PPT THÀNH NGỮ văn 7 đã sửa

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY, CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ
MÔN: NGỮ VĂN
GV: Phạm Thị Thu Thảo
LỚP: 7/6


KiĨm tra bµi cị:
?/ Câu hỏi:
 Từ đồng âm là gì? Đặt 1 câu có sử dụng từ đồng
âm?
 Đáp án:
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh
nhưng nghĩa khác xa nhau, khơng liên quan gì với nhau.
*Ví dụ:
Hơm nay, Bé Năm vừa trịn năm tuổi.


THÀNH NGỮ
I. THẾ NÀO LÀ THÀNH NGỮ


Nước non lận đận một mình
Tại
sao thế
nói
lên thác
Thay
Thêm
một
Đặc

điểm
Thay
đổi
vịmột
trí
xuống
ghềnh,
trongmuốn
vàicấu
ngữ
tạo
các
từtừtrong
chỉ
điều
gì?
cụm
từ
bằng
khác
vào
của
cụm
cụm
từ?
Tacụm
được nhờ
từhiểu
khác?
từ?

từ?
vào đâu?

Thân cị lên thác xuống ghềnh bấy nay

Lên núi xuống sơng.
Leo thác lội ghềnh.

Lên thác xuống ghềnh

Không thể thay thế
bằng từ khác.

Lên trên thác xuống dưới ghềnh.
Lên thác cao xuống ghềnh sâu.
Lên ghềnh xuống thác.
Lên xuống ghềnh thác.

 Cụm từ “Lên thác xuống ghềnh”:
- Có cấu tạo cố định.
- Vất vả, cực nhọc, gian khổ
-

Nghĩa gốc, nghĩa đen

Không thể thêm
bớt từ ngữ.

Khơng thể hốn đổi
vị trí các từ.

“Nhanh như chớp” có nghĩa là gì?
Chớp là gì? Tác giả sử dụng biện
pháp gì? Tại sao lại nói nhanh như
chớp? Ta hiểu được nhờ vào đâu?

Nhanh như chớp
 Hành động mau lẹ, rất nhanh, chính xác
 Phép so sánh
Nghĩa bóng, nghĩa hàm ẩn


Từ đó, em hãy cho biết thành ngữ là gì?
Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định,
biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.

 


*Bài tập nhanh: Tìm những biến thể của các
thành ngữ sau :
1. Đứng núi này trông núi  Đứng núi này trông núi kia
nọ
 Đứng núi này trông núi khác
2.Nước đổ lá khoai  Nước đổ đầu vịt
3.Lòng lang dạ thú  Lịng lang dạ sói
 Lưu ý:

Thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng vẫn có thể có

những biến đổi nhất định.


*Thảo luận nhóm: Thời gian: 5 phút
- Số lượng: 8 nhóm
QUAN SÁT CÁC THÀNH NGỮ SAU

- Tham sống sợ chết
- Chó ngáp phải ruồi
- Bùn lầy nước đọng
- Năm châu bốn bể

- Mẹ trịn con vng
- Ni ong tay áo
- Mẹ góa con cơi
- Lá lành đùm lá rách

?/ Em hãy cho biết:
- Nhóm 1,2,: Tìm những thành ngữ hiểu theo nghĩa đen và giải
thích nghĩa các thành ngữ đó?
- Nhóm 3,4,: Tìm những thành ngữ hiểu theo nghĩa hàm ẩn và
giải thích nghĩa các thành ngữ đó?
- Nhóm 5,6,7: So sánh nghĩa của 2 nhóm thành ngữ. Rút ra kết
luận nghĩa của các thành ngữ được hiểu như thế nào?


Nhóm 1: Những thành
ngữ hiểu theo nghĩa đen:
+Tham sống sợ chết
 Hèn nhát

+Bùn lầy nước đọng
 Lầy lội, ẩm thấp
+Mẹ gố con cơi
 Đơn chiếc
+Năm châu bốn bể
 Rộng lớn

Nhóm 2: Những thành ngữ
có nghĩa hàm ẩn:
+Lá lành đùm lá rách
 Sự đùm bọc, giúp đỡ
+Mẹ trịn con vng
 Sinh đẻ dễ và bình n
+Chó ngáp phải ruồi
 Khơng có tài nhưng gặp
may mắn
+ Nuôi ong tay áo
 Giúp đỡ kẻ xấu sau đó
bị phản bội


Bắt
Bắtnguồn
nguồn
từ
từnghĩa
nghĩađen
đen
của
củacác

cáctừ
từ
tạo
tạonên
nênnó
nó

Nghĩa của
thành ngữ

Được
Được
hiểu
hiểu
qua
thơngqua
thơng
phép
phép
chuyển
chuyển
(Ẩn
nghĩa(Ẩn
nghĩa
dụ,so
so
dụ,
sánh)
sánh)
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen

của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép
chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh …


Xem hình đoán ngha:


Bắt
Bắtnguồn
nguồn
từ
từnghĩa
nghĩađen
đen
của
củacác
cáctừ
từ
tạo
tạonên
nênnó
nó

Nghĩa
của
thành ngữ

Được
Được
hiểu

hiểu
thơng
thơng
qua phép
phép
qua
chuyển
chuyển
(Ẩn
nghĩa(Ẩn
nghĩa
dụ)
dụ)

Trên đe dưới búa
Tình trạng bị kìm kẹp, chèn ép từ các phía, khơng
có lối thốt .


Nghĩa
của
thành ngữ

Mưa to, gió lớn

Bắt nguồn
từ nghĩa đen
của các từ
tạo nên nó

Trời mưa rất to kèm theo gió lớn và sấm
chớp.


II. SỬ DỤNG THÀNH NGỮ
?/ Xác định vai trò ngữ pháp của các thành ngữ sau:

a.Thân em vừa trắng lại vừa trịn

Vị ngữ

Bảy nổi ba chìm với nước non.
(Hồ Xn Hương)
b.“Tơn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lịng kính
trọng và sự tơn vinh nghề giáo viên. Chủ ngữ
c. Anh đã nghĩ… phòng khi tắt lửa, tối đèn
Phụ ngữ (Tơ Hồi)
thì em chạy sang…
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu hoặc
làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính
từ…


?/ Em hãy nhận xét về cách sử dụng từ và cụm từ trong 2 ví dụ
dưới đây?
Câu khơng sử dụng thành ngữ
Câu có sử dụng thành ngữ
Thân em vừa trắng lại vừa trịn
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Nước non lận đận một mình

Thân cị lên thác xuống ghềnh
bấy nay.

Thân em vừa trắng lại vừa trịn
Lênh đênh, trơi nổi với nước non.
Nước non lận đận một mình
Thân cị gian nan, vất vả, gặp nhiều
nguy hiểm bấy nay.


*Nhận xét:
*Thành ngữ:
+ Thường ngắn gọn, cô đọng, hàm súc
+ Có tính hình tượng
+ Có tính biểu cảm cao.


III. LUYỆN TẬP


Bài tập 1. Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ trong
những câu sau đây.
a) Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem
công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b) Một hơm, có người hàng rượu tên là Lí Thơng đi qua đó. Thấy
Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “Người này
khỏe như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”. Lí Thơng lân la
gợi chuyện, rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ cơi
cha mẹ, tứ cố vơ thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh

cảm động, vui vẻ nhận lời.
(Thạch Sanh)
c) Chốc đà mười mấy năm trời
Còn ra khi đã da mồi tóc sương.
(Truyện Kiều)


Bài tập 1. Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ
trong những câu sau đây.
a) Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị,
nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
(Bánh chưng, bánh giầy)

- Sơn hào hải vị: ý chỉ những món ăn quý hiếm, món ăn lấy
từ trên rừng, dưới biển rất hiếm và sang.
- Nem công chả phượng: thứ đồ ăn làm bằng thịt con cơng
bóp với thính, thứ thịt con phượng nướng chín, chỉ các
thức ăn quý hiếm.


Bài tập 1. Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ
trong những câu sau đây.
b) Một hơm, có người hàng rượu tên là Lí Thơng đi qua đó.
Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng:
“Người này khỏe như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao
nhiêu”. Lí Thơng lân la gợi chuyện, rồi gạ cùng Thạch
Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vơ thân,
nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui
vẻ nhận lời.
(Thạch Sanh)

- Khỏe như voi: có sức mạnh như voi.
- Tứ cố vơ thân: khơng có ai là họ hàng gần gũi.


Bài tập 1. Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ
trong những câu sau đây.
c) Chốc đà mười mấy năm trời
Cịn ra khi đã da mồi tóc sương.
(Truyện Kiều)
Da mồi tóc sương: màu da người già lốm đốm như màu
đồi mồi, màu  tóc người già bạc như sương.


Bài tập 3

Điền thêm yếu tố để thành ngữ được
trọn vẹn:

- Lời ăn
… tiếng nói

- Một nắng hai sương
...
- Ngày lành tháng …tốt
- No cơm ấm cật
…
- Bách chiến
… bách thắng
- Sinh cơ
… lập nghiệp

T
Ắ
B
H
N
Ì
H
Ữ
I
G
Ổ
ĐU ÀNH N
TH


Nhìn hình đốn thành ngữ

….........
............

Gạo

Chuột sa chĩnh gạo
Rất may mắn, gặp được nơi sung sướng, đầy đủ, nhàn hạ


Lên voi xuống chó

=> Con đường danh vọng bấp bênh, thăng
trầm