Một vài kinh nghiệm sử dụng phương pháp trò chơi vào tiết luyện tập môn Hóa học ở trường THCS

UBND QUẬN HOÀNG MAI
TRƯỜNG THCS YÊN SỞ

TIN BÀI:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TRÒ CHƠI VÀO
TIẾT LUYỆN TẬP MƠN HĨA HỌC Ở TRƯỜNG THCS
I/ ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
Luật giáo dục sửa đổi 2005, điều 28.2 đã quy định: "Phương pháp giáo
dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học
sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp
tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học
sinh”. Để làm được điều đó, bên cạnh việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy
học thì sự phối hợp các hình thức tổ chức dạy học là rất cần thiết, nhằm phát
triển toàn diện những năng lực của học sinh, phát triển khả năng tư duy, phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học.
Một trong những giải pháp bảo đảm thành công trong dạy học cho HS nói
chung và mơn Hóa học nói riêng là tạo được sự hứng thú nhận thức cho các em.
Chất lượng dạy học sẽ cao khi nó kích thích được hứng thú, nhu cầu, sở thích và
khả năng độc lập, tích cực tư duy của học sinh.
Để góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy mơn hố học ở trường
THCS có nhiều giáo viên đã tích cực đổi mới phương pháp trong giảng dạy, sử
dụng trò chơi trong dạy học nhưng tập trung chủ yếu trong các giờ nghiên cứu
kiến thức mới. Việc tổ chức dạy học dưới dạng trò chơi cho học sinh cịn rất hạn
chế, nếu có tổ chức thì cũng khô khan gây ra sự nhàm chán cho học sinh và chưa
phát huy được vai trò, tác dụng vốn có của nó trong q trình dạy học. Trong đó
giờ luyện tập đòi hỏi khái quát, tổng hợp kiến thức, rèn kĩ năng kĩ xảo cho học
sinh thì ít được giáo viên quan tâm, đầu tư một cách thích đáng. Hoạt động chủ
yếu là nhắc lại các kiến thức đã học sau đó làm bài tập củng cố, học sinh như
những cổ máy, lệ thuộc quá nhiều vào sách vở để trả lời những câu hỏi của GV

đặt ra. Các em chỉ “cặm cụi” làm bài tập và lên bảng chữa bài, sau đó chữa bài
giải vào vở một cách thụ động, máy móc. Làm sao để HS có thể chủ động, tích
cực hơn trong tiết luyện tập Hóa?
Trong q trình dạy học vừa quan sát vừa nói chuyện các em, tơi nhận
thấy các em thích được trải nghiệm, thích được vui chơi, khơng thích sự gị bó,
ép buộc. Nếu chúng ta biến giờ học Hóa thành 1 trị chơi lớn thì quá trình học


tập sẽ diễn ra tự nhiên, HS tích cực tham gia một cách chủ động, kèm theo các
hiệu ứng về hình ảnh và âm thanh giúp các em thêm hứng thú học tập từ đó đem
lại hiệu quả cao hơn. Tổ chức dạy học Hóa học dưới dạng trị chơi là một hình
thức tổ chức dạy học nhằm gây hứng thú, củng cố, mở rộng, khắc sâu kiến thức,
phát triển nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tư duy sáng tạo của học sinh.
Vì những lí do ở trên nên tôi lựa chọn đề tài: “Một vài kinh nghiệm sử
dụng phương pháp trị chơi vào tiết luyện tập mơn Hóa học ở trường
THCS” để nghiên cứu và thực hiện nhằm giúp học sinh phát triển năng lực tư
duy logic về Hố học, phát huy tính tích cực, sáng tạo và hứng thú cao trong học
tập bộ môn.
2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc thiết kế và sử dụng trò chơi
trong dạy học Hóa học.
- Hệ thống các trị chơi thích hợp được sử dụng vào tiết luyện tập trong dạy học
Hóa học nhằm nâng cao hứng thú học tập và hiệu quả dạy học Hóa học.
- Rút ra một số kinh nghiệm khi sử dụng trò chơi trong tiết luyện tập Hóa học.
- Thiết kế 1 giáo án minh họa tiết luyện tập sử dụng phương pháp trò chơi
3. Thời gian nghiên cứu
Thời gian thực hiện đề tài từ tháng 4 năm 2018 đến tháng 3 năm 2019.
4. Phương pháp nghiên cứu
 Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu lý thuyết về phương pháp trị
chơi trong dạy học nói chung và sử dụng trị chơi trong dạy học Hố học

nói riêng
 Phương pháp trực quan : Quan sát hoạt động của học sinh
 Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tổ chức dạy và đánh giá tại trường
THCS nơi công tác
 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm : tổng kết kinh nghiệm giảng dạy của
bản thân khi sử dụng phương pháp trị chơi trong dạy học Hóa học
6 . Mục đích nghiên cứu
- Tăng hứng thú học tập, làm cho tiết học trở nên sinh động, hấp dẫn, lôi
cuốn và hiệu quả.
- Rèn luyện cho học sinh những kĩ năng cơ bản của bộ mơn hóa học: kĩ
năng giải bài tập Hóa học
- Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong hoạt động học tập của
học sinh.
1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.5.1. Phạm vi nghiên cứu :


Sáng kiến này được giới hạn nghiên cứu về các tiết luyện tập trong
chương trình hóa học THCS
1.5.2. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng khảo sát, thực nghiệm là các em học sinh lớp 8 và lớp 9.


II/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
1.1. Vị trí của tiết luyện tập
Mọi người thường nghĩ Hóa học là môn học khô khan, nhưng thực chất,
đây là môn học liên quan rất gần với thực tiễn, mọi hiện tượng trong cuộc sống
đều gắn với nó. Khi học Hóa chúng ta sẽ được thực hành rất nhiều trong phịng
thí nghiệm, có nhiều trải nghiệm rất thú vị từ lý thuyết đến thực hành, chứ khơng

hề nhàm chán.
Trong chương trình Hóa học ở THCS, bên cạnh các tiết dạy nghiên cứu
kiến thức mới và thực hành thì cuối mỗi chương hay mỗi phần kiến thức đều có
1 bài luyện tập. Nó nang tính chất như bài ơn tập chương. Tiết luyện tập chính là
tiết củng cố, hệ thống hóa kiến thức đã học đồng thời rèn luyện kĩ năng vận
dụng kiến thức vào làm bài tập hóa học, giải quyết các vấn đề, các bài toán được
đặt ra sao cho thuần thục nhất.
Trong chương trình sách giáo khoa Hố học, bài luyện tập luôn được thiết
kế theo 2 phần. Phần I: Kiến thức cần nhớ. Phần II: Bài tập. Trong đó:
Hóa học 8: có 6 chương và 8 bài luyện tập. Chương I và chương V mỗi
chương có 2 bài cịn lại mỗi chương có một bài ở cuối chương.
Hóa học 9: có 5 chương và 7 tiết luyện tập. Chươgn 1 và chương 5 mỗi
chương có 2 bài luyện tập
Điều này sẽ kích tính sáng tạo ở học sinh. Giáo viên có thể tổ chức luyện
tập dưới hình thức trị chơi để thay đổi khơng khí. Khi đánh giá kết quả học sinh
theo tôi giáo viên phải thể hiện rõ vai trò là người “ trọng tài khoa học”. Người
giáo viên chỉ tham gia đánh giá ở giai đoạn cuối của mỗi vấn đề. Trước hết cho
học sinh đánh giá học sinh: Cá nhân đánh giá cá nhân, tập thể, nhóm đánh giá cá
nhân, nhóm đánh giá nhóm. Bằng cách nhận xét kết quả, cách làm của bạn của
nhóm khác. Cuối cùng giáo viên mới là người kiểm định các kết quả, kiến thức
mà các em tìm được. Từ đó các em rút ra được kiến thức.
Nội dung bài phải bám sát nội dung sách giáo khoa và mục tiêu của bài .
Nội dung được xây dựng dưới dạng các bài tập ( bài tập định tính, bài tập trắc
nghiệm) vì bài tập là cơng cụ hữu hiệu nhất để luyện tập củng cố kiến thức . Do
lượng kiến thức trong một giờ luyện tập tương đối lớn,nhiều bài tập nên giáo
viên cần biết chọn lọc các bài tập tiêu biểu,đặc trưng trong sách giáo khoa để
đưa vào giờ luyện. Sao cho sau khi làm xong bài tập đó học sinh được củng cố
lượng kiến thức nhiều nhất.
Bên cạnh đó giáo viên phải chủ động xây dựng các bài tập mới phù hợp.
Chú trọng đến các bài tập mang tính khái qt cao, tức nó phải đảm bảo đầy đủ

các kiến thức cơ bản đã học ở những bài trước và nội dung có liên quan đến các
kiến thức tiếp theo (kiến thức xuyên suốt chương trình), kiến thức thực tiễn.
Theo tôi tuỳ theo mục tiêu giờ luyện tâp cần củng cố kiến thức rèn luyện kĩ năng
gì mà giáo viên đưa ra bài tập thích hợp. Những yêu cầu của bài tập trong giờ
luyện tập.
- Phù hợp với mục tiêu đã đề ra
- Đảm bảo tính vừa sức với học sinh: Bài tập được phân loại theo các
đối tượng học sinh: Khá, giỏi – TB – Yếu.
- Có tính khái qt cao: Qua bài tập đó học sinh rút ra được mối liên hệ
giữa các kiến thức hoặc làm được các bài tập tương tự.
- Đảm bảo tính khoa học: Số lượng bài tập trong giờ dạy phải phù hợp
với thời gian học sinh làm việc. Các bài tập đưa ra theo một trình
tự logic.
1.2. Phương pháp trị chơi
Trò chơi dạy học là kĩ thuật, hoạt động bổ trợ trong quá trình dạy học.
Hoạt động này thiên về phần chơi, trong lúc chơi con người dường như quên đi
mọi nỗi ưu tư, phiền muộn. Học trong quá trình vui chơi, là quá trình lĩnh hội tri
thức vốn sống một cách nhẹ nhàng, tự nhiên khơng gị bó phù hợp với đặc điểm
tâm lí sinh học ở học sinh. Học tập bằng trò chơi sẽ khơi dậy hứng thú, làm
giảm thiểu sự căng thẳng thần kinh ở các em.. Trong lúc chơi tinh thần của học
sinh thường rất thoải mái nên khả năng tiếp thu kiến thức trong lúc chơi sẽ tốt
hơn, hoặc sau khi chơi cũng sẽ tốt hơn.
Trong quá trình chơi học sinh huy động các giác quan để tiếp nhận thông
tin ngôn ngữ. Học sinh phải tự phân tích tổng hợp so sánh khái qt hóa làm cho
các giác quan tinh nhạy hơn, ngôn ngữ mạch lạc hơn, các thao tác trí tuệ được
hình thành. Qua trò chơi học tập học sinh tiếp thu, lĩnh hội và khắc sâu được
nhiều tri thức, nhiều khái niệm trên cơ sở đó những phẩm chất trí tuệ của các em
được hình thành như: khả năng tư duy, cách giải quyết vấn đề nhanh nhẹn, cách

giải quyết các tình huống một cách hợp lí, sự nhanh trí, tính linh hoạt, sáng tạo
và kiên trì khơng chỉ trong trị chơi mà cả các lĩnh vực của cuộc sống.
Trò chơi dạy học cũng có thể là biện pháp mà giáo viên tạo nên khơng khí
thu đua lành mạnh giữa các cá nhân học sinh hoặc giữa các nhóm học sinh, giúp
HS tự tin trong các hoạt động tập thể, rèn luyện kĩ năng nói trước đám đơng. Nó
làm cho HS vui sướng, hào hứng. Khi tổ chức cho học sinh chơi theo nhóm cịn
tạo sự gắn kết cho học sinh và tăng tinh thần đồn kết cho học sinh.
Trị chơi góp phần hoàn thiện phẩm chất đạo đức, rèn cho học sinh tính
trung thực, tổ chức tự lực, đồn kết. Khi tham gia chơi mọi học sinh đều có


quyền bình đẳng như nhau. Ở trị chơi học tập các em cảm nhận được một cách
trực tiếp kết quả hoạt động của mình: Đúng hay sai, phát hiện ra cái mới…Kết
quả này có ý nghĩa to lớn đối với các em, nó mang lại niềm vui vơ hạn thúc đẩy
tính tích cực, mở rộng củng cố và phát triển vốn hiểu biết của các em.
Trò chơi trong tiết luyện tập giúp HS phát triển năng lực tư duy, trong tiến
trình HS hoạt động, say sưa tìm kiếm câu trả lời và tư duy. Để thực hiện các yêu
cầu của trị chơi, HS khơng chỉ ghi nhớ 1 cách máy móc, đơn thuần những điều
đã biết mà phải vận động toàn bộ kiến thức, suy nghĩ, lựa chọn phương án phụ
hợp để hồn thành nhiệm vụ. Đây chính là mục tiêu của các tiết luyện tập.
Việc thiết kế trò chơi trong tiết luyện tập là phương pháp có tác dụng khơi
dậy hứng thú học tập cho HS đồng thời tạo ấn tượng sâu sắc về hình ảnh GV,
giúp tiết học nhẹ nhàng mà hiệu quả. Trị chơi dạy học có nhiều cấp độ từ việc
vui chơi trước khi học, đến việc học dưới hình thức trị chơi và mức độ cao hơn
là học tập từ trò chơi. Nhưng nỗ lực đó khơng chỉ địi hỏi tính khoa học và nghệ
thuật mà cần đến tinh thần đam mê nghề nghiệp, trái tim đầy nhiệt huyết của
người GV. Sử dụng trò chơi để rèn luyện kĩ năng, vận dụng kiến thức cho HS
đòi hỏi kĩ năng sư phạm thuần thục và khả năng sáng tạo cao từ khâu xây dựng,
lựa chọn, tổ chức thực hiện đến việc hướng dẫn HS tư duy phát hiện tri thức từ
trò chơi.

1.3. Nguyên tắc thiết kế trò chơi dạy học
1.3.1 Nguyên tắc bám sát mục tiêu dạy học và triệt để khai thác các thiết bị
dạy học sẵn có
Khi thiết kế trị chơi dạy học phải căn cứ mục tiêu dạy học, yêu cầu, nội
dung kiến thức cơ bản, triệt để khai thác các thiết bị dạy học có sẵn của mơn học
(ởthư viện, đồ dùng của GV và HS…).
Các đồ dùng dạy học tự làm của GV khai thác từ những vật liệu gần gũi
xung quanh (Từ các phế liệu như : Quả bóng bàn không dùng, vỏ hộp bánh kẹo,
đầu gỗ, đầu nứa, giấy bìa…) sao cho đồ dùng vừa đảm bảo tính khoa học, tính
giáo dục, tính thẩm mỹ nhưng ít tốn kém.
1.3.2 Nguyên tắc phù hợp đặc điểm tâm lý lứa tuổi, có sức hấp dẫn cao
Trị chơi có sức hấp dẫn, thu hút được sự chú ý, tham gia của học sinh,
tạokhơng khí vui vẻ, thoải mái.
Trị chơi cần phải gần gũi, sát thực, phù hợp với tâm lý lứa tuổi HS. Tổ
chức trị chơi khơng q cầu kỳ, phức tạp.
1.3.3 Nguyên tắc vừa sức, dễ thực hiện


Mỗi trò chơi phải củng cố được một nội dung hóa học cụ thể trong
chương trình (Có thể là kiến thức cần kiểm tra bài cũ, kiến thức bài mới, kỹ
năng thực hành, vận dụng, luyện tập…)
Các trò chơi phải giúp HS rèn luyện kỹ năng hóa học, phát huy trí tuệ, óc
phân tích, tư duy sáng tạo .
Trị chơi phải phù hợp với quỹ thời gian, thích hợp với môi trường học
tập.
Từ các nguyên tắc trên cho thấy, khi thiết kế trò chơi dạy học cần căn cứ
vào nội dung kiến thức trong sách giáo khoa, căn cứ vào thời gian, mục tiêu đề
ra ở mỗi tiết học cũng như đối tượng học sinh, môi trường học tập,...như vậy thì
trị chơi mới có ý nghĩa thực tiễn.
1.4. Quy trình thực hiện khi tổ chức trò chơi dạy học

1.4.1. Bước 1 : Xác định mục tiêu của trò chơi
Trước khi cho học sinh chơi bất kì một trị chơi nào, giáo viên cũng cần
phải xác định rõ: dùng trò chơi này với mục đích gì? trị chơi mang lại cho học
sinh những kiến thức gì và hình thành những kĩ năng gì thơng qua các hoạt động
chơi?. Từ mục tiêu của trò chơi kết hợp với mục tiêu của bài học cũng như các
điều kiện khác để giáo viên lựa chọn trò chơi phù hợp.
1.4.2. Bước 2: Chuẩn bị điều kiện, phương tiện chơi. Giới thiệu và giải thích
trị chơi
* Chuẩn bị điều kiện, phương tiện chơi: Để cho trò chơi diễn ra thuận
lợi thì GV cần chuẩn bị một điều kiện chơi tốt.Sau khi đã chọn được trò chơi
phù hợp thì người GV cần:
- Nghiên cứu luật chơi
- Nghiên cứu kĩ cách chơi, cách tổ chức trò chơi.
- Soạn giáo án, chuẩn bị địa điểm, điều kiện và phương tiện chơi.
* Giới thiệu và giải thích trị chơi.
Khi tiến hành tổ chức trị chơi, thơng thường GV thực hiện các bước như
sau:
- Giới thiệu trò chơi
- Thời gian chơi
- Lựa chọn đội chơi (Số người tham gia, số đội tham gia).
- Chọn vị trí đứng của giáo viên hoặc người điều khiển để hướng dẫn và
điều khiển trò chơi.
- Phổ biến luật chơi
1.4.3. Bước 3 : Điều khiển trò chơi.


Khi học sinh bắt đầu cuộc chơi thì người điều khiển trị chơi như một
trọng tài thi đấu. Vì vậy người điều khiển trị chơi phải theo dõi tiến trình của
cuộc chơi và nắm chắc mọi chi tiết của cuộc chơi.
Người điều khiển trò chơi thường là GV, nhưng với các trị chơi có luật

chơi đơn giản hoặc các trị chơi quen thuộc thì GV nên để cho HS tự dẫn chương
trình cịn GV thì đóng vai trị là cố vấn.
1.4.4. Bước 4: Đánh giá kết quả chơi, trao giải cho người chơi.
Khi hết thời gian chơi GV cần chỉ rõ ưu điểm, khuyết điểm của từng đội
chơi. Để đánh giá được thực chất cuộc chơi giáo viên phải thống kê những ưu
điểm, khuyết điểm của từng đội chơi trong đó đánh giá:
- Về mức độ và chất lượng hồn thành công việc theo yêu cầu.
- Thời gian đội nào hoàn thành trước.
- Mức độ thực hiện kỉ luật trước, trong và sau khi chơi.
- Số lượng nhiều hay ít người vi phạm…
1.4.5. Bước 5 : Thảo luận và rút ra kiến thức
GV cần khẳng định với học sinh mục đích của hoạt động chơi và đánh giá
kết quả khi tổ chức trò chơi là nhằm để:
- Xem các hoạt động dạy và học đã đạt được những kết quả, hiệu quả tác
động như thế nào đối với học sinh. Thơng qua trị chơi HS thu nhận được những
kiến thức gì?
Sử dụng kết quả đánh giá nhằm: Cải tiến phương pháp dạy học, xác định
nhu cầu học tập mới, cổ vũ động viên học sinh tích cực tham gia hoạt động…
1.5. .Giới thiệu 1 số trò chơi đã sử dụng:
1.5.1. Trò chơi sử dụng trong phần I. Kiến thức cần nhớ
 Trò chơi “Sơ đồ tư duy”:
Phát triển thêm năng khiếu thuyết trình khi GV kết hợp giữa việc thiết kế
và trình bày ý tưởng.
Hình thức chơi: chia thành các đội tranh tài thiết kế và tài thuyết trình
Ưu điểm: đơn giản, GV chỉ cần chuẩn bị màu, giấy, cọ vẽ, bút…Hiệu ứng
tích cực, học sinh thích thú.Tổng hợp được đầy đủ kiến thức chương.
Nhược điểm: Tốn nhiều thời gian để vẽ, thuyết trình, nhận xét đánh giá
 Trị chơi “ Mảnh ghép” :
Hình thức chơi: Kiến thức trong chương được coi như 1 bức tranh gồm
nhiều mảnh ghép. GV chuẩn bị các mảnh ghép, yêu cầu HS sắp xếp đúng vị trí

trong 1 khoảng thời gian nhất định. Các mảnh ghép được đính sẵn keo 2 mặt ở
phía sau hoặc gắn nam châm.
Ưu điểm: HS dễ hào hứng tham gia vì trị chơi đơn giản


Nhược điểm: GV mất nhiều thời gian để chuẩn bị
 Trị chơi “Cặp đơi hồn hảo”:
Hình thức chơi: Người chơi sẽ cầm trên tay danh sách từ (hay khái niệm
hóa học) mà GV yêu cầu miêu tả. Khi đó, người miêu tả có nhiệm vụ dùng bất
kì từ ngữ hoặc hành động nào (có thể là dùng định nghĩa, từ đồng nghĩa, trái
nghĩa, …, liệt kê các từ cùng nhóm hoặc có liên quan đến từ trong danh sách) để
diễn đạt cho đồng đội mình đốn đúng từ trong danh sách. Người miêu tả khơng
được nói bất kì từ nào trong danh sách với đồng đội của mình.
Ưu điểm: chuẩn bị đơn giản
Nhược điểm: không thể áp dụng cho tất cả các bài luyện tập
1.5.1. Trò chơi sử dụng trong phần II. Bài tập
 Trò chơi “Tiếp sức”:
Áp dụng cho bài tập viết hồn thành chuỗi phương trình phản ứng . Chia
lớp thành các đội tương ứng với các tổ, số lượng HS ở mỗi đội bằng nhau. Mỗi
đội sẽ có 1 bảng phụ. Mỗi nhóm được cung cấp 1 mật thư, trong đó sẽ có sơ đồ
phản ứng. Khi trò chơi bắt đầu, thành viên đầu tiên nhận mật thư, phải hồn
thành phương trình đầu tiên. Sau đó sẽ giao lại mật thư và phấn cho thành viên
tiếp theo. Cứ như vậy cho đến thành viên cuối cùng.
Đội thắng cuộc là đội hoàn thành xong sớm nhất, đúng nhiều phương trình
nhất. Chính sự thi đua giữa các đội, áp lực về thời gian, tinh thần đồng đội sẽ
khiến cho các em tham gia tích cực hơn.
Ưu điểm: Tất cả HS đều được tham gia, đơn giản, dễ thiết kế
Nhược điểm: HS chưa có sự chuẩn bị, bất ngờ trong đề bài nên thường làm
sai
 Trò chơi “ Hái quả”:

Trên cây có nhiều quả chín mọng tương ứng với các câu hỏi trong chương
trình. Giáo viên chia lớp thành các nhóm tương ứng với tổ và sở hữu những giỏ
đựng tương ứng. Các nhóm lần lượt cử đại diện lựa chọn quả hái. Nếu trả lời
đúng quả sẽ rơi vào giỏ của đội đó. Nếu trả lời khơng đúng, đội khác giành
quyền trả lời. Khi tất cả quả trên cây được hái, trò chơi kết thúc.
 Trò chơi “Ai là triệu phú”:
GV thiết kế trên powerpoint sao cho hình thức, âm thanh thật giống
gameshow “ Ai là triệu phú” trên truyền hình. GV cần thiết kế mang tính ngẫu
nhiên, nghĩa là dù HS lựa chọn đáp án nào, đèn điều sáng.Nếu trả lời đúng sẽ có
âm thanh báo đúng, nếu trả lời sai sẽ có âm thanh báo sai. Vẫn nên có những
quyền trợ giúp như 50/50, gọi điện cho người thân….
 Trị chơi “Rung chng vàng”:


Phát cho mỗi HS 1 bảng con, phấn, khăn lau. Các câu hỏi được sắp xếp theo
thứ tự từ dễ đến khó. Sau khi giáo vên đọc câu hỏi, HS ghi câu trả lời của mình
vào bảng, khi có tín hiệu sẽ giơ đáp án. Nếu trả lời đúng sẽ được chơi tiếp, nếu
trả lời sai sẽ bị loại. Người thắng cuộc là người còn lại và vượt qua câu hỏi cuối
cùng.
 Trị chơi “Ơ chữ”:
 Trị chơi “Đuổi hình bắt chữ”
 Trị chơi “ Ơ số may mắn”: chia thành các ơ, mỗi ơ là 1 hình ảnh và khái
niệm hoặc 1 câu hỏi. Nếu HS lựa chọn những ơ tương ứng sẽ có tín hiệu đúng và
biến mất. Nếu lựa chọn khơng đúng sẽ có tín hiệu sai và không ghi điểm hoặc
Nếu trả lời được câu hỏi. Ô sẽ lật và 1 phần của bức tranh được hiển thị. Từ đó
dự đốn bức tranh
 Trị chơi “Nhân tố bí ẩn”: có thể là 1 khái niệm, 1 nguyên tố hóa học, 1
nhân vật, 1 hiện tượng…..có 4 gợi ý, nếu trả lời ngay sẽ được điểm tối đa, nếu
lật thêm thông tin nào số điểm giảm dần 8-6-4-2. Chú ý, hình thức sống động,
hình thức: cộng đồng, mỗi cá nhân trong lớp đều có cơ hội trả lời như nhau

 Trò chơi “Khởi động”: Trong thời gian 1 phút học sinh chinh phục được
bao nhiêu câu hỏi sẽ được bấy nhiêu điểm, tương tự khởi động trong cuộc thi
“Đường lên đỉnh Olympia”.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
2.1.Thuận lợi
Cơ sở vật chất của nhà trường được trang bị tương đối đầy đủ như:
+ Bảng phụ.
+ Bảng từ ( trang bị cho tất cả các phòng học), bảng thơng minh ở phịng
chức năng
+ Các lớp học được lắp đặt máy tính, máy chiếu đầy đủ.
+ Có nhiều phần mềm hỗ trợ việc thiết kế và tổ chức trò chơi trong dạy
học.
2.2. Khó khăn
Ngay từ tiểu học, HS đã quen và biết đến tiết luyện tập. Nhưng do nhận
thức chưa đúng về tiết luyện tập đa số giáo viên thường “quên” đổi mới trong
tiết luyện tập, hiện tượng dạy học lệ thuộc vào sách giáo khoa và sách giáo viên
trong các tiết luyện tập vần còn phổ biến dẫn đến các em ngán học tiết luyện tập
bởi “Khơng khí của tiết học trầm lắng, các em chủ yếu theo dõi các bạn học khá
giỏi và thầy cô chữa bài rồi chép lại vào tập” hoặc tâm lí sợ vì “ thầy cô hay kêu
lên bảng làm bài tập”.


Số lượng học sinh ở các lớp học đông nên khó triển khai để tất cả học sinh
cùng tham gia chơi trong 1 tiết học
Đa số học sinh còn thụ động trong lĩnh hội kiến thức. Chưa biết cách phát
huy khả năng tự học và sáng tạo. Dẫn đến nhiều em cịn “sợ” mơn hố.
Cơng tác chuẩn bị tiết dạy của giáo viên mất nhiều thời gian: chuẩn bị đầy
đủ về phương tiện dạy học và đồ dùng học tập, lựa chọn trò chơi nào cho phù
hợp? thiết kế sao cho hấp dẫn lôi cuốn và dự kiến thời gian cho từng trị chơi,
…….

Đa số các giáo viên đều khơng phủ nhận tính ưu việt của phương pháp
này, tuy nhiên các giáo viên cho rằng sử dụng trò chơi trong dạy học tốn nhiều
thời gian cả khi thiết kế và khi tổ chức, gây ồn ào, phương tiện vật chất lớp chưa
đáp ứng nhu cầu …
3. Các biện pháp thực hiện
3. 1. Bước 1 : Xác định mục tiêu của trị chơi
Trước khi cho học sinh chơi bất kì một trò chơi nào, giáo viên cũng cần
phải xác định rõ: dùng trị chơi này với mục đích gì? trị chơi mang lại cho học
sinh những kiến thức gì và hình thành những kĩ năng gì thơng qua các hoạt động
chơi?. Từ mục tiêu của trò chơi kết hợp với mục tiêu của bài học cũng như các
điều kiện khác để giáo viên lựa chọn trò chơi phù hợp.
3.2. Bước 2: Chuẩn bị điều kiện, phương tiện chơi. Giới thiệu và giải thích trị
chơi
* Chuẩn bị điều kiện, phương tiện chơi: Để cho trị chơi diễn ra thuận
lợi thì GV cần chuẩn bị một điều kiện chơi tốt.Sau khi đã chọn được trị chơi
phù hợp thì người GV cần:
- Nghiên cứu luật chơi: Xác định rõ những quy định với những người
tham gia chơi, vai trò của các thành viên tham gia chơi được xác định cụ thể.
- Nghiên cứu kĩ cách chơi, cách tổ chức trò chơi. Xác định tiến trình của
trị chơi và những điều kiện, phương tiện cần thiết để trị chơi có thể thực hiện
được.
- Soạn giáo án, chuẩn bị địa điểm, điều kiện và phương tiện chơi. Các
dụng cụ dùng để tổ chức trò chơi cần đơn giản, dễ làm hoặc dễ tìm kiếm tại chỗ.
Đặc biệt GVcần xác định rõ mục tiêu của việc sử dụng trị chơi trong giáo
án của mình. Với mỗi trị chơi sẽ giúp đạt được một mục tiêu của bài học.Trong
giáo án cần giáo viên cần lưu ý hơn về việc:
- Dự tính thời gian cho từng hoạt động chơi
- Xây dựng thang điểm, tiêu chí đánh giá cụ thể cho từng hoạt động chơi.
- Các tình huống phát sinh có thể phát sinh và biện pháp xử lí

Trong tổ chức dạy học hóa học bằng cách sử dụng trị chơi, có thể phát
sinh nhiều tình huống bất ngờ, GV nên lường trước và có sự chuẩn bị để khắc
phục, xử lí. Việc chuẩn bị điều kiện và phương tiện chơi càng chu đáo, đầy đủ
thì kết quả tổ chức trị chơi càng cao và càng an tồn.
* Giới thiệu và giải thích trị chơi.
Mục đích của mỗi trị chơi góp phần vào việc thực hiện mục tiêu của bài
học do đó phải được chuẩn bị chu đáo phù hợp với đối tượng HS nhằm rèn
luyện tư duy, khả năng phán đoán nhanh nhẹn của HS, củng cố nội dung, khắc
sâu kiến thức bài học cho HS ...
Khi tiến hành tổ chức trị chơi, thơng thường GV thực hiện các bước như
sau:
- Giới thiệu trò chơi: GV cần giới thiệu thật dí dỏm và hài hước tên gọi và
ý nghĩacủa trò chơi sao cho HS bị cuốn hút vào trò chơi ngay từ những giây phút
đầu tiên.
- Thời gian chơi: Tùy thuộc vào từng trò chơi mà GV có thể thơng báo
thời gian chơi. Việc quy định thời gian GV cũng cần căn cứ vào điều kiện cụ
thể: lớp có nhiều HS học khơng tốt thì phải nhiều thời gian hơn hoặc là lớp học
tốt hơn thì thời gian có thể ít hơn.
- Đội chơi: (Số người tham gia, số đội tham gia). GV có thể chọn các em
giơ tay cũng có thể tự mình gọi HS lên chơi (đối với những HS nhút nhát), và
khi phân đội chơi GV nên phân chia đều tránh tình trạng tồn HS giỏi nhận vào
một đội, như thế trò chơi sẽ mất cân bằng và giảm đi phần kịch tính.
- Chọn vị trí đứng của giáo viên hoặc người điều khiển để hướng dẫn và
điều khiển trị chơi. Tùy theo tính chất của trị chơi mà giáo viên có thể tổ chức
trị chơi theo nhiều đội hình khác nhau như hàng ngang, hàng dọc, hình chữ U,
hình vng… Ở mỗi đội hình như vậy thì chú ý cần cho tất cả học sinh có thể
quan sát tốt diễn biến của trị chơi và có thể khi đến lượt chơi thì khơng bị cản
trở.
- Luật chơi: Người quản trị giải thích rõ luật chơi cho HS. Luật chơi đơn

giản giúp tất cả học sinh nắm rõ cách chơi. Cơng việc này có thể diễn ra theo rất
nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện thực tiễn.
+ Nếu như học sinh đã biết trị chơi và luật chơi thì chỉ cần nhắc lại là
được.
+ Nếu học sinh biết trò chơi nhưng chưa nắm vững luật và cách chơi thì
giáo viên giới thiệu và giải thích cách chơi.


+ Nếu như học sinh chưa biết trị chơi thì giáo viên cần giải thích tỉ mỉ, và
có thể cho học sinh chơi thử, nhấn mạnh những hành động nào là phạm quy để
các em nắm thật kĩ.
Khi giới thiệu và giải thích trị chơi phải hấp dẫn, lơi cuốn được sự chú ý
và khích lệ được học sinh.
3.3. Bước 3 : Điều khiển trò chơi.
Khi học sinh bắt đầu cuộc chơi thì người điều khiển trị chơi như một
trọng tài thi đấu. Vì vậy người điều khiển trị chơi phải theo dõi tiến trình của
cuộc chơi và nắm chắc mọi chi tiết của cuộc chơi.
Người điều khiển trò chơi thường là GV, nhưng với các trị chơi có luật
chơi đơn giản hoặc các trị chơi quen thuộc thì GV nên để cho HS tự dẫn chương
Trình cịn GV thì đóng vai trị là cố vấn.
3.4. Bước 4: Đánh giá kết quả chơi, trao giải cho người chơi.
Khi hết thời gian chơi GV cần chỉ rõ ưu điểm, khuyết điểm của từng đội
chơi. Để đánh giá được thực chất cuộc chơi giáo viên phải thống kê những ưu
điểm, khuyết điểm của từng đội chơi trong đó đánh giá:
- Về mức độ và chất lượng hồn thành cơng việc theo u cầu.
- Thời gian đội nào hoàn thành trước.
- Mức độ thực hiện kỉ luật trước, trong và sau khi chơi.
- Số lượng nhiều hay ít người vi phạm…
Trên sự cơng bằng, khách quan, rõ ràng giáo viên đánh giá phần thắng,
thua.

GV nên chuẩn bị phần thưởng cho đội thắng cuộc: phần thưởng có thể là
cho điểm, có thể là một hộp quà, một gói bánh,..chủ yếu là động viên và khích lệ
HS.
3.5. Bước 5 : Thảo luận và rút ra kiến thức
GV cần khẳng định với học sinh mục đích của hoạt động chơi và đánh giá
kết quả khi tổ chức trò chơi là nhằm để:
- Xem các hoạt động dạy và học đã đạt được những kết quả, hiệu quả tác
động như thế nào đối với học sinh. Thông qua trị chơi HS thu nhận được những
kiến thức gì?
Sử dụng kết quả đánh giá nhằm: Cải tiến phương pháp dạy học, xác định
nhu cầu học tập mới, cổ vũ động viên học sinh tích cực tham gia hoạt động…
Thiết kế trị chơi phải mất nhiều thời gian và cơng sức nhưng việc điều
khiển trò chơi còn là cả một nghệ thuật, vì trị chơi có sơi nổi và hấp dẫn người
chơi hay khơng, có phát huy được tính tích cực học tập của HS hay khơng, cịn


phụ thuộc vào cả cách điều khiển trò chơi và độ hấp dẫn của người điều khiển
trò chơi.
4. Giáo án minh họa dạy học hóa học sử dụng trị chơi
Tiết 18 – Bài 13: LUYỆN TẬP CHƯƠNG 1:
CÁC LOẠI HỢP CHẤT VƠ CƠ
(HĨA HỌC 9)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
HS ơn tập, củng cố kiến thức về:
-Phân loại các hợp chất vơ cơ
-Tính chất hóa học của các loại hợp chất vơ cơ.
2. Kĩ năng
-Rèn kĩ năng quan sát, phân tích, tổng hợp, so sánh, dự đốn tính chất của
chất.

-Rèn kĩ năng liên hệ kiến thức hóa học với đời sống, giải thích được các
hiện tượng trong tự nhiên bằng kiến thức khoa học.
-Rèn kĩ năng quan sát thí nghiệm, kĩ năng thực hành.
3. Thái độ
-Giáo dục cho học sinh tình cảm u thiên nhiên, có ý thức bảo vệ nơi
trường.
-Có ý thức gắn lí thuyết với thực tiễn để nâng cao chất lượng cuộc sống.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Máy chiếu, loa, bảng lớn, bảng nhỏ dùng cho HS.
- Giải thưởng: Giải thưởng cho các đội chơi (1 giải nhất, 1 giải nhì, 2 giải ba);
giải thường dành cho khán giả (5 phần quà)
2. Học sinh
- Chuẩn bị theo kế hoạch của GV dạy bộ mơn hóa học.
- Hỗ trợ khâu trang trí, sắp xếp bàn ghế.
III. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
1. Ổn định tổ chức: Ổn định., kiểm tra sĩ số lớp.
2. Kiểm tra bài cũ :xen kẽ trong bài mới
3. Các hoạt động dạy học
GV: Nêu vấn đề: Để cùng nhau ôn lại những kiến thức về các hợp chất vơ
cơ lớp chúng ta cùng nhau chơi trị chơi đường lên đỉnh olympia. Đường lên
đỉnh olympia phải trải qua 4 vịng thi đó là: vịng 1 (Khởi động), vịng 2 (Vượt
chướng ngại vật), vòng 3 (Tăng tốc), vòng 4 (Về đích)


Hoạt động 1: Kiến thức cần nhớ
Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức về phân loại các hợp chất vô cơ và tính
chất hóa học của các hợp chất đó.
Vịng 1:Khởi động
Gói câu hỏi 1:

Có 4 nhóm câu hỏi
Câu 1: Hợp chất vô cơ được chia thành những loại nào?
nằm trong các số 1,
Đáp án:Oxit, Axit, Bazơ, Muối
2, 3, 4. Mỗi nhóm
Câu 2: Dựa vào tính chất hóa học,Oxit được chia thành
câu hỏi gồm 3 câu.
những loại nào?
Mỗi đội phải trả lời
Đáp án: Oxit axit, oxit bazơ, oxit lưỡng tính, oxit trung tính
nhanh 3 câu hỏi,
Câu 3: Điền vào chỗ trống :
mỗi câu suy nghĩ
A, Oxit bazơ +……….→ Bazơ
tối đa 10 giây, trả
B, Oxit bazơ + ………→ muối + nước
lời đúng mỗi câu
C, Oxit axit + ………→ axit
được 10 điểm, sai
D, Oxit axit + ………→ muối + nước
được 0 điểm. Điểm
E, Oxit axit + oxit bazơ → ………..
tối đa 30 điểm.
Đáp án: nước, axit, nước, bazơ, muối
Hết thời gian đối
Gói câu hỏi 2:
với mỗi câu:
Câu 1: Dựa vào thành phần cấu tạo, axit chia ra thành
+ GV chiếu đáp án
những loại nào? (Đáp án:Axit có oxi, axit khơng có oxi)

+ tư liệu bổ sung
Câu 2: Điền vào chỗ trống
trên màn hình và
A, Axit + ………→ muối + hiđro
chốt lại kiến thức
B, Axit + ………→ muối + nước
cần nhớ lên bảng.
C, Axit + ………→ muối + nước
+ Thư kí ghi điểm
D, Axit + ………→ muối + axit
cho đội trả lời
E, ……Làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ
đúng.
Đáp án: Kim loại, oxit bazơ, bazơ, muối, dung dịch axit
Câu 3: Axit sunfuric đặc tác dụng với đồng sinh ra khí gì?
Đáp án: SO2
Gói câu hỏi 3:
Câu 1: Dựa vào đâu để phân loại bazơ? (Đáp án:Tính tan)
Câu 2: Dựa vào tính tan, chia bazơ thành những loại nào?
Đáp án: Bazơ tan, Bazơ không tan
Câu 3: Điền vào chỗ trống
A, Bazơ + ………→ muối + nước
B, Bazơ + ………→ muối + nước
C, Bazơ + ………→ muối +bazơ


D, Bazơ oxit bazơ + ………..
E, ………………. Làm quỳ tím chuyển sang màu xanh,
phenolphtalein chuyển sang màu hồng
Đáp án: oxit axit, axit, muối, nước, dung dịch bazơ

Gói câu hỏi 4:
Câu 1:Dựa vào thành phần phân tử, muối được chia thành
những loại nào? (Đáp án:Muối axit, muối bazơ.)
Câu 2: Điền vào chỗ trống
A, Muối + ………→ muối + axit
B, Muối + ………→ muối + bazơ
C, Muối + ………→ muối +muối
D, CaCO3
CaO + ………..
E, Muối + ………→ muối + kim loại
Hết vòng 1: GV Đáp án: axit, bazơ, muối,CO2 , kim loại
công bố số điểm Câu 3: Các phản ứng sau có xảy ra khơng? Vì sao?
của các đội
Na2SO4 + 2HCl → 2NaCl + H 2SO4
2KNO3 + Ba(OH)2 → 2KOH + Ba(NO3)2
Đáp án: Các phản ứng trên khơng xảy ra được vì khơng
thỏa mãn điều kiện phản ứng trao đổi đó là sản phẩm khơng
có kết tủa hoặc chất khí.
Hoạt động 2: Bài tập
Mục tiêu: Củng cố một số dạng bài tập về các hợp chất vơ cơ
Vịng
2:
Vượt
chướng ngại vật MC:
- Trị chơi ô chữ gồm
8 hàng ngang. Đội cao
điểm nhất ở vịng 1 sẽ
được chọn ơ chữ hàng
ngang bất kì trước, sau
đó đến các đội tiếp Câu 1: Hợp chất vơ cơ nào mà phân tử gồm 1 hay

theo. Các đội suy nghĩ nhiều nguyên tử hiđro liên kết với gốc axit? (4 chữ
trong thời gian tối đa cái)
10 giây, đội nào phất Đáp án:AXIT.
cờ trước sẽ giành được Câu 2: Kim loại nào tác dụng được với dd HCl tạo
quyền trả lời, trả lời thành dd bariclorua và giải phóng khí H2 (4 chữ cái).
đúng 1 hàng ngang Đáp án:BARI.


được 10 điểm. Nếu Câu 3: Chất chỉ thị nhận biết ra axit – bazơ ? (6 chữ
sai khán giả được cái)
quyền trả lời ở phần Đáp án: QUỲ TÍM.
sau. Các đội phất cờ Câu 4:Tập hợp những nguyên tử có cùng số proton
để giành quyền giải ơ trong hạt nhân gọi là? (8 chữ cái)
chữ chìa khố bất cứ Đáp án: NGUYÊN TỐ.
lúc nào, giải đúng thì Câu 5: Vơi sống có tên gọi khác là gì ? (9 chữ cái)
được 40 điểm. Nếu Đáp án: CANXI OXIT.
giải sai thì sẽ mất Câu 6:Tên gọi khác của đá vơi là gì ?(13 chữ cái)
quyền giải các ơ chữ Đáp án :CANXI CACBONAT
cịn lại.
Câu 7: Tên một ngun tố hóa học rất cần thiết cho
- GV: tuần
tự sự sống (3 chữ cái)
chiếu câu hỏi ứng với Đáp án:OXI
ô chữ đội chơi chọn Câu 8: Tên của muối NaCl là ? (11 chữ cái)
(click chuột lần 1 vào Đáp án: NATRI CLORUA.
ô chọn).
Câu 9: ( Câu hỏi gợi ý cho ô chữ chìa khóa) Đây là
- Sau 8 ơ chữ các tên của một loại oxit axit mà q trình hơ hấp của
đội khơng đốn ra từ mọi sinh vật thải ra? (8 chữ cái)
khóa

Từ khóa: CACBONIC
GV gợi ý từ khóa ô
chữ.
Tối đa 10 giây, đội
nào giơ tay trước sẽ
trả lời giành quyền trả
lời .
GV: hiển thị hết các
câu hỏi + đáp án cịn
lại.
- Thư ký tổng kết
điểm.
- GV: cơng bố điểm 4
đội sau 2 vòng.
Vòng 3: Tăng tốc
Câu hỏi 1:
GV: Phần tăng tốc gồm Để một mẩu natri hiđroxit trên tấm kính trong khơng
có 3 câu hỏi. Sau khi đọc khí, sau vài ngày thấy có chất rắn màu trắng phủ
xong câu hỏi, các đội ngoài. Nếu nhỏ vài giọt ddHCl vào chất rắn trắng


phất cờ dành quyền trả thấy có khí thốt ra, khí này làm đục nước vơi trong.
lời. Thời gian suy nghĩ Chất rắn màu trắng là sản phẩm của phản ứng giữa
cho 1 câu là 15 giây, mỗi Natri hiđroxit với chất nào? Giải thích và viết phương
câu trả lời đúng được 20 trình hóa học minh họa.
điểm, trả lời sai không bị Đáp án:
trừ điểm.
- Chất rắn màu trắng là: Na2CO3
- Giải thích: NaOH + HCl → khơng sinh ra khí
→ NaOH tác dụng với CO2 trong khơng khí sinh ra

Na2CO3 . Na2CO3 tác dụng với đ HCl để sinh ra khí
đó là CO2
2 NaOH + CO2 → Na2CO3 + H2O
Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + CO2
Câu hỏi 2:
Có 4 lọ bị mất nhãn đựng các dung dịch sau: NaCl,
HCl, NaOH, K2SO4 . Bằng phương pháp hóa học em
hãy trình bày cách nhận biết các dung dịch trên?
Đáp án:
-Trích các mẫu thử ra các ống nghiệm
-Thả các mẩu quỳ tím vào các ống nghiệm
+ Quỳ tím hóa đỏ → dd HCl
+ Quỳ tím hóa xanh→ dd NaOH
+ Quỳ tím khơng đổi màu→ dd NaCl, K2SO4 (I)
-Nhỏ dd BaCl2 Vào (I)
+ Xuất hiện kết tủa trắng → dd K2SO4
K2SO4 +BaCl2 → BaSO 4 + 2KCl
+ Không xuất hiện kết tủa → dd NaCl, K2SO4
Câu hỏi 3:
Hoàn thành các PƯHH sau:
A, ............. + HCl → NaCl + H2O
B, K2O + .........→ KOH
C, .........+ H2O → H 2SO4
D, ........... + FeCl3 → Fe(OH)3 + NaCl
Đáp án:
A, Na2O + 2HCl → 2NaCl + H2O
Hoặc NaOH + HCl → NaCl + H2O
Hết vòng 3: GV đọc điểm B, K2O + H2O→2 KOH
tổng kết sau 3 vòng thi C, SO3+ H 2O → H2SO4

của các đội.

D, 3NaOH + FeCl3 → Fe(OH)3 + 3NaCl

Phần dành cho khán giả: 3 câu hỏi
Câu 1: Fe2O3 có tác dụng được với H2O khơng? Vì sao ?
Đáp án: Fe2O3 khơng tác dụng được với H 2O vì bazơ tương ứng của
Fe2O 3 không tan trong nước
Câu 2: Trong các chất sau: Al, H 2SO4, Ba(NO3)2, AgNO3 chất nào tác dụng
được với dd NaCl ? (Đáp án:AgNO 3 vì : AgNO3 + NaCl → AgCl + NaNO3)
Câu 3: Trong các chất sau: NaNO 3, CaCO 3 , H2SO4 , SO2 CaO , Chất nào là
oxit axit ? (Đáp án: SO 2)
Câu 1: Nước tinh khiết có pH =7, vì sao
Vịng 4: Về đích
GV:Thơng báo phần thi về nước có hịa tan khí CO2 có pH< 7?
đích gồm có 4 câu hỏi nằm sau Đáp án: Do CO2 + H2O → H 2CO 3 nên
các số được đánh theo thư tự từ nước có hịa tan CO2có mơi trường axit →
1 đến 4. Có 1 lượt chọn câu pH < 7
hỏi, đội thấp điểm nhất sau 3 Câu 2:Hãy cho biết hiện tượng khi nhỏ dd
vòng sẽ được chọn câu hỏi KOH vào dd CuCl2?
trước, các lượt chọn sau không Đáp án: Xuất hiện chất rắn màu xanh lam
được trùng với lượt chọn trước, do:
các đội chọn câu hỏi sau không 2 KOH + CuCl2 → 2 KCl + Cu(OH)2
được trùng với đội chọn trước. Câu 3: Trong các chất sau: BaO, SO3, CaO,
Mỗi câu hỏi có thời gian suy CaCl2, Al2O 3 , Chất nào là oxit lưỡng tính?
nghĩ tối đa là 10 giây, mỗi câu Đáp án: Al2O3
trả lời đúng được 10 điểm trả Câu 4: Khí CO được dùng làm chất đốt
lời sai bị trừ 5 điểm.
trong cơng nghiệp, có lẫn tạp chất là CO2 ,

(Vịng 4 : có thể thay hình SO2. Làm thế nào thu được CO tinh khiết
thức chọn câu hỏi ở phần thi bằng cách rẻ tiền nhất ?
về đích bằng kiến thức hóa học Đáp án: cho hỗn hợp khí đi qua nước vôi
với các chủ đề tương ứng với trong → CO tinh khiết do:
các mức điểm khác nhau.)
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O
- Thư ký tổng kết điểm.
SO2 + Ca(OH)2 → CaSO 3 + H2O
GV: công bố điểm 4 đội.
Tổng kết :trao quà
4. Củng cố và dặn dò
- HS làm bài tập SGK T 43
- Nghiên cứu trước bài thực hành trang 44
- Chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành


**** Kết quả
Trước đây, trong quá trình giảng dạy, giáo viên truyền đạt kiến thức bằng
phương pháp thơng báo có giải thích, đàm thoại, trình bày, mơ tả…Học sinh học
bằng tưởng tượng và ghi nhớ một cách máy móc, mau quên.
Trong năm học này do tăng cường sử dụng trò chơi trong các tiết học tôi
thấy học sinh hứng thú, cảm thấy thích học mơn hóa học hơn, nắm vững kiến
thức và nhớ lâu, nhờ đó chất lượng bộ mơn ngày càng được nâng lên, tỷ lệ học
sinh khá giỏi ngày càng tăng, học sinh yếu kém ngày càng giảm.
Kết quả tổng kết mơn Hóa học khối 9 cuối năm học 2017-2018 cụ thể như
sau:
+ Lớp 9A2 dạy theo phương pháp thơng thường, khơng sử dụng trị chơi trong
dạy học. Kết quả trước khi thực hiện đề tài (Khảo sát đầu năm học 2017 - 2018)
như sau:
Lớp Sĩ số

Giỏi
SL %

Khá
SL

Trung Bình Yếu
SL %
SL %

%

9A4 29

2

6,9

9

31,03 13

44,83 3

10,34 2

6,9

9A2 34

3

8,8

12

35,3

47,1

8,8

0

16

3

Kém
SL %
0

+ Lớp 9A2, 9A4 áp dụng đề tài: Sử dụng trò chơi trong dạy học.
Giỏi
Khá
Trung Bình Yếu
Kém
Lớp Sĩ số
SL %

SL %
SL %
SL %
SL %
9A4 29

2

6,9

8

27,6

14

48,3

3

10,3 2

6,9

9A2 34

15

44,1

15

44,1

4

11,8

0

0

0

0

Kết quả của 2 lớp trước khi áp dụng đề tài
Nhìn vào bảng trên ta thấy kết quả ở 2 lớp 9A2 và lớp 9A4 khơng có sự chênh
lệch nhau nhiều về kết quả học sinh khá và giỏi. Số học sinh giỏi lớp 9A2 nhiều
hơn 9A4 là 1,9%, học sinh khá lớp 9A2 nhiều hơn 9A4 là 4,27%.
Kết quả tổng kết mơn Hóa học cuối năm học 2017-2018
Nhìn vào bảng trên ta thấy kết quả ở 2 lớp 9A4 (dạy bình thường ) và lớp
9A2 (dạy học theo Phương pháp sử dụng trò chơi trong dạy học) cũng có sự
chênh lệch nhau nhiều về xếp loại , cụ thể ở lớp áp dụng đề tài HS xếp loại giỏi
nhiều hơn 37,2%, HS xếp loại khá nhiều hơn 16,5%, học sinh trung bình giảm
36,5%, khơng có học sinh yếu và học sinh kém so với lớp không áp dụng đề tài .
Kết quả của lớp 9A2 trước và sau khi áp dụng đề tài như sau:
Thời
Sĩ số Giỏi
Khá

Trung Bình Yếu
Kém


điểm

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

Trước

34

3

8,8

12

35,3

16

47,1

3

8,8

0

0

Sau

34

15

44,1

15

44,1

4

11,8

0

0

0

0

Nhìn vào bảng trên ta thấy sau khi áp dụng đề tài số học sinh giỏi tăng
35,3%, học sinh khá tăng 8,8%, học sinh trung binh giảm 35,3%, học sinh yếu
giảm 8,8% so với trước khi áp dụng đề tài.
*** Rút kinh nghiệm: Những lưu ý để trò chơi mang lại hiệu quả:
Các trị chơi trên chỉ mang tính chất giới thiệu.Tuy nhiên để trò chơi trở
nên hấp dẫn, hiệu quả phụ thuộc vào rất nhiều vào GV
- Nhân tố khởi nguồn hứng thú chính là GV: GV phải là 1 MC chuyên
nghiệp, 1 giám khảo vui tính biết cách động viên đúng lúc. GV trước hết phải là
1 nhà biên tập, thiết kế độc đáo, tinh xảo và sáng tạo. Hãy khiến mọi thứ chúng
ta làm thật sự khác biệt, mang dấu ấn cá nhân. Như vậy HS sẽ rất ấn tượng và
tính hấp dẫn cao hơn. Chẳng hạn cũng là trị chơi ơ chữ,. Để bài thiết kế phải
đẹp, độc đáo, GV phải dành nhiều tâm huyết chăm chút cho bài giảng từng chi
tiết dù là nhỏ nhất. Đặc biệt phải cập nhật những phần mềm mới, những phiên
bản mới của office để HS thêm phần ngưỡng mộ GV
- Chú trọng phân tích ý nghĩa sau chơi: chơi là cần thiết để tạo hứng thú
học tập nhưng không phải là điều chủ yếu của phương pháp. Việc đúc kết kiến

thức, rèn luyện kĩ năng giải bài tập trong tiết luyện tập mới là mục đích cuối
cùng. Vì vậy GV không chỉ đầu tư vào cách tổ chức chơi mà chuẩn bị chu đáo
cho phần phân tích kiến thức , kĩ năng , ý nghĩa của trò chơi
- Xoa dịu tính hiếu thắng của HS: Việc tổ chức trị chơi thường dẫn đến
việc tranh giành thứ hạng, khẳng định tài năng dễ dẫn đến tính hiếu thắng, mâu
thuẫn, bất đồng. Để tránh điều đó GV cần nhẹ nhàng giải thích ý nghĩa , mục
đích và giáo dục các em chơi đẹp, thể hiện tinh thần hòa nhã trong khi chơi


III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
Qua một năm thực hiện tôi thấy :
* Ưu điểm của phương pháp
- Phát huy được tính tích cực, tư duy sáng tạo, tăng cường khả năng giao tiếp và
sự mạnh dạn của mọi đối tượng học sinh.
- Tăng cường khả năng làm việc của học sinh, trong khi đó giáo viên chỉ là
người tổ chức, điều khiển mọi hoạt động.
- Học sinh tiếp thu bài tốt hơn, thích học mơn hóa hơn. Vì vậy mà số lượng học
sinh giỏi và khá tăng lên, học sinh yếu kém giảm một cách đáng kể.
Bên cạnh đó vẫn cịn những hạn chế nếu trong q trình tổ chức và điều
khiển khơng tốt, khơng bao qt được học sinh thì sẽ có một số học sinh chỉ
ngồi trôngchờ vào kết quả của bạn để trả lời. Một số tình huống phát sinh làm
kéo dài thờigian dự kiến cho mỗi hoạt động.
Trên đây là một số giải pháp mà tơi đã tích lũy được qua q trình giảng
dạy bộ mơn Hóa học ở trường THCS, cùng với việc nghiên cứu tài liệu, tiếp thu
các chuyên đề, dự giờ thăm lớp, bồi dưỡng chuyên môn và tham khảo ý kiến của
các đồng nghiệp. Những giải pháp trên đã được thực hiện nhằm nâng cao chất
lượng bộ môn. Tôi mong rằng giải pháp này thực sự mang tính “hữu ích” thiết
thực và đáp ứng phần nào trong việc dạy học bộ mơn hóa học ở trường THCS.
II. KHUYẾN NGHỊ

1. Đối với phịng
- Mở các chun đề bộ mơn có tính chất điển hình, tạo cho giáo viên có
điều kiện trao đổi kinh nghiệm nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
- Cung cấp thường xuyên, kịp thời các loại tài liệu tham khảo về cho các
trường
2. Đối với trường
- Tạo điều kiện tổ chức các hoạt động ngoại khoá: Ngày hội hoá học, đố
vuihoá học….
- Phân luồng các đối tượng học sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác
phụ đạo học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh giỏi.
- Phát động phong trào đăng ký tiết dạy tốt, sáng tạo trong công tác giảng
dạy cũng như làm đồ dùng dạy học. Có sự động viên khích lệ để GV yêu nghề
hơn.
- Xây dựng nội dung buổi sinh hoạt chun mơn tập trung vào tìm giải
pháp nâng cao chất lượng giờ dạy.
3. Đối với giáo viên


- Cập nhật thường xun kiến thức bộ mơn, tìm ra phương pháp tối ưu
hướng dẫn học sinh giải các bài tập hoá học.
- Rút kinh nghiệm từng tiết dạy và đề ra giải pháp khắc phục.
- Tăng cường trao đổi học hỏi kinh nghiệm giảng dạy thông qua đồng
nghiệp và các phương tiện thông tin khác .
4. Đối với học sinh
- Cần có ý thức học tập tốt trên lớp và luyện tập ở nhà , tích cực phối hợp
tốt với giáo viên trong giờ học .
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ mà bản thân tôi đã có được khi tiến
hành thực hiện chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học. Đề tài này còn
nhiều hạn chế vì chưa đi sâu tất cả các lớp, các đối tượng học sinh và các dạng
bài học.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và đào tạo,(2007), Hóa học 9, NXB Giáo Dục.
2. Ngơ Ngọc An, (2002), Hóa học nâng cao THCS, NXB Giáo Dục.
3. Ngơ Ngọc An, (2004), Rèn luyện kỹ năng giảo tốn hóa học 8, NXB Giáo
Dục.
4. Ngô Ngọc An, (2005), Câu hỏi và bài tập trắc nghiệm hóa học THCS 9,
NXB Đại học sư phạm.
5. Dương Văn Đảm, Võ Minh Kha, Lê Trường, Phạm Việt Bằng, (1982),
Hóa học trong nơng nghiệp, NXB Khoa học và Kỹ thuật.
6. Hồng Nhâm, (2001), Hóa học vơ cơ – Tập 2, NXB Giáo Dục.
7. Nguyễn Phước Hòa Tân, (2005), Chuyên đề hóa học trung học cơ sở Hướng dẫn giải bài tập hóa học 9, tập 1, tập 2, NXB Tổng hợp Tp. Hồ Chí
Minh.
8. Quan Hán Thành, (2005), Hóa học cơ bản và nâng cao 9, NXB Hà Nội.
9. Lê Xuân Trọng (chủ biên), Ngô Ngọc An, Ngơ Văn Vụ, (2007), Bài tập
hóa học 9, NXB Giáo Dục.
10. Huỳnh Văn Út (2010), Phương pháp giải bài tập hóa học 9, NXB Đại học
quốc gia Hà Nội.
12. Các tài liệu thiết kế trò chơi trên mạng internet và một số sáng kiến kinh
nghiệm của đồng nghiệp.

Nơi nhận:
- Phịng Văn hóa và Thơng tin;
- Lưu VT.

NGƯỜI VIẾT

Hà Nội, ngày 30 tháng 7 năm 2019
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Nguyễn Thị Thanh Nga

Đỗ Thu Hà