Tiểu luận Nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở thành phố Hà Nội hiện nay

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cơng cuộc đổi mới đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo đã và đang thu
được những thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, trong quá trình đổi mới nhiều hiện
tượng, vấn đề mới cũng nảy sinh đòi hỏi phải được nhận thức và giải quyết để đưa
đất nước tiếp tục phát triển. Có vấn đề có thể cảm nhận được bằng trực giác, nhưng
có những vấn đề địi hỏi phải có sự khái qt, phân tích bằng tư duy lý luận thì mới
có thể nhận thức được. Điều đó địi hỏi người cán bộ lãnh đạo ở tất cả các cấp phải
có một trình độ lý luận nhất định, đặc biệt là cán bộ cấp xã. Sẽ là sai lầm khi cho
rằng, ở cơ sở chỉ là nơi triển khai nghị quyết của Trung ương, của cấp trên nên yêu
cầu về năng lực tư duy lý luận không cao. Thực ra, việc triển khai nghị quyết, chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ở cơ sở đòi hỏi một sự năng động sáng tạo
lớn ở đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt. Chính ở các cơ sở là nơi nảy sinh những
mâu thuẫn, những vấn đề mới rất cần được giải quyết và khái quát. Vì vậy, năng lực tư
duy lý luận có ý nghĩa hết sức to lớn đối với cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã.
Nằm ở ngoại thành của thành phố Hà Nội, huyện Ứng Hòa đang tích cực phát
triển kinh tế - xã hội địa phương. Nhưng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã
của huyện về nhiều mặt chưa đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển. Được hình
thành từ nhiều nguồn khác nhau, trưởng thành chủ yếu thông qua thực tiễn, chưa
được đào tạo về lý luận một cách có hệ thống, nên ở đội ngũ này thiếu những kiến
thức lý luận cần thiết, thiếu trình độ tư duy lý luận. Bởi vậy, trong nhận thức và chỉ
đạo thực tiễn họ thường mắc các căn bệnh giáo điều, kinh nghiệm, dẫn đến điều
hành công tác lãnh đạo, quản lý cũng như xử lý các cơng việc một cách máy móc
kém hiệu quả.

1


Do đó, “Nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ
chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa, thành phố Hà Nội hiện nay” là một địi hỏi cần
thiết.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Cho đến nay, vấn đề năng lực tư duy lý luận của người cán bộ lãnh đạo đã thu
hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học. Đã có nhiều cơng trình được cơng bố với
những mức độ thể hiện khác nhau trong đó có những cơng trình liên quan trực tiếp
đến đề tài như:
- Hồ Bá Thâm: “Nâng cao năng lực tư duy của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp
xã hiện nay”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995.
- Nguyễn Đình Trãi: “Nâng cao trình độ lý luận cho cán bộ đảng cấp cơ sở ở
nông thôn hiện nay” – 1999.
- Nguyễn Đức Quyền: “Nâng cao năng lực tư duy của đội ngũ cán bộ chủ
chốt cấp huyện ở Lạng Sơn”, Tạp chí Cộng sản điện tử, 24/12/2009.
- Phan Văn Sự: “Xây dựng đội ngũ bí thư đảng ủy xã ở Đảng bộ Hà Nội”,
Tạp chí Xây dựng Đảng điện tử, 10/1/2014.
Trên cơ sở những thành quả nghiên cứu đó, đã tạo tiền đề và điều kiện quan
trọng để tác giả thực hiện đề tài tiểu luận này.
3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài
3.1. Mục đích
Trên cơ sở tìm hiểu một số vấn đề cơ bản về năng lực tư duy lý luận với hoạt
động của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở, cũng như xuất phát từ thực trạng năng
lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa
hiện nay, tiểu luận đề xuất một số giải pháp cơ bản góp phần nâng cao hơn nữa năng
lực tư duy lý luận cho đội ngũ này.

2


3.2. Nhiệm vụ
- Tìm hiểu một số vấn đề cơ bản về năng lực tư duy lý luận và vai trị của nó
đối với cơng tác của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã.
- Phân tích thực trạng năng lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ cán bộ lãnh

đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hịa và những ngun nhân của thực trạng đó.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm từng bước nâng cao năng lực tư duy
lý luận cho cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa hiện nay.
4. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu
Tiểu luận không tìm hiểu tất cả những đối tượng cán bộ lãnh đạo, cũng khơng
tìm hiểu tất cả các phẩm chất của cán bộ lãnh đạo mà chỉ tìm hiểu về năng lực tư duy
lý luận và vai trị của nó đối với cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở nói chung, các
xã thuộc huyện Ứng Hịa nói riêng.
Cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã gồm các đồng chí là Thường trực Đảng ủy
xã.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Đề tài được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về nhận thức và công
tác cán bộ và kế thừa thành quả của các cơng trình khoa học có liên quan đã được
công bố.
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử, đề tài vận dụng phương pháp lịch sử-lơgíc, phân tích-tổng hợp, hệ thống…
6. Kết cấu
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, tiểu luận có 3 chương.

3


NỘI DUNG
Chương 1
NĂNG LỰC TƯ DUY LÝ LUẬN VÀ VAI TRỊ CỦA NĨ ĐỐI VỚI CÁN BỘ
LÃNH ĐẠO CHỦ CHỐT CẤP XÃ
1.1. Tư duy lý luận và năng lực tư duy lý luận
1.1.1. Tư duy – hình thức cao của sự phản ánh hiện thực bởi con người
Tư duy – theo Từ điển Triết học của Nxb Sự thật, 1986 – khơng phải là hệ ý

thức mà là hình thức cao của sự phản ánh tích cực thực tại khách quan. Đó là hoạt
động phản ánh ở giai đoạn cao của nhận thức. Như vậy, tư duy không phải là toàn bộ
nhận thức mà chỉ là một giai đoạn, một cấp độ cao của nhận thức.
Tư duy là sự phản ánh khái quát, gián tiếp, tích cực và sáng tạo thế giới khách
quan bởi bộ óc người. Ở giai đoạn nhận thức bằng tư duy, sự vật chủ yếu được phản
ánh một cách gián tiếp và khái quát trong các khái niệm, phán đoán và suy lý. Sức
mạnh trừu tượng hóa của tư duy là hướng vào việc tìm tịi chân lý, nắm bắt những
mối liên hệ khách quan có tính bản chất, phát hiện các quy luật chi phối sự vật, hiện
tượng. Tùy theo từng lĩnh vực thực tiễn lịch sử - xã hội, từng phương diện và cấp độ
phản ánh mà tư duy được nhìn nhận từ những góc độ khác nhau. Chẳng hạn về loại
hình thì có tư duy kinh tế, tư duy chính trị, tư duy văn hóa...; về hình thức thể hiện
thì có tư duy khoa học, tư duy kinh nghiệm và tư duy lý luận; về phương pháp có tư
duy siêu hình và tư duy biện chứng...
1.1.2. Bản chất của tư duy lý luận
Tư duy kinh nghiệm và tư duy lý luận là những cấp độ khác nhau của tư duy
con người. Việc phân định giữa tư duy lý luận và tư duy kinh nghiệm có ý nghĩa
quan trọng về lý luận cũng như về thực tiễn. Bởi vì, về thực chất, quá trình đổi mới
tư duy ở nước ta nói chung, việc nâng cao năng lực tư duy lý luận cho cán bộ lãnh

4


đạo chủ chốt nói riêng, trước hết và chủ yếu là nhằm khắc phục kiểu tư duy kinh
nghiệm và xây dựng kiểu tư duy lý luận khoa học.
Tư duy kinh nghiệm: là trình độ tư duy mới chỉ dừng lại ở việc mơ tả những
thuộc tính, đặc điểm, những mối liên hệ và quan hệ của các sự vật nhiều hơn là đi
sâu phân tích và khái qt để tìm ra bản chất và quy luật của chúng.
Tư duy lý luận: là quá trình phản ánh hiện thực một cách gián tiếp mà ở đó
chủ thể tư duy sử dụng ngơn ngữ và các hình thức tư duy để phân tích, tổng hợp,
khái quát các tài liệu cảm tính nhằm phản ánh các thuộc tính, các mối liên hệ có tính

bản chất, quy luật của các sự vật, hiện tượng. Về thực chất, tư duy lý luận là hoạt
động của trí tuệ con người theo các quy luật của nhận thức để nắm được những
thuộc tính căn bản của sự vật, hiện tượng, những mối liên hệ cơ bản giữa chúng, để
ngày càng hiểu sâu bản chất của sự vật, hiện tượng, thấy được mâu thuẫn và chiều
hướng phát triển của chúng. Do đó, tư duy lý luận chính là trình độ phát triển cao
của năng lực tư duy con người.
1.1.3. Khái niệm về năng lực tư duy lý luận
Năng lực tư duy lý luận là tổng hợp các phẩm chất trí tuệ của chủ thể đáp ứng
yêu cầu phát hiện, nhận thức nhanh, nhạy, đúng đắn đối với hiện thực ở trình độ lý
luận, nhờ vậy có những đề xuất cụ thể, sắc bén, sáng tạo, thiết thực góp phần nâng
cao hiệu quả hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người.
Năng lực tư duy lý luận được cấu thành từ nhiều yếu tố, trong đó có ba loại
yếu tố cơ bản là năng lực ghi nhớ - tái hiện; năng lực trừu tượng - khái quát hóa;
năng lực liên tưởng - suy luận. Trong đó, trừu tượng hóa - khái qt hóa là năng lực
trí tuệ cơ bản nhất của tư duy con người. Chính vì thế mà trong nghiên cứu xã hội,
Các Mác đặc biệt đề cao sức mạnh không thể thay thế bằng kính hiển vi hay phản
ứng hóa học được của tư duy – đó là “sức mạnh trừu tượng hóa”.

5


Từ khía cạnh cấu trúc của nó, có thể xem năng lực tư duy lý luận là tổng hợp
những khả năng lưu giữ và tái hiện, trừu tượng hóa và khái qt hóa, liên tưởng và
suy luận trong q trình phản ánh, phát triển tri thức và vận dụng chúng vào hoạt
động sáng tạo của chủ thể tư duy. Nếu khơng có các khả năng đó thì tư duy khơng
tồn tại với tư cách là tư duy.
Năng lực tư duy lý luận là sự phát triển cao của năng lực tư duy con người.
Năng lực tư duy lý luận không chỉ được biểu hiện ở sự hiểu biết lý luận mà còn ở
phương pháp tiếp cận thực tiễn.
1.1.4. Những yếu tố ảnh hưởng tới năng lực tư duy lý luận

Tác động về mặt sinh học đối với năng lực tư duy lý luận:
Cơ sở sinh học của tư duy là bộ não. Năng lực tư duy trước hết phụ thuộc vào
đặc tính bẩm sinh do cấu tạo thần kinh trung ương ở từng người. Sinh học hiện đại,
nhất là sinh học phân tử đã xác định được rằng, khả năng trí tuệ của con người có cơ
sở từ yếu tố bẩm sinh, di truyền, từ hệ thần kinh... Từ thế kỷ XIX, khi bàn đến năng
lực tư duy của con người, Ăngghen cũng đã cho rằng tư duy lý luận là một đặc tính
bẩm sinh do năng lực mà có.
Tác động về mặt xã hội đến năng lực tư duy lý luận:
Cơ sở xã hội ảnh hưởng tới năng lực tư duy lý luận bao gồm nhiều yếu tố có
quan hệ biện chứng với nhau, tác động bổ sung cho nhau tạo thành hệ thống:
Thứ nhất, quá trình giáo dục, đào tạo, quá trình tự học tập, rèn luyện một cách
tự giác để nâng cao trình độ tri thức, trí tuệ của chủ thể có ảnh hưởng trực tiếp, đóng
vai trò quyết định đến năng lực tư duy lý luận của con người.
Thứ hai, môi trường kinh tế - xã hội, chính trị - xã hội, nền tảng văn hóa, khoa
học của xã hội có ảnh hưởng quan trọng đến năng lực tư duy lý luận của con người.

6


Thứ ba, hoạt động thực tiễn là yếu tố cơ bản ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực
tư duy lý luận của con người.
Thứ tư, nhu cầu và lợi ích là những yếu tố hình thành thái độ, động cơ cho
mọi hoạt động của con người, trong đó có hoạt động rèn luyện để hình thành và phát
triển năng lực tư duy lý luận. Đạo đức là yếu tố thôi thúc hoặc ản trở con người học
tập, tu dưỡng để có được năng lực nói chung và năng lực tư duy lý luận nói riêng.
Thứ năm, xu thế hội nhập, tồn cầu hóa, quốc tế hóa, bùng nổ thơng tin tác
động to lớn đến tư duy của cả một dân tộc và từng con người cụ thể. Trên cơ sở đó
tác động tới năng lực tư duy lý luận.
Đây là các yếu tố cơ bản, cả về mặt tự nhiên và xã hội, có ảnh hưởng đến năng
lực tư duy lý luận. Xét theo thời gian thì cơ sở sinh học có trước cơ sở xã hội của tư

duy. Nhưng năng lực tư duy chỉ được hình thành trên sự thống nhất giữa hai cơ sở
đó. Nếu khơng có hoạt động thực tiễn thì con người khơng thể hình thành, củng cố
và phát triển năng lực tư duy. Cơ sở sinh học tạo điều kiện và tiền đề cho cơ sở xã
hội, nhưng đến lượt mình, cơ sở xã hội lại trở thành điều kiện, môi trường không thể
thiếu cho cơ sở sinh học phát huy tác dụng và không ngừng phát triển.
1.2. Năng lực tư duy lý luận đối với hoạt động của cán bộ lãnh đạo chủ
chốt cấp xã
1.2.1. Thực chất hoạt động lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp xã
Trước hết, cần phân biệt giữa lãnh đạo và quản lý. Lãnh đạo nhằm mục tiêu
định hướng chung, còn quản lý là tổ chức sắp xếp, chỉ đạo các hoạt động theo một
trật tự nhất định
Nội dung của lãnh đạo là đề ra chủ trương đường lối chung, phương hướng
triển khai, thực hiện đường lối, kiểm tra việc thực hiện và bổ sung sữa chữa, phát
triển đường lối theo yêu cầu của thực tiễn. Nội dung của quản lý là xây dựng các
phương án, mơ hình với những chỉ tiêu, kế hoạch cụ thể, xây dựng mối quan hệ giữa
7


các đối tượng quản lý, giữa chủ thể với đối tượng quản lý một cách hợp lý nhằm đạt
hiệu quả cao trong tổ chức thực hiện.
Về phương pháp, lãnh đạo tác động đến đối tượng bằng động viên, thuyết
phục là chính, bằng uy tín và nghệ thuật người lãnh đạo tác động đến niềm tin, tính
tự giác của con người. Còn quản lý tác động đến đối tượng bằng mệnh lệnh có tính
chất bắt buộc.
Trên đây là một số tiêu chí (ở mức độ tượng trưng) so sánh giữa một nhà lãnh
đạo và một nhà quản lý:
Tiêu chí

Lãnh đạo

Quản lý

Bản chất

Thay đổi

Ổn định

Tập trung

Lãnh đạo con người

Quản lý cơng việc

Có

Người đi theo

Cấp dưới/Nhân viên

Tìm kiếm

Tầm nhìn

Mục tiêu

Mức độ cụ thể

Định hướng

Lên kế hoạch cụ thể

Quyền lực

Uy tín cá nhân

Quyền lực chuẩn tắc

Tác động đến

Trái tim

Trí óc

Năng lượng

Đam mê

Điều khiển

Mức độ năng động Chủ động đi trước

Bị động, phòng vệ

Thuyết phục

“Bán” ý tưởng

“Bảo” người khác làm theo

Phong cách

Chuyển đổi tâm lý con người

Áp đặt tâm lý con người

Trao đổi

Niềm hăng say làm việc

Tiền – Cơng việc

Rủi ro

Chấp nhận – tìm kiếm rủi ro

Tối thiểu hóa rủi ro

Nguyên tắc

Phá bỏ nguyên tắc

Lập ra nguyên tắc

Xung đột

Sử dụng xung đột

Tránh xung đột

Định hướng

Đường mới

Đường đã có

Đổ lỗi

Nhận lỗi về mình

Đổ lỗi cho người khác

8


Tùy thuộc vào từng hoàn cảnh cụ thể mà chủ thể lãnh đạo phải thực hiện chức
năng quản lý, chủ thể quản lý đảm nhận chức năng lãnh đạo. Lãnh đạo và quản lý có
đặc trưng riêng, khơng nên xóa nhịa nhưng cũng khơng nên tách biệt hồn tồn.
Trong chừng mực, lãnh đạo và quản lý đan xen vào nhau, hòa hợp và bổ sung cho
nhau để đạt được hiệu quả trong cơng tác.
Hoạt động lãnh đạo có nhiều khâu, mặt hiện hữu của năng lực lãnh đạo là tổ
chức thực hiện các quyết định còn cái ẩn dấu bên trong là năng lực tư duy lý luận.
Tất nhiên, trong tổ chức thực hiện cũng phải có năng lực tư duy nhất định. Hoạt
động của chủ thể lãnh đạo về bản chất là có sự giống nhau ở các cấp, nhưng có sự
khác nhau về hình thức, mức độ, phạm vi và lĩnh vực hoạt động.
Trong hệ thống hành chính bốn cấp ở nước ta hiện nay (Trung ương; tỉnh,
thành phố trực thộc Trung ương; quận, huyện, thị xã; xã, phường, thị trấn), cấp xã có
vai trị quan trọng xét trên nhiều phương diện của đời sống xã hội cũng như trong
mối quan hệ nhiều chiều của sự phát triển. Cấp xã là cầu nối giữa Nhà nước, các tổ
chức và cá nhân trong xã hội, đại diện cho Nhà nước, nhân danh Nhà nước để thực

thi quyền lực nhà nước, triển khai, tổ chức thực hiện những chủ trương, chính sách
và pháp luật của Đảng và Nhà nước. Cán bộ lãnh đạo cấp xã là người trực tiếp tổ
chức thực hiện các quy định, quyết định của Nhà nước, giải quyết những yêu cầu,
thắc mắc, bức xúc của dân. Đồng thời cũng là những người trực tiếp thu nhận, lắng
nghe, tiếp thu các ý kiến, những đề xuất, kiến nghị của nhân dân. Do vậy, cán bộ chủ
chốt cấp xã có vai trị hết sức quan trọng trong sự nghiệp đổi mới nước ta hiện nay.
Là người sâu sát với dân, cùng chung sống hàng ngày với dân, hiểu dân, am
hiểu những phong tục, tập quán, truyền thống của địa phương hơn cả, nên cán bộ
lãnh đạo chủ chốt cấp xã phải giải quyết các công việc đa dạng, phức tạp của dân,
sao cho không trái pháp luật, nhưng có hiệu quả cao nhất. Điều đó địi hỏi ở đội ngũ
này, một mặt phải nắm chắc, hiểu sâu đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và

9


Nhà nước; mặt khác phải tường tận tình hình thực tế của đị phương về mọi mặt và
xu hướng vận động của tình hình đó. Đồng thời họ cịn phải biết huy động sức mạnh
của quần chúng. Đó chính là những điều kiện cần thiết để cán bộ lãnh đạo chủ chốt
cấp xã xây dựng được các quyết định, chương trình, kế hoạch vừa phù hợp với thực
tiễn cơ sở vừa là sự cụ thể hóa sinh động, sáng tạo chủ trương, đường lối, chính sách
của Trung ương.
1.2.2. Vai trị của năng lực tư duy lý luận đối với cán bộ lãnh đạo chủ chốt
cấp xã
Năng lực tư duy lý luận có vai trị quan trọng trong tồn bộ hoạt động của cán
bộ lãnh đạo nói chung và cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã nói riêng. Xét ở góc độ
nhận thức nói chung, năng lực tư duy lý luận của người cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp
xã bao gồm những nội dung cơ bản sau:
Một là, năng lực xác lập tri thức đúng đắn về sự vật. Đó là khả năng tiếp thu lý
luận, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chỉ thị
của cấp trên, khả năng phát hiện những vấn đề mới, khả năng tổng kết thực tiễn, học

tập và vận dụng kinh nghiệm thực tiễn.
Hai là, năng lực xác lập quan hệ giữa các tri thức đã thu nhận được để phản
ánh đúng sự vật trong quá trình vận động, phát triển. Đây là khả năng liên kết các
loại tri thức ở các lĩnh vực, các nghành nghề, chuyên môn khác nhau thành một tổng
thể ở mức độ khái quát cao, gồm nhiều vấn đề, trên nhiều lĩnh vực và phạm vi rộng
để tác động vào thực tiễn đảm bảo sự phù hợp với địa phương.
Ba là, năng lực hiện thực hóa tri thức thơng qua hoạt động thực tiễn. Là năng
lực vận dụng, cụ thể hóa đường lối, chính sách của Đảng, chỉ thị của cấp trên một
cách thiết thực, sáng tạo trên địa bàn mình phụ trách.
Bốn là, năng lực phát triển tri thức. Đó là khả năng phất triển những tri thức
nhằm phù hợp với sự phát triển của thực tiễn. Vận dụng sáng tạo tri thức vào thực
10


tiễn, tổng kết những vấn đề nảy sinh từ địa phương để kiến nghị lên cấp trên, góp
phần vào bổ sung, phát triển, hồn thiện chủ trương, đường lối, chính sách và lý
luận.
Tùy vào yêu cầu, nhiệm vụ hoạt động thực tiễn, vị trí, vai trị mà chủ thể đảm
nhận mà những năng lực này được thể hiện cụ thể khác nhau, ở các chủ thể khác
nhau.
Xét ở góc độ hoạt động thực tiễn, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thực tiễn,
vai trò, chức năng mà cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã đảm nhận, năng lực tư duy lý
luận của họ được thể hiện ở những khía cạnh cụ thể sau đây:
Một là, năng lực hiểu biết sâu sắc, đúng bản chất mọi chủ trương, đường lối,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chỉ thị của cấp trên.
Hai là, năng lực nắm bắt, xử lý thông tin để ra được các quyết định đúng đắn,
kịp thời nhằm giải quyết các vấn đề liên quan trên địa bàn xã để phát triển kinh tế xã hội, xây dựng chính quyền, giữ vững an ninh trật tự địa phương...
Ba là, năng lực thuyết phục, tập hợp quần chúng, cán bộ cấp dưới tổ chức thực
hiện các quyết định cũng như năng lực đề xuất được các phương án tốt nhất thực
hiện các quyết định mà người cán bộ phụ trách.

Bốn là, năng lực tổng kết việc thực hiện các quyết định trên địa bàn xã một
cách có lý luận.
Với những đặc trưng cơ bản đó, rõ ràng năng lực tư duy lý luận đóng vai trị
hết sức to lớn, là một trong những yếu tố quan trọng nhất đảm bảo cho hoạt động của
cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã đạt hiệu quả tối ưu.
Vai trò chủ yếu của năng lực tư duy lý luận đối với hoạt động của cán bộ chủ
chốt cấp xã trong giai đoạn hiện nay:

11


- Nâng cao khả năng nhận thức sâu sắc bản chất cách mạng và khoa học của
chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhận thức đúng đường lối của Đảng,
chính sách pháp luật của Nhà nước, chỉ thị của cấp trên và những tri thức khoa học
khác.
- Nâng cao năng lực nhận thức thực tiễn và vận dụng sáng tạo lý luận, chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, chỉ thị cấp trên
trong việc đề ra những quyết định cụ thể trên địa bàn xã.
- Nâng cao năng lực xử lý thông tin để trên cơ sở đó đưa ra được các quyết
định đúng đắn, chính xác, kịp thời phù hợp với thực tiễn xã mà cán bộ phụ trách.
- Nâng cao năng lực tổng kết thực tiễn.
- Nâng cao năng lực dự báo, định hướng trong hoạt động lãnh đạo của cán bộ
chủ chốt cấp xã.

12


Chương 2
THỰC TRẠNG NĂNG LỰC TƯ DUY LÝ LUẬN CỦA CÁN BỘ LÃNH ĐẠO
CHỦ CHỐT CẤP XÃ HUYỆN ỨNG HÒA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

2.1. Thực trạng năng lực tư duy lý luận của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp
xã huyện Ứng Hịa
Ứng Hịa là huyện nằm ở phía nam thành phố Hà Nội. Phía bắc giáp các
huyện Thanh Oai và Chương Mỹ, phía tây giáp huyện Kim Bảng của tỉnh Hà Nam,
phía tây giáp sơng Đáy ngăn cách với huyện Mỹ Đức, phía đơng giáp huyện Phú
Xun. Huyện có diện tích 186,37 km2 ,dân số 191.700 người, mật độ 1.044
người/km2, gồm 28 xã và một thị trấn là Vân Đình, Cao Thành, Đại Cường, Đại
Hùng, Đội Bình, Đơng Lỗ, Đồng Tân, Đồng Tiến, Hoa Sơn, Hòa Lâm, Hòa Nam,
Hòa Phú, Hòa Xá, Hồng Quang, Kim Đường, Liên Bạt, Lưu Hoàng, Minh Đức, Phù
Lưu, Phương Tú, Quảng Phú Cầu, Sơn Công, Tảo Dương Văn, Trầm Lộng, Trung
Tú, Trường Thịnh, Vạn Thái, Viên An, Viên Nội.
Ứng Hịa là huyện thuần nơng với xuất phát điểm trong phát triển kinh tế còn
thấp. Những năm qua huyện đã có bước phát triển cơ bản, tuy nhiên so với yêu cầu
phát triển thì địa phương đã và đang đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết. Để làm được
điều đó, vai trị của lãnh đạo trước hết là của lãnh đạo chủ chốt cấp xã (toàn bộ Ban
thường vụ Đảng bộ xã) là rất quan trọng.
Đội ngũ này bao gồm 87 người trong đó có 13,8% là cán bộ nữ. Tất cả đều đã
được chuẩn hóa đáp ứng u cầu trình độ của Nhà nước. Trong đó, 100% có trình độ
trung cấp lý luận chính trị, 85 người có trình độ đại học, cịn lại đều đạt trình độ cao
đẳng, trung cấp.
Năng lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa
hiện nay tương đối đồng đều và đã đạt tới một trình độ nhất định. Được biểu hiện ở

13


sự hiểu biết lý luận, ở phương pháp tiếp cận các vấn đề thực tiễn, cũng như khả năng
xử lý các tình huống trong cơng tác chun mơn và cuộc sống hằng ngày.
Năng lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ chủ chốt này có những mặt mạnh
sau:

Thứ nhất, nắm bắt được về cơ bản bản chất cách mạng và khoa học của chủ
nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên. Vì vậy, có sự nhạy
cảm chính trị và bản lính chính trị vững vàng. Khả năng đó được nâng lên thành
năng lực định hướng chính trị đúng đắn trong hoạt động nhận thức và tổ chức thực
tiễn tại cơ sở.
Thứ hai, biết cụ thể hóa một cách sáng tạo đường lối của Đảng, chỉ thị của cấp
trên vào việc xây dựng các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội cụ thể ở
địa phương. Cùng với đó là khả năng phát hiện đúng tiềm năng, đưa ra các chủ
trương phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với điều kiện cơ sở địa phương, từ đó xác
định đúng hướng phát triển.
Thứ ba, đã ra được các quyết định đúng đắn, kịp thời, chính xác và đề xuất
được các phương án tối ưu để thực hiện các quyết định này một cách hiệu quả, thiết
thực phù hợp với điều kện thực tế của cơ sở.
Thứ tư, đã bước đầu tổng kết được thực tiễn việc thực hiện các chủ trương của
Đảng, chính sách của Nhà nước trên địa bàn cơ sở mang tính chất lý luận.
Thứ năm, đã bước đầu dự báo đúng xu hướng phát triển kinh tế - xã hội của cơ
sở. Trên cơ sở đó đội ngũ này đã đề ra được những phương hướng đúng cho phát
triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.
Với những ưu điểm này, kết hợp với quá trình học tập và tự rèn luyện trong
thực tiễn công tác, năng lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp

14


xã ở huyện Ứng Hịa đã có một sự tiến triển nhất định đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa
cán bộ.
Việc đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hịa đã đạt chuẩn hóa về
cán bộ nhưng phần lớn là được đào tạo bằng hình thức bổ túc, học tại chức nên có
hạn chế về chất lượng. Khơng nhỏ trong số đó cịn là sản phẩm của nền giáo dục và

đào tạo trong môi trường kinh tế - xã hội trước đổi mới (1986) với tất cả những ưu
điểm cũng như hạn chế khuyết tật của cơ chế quản lý tập trung, quan liêu, bao cấp...
Một mặt, những kiến thức văn hóa, khoa học của đội ngũ này trở nên lạc hậu trước
sự biến đổi và đòi hỏi của hiện thực. Mặt khác, tri thức mới được cập nhật của đội
ngũ này còn hổng và thiếu nhất là trong thời đại bùng nổ thông tin. Đây là một thực
tế hiển nhiên mà mỗi cán bộ cần nhận thức để khắc phục. Chính đây là nguyên nhân
dẫn đến những hạn chế sau đây:
Thứ nhất, mặc dù đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hịa
đã có năng lưc tư duy lý luận nhưng mức độ đạt được còn thấp so với yêu cầu đẩy
mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trên địa bàn.
Thứ hai, do đặc điểm trưởng thành từ thực tiễn là chính khơng qua đào tạo bài
bản. Do đó, trong tổ chức chỉ đạo thực hiện nghị quyết, chỉ thị của cấp trên ở đội ngũ
này còn biểu hiện của bệnh giáo điều, dập khn, máy móc, kinh nghiệm chủ nghĩa.
Thứ ba, trong hoạt động lãnh đạo của mình, đội ngũ này còn nặng về triển
khai nghị quyết, chưa coi trọng đúng mức khâu tổng kết thực tiễn để phát hện những
vấn đề mới nảy sinh và kiến nghị cấp trên giải quyết. Một số kết luận từ tổng kết
thực tiễn còn mang nặng tính chủ quan hạn chế ở tính lý luận.
Thứ tư, năng lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện
Ứng Hòa còn chịu ảnh hưởng tiêu cực của tư duy tiểu nông. Điều này được thể hiện
tập trung ở tâm lý bất phục nhau và đặc biệt là tư tưởng thỏa mãn, dừng lại, lười suy
nghĩ, ít rèn luyện ở khơng ít người. Đi liền với đó là ảnh hưởng tiêu cực của tư tưởng
15


phong kiến. Đó là tư tưởng đẳng cấp, gia trưởng, sự phục tùng tuyệt đối, lối suy nghĩ
khôn sáo, thụ động, xi chiều, lấy uy tín, chức vụ thay thế cho sự chứng minh khoa
học, ít có ý kiến khác, ngại tranh luận....
Một biểu hiện yếu kém khác trong năng lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ
này là năng lực tư duy logic – biện chứng còn nhiều hạn chế. Do đó, năng lực chỉ
đạo điều phối các đơn vị, các ban ngành, đồn thể cịn chưa nhịp nhàng, hợp lý, hiệu

quả chưa cao và chưa xác định đúng trọng tâm, trọng điểm.
Những hạn chế này chứng tỏ tư duy lý luận của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp
xã ở huyện Ứng Hòa còn bất cập với thực tiễn địa phương cũng như yêu cầu của
nhiệm vụ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa của địa phương.
Trên đây là những mặt mạnh và hạn chế cơ bản về năng lực tư duy lý luận của
đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa hiện nay. Vậy đâu là
nguyên nhân của thực trạng này?
2.2. Những nguyên nhân chủ yếu về thực trạng năng lực tư duy lý luận
của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa
Đội ngũ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hịa có được những mặt mạnh
về năng lực tư duy lý luận là do ở đây họ có trình độ học vấn, chuyên môn khá cao,
đều đã được chuẩn hóa đáp ứng yêu cầu của Nhà nước đặt ra: 100% có trình độ
trung cấp lý luận chính trị, 85 người có trình độ đại học, cịn lại đều đạt trình độ cao
đẳng, trung cấp. Cùng với đó là sự tự giác phấn đấu và sự đổi mới phương thức, nội
dung đào tạo cán bộ, về chuẩn hóa cán bộ, sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng.
Những nguyên nhân chủ yếu về sự yếu kém của năng lực tư duy lý luận của
cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa.
Thứ nhất, do ảnh hưởng của điều kiện kinh tế xã hội:

16


- Điều kiện kinh tế - xã hội có ảnh hưởng trực tiếp, tiêu cực lâu dài đối với tư
duy của cán bộ, đảng viên và nhân dân ta cũng như đối với tư duy của đội ngũ cán
bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa trước hết là cơ chế tập trung quan liêu
bao cấp đã được thực hiện và duy trì một thời gian dài ở nước ta.
- Nền sản xuất nhỏ với chế độ cơng xã nơng thơn tồn tại hàng nghìn năm ở
nước ta đã ảnh hưởng tiêu cực đến phong cách và trình độ tư duy của con người Việt
Nam. Ngồi ra, chế độ phong kiến trì trệ, bảo thủ cùng với các quan hệ xã hội lạc
hậu của nó đã tồn tại lâu dài với ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng Nho giáo, chế độ

thực dân với sự kìm hãm mọi mặt nước ta trước đây rõ rang là sự cản trở lớn đối sự
hình thành và phát triển năng lực tư duy lý luận của cán bộ, đảng viên và nhân dân
ta.
- Còn là do các điều kiện tiêu cực của nền kinh tế nhiều thành phần vận hành
theo cơ chế thị trường đã ảnh hưởng to lớn đến năng lực tư duy lý luận của đội ngũ
cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa.
Hai là, do các nguyên nhân chủ quan:
- Về cơ chế tổ chức và chính sách cán bộ, việc quy hoạch, giáo dục – đào tạo
và sử dụng cán bộ còn nhiều hạn chế và bất cập.
- Đời sống của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hịa cịn
nhiều thiếu thốn, khó khăn.
- Đội ngũ cán bộ này được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau; phần lớn là
những người khơng có điều kiện học tập trọn vẹn, có hệ thống.
- Trình độ lý luận hạn chế và ý thức tự học tập, rèn luyện nâng cao trình độ về
mọi mặt của đội ngũ này chưa thật cao là nguyên nhân chủ yếu của sự hạn chế về
năng lực tư duy lý luận của họ.

17


- Hạn chế và yếu kém về năng lực tư duy lý luận cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp
xã ở huyện Ứng Hịa cịn do ảnh hưởng từ chính môi trường công tác của họ.
- Sự sa sút về đạo đức xã hội và đạo đức của một số cán bộ, đảng viên đã ảnh
hưởng tới năng lực công tác nói chung, tới việc rèn luyện, trau dồi năng lực tư duy lý
luận nói riêng của họ.
Trên đây là những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự yếu kém và hạn chế về
năng lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng
Hịa hiện nay. Những ngun nhân này khơng tồn tại biệt lập, tách rồi nhau. Chúng
tồn tại đan xen, tác động ảnh hưởng đến nhau và chính sự cộng hưởng, tương tác
tổng hợp ấy đã cản trở sự phát triển, thậm trí là làm suy yếu năng lực tư duy lý luận

của đội ngũ cán bộ này.
2.3. Những yêu cầu cụ thể đặt ra đối với việc nâng cao năng lực tư duy lý
luận của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa trong giai đoạn
hiện nay
Thứ nhất, tiếp tục nâng cao năng lực tổng kết thực tiễn cho cán bộ lãnh đạo
chủ chốt cấp xã. Đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, hòa mình vào thực tiễn, tăng cường
tổng kết thực tiễn một cách nghiêm túc và thiết thực để chỉ đạo lại thực tiễn vừa là
địi hỏi vừa là điều kiện, mơi trường tốt nhất để người cán bộ lãnh đạo nâng cao năng
lực tư duy lý luận cho mình.
Thứ hai, nâng cao năng lực nắm bắt bản chất đích thực của chủ nghĩa Mác –
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên và năng lực vận dụng lý luận đó
để hoạch định các phương hướng, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với
thực tế địa phương. Cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã với cương vị và trọng trách của
mình phải nắm vững chủ trương của Đảng, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên từ đó đề
ra chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với địa phương. Thực tế
18


đòi hỏi phải nâng cao nâng cao năng lực về mọi mặt cho đội ngũ cán bộ này, trước
hết là năng lực tư duy lý luận.
Thứ ba, nâng cao năng lực thuyết phục, tập hợp, động viên cán bộ cấp dưới và
quần chúng nghiên cứu tốt chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước
cũng như các chủ trương chính sách của cấp trên để phát triển kinh tế - xã hội. Cán
bộ lãnh đạo chủ cấp xã phải trau dồi năng lực thuyết phục, tập hợp, động viên quần
chúng trong điều kiện mới với hình thức và bước đi phù hợp nhằm thúc đẩy kinh tế xã hội ở địa phương phát triển mạnh mẽ. Muốn làm được điều đó, cán bộ lãnh đạo
chủ chốt cấp xã phải không ngừng trau dồi phẩm chất đạo đức cách mạng và năng
lực tư duy lý luận.
Thứ tư, tiếp tục nâng cao trình độ học vấn, trình độ chun mơn nghiệp vụ,
khả năngnắm bắt và xử lý thông tin một cách nhanh chóng, chính xác, kịp thời cho

cán bộ lãnh đạoc hủ chốt cấp xã.

19


Chương 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TƯ DUY LÝ LUẬN CỦA ĐỘI
NGŨ CÁN BỘ LÃNH ĐẠO CHỦ CHỐT CẤP XÃ Ở HUYỆN ỨNG HÒA,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
3.1. Trau dồi và rèn luyện phương pháp tư duy biện chứng duy vật cho
cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa
Đây là một trong những giải pháp chủ yếu và quan trọng nhất để nâng cao
năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo nói chung, cán bộ lãnh đạo cấp
xã nói riêng. Bởi vì, nắm vững và thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện phương pháp
tư duy biện chứng duy vật là yêu cầu bắt buộc với tất cả mọi người, dù hoạt động
trong bất cứ lĩnh vực gì.
Phương pháp tư duy biện chứng duy vật là công cụ sắc bén giúp con người
nhận thức đúng đắn hiện thực, khách quan, đi sâu vào bản chất sự vật, phát hiện ra
các quy luật vận động nội tại và chiều hướng phát triển tất yếu của nó. Trau dồi và
rèn luyện phương pháp tư duy biện chứng duy vật bằng con đường học tập các môn
khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các mơn khoa học khác. Mặt khác,
phải vận dụng lý luận vào thực tiễn, đó là việc rèn luyện qua thực tiễn hoạt động
lãnh đạo, chỉ đạo thực tiễn trên địa bàn.
Học tập để nắm vững và vận dụng sáng tạo, hiệu quả phương pháp tư duy biện
chứng duy vật là một quá trình lâu dài, gian khổ. Thiếu phẩm chất, nhân cách, năng
lực cá nhân và thiếu sự tu dưỡng thường xuyên của mỗi người thì, khó mà nắm vững
và vận dụng được phương pháp ấy, khó có thể vươn lên những nấc thang cao hơn
của trí tuệ trong thời đại khoa học – công nghệ ngày nay.
3.2. Tăng cường tổng kết thực tiễn và đổi mới phương pháp tổng kết thực
tiễn

20


Tổng kết thực tiễn là quá trình bằng tư duy khoa học với phương pháp duy vật
biện chứng để phân tích, đánh giá, khái quát thực tiễn nhằm rút ra những bài học chỉ
đạo hoạt động thực tiễn cũng như lý luận tiếp theo. Trên cơ sở đó nâng cao năng lực
tư duy lý luận. Tổng kết thực tiễn là biện pháp quan trọng trực tiếp góp phần nâng
cao năng lực tư duy lý luận thể hiện trên các mặt sau:
- Tổng kết thực tiễn trực tiếp góp phần hồn thiện phương pháp tư duy biện
chứng duy vật.
- Tổng kết thực tiễn góp phần mài sắc tư duy lý luận, làm cho nó mềm dẻo,
năng động, phản ánh kịp thời và sáng tạo sự vận động, biến đổi của thực tiễn.
Để tổng kết thực tiễn ở cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hịa có
hiệu quả cần nâng cao cho họ năng lực tiếp cận và xử lý thơng tin; năng lực lựa chọn
vấn đề có tình huống cần tổng kết; năng lực vận dụng thế giớ quan duy vật và
phương pháp biện chứng vào phân tích, đánh giá, khái quát những vấn đề thực tiễn
cần tổng kết. Đặc biệt, khi tổng kết thực tiễn họ phải biết rút ra được những bài học
kinh nghiệm có tính phổ biến, tính khái qt cao, có giá trị chỉ đạo thực tiễn tiếp
theo.
Tổng kết thực tiễn muốn đi tới kết quả cần phải tuân thủ các bước sau đây:
- Lựa chọn đúng vấn đề có tình huống nảy sinh từ thực tiễn để tổng kết.
- Điều tra khảo sát lấy thông tin liên quan tới vấn đề cần tổng kết.
- Tổ chức tập hợp lực lượng để phân tích đánh giá khái quát rút ra kết luận.
- Tổ chức vận dụng các bài học kinh nghiệm được rút ra vào thực tiễn.
3.3. Tiếp tục đổi mới công tác đào tạo, bố trí, sử dụng, đãi ngộ cán bộ
đồng thời phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ lãnh
đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hòa

21

Việc chuẩn hóa đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt nói chung và cấp xã nói
riêng là địi hỏi khách quan. Điều này xuất phát từ thực trạng đội ngũ cán bộ này
cũng như yêu cầu của Đảng và Nhà nước hiện nay.
Do vai trò đặc biệt của cấp xã nên cần có chính sách bố trí, đãi ngộ công khai,
hợp lý thỏa đáng để cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng Hịa tồn tâm,
tồn ý cho công viêc lãnh đạo sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Việc đào tạo cán bộ phải gắn liền với việc bố trí sử dụng và đãi ngộ hợp lý nếu
khơng rất khó nói tới việc phát triển năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ này.
Phải có chính sách cụ thể để một mặt động viên tính tích cực, chủ động, sáng
tạo của đội ngũ cán bộ này trong rèn luyện, trau dồi năng lực tư duy lý luận. Mặt
khác, cần kiên quyết loại bỏ những cán bộ không chịu rèn luyện, học tập nâng cao
năng lực công tác. Phải xem đây là tiêu chí quan trọng để quy hoạch và đề bạt cán
bộ.
Để giải pháp này được thực hiện có hiệu quả trên thực tế, ngồi việc định
hướng tư tưởng và sự nỗ lực phấn đấu vươn lên trong học tập và rèn luyện về mọi
mặt của mỗi cán bộ, đảng viên, cũng cần có sự quan tâm thiết thực của tổ chức cũng
như sự đổi mới, bổ sung và hoàn thiện hơn nữa cơ chế quản lý và chính sách cán bộ.
3.4. Thực hiện dân chủ và mở rộng dân chủ trong hoạt động lãnh đạo
Để nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp
xã ở huyện Ứng Hòa cần phải thực hiện dân chủ trong nghiên cứu lý luận và hoạt
động lãnh đạo của họ.
Dân chủ trong nghiên cứu lý luận là phải thực hiện bàn bạc công khai, phát
huy trí tuệ tập thể, trao đổi thẳng thắn những vấn đề lý luận đã được nghiên cứu kỹ
lưỡng. Chỉ trên cơ sở dân chủ mới có thể nâng cao năng lực tư duy lý luận một cách
đích thực.

22

Thực hiện dân chủ trong hoạt động lãnh đạo sẽ phát huy được sức mạnh của
cấp dưới, các bộ phận chuyên môn và quần chúng nhân dân trong tổ chức thực hiện
các quyết định. Trên cơ sở đó đội ngũ cán bộ này phát huy được năng lực tập hợp
quần chúng.
Trên đây là những phương hướng, giải pháp chủ yếu nhằm từng bước nâng
cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện
Ứng Hòa, thành phố Hà Nội hiện nay. Hệ thống các phương hướng và giải pháp này
phải được tiến hành đồng bộ và nhất quán, nếu không sẽ khó có thể đạt được chất
lượng và hiệu quả trên thực tế. Trong đó, việc tự học tập và rèn luyện là quan trọng
nhất để nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ này.

23


KẾT LUẬN
Trong thời đại khoa học - công nghệ ngày nay, tư duy, trí tuệ ngày càng có vai
trị quan trọng đối với mọi hoạt động của con người. Sức mạnh trí tuệ ở con người có
cơ sở nền tảng của nó là năng lực tư duy lý luận – tổng hợp các phẩm chất trí tuệ của
chủ thể đáp ứng yêu cầu phát hiện, nhận thức nhanh nhạy, đúng đắn và sáng tạo đối
với hiện thực, nhờ vậy, có những đề xuất sắc bén, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt
động thực tiễn của con người.
Năng lực tư duy lý luận có vai trị hết sức quan trọng trong hoạt động lãnh đạo
của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã – đó là tổng hợp các phẩm chất trí tuệ
của đội ngũ này. Chính năng lực tư duy lý luận là cơ sở cho quá trình học tập rèn
luyện phương pháp tư duy biện chứng duy vật để khơng ngừng nâng cao trình độ lý
luận cũng như năng lực tư duy lý luận của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã. Đồng
thời đó là yếu tố đảm bảo cho hoạt động của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã đạt
chất lượng và hiệu quả.
Ở huyện Ứng Hòa, thành phố Hà Nội đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã

đang đứng trước nhiều mâu thuẫn giữa yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao với trình độ
và khả năng đáp ứng của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở đây nhiều mặt chưa
ngang tầm, nhất là về năng lực tư duy lý luận.
Muốn nâng cao năng lực tư duy lý luận của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt
cấp xã ở huyện Ứng Hòa cần tạo ra các điều kiện khách quan cần thiết cho việc học
tập, rèn luyện và trưởng thành của cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở huyện Ứng
Hòa. Nhưng điều quan trọng nhất là phát huy cao độ vai trò của nhân tố chủ quan –
đó là tính năng động, sáng tạo, tích cực, tự giác rèn luyện, trau dồi phẩm chất đạo
đức, năng lực cơng tác của mỗi cán bộ lãnh đạo. Có như vậy thì chủ trương nâng cao
năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ cán bộ này mới không dừng lại trên lý thuyết,
sách vở và mới được thực hiện có hiệu quả trên thực tế.
24


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Học viện Báo chí Và Tun Truyền: Giáo trình ngun lý cơng tác tư tưởng tập 1 và tập 2.
2. Học viện Báo Chí và Tuyên Truyền - Khoa Tuyên truyền , “Giáo trình
Nguyên lý Tuyên Truyền”, Hà Nội, 2008.
3. Lương Khắc Hiếu, Nguyễn Viết Thông: “Đổi mới tư duy về công tác cán bộ
tuyên giáo hiện nay”.
4. Hồ Bá Thâm: “Nâng cao năng lực tư duy của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp
xã hiện nay”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995.
5. Nguyễn Đình Trãi: “Nâng cao trình độ lý luận cho cán bộ đảng cấp cơ sở ở
nông thơn hiện nay” – 1999.
6. Nguyễn Đình Trãi: “Tư tưởng Hồ Chí Minh – sự thống nhất giữa lý luận và
thực tiễn” – 2000.
7. Nguyễn Đức Quyền: “Nâng cao năng lực tư duy của đội ngũ cán bộ chủ
chốt cấp huyện ở Lạng Sơn”, Tạp chí Cộng sản điện tử, 24/12/2009.
8. Phan Văn Sự: “Xây dựng đội ngũ bí thư đảng ủy xã ở Đảng bộ Hà Nội”,
Tạp chí Xây dựng Đảng điện tử, 10/1/2014.

25