Một số biện pháp hình thành kĩ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5-6 tuổi tự lập trong cuộc sống

UBND HUYỆN GIA LÂM
TRƯỜNG MẦM NON N THƯỜNG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM, GIẢI PHÁP
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP HÌNH THÀNH KĨ NĂNG TỰ PHỤC VỤ, GĨP PHẦN 
CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI  TỰ LẬP TRONG CUỘC SỐNG.

Lĩnh vực: Giáo dục mẫu giáo
Cấp học:   Mầm non
Tác giả: Đỗ Thị Lan Anh
Đơn vị cơng tác: Trường mầm non n Thường
Chức vụ: Giáo viên

                                   


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

NĂM HỌC 2020 – 2021

2/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

MỤC LỤC
                                           B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ                                                                
 
...............................................................
   
 6
 I. Cơ sở lí luận                                                                                                                        
 
.......................................................................................................................
   
 6
 II. Cơ sở thực tiễn                                                                                                                   
 
..................................................................................................................
   
 7
 1/ Những thuận lợi và khó khăn                                                                                         
 
........................................................................................
   
 7
 1.1. Thuận lợi                                                                                                                      
 
.....................................................................................................................
   
 7
 1.2 Khó khăn                                                                                                                        
 
......................................................................................................................
   

 8
 2/ Điều tra thực trạng                                                                                                         
 
........................................................................................................
   
 8
 1.  Lập kế hoạch, đặt mục tiêu hướng dẫn, rèn luyện những kĩ năng cần thiết.         
 
........
    
 10
 1.1. Hướng dẫn trẻ phát triển kĩ năng tự chăm sóc bản thân:                                       
 
......................................
    
 11
 1.2 Hướng dẫn trẻ phát triển kĩ năng tự bảo vệ                                                           
 
..........................................................
    
 11
 1.3 Hướng dẫn trẻ phát triển kĩ năng thích nghi                                                            
 
...........................................................
    
 12
 3.  Phân cơng cơng việc                                                                                                     
 
...................................................................................................
    

 14
 4. Cơng tác tun truyền phụ huynh                                                                                 
 
................................................................................
    
 15
          4.1. Xác định việc rèn trẻ ngay từ khi cịn nhỏ                                                       
 
......................................................
    
 15
           4.2. Xây dựng mơi trường làm việc ngay tại gia đình                                           
 
..........................................
    
 16
   6. Khuyến khích, động viên trẻ, lưu ý đến thái độ khi trẻ làm việc                            
 
...........................
    
 18
 IV/ Kết quả đạt được                                                                                                           
 
..........................................................................................................
    
 18
                            C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ                                                                    
 
...................................................................
    

 20
 1. Kết luận chung                                                                                                                  
 
.................................................................................................................
    
 20
 2. Bài học kinh nghiệm                                                                                                         
 
........................................................................................................
    
 21
 3. Kiến nghị đề xuất.                                                                                                            
 
...........................................................................................................
    
 22

                                               A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trang bị kỹ năng sống cho trẻ Mầm non là điều quan trọng đặc biệt là kĩ 
năng tự phục vụ, tính tự lập.  Tự lập khơng có nghĩa là bỏ mặc con lầm tất cả 
3/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

mọi thứ. Tự lập là dạy con độc lập trong cuộc sống, độc lập trong sinh hoạt và  
độc lập trong suy nghĩ. Tuy nhiên, trẻ em ngày nay hầu như khơng biết hoặc 

khơng thích tự phục vụ bản thân trong sinh hoạt đời thường. Nói thì nghe có 
vẻ nghịch lý nhưng đó lại là sự thật. Trên thực tế cha mẹ nào cũng ln mong 
muốn dành cho trẻ những điều tốt đẹp nhất. Tuy nhiên, cha mẹ bảo bọc con 
mình q kỹ, khiến trẻ khơng thích nghi được với mơi trường xung quanh, kỹ 
năng tự  phục vụ  kém, khả  năng tự  lập thấp và dẫn đến những sai lệch trong  
nhận thức lẫn hành động. Các em ln có sẵn người để giải quyết, giúp đỡ, 
phục vụ thay mình. Nhiều khi chỉ cần một cuộc điện thoại alo là xong hết. 
Bố  mẹ  nào đã tạo cho các em suy nghĩ như  vậy, thật là sai lầm. Trong khi  
chúng ta đang cho rằng phải dạy thế hệ trẻ hơm nay kĩ năng sống nhiều bạn 
sinh viên khi ra trường cịn phải học thêm chứng chỉ kĩ năng mềm để đi xin  
việc. Hồn tồn đúng, nhưng đừng xem kỹ  năng sống là cái gì đó q cao 
siêu. Thực chất của kỹ năng sống chính là giáo dục cho trẻ những việc hàng  

ngày để  chuẩn bị cho cuộc sống tự lập sau này.Vậy cần giáo dục kỹ năng 
sống cho trẻ bắt đầu từ đâu?  Xin thưa kỹ năng sống bắt đầu từ những việc  
nhỏ  nhất, gần gũi nhất trong gia đình và trong trường học. Đấy là tự  phục 
vụ bản thân.
Giáo dục Mầm non là bậc học đầu tiên nhưng lại mang tính nền tảng  
rất quan trọng đối với việc giáo dục trẻ sau này. Tâm hồn trẻ thơ như tờ giấy 
trắng rất non nớt, rất trong sáng và rất dễ  tiếp thu những cái tốt cũng như 
những cái xấu từ bên ngồi. Tuy nhiên, ở lứa tuổi này nếu chúng ta khơng biết  
cách uốn nắn và dạy dỗ trẻ khơng đến nơi thì sẽ gây khó khăn cho các bậc học  
sau. Chính vì vậy mà người lớn chúng ta cần phải rèn luyện cho trẻ những thói 
quen tốt ngay từ nhỏ. 
Thật vậy, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế rất nhiều các bậc 
phụ huynh có ít thời gian để gần gũi, quan tâm và hướng dẫn con cái. Chính vì  
vậy trẻ thường hay  ỉ lại và khơng thể tự lo cho bản thân. Trẻ em ngày nay đã 
thơng minh hơn, hoạt bát, lém lỉnh hơn nhiều so với trẻ  em ngày xưa. Tuy 
nhiên các cháu lại rất thiếu các kỹ năng sống, thiếu khả năng tự lập và thường  
hay dựa dẫm vào người lớn. Khi gặp khó khăn là chúng thường tìm ngay đến 

người lớn mà khơng tự mình tìm cách giải quyết. Điều này ảnh hưởng đến sự 
phát triển nhận thức, tình cảm của trẻ. Vì thế, để  đạt được mục tiêu của  
4/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

ngành đưa ra thì giáo viên như tơi phải tìm cách hướng dẫn và chỉ bảo cho trẻ 
những kĩ năng sống, kĩ năng tự phục vụ, kĩ năng giao tiếp ngay từ bây giờ.
“Tuổi nhỏ  làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình” ­ Bác Hồ  kính u  
của chúng ta đã dạy thế và điều đó đã được nhấn mạnh ở một trong 5 điều  
Bác dạy. Việc rèn luyện kĩ năng sống tự phục vụ bản thân ngay từ  nhỏ  là vơ  
cùng cần thiết đối với trẻ mầm non. Nếu các con khơng có kĩ năng tự phục vụ 
bản thân, các con sẽ  khơng thể  chủ động và tự  lập trong cuộc sống hiện đại.
Tự phục vụ bản thân là một trong những kỹ năng quan trọng thúc đẩy trẻ hồn  
thiện mình một cách tốt nhất. Khi trẻ  biết tự  phục vụ, trẻ  sẽ  thấy q trọng 
bản thân, ni dưỡng những giá trị sống và hình thành những kĩ năng sống tích 
cực trong trẻ, giúp trẻ  cân bằng cuộc sống trên bốn lĩnh vực nền tảng: thể 
trạng, tâm hồn, trí tuệ và tinh thần, từ đó xây dựng cho trẻ những kĩ năng sống 
tự  tin, hịa nhập với mơi trường xung quanh. Đây cịn là cơ  hội vàng giúp trẻ 
nhanh chóng khơn lớn, trưởng thành và tự lập trong cuộc sống.
Ở  mỗi lứa tuổi, trẻ  rất cần có những tác động khác nhau đến kĩ năng  
sống của trẻ. Chính vì vậy, tơi ln quan tâm đến những biện pháp dạy kĩ năng 
tự  phục vụ  cho trẻ đặc biệt  ở  lứa tuổi 5 ­ 6 tuồi bởi  trong những nghiên cứu 
khoa học gần đây về sự  phát triển của não trẻ  đã chỉ  ra rằng: “Trẻ ở lứa tuổi 
này hồn tồn có khả  năng giao tiếp, khả  năng tự  kiểm sốt thích nghi và thể 
hiện cảm giác của mình. Trẻ  cũng hồn tồn có khả  năng hịa nhập, tự  giải  

quyết vấn đề một cách tự lập, tự phục vụ cho chính mình. Đó chính là tiền đề 
gieo mầm hạt giống nhằm hình thành kĩ năng tự  phục vụ  cho trẻ. Song chưa 
được chú trọng nên trẻ  lớp tơi nhiều bé hồn tồn chưa có những kĩ năng tự 
phục vụ bản thân. Vậy làm thế nào để có thể có một phương pháp hướng dẫn  
trẻ những kĩ năng tự phục vụ tốt nhất? Và dạy dưới hình thức nào?
Qua tìm tịi nghiên cứu, nhận thức sâu sắc ý nghĩa vai trị quan trọng của 
các kĩ năng tự  phục vụ  đối với sự  phát triển của trẻ. Cùng với bản năng của  
một người mẹ, một người làm giáo dục đã thúc đẩy tơi ngay từ  đầu năm học 
sẽ lựa chọn thực hiện đề tài: “Một số biện pháp hình thành kĩ năng tự phục  
vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tuổi tự lập trong cuộc sống”.

5/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

                                          B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận
 Tự lập là tự  làm mọi thứ, tự sống cuộc sống của mình mà khơng dựa 
dẫm hay nhờ vào sự giúp đỡ của người khác. Tự lập là một đức tính tốt, người 
tự lập thường được mọi người u q vì họ luon biết cách tự xoay xở khi khó 
khăn, là điểm tựa vững chắc cho mọi người xung quanh. Vì vậy giáo dục tính 
tự  lập cho trẻ  ngay từ khi cịn bé khơng những tạo ra cho trẻ khả năng tự  lập  
trong sinh hoạt hằng ngày mà cịn là một trong những điều kiện quan trọng để 
hình thành sự tự tin, năng động, sáng tạo, làm cơ sở hình thành các kĩ năng sống 
sau này, là một trong số những chìa khóa quan trọng để  quyết định thành cơng 
của một con người. Tuy nhiên để  có được tính tự  lập cho từng đứa trẻ  trước 

hết phải hình thành được cho trẻ kỹ năng tự phục vụ bản thân trẻ.
Vậy kỹ năng tự phục vụ là gì?
            Kỹ năng tự  phụ  vụ  là những thói quen sinh hoạt hàng ngày tỏng giao 
tiếp và ứng xử của trẻ đối với bản thân và những người xung quanh. Việc rèn 
kỹ năng tự phụ vụ cho trẻ vơ cùng cần thiết, đặc biệt là đối với lứa tuổi mầm 
non. Đó là phương tiện khơng thể  thiếu giúp trẻ  tăng năng lực hội nhập, tích 
cực chủ động, sáng tạo, tự tin vững vàng trước mọi khó khăn thử thách.
Có thể nói mỗi một đứa trẻ ngay từ khi ra đời đã là một cá thể độc lập,  
có cá tính và những mong muốn độc lập của riêng mình. Bất kể là cơ giáo hay 
bố mẹ đều khơng có đặc quyền chi phối và hạn chế hành vi của chúng, vì vậy  
việc áp dụng các biện pháp giáo dục phù hợp với mục tiêu giảng dạy địi hỏi 
phải có sự linh hoạt và mềm dẻo phù hợp với khả năng cũng như hứng thú của  
trẻ. Dưới góc nhìn của nhà tâm lý học trẻ em thì ngay từ khi trẻ lên 3 trẻ đã ít  
phụ  thuộc hơn vào người khác, trẻ  có thể  tự  chơi trong một khoảng thời gian  
dài. Ở tuổi này tâm lí trẻ trải qua ” khủng hoảng tuổi lên 3” – trẻ muốn khặng  
định mình, muốn học làm người lớn, muốn đạt tới tính tự lực vì vậy người lớn 
cần phải ni dưỡng lịng mong muốn độc lập đáp ứng những nhu cầu tự lực 
và làm phong phú những hoạt động của trẻ một cách phù hợp.
Ở trẻ mẫu giáo lớn có sự thay đổi vị thế về tâm lí của trẻ. Trẻ bắt đầu 
cảm nhận mình là người lớn nhất trong tất cả các trẻ ở trường mầm non. Trẻ 
hành động phù hợp với các mục đích xa hơn và khả  năng kiềm chế  của trẻ 
cũng tốt hơn. Do vậy, trẻ có thể  phục tùng các mục đích, nhiệm vụ, u cầu 
của người lớn, song các nhiệm vụ  đề  ra phải rõ ràng và dễ  hiểu, các yêu cầu  
6/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

phải phù hợp với độ tuổi. Trong khi hành động, trẻ khơng bị phụ thuộc vào các 
tình huống trực tiếp trong trị chơi và các hoạt động khác, trẻ  hành động phù  
hợp với các mục đích xa hơn và tự kiềm chế mình trong thời gian lâu hơn. Trẻ 
mẫu giáo lớn thể  hiện tính kiên trì thường xun và có ý thức hơn, trẻ  đã có  
thể đánh giá các trở ngại một cách đúng hơn và biết lượng sức mình để  khắc  
phục các trở  ngại đó. Sự  động viên của người lớn có  ảnh hưởng tích cực và  
làm trẻ tự tin vào sức lực và khả năng của mình. Ngược lại sự đánh giá gay gắt 
và tiêu cực sẽ làm trẻ nản chí. 
Hầu hết trẻ  mẫu giáo 5  ­ 6  tuổi  đều cảm thấy tự  tin và thể  hiện bản 
thân mình thơng qua những thành tích của bản thân chúng. Trẻ  muốn được 
khẳng định mình, muốn được sống và làm việc như  người lớn, muốn nhận  
thức sự  vật hiện tượng xung quanh. Chính sự  tự  lập đó sẽ  giúp trẻ  em là  
những thành viên năng động, có khả năng tự bắt đầu các hoạt động học tập và 
sinh hoạt hằng ngày, biết hành động một cách chủ  động, năng động, hơn là 
tiếp nhận thụ  động thơng tin và mệnh lệnh của người khác. Ý thức về  bản  
thân của trẻ  cũng được củng cố  thêm khi trẻ  học được cách tự  tay làm mọi 
việc. Cách học năng động như  thế  giúp trẻ  có khả  năng vận dụng biện pháp  
kiểm sốt mơi trường và phát triển niềm tin về  khả  năng làm chủ  cuộc sống  
của trẻ.
II. Cơ sở thực tiễn
Là một giáo viên với 12 năm kinh nghiệm giảng dạy lớp lớn, khi bắt đầu 
thực hiện nghiên cứu đề  tài sáng kiến, tơi có  nhiều  thuận lợi   nhưng cũng 
khơng ít khó khăn sau:
1/ Những thuận lợi và khó khăn
1.1. Thuận lợi
­ BGH nhà trường ln tạo điều kiện cho giáo viên học tập nâng cao 
chun mơn và mua sắm cũng như bổ sung cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi để 
đảm bảo thực hiện tốt chất lượng giảng dạy.
­ Bản thân tơi là một giáo viên nhiệt tình với trẻ, tâm huyết với nghề 

nghiệp, có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy tiếp xúc với trẻ lớp lớn nên nắm 
rất rõ được tâm sinh lý của trẻ và những xu hướng phát triển của trẻ.
­ Trường  có cơ  sở  vật chất khang trang, đầy đủ  trang thết bị  phục vụ 
cho cơng tác giảng dạy cũng như chăm sóc trẻ.
7/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  

1.2 Khó khăn 

tự lập trong cuộc sống

          ­ Hầu hết giáo viên mới chỉ đi vào giáo dục hành vi, chưa chú trọng tới  
giáo dục khía cạnh nhận thức và thái độ của trẻ. Đồng thời, đây là nội dung 
giáo dục cịn khá mới mẻ  trong chương trình giáo dục cho trẻ  mầm non. Vì 
vậy, rất ít tài liệu để tham khảo tìm hiểu.
          ­ Trẻ trong lớp tương đối đơng: 42 cháu nên tơi rất vất vả để tổ chức các  
hoạt động cho cả lớp. Tuy cùng một độ tuổi nhưng khả năng hồ nhập của các 
cháu khơng đồng đều. Một số cháu cịn nhút nhát, một số bé đi học chưa đều,  
do sức khoẻ hoặc hạn chế về thể chất như cháu Gia Huy, Hà Phương.  Một số 
cháu lại q hiếu động như  cháu: Chính Phương, Quang Tun, Trọng Nghĩa, 
Khánh Duy, Đức Bình. 
           ­ Phụ  huynh đều bận cơng việc, rất ít thời gian để  trao đổi cùng giáo 
viên.
          ­ Nhiều phụ huynh cịn nhầm lẫn giữa sự u thương và bao bọc. Đơi khi 
u con q mà ‘‘che chắn” con q kĩ. Mặt khác, tại hầu hết những gia đình 
này, ơng bà hay cha mẹ  thường có nhiều thời gian rảnh rỗi, thường làm thay  

trẻ nhiều việc đáng ra trẻ phải tự mình làm lấy.
                ­ Phần đơng các bậc cha mẹ  đồng ý: tự  lập là cần thiết  ở  mỗi con  
người, ngay từ  tuổi  ấu thơ, trong cơng việc cũng như  trong suy nghĩ. Nhưng 
ngay trong những gia đình này, các bậc phụ  huynh cũng chưa có biện pháp 
đúng đắn để giáo dục hình thành cho con tính độc lập.
2/ Điều tra thực trạng
Từ  những nhận thức của mình về  vấn đề  giáo dục tính tự  lập cho trẻ 
mẫu giáo, tơi định hướng được nhiệm vụ của mình trong cơng việc. Và để gặt 
hái được nhiều kết quả tốt trong q trình thực hiện, ngay từ đầu năm học tơi  
đã khảo sát thực tế về một số kĩ năng tự phục vụ đơn giản cần thiết của trẻ, 
kết quả nhận được như sau:
Đạt
Số 

Nội dung khảo sát

lượng
­ Cách lau mặt
­ Cách rửa tay

15
15
8/19

Tỷ  
lệ
%
36
36

Chưa đạt
Số 
Tỷ  
lượn
lệ %
g
27
64
27
64


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

­ Cách xúc miệng
­ Lau miệng sau khi ăn xong
­ Tự xúc cơm ăn, khơng kén chọn thức ăn
­ Tự xếp, cất bát sau khi ăn
­ Tự cởi, mặc quần áo, gấp quần áo
­ Xếp hàng chờ đến lượt
­ Tự xếp chăn, gối sau khi ngủ dậy
­ Tự kê dát giường
­ Tự chải tóc ( buộc tóc)
­ Tự cất ba lơ, cất giày dép
­ Cách bê ghế
­ Nhận biết các mối nguy hiểm: vật sắc nhọn,  ổ 
điện, cháy nổ, nước nóng, bắt cóc

­ Tự nhặt rác và bỏ rác vào thùng

27
18
30
38
15
18
10
8
4
26
20

64
43
71
90
36
43
24
19
10
62
48

15
24
12
4

27
24
32
34
38
16
22

36
57
29
10
64
64
76
81
90
38
52

20

48

22

52

25

60

17

40

Bảng 1. Kết quả khảo sát khả năng tự phục vụ của các cháu trong lớp
Để có những biện pháp hay, thiết thực nhằm hướng dẫn trẻ kĩ năng tự 
phục vụ, đầu tiên tơi sẽ  tìm hiểu những ngun nhân khiến trẻ  chưa có khả 
năng tự phục vụ và ý thức tự phục vụ của trẻ chưa tốt.
Ngun nhân thứ  nhất: xuất phát từ  phía trẻ, có một số  cháu do khả 
năng tiếp thu chậm hoặc khơng chịu tập trung khi cơ hướng dẫn, điều này sẽ 
khiến cho giáo viên dễ trở nên bực mình và có thể la mắng trẻ. Đối với những 
giáo viên có cái tâm thì cố  kìm chế  bản thân để  hướng dẫn cháu đến nơi đến 
chốn. Nhưng bên cạnh đó lại có những cơ sợ  bản thân mình kìm chế  khơng 
được nên đã bỏ cho trẻ tự mày mị hoặc làm ln giúp trẻ. Việc này cứ thế lâu 
dần hình thành  ở  trẻ  thói quen  ỷ  lại, lười làm việc và khơng biết kĩ năng tự 
phục vụ.
Ngun nhân thứ 2: xuất phát từ giáo viên, do cơ khơng chịu khó, khơng 
kiên trì hướng dẫn cho trẻ những kĩ năng tự  phục vụ  nên cơ hay làm giúp trẻ 
cho đỡ mất thời gian, đỡ phải bực tức khi cháu làm khơng được. Việc này lâu 
dần sẽ  khiến cho trẻ  có tư  tưởng  ỷ  lại, khơng chịu làm. Vì trẻ  nghĩ: “Mình 
khơng làm thì cơ cũng làm thơi”.
Ngun nhân thứ  3: lại xuất phát từ  phía phụ  huynh, do mỗi gia đình  
Việt Nam ngày nay thường chỉ  có 1 đến 2 con, tất cả  tình cảm cha mẹ  dành 
trọn cho những đứa con u q của mình. Trẻ  ln được đáp  ứng ngay mọi 
u sách, mọi mong muốn của trẻ, ba mẹ và người lớn trong gia đình làm thay 
9/19

 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

trẻ tất cả mọi việc vì họ sợ con vất vả, sợ q sức của con, sợ con làm khơng  
được theo ý mình, sợ mất thời gian… Điều này lâu dần hình thanh ở trẻ tính ỷ 
lại, ln dựa dẫm vào người khác, thiếu kiên nhẫn và lười lao động. Ngồi ra 
cịn có vơ số  các ngun nhân khác chủ  quan hay khách quan đã làm cho trẻ 
thiếu kĩ năng và thói quen tự phục vụ.

III. Một số biện pháp
Với những thuận lợi và khó khăn như vậy, cùng với sự nghiên cứu tìm 
tịi và trải nghiệm của bản thân trong năm học 2020 – 2021 tơi xin được đưa ra  
một số biện pháp hình thành kĩ năng tự phục vụ, từ đó giúp trẻ 5 ­6 tuổi có tính 
tự lập trong cuộc sống.
1.  Lập kế hoạch, đặt mục tiêu hướng dẫn, rèn luyện những kĩ năng cần 
thiết.
     Căn cứ vào tình hình thuận lợi và khó khăn, vào đặc điểm phát triển lứa  
tuổi tơi lập kế  hoạch và lồng ghép việc rèn kĩ năng cho trẻ  vào các hoạt 
động, cụ thể như sau: 
Tháng
9
10

11

12
1

2
3

Nội dung rèn luyện
Tự cất balo, cất giày dép
Cách lau lặt, rửa tay, lau miệng
Tự xúc ăn, khơng kén chọn thức ăn
Tự xếp, cất bát sau khi ăn
Cách bê ghế
Tự nhặt rác và bỏ rác vào thùng
Cất dọn đồ chơi sau khi chơi xong
Biết xếp hàng chờ đến lượt
Tự kê dát giường
Tự xếp chăn gối sau khi ngủ dậy
Tự cởi, mặc quần áo, cất quần áo

Hoạt động
Đón trẻ
Giờ ăn

Hoạt   động 
học, hoạt động 
chơi
Giờ ngủ

Giờ  học, trước 
khi   đi   ngủ   và 
ngủ dậy
Nhận biết các mối nguy hiểm: vật sắc nhọn,   Hoạt động học
ổ điện, cháy nổ, nước nóng, bắt cóc

Tự chải tóc ( buộc tóc)
Sau   khi   ngủ 
dậy
10/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

Hoạt   động 
chơi, học
Có hành vi văn minh nơi cơng cộng
Đi   dạo,   đi 
5
Biết nói lời cảm ơn, xin lỗi
thăm quan.
       Sau khi lập kế hoạch xong tooin đưa ra mục tiêu hướng dẫn:
1.1. Hướng dẫn trẻ phát triển kĩ năng tự chăm sóc bản thân:
Nhóm kĩ năng tự chăm sóc bản thân gồm:
* Kỹ năng tự phục vụ bản thân như: Tự thu dọn đồ chơi, tự cởi và mặc quần 
áo, tự đi dép, chuẩn bị mũ, áo khốc, khẩu trang khi đi ra ngồi, tự xúc ăn, tự đi 
lên xuống cầu thang, tự cất ba lơ, tự  kê bàn ghế trước và sau khi ăn, chuẩn bị 
và thu dọn thìa bát trước và sau bữa ăn, tự rót nước từ chai vào cốc…
( Hình 1: Bé cất dọn đồ dùng sau khi chơi xong)
 * Kĩ năng tự chăm lo vệ sinh cá nhân như: Tự cho quần áo bẩn vào máy giặt, 
lau nước trên sàn, lau bụi trên bàn, gạt nước sau khi đi vệ sinh, đi vệ sinh đúng 
nơi, bỏ rác đúng nơi quy định, tự rửa mặt, rửa tay, chải răng, chải và buộc 
tóc…

( Hình 2: Bé tự lau mặt trước khi ăn cơm)
Ngồi ra cần hình thành và rèn luyện cho trẻ kỹ năng hỗ  trợ  người khác như: 
Bật tivi, bật quạt, lấy chén ăn cơm, lấy ly uống nước, cất dép đúng quy định, 
xách phụ đồ, tưới cây, dọn dẹp bàn ghế sau khi ăn xong…
1.2 Hướng dẫn trẻ phát triển kĩ năng tự bảo vệ
            Nhóm kĩ năng tự bảo vệ gồm:
* Kĩ năng nhận biết nguy hiểm:
Dạy trẻ  học cách nhận biết các tình huống hay vật dụng nguy hiểm  
đồng thời hành động những hành động đúng và kịp thời bảo vệ  bản thân qua  
các tình huống. Các mối nguy hiểm trong nhà như: gas, bàn  ủi, điện, nước 
nóng, dao kéo, các đồ  vât bị  vỡ, sắc nhọn... Các mối nguy hiểm ngồi xã hội:  
Quấy rối, bắt cóc, bắt nạt, trộm cắp, cướp, lạc đường... Các mối nguy hiểm 
bất ngờ: Cháy nổ, kẹt thang máy, chó cắn, ong đốt, ngộ  độc… Các mối nguy 
hiểm thiên tai ngồi mơi trường: Động đất, lũ lụt, bị  sa vào vũng lầy, sơng  
nước…
( Hình 3: Giờ học kỹ năng xử lý khi bị bắt cóc)
* Kĩ năng tự giải quyết vấn đề
4

Kỹ năng tự giải quyết tình huống

11/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

Khơng phải những vấn đề  trong cuộc sống đều được giải quyết một  

cách dễ dàng và bạn sẽ phải truyền đạt điều ấy cho trẻ khi chúng đối mặt với  
thử  thách lớn và khơng phải lúc nào cũng có người lớn bên cạnh để  giúp trẻ 
giải quyết vấn đề. Khi trẻ  gặp phải một vấn đề  nào đấy, tơi khơng thay trẻ 
giải quyết mọi vấn đề, trừ  trường hợp bắt buộc phải làm như  thế. Thay vào  
đó, tơi giúp trẻ tìm kiếm giải pháp thích hợp, điều này sẽ thể hiện sự tin tưởng 
của mình đối với trẻ, giúp trẻ tự tin vào khả năng của mình và mạnh dạn giải  
quyết vấn đề. Những việc hằng ngày mà tơi thực hiện ln nhằm khuyến  
khích kĩ năng giải quyết vấn đề  của trẻ  giúp trẻ  có những sáng kiến tốt hơn 
trong cuộc sống khi chúng lớn lên. Tơi chỉ là chỗ dựa cho học sinh của tơi chứ 
khơng phải là người giải quyết vấn đề cho các em.
                      ( Hình 4: Tự mình mở nắp hộp đồ dùng ) 
1.3 Hướng dẫn trẻ phát triển kĩ năng thích nghi
Thích nghi là một kĩ năng sống quan trọng vì nếu kĩ năng giao tiếp là  
bước đầu để tiếp xúc với mơi trường bên ngồi, với những người xung quanh, 
thì thích nghi chính là bước tiếp theo để  có thể  hịa nhập hoặc phản  ứng lại 
với mơi trường bên ngồi.
Đứa trẻ nếu có kĩ năng giao tiếp tốt có thể đạt được những thành cơng  
với những người xung quanh trong việc tham gia vào các hoạt động cùng với 
họ, là bố  mẹ, ơng bà hay các bạn của trẻ. Thế  nhưng nếu trẻ  khơng có khả 
năng thích nghi thì cũng khó mà đạt được những kết quả tốt cho cuộc sống của  
mình.
*  Kĩ năng thích nghi các loại thức ăn:
 Tơi thường kể cho trẻ nghe những mẩu chuyện hay những ví dụ  điển 
hình về các bạn trong lớp ăn rất tốt trong các bữa ăn. Đồng thời trước bữa ăn 
để  tạo cảm giác ăn ngon miệng và thích thú khi ăn, tơi giới thiệu tên các món 
ăn và tác dụng của những loại thực phẩm mà trẻ  ăn thật hấp dẫn và thu hút. 
Trong giờ  ăn  ở  trường tơi ln tạo khơng  gian thống mát, hợp vệ  sinh, đảm 
bảo an tồn cho trẻ để trẻ ăn ngon miệng, ln động viên khuyến khích để trẻ 
thi đua ăn hết xuất.
Bữa nào trẻ  ăn được thì tơi sẽ  gắn một bơng hoa và một khn mặt 

tươi cười, bữa nào trẻ  khó ăn, khơng tập trung ăn thì sẽ  có một khn mặt  
mếu. Đến cuối tuần làm tổng kết và khen ngợi trẻ về các khn mặt cười và 
tặng cho trẻ một món q nho nhỏ. Nhưng nếu nhiều khn mặt buồn thì cũng  
12/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

khơng nên trách mắng, mà tơi khuyến khích: “ Cơ biết là con sẽ  làm tốt hơn  
vào tuần sau.”.
* Kĩ năng thích nghi với mơi trường
Với mơi trường sống cũng thế, một mơi trường bẩn thỉu và ơ nhiễm là 
khơng thể  chấp nhận được, nhưng một khơng gian q sạch sẽ  cũng khơng 
phải là một điều kiện tốt cho sự phát triển của trẻ. Trẻ có thể  nghịch cát, đất 
trong một chừng mực vừa phải vì điều đó giúp cho các bé vừa thỏa mãn được  
tính năng động, vừa nâng cao khả năng đề kháng. Dĩ nhiên là nên có sự giám sát  
của người lớn, nhưng chúng ta chỉ  can thiệp khi có những dấu hiệu của sự 
nguy hiểm, cịn đối với một vài cú vấp ngã của trẻ  thì cứ  để  cho trẻ  tự  đứng  
lên, điều đó khơng chỉ  giúp trẻ  mạnh dạn và tự  tin hơn mà cịn cho chúng ta  
tránh được những sự mè nheo của trẻ. Quan điểm của tơi là rèn luyện tính chịu 
đựng trước khó khăn và phải tự lập chủ động trong mọi biến cố có thể xảy ra. 
Qua những bài rèn luyện thể  chất, rất ít trẻ  mắc bệnh về  đường hơ hấp như 
sổ mũi, viêm họng… do thay đổi thời tiết.
* Kĩ năng thích nghi với đám đơng
Con người có hai loại tính khí chính là tính hướng nội và tính hướng 
ngoại, và trong mỗi loại tính cách đó lại có 4 nhóm cá tính khác nhau. Các  
nhóm này thường có sự phối hợp để tạo nên những mẫu người có cá tính khác 

nhau. Vì vậy, tơi cho trẻ làm quen với đám đơng phải dựa trên tính cách của các  
trẻ, tùy trẻ thuộc loại tính khí nào! Với trẻ hướng ngoại thì chúng ta khơng cần  
lo ngại, vì trẻ  thường có xu thế  thích đám đơng, thích sự   ồn ào vui vẻ, náo  
nhiệt, thích các hoạt động tập thể. Cịn với trẻ hướng nội thì trẻ  sẽ  ngại tiếp  
xúc với đám đơng, có vẻ như rụt rè nhút nhát. Nhưng các bé cũng có những ưu  
điểm để có thể thành cơng, đơi khi cịn tốt hơn cả trẻ hướng ngoại nếu được 
sự  định hướng đúng cách của người lớn. Tơi giúp trẻ  quen dần với đám đơng 
qua việc cho trẻ  tham gia các giờ  học dã ngoại, tham gia các hoạt động  ở 
trường.
Kĩ năng thích nghi là một trong những kĩ năng giúp một đứa trẻ  bình 
thường, khơng có những năng lực đặc biệt gì nhưng vẫn có thể  đạt được 
những thành cơng nhất định trong cuộc sống và khơng gục ngã trước những 
thách thức khi bước vào đời.
Để  giúp trẻ  hình thành được các kĩ năng trên, tơi từng bước, tùy từng  
trẻ mà thực hiện:
13/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

Đối với trẻ  nhận thức chậm, hay qn tơi sẽ  nói chậm rãi khi hướng  
dẫn trẻ, dạy trẻ  cách truyền đạt thơng tin với cơ giáo bằng cách ra hiệu khi  
cần giúp đỡ. Song song đó tơi sẽ đưa ra các đề  tài rèn kĩ năng tự phục vụ  vào  
bài giảng hằng ngày và tiếp tục rèn các kĩ năng này ở mọi lúc mọi nơi cho đến  
khi trẻ  thuần thục. Và tơi sẽ  cho trẻ  thực hiện mỗi ngày để  nó dần trở  thành 
thói quen tốt của trẻ. Tận dụng các tình huống cụ thể từ trẻ để rèn kĩ năng cho 
trẻ, như thế trẻ sẽ nhớ lâu hơn.

2. Cơ là tấm gương của trẻ
Sau khi đã lập kế hoạch và mục tiêu hướng dẫn trẻ, tơi xác định muốn  
hình thành kỹ năng cho trẻ thì bản thân cơ giáo phải là tấm gương cho trẻ noi 
theo.Cơ phải làm gương từ những việc đơn giản nhất có thể chẳng hạn như: 
         ­  Khi đến lớp cơ giáo cất gọn túi sách, mũ dép và khi trẻ nhìn thấy như 
vậy trẻ cũng sẽ biết phải sắp xếp gọn gàng như cơ.
­ Trong giờ  học khi dạy học xong cơ cất gọn gàng đồ  dùng của cơ và 
nhắc trẻ xếp gọn gàng đồ dùng của trẻ đúng nơi quy định.
        ­ Đến giờ ăn trước khi chia cơm cơ phải rửa tay và nhắc trẻ rửa tay sạch  
sẽ, ăn cơm xong nhắc trẻ  cất bát, cất ghế  đúng nơi quy định và lau miệng, 
uống nước xúc miệng nước muối.
          Trong mọi hoạt động học tập, sinh hoạt cơ giáo ln là tấm gương trong 
việc giữ  gìn sạch sẽ  mơi trường, lớp học. Khơng vứt rác bừa bãi, thường  
xun cùng trẻ  vệ  sinh trong và ngồi lớp học, lau dọn đồ  dùng đồ  chơi, nhổ 
cỏ, nhặt rác quanh lớp học, sân trường. Từ đó hình thành cho trẻ ý thức vệ sinh  
chung.
3.  Phân cơng cơng việc
Trong lớp, do số lượng học sinh q đơng nên tơi lập bảng phân cơng cụ 
thể trực nhật hàng ngày cho từng cá nhân, hay từng nhóm để bé hiểu rằng mỗi 
người đều có trách nhiệm với cơng việc và hình thành thói quen làm việc. Ví 
dụ: Phân cơng mỗi tổ trực 1 ngày thực hiện các hoạt động trong ngày như: lau 
chùi, sắp xếp đồ  dùng, đồ  chơi trong lớp, kiểm tra vệ sinh cá nhân (rửa mặt,  
rửa tay, lau mặt), lao động nhặt lá rụng…Các tổ cịn lại có nhiệm vụ theo dõi, 
nhận xét.
Cơ thường xun phân cơng và theo dõi trẻ  trực nhật, nói rõ vai trị của 
những trẻ trực nhật. Người thực hiện nhiệm vụ trực nhật phải làm chu đóa và  
có trách nhiệm với cơng việc của mình. Tổ  trực nhật tỏng giờ  học sẽ lấy đồ 
14/19

 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

dùng phát cho các bạn, thu dọn đồ dùng cau khi học xong. Rèn cho trẻ thói quen  
nền nếp, sự cố gắng, sáng tạo và đề cao tih thần trách nhiệm của mình với tập 
thể.
Khi tổ chức các hoạt động ở lớp có thể phân cơng cơng việc cho các bé. 
Chẳng hạn như cho bé phụ giúp cơ trong giờ ăn: Lấy ghế, lấy khay và khăn ăn. 
Với trẻ  lớn hơn có thể  giúp cơ kê bàn, chia chén muỗng,… giúp cơ kê dát  
giường, trải chiếu, lấy chăn gối chuẩn bị giờ ngủ.
(Hình 5: Bảng phân cơng trực nhật của trẻ)
4. Cơng tác tun truyền phụ huynh
         4.1. Xác định việc rèn trẻ ngay từ khi cịn nhỏ
Việc rèn luyện kĩ năng sống tự  phục vụ  bản thân ngay từ  nhỏ  là vơ 
cùng cần thiết đối với trẻ  mầm non.   Bởi tự  phục vụ  bản thân là một trong 
những kĩ năng quan trọng thúc đẩy trẻ  hồn thiện mình một cách tốt nhất, nó 
giúp trẻ  thích  ứng nhanh với mơi trường xung quanh, phát triển tính nhanh 
nhẹn, khả năng tư duy, ý thức tự giác và tinh thần tập thể. Trẻ ở lứa tuổi mầm  
non rất thích tự  làm những cơng việc vừa sức của mình để  phục vụ  cho bản  
thân, cũng là vừa để  thỏa mãn nhu cầu “muốn làm người lớn” và khặng định 
mình của trẻ. 
  Càng hình thành cho trẻ  kĩ năng tự  phục vụ  sớm ngay từ  lúc nhỏ  trẻ 
càng có ý thức tự giác cao, kĩ năng tự  phục vụ bản thân ngày một thuần thục,  
nhạy bén. 
 ( Hình 6: Cho trẻ tự xúc ăn sớm nhất khi có thể)
Chính vì vậy trong các buổi họp phụ  huynh hay qua giờ đón trả  trẻ, tơi 
ln tun truyền để   phụ  huynh biếtđược việc rèn trẻ  càng sớm càng có kết 
quả  tốt. Ngay từ  khi trẻ  bắt đầu đi học nhà trẻ  cần được bố  mẹ, cơ giáo 

hướng dẫn hướng trẻ có ý thức, tạo lập các kĩ năng tự phục vụ đơn giản như:  
tự xúc ăn, tự cầm chai rót nước uống, tự lau mặt, tự đi vệ sinh biết cởi và mặc 
quần… Và khi trẻ lớn lên thêm thì gia đình, và các cơ giáo nên tích cực, kiên trì  
phát triển nhiều kĩ năng tự phục vụ khác cho trẻ sao cho phù hợp với khả năng  
của trẻ. Chứ đừng có suy nghĩ lớn lên rồi dạy. 
               ( Hình 7: Ăn bằng đũa cũng đơn giản mà)

15/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

          4.2. Xây dựng mơi trường làm việc ngay tại gia đình
Việc hướng dẫn và rèn luyện các kĩ năng tự phục vụ cho trẻ nếu chỉ có  
cơ giáo và nhà trường thì khơng thể thành cơng mà phải có sự phối hợp của các 
thành viên trong gia đình trẻ như: cha mẹ, ơng bà, anh em…
Trước tiên, tơi tun truyền với phụ  huyng về  sụ  phát triển tâm sinh lý 
lứa tuổi của trẻ, nội quy nền nếp lớp học. Trao đổi thực tế nhận thức và khả 
năng của từng cháu cho phụ huynh thấy kha năng của con mình và từ đó tìm ra  
giải pháp tốt nhất để hình thành cho con một thói quen, một nề nếp tốt.
Các thành viên trong gia đình cần tạo mọi cơ  hội cho trẻ  nhìn thấy các 
việc làm và cách thức làm việc của mình, đồng thời nên giải thích cho trẻ  về 
việc đó  (dù bé có hiểu hay khơng). Sau đó nên khuyến khích trẻ tham gia vào 
cơng việc phù hợp với khả năng.
          VD: Mẹ đang nhặt rau để nấu canh, hãy giải thích và bảo con trai cùng  
làm hộ. Sau đó mẹ  hướng dẫn bé cách nhặt rau, mặc dù có thể  trẻ  làm chưa 
khéo, làm cho rau bị dập nhưng hãy cho cháu làm để  có cơ  hội rèn luyện lịng 

u thích cơng việc cũng như các kĩ năng làm việc nhà ngay từ nhỏ. Có thể tích  
cực “nhờ  vặt” để  trẻ  có nhiều cơ  hội được làm việc thì bé mới có được kĩ 
năng. 
         Tơi trao đổi với phụ huynh về thời gian của trẻ  ở nhà, góp ý phụ huynh  
hãy ln khuyến khích trẻ tự phục vụ khơng nên làm hộ trẻ để trẻ khơng ỉ lại.  
Đồng thời tơi cũng thường xun trị chuyện với phụ huynh để nắm bắt được 
tình hình của trẻ động viên trẻ kịp thời.
        Tuy nhiên, tơi ln trao đổi với phụ huynh rằng cần tập và lặp đi lặp lại 
để trẻ hình thành thói quen, nếu khi thấy bé mệt thì khơng nên bắt ép. Có như 
vậy sự rèn luyện mới có kết quả cao.
                               ( Hình 8: Trao đổi với phụ huynh)
   5. Dạy thơng qua các hoạt động
  * Rèn trẻ trong giờ ăn
            Hoạt động ăn là hoạt động cần đến sự tự phục vục của trẻ rất nhiều,  
nhất là lại đối với trẻ  5 ­6 tuổi. Trong giờ  ăn nhiều kĩ năng tự  phục vụ  trẻ 
phải rèn luyện. Chính vì vậy, ngay từ ầu năm học tơi đã rất trú trọng trong việ 
rèn kỹ  năng tự  phục vụ  trong giờ  ăn cho trẻ. Để  trẻ  cảm thấy thoải mái, tôi 
cho trẻ  tự  phân công nhiệm vụ  cho nhau. Trẻ  tự  giác trải bạt, chuẩn bị  bàn  
ghế, tự rửa tay lau mặt, tự chia đồ dùng về bàn. Hơn nữa trẻ được tự xới cơm 
16/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

theo như cầu, tự lấy thức ăn với lượng phù hợp. Từ đó trẻ hứng thú hơn trong 
giờ  ăn. Các con tự biết nhặt cơm vãi vào khay và lau tay vào khăn, tự  biết lau  
bàn nếu có đánh rơi rớt ra bàn. Sau khi ăn xong, các con tự giác lên cất bát thìa 

đúng nơi quy định; tự giác lau miệng, lau tay và xúc miệng nước muối. Tất cả 
những kỹ năng tự phục vụ trên tơi chỉ hướng dẫn trẻ lúc đầu, về  sau chỉ quan 
sát và nhắc nhở trẻ khi trẻ qn hoặc thực hiện chưa đúng.
                              (Hình 9: Trẻ tự phục vụ trong giờ ăn)
* Rèn trẻ trong giờ ngủ
             Cũng như giờ ăn, giờ ngủ cũng là một hoạt động lý tưởng để  rèn kỹ 
năng tự  phục vụ  cho trẻ.  Ở  hoạt động này cơ chỉ  giữ  vai trị quan sát, nhắc 
nhở, trẻ kê giường của mình, lấy chăn gối, cởi bớt áo để  đi ngủ. Tơi quan sát  
thấy để  trẻ  tự  làm trẻ   ất hứng thú, có trẻ  cịn thích kê giúp bạn nữa. Sau khi 
ngủ  dậy, trẻ  cũng tự  gấp chăn gọn gàng và cất vào đúng nơi quy đinh, sau đó 
cất giường đi. Khi đó có một việc mà các bạn nữ  rất thích đó là chải tóc và 
buộc tóc cho nhau, có những trẻ có kỹ năng buộc rất khéo.
                             (Hình 10: Trẻ buộc tóc cho bạn )
* Rèn trẻ trong tiết học
           Trong các tiết học cơ ln khuyến khích động viên trẻ tự tin, mạnh dạn, 
biết hoạt động độc lập và hồn thành sản phẩm của mình. Cơ giáo là người 
dẫn dắt trẻ  hoạt động từ  đó trẻ  nắm được vai trị nhiệm vụ  của mình. Trẻ 
hứng thú tích cực hơn trong hoạt động, vận động hoạt bát nhanh nhẹn hơn, rèn  
sự  khéo léo của đơi bàn tay. Phát triển năng lực hoạt động trí tuệ, trẻ  sẽ  chủ 
động trong mọi hoạt động, khơng  ỉ  lại người khác. Biết tự  mình hồn thành 
một bức tranh theo ý tưởng của mình, một bài tập, một vai chơi. Mạnh dạn  
đưa ra ý kiến của mình về một sự vật hiện tượng.
                                       (Hình 11: Trẻ tự gấp quần áo)
* Rèn ngồi tiết học mäi lóc mäi n¬i
Phần lớn trẻ  5 tuổi tính tự  lập đã phát triển. Trẻ  thường thích tự  làm  
mọi việc, tuy nhiên các thao tác cịn vụng về, lúng túng dễ làm hỏng việc, cần  
phải có sự  hướng dẫn trẻ  trong cơng việc để  trẻ  làm đúng theo u cầu của  
người lớn. trải nghiệm cái được, cái chưa được.. Cơ giáo có thể giúp đỡ bằng 
các câu hỏi gợi ý, khuyến khích trẻ tích cực hoạt động và sử  dụng những kinh  
nghiệm sẵn có của mình vào trong q trình hoạt động. Việc làm này được lặp 

17/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

đi, lặp lại trong ngày, dần dần kĩ năng tự  phục vụ  của trẻ  càng phát triển.  
Chính vì vậy tơi đặc biệt quan tâm:
1. Cho trẻ  thường xun tập các hoạt động vừa sức: Qt dọn, xếp đồ 
dùng, đồ chơi, tưới cây, lau đồ dùng đồ chơi…
2. Cho phép trẻ tự quyết định làm mọi việc trẻ thích. Cơ là người gợi ý trẻ 
làm theo chủ điểm.
3. Để trẻ tự làm việc và quyết định giải quyết những việc có thể.
4. Giáo viên tạo điều kiện cho trẻ để trẻ cùng làm việc với cơ
Trong q trình trẻ  thực hiện cơ theo dõi, giám sát và cho trẻ  tự  giải 
quyết một số tình huống xảy ra như: có vài bạn khơng tự giác lao động, vứt rác  
khơng đúng nơi, thao tác vệ sinh khơng gọn gàng…Cơ gợi ý cho trẻ giải quyết 
bằng cách nhắc nhở lẫn nhau nhưng tuyệt đối tránh tình trạng “thủ lĩnh”. Nếu  
được bạn góp ý mà trẻ khơng xoay chuyển thì cơ mới giải quyết.
(Hình 12: Trẻ chăm sóc cây xanh)
  6. Khuyến khích, động viên trẻ, lưu ý đến thái độ khi trẻ làm việc
        Tuy việc rèn trẻ là rất cần thiết nhưng tơi ln chú ý đến thái độ của trẻ 
khi thực hiện đồng thời việc khen ngợi ln làm cho trẻ cảm thấy thoải mái và 
tự tin khi làm. Việc khen ngợi cần được xem như hành động cơng nhận trẻ đã 
hồn thành cơng việc nào đó, cho dù chúng chỉ  hồn thành  ở  mức sơ  sài nhất. 
Cụ thể tơi đưa ra những lời nhận xét tích cực sau mỗi việc mà trẻ đã làm. Tơi  
khơng bao giờ dùng những từ khen ngợi q đáng cho một hành động đơn giản. 

Thay vào đó là những lời động viên tích cực như: Hơm nay có giờ  xé dán nên  
lớp hơi bừa bộn nhưng các bạn tổ  trưởng đã rất tích cực nhắc nhở  các bạn  
gom giấy để đúng nơi quy định, cảm ơn con vì đã sắp xếp dép cho lớp, con đi 
vệ sinh đúng nơi quy định rồi đó, cảm ơn con đã cất dọn đồ chơi gọn gàng cho  
cơ, cơ rất vui khi các con giúp cơ lau sạch lá cây.
                                              ( Hình 13: Trẻ lau lá cây)
        Các hình thức tơi thường dùng để khen, tun dương những hành động tốt 
trước lớp: cho trẻ được gắn sao của mình, cuối tuần thưởng 2 phiếu bé ngoan  
cho trẻ. Những hình thức đó các tác dụng rất tích cực đối với thái độ  của trẻ 
khi làm việc.
IV/ Kết quả đạt được
Nội dung khảo sát

Đầu năm
18/19

Cuối năm


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

Tỷ  
 Đạt

lệ
%
36

36
64
43
71
90
36
43
24
19
10
62
48

Đạt

Tỷ  
lệ %

Cách lau mặt
15
42 
100 
Cách rửa tay
15
 42 100  
Cách xúc miệng
27
42   100  
Lau miệng sau khi ăn xong
18

42    100
­ Tự xúc cơm ăn, khơng kén chọn thức ăn
30
42   100  
­ Tự xếp, cất bát sau khi ăn
38
42   100  
­ Tự cởi, mặc quần áo, gấp quần áo
15
42   100  
­ Xếp hàng chờ đến lượt
18
42
100
­ Tự xếp chăn, gối sau khi ngủ dậy
10
42   100  
­ Tự kê dát giường
8
42   100  
­ Tự chải tóc ( buộc tóc)
4
42   100  
­ Tự cất ba lơ, cất giày dép
26
42   100  
­ Cách bê ghế
20
42   100  
­ Nhận   biết   các   mối   nguy   hiểm:   vật   sắc 

20
42
48
100 
nhọn, ổ điện, cháy nổ, nước nóng, bắt cóc
­ Tự nhặt rác và bỏ rác vào thùng
25
60
42
100
Qua một q trình rèn luyện cho trẻ  với các biện pháp mà tơi đã thực 
hiện cuối năm trẻ của lớp tơi đã tiến bộ lên rất nhiều, nhiều cháu có thói quen  
tự phục vụ rất tốt, cháu thích thú được giúp cơ và tự tin đề nghị với người lớn 
để trẻ được làm: Mẹ, cơ để con làm cho, con biết làm mà…, cháu chủ động và 
mong chờ được ba mẹ, cơ giáo và người lớn nhờ  giúp. Chính những điều này  
tạo nên niềm phấn khởi và u nghề hơn.
­
­
­
­

19/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

                           C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận chung
 Việc rèn kĩ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 5­6 tuổi là rất quan trọng 
và cần thiết nhằm phát triển cho trẻ tính độc lập, tính đồn kết, tính chủ động 
và phát triển tính tư  duy góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng 
và hiệu quả cơng tác giáo dục cho trẻ mầm non trong giai đoạn hiện nay. 
Để rèn kĩ năng tự phục vụ cho trẻ thì điều cần làm trước hết là cung cấp 
các kiến thức sơ  đẳng nhưng cần thiết đối với trẻ. Việc rèn kĩ năng tự  phục 
vụ  cho trẻ  phải gắn vào việc làm cụ  thể, được quan sát người lớn làm, trẻ 
được tự thực hiện để trải nghiệm. 
         Chúng ta có thể rèn kĩ năng tự phục vụ cho trẻ thơng qua nhiều hình thức  
khác nhau: thơng qua hoạt động vui chơi đặc biệt là trị chơi đóng vai theo chủ 
đề, thơng qua sinh hoạt hàng ngày, thơng qua các phương tiện truyền thơng, kể 
chuyện đọc thơ cho trẻ nghe...
        Có thể nói, có những khả năng tự phục vụ này là một điều tuyệt vời, bởi  
nó sẽ  giúp trẻ  hạnh phúc hơn, thu hút được sự  chú ý của mọi người xung  
quanh, từ  đó khuyến khích trẻ  tạo ra những cơ  hội  để  trẻ  thể  hiện mình. 
Những đứa trẻ biết tự phục vụ từ nhỏ thì nhanh nhẹn và hoạt bát, nổi trội hơn 
hẳn so với những đứa trẻ khác.
Cịn đối với trẻ mầm non rất nhiều trẻ xuất hiện tình trạng dựa dẫm, ỷ 
lại, được nng chiều một cách thái q dẫn đến khơng biết làm một số  việc 
đơn giản như khơng biết mặc quần áo, khơng biết tự đi giày, dép, khơng thích  
tự  đi mà thích được người lớn bế   ẵm… Trẻ  khơng biết cách chăm sóc bản 
thân, khơng biết giữ  gìn vệ  sinh, lười nhác khơng biết hỗ  trợ  người khác. Có 
rất nhiều ngun nhân dẫn đến tình trạng này trong đó thiếu tính tự lập là một 
ngun nhân trọng tâm nhất. Như chúng ta đã biết, trẻ em là một đối tượng khá 
nhạy cảm, nếu trẻ  em được tiếp xúc với nền giáo dục tốt thì trẻ  phát triển 
theo chiều hướng tốt. Ngược lại nếu trẻ em tiếp xúc với nền giáo dục khơng 
đúng đắn sẽ  dẫn đến các hậu quả  tiêu cực. Do đó việc giáo dục tính tự  phục  
vụ  cho trẻ  cần được áp dụng càng sớm càng tốt và là phương pháp rất quan  
trọng và cần thiết.

20/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

Tạo cho trẻ biết tự phục vụ khơng phải chỉ có hướng dẫn cho trẻ tự lo 
cho bản thân mà cịn giúp trẻ  tự  quyết định các vấn đề  của mình. Đó cũng là 
cách giúp trẻ vận động suy nghĩ, sáng tạo và tự tin tự lập trong cuộc sống.
2. Bài học kinh nghiệm
Sáng kiến “Một số  biện pháphình thành kĩ năng tự  phục vụ, góp phần  
giúp trẻ5 ­6 tuổi  tự lập trong cuộc sống” là giải pháp cải tiến, tơi đã thiết kế 
rất nhiều các hoạt động dựa trên những kinh nghiệm giảng dạy thực tế  của 
bản thân, tham khảo thêm từ đồng nghiệp và các nguồn tư liệu khác nhau. 
Qua thực tiễn đã giúp tơi rút ra một số kinh nghiệm sau:
­ Khơng được xem nhẹ  vấn đề  giáo dục thói quen tự  phục vụ  cho trẻ 
trong q trình chăm sóc và giáo dục trẻ nhà trẻ.
­ Giáo viên tránh làm thay trẻ, nên giao việc cho từng trẻ, tạo cơ hội cho 
cháu chủ động hoạt động, để cháu có trách nhiệm với cơng việc mà mình được 
giao. Cơ cần đặt niềm tin vào trẻ rằng trẻ của mình có thể làm được. Điều này 
sẽ giúp trẻ tự tin vào khả năng của mình.
­ Bằng những kinh nghiệm thực tế  trên đã chứng minh cho mọi người 
rằng: Dù là trẻ ở lứa tuổi nào đi nữa thì người lớn chúng ta cũng nên tơn trọng  
trẻ, nên u thương và gần gũi trẻ. Đó chính là điều kiện để góp phần giúp thế 
hệ  tương lai của đất nước sống có ích hơn, u lao động và u cuốc sống 
hơn.
­ Phải ln đặt cái tâm của người giáo viên lên hàng đầu: “Cơ giáo như 

mẹ hiền”. Cần tạo cho trẻ cảm nhận: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, 
“ Lớp học hạnh phúc”,  Hãy u thương trẻ như con của mình, tận tình chỉ dạy 
trẻ.
­ Khi thực hiện thì tránh nơn nóng, sợ  mất thời gian mà phải thực hiện  
kiên trì, liên tục và xun suốt.
­ Bản thân cần phải tích cực tìm tịi học hỏi, nhận thức sâu sắc những 
nội dung giáo dục và lựa chọn nội dung phù hợp đưa vào dạy trẻ lớp mình.
­ Mạnh dạn dám nghĩ, dám làm, khắc phục mọi khó khăn để  thực hiện 
thành cơng ý tưởng của mình.
­ Phát huy sức mạnh tổng hợp của nhà trường, phụ huynh cùng tồn thể 
CB – GV/NV trong cơng tác giáo dục và hình thành kĩ năng tự phục vụ cho trẻ.
­ Thiết kế, xây dựng nhiều giáo án, nhiều hoạt động tạo mọi cơ hội để 
trẻ được hình thành và rèn luyện kĩ năng tự phuc vụ.
21/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

­ Kết hợp chặt chẽ  với phụ  huynh, tạo uy tín và niềm tin đối với phụ 
huynh và đối với trẻ, đồng tâm hướng tới mục tiêu chung.
3. Kiến nghị đề xuất.
         3.1 Đối với Phịng Giáo dục và Đào tạo
­ Mở  thêm một số lớp chun đề  về  giáo dục kĩ năng sống nói riêng và  
các chun đề  khác để  cho cán bộ  ­ giáo viên được học hỏi thêm những kinh  
nghiệm chăm sóc giáo dục trẻ.
­ Tổ chức các buổi tập huấn, kiến tập về giáo dục dạy kĩ năng tự phục 
vụ cho trẻ ở các trường điểm trong huyện để giáo viên được tham gia giao lưu,  

học hỏi trau dồi thêm chun mơn.
         3.2 Đối với trường
­ Tạo điều kiện cho giáo viên đi kiến tập các tiết tốt, cũng như  tổ chức  
kiến tập ở trường để cho giáo viên nâng cao nghệ thuật tổ chức hoạt động cho 
trẻ. 
­ Tăng cường cơ sở vật chất, kinh phí để các lớp tổ chức các hoạt động 
tập thể có quy mơ, chất lượng cao.
Để  những kinh nghiệm này đạt được hiệu quả  cao hơn nữa tơi mong 
muốn có cơ hội được giao lưu trao đổi học hỏi kinh nghiệm với đồng nghiệp 
ở các trường, được tham gia nhiều lớp tập huấn về dạy  kĩ năng sống cho trẻ 
và rất mong các đồng chí trong tổ  mầm non của Phịng Giáo dục và đào tạo  
nghiên cứu bổ xung giúp tơi.
Tơi xin trân trọng cảm ơn!

22/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

HÌNH ẢNH MINH HỌA

Hình 1: Bé cất dọn đồ dùng sau khi chơi
23/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 

ổi  
tự lập trong cuộc sống

Hình 2: Bé tự lau mặt trước khi ăn cơm

Hình 3: Giờ học kỹ năng ứng xử khi bị bắt cóc

24/19


 Một số biện pháp hình thành kỹ năng tự phục vụ, góp phần cho trẻ 5  ­6 tu
 
ổi  
tự lập trong cuộc sống

HÌnh 4: Tự mình mở lắp hộp đồ dùng

Hình 5: Bảng phân cơng trực nhật của trẻ
25/19