Nghiên cứu lựa chọn một số bài tập nhằm nâng cao khả năng chắn bóng cho sinh viên chuyên ngành khoa gdtc trường đại học vinh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (684.4 KB, 41 trang )
1
Tr-ờng đại học vinh
Khoa giáo dục thể chất
----------
Khoá luận tốt nghiệp
Nghiên cứu lựa chọn một số bài tập nhằm nâng cao
khả năng chắn bóng cho sinh viên chuyên ngành
khoa gdtc - tr-ờng đại học vinh
Ngành s- phạm giáo dục thể chất
Giáo viên h-ớng dẫn: ThS. Trần Đức Thành
Sinh viên thực hiện : Bùi Đăng Khoa
Lớp
: 47A - GDTC
2
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thể dục thể thao (TDTT) là một hoạt động không thể thiếu trong đời
sống xã hội, được coi như là món ăn tinh thần trong đời sống hàng ngày
của mọi người. Đặc biệt TDTT còn là phương tiện hồn thiện con người
một cách tồn diện nhất mà khơng một loại hình nghệ thuật nào có được.
Tập luyện bóng chuyền thường xuyên con người sẽ có được sự phát
triển toàn diện các năng lực thể chất như sức nhanh, sức mạnh, sức bền,
khéo léo, mềm dẻo và các phẩm chất ý chí như thơng minh, sáng tạo, dũng
cảm…
.Bóng chuyền được nhiều người ưa thích và tập luyện, khơng chỉ nó
là mơn thể thao dễ tập, trang thiết bị đơn giản, mà cịn do bóng chuyền là
mơn thể thao có sức hấp dẫn cao, góp phần cho người chơi rèn luyện thể
lực và nâng cao sức khỏe.
Trong thi đấu, bóng chuyền lấy tấn cơng làm chính về việc vận dụng
kỹ chiến thuật linh hoạt, đa dạng và có hiệu quả. Cùng với sự phát triển của
kỹ chiến thuật đó thì các kỹ thuật phịng thủ cũng khơng ngừng phát triển
và cũng có ý nghĩa quyết định tới sự thắng hay thua trong một trận đấu.
Khả năng chắn bóng sẽ giảm bớt rất nhiều sức tấn cơng của đối phương,
cũng có thể ghi điểm trực tiếp. Vì vậy khả năng chắn bóng trong mơn bóng
chuyền cũng đóng một vai trị hết sức quan trọng trong xu thế bóng chuyền
hiện đại ngày nay.
Trường Đại học Vinh là cái nôi đào tạo cán bộ thể dục thể thao và
giáo viên thể thao cho toàn đất nước cho nên việc trang bị đầy đủ các tri
thức về các môn thể thao là rất quan trọng.
Bóng chuyền được đưa vào giảng dạy trong trường từ khá sớm, ngay
từ ngày mới thành lập Khoa và ngày càng phát triển. Ngày nay, trình độ
của các sinh viên chuyên ngành khoa Giáo dục thể chất trường Đại học
Vinh đã phát triển một cách rất đáng mừng. Song bên cạnh những mặt
3
mạnh thì cịn nhiều khuyết điểm cần phải khắc phục đặc biệt là trong kỹ
thuật chắn bóng.
Qua quan sát các trận thi đấu bóng chuyền của nam sinh viên chuyên
ngành khoa Giáo dục thể chất trường Đại học Vinh chúng tơi thấy hiệu quả
chắn bóng của các sinh viên chưa đáp ứng được với thực tế thi đấu. Từ
thực tế đó địi hỏi phải có các bài tập hợp lý, gây được hứng thú cho người
tập góp phần nâng cao hiệu quả chắn bóng cho sinh viên.
Mặc dù vấn đề này đã được nhiêu chuyên gia trong ngành nghiên
cứu và đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, để nghiên cứu sâu
hơn về đỡ phát bóng cho đối tượng là nam sinh viên chuyên ngành khoa
Giáo dục thể chất trường Đại học Vinh thì chưa có ai nghiên cứu.
Chính vì những lý do trên cùng với mong muốn làm phong phú thêm
nền khoa học nước nhà, làm phong phú thêm đời sống tinh thần thể chất
cho sinh viên, đồng thời làm phong phú thêm phương pháp, phương tiện
giảng dạy ở khoa Giáo dục thể chất trường Đại học Vinh chúng tôi mạnh
dạn đi sâu nghiên cứu đề tài:
“Nghiên cứu lựa chọn một số bài tập nhằm nâng cao khả năng
chắn bóng cho sinh viên chuyên nghành khoa GDTC - Trường Đại học
Vinh”.
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài:
Mục tiêu 1: Lựa chọn được một số bài tập nhằm nâng cao hiệu quả
chắn bóng trong q trình học tâp mơn bóng chuyền cho sinh viên chun
ngành khoa GDTC - Trường Đại học Vinh.
Mục tiêu 2: Đánh giá tác dụng của các bài tập đã lựa chọn trong
việc nâng cao khả năng chắn bóng trong mơn bóng chuyền cho sinh viên
chuyên ngành khoa GDTC - Trường Đại học Vinh.
CHƢƠNG 1
4
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Xu hƣớng phát triển của Bóng chuyền hiện đại
Bóng chuyền xuất hiện đầu tiên ở Mĩ 1895, trải qua hơn 1 thế kỉ hình
thành và phát triển Bóng chuyền đã khơng ngừng được thay đổi và có
những bước phát triển vận động. Hiện nay, thi đấu bóng chuyền diễn ra
quyết liệt với tốc độ nhanh, biến hoá đa dạng đồng thời đã xuất hiện nhiều
xu hướng mới trong huấn luyện và thi đấu. Có thể tóm tắt một số xu thế
phát triển mới trong mơn bóng chuyền như sau:
- Tuyển chọn VĐV có chiều cao về sức bật tốt.
- Trong thi đấu, lấy tấn cơng làm chính về việc vận dụng kỹ chiến
thuật linh hoạt, đa dạng và có hiệu quả như: Tấn công xa lưới, tận dụng tối
đa chiều dài cũng như tầm cào, tầm xa trên lưới để tránh tay chặn đối
phương, đặc biệt là tấn công từ hàng sau, đã và đang được nhiều VĐV tấn
công bằng việc tạo ra uy lực phát bóng bằng nhảy phát gây khó khăn cho
chuyền một tổ chức tấn công ảnh hưởng của đối phương và có thể giành
điểm trực tiếp.
- Xu thế nhảy chuyền hai cũng đang thực sự đem lại hiệu quả trong
việc đánh lừa hàng chắn đối phương tạo điều kiện thuận lợi cho đồng đội
tấn công dứt điểm.
Cùng với sự phát triển của kỹ chiến thuật tấn cơng thì các kỹ chiến
thuật phịng thủ cũng khơng ngừng được phát triển. Để cân bằng giữa tấn
cơng và phịng thủ tăng tính hấp dẫn trong thi đấu Bóng chuyền người ta đã
sử dụng các biện pháp. Sử dụng Libero chun mơn hố trong phòng thủ,
giành nhiều thời gian cho huấn luyện phòng thủ ...
5
Ở nước ta trong những năm gần đây Bóng chuyền đã được chú trọng
và phát triển mạnh mẽ. Thông qua giải vô địch quốc gia hàng năm, giải vô
địch Đông Nam Á, khu vực ... các đội bóng Việt Nam đã dần khẳng định
trong làng thể thao quốc tế. Hàng năm đã có rất nhiều giải thi đấu (quốc tế)
được tổ chức thông qua các giải tạo điều kiện cho các VĐV có nhiều cơ hội
cọ sát, nâng cao trình độ chuyên môn. Đồng thời, là động lực thúc đẩy
phong trào tập luyện bóng chuyền phát triển, là cơ hội phát hiện ra những
nhân tài bóng chuyền cho đất nước.
Bóng chuyền Việt Nam so với khu vực và quốc tế cịn khá chênh
lệch về trình độ chưa đáp ứng xu hướng phát triển của bóng chuyền hiện
đại.
Do vậy trong giai đoạn hiện nay cần thiết phải quan tâm tới công tác
tuyển chọn và đào tạo VĐV trẻ tập trung huấn luyện kỹ chiến thuật thể lực
chung và chuyên môn đồng thời tăng cường thi đấu giao lưu học hỏi kinh
nghiệm, tiếp cận với trình độ bóng chuyền hiện đại.
1.2. Đặc điểm thi đấu của kỹ thuật chắn bóng
Bóng chuyền là mơn thể thao hoạt động khơng có chu kỳ các tình
huống ln ln biến đổi phức tạp, đặc biệt là tính bất ngờ của các tình
huống làm cho các VĐV phần lớn trong trạng thái bị động và xử lý các tình
huống đó trong nhiều tư thế khó khăn và phức tạp.
Trong Bóng chuyền hiện đại trình độ VĐV đã phát triển và đạt tới
đỉnh cao của nghệ thuật, chiến thuật và tâm lý thi đấu đặc biệt là chiều cao,
sức bật, sức bền của VĐV được nâng cao rõ rệt. Cho nên xu hướng của
bóng chuyền hiện đại là ngày càng phổ biến chiến thuật tấn công cả 2 tuyến
trước và sau. Các VĐV sử dụng kỹ chiến thuật cá nhân phối hợp nhiều
miếng chiến thuật tập thể khác nhau làm cho người phịng thủ gặp khó
6
khăn, khó phán đốn được hướng tấn cơng và điểm rơi của bóng. Chính vì
thế chắn bóng là kĩ thuật phịng thủ tốt nhất làm hạn chế sức tấn cơng của
đối pưhơng tạo điều kiện cho đồng đội phòng thủ tốt hơn.
Chắn bóng có nhiều hình thức: chắn bóng cá nhân, chắn bóng tập thể
(nhóm 2 hoặc 3 người). Khi chắn bóng địi hỏi sự phán đốn tốt khả năng
linh hoạt cơ bắp, khéo léo của VĐV. Sự phối hợp ăn ý của tập thể.
Chắn bóng khơng chỉ mang tính chất phịng thủ trên lưới mà cịn
mang tính phản cơng ghi điểm trực tiếp cho nên chắn bóng có vai trị rất
quan trọng trong thi đấu kỹ thuật chắn bóng gồm 4 giai đoạn: Giai đoạn
chuẩn bị, giai đoạn bật nhảy, giai đoạn trên không và giai đoạn tiếp đất.
Động tác chắn bóng được thực hiện hầu hết sau khi di chuyển VĐV
đứng sát lưới, mặt hướng lưới, 2 chân ngang nhau, rộng bằng vai và hơi
khuỵu ở khớp gối. VĐV thực hiện di chuyển đến vị trí để đón chắn bóng
bằng các kỹ thuật khác nhau. Những yếu tố quan trọng để hồn thành động
tác chắn bóng gồm: chọn vị trí, thời điểm bật nhảy chắn bóng và động tác
vươn tay trên lưới chắn bóng.
1.2.1. Sức mạnh chun mơn
Đa số các động tác kỹ thuật bóng chuyền địi hỏi phải có sức mạnh
chun mơn biểu hiện đáng kể ở các pha nhảy, đập bóng, phát bóng, sức
mạnh thực hiện động tác khác nhau và có ý nghĩa đối với việc thể hiện sức
bền và khéo léo.
VD: Phát bóng là sức mạnh cơ bàn tay, cơ tay, bả vai. Đập bóng là
sự phát triển đồng bộ sức mạnh của cơ bàn tay.
1.3. Cơ sở huấn luyện kỹ thuật chắn bóng
Chắn bóng là một đợt phịng thủ đầu trên lưới trong một trận đấu,
một hiệp đấu, một pha bóng. Nó có hiệu quả trong thành tích tồn đội.
7
Chắn bóng có uy lực đạt hiệu quả cao có thể ghi điểm, giành quyền phát
bóng. Chắn bóng cịn gây khó khăn cho đối phương trong hoạt động chiến
thuật làm giảm sút sự tấn cơng hơn nữa chắn bóng có hiệu quả cịn nâng
cao tinh thần thi đấu nhiệt tình, ý chí quyết tâm, vững vàng cho đồng đội.
Hiệu quả của chắn bóng phụ thuộc vào mức độ hồn thiện kỹ thuật
chắn bóng của VĐV nhưng với xu thế phát triển của bóng chuyền hiện đại
thì yếu tố quyết định đến hiệu quả của chắn bóng là trình độ chuẩn bị thể
lực chun mơn trong chắn bóng của VĐV.
Các tố chất thể lực có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả chắn bóng.
1.3.1. Sức mạnh
Sức mạnh của VĐV là khả năng vượt qua những cản trở chống đối
bên ngoài bằng sự gắng sức của cơ. Sức mạnh chun mơn trong chắn
bóng là sức mạnh bột phát (sức bật tại chỗ của VĐV, sức mạnh của cánh
tay khi nhảy lên chắn bóng)
Sức mạnh bột phát là khả năng hệ thần kinh - cơ khắc phục sức cân
bằng tốc độ co cơ cao.
1.3.2. Sức nhanh
Là khả năng thực hiện động tác với thời gian ngắn nhất trong điều
kiện nhất định. Sức nhanh trong bóng chuyền biểu hiện ở ba dạng cơ bản.
- Sức nhanh phản xạ.
- Sức nhanh tối đa khi thực hiện các động tác riêng lẽ.
- Sức nhanh di chuyển.
Đặc trưng của sức nhanh trong chắn bóng là khả năng phản ứng,di
chuyển đến vị trí chắn bóng của VĐV. Như vậy huấn luyện sức nhanh
trong chắn bóng là huấn luyện khả năng phản ứng,sức nhanh di chuyển cho
vận động viên.
8
1.3.3. Sức bền
Là khả năng của cơ thể chống lại sự mệt mỏi hay khả năng vận động
trong thời gian dài mà khơng giảm hiệu quả. Bóng chuyền là mơn thể thao
có sự biến đổi cường độ vận động trong thời gian dài (1,5 - 3h), phải phản
ứng nhanh và khơng ngừng trong tình huống ln thay đổi, nên địi hỏi
VĐV phải có sức bền rất cao. Vì vậy sức bền như một trong những tố chất
thể lực quan trọng nhất cần thiết đảm bảo cho hiệu quả thi đấu.
Sức bền chuyên môn bao gồm: sức bền tốc độ, sức bật nhảy và sức
bền thi đấu.
- Sức bền tốc độ trong chắn bóng là khả năng của VĐV di chuyển
tốc độ đến vị trí chắn bóng trong suốt cả trận đấu.
- Sức bền bật trong chắn bóng là khả năng thực hiện động tác bật
nhảy chắn bóng nhiều lần trong thi đấu với sự nỗ lực co cơ tốt nhất.
- Sức bền thi đấu trong chắn bóng là biểu hiện của 2 dạng sức bền
(sức bền tốc độ và sức bền bật) trong thi đấu.
1.3.4. Các tố chất mềm dẻo, khéo léo
Biểu hiện tố chất mềm dẻo, khéo léo trong chắn bóng chính là khả
năng linh hoạt của hệ thần kinh - cơ, khả năng thực hiện kĩ thuật phối hợp
chiến thuật với đồng đội.
Như vậy huấn luyện các tố chất mềm dẻo, khéo léo cần huấn luyện,
hoàn thiện kĩ thuật chắn bóng cho VĐV với khả năng linh hoạt của hệ thần
kinh - cơ cho VĐV.
1.4. Đặc điểm tâm - sinh lý lứa tuổi 19 - 22
Ở lứa tuổi này các bộ phận cơ thể tiếp tục phát triển và hoàn thiện,
cơ thể phát triển cả về chiều cao lẫn chiều ngang. Chức năng sinh lý tương
đối ổn định khả năng hoạt động các hệ cơ quan của cơ thể cũng được nâng
cao hơn. Vì vậy giáo viên, huấn luyện viên cần căn cứ vào đặc điểm tâm
9
sinh lý để đưa ra những bài tập có cường độ, khối lượng sao cho đảm bảo
tính hợp lý, tạo sự phát triển một cách toàn diện.
1.4.1. Đặc điểm tâm lý lứa tuổi 19 - 22
Ở giai đoạn lứa tuổi sinh viên là giai đoạn của lứa tuổi thanh xuân,
họ đang ngồi trên ghế nhà trường chuẩn bị hành trang lập nghiệp cho bản
thân.
Sự phát triển về trí tuệ mang tính nhạy bén. Tư duy của sinh viên trở
nên sâu sắc và khái quát hóa. Tư duy trừu tượng hóa phát triển cao, ngôn
ngữ của sinh viên gắn liền với tư duy, trí nhớ có chất lượng, thiên về nhớ
có ý nghĩa, khơng máy móc. Họ sáng tạo, khống đạt, nhưng gắn liền với
hiện thực. Đó cũng là cơ sở hoạt động sáng tạo của sinh viên.
Sự hình thành thế giới quan ở sinh viên được phát triển, cơ bản. Họ
đã hình thành hệ thống quan điểm về xã hội, tự nhiên, về các nguyên tắc,
quy tắc cư xử. Từ đó tạo thành niềm tin cho sinh viên trong cuộc sống.
Đời sống tình cảm của sinh viên phong phú và sâu sắc, tình cảm của
họ rộng lớn hơn và có cơ sở lý trí vững chắc. Họ rất nhạy cảm về đạo đức,
phát hiện nhanh sự dối trá, bất công và ngược lại với đó là sự cơng bằng và
trung thực.
Tính độc lập là nét đực trưng tiêu biểu của lớp trẻ nói chung. Nó
được biểu hiện ở sự tìm hiểu , đào sâu và giải quyết mọi vấn đề theo kiến
thức riêng của mình. Họ cịn biết kiềm chế và tự kiểm tra mình một cách
chặt chẽ.
Tính quả cảm cũng là nét tiêu biểu ở lứa tuổi này, nó gắn liền với
tính độc lập, nhờ đó sinh viên có thái độ dứt khoát trong hành động, tăng
cường nổ lực ý chí vượt qua mọi khó khăn,thử thách trong bước đường đi
lên của mình.
10
1.4.2. Đặc điểm giải phẫu sinh lý lứa tuổi 19 - 22
Ở lứa tuổi sinh viên cơ thể phát triển gần như hoàn thiện, nhất là
chiều cao. Bộ máy vận động đang phát triển ở mức độ cao cho phép hoàn
thiện cơ thể bằng vận động, lao động chân tay, đặc biệt là hoạt động thể
dục thể thao. Sự hoàn thiện các chức năng vận động được thể hiện qua các
đặc điểm sinh lý của lứa tuổi đang hoạt động vận động. Quá trình phát triển
của cơ thể theo lứa tuổi và các đặc điểm sinh lý cơ bản theo lứa tuổi, có
những đặc điểm sinh lý cơ bản phát triển khơng đồng đều xen kẽ thời kì
phát triển nhanh và phát triển tương đối chậm và ổn định. Quá trình phát
triển của cơ thể khơng đồng thời, có cơ quan phát triển sớm, có cơ quan
phát triển muộn. Lứa tuổi sinh viên có chiều cao chững lại, trong khi cơ,
xương còn phát triển muộn hơn nhiều.
Đặc điểm chức năng sinh lý và hệ cơ quan ở lứa tuổi sinh viên được
biểu hiện qua các mặt sau:
Hệ thần kinh được hình thành và phát triển cao, trong đó sự phát
triển về ngôn ngữ, tư duy và các kỹ xảo vận động trong hoạt động thể thao
có ý nghĩa quan trọng. Ở lứa tuổi này khả năng hoạt động của nó rất cao,
thể hiện qua giao tiếp, tư duy nhận thức phong phú, làm cho sức mạnh và
độ linh hoạt của quá trình thần kinh đạt mức độ cao.
Quá trình trao đổi chất và năng lượng ở lứa tuổi sinh viên, cơ thể
đang ở tuổi sung sức phát triển, rất cần nhiều đạm, mỡ, đường, nước và
khoáng chất. Tập luyện thể dục thể thao tăng nhu cầu về đạm, đẩy mạnh
quá trình đồng hóa, dị hóa, giữ được ổn định hàm lượng mỡ và đường cho
cơ thể.
Đặc điểm tâm – sinh lý được xem xét một cách hữu cơ trong toàn bộ
quá trình tập luyện và huấn luyện thể dục thể thao cho sinh viên. Trong tập
luyện cần chú ý đến lượng vận động trong tập luyện và thi đấu cho phù hợp
với đặc điểm tâm – sinh lý sinh viên. Lượng vận động cực đại đảm bảo các
phản ứng thích nghi cần thiết cho sự phát triển thể chất của cơ thể. Ngược
11
lại lượng vận động quá sức có khả năng làm cạn kiệt lượng dự trữ của cơ
thể, dẫn đến sự rối loạn sinh lý. Việc tập luyện thể dục thể thao khơng nên
nóng vội, rút ngắn giai đoạn. Tập luyện khơng phù hợp có thể gây nên hậu
quả xấu, vì vậy các bài tập phải phù hợp, lượng vận động tối ưu phải được
ưu tiên sử dụng trong quá trình giáo dục thể chất. Khả năng vận động của
sinh viên cũng phải tuân theo đặc điểm lứa tuổi.
12
CHƢƠNG 2
PHƢƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU
2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, quá trình nghiên
cứu đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu
Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu chúng tơi sử dụng trong
q trình nghiên cứu nhằm tìm hiểu cơ sở lý luận và thực tiễn trong q
trình giảng dạy và huấn luyện mơn bóng chuyền. Thông qua các tài liệu
chuyên môn chúng tôi tổng hợp các bài tập đã được các Giáo viên, Huấn
luyện viên thường sử dụng trong quá trình giảng dạy và huấn luyện sức
mạnh bật nhảy cho VĐV bóng chuyền.
2.1.2. Phương pháp phỏng vấn tọa đàm
Để có những cơ sở thực tiễn, chính xác khách quan hơn, trong
phương pháp này chúng tơi đã sử dụng để tìm hiểu nghiên cứu thu thập
thơng tin qua hỏi - trả lời giữa nhà nhiên cứu với các cá nhân khác nhau về
những vấn đề đáng quan tâm.
Về hình thức phỏng vấn chúng tơi tiến hành hai phương pháp:
- Phỏng vấn trực tiếp.
- Phỏng vấn gián tiếp.
2.1.3. Phương pháp quan sát sư phạm
Phương pháp quan sát sư phạm là phương pháp nghiên cứu khoa học
người nghiên cứu tiếp cận trực tiếp với thực tế khách quan (với đối tượng
thực nghiệm, đối tượng nghiên cứu).
Trong nghiên cứu khoa học quan sát sư phạm được thực hiện ở hai
nhóm chính:
13
- Quan sát sư phạm trực tiếp: nhà nghiên cứu tiếp cận hiện tượng
bằng giác quan của mình.
- Quan sát sư phạm gián tiếp: nhà nghiên cứu tiếp cận các hiện tượng
thông qua phương tiện kỹ thuật (Quay phim, chụp ảnh)
Đối với đề tài này chúng tôi sử dụng phương pháp quan sát sư phạm
để tiếp thu các số liệu giúp cho việc đánh giá kết quả.
2.1.4. Phương pháp kiểm tra sư phạm
Phương pháp kiểm tra sư phạm là một phương pháp nghiên cứu sử
dụng các test kiểm tra được thực tiễn thừa nhận, được tiêu chuẩn hóa về nội
dung và hình thức cũng như điều kiện thực hiện nhằm đánh giá các khả
năng khác nhau của người tập luyện.
2.1.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Sử dụng phương pháp này trong q trình nghiên cứu đề tài, chúng
tơi nhằm mục đích kiểm nghiệm và đánh giá hiệu quả ứng dụng của các bài
tập chúng t ôi đã lưa chọn trong quá trình huấn luyện và giảng dạy.
Trong đề tài này, với mục đích của đề tài là lựa chọn một số bài tập
nhằm nâng cao khả năng chắn bóng cho nam sinh viên chuyên ngành khoa
GDTC trường Đại học Vinh. Chúng tôi đã sử dụng phương pháp thực
nghiệm sư phạm trong điều kiện tự nhiên nhằm kiểm định tính khoa học,
tính thực tiễn và tính hiệu quả của các bài tập đã lựa chọn, thực nghiệm
được sử dụng trong đề tài là thực nghiệm so sánh.
Kết quả quá trình thực nghiệm được chúng tơi trình bày ở phần kết
quả nghiên cứu của luận văn.
2.1.6. Phương pháp toán học thống kê
Các số liệu thu thập được kể cả nhám thực nghiệm và nhóm đối
chứng cũng như việc kiểm chứng kết quả lựa chọn các nguyên tắc xây
dựng bài tập.
14
Chúng tơi đã sử dụng phương pháp tốn học thống kê để đánh giá
chính xác số liệu liên quan. Từ đó kiểm chứng lại và đưa ra kết luận tránh
được tính chủ quan trong q trình nghiên cứu và làm tăng độ tin cậy cho
q trình nghiên cứu.
Các cơng thức được sử dụng bao gồm:
__ xi
- Cơng thức tính số trung bình thống kê: X ni
n
- Cơng thức tính độ lệch chuẩn:
x x2
n
- Cơng thức tính số phương sai:
x2
( x x)
2
i
i 1
n < 30
n 1
n
x2
( x x)
i 1
2
i
n > 30
n
- Công thức so sánh sự khác biệt:
T
x A xB
A2
nA
B2
nB
Trong đó:
x A Là giá trị trung bình của nhóm đối chứng
xB Là giá trị trung bình của nhóm thực nghiệm
nA , nB là số người của 2 nhóm
15
2.2. Tổ chức nghiên cứu
2.2.1. Thời gian nghiên cứu
Đề tài này được tiến hành nghiên cứu từ tháng 09/2009 đến tháng
05/2010 và được chia làm 4 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Từ tháng 9 đến tháng 10 năm 2009, viết đề cương và
thu thập số liệu.
- Giai đoạn 2: Từ tháng 11 năm 2009 đến tháng 01 năm 2010, giải
quyết nhiệm vụ 1.
- Giai đoạn 3: Từ tháng 02 đến tháng 04 năm 2010, giải quyết
nhiệm vụ 2.
- Giai đoạn 4: Từ tháng 04 đến tháng 05năm 2010, hoàn thành đề tài
và chuẩn bị báo cáo.
2.2.2. Đối tượng ngiên cứu:
Nam sinh viên khóa 49A chuyên ngành khoa Giáo dục thể chất Trường Đại học Vinh.
2.2.3. Địa điểm nghiên cứu:
- Sân tập bóng chuyền Trường Đại học Vinh
16
CHƢƠNG 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
3.1. Cơ sở để lựa chọn một số bài tập nhằm nâng cao hiệu quả
chắn bóng trong mơn bóng chuyền của sinh viên chuyên ngành khoa
GDTC Trường Đại học Vinh
3.1.1. Cơ sở lý luận để lựa chọn các bài tập
Huấn luyện kỹ thuật bóng chuyền dựa trên cơ sở và phương pháp
huấn luyện thể thao nói chung, bài tập thể chất là phương tiện chủ yếu
trong giáo dục thể chất và huấn luyện thể thao.
Huấn luyện kỹ thuật thể thao bao gồm tất cả các phương tiện,
phương pháp đào tạo giáo dục cũng như mọi mặt hoạt động, những hoạt
động đó được tiến hành với mục đích hồn thiện ổn định và giữ vững kỹ
thuật thể thao.
Huấn luyện kỹ thuật Bóng chuyền phải dựa trên cơ sở trình độ thể
lực tồn diện, khuynh hướng phát triển mạnh hiện nay là nâng cao hiệu quả
quá trình huấn luyện bằng cách lựa chọn bài tập chuyên môn phù hợp với
phát triển các tố chất thể lực một cách toàn diện, chú ý tới các yêu cầu về
khả năng phối hợp vận động trong quá trình hoàn thiện kỹ năng kỹ xảo vận
động.
Trên cơ sở tham khảo một số tài liệu chuyên môn và thực tế quan sát
quá trình giảng dạy huấn luyện muốn nâng cao hiệu quả chắn bóng cần
phải có những yếu tố:
+ Kỹ thuật hoàn thiện kết hợp với khả năng phối hợp vận động cao,
phán đoán nhanh, di chuyển và thực hiện động tác chính xác.
+ Trình độ thể lực tồn diện biểu hiện.
17
Sức mạnh chun mơn chắn bóng chính là sức bật trong bóng (sức
mạnh bột phát) và sức mạnh cánh tay khi chắn bóng.
Sức nhanh chun mơn chắn bóng là khả năng phản ứng, di chuyển
nhanh đến vị trí chắn bóng.
Sức bền chun mơn chắn bóng là sức bền bật nhảy chắn bóng trong
suốt thời gian thi đấu.
Tố chất khéo léo mềm dẻo chun mơn được biểu hiện chính ở mức
độ hồn thiện kỹ thuật chắn bóng.
Ngồi các yếu tố trên qua tìm hiểu, thu thập tài liệu chun mơn
chúng tơi còn thấy một số yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chắn bóng như:
+ Yếu tố vệ sinh dinh dưỡng.
+ Yếu tố nghỉ ngơi hồi phục.
+ Yếu tố môi trường.
+ Yếu tố tự nhiên.
Bóng chuyền là mơn thể thao đối kháng gián tiếp và hoạt động
khơng có chu kỳ. Nhiều tình huống phức tạp diễn ra liên tục, ln thay đổi
và khiến VĐV phải ứng phó kịp thời trong khoảng thời gian ngắn suốt quá
trình thi đấu VĐV phải thực hiện nhiều kỹ thuật khác nhau tuỳ theo vị trí
cụ thể của từng đấu trên sân như: đập bóng, chắn bóng, nhảy chuyền trên
lưới, phịng thủ dưới lưới ... Những hoạt động đó diễn ra liên tục và qua lại
nhiều lần. Đồng thời VĐV còn phải thực hiện ý đồ chiến thuật cá nhân và
đồng đội trong thời gian thi đấu kéo dài. Như vậy địi hỏi VĐV phải có thể
lực bền bỉ, trình độ kỹ thuật điêu luyện trạng thái tâm lý tốt thì mới đáp ứng
được yêu cầu thi đấu liên tục và đạt hiệu quả cao.
Ngoài các kỹ thuật tấn cơng như: đập bóng, chuyền bóng, phát bóng
... thì chắn bóng lại là kỹ thuật phịng thủ đầu tiên nhằm hạn chế sức tấn
18
công của đối phương, tạo điều kiện thuận lợi cho đồng đội phịng thủ. Chắn
bóng tốt sẽ có tác động rất lớn tới tinh thần thi đấu cả đội, nâng cao ý chí
quyết tâm, tinh thần thi đấu vững vàng cho đồng đội.
3.1..2. Thực trạng chắn bóng trong mơn bóng chuyền của sinh
viên chuyên ngành khoa GDTC - Trường Đại hoc Vinh.
Để đánh giá hiệu quả chắn bóng so với các kỹ thuật khác chúng tôi
đã quan sát và thống kê số liệu qua kết quả của 10 trận thi đấu bóng
chuyền sinh viên tồn quốc của 5 đội tham dự sau: ĐH sư phạm TP Hồ Chí
Minh, ĐH Huế, ĐH Hàng Hải, ĐH Vinh, ĐH Tây Nguyên vào tháng 12
năm 2009 tại nhà thi đấu của trường Đại học Vinh. Kết quả thu được như
sau:
Bảng 3.1. Kết quả thống kê mức độ sử dụng và hiệu quả của các kỹ
thuật trong thi đấu. Tại giải Bóng chuyền sinh viên toàn quốc tháng 12
năm 2009 tại nhà thi đấu trường ĐH Vinh
Số trận
10
Kỹ thuật
Số lần
thực hiện
Tỷ lệ %
Số điểm
ghi đƣợc
Tỷ lệ %
Đập bóng
1956
39,5
1710
87,4
Chắn bóng.
1489
29.9
582
39
579
11,7
266
45,9
Phát bóng
632
12,7
258
40,8
Yếu tố khác
301
6,2
127
42,2
Tổng
4957
100
2943
Chuyền
bóng
Ngồi ra trong q trình quan sát học tâp mơn bóng chuyền của các
khóa trước chúng tơi thấy trong q trình học tập mơn bóng chuyền tính tự
19
giác học của sinh viên chưa cao, thời gian tập ngoài giờ chưa nhiều, các bài
tâp bổ trợ đưa vào học cịn hạn chế. Vì vậy hiệu quả cũng như thành tích
học tâp chắn bóng trong mơn bóng chuyền của sinh viên chuyên ngành
khoa GDTC - Trường Đại học Vinh chưa cao.
Qua những kết quả thống kê ở bảng 3.1 cùng với việc quan sát thực
tiễn trong quá trình học mơn bóng chuyền, chúng tơi thấy hiệu quả chắn
bóng so với mức độ sử dụng trong thi đấu còn rất thấp so với các kỹ thuật
khác. Đây là một vấn đề đang được quan tâm hiện nay. Vì vậy trong q
trình giảng dạy và huấn luyện địi hỏi phải đảm bảo tốt những năng lực
chun mơn cũng như trình độ chuyên môn. Việc sử dụng các bài tập trong
huấn luyện nâng cao hiệu quả chăn bóng có ý nghĩa quan trọng trong đánh
giá những sai lầm thường mắc. Trong công tác huấn luyện dẫn đến hiệu
quả xấu.
Trong quá trình theo dõi đánh giá thực trạng, chúng tôi thấy rằng khi
thực hiện chắn bóng các vận động viên cịn tồn tại những sai lầm thường
mắc dẫn đến hiệu quả chắn bóng thấp:
- Kỹ thuật chưa hoàn thiện dẫn đến động tác khơng gọn, chân tay
vụng về dễ chạm lưới, tính nhịp điệu động tác hạn chế.
- Chưa phán đoán được hướng đi của bóng, chọn địa điểm bật nhảy
chưa chính xác.
- Khi tay chắn bóng chạm bóng hay bị bung do cơ cánh tay còn yếu.
- Hay chắn xa lưới để bóng lọt theo tay.
- Trình độ thể lực bị giảm sút nhanh chóng đặc biệt là những trận đấu
kéo dài dẫn đến dễ bị mắc lỗi kỹ thuật.
20
- Sự ổn định kỹ thuật kém nên VĐV chưa tự tin, nhiều lúc hay nóng
vội, sự quyết liệt thể hiện khơng đúng lúc, nhìn nhận tình huống chưa linh
hoạt dẫn đến chắn bóng khơng tốt.
Trên đây là một số những sai lầm mà trong quá trình thi đấu mắc
phải. Đó là cơ sở chung để chúng tơi nghiên cứu, xác định những yếu tố
ảnh hưởng và có phương hướng lựa chọn những bài tập phù hợp khắc phục
những sai lầm đó.
Song để đảm bảo có tính khách quan chúng tôi đã tiến hành trao đổi
tọa đàm với các VĐV, giáo viên bóng chuyền và các chuyên gia y học để
tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chắn bóng.
Qua trao đổi toạ đàm chúng tơi đã xác định được các yếu tố ảnh
hưởng đến hiệu quả chắn bóng như sau:
+ Mức độ hồn thiện kỹ thuật là q trình hồn thiện các động tác
kỹ thuật để dùng làm phương tiện thi đấu thể thao. Nhiệm vụ chung của
huấn luyện kỹ thuật là nắm vững kỹ thuật bóng chuyền mà trong đó q
trình VĐV hiểu được các quy luật sinh cơ học của động tác, nắm vững kỹ
năng vận động phù hợp với thực tế để hoàn thiện nó ở mức độ cao nhất.
Việc đạt thành tích thể thao cao phụ thuộc chủ yếu vào trình độ chuẩn bị kỹ
thuật tồn diện của VĐV Bóng chuyền, bởi vì nói chung trình độ huấn
luyện kỹ thuật có ảnh hưởng lớn đến sự điêu luyện chiến thuật của toàn đội.
Yếu tố mỹ thuật có vai trị quan trọng đặc biệt trong kỹ thuật chắn
bóng. Khi đạt được trình độ kỹ thuật cao, nắm vững nguyên lý kỹ thuật
động tác, kỹ thuật ổn định thì khi thực hiện kỹ thuật sẽ đem lại hiệu quả cao
và ngược lại khi chưa nắm vững được nguyên lý kỹ thuật động tác kỹ thuật
chưa ổn định thì thực hiện sẽ khơng chánh khỏi những sai lầm. VD: Trong
khi chắn bóng tuỳ thuộc chắn đơn, hay chắn tập thể những nguyên lý kỹ
21
thuật cơ bản là sau khi di chuyển chọn vị trí, xác định thời điểm bật nhảy, ở
giai đoạn trên khơng hóp bụng tay vươn duỗi (bàn tay x rộng tự nhiên,
ơm trịn bóng) sau đó thu tay và tiếp đất gối hơi khuỵu để hỗn xung. VĐV
có kỹ thuật hồn hảo kỹ năng phối hợp vận động phán đốn nhanh, di
chuyển nhanh, cảm giác không gian tốt sẽ thực hiện động tác kỹ thuật hính
xác.
+ Sự chuẩn bị thể lực chun mơn:
Sự chuẩn bị thể lực chun mơn tồn diện đóng vai trị quyết định
trong tập luyện và thi đấu bóng chuyền với xu thế của bóng chuyền hiện
đại. Thể lực là nền tảng trong việc thực hiện các kỹ thuật và mọi hành vi
chiến thuật. Trình độ thể lực không cao sẽ không đáp ứng được yêu cầu thi
đấu căng thẳng liên tục trong thời gian dài.
Qua quan sát thi đấu bóng chuyền ở giải trẻ tồn quốc cho thấy càng
về cuối trận thể lực VĐV giảm sút tính hiệu quả và độ chuẩn xác của
những lần phối hợp chắn bóng giảm sút nhất là trong những trận đấu căng
thẳng kéo dài.
Như vậy có thể kết luận rằng thể lực đóng vai trị quan trọng trong
thi đấu bóng chuyền, thể lực đóng vai trị là nền tảng trong mọi hoạt động.
+ Vai trị của tâm lý, ý chí:
Huấn luyện tâm lý cho VĐV là một quá trình sư phạm sự thành cơng
của nó phụ thuộc vào việc thực hiện hàng loạt những nguyên tắc sư phạm,
trong đó phải nói đến các nguyên tắc giáo dục: Nguyên tắc tự giác tích cực,
nguyên tắc tuân thủ và hệ thống, nguyên tắc toàn diện và vững chắc.
Huấn luyện tâm lý chung được tiến hành cùng với huấn luyện thể
lực, huấn luyện kỹ thuật, huấn luyện chiến thuật trong suốt thời gian hồn
thiện thể thao. Tâm lý thi đấu của VĐV bóng chuyền xuất hiện trong những
22
điều kiện hoàn cảnh khác nhau trong trận đấu, hiệp đấu, từng giai đoạn
điểm số khác nhau khi đó VĐV có thể tự điều chỉnh được. Điều này cịn
phụ thuộc vào trình độ tập luyện của VĐV.
Qua quan sát thi đấu chúng tơi thấy các VĐV có trình độ cao xuất
hiện trạng thái tâm lý ít hơn các VĐV có trình độ thấp. Các đội bóng yếu
thi đấu với các đội bóng mạnh hơn thì VĐV ở đội có trình độ thấp thường
xuất hiện trạng thái tâm lý thi đấu khi thực hiện kỹ, chiến thuật.
Trong các yếu tố trên thì mức độ hồn thiện kỹ thuật và trình độ
chuẩn bị thể lực chun mơn chắn bóng có vai trị quyết định tới hiệu quả
kỹ thuật chắn bóng bởi khi đã hội tụ được hai yếu tố trên đa số VĐV có
trình độ về mặt tâm lý, ý chí tốt.
Tóm lại, các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả chắn bóng của VĐV rất
nhiều. Tuỳ từng điều kiện hồn cảnh cụ thể, từng đối tượng (lứa tuổi, giới
tính ...) điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị mà HLV đề ra bài tập phù
hợp với đối tượng của mình. Đây là cơ sở quan trọng để chúng tôi lựa chọn
các bài tập và tiến hành thực nghiệm. Chúng tôi tiến hành thực nghiệm trên
đối tượng 30 sinh viên chuyên ngành khóa 49A khoa GDTC - Trường Đại
học Vinh.
3.2. Tác dụng của các đã lựa chọn trong việc nâng cao khả năng
chắn bóng trong mơn bóng chuyền cho sinh viên chuyên ngành khoa
GDTC - Trƣờng Đại học Vinh.
Dựa trên các cơ sở trên và qua quá trình nghiên cứu, tham khảo tài
luyện chuyên môn, tham khảo ý kiến của các HLV, chuyên gia bóng
chuyền, giáo viên giảng dạy có kinh nghiệm chúng tôi đã thống kê phân
loại hệ thống các bài tập như sau:
23
Nhóm 1: Các bài tập hồn thiện kỹ thuật chắn bóng
1. Hai tay cầm bóng bật tại chỗ ném bóng qua lưới. .
2. Hai người đứng đối diện nhau qua lưới đồng thời di chuyển nhảy
chắn ở các vị trí 4, 3 và 2.
3. Chắn bóng đập hai chuyền.
Nhóm 2: Các bài tập phát triển sức mạnh chắn bóng
* Các bài tập phát triển sức mạnh cánh tay
1. Nằm sấp chống đẩy,khi rời khỏi mặt đất 2 tay vỗ vào nhau.
2. Đẩy xe cutkit
3. Kéo dây cao su.
4. Co tay xà đơn.
* Các bài tập phát triển sức bật chắn bóng
1. Bật cóc 30-35m.
2. Bật nhảy nâng cao đùi trên cát.
3. Bật bục bằng 1 chân và 2 chân.
* Các bài tập phát triển sức mạnh cơ lưng, bụng
1. Bài tập với thang gióng.
Nhóm III: Các bài tập phát triển sức nhanh phản ứng di chuyển
1. Chạy 9 - 3 - 6 - 3 - 9.
2. Chạy 30m tốc độ cao.
3. Chạy biến tốc 4 x 20.
4. Nhảy dây.
5. Chắn bóng đơn ở các vị trí số 3 và 4 (2)
24
Nhóm IV. Các bài tập phát triển sức bền bật chắn bóng
1. Di chuyển chắn bóng liên tục ở các vị trí số 4, 3 và 2 (1,5 - 2 phút).
2. Bật chắn 60s.
3. Chạy 1500m.
4. Thi đấu đội hình 2 hoặc 3 người.
Nhóm V. Các bài tập phát triển tố chất mềm dẻo, khéo léo.
1. Thưc hiên kỹ thuật động tác chắn bóng kết hợp quay người trên khơng
900, 1800.
2. Ngồi trên gót, q gối.
3. Bài tập phối hợp vận động.
Sau khi lựa chọn và phân chia các bài tập thành nhóm như trên. Để
đảm bảo độ tin cậy và chính xác khi lựa chọn các bài tập nghiên cứu.
Chúng tôi tiến hành phỏng vấn 30 huấn luyện viên, giáo viên và các chuyên
gia bóng chuyền ... về mức độ ưu tiên sử dụng các bài tập để nâng cao hiệu
quả chắn bóng. Kết quả phỏng vấn được trình bày ở bảng 3.2.
Bảng 3.2. Kết quả phỏng vấn mức độ ưu tiên sử dụng các bài tập (n = 30)
Nhóm
Tên bài tập
1. Hai tay cầm bóng bật tại chỗ ném
bóng qua lưới.
I
n
Tỷ lệ
16
53
26
87,7
13
43,3
2. Hai người đứng đối diện nhau
qua lưới đồng thời di chuyển nhảy
chắn ở các vị trí 4, 3 và 2.
3. Chắn bóng đập hai chuyền.
II
* Các bài tập phát triển sức mạnh
cánh tay.
25
1. Nằm sấp chống đẩy, khi rời khỏi
27
90
2. Đẩy xe cutkit.
14
46,7
3. Kéo dây cao su.
17
56,7
4. Co tay xà đơn.
14
46,7
1. Bật cóc 30-35m.
27
90
2. Bật nhảy nâng cao đùi trên cát.
26
87,7
3. Bật bục bằng 1 chân và 2 chân.
26
87,7
1. Bài tập với thang gióng.
26
87,7
1. Chạy 9 – 3 - 6 - 3 – 9.
30
100
2. Chạy 30m tốc độ cao.
29
96,7
3. Chạy biến tốc 4 x 20.
22
73,3
4. Nhảy dây.
18
60
21
70
26
87,7
2. Bật chắn liên tục 60s.
29
96,7
3. Chạy 1500m.
17
56,7
4. Thi đấu đội hình 2 hoặc 3 người.
19
63,3
26
86,7
mặt đất 2 tay vỗ vào nhau.
* Các bài tập phát triển sức bật
chắn bóng.
* Các bài tập phát triển sức mạnh
cơ lƣng, bụng.
III
5. Chắn bóng đơn ở các vị trí số 3, số
4 và 2
1. Chắn bóng liên tục ở các vị trí số
4, 3 và 2 (1,5 - 2 phút).
IV
V
1. Thưc hiên kỹ thuật động tác chắn
bóng kết hợp quay người trên không
