giao an

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (137.23 KB, 11 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn: 13-03-2015
GV :NGUYỄN THỊ HUYỀN Ngày dạy : 19-03-2015

Tiết 81,82
TRAO DUYÊN

(Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)

A. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức

- Cảm nhận được diễn biến tâm lý phức tạp của Kiều, qua đó hiểu được tình
u sâu nặng, bi kịch và nỗi đau của Thúy Kiều trong đêm trao duyên. Đối
với Kiều, tình và hiếu thống nhất chặt chẽ.

- Thấy được nghệ thuật đặc sắc của Nguyễn Du trong việc miêu tả tâm lý
nhân vật, sự điêu luyện, tinh xảo trong việc lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ.
 2. Kĩ năng

Rèn luyện kĩ năng phân tích tâm trạng nhân vật trữ tình.
 3. Thái độ

- Có thái độ u thích văn chương, trân trọng những giá trị của Truyện Kiều.
- Hình thành quan niệm đúng đắn về tình u, lịng vị tha, đức hi sinh cao cả
trong tình yêu.

B. Chuẩn bị bài học
- Giáo viên

 SGK Ngữ văn 10, ban cơ bản, tập 2.
 SGV Ngữ văn 10, ban cơ bản, tập 2.

 Giáo án giảng dạy.

- Học sinh

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

 Đọc bài mới và soạn bài dựa theo phần “Hướng dẫn học bài”
 C. Hoạt động dạy và học

1. Ổn định tình hình lớp:
- Ổn định trật tự lớp.

- Cho lớp trưởng điểm danh, báo cáo sĩ số.
- Kiểm tra bài cũ.

- Lời vào bài:

Trong tiết học trước, cơ trị chúng ta đã tìm hiểu tác giả Nguyễn Du, sự
nghiệp sáng tác của ông và những giá trị tiêu biểu của truyện Kiều. Hôm nay
chúng ta sẽ học một đoạn trích trong tác phẩm “Truyện Kiều” là đoạn trích
“Trao duyên”. Đây là một trong những đoạn thơ mở đầu cuộc đời lưu lạc
đau khổ của Thúy Kiều. Khi Vương Ông và Vương Quan bị bắt do có kẻ vu
oan, Thúy Kiều phải bán mình cho Mã Giám Sinh để lấy tiền đút lót cho
quan lại cứu cha và em. Đêm cuối cùng trước ngày ra đi theo Mã Giám Sinh,
Thuý Kiều nhờ cậy Thúy Vân thay mình trả nghĩa, lấy Kim Trọng.

2. Nội dung bài học:

Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
H

oạt đ ộng 1. Tìm hiểu vị trí, nội dung,

bố cục đoạn trích

- Em hãy đọc phần tiểu dẫn và cho biết 
vị trí của đoạn trích?

-GV: Sau đêm thề nguyền giữa Kim Trọng
và Thúy Kiều, Kim Trọng phải về Liêu
Dương hộ tang chú. Tai nạn ập đến khi gia

I. TÌM HIỂU KHÁI QT
1. Vị trí,nội dung và nhan đề đoạn

trích
a.Vị trí

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

đình Kiều bị thằng bán tơ vu oan, Vương
Ông và Vương Quan bị bắt và đánh đập,
tài sản trong nhà bị cướp hết. Kiều đành
bán mình chuộc cha. Đêm trước ngày phải
theo Mã Giám Sinh, Thúy Kiều đã trao
duyện cho em-Thúy Vân để thay mình trả
nghĩa cho Kim Trọng.

-Nội dung chính của đoạn trích là gì?

-Nhan đề đoạn trích có gì đặc biệt? Trao
dun trong đoạn thơ này có ý nghĩa gì?
- Tại sao lại có tình huống trao dun
trớ trêu này?

GV cho học sinh đọc văn bản (Giọng đọc
chậm rãi tha thiết, khẩn khoản, càng về sau
càng tha thiết, não nùng hơn) .

-Em hãy cho biết bố cục của đoạn trích?

b.Nội dung

Tình cảnh và diễn biến tâm trạng của
Kiều khi phải trao duyên cho em.
c.Nhan đề

-Trao duyên: Gửi tình duyên của mình
cho người khác.

-Duyên cớ của tình huống:
+Gia đình gặp tai biến.

+Kiều hi sinh mối tình với Kim
Trọng,bán mình để có tiền chuộc cha.
+Nhờ Thúy Vân thay mình kết dun
với Kim Trọng.

->Tình huống tế nhị, gây khó xử cho cả
người trao và người nhận.

2. Bố cục đoạn trích

-12 câu đầu: Kiều tìm cách thuyết phục,
trao duyên cho Thúy Vân.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

GV: Sau khi chấp nhận bán mình làm lẽ
Giám Sinh, Thúy Kiều:

“Một mình nàng ngọn đèn khuya,
Áo dầm giọt lệ, tóc xe mái đầu.”
“Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân,

Dưới đèn ghé xuống ân cần hỏi han”.
Lúc này Thúy Kiều mới bộc lộ hết tâm sự
của mình và ngỏ lời trao mối tình duyên
của mình và chàng Kim cho em.

“Hở mơi ra cũng thẹn thùng,
Để lịng thì phụ tấm lịng với ai.”

HOẠT ĐỘNG 2: Hướng dẫn đọc, hiểu 
văn bản

-Từ “cậy” nghĩa là gì? Có thể thay thế 
bằng từ khác được không?Thanh điệu 
của từ “cậy”tạo điểm nhấn như thế nào 
cho câu thơ?

GV:Không phải nhờ mà là cậy, chị nhờ em
giúp chị với tất cả lòng tin của chị. Nhờ
em nhưng cũng là gửi gắm vào em. Bao
nhiêu tin tưởng bao nhiêu thiêng liêng đặt
cả vào từ cậy ấy! Nguyễn Du thật tài tình,
như đọc thấu tất cả nỗi lòng nhân vật. Nỗi

đau khổ vì khơng giữ trọn lời đính ước với

dị Thúy Vân.

-Còn lại: Kiều đối diện với thực tại và
hướng tới Kim Trọng.

I. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Kiều tìm cách thuyết phục, trao
duyên cho Thúy Vân

a.Hai câu đầu

-Mở lời: “Cậy em...em sẽ thưa”.
+ “Cậy”= nhờ.

->Nhờ vả, trông mong tin tưởng, hi
vọng tha thiết vào Thúy Vân.

->Thanh trắc mang âm điệu nặng nề, gợi
sự đau đớn, khó nói.

+ “Chịu lời” = “Nhận lời” + sắc điệu
cầu khẩn, van xin.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

chàng Kim đã buộc Thúy Kiều phải nói
thật, nói hết với em, phải giãi bày tất cả.
Rõ ràng, Thúy Vân cũng phải hi sinh tình
yêu của mình để giúp chị.

-Kiều cịn dùng hành động gì để mở lời?
Hành động đó có gì đặc biệt?

-Ngun nhân nào khiến Kiều tự hạ 
mình trước em như vậy?

-Hãy nêu những thành ngữ được nhắc 
tới? Mục đích của chúng là gì?

- Tại sao Kiều lại gọi mối tình duyên 
trao cho em là “mối tơ thừa”?

-Từ mặc em mang ý nghĩa như thế nào?

+ “Nhận”: có thể nhận lời hoặc khơng.

-Hành động: “ngồi lên”, “lạy”, “thưa”:
Kính cẩn trang trọng với người bề trên
hoặc người hàm ơn.

->Sự thay bậc đổi ngôi, đi ngược với lễ
giáo phong kiến nhưng chấp nhận được.
Bởi:

-Kiều coi Vân như ân nhân của mình.
-Kiều trân trọng tình yêu với Kim
Trọng.

 Hai câu đầu:

-Từ ngữ chuẩn xác: Vừa trông
cậy,vừa nài ép.

-Hành động trang trọng.
-Tình cảm chân thành.
b.10 câu tiếp

*Nghệ thuật

-Sử dụng thành ngữ -> Tăng tính thuyết
phục, tạo sự tế nhị.

-Cách ngắt nhịp 2/2: Vừa thiết tha vừa
trang trọng.

* Nội dung:

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

-GV: Thúy Kiều đã gợi mối tình bằng việc
nhắc lại những kỉ niệm tình yêu giữa nàng
với chàng Kim. Từ “khi” được lặp lại ba
lần nhấn mạnh tình cảm mà Kiều dành cho
Kim Trọng vừa nhiều lại vừa sâu đậm.
- Thế nhưng những ngày Kiều được sống
trong ấm êm hạnh phúc không kéo dài bao
lâu, khi biến cố sảy đến với gai đình, đã
buộc Kiều phải đưa đến một quyết định
khó xử: Nàng không thể đến với chàng
Kim vì phải bán mình chuộc cha:

“Thằng bán tơ kia dở thói ra,
Làm cho bận đến cụ Viên già.
Muốn êm phải biện 3 trăm lạng,
Khéo xếp nên liều một chiếc thoa.
Đón khách mượn màu son phấn mụ,
Bán mình chuộc lấy tội tình cha.
(Nguyễn Khuyến)

-Thúy Kiều đã đưa ra những lí lẽ gì để 
thuyết phục Thúy Vân?

- “Mặc em”: phó ác, ủy thác

-Kiều kể về tình yêu với Kim Trọng, 
nguyên nhân sự tan vỡ và quyết định
của mình.

+Tình yêu với Kim Trọng: “khi
ngày...chén thề”.

+Ngun nhân tan vỡ: “Sự đâu...bất kì”.
+Quyết định khó xử : “Hiếu tình...vẹn
hai”.

-Lí lẽ để thuyết phục Thúy Vân:
+Ngày xn cịn dài.

+Tình chị em máu mủ.
+Sự n lịng của Kiều.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

TIẾT 2.

-Em hãy nhắc lại bố cục đoạn trích 
“Trao duyên” và nội dung chúng ta đã 
học trong tiết trước?

-GV: Dẫu biết rằng việc trao duyên tế nhị
gây khó xử, cả Kiều và Vân đều không
muốn:

“Chị yêu lệ chảy đã đành,

Chớ em nước mắt đâu dành chàng Kim.
Ơ kìa! Sao chị ngồi im?

Máu còn biết chảy về tim để hồng.
Lấy người yêu chị làm chồng,

Đời em thề thắt một vòng oan khiên.”
(Tâm sự Thúy Vân_Trương Nam Hương)
Thế nhưng, giở những kỉ vật trao cho Vân,
Kiều vẫn khơng ngăn nổi lịng mình. Nàng
đành phải trao lại những kỉ vật tình yêu
cho Thúy Vân mà lòng đau như cắt.
-Thúy Kiều đã trao cho Thúy Vân 
những kỉ vật tình yêu gì?

-Em hiểu như thế nào về từ “Của 
chung”?

-GV: Hai chữ “của chung” gợi lên bao 
đau xót. Tay Kiều thì trao nhưng lịng
Kiều cịn cố níu kéo giữ lại một chút gì
cho mình: “Duyên này thì giữ vật này của

 Lí trí làm chủ tình cảm

2. Kiều trao kỉ vật và dặn dò Thúy 
Vân.

a.4 câu đầu.

-Thúy kiều trao kỉ vật tình u (chiếc
vành, bức tờ mây, phím đàn, mảnh
hương nguyền).

-“Dun này thì giữ”: Trao kỉ vật nhưng
khơng thể quên được kỉ niệm->Tình yêu
sâu đậm, nồng nàn Kim-Kiều.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

chung”. Biết bao giằng xé, chua chát trong
hai chữ “của chung” đầy phí lí ấy.

Trong Kiều có sự mâu thuẫn giữa tình cảm
và lí trí. Đau xót biết bao, khi giờ đây Kiều
tưởng tượng ra người bên cạnh Kim là
Thúy Vân. Nàng vừa muốn em nên vợ nên
chồng với người u mình,vừa khơng
mong muốn điều đó xảy ra.Nhưng vượt
lên trên mâu thuẫn và hồn cảnh,Thúy

Kiều đã nhận nỗi đau về mình.

-Kiều dự cảm về điều gì sắp sảy ra với 
mình?

GV: Đang sống mà nghĩ đến cái chết 
nghĩa là nỗi đau của Kiều đã lên đến đỉnh

Kiều, nay là của chung Kim, Kiều, Vân.
-> sự, đau đớn, tiếc nuối.

-Nên vợ nên chồng><Mệnh bạc: Đối lập
giữa hạnh phúc của Vân và Kiều.

- “Ngày xưa”: Mọi kỉ niệm chỉ còn là
quá khứ ->luyến tiếc.

 Lí trí mâu thuẫn với tình cảm

b.8 câu tiếp.

-Kiều nhớ đến kỉ niệm cùng Kim Trọng.
-Kiều tưởng tượng khi Vân là người
thay thế mình.

-Viễn cảnh hội ngộ bằng thế giới tâm
linh.

-Dự cảm về cái chết đầy oan khuất, linh
hồn khơng thể siêu thốt.

+Hồn:Nói đến cái chết.

+ Bồ liễu:Chỉ người phụ nữ yếu đuối.
+Trúc mai:Chỉ tình u lứa đơi.
+Dạ đài:Âm phủ.

+Thác oan:Cái chết oan khuất.
-Kiều dặn dò em:

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

điểm.Song cái thế giới của mai sau, của
linh hồn cũng không hơn gì thế giới của
hơm nay, vẫn thấm đầy nước mắt. Câu thơ
hun hút xa xôi, lại thêm mùi trầm của
mảnh hương nguyền đốt lên càng gợi cảm
giác lạnh lẽo thê lương của thế giới tâm
linh đầy huyền bí u uẩn.

GV:Nhưng chết chưa phải là hết. Linh
hồn Kiều vẫn còn mang nặng lời thề với
Kim Trọng.

“Mấp mơ số phận vng trịn

Đất khơng thể nhốt linh hồn địi u!
Là em nói vậy thơi Kiều

Sánh sao đời chị ba chiều bão giông”
(Tâm sự Thúy Vân_Trương Nam Hương)
-GV: “Tố Như ơi, lụy và tình,

Nghìn xưa như bóng với hình y ngun.
Tình Kiều nếu bén dun Kim,

Thủy chung vẫn tiếng con chim gọi lòng”.
Kiều dành cho Kim Trọng một tình yêu
sâu sắc mãnh liệt, nàng cũng nhận ra cảnh
ngộ của bản thân mình, khiến Kiều như
quên mất Vân bên cạnh và chuyển sang
độc thoại nội tâm hướng tới thực tại và
hướng tới Kim Trọng.

-Chết đi vẫn nặng lời thề: Tình yêu thủy
chung, mãnh liệt, bất tử.

-> Ý thức về sự bất hạnh của bản thân,
tự khóc thương cho mình.

 Tình cảm lí trí xen lẫn

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

-Hoàn cảnh thực tại của Kiều được
miêu tả qua những thành ngữ nào?

- Khi hướng tới Kim Trọng, Kiều đã có 
những hành động nào?

Có nỗi đau nào lớn hơn khi con người coi
trọng nhân phẩm, ln có ý thức về nhân
phẩm mà cuối cùng phải tuyên bố từ bỏ
nhân phẩm, tự nhận mình là kẻ phụ bạc.

-Kiều sống trong nỗi đau tột cùng, nhưng
trước sau nàng vẫn là một con người giàu
lòng vị tha. Kiều ân cần, chu đáo với
chàng Kim, nhưng vẫn tự cho mình là
người đã phụ chàng. Kiều qn nỗi bất
hạnh của mình để cảm thơng sâu sắc với
nồi bất hạnh của người khác. Kiều thương
chàng Kim hơn cả chính bản thân mình.

a.Kiều trở về hoàn cảnh thực tại
-Bây giờ

+Trâm gãy gương tan Thành ngữ
+Phận bạc như vôi chỉ sự tan vỡ
+Nước chảy hoa trôi dở dang,
. lênh đênh
->Ý thức về thân phận mình
b.Kiều hướng tới Kim Trọng

-Hành động:

+Lạy: cái lạy tạ lỗi, vĩnh biệt

+Tự nhận mình là người phụ bạc ->Day
dứt, mặc cảm.

+ Hai lần gọi tên: Tức tưởi, đau đớn.
+ “Kim Lang”: cách gọi thân mật như
vợ chồng.

-Dấu chấm than: Diễn tả cảm xúc.
-Cách ngắt nhịp: Như tiếng nấc nghẹn
ngào.

-Từ cảm thán (Ơi, hỡi, thơi thôi): Tiếng
kêu đầy tuyệt vọng, tố cáo xã hội phong
kiến tàn bạo bất công trà đạp số phận
con người.

 Tình cảm lấn át lí trí

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Kiều khơng đổ lỗi cho hồn cảnh mà tự
nhận trách nhiệm về mình. Có thể nói, chỉ
một chữ phụ thôi mà đã làm sáng lên vẻ
đẹp nhân cách cao thượng, giàu lòng vị tha
của nàng Kiều.

người khác.

II. TỔNG KẾT 
-Nội dung

Bi kịch tình yêu, thân phận bất hạnh và
nhân cách cao đẹp của Thúy Kiều.
-Nghệ thuật

+Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật tài
tình của Nguyễn Du.

+Hình thức đối thoại nhưng càng về
cuối càng mờ nhạt và chuyển sang độc
thoại hoàn toàn.

+Từ ngữ chọn lọc điêu luyện, tinh xảo.

3.Củng cố và liên hệ

Sau khi học xong đoạn trích, em có suy nghĩ gì về đức hi sinh trong cuộc
sống?

4. Dặn dò

</div>