nhân tự làm. Hãy chọn những môc t¬ng øng cña cét A víi cét B trong b¶ng díi ®©y: Cét A. Cét B. 1. V©y (ngùc, bông) 2. V©y (lng, hËu m«n). a. Gióp c¸ di chuyÓn vÒ tríc b. Gi÷ th¨ng b»ng, rÏ tr¸i, ph¶i, lªn xuèng. Tr¶ lêi 1-b 2-c.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> 3. Khóc ®u«i v©y ®u«i c. Gi÷ th¨ng b»ng theo chiÒu däc TT 1 2 3 4 5. Chøc n¨ng. 3-a. Tªn c¸c phÇn phô. VÞ trÝ c¸c phÇn phô §Çu - ngùc Bông §Þnh híng ph¸t hiÖn måi 2 mắt kép, đôi râu V Gi÷ vµ xö lý måi Ch©n hµm q V B¾t vµ bß Ch©n k×m, bß V B¾t gi÷ th¨ng b»ng «m trøng Ch©n b¬i V L¸i vµ gióp t«m nh¶y TÊm l¸i V Cuối mỗi tiết cần có bảng phụ ghi câu hỏi để củng cố lại kiến thức cho học. sinh. VÝ dô 3: Bµi 22: T«m s«ng Gi¸o viªn: Cho líp chia nhãm vµ kiÓm tra mÉu vËt 1. CÊu t¹o vµ di chuyÓn GV: Cho cá nhân tự cầm mẫu vật để quan sát cấu tạo ngoài. ? C¬ thÓ t«m chia lµm mÊy phÇn HS: 2 phÇn: - §Çu - ngùc - Bông GV: Phần đầu và ngực gồm 13 đốt khớp lại với nhau nên gọi là giáp đầu ngực. a. Vá c¬ thÓ: HS: Tự sờ vào vỏ tôm, sau đó thảo luận trả lời câu hỏi -> nhóm khác theo dõi bổ sung. ? Vỏ đợc cấu tạo bằng gì? có tác dụng gì? HS: Vá: Kitin ngÊm can xi -> cøng che chë vµ lµm chç b¸m cho c¬ thÓ. ? V× sao díi t¸c dông cña nhiÖt t«m chuyÓn mµu hång? HS: Cã s¾c tè -> díi t¸c dông cña nhiÖt, c¸c h¹t bÞ chuyÓn mµu ? V× sao t«m (sèng) cã mµu s¾c kh¸c nhau. HS: Do m«i trêng sèng b. C¸c phÇn phô vµ chøc n¨ng. HS: các nhóm xem hớng dẫn SGK và kết hợp mẫu vật xác định các bộ phận của t«m. GV: Cho học sinh cầm con tôm để trả lời các câu hỏi sau: ? PhÇn ®Çu ngùc gåm nh÷ng bé phËn nµo? HS: Hai mắt kép, đôi râu, chân hàm, chân kìm, 5 đôi chân bò.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Phần bụng: 5 đôi chân bơi (chân bụng), tấm lái GV: Cho c¸c nhãm hoµn thµnh b¶ng chøc n¨ng phÇn phô. HS: Lªn ®iÒn vµo b¶ng phô -> nhãm kh¸c bæ sung. GV: Treo b¶ng kiÕn thøc chuÈn -> c¸c nhãm tù söa GV: Cho 1 häc sinh nh¾c l¹i chøc n¨ng cña phÇn phô. c. Di chuyÓn: GV: Cho học sinh để tôm vào chậu nớc, vào cái khay rồi lấy que đụng vào đuôi t«m xem hiÖn tîng. ? T«m cã mÊy c¸ch di chuyÓn? HS: B¬i, bß, nh¶y 2. Dinh dìng: HS: Tự đọc thông tin SGK -> thu thập thông tin -> thảo luận câu hỏi trong sách. HS: §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi -> nhãm kh¸c bæ sung -> tù rót ra kÕt luËn. - Tiªu ho¸: T«m ¨n t¹p, thøc ¨n tiªu ho¸ ë d¹ dµy. - H« hÊp: thë b»ng mang - Bµi tiÕt: Qua tuyÕn bµi tiÕt 3. Sinh s¶n: HS: Tự đọc thông tin trong SGK -> các nhóm thảo luận -> rút ra kết luận. - T«m ph©n tÝnh: §ùc cã cµng to vµ con c¸i «m trøng (b¶o vÖ trøng) ? V× sao Êu trïng t«m lét x¸c nhiÒu lÇn? HS: V× líp vá cøng r¾n bao bäc kh«ng lín theo c¬ thÓ. GV: Cho học sinh đọc kết luận SGK. GV: Treo bảng phụ, ghi bài tập để học sinh tự làm. * BiÖn ph¸p 2: Ph¸t huy giê thùc hµnh do häc sinh tù lµm. Đối với phơng pháp này, học sinh nhận thức đợc mục đích của bài thực hành, tự lực tiến hành quan sát các bộ phận để tự thiết lập các mối quan hệ nhân quả, giải thích. VD 4: Bµi 16: Mổ quan sát giun đất. GV: Kiểm tra mẫu vật của từng nhóm và phát đồ dùng thực hành sau đó nêu mục đích của bài. 1. C¸ch xö lý mÉu. HS: Cá nhân tự đọc thông tin -> ghi nhớ kiến thức. HS: §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy c¸ch xö lý. GV: KiÓm tra mÉu thùc hµnh. 2. Quan s¸t cÊu t¹o ngoµi:.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> GV: Yêu cầu các nhóm quan sát các đốt, vòng tơ, mặt lng, mặt bụng, sử dụng kÝnh lóp. ? Lµm thÕ nµo quan s¸t vßng t¬? mÆt lng,mÆt bông. HS: KÐo giun trªn giÊy thÊy l¹o x¹o, mÆt lng vµ mÆt bông dùa vµo mµu s¾c. GV: C¸c nhãm chó thÝch vµo h×nh HS: §¹i diÖn nhãm ®iÒn vµo tranh c©m 3. C¸ch mæ: GV: yêu cầu các nhóm đọc thông tin trong SGK -> ghi nhớ từng bớc mổ -> kiểm tra s¶n phÈm. HS: §¹i diÖn lªn tr×nh bµy - > nhãm kh¸c bæ sung. GV: Khi mæ §VKXS chó ý: Mở mặt lng, nhẹ tay đứng kéo ngắn, lách nội quang từ từ, ngâm vào nớc. 4. Quan s¸t cÊu t¹o trong. GV: Híng dÉn cßn häc sinh theo dâi. Dùng kéo nhọn tách nhẹ nội quang -> dựa vào hình 16.3A - 16.3B để xác định c¸c c¬ quan. HS: C¸c nhãm hoµn thµnh, chó thÝch h×nh 16B vµ C. GV: Gọi đại diện nhóm lên chữa trên tranh câm -> nhóm khác bổ sung. * KÕt luËn chung: GV: Gọi đại diện 1-3 nhóm: + Tr×nh bµy c¸ch quan s¸t cÊu t¹o ngoµi. + Tr×nh bµy thao t¸c mæ vµ quan s¸t cÊu t¹o trong. + NhËn xÐt vµ vÖ sinh. GV: Cho ®iÓm 1 - 2 nhãm, viÕt b¶n thu ho¹ch. BiÖn ph¸p 3: T¨ng cêng thùc hµnh do gi¸o viªn tiÕn hµnh. - Ph¬ng ph¸p nµy do gi¸o viªn tiÕn hµnh hoÆc tr×nh bµy s¾n (gäi lµ t duy trùc tiếp) bằng các câu hỏi và bài tập định hớng, giáo viên kích thích khả năng tìm tòi độc lập chủ động của học sinh để thu nhận thông tin, nêu giả thuyết, dự đoán kết quả, tìm ra kÕt luËn vÒ b¶n chÊt, tÝnh quy luËt, hiÖn tîng. VD 5: Bµi 36: Thùc hµnh. Quan sát cấu tạo trong của ếch đồng trên mẫu mổ. Với dạng bài này giáo viên mổ sắn ếch để đủ cho các nhóm quan sát có sẵn bé x¬ng vµ m« h×nh n·o. GV: Cho líp chia nhãm. 1. Quan s¸t bé x¬ng Õch..

<span class='text_page_counter'>(12)</span> GV: Phát cho mỗi nhóm 1 bộ xơng ếch rồi kết hợp với hình 36.1 để nhận biết trªn x¬ng. HS:Các nhóm tự ghi nhớ kiến thức -> đại diện trả lời. ? Bé x¬ng Õch gåm cã nh÷ng phÇn nµo? HS: X¬ng ®Çu, x¬ng cét sèng, x¬ng ®ai, x¬ng chi. ? Bé x¬ng cã chøc n¨ng g×? HS: Tạo bộ khung nâng đỡ cơ thể,là nơi bám của cơ -> di chuyển, tạo thành khoang b¶o vÖ n·o, tuû sèng vµ néi quan. 2. Quan s¸t da. GV: Cho häc sinh sê tay lªn da -> th¶o luËn. ? Da có đặc điểm gì? Nêu vai trò? HS: Da trần (ẩm, ớt) mặt trong có nhiều mạch máu -> trao đổi khí. 3. Quan s¸t néi quan: GV: Giíi thiÖu qua c¸ch mæ Õch vµ c¸ch lµm cho nã bÞ chÕt. GV: Yêu cầu học sinh quan sát hình, đố chiếu với mẫu mổ -> xác định vị trí hệ c¬ quan. GV: Yªu cÇu chØ tõng hÖ c¬ quan trªn mÉu mæ. HS: §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy HS: Nghiªn cøu b¶ng trang upload.123doc.net -> th¶o luËn. ? HÖ tiªu ho¸ cña Õch cã g× kh¸c so víi c¸? HS: Lìi phãng ra b¾t måi, d¹ dµy, gan lín cã tuyÕn tuþ. ? Vì sao ếch xuất hiện phối mà vẫn trao đổi khí qua da. HS: Phổi đơn giản hô hấp qua da là chủ yếu. ? Tim Õch kh¸c c¸ ®iÓm nµo? HS: Tim 3 ng¨n, 2 vßng tuÇn hoµn. ? Quan sát mô não ếch -> xác định các bộ phận não? GV: - Nhận xét tinh thần, thái độ của học sinh trong giờ thực hành. - NhËn xÐt kÕt qu¶ quan s¸t cña häc sinh. - Cho häc sinh thi dän vÖ sinh.. C. KÕt luËn Là giáo viên vào ngành cha lâu, song với năng lực phấn đấu của bản thân với sự hiÓu biÕt th«ng qua viÖc nghiªn cøu c¸c tµi liÖu, chÞu khã häc hái kinh nghiÖm cña c¸c đồng nghiệp đi trớc, sự giúp đỡ tận tình của Ban giám hiệu và tổ trởng chuyên môn và các giáo viên trong trờng để đi đến kết quả thành công nh ngày hôm nay..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Víi mong muèn n©ng cao chÊt lîng, t«i m¹nh d¹n ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p trªn vào quá trình giảng dạy. Mong các đồng nghiệp góp ý cho tôi hoàn thành bản sáng kiÕn . Hång Thñy, ngµy 20 th¸ng 5 n¨m 2011 Ngêi thùc hiÖn \. NguyÔn ThÞ V©n Anh.

<span class='text_page_counter'>(14)</span>