Giao an tong hop

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (961.64 KB, 140 trang )

(1)TuÇn 1 TiÕt 1. Ngµy so¹n:15/08/2014 D¹y ngµy: 21/08/2014 PhÇn I- Di truyÒn vµ biÕn dÞ Ch¬ng I- C¸c thÝ nghiÖm cña Men®en Bµi 1: Men®en vµ di truyÒn häc. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày đợc mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học. - Hiểu đợc công lao to lớn và trình bày đợc phơng pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen. - HiÓu vµ ghi nhí mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu trong di truyÒn häc. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận về phương pháp nghiên cứu độc đáo của MenĐen. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 1.2. - Tranh ¶nh hay ch©n dung Men®en. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Khám phá: Di truyÒn häc tuy míi h×nh thµnh tõ ®Çu thÕ kØ XX nhng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong sinh häc và Menđen là ngời đặt nền móng cho di truyền học. Vậy di truyền học nghiên cứu vấn đề gì? nó có ý nghÜa nh thÕ nµo? chóng ta cïng nghiªn cøu bµi h«m nay. 4. Kết nối : Hoạt động 1: Di truyền học Mục tiêu: Học sinh nêu khái niệm di truyền và biến dị. Nắm đợc mục đích, ý nghĩa của di truyền học Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS đọc khái niệm di truyền và biến dÞ môc I SGK. - ThÕ nµo lµ di truyÒn vµ biÕn dÞ ? - GV gi¶i thÝch râ: biÕn dÞ vµ di truyÒn lµ 2 hiÖn tîng tr¸i ngîc nhau nhng tiÕn hµnh song song vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh sinh s¶n. - GV cho HS lµm bµi tËp  SGK môc I. - Cho HS tiếp tục tìm hiểu mục I để trả lời.. - Cá nhân HS đọc SGK. - 1 HS däc to kh¸i niÖm biÕn dÞ vµ di truyÒn. - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. - Liên hệ bản thân và xác định xem mình giống và kh¸c bố mÑ ë ®iÓm nµo: h×nh d¹ng tai, m¾t, mòi, tãc, mµu da... vµ tr×nh bµy tríc líp..

(2) - Dựa vào  SGK mục I để trả lời. KÕt luËn: - Kh¸i niÖm di truyÒn, biÕn dÞ (SGK). - Di truyÒn häc nghiªn cøu vÒ c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ, tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn vµ biÕn dÞ. - Di truyÒn häc cã vai trß quan träng kh«ng chØ vÒ lÝ thuyÕt mµ cßn cã gi¸ trÞ thùc tiÔn cho khoa häc chọn giống, y học và đặc biệt là công nghệ sinh học hiện đại. Hoạt động 2: Menđen - ngời đặt nền móng cho di truyền học Mục tiêu: HS hiểu và trình bày đợc phơng pháp nghiên cứu Di truyền của Menđen: phơng pháp. ph©n tÝch thÕ hÖ lai. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS đọc tiểu sử Menđen SGK. - 1 HS đọc to , cả lớp theo dõi. - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ h×nh 1.2 vµ nªu nhËn xÐt về đặc điểm của từng cặp tính trạng đem lai? - HS quan sát và phân tích H 1.2, nêu đợc sự t- Treo hình 1.2 phóng to để phân tích. ¬ng ph¶n cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ nªu ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña Men®en? - Đọc kĩ thông tin SGK, trình bày đợc nội - GV: trớc Menđen, nhiều nhà khoa học đã thực dung cơ bản của phơng pháp phân tích các thế hiÖn c¸c phÐp lai trªn ®Ëu Hµ Lan nhng kh«ng thµnh hÖ lai. công. Menđen có u điểm: chọn đối tợng thuần - 1 vài HS phát biểu, bổ sung. chủng, có vòng đời ngắn, lai 1-2 cặp tính trạng tơng - HS lắng nghe GV giới thiệu. ph¶n, thÝ nghiÖm lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn, dïng to¸n thống kê để xử lý kết quả. - GV gi¶i thÝch v× sao men®en chän ®Ëu Hµ Lan lµm - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. đối tợng để nghiên cứu. KÕt luËn: - Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Men®en (SGK). Hoạt động 3: Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của Di truyền học Mục tiêu: HS nắm đợc, ghi nhớ một số thuật ngữ và kí hiệu. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV híng dÉn HS nghiªn cøu mét sè thuËt ng÷. - HS thu nhËn th«ng tin, ghi nhí kiÕn thøc. - Yêu cầu HS lấy thêm VD minh hoạ cho từng - HS lấy VD cụ thể để minh hoạ. thuËt ng÷. - Kh¸i niÖm gièng thuÇn chñng: GV giíi thiÖu - HS ghi nhí kiÕn thøc, chuyÓn th«ng tin vµo cách làm của Menđen để có giống thuần chủng về vở. tính trạng nào đó. - GV giíi thiÖu mét sè kÝ hiÖu. - GV nªu c¸ch viÕt c«ng thøc lai: mÑ thêng viÕt bªn tr¸i dÊu x, bè thêng viÕt bªn ph¶i. P: mÑ x bè. KÕt luËn: 1. Mét sè thuËt ng÷: + TÝnh tr¹ng + CÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n + Nh©n tè di truyÒn + Gièng (dßng) thuÇn chñng. 2. Mét sè kÝ hiÖu P: CÆp bè mÑ xuÊt ph¸t x: KÝ hiÖu phÐp lai G: Giao tö F: ThÕ hÖ con (F1: con thø 1 cña P; F2 con cña F2 tù thô phÊn hoÆc giao phÊn gi÷a F1). 4. Cñng cè - 1 HS đọc kết luận SGK. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 2, 3,4 SGK trang 7. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ.

(3) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - KÎ b¶ng 2 vµo vë bµi tËp. - §äc tríc bµi 2. TuÇn 1 TiÕt 2. Ngµy so¹n:15/08/2014 D¹y ngµy: 23/08/2014 Bµi 2: lai mét cÆp tÝnh tr¹ng. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày và phân tích đợc thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen, rỳt ra nhận xột. - Hiểu và ghi nhớ các khái niệm kiểu hình, kiểu gen, thể đồng hợp, thể dị hợp. - Phát biểu đợc nội dung quy luật phân li. - Giải thích đợc kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen. 2. Kỹ năng: - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch sè liÖu vµ kªnh h×nh. - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng về các thí nghiệm của MenĐen. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích kết quả thí nghiệm và trả lời câu hỏi SGK. II. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi - Quan sát – phân tích số liệu, tổng hợp. III. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 2.1; 2.2; 2.3 SGK. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Khám phá: Bằng phân tích thế hệ lai, Menđen rút ra các quy luật di truyền, đó là quy luật gì? Chúng ta sẽ tìm hiểu trong bµi h«m nay. 1. Khi cho lai hai cây đậu hoa đỏ với nhau, F 1 thu đợc 100% hoa đỏ. Khi cho các cây đậu F 1 tự thụ phấn, F2 có cả hoa đỏ và hoa trắng. Cây đậu hoa dỏ ban đầu (P) có thuộc giống thuần chủng hay kh«ng? V× sao? 2. Trong c¸c cÆp tÝnh tr¹ng sau, cÆp nµo kh«ng ph¶i lµ cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n: a. H¹t tr¬n - nh¨n c. Hoa đỏ - hạt vàng b. Th©n thÊp - th©n cao d. H¹t vµng - h¹t lôc. ( §¸p ¸n: c) 4. Kết nối : Hoạt động 1: Thí nghiệm của Menđen Mục tiêu: Học sinh hiểu và trình bày đợc thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen, phát biểu đợc néi dung quy luËt ph©n li. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV híng dÉn HS quan s¸t tranh H 2.1 vµ giíi thiÖu sù tù thô phÊn nh©n t¹o trªn hoa ®Ëu Hµ Lan. - GV giới thiệu kết quả thí nghiệm ở bảng 2 đồng thêi ph©n tÝch kh¸i niÖm kiÓu h×nh, tÝnh tr¹ng tréi,. - HS quan s¸t tranh, theo dâi vµ ghi nhí c¸ch tiÕn hµnh. - Ghi nhí kh¸i niÖm. - Ph©n tÝch b¶ng sè liÖu, th¶o luËn nhãm vµ nªu.

(4) lÆn. đợc: - Yêu cầu HS: Xem bảng 2 và điền tỉ lệ các loại + Kiểu hình F1: đồng tính về tính trạng trội. kiÓu h×nh ë F2 vµo « trèng. + F2: 3 tréi: 1 lÆn - NhËn xÐt tØ lÖ kiÓu hin×h ë F1; F2? - GV nhấn mạnh về sự thay đổi giống làm bố và - Lựa chọn cụm từ điền vào chỗ trống: làm mẹ thì kết quả phép lai vẫn không thay đổi. 1. Đång tÝnh - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp ®iÒn tõ SGK trang 9. 2. 3 tréi: 1 lÆn - Yêu cầu HS đọc lại nội dung bài tập sau khi đã - 1, 2 HS đọc. ®iÒn. KÕt luËn: a. ThÝ nghiÖm: - Lai 2 gièng ®Ëu Hµ Lan kh¸c nhau vÒ 1 cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n P: Hoa đỏ x Hoa trắng F1: Hoa đỏ F2: 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng b. C¸c kh¸i niÖm: - KiÓu h×nh lµ tæ hîp c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. - TÝnh tr¹ng tréi lµ tÝnh tr¹ng biÓu hiÖn ë F1. - Tính trạng lặn là tính trạng đến F2 mới đợc biểu hiện. c. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm - KÕt luËn: Khi lai hai cơ thể bố mẹ khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tơng phản thì F1 đồng tính về tÝnh tr¹ng cña bè hoÆc mÑ, F2 cã sù ph©n li theo tØ lÖ trung b×nh 3 tréi: 1 lÆn. Hoạt động 2: Menđen giải thích kết quả thí nghiệm Mục tiêu: HS giải thích đợc kết quả thí nghiệm theo quan niệm của Menđen Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giải thích quan niệm đơng thời và quan niệm - HS ghi nhớ kiến thức, quan sát H 2.3 của Menđen đồng thời sử dụng H 2.3 để giải thích. + Nhân tố di truyền A quy định tính trạng trội (hoa đỏ). + Nhân tố di truyền a quy định tính trạng trội (hoa tr¾ng). + Trong tÕ bµo sinh dìng, nh©n tè di truyÒn tån - Do đâu tất cả các cây F1 đều cho hoa đỏ? - Yªu cÇu HS: tại thành từng cặp: Cây hoa đỏ thuần chủng cặp - H·y quan s¸t H 2.3 vµ cho biÕt: tØ lÖ c¸c lo¹i nh©n tè di truyÒn lµ AA, c©y hoa tr¾ng thuÇn giao tö ë F1 vµ tØ lÖ c¸c lo¹i hîp tö F2? chñng cÆp nh©n tè di truyÒn lµ aa. - Tại sao F2 lại có tỉ lệ 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng? - Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö: - GV nêu rõ: khi F1 hình thành giao tử, mỗi nhân + Cây hoa đỏ thuần chủng cho 1 loại giao tử: a tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ + C©y hoa tr¾ng thuÇn chñng cho 1 lo¹i giao tö lµ 1 giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt cña P mµ kh«ng a. hoµ lÉn vµo nhau nªn F2 t¹o ra: - ë F1 nh©n tè di truyÒn A ¸t a nªn tÝnh tr¹ng A ®1AA:2Aa: 1aa îc biÓu hiÖn. trong đó AA và Aa cho kiểu hình hoa đỏ, còn aa - Quan sát H 2.3 thảo luận nhóm xác định đợc: cho kiÓu h×nh hoa tr¾ng. GF1: 1A: 1a - H·y ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li trong + TØ lÖ hîp tö F2 qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö? 1AA: 2Aa: 1aa + V× hîp tö Aa biÓu hiÖn kiÓu h×nh gièng AA. KÕt luËn: Theo Men®en: - Mỗi tính trạng do một cặp nhân tố di truyền quy định (sau này gọi là gen). - Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ mét giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt nh ë c¬ thÓ P thuÇn chñng. - Trong qu¸ tr×nh thô tinh, c¸c nh©n tè di truyÒn tæ hîp l¹i trong hîp tö thµnh tõng cÆp t¬ng øng vµ quy định kiểu hình của cơ thể..

(5) => Sự phân li và tổ hợp của cặp nhân tố di truyền (gen) quy định cặp tính trạng thông qua quá trình phát sinh giao tö vµ thô tinh chÝnh lµ c¬ chÕ di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng. - Néi dung quy luËt ph©n li: trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ mét giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt nh ë c¬ thÓ thuÇn chñng cña P. 4. Cñng cè - Tr×nh bµy thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng vµ gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña Men®en? - Ph©n biÖt tÝnh tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng lÆn vµ cho VD minh ho¹. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK TuÇn 2 TiÕt 3. Ngµy so¹n:25/08/2014 D¹y ngµy: 30/08/2014. Bµi 3: lai mét cÆp tÝnh tr¹ng (tiÕp) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu và trình bày đợc nội dung, mục đích và ứng dụng của các phép lai phân tích. - Hiểu và giải thích đợc vì sao quy luật phân li chỉ nghiệm đúng trong những điều kiện nhất định. - Nêu đợc ý nghĩa của quy luật phân li đối với lĩnh vực sản xuất. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - Phát triển t duy lí luận nh phân tích, so sánh, luyện viết sơ đồ lai. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 3 SGK. - B¶ng phô ghi bµi tËp tr¾c nghiÖm. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li? Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm trªn ®Ëu Hµ Lan nh thÕ nµo? 3. Kết nối :. Hoạt động 1: Lai phân tích Mục tiêu: Học sinh trình bày đợc nội dung, mục đích và ứng dụng của phép lai phân tích. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Nªu tØ lÖ c¸c lo¹i hîp tö ë F 2 trong thÝ nghiÖm cña - 1 HS nªu: hîp tö F2 cã tØ lÖ: Men®en? 1AA: 2Aa: 1aa - Tõ kÕt qu¶ trªn GV ph©n tÝch c¸c kh¸i niÖm: kiÓu.

(6) gen, thể đồng hợp, thể dị hợp.. - HS ghi nhí kh¸i niÖm.. - Hãy xác định kết quả của những phép lai sau:. - Các nhóm thảo luận , viết sơ đồ lai, nêu kết qu¶ cña tõng trêng hîp.. P: Hoa đỏ x Hoa trắng AA. aa. P: Hoa đỏ x Hoa trắng Aa. - Đại diện 2 nhóm lên bảng viết sơ đồ lai. - Các nhóm khác hoàn thiện đáp án.. aa. - KÕt qu¶ lai nh thÕ nµo th× ta cã thÓ kÕt luËn ®Ëu hoa đỏ P thuần chủng hay không thuần chủng?. - HS dựa vào sơ đồ lai để trả lời.. - §iÒn tõ thÝch hîp vµo « trèng (SGK – trang 11) - Kh¸i niÖm lai ph©n tÝch?. 1- Tréi; 2- KiÓu gen; 3- LÆn; 4- §ång hîp tréi; 5- DÞ hîp. - GV nêu; mục đích của phép lai phân tích nhằm xác định kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội. - 1 HS đọc lại khái niệm lai phân tích. KÕt luËn: 1. Mét sè kh¸i niÖm: - KiÓu gen lµ tæ hîp toµn bé c¸c gen trong tÕ bµo c¬ thÓ. - Thể đồng hợp có kiểu gen chứa cặp gen tơng ứng giống nhau (AA, aa). - ThÓ dÞ hîp cã kiÓu gen chøa cÆp gen gåm 2 gen t¬ng øng kh¸c nhau (Aa).. 2. Lai ph©n tÝch: - là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cá thể mang tính trạng lặn. + Nếu kết quả phép lai đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng hợp. + NÕu kÕt qu¶ phÐp lai ph©n tÝnh theo tØ lÖ 1:1 th× c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã kiÓu gen dÞ hîp.. Hoạt động 2: ý nghĩa của tơng quan trội lặn Mục tiêu: HS nêu đợc vai trò của quy luật phân ly đối với sản xuất. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu thån tin SGK, - HS thu nhËn vµ xö lý th«ng tin. th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Thảo luận nhóm, thống nhất đáp án. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, - Nªu t¬ng quan tréi lÆn trong tù nhiªn? - Xác định tính trạng trội, tính trạng lặn nhằm bổ sung. mục đích gì? Dựa vào đâu? - Việc xác định độ thuần chủng của giống có ý nghÜa g× trong s¶n xuÊt? - HS xác định đợc cần sử dụng phép lai phân tích và - Muốn xác định độ thuần chủng của giống cần nêu nội dung phơng pháp hoặc ở cây trồng thì cho tự thùc hiÖn phÐp lai nµo? thô phÊn. KÕt luËn: - T¬ng quan tréi, lÆn lµ hiÖn tîng phæ biÕn ë giíi sinh vËt. - Tính trạng trội thờng là tính trạng tốt vì vậy trong chọn giống phát hiện tính trạng trội để tập hợp các gen tréi quý vµo 1 kiÓu gen, t¹o gièng cã ý nghÜa kinh tÕ. - Trong chọn giống, để tránh sự phân li tính trạng, xuất hiện tính trạng xấu phải kiểm tra độ thuần chñng cña gièng. 4. Cñng cè: Khoanh tròn vào chữ cái các ý trả lời đúng:.

(7) 1. Khi cho cây cà chua quả đỏ thuần chủng lai phân tích. Kết quả sẽ là: a. Toµn qu¶ vµng c. 1 quả đỏ: 1 quả vàng b. Toàn quả đỏ d. 3 quả đỏ: 1 quả vàng 2. ở đậu Hà Lan, gen A quy định thân cao, gen a quy định thân thấp. Cho lai cây thân cao với cây thân thấp F1 thu đợc 51% cây thân cao, 49% cây thân thấp. Kiểu gen của phép lai trên là: a. P: AA x aa c. P: Aa x Aa b. P: Aa x AA d. P: aa x aa 3. Trêng hîp tréi kh«ng hoµn toµn, phÐp lai nµo cho tØ lÖ 1:1 a. Aa x Aa c. Aa x aa b. Aa x AA d. aa x aa 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 3, 4 vµo vë. KÎ s½n b¶ng 4 vµo vë bµi tËp.. TuÇn 2 TiÕt 4. Ngµy so¹n:25/08/2014 D¹y ngµy: 30/08/2014. Bµi 4: I.. lai hai cÆp tÝnh tr¹ng. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh mô tả đợc thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Menđen. - BiÕt ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng cña Men®en. - Hiểu và phát biểu đợc nội dung quy luật phân li độc lập của Menđen. Vận dụng để giải bài tập. - Giải thích đợc khái niệm biến dị tổ hợp, nờu ý nghĩa trong chọn giống và tiến húa, giải thớch một số hiện tượng thực tế. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - Phát triển t duy lí luận nh phân tích, so sánh, luyện viết sơ đồ lai. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 4 SGK. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 4. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Muốn xác định đợc kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội cần làm gì? - T¬ng quan tréi lÆn cã ý nghÜa g× trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ?.

(8) - KiÓm tra bµi tËp 3, 4 SGK. 3. Kết nối :. Hoạt động 1: Thí nghiệm của Menđen Môc tiªu: Häc sinh: - Trình bày đợc thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Menđen.. - Biết phân tích kết quả thí nghiệm từ đó phát triển thành quy luật phân li độc lập. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. - Yêu cầu HS quan sát hình 4 SGK, nghiên cứu thông - HS quan sát tranh nêu đợc thí nghệm. tin vµ tr×nh bµy thÝ nghiÖm cña Men®en. - Tõ kÕt qu¶, GV yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 4 Trang - Hoạt động nhóm để hoàn thành bảng. 15. (Khi lµm cét 3 GV cã thÓ gîi ý cho HS coi 32 lµ 1 phần để tính tỉ lệ các phần còn lại). - GV treo b¶ng phô gäi HS lªn ®iÒn, GV chèt l¹i kiÕn - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn. thøc. KiÓu h×nh F2 Sè h¹t TØ lÖ kiÓu h×nh F2 Vµng, tr¬n 315 9 Vµng, nh¨n 101 3 Xanh, tr¬n 108 3 Xanh, nh¨n 32 1 - GV ph©n tÝch cho HS thÊy râ tØ lÖ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng cã mèi t¬ng quan víi tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 cô thÓ nh SGK. - GV cho HS lµm bµi tËp ®iÒn tõ vµo chç trèng Trang 15 SGK. - Yêu cầu HS đọc kết quả bài tập, rút ra kết luận. - C¨n cø vµo ®©u Men®en cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng màu sắc và hình dạng hạt đậu di truyền độc lập?. TØ lÖ tõng cÆp tÝnh tr¹ng ë F2 Vµng 315+101 416 3 Xanh 108+32 140 1 Tr¬n 315+108 423 3 Nh¨n 101+32 133 1 - HS ghi nhí kiÕn thøc 9 vµng, tr¬n: 3 vµng, nh¨n: 3 xanh, tr¬n: 1 xanh, nh¨n = (3 vµng: 1 xanh)(3 tr¬n: 1 nh¨n) - HS vận dụng kiến thức ở mục 1 điền đựoc côm tõ “tÝch tØ lÖ”. - 1 HS đọc lại nội dung SGK. - HS nêu đợc: căn cứ vào tỉ lệ kiểu hình ở F 2 b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã.. KÕt luËn: 1. ThÝ nghiÖm: - Lai bè mÑ kh¸c nhau vÒ hai cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n. P: Vµng, tr¬n x Xanh, nh¨n F1: Vµng, tr¬n Cho F1 tù thô phÊn F2: Cho 4 lo¹i kiÓu h×nh. TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë F2: 9 vµng, tr¬n 3 vµng, nh¨n 3 xanh, tr¬n 1 xanh, nh¨n. - Tỉ lệ kiểu hình ở F2 bằng tích tỉ lệ của các tính trạng hợp thành nó => các cặp tính trạng di truyền độc lËp víi nhau. 2. KÕt luËn SGK. Hoạt động 2: Biến dị tổ hợp Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm và ý nghĩa của biến dị tổ hợp. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nhớ lại kết quả thí nghiệm ở F 2 và trả - HS nêu đợc; 2 kiểu hình khác bố mẹ là vàng, lêi c©u hái: nh¨n vµ xanh, tr¬n. (chiÕm 6/16)..

(9) - F2 cã nh÷ng kiÓu h×nh nµo kh¸c víi bè mÑ? - GV ®a ra kh¸i niÖm biÕn dÞ tæ hîp. KÕt luËn: - BiÕn dÞ tæ hîp lµ sù tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng cña bè mÑ. - Chính sự phân li độc lập của các cặp tính trạng đã đa đến sự tổ hợp lại các tính trạng của P làm xuất hiÖn kiÓu h×nh kh¸c P. 4. Cñng cè - Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li? - BiÕn dÞ tæ hîp lµ g×? Nã xuÊt hiÖn ë h×nh thøc sinh s¶n nµo? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - KÎ s½n b¶ng 5 vµo vë bµi tËp. - §äc tríc bµi 5. TuÇn 3 TiÕt 5. Ngµy so¹n:30/08/2014 D¹y ngµy: 06/09/2014 Bµi 5: lai hai cÆp tÝnh tr¹ng (tiÕp). I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu và giải thích đợc kết quả TN lai hai cặp tính trạng theo quan điểm của Menđen. - Phân tích đợc ý nghĩa của quy luật phân li độc lập đối với chọn giống và tiến hoá. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - Phát triển t duy lí luận nh phân tích, so sánh, luyện viết sơ đồ lai. - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 5 SGK., - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 5. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - C¨n cø vµo ®©u Men®en l¹i cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t ®Ëu trong thÝ nghiÖm của mình di truyền độc lập với nhau? - BiÕn dÞ tæ hîp lµ g×? nã xuÊt hiÖn trong h×nh thøc sinh s¶n nµo? V× sao? 3. Kết nối : Hoạt động 1: Menđen giải thích kết quả thí nghiệm Mục tiêu: Học sinh hiểu và giải thích đợc kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen..

(10) Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i tØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë F2? - Tõ kÕt qu¶ trªn cho ta kÕt luËn g×? - Yªu cÇu HS quy íc gen. - Nh¾c l¹i tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2?. Hoạt động của HS - HS nêu đợc tỉ lệ: Vµng 3 Xanh 1 Tr¬n 3 Nh¨n 1 - Sè tæ hîp giao tö (hîp tö) ë F2? - HS rót ra kÕt luËn. - 1 HS tr¶ lêi. - Số loại giao tử đực và cái? - HS nêu đợc: 9 vàng, trơn; 3 vàng, nhăn; - GV kÕt luËn : c¬ thÓ F1 ph¶i dÞ hîp tö vÒ 2 cÆp gen 3 xanh, tr¬n; 1 xanh, nh¨n. AaBb các gen tơng ứng A và a, B và b phân li độc lập và - Tỉ lệ kiểu hình ở F2 tơng ứng với 16 hợp tổ hợp tự do để cho 4 loại giao tử: AB, Ab, aB, ab. tö. - Yêu cầu HS theo dõi hình 5 và giải thích tại sao ở F 2 lại - có 4 loại giao tử đực và 4 loại giao tử cã 16 tæ hîp giao tö (hîp tö)? c¸i, mçi lo¹i cã tØ lÖ 1/4. - GV hớng dẫn cách xác định kiểu hình và kiểu gen ở F 2, yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 5 trang 18. - HS hoạt động nhóm và hoàn thành bảng 5. KiÓu h×nh. H¹t vµng, tr¬n. H¹t vµng, nh¨n. H¹t xanh, tr¬n. H¹t xanh, nh¨n. TØ lÖ TØ lÖ cña mçi kiÓu 1AABB 1AAbb 1aaBB 1aabb gen ë F2 4AaBb 2Aabb 2aaBb 2AABb 2AaBB (9 A-B-) (3 A-bb) (3aaB-) 1aabb TØ lÖ cña mçi kiÓu 9 3 3 1 h×nh ë F2 - Tõ ph©n tÝch trªn rót ra kÕt luËn. - Menđen đã giải thích sự phân li độc lập - Phát biểu nội dung của quy luật phân li độc lập trong của các cặp tính trạng bằng quy luật phân qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö? li độc lập. - Tại sao ở những loài sinh sản hữu tính, biến dị lại - Nội dung của quy luật phân li độc lập: phong phó? các cặp nhân tố di truyền phân li độc lập - Gv ®a ra c«ng thøc tæ hîp cña Men®en. trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö. Gäi n lµ sè cÆp gen dÞ hîp (PL§L) th×: - HS rót ra kÕt luËn. n + Sè lo¹i giao tö lµ: 2 - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc, + Sè hîp tö lµ: 4n chuyÓn kiÕn thøc vµo vë. n + Sè lo¹i kiÓu gen: 3 + Sè lo¹i kiÓu h×nh: 2n + TØ lÖ ph©n li kiÓu gen lµ: (1+2+1)n + TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh lµ: (3+1)n - HS dựa vào thông tin SGK để trả lời. §èi víi kiÓu h×nh n lµ sè cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n tu©n theo di truyÒn tréi hoµn toµn. - Nêu ý nghĩa của quy luật phân li độc lập? Kết luận: - Từ kết quả thí nghiệm: sự phân li của từng cặp tính trạng đều là 3:1 Menđen cho rằng mỗi cặp tính trạng do một cặp nhân tố di truyền quy định, tính trạng hạt vàng là trội so với hạt xanh, hạt trơn lµ tréi so víi h¹t nh¨n. - Quy íc gen: A quy định hạt vàng a quy định hạt xanh B quy định hạt trơn b quy định hạt nhăn - Tỉ lệ kiểu hình ở F2 tơng ứng với 16 tổ hợp giao tử (hợp tử) => mỗi cơ thể đực hoặc cái cho 4 loại giao tử nên cơ thể F1 phải dị hợp về 2 cặp gen (AaBb), các gen A và a, B và b phân li độc lập và tổ hợp tự do cho 4 lo¹i giao tö lµ: AB, Ab, aB, ab. - Sơ đồ lai: Hình 5 SGK..

(11) - ở sinh vật bậc cao, kiểu gen có rất nhiều gen, các gen thờng ở thể dị hợp. Sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của chúng tạo ra vô số loại tổ hợp về kiểu gen và kiểu hình ở đời con cháu nên sinh vật rất đa d¹ng vµ phong phó. - Quy luật phân li độc lập giải thích nguyên nhân xuất hiện biến dị tổ hợp (đó là sự phân li độc lập và tổ hîp tù do cña c¸c cÆp gen) lµm sinh vËt ®a d¹ng vµ phong phó ë loµi giao phèi. - BiÕn dÞ tæ hîp lµ nguån nguyªn liÖu quan träng cña chän gièng vµ tiÕn ho¸. 4. Cñng cè - Kết quả phép lai có tỉ lệ kiểu hình 3: 3:1:1, các cặp gen này di truyền độc lập. Hãy xác định kiểu gen cña phÐp lai trªn? (tØ lÖ kiÓu h×nh 3:3:1:1 = (3:1)(1:1) => cÆp gen thø 1 lµ Aa x Aa => cÆp gen thø 2 lµ Bb x bb KiÓu gen cña phÐp lai trªn lµ: AaBb x AaBb) 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp 4 SGk trang 19.. TuÇn 3 TiÕt 6. Ngµy so¹n:30/08/2014 D¹y ngµy: 06/09/2014. Bµi 6: Thùc hµnh Tính xác xuất xuất hiện các mặt của đồng kim loại I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - HS biết cách xác định xác xuất của một và hai sự kiện đồng thời xảy ra thông qua việc gieo các đồng kim loại. - Biết vận dụng kết quả tung đồng kim loại để giải thích kết quả của Men Đen. - Biết vận dụng xác suất để hiểu đợc tỉ lệ các loại giao tử và tỉ lệ các kiểu gen trong lai một cặp tính tr¹ng. 2. Kỹ năng: - Rèn kĩ năng tiến hành thí nghiệm. - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - Rèn luyện kĩ năng hoạt động nhóm, tổ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng thực hành thí nghiệm, hoạt động nhóm. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Thực hành. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - HS: Mỗi nhóm có sẵn hai đồng kim loại (2 – 4 HS). KÎ s½n b¶ng 6.1 vµ 6.2 vµo vë. - GV: B¶ng phô ghi thèng kª kÕt qu¶ cña c¸c nhãm. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC..

(12) 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Menđen đã giải thích kết quả thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của mình nh thế nào? - Biến dị tổ hợp có ý nghĩa gì đối với chọn giống và tiến hoá? Tại sao ở các loài sinh sản giao phối biến dÞ phong phó h¬n nhiÒu so víi loµi sinh s¶n v« tÝnh? - Gi¶i bµi tËp 4 SGK trang 19. 3. Kết nối : Hoạt động 1: Tiến hành gieo đồng kim loại Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV lu ý HS: Híng dÉn quy tr×nh : - HS ghi nhí quy tr×nh thùc hµnh a. Gieo một đồng kim loại Lu ý : §ång kim lo¹i cã 2 mÆt (sÊp vµ ngöa), mçi mÆt tîng trng cho 1 lo¹i giao tö, ch¼ng h¹n mÆt sÊp chØ lo¹i giao tö A, mÆt ngöa chØ lo¹i giao tö a, tiÕn hµnh: - Lấy 1 đồng kim loại, cầm đứng cạnh và thả rơi tự do từ độ cao xác định. - Thèng kª kÕt qu¶ mçi lÇn r¬i vµo b¶ng 6.1 b. Gieo 2 đồng kim loại - Mçi nhãm gieo 25 lÇn, thèng kª mçi lÇn GV lu ý HS: 2 đồng kim loại tợng trng cho 2 gen rơi vào bảng 6.1. trong 1 kiÓu gen: 2 mÆt sÊp tîng trng cho kiÓu gen AA, 2 mÆt ngöa tîng trng cho kiÓu gen aa, 1 sÊp 1 ngöa tîng trng cho kiÓu gen Aa. - TiÕn hµnh + Lấy 2 đồng kim loại, cầm đứng cạnh và thả rơi tự do từ độ cao xác định. + Thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng 6.2 - Mỗi nhóm gieo 25 lần, có thể xảy ra 3 trờng hợp: 2 đồng sấp (SS), 1 đồng sấp 1 đồng ngửa (SN), 2 đồng ngửa (NN). Thống kê kết qu¶ vµo b¶ng 6.2 Hoạt động 2: Thống kê kết quả của các nhóm Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu các nhóm báo cáo kết quả đã tổng HS bao cao hîp tõ b¶ng 6.1 vµ 6.2, ghi vµo b¶ng tæng hîp theo mÉu sau: TiÕn hµnh. Gieo 1 đồng kim loại S N. Nhãm 1 2 3 .... Céng Sè lîng - Tõ kÕt qu¶ b¶ng trªn GV yªu cÇu HS liªn hÖ: + KÕt qu¶ cña b¶ng 6.1 víi tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö sinh ra tõ con lai F1 Aa. + KÕt qu¶ b¶ng 6.2 víi tØ lÖ kiÓu gen ë F2 trong lai 1 cÆp tÝnh tr¹ng. - GV cÇn lu ý HS: sè lîng thèng kª cµng lín cµng. Gieo 2 đồng kim loại SS SN. NN. - HS căn cứ vào kết quả thống kê nêu đợc: + C¬ thÓ lai F1 Aa cho 2 lo¹i giao tö A vµ a víi tØ lÖ ngang nhau. + Kết quả gieo 2 đồng kim loại có tỉ lệ: 1 SS: 2 SN: 1 NN. TØ lÖ kiÓu gen lµ: 1 AA: 2 Aa: 1aa..

(13) đảm bảo độ chính xác. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nhận xét tinh thần, thái độ làm việc của các nhóm. - C¸c nhãm viÕt b¸o c¸o thu ho¹ch theo mÉu b¶ng 6.1; 6.2. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Lµm c¸c bµi tËp trang 22, 23 SGK. TuÇn 4 TiÕt 7. Ngµy so¹n:05/09/2014 D¹y ngµy: 11/09/2014 Bµi 7: Bµi tËp ch¬ng I. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Cñng cè, kh¾c s©u vµ më réng nhËn thøc vÒ c¸c quy luËt di truyÒn. - BiÕt vËn dông kiÕn thøc vµo gi¶i c¸c bµi tËp. - Viết được sơ đồ lai. 2. Kỹ năng: - RÌn kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng giải bài tập. - Kĩ năng tự tin khi trình bày bài tập lên bảng. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Suy nghĩ – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kết nối : Hoạt động 1: Hớng dẫn cách giải bài tập 1. Bµi tËp vÒ lai mét cÆp tÝnh tr¹ng - GV đa ra dạng bài tập, yêu cầu HS nêu cách giải Dạng 1: Biết kiểu hình của P nên xác định kiểu vµ rót ra kÕt luËn: gen, kiÓu h×nh ë F1, F2 - GV ®a VD1: Cho ®Ëu th©n cao lai víi ®Ëu th©n C¸ch gi¶i: thấp, F1 thu đợc toàn đậu thân cao. Cho F1 tự thụ - Cần xác định xem P có thuần chủng hay phấn xác định kiểu gen và kiểu hình ở F1 và F2. kh«ng vÒ tÝnh tr¹ng tréi. - Quy ớc gen để xác định kiểu gen của P. + HS tù gi¶i theo híng dÉn. - GV lu ý HS:. - Lập sơ đồ lai: P, GP, F1, GF1, F2. - ViÕt kÕt qu¶ lai, ghi râ tØ lÖ kiÓu gen, kiÓu h×nh. * Có thể xác định nhanh kiểu hình của F1, F2.

(14) VD2: Bµi tËp 1 trang 22.. trong c¸c trêng hîp sau:. a. P thuÇn chñng vµ kh¸c nhau bëi 1 cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, 1 bªn tréi hoµn toµn th× ch¾c F1: Toµn l«ng ng¾n. chắn F1 đồng tính về tính trạng trội, F2 phân li Vì F1 đồng tính mang tính trạng trội nên đáp án a. - theo tỉ lệ 3 trội: 1 lặn. GV ®a ra 2 d¹ng, HS ®a c¸ch gi¶i. GV kÕt luËn. b. P thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh P: L«ng ng¾n thuÇn chñng x L«ng dµi. tr¹ng t¬ng ph¶n, cã kiÖn tîng tréi kh«ng hoµn toµn th× ch¾c ch¾n F1 mang tÝnh tr¹ng trung gian vµ F2 ph©n li theo tØ lÖ 1: 2: 1 VD3: Bài tập 2 (trang 22): Từ kết quả F 1: 75% đỏ c. Nếu ở P một bên bố mẹ có kiểu gen dị hợp, thẫm: 25% xanh lục  F1: 3 đỏ thẫm: 1 xanh lục. bên còn lại có kiểu gen đồng hợp lặn thì F 1 có tỉ lÖ 1:1. Theo quy luËt ph©n li  P: Aa x Aa  §¸p ¸n d. Dạng 2: Biết kết quả F1, xác định kiểu gen, kiểu VD4: Bµi tËp 4 (trang 23): 2 c¸ch gi¶i: h×nh cña P. C¸ch 1: §êi con cã sù ph©n tÝnh chøng tá bè mÑ mét bên thuần chủng, một bên không thuần chủng, kiểu Cách giải: Căn cứ vào kết quả kiểu hình ở đời con. gen: a. Nếu F1 đồng tính mà một bên bố hay mẹ Aa x Aa  §¸p ¸n: b, c. mang tÝnh tr¹ng tréi, mét bªn mang tÝnh tr¹ng Cách 2: Ngời con mắt xanh có kiểu gen aa mang 1 lặn thì P thuần chủng, có kiểu gen đồng hợp: giao tö a cña bè, 1 giao tö a cña mÑ. Con m¾t ®en AA x aa (A-)  bè hoÆc mÑ cho 1 giao tö A  KiÓu gen vµ kiÓu b. F1 cã hiÖn tîng ph©n li: h×nh cña P: F: (3:1)  P: Aa x Aa Aa (M¾t ®en) x Aa (M¾t ®en) F: (1:1)  P: Aa x aa (tréi hoµn toµn) Aa (M¾t ®en) x aa (M¾t xanh)  §¸p ¸n b, c. Aa x AA( tréi kh«ng hoµn toµn) F: (1:2:1)  P: Aa x Aa ( tréi kh«ng h.toµn toµn). c. NÕu F1 kh«ng cho biÕt tØ lÖ ph©n li th× dùa vµo kiểu hình lặn F1 để suy ra kiểu gen của P.. Hoạt động 2: Bài tập về lai hai cặp tính trạng Hoạt động của GV Hoạt động của HS VD5: ở lúa thân thấp trội hoàn toàn so với thân cao. Dạng 1: Biết P  xác định kết quả lai F1 và F2. H¹t chÝn sím tréi hoµn toµn so víi h¹t chÝn muén. * C¸ch gi¶i: Cho c©y lóa thuÇn chñng th©n thÊp, h¹t chÝn muén - quy ớc gen  xác định kiểu gen P. giao ph©n víi c©y thuÇn chñng th©n cao, h¹t chÝn sớm thu đợc F1. Tiếp tục cho F1 giao phấn với nhau. - Lập sơ đồ lai Xác địnhkiểu gen, kiểu hình của con ở F 1 và F2. Biết - Viết kết quả lai: tỉ lệ kiểu gen, kiểu hình. * Có thể xác định nhanh: Nếu bài cho các cặp các tính trạng di truyền độc lập nhau (HS tự giải). gen quy định cặp tính trạng di truyền độc lập VD6: Gen A- quy định hoa kép căn cứ vào tỉ lệ từng cặp tính trạng để tính tỉ lệ Gen aa quy định hoa đơn kiÓu h×nh: Gen BB quy định hoa đỏ (3:1)(3:1) = 9: 3: 3:1 Gen Bb quy định hoa hồng (3:1)(1:1) = 3: 3:1:1 Gen bb quy định hoa trắng P thuần chủng hoa kép trắng x đơn đỏ thì tỉ lệ kiểu (3:1)(1:2:1) = 6: 3:3:2:1:1 (1 cặp trội hoàn toµn, 1 cÆp tréi kh«ng hoµn toµn) h×nh ë F2 nh thÕ nµo?.

(15) Gi¶i: Theo bµi ra tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2: (3 kép: 1 đơn)(1 đỏ: 2 hồng: 1 trắng) = 3 kép đỏ: 6 kép hồng: 3 kép trắng: 1 đơn đỏ: 2 đơn hồng: 1 đơn trắng. VD7: Bµi tËp 5 (trang 23) F2: 901 cây quả đỏ, tròn: 299 quả đỏ, bầu dục: 301 qu¶ vµng trßn: 103 qu¶ vµng, bÇu dôc  TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 lµ: 9 đỏ, tròn: 3 đỏ bầu dục: 3 vàng, tròn: 1 vàng, bầu dôc = (3 đỏ: 1 vàng)(3 tròn: 1 bầu dục)  P thuÇn chñng vÒ 2 cÆp gen  KiÓu gen P: AAbb (đỏ,bầu dục) x aaBB (vàng, tròn) §¸p ¸n d.. D¹ng 2: BiÕt sè lîng hay tØ lÖ kiÓu h×nh ë F. Xác định kiểu gen của P Cách giải: Căn cứ vào tỉ lệ kiểu hình ở đời con  xác định kiểu gen P hoặc xét sự phân li của từng cặp tính trạng, tổ hợp lại ta đợc kiểu gen của P. F2: 9:3:3:1 = (3:1)(3:1)  F1 dÞ hîp vÒ 2 cÆp gen  P thuÇn chñng 2 cÆp gen. F1:3:3:1:1=(3:1)(1:1) P: AaBbxAabb F1:1:1:1:1=(1:1)(1:1) P: AaBbxaabb hoÆc P: Aabb x aaBb. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Lµm c¸c bµi tËp VD1, 6,7. - Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp trong SGK trang 22, 23. Không làm Bt 3/ 22. SGK.. TuÇn 4 TiÕt 8. Ngµy so¹n:05/09/2014 D¹y ngµy: 12/09/2014 Ch¬ng II- NhiÔm s¾c thÓ Bµi 8: NhiÔm s¾c thÓ. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nêu đợc tính đặc trng của bộ NST ở mỗi loài về số lượng, hỡnh dạng, cấu trỳc. - M« t¶ được cÊu tróc hiÓn vi ®iÓn h×nh cña NST ë k× gi÷a cña nguyªn ph©n. - Hiểu đợc chức năng của NST đối với sự di truyền các tính trạng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phóng to hình 8.1 đến 8.5 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC..

(16) 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: Chọn câu trả lời đúng: 1. ở ngời, mắt nâu là trội (A) so với mắt xanh (a). Bố mẹ đều mắt nâu con có ngời mắt nâu, có ngời mắt xanh. KiÓu gen cña bè mÑ ph¶i nh thÕ nµo? a. AA x Aa b. Aa x Aa c. Aa x aa d. AA x aa 2. PhÐp lai nµo díi ®©y sÏ cho kiÓu gen vµ kiÓu h×nh Ýt nhÊt? a. AABB x AaBb b. AAbb x Aabb c. AABB x AABb d. Aabb x aabb 3. Khám phá: Bố mẹ, ông bà, tổ tiên đã truyền cho con cháu vật chất gì để con cháu giống với bố mẹ, ông bà, tổ tiên? (NST, gen, ADN). Chóng ta cïng t×m hiÓu ch¬ng II – NhiÔm s¾c thÓ vµ cô thÓ bµi h«m nay, bµi 8. 4. Kết nối :. Hoạt động 1: Tính đặc trng của bộ nhiễm sắc thể Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. - GV ®a ra kh¸i niÖm vÒ NST. - HS nghiªn cøu phÇn ®Çu môc I, quan s¸t - Yêu cầu HS đọc  mục I, quan sát H 8.1 để trả lời câu hình vẽ nêu: hái:- NST tån t¹i nh thÕ nµo trong tÕ bµo sinh dìng vµ + Trong tÕ bµo sinh dìng NST tån t¹i trong giao tö? - Thế nào là cặp NST tơng đồng? - Phân biệt bộ NST lỡng bội, đơn bội? - GV nhấn mạnh: trong cặp NST tơng đồng, 1 có nguồn gèc tõ bè, 1 cã nguån gèc tõ mÑ. - Yêu cầu HS quan sát H 8.2 bộ NST của ruồi giấm, đọc th«ng tin cuèi môc I vµ tr¶ lêi c©u hái: - M« t¶ bé NST cña ruåi giÊm vÒ sè lîng vµ h×nh d¹ng ë con đực và con cái? - GV rót ra kÕt luËn. - GV phân tích thêm: cặp NST giới tính có thể tơng đồng (XX) hay không tơng đồng tuỳ thuộc vào loại, giới tính. Cã loµi NST giíi tÝnh chØ cã 1 chiÕc (bä xÝt, ch©u chÊu, rệp...) NST ở kì giữa co ngắn cực đại, có hình dạng đặc trng có thể là hình que, hình hạt, hình chữ V. - Cho HS quan s¸t H 8.3 - Yêu cầu HS đọc bảng 8 để trả lời câu hỏi: - NhËn xÐt vÒ sè lîng NST trong bé lìng béi ë c¸c loµi? - Số lợng NST có phản ánh trình độ tiến hoá của loài kh«ng? V× sao? - Hãy nêu đặc điểm đặc trng của bộ NST ở mỗi loài sinh vËt? KÕt luËn: - Trong tế bào sinh dỡng, NST tồn tại thành từng cặp tơng đồng. Bộ NST là bộ lỡng bội kí hiệu là 2n..

(17) - Trong tế bào sinh dục (giao tử) chỉ chứa 1 NST trong mỗi cặp tơng đồng  Số NST giảm đi một nửa, bộ NST là bộ đơn bội kí hiệu là n. - ở những loài đơn tính có sự khác nhau giữa con đực và con cái ở 1 cặp NST giới tính kí hiệu là XX, XY. - Mỗi loài sinh vật có bộ NST đặc trng về số lợng và hình dạng. Hoạt động 2: Cấu trúc của nhiễm sắc thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - HS quan s¸t vµ m« t¶. - M« t¶ h×nh d¹ng, kÝch thíc cña NST ë k× gi÷a? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 8.5 cho biÕt: c¸c sè 1 vµ 2 chØ nh÷ng thµnh phÇn cÊu tróc nµo cña NST? - HS ®iÒn chó thÝch - M« t¶ cÊu tróc NST ë k× gi÷a cña qu¸ tr×nh ph©n 1- 2 cr«matit bµo? 2- Tâm động - GV giíi thiÖu H 8.4 - L¾ng nghe GV giíi thiÖu. KÕt luËn: - Cấu trúc điển hình của NST đợc biểu hiện rõ nhất ở kì giữa. + H×nh d¹ng: h×nh h¹t, h×nh que, h×nh ch÷ V. + Dài: 0,5 – 50 micromet, đờng kính 0,2 – 2 micromet. + Cấu trúc: ở kì giữa NST gồm 2 cromatit gắn với nhau ở tâm động. + Mçi cromatit gåm 1 ph©n tö ADN vµ pr«tªin lo¹i hist«n. Hoạt động 3: Chức năng của nhiễm sắc thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục III SGK, trao đổi - HS đọc thông tin mục III SGK, trao đổi nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. - Rót ra kÕt luËn. ? NST có đặc điểm gì liên quan đến di truyền? KÕt luËn: - NST là cấu trúc mang gen, trên đó mỗi gen ở một vị trí xác định. Những biến đổi về cấu trúc, số l ợng NST đều dẫn tới biến đổi tính trạng di truyền. - NST có bản chất là ADN, sự tự nhân đôi của ADN dẫn tới sự tự nhân đôi của NST nên tính trạng di truyền đợc sao chép qua các thế hệ tế bào và cơ thể. 4. Cñng cè - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 2,3 SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - KÎ s½n b¶ng 9.1 vµ 9.2 vµo vë bµi tËp. - §äc tríc bµi 10: Nguyªn ph©n.. TuÇn 5 TiÕt 9. Ngµy so¹n:15/09/2014 Ngµy d¹y: 18/09/2014 Bµi 9: Nguyªn ph©n. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC:.

(18) 1. Kiến thức: - Học sinh trỡnh bày đợc sự biến đổi hình thái NST (đóng và duỗi xoắn) và thay đổi trạng thỏi (đơn, kép) của NST trong chu k× tÕ bµo. - Tr×nh bµy ®ược sự vận động cña NST qua c¸c k× cña nguyªn ph©n. - Phân tích đợc ý nghĩa của nguyên phân đối với sự sinh sản và sinh trởng của cơ thể. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 9.1; 9.2; 9.3 SGK. - B¶ng 9.2 ghi vµo b¶ng phô. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Nêu tính đặc trng của bộ NST của mỗi loài sinh vật. Phân biệt bộ NST lỡng bội và bộ NST đơn bội? - Nêu vai trò của NST đối với sự di truyền các tính trạng? 3. Kết nối : Hoạt động 1: Biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào Mục tiêu: Trình bày đợc sự biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 9.1 - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 9.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: SGK vµ tr¶ lêi. - Chu kì tế bào gồm những giai đoạn nào? Giai đoạn - HS nêu đợc 2 giai đoạn và rút ra kết luận. Các nhóm quan sát kĩ H 9.2, thảo luận thống nµo chiÕm nhiÒu thêi gian nhÊt? nhÊt c©u tr¶ lêi: - GV lu ý HS về thời gian và sự tự nhân đôi NST ở kì + NST có sự biến đổi hình thái : dạng đóng trung gian, cho HS quan s¸t H 9.2 xo¾n vµ d¹ng duçi xo¾n. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 9.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - HS ghi nhớ mức độ đóng, duỗi xoắn vào - Nêu sự biến đổi hình thái NST? b¶ng 9.1 - Hoµn thµnh b¶ng 9.1. - GV chèt kiÕn thøc vµo b¶ng 9.1. KÕt luËn: Chu k× tÕ bµo gåm: + K× trung gian: chiÕm nhiÒu thêi gian nhÊt trong chu k× tÕ bµo (90%) lµ giai ®o¹n sinh tr ëng cña tÕ bµo. + Nguyªn ph©n gåm 4 k× (k× ®Çu, k× gi÷a, k× sau, k× cuèi). - Mức độ đóng, duỗi xoắn của NST qua các kì: Bảng 9.1. Bảng 9.1- Mức độ đóng, duỗi xoắn của NST qua các kì của tế bào H×nh th¸i NST. K× trung gian. K× ®Çu. K× gi÷a. K× sau. K× cuèi.

(19) - Mức độ duỗi xoắn NhiÒu nhÊt Ýt NhiÒu - Mức độ đóng xoắn Ýt Cực đại Hoạt động 2: Những biến đổi cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS quan sát H 9.2 và 9.3 để trả lời câu - HS quan sát hình vẽ và nêu đợc. hái: - HS rót ra kÕt luËn. - M« t¶ h×nh th¸i NST ë k× trung gian? - Cuối kì trung gian NST có đặc điểm gì? - Yêu cầu HS mô tả diễn biến của NST ở các kì trung - HS trao đổi nhóm thống nhất trong nhóm và gian, k× ®Çu, k× gi÷a, k× sau, k× cuèi trªn tranh vÏ. ghi l¹i nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST ë c¸c - Cho HS hoµn thµnh b¶ng 9.2. k× nguyªn ph©n. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c - GV nãi qua vÒ sù xuÊt hiÖn cña mµng nh©n, thoi nhËn xÐt, bæ sung. ph©n bµo vµ sù biÕn mÊt cña chóng trong ph©n bµo. - HS l¾ng nghe GV gi¶ng vµ ghi nhí kiÕn - ë k× sau cã sù ph©n chia tÕ bµo chÊt vµ c¸c bµo thøc. quan. - K× cuèi cã sù h×nh thµnh mµng nh©n kh¸c nhau gi÷a - HS tr¶ lêi: KÕt qu¶ tõ 1 tÕ bµo mÑ ban ®Çu động vật và thực vật. cho 2 tÕ bµo con cã bé NST gièng hÖt mÑ. - Nªu kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n bµo? KÕt luËn: - Kì trung gian NST tháo xoắn cực đại thành sợi mảnh, mỗi NST tự nhân đôi thành 1 NST kép. - Những biến đổi cơ bản của NST ở các kì của nguyên phân. C¸c k× Những biến đổi cơ bản của NST K× ®Çu - NST bắt đầu đóng xoắn và co ngắn nên có hình thái rõ rệt. - Các NST đính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động. Kì giữa - Các NST kép đóng xoắn cực đại. - Các NST kép xếp thành hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. K× sau - Từng NST kép chẻ dọc ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về 2 cực của tế bào. Kì cuối - Các NST đơn dãn xoắn dài ra, ở dạng sợi mảnh dần thành nhiễm sắc. - KÕt qu¶: Tõ mét tÕ bµo mÑ ban ®Çu t¹o ra 2 tÕ bµo con cã bé NST gièng nh tÕ bµo mÑ. Hoạt động 3: ý nghĩa của nguyên phân Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc III, th¶o luËn - HS th¶o luËn nhãm, nªu kÕt qu¶, nhËn xÐt nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: vµ kÕt luËn. - Nguyên phân có vai trò nh thế nào đối với quá trình sinh trëng, sinh s¶n vµ di truyÒn cña sinh vËt? - Cơ chế nào trong nguyên phân giúp đảm bảo bộ NST trong tÕ bµo con gièng tÕ bµo mÑ? + Sự tự nhân đôi NST ở kì trung gian, phân - GV nêu ý nghĩa thực tiễn của nguyên phân nh giâm, li đồng đều NST về 2 cực của tế bào ở kì sau. chiÕt, ghÐp cµnh, nu«i cÊy m«. KÕt luËn: - Nguyên phân giúp cơ thể lớn lên. Khi cơ thể đã lớn tới một giới hạn thì nguyên phân vẫn tiếp tục giúp t¹o ra tÕ bµo míi thay cho tÕ bµo giµ chÕt ®i. - Nguyên phân duy trì ổn định bộ NST đặc trng của loài qua các thế hệ tế bào. - Nguyªn ph©n lµ c¬ së cña sù sinh s¶n v« tÝnh. 4. Cñng cè - Yªu cÇu HS lµm c©u 2, 4 trang 30 SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Lµm bµi t©p 4 SGK, tr¶ lêi c©u hái 3. Không trả lời câu 1. - Dµnh cho HS giái: Hoµn thµnh bµi tËp b¶ng:. Tính số NST, số crômatit và số tâm động trong mỗi tế bào trong từng kì của nguyên phân. K× CÊu tróc Sè NST. Trung gian 2n. §Çu 2n. Gi÷a 2n. Sau 4n. Cuèi TB cha t¸ch TB đã tách 4n 2n.

(20) Tr¹ng th¸i NST Sè cr«matit Số tâm động. KÐp 4n 2n. KÐp 4n 2n. KÐp 4n 2n. §¬n 0 4n. §¬n 0 4n. TuÇn 5 TiÕt 10. §¬n 0 2n. Ngµy so¹n: 15/09/2012 Ngµy d¹y: 19/09/2012 Bµi 10: Gi¶m ph©n. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày đợc những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của giảm phân I và giảm phân II. - Nêu ý nghĩa của GP. 2. Kỹ năng: - Rèn kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình đồng thời phát triển t duy, lí luận (phân tích, so sánh). 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 10 SGK. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 10. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Những biến đổi hình thái của NST đợc biểu hiện qua sự đóng và duỗi xoắn điển hình ở các kì nào? Tại sao đóng và duỗi xoắn của NST có tính chất chu kì? Sự tháo xoắn và đóng xoắn của NST có vai trò gì? ( Sự duỗi xoắn tối đa giúp NST tự nhân đôi. Sự đóng xoắn tối đa giúp NST co ngắn cực đại, nhờ đó NST ph©n bµo dÔ dµng vÒ 2 cùc tÕ bµo). - Nªu nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n. - Bµi tËp: HS ch÷a bµi tËp 5 SGK trang 30. + 1 HS gi¶i bµi tËp: ë lóa níc 2n = 24. H·y chØ râ: a. Số tâm động ở kì giữa của nguyên phân. b. Số tâm động ở kì sau của nguyên phân. c. Sè NST ë k× trung gian, k× gi÷a, k× sau. 3. Khám phá: GV th«ng b¸o: gi¶m ph©n lµ h×nh thøc ph©n chia cña tÕ bµo sinh dôc x¶y ra vµo thêi k× chÝn, nã cã sù h×nh thµnh thoi ph©n bµo nh nguyªn ph©n. Gi¶m ph©n gåm 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp nhng NST chØ nhân đôi có 1 lần ở kì trung gian trớc lần phân bào I. 4. Kết nối : Hoạt động 1: Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 10, nghiªn cøu th«ng tin - HS tù thu nhËn th«ng tin, quan s¸t H 10, ở mục I, trao đổi nhóm để hoàn thành nội dung vào trao đổi nhóm để hoàn thành bài tập bảng b¶ng 10. 10..

(21) - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 10 vµ hoµn thµnh tiÕp néi dung vµo b¶ng 10. - GV treo b¶ng phô ghi néi dung b¶ng 10, yªu cÇu 2 HS lªn tr×nh bµy vµo 2 cét trèng. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn b¶ng, c¸c - GV chèt l¹i kiÕn thøc. nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Nªu kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh gi¶m ph©n? - GV lấy VD: 2 cặp NST tơng đồng là AaBb khi ở kì gi÷a I, NST ë thÓ kÐp AAaaBBbb. KÕt thóc lÇn ph©n bµo - Dùa vµo th«ng tin vµ tr¶ lêi. I NST ë tÕ bµo con cã 2 kh¶ n¨ng. 1. (AA)(BB); (aa)(bb) 2. (AA)(bb); (aa)BB) KÕt thóc lÇn ph©n bµo II cã thÓ t¹o 4 lo¹i giao tö: AB, - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. Ab, aB, ab - Yêu cầu HS đọc kết luận SGK. KÕt luËn: Những biến đổi cơ bản của NST ở các kì C¸c k× LÇn ph©n bµo I LÇn ph©n bµo II - C¸c NST kÐp xo¾n, co ng¾n. - NST co l¹i cho thÊy sè lîng NST kÐp - Các NST kép trong cặp tơng đồng tiếp hợp trong bộ đơn bội. K× ®Çu theo chiÒu däc vµ cã thÓ b¾t chÐo nhau, sau đó lại tách dời nhau. - Các cặp NST kép tơng đồng tập trung và - NSt kép xếp thành 1 hàng ở mặt phẳng Kì giữa xếp song song thành 2 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. xích đạo của thoi phân bào. - Các cặp NST kép tơng đồng phân li độc - Từng NST kép tách ở tâm động thành 2 K× sau lËp vµ tæ hîp tù do vÒ 2 cùc tÕ bµo. NST đơn phân li về 2 cực của tế bào. - Các NST kép nằm gọn trong 2 nhân mới đ- - Các NST đơn nằm gọn trong nhân mới đKì cuối ợc tạo thành với số lợng là bộ đơn bội (kép) ợc tạo thành với số lợng là đơn bội (n n NST kÐp. NST). - Kết quả: Từ 1 tế bào mẹ (2n NST) qua 2 lần phân bào liên tiếp tạo ra 4 tế bào con mang bộ NST đơn béi (n NST). 4. Cñng cè - KÕt qu¶ cña gi¶m ph©n I cã ®iÓm nµo kh¸c c¨n b¶n so víi kÕt qu¶ cña gi¶m ph©n II? - Trong 2 lần phân bào của giảm phân, lần nào đợc coi là phân bào nguyên nhiễm, lần nào đợc coi là ph©n bµo gi¶m nhiÔm?. - Hoµn thµnh b¶ng sau: Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n - X¶y ra ë tÕ bµo sinh dìng. - .............. - ............... - Gåm 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp. - T¹o ra ............ tÕ bµo con cã bé NST nh - T¹o ra ....... tÕ bµo con cã bé NST .... ë tÕ bµo mÑ. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi theo néi dung b¶ng 10. - Lµm bµi tËp 3, 4 trang 33 vµo vë. Nªu nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n. Không trả lời câu 2.. TuÇn 6 TiÕt 11 Bµi 11: Ph¸t sinh giao tö vµ thô tinh I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức:. Ngµy so¹n:20/9/2014 Ngµy d¹y: 24/9/2014.

(22) - Học sinh trình bày đợc các quá trình phát sinh giao tử ở động vật. - Mụ tả và so sỏnh những điểm giống và khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và cái. - Xác định đợc thực chất của quá trình thụ tinh. - Phân tích đợc ý nghĩa của các quá trình giảm phân và thụ tinh về mặt di truyền và biến dị. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. - Kĩ năng liên hệ giải quyết một số vấn đề thực tế. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. - Thảo luận nhóm nhỏ. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 11 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Nªu nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× cña gi¶m ph©n? - Những đặc điểm nào của NST trong giảm phân là cơ chế tạo ra những loại giao tử khác nhau? - §iÓm gièng vµ kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a gi¶m ph©n vµ nguyªn ph©n lµ g×? 3. Khám phá: Các tế bào con đợc hình thành qua giảm phân sẽ phát triển thành các giao tử, nhng sự hình thành giao tử đực và cái có gì khác nhau? Chúng ta cùng tìm hiểu bài hôm nay. 4. Kết nối : Hoạt động 1: Sự phát sinh giao tử Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, quan - HS tù nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 11 s¸t H 11 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: SGK vµ tr¶ lêi. - HS lªn tr×nh bµy trªn tranh qu¸ trình phát sinh giao tử đực. - Trình bày quá trình phát sinh giao tử đực và cái? - 1 HS lªn tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö - GV chèt l¹i kiÕn thøc. c¸i. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi: - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Nêu sự giống và khác nhau cơ bản của 2 quá - HS dựa vào thông tin SGK và H 11, xác định trình phát sinh giao tử đực và cái? đợc điểm giống và khác nhau giữa 2 quá trình. - GV chốt kiến thức với đáp án đúng. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ - Sù kh¸c nhau vÒ kÝch thíc vµ sè lîng cña trøng sung. vµ tinh trïng cã ý nghÜa g×? - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. KÕt luËn: Điểm giống và khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và cái: + Gièng nhau: - Các tế bào mầm (noãn nguyên bào, tinh nguyên bào) đều thực hiện nguyên phân liên tiếp nhiều lần..

(23) - Noãn bào bậc 1 và tinh bào bậc 1 đều thực hiện giảm phân để cho ra giao tử. + Kh¸c nhau: Ph¸t sinh giao tö c¸i Phát sinh giao tử đực - No·n bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n I cho thÓ cùc thø 1 - Tinh bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n cho 2 tinh bµo (kÝch thíc nhá) vµ no·n bµo bËc 2 (kÝch thíc lín). bËc 2. - No·n bµo bËc 2 qua gi¶m ph©n II cho 1 thÓ cùc thø 2 (kÝch thíc nhá) vµ 1 tÕ bµo trøng (kÝch thíc lín). - Mçi tinh bµo bËc 2 qua gi¶m ph©n cho 2 tinh - KÕt qu¶: tõ 1 no·n bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n cho 3 tö, c¸c tinh tö ph¸t triÓn thµnh tinh trïng. thể định hớng và 1 tế bào trứng (n NST). - KÕt qu¶: Tõ 1 tinh bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n cho 4 tinh trïng (n NST). - Tinh trùng có kích thớc nhỏ, số lợng lớn đảm bảo quá trình thụ tinh hoàn hảo. - Trứng số lợng ít, kích thớc lớn chứa nhiều chất dinh dỡng để nuôi hợp tử và phôi (ở giai đoạn đầu). Hoạt động 2: Thụ tinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục II SGK và - Sử dụng t liệu SGK để trả lời. tr¶ lêi c©u hái: - Nªu kh¸i niÖm thô tinh? - Nªu b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh thô tinh? - HS vận dụng kiến thức để nêu đợc: Do sự phân li độc lập của các cặp NST tơng đồng - Tại sao sự kết hợp ngẫu nhiên giữa các giao tử đực trong quá trình giảm phân tạo nên các giao tử vµ c¸i l¹i t¹o c¸c hîp tö chøa c¸c tæ hîp NST kh¸c kh¸c nhau vÒ nguån gèc NST. Sù kÕt hîp nhau vÒ nguån gèc? ngẫu nhiên của các loại giao tử này đã tạo nªn c¸c hîp tö chøa c¸c tæ hîp NST kh¸c nhau vÒ nguån gèc. KÕt luËn: - Thụ tinh là sự kết hợp ngẫu nhiên giữa 1 giaotử đực và 1 giao tử cái. - Thực chất của sự thụ tinh là sự kết hợp của 2 bộ nhân đơn bội 9n NST) tạo ra bộ nhân lỡng bội (2n NST) ë hîp tö. Hoạt động 3: ý nghĩa của giảm phân và thụ tinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc III, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS dựa vào thông tin SGK để trả lời: - Nªu ý nghÜa cña gi¶m ph©n vµ thô tinh vÒ c¸c mÆt di truyÒn vµ biÕn dÞ? - HS tiÕp thu kiÕn thøc. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. KÕt luËn: - Giảm phân tạo giao tử chứa bộ NST đơn bội. - Thô tinh kh«i phôc bé NST lìng béi. Sù kÕt hîp cña c¸c qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh đảm bảo duy trì ổn định bộ NST đặc trng của loài sinh sản hữu tính. - Gi¶m ph©n t¹o nhiÒu lo¹i giao tö kh¸c nhau vÒ nguån gèc, sù kÕt hîp ngÉu nhiªn cña c¸c giao tö kh¸c nahu lµm xuÊt hiÖn nhiÒu biÕn dÞ tæ hîp ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh t¹o nguån nguyªn liÖu cho chän gièng vµ tiÕn ho¸. 4. Cñng cè Bµi tËp: Bài 1: Giả sử có 1 tinh bào bậc 1 chứa 2 cặp NST tơng đồng Aa và Bb giảm phân sẽ cho ra mấy loại tinh trùng? Hãy khoanh tròn vào chữ cái đầu câu đúng: a. 1 lo¹i tinh trïng c. 4 lo¹i tinh trïng b. 2 lo¹i tinh trïng d. 8 lo¹i tinh trïng (§¸p ¸n b) 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 4, 5 trang 36. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 37..

(24) TuÇn 6 TiÕt 12. Ngµy so¹n:20/9/2014 Ngµy d¹y: 25/9/2014. Bài 12: Cơ chế xác định giới tính I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh mô tả đợc một số đặc điểm của NST giới tính và vai trũ của nú đối với sự xỏc định giới tính. - Giải thớch đợc cơ chế xác định NST giới tính và tỉ lệ đực : cỏi là 1:1. - Nờu đợc ảnh hởng của các yếu tố môi trờng ngoài và trong đến sự phân hoá giới tính. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. - Kĩ năng liên hệ giải quyết một số vấn đề thực tế. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 12.1 vµ 12.2 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Trình bày quá trình phát sinh giao tử ở động vật? - Giải thích vì sao bộ NSt đặc trng của loài sinh sản hữu tính lại duy trì ổn định qua các thế hệ? Biến dị tổ hợp xuất hiện phong phú ở loài sinh sản hữu tính đợc giải thích trên cơ sở tế bào học. 3. Khám phá: Có bao giờ các em thắc mắc tại sao mình sinh ra là nam mà không phải nữ hoặc ngược lại chưa? Và giới tính chúng ta đã được xác định vào lúc nào? Chúng ta sẽ tìm câu trả lời thông qua bài học hôm nay. 4. Kết nối : Hoạt động 1: Nhiễm sắc thể giới tính Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS quan sát H 8.2: bộ NST của ruồi - Các nhóm HS quan sát kĩ hình và nêu đợc: giấm, hoạt động nhóm và trả lời câu hỏi: + Gièng 8 NST (1 cÆp h×nh h¹t, 2 cÆp h×nh ch÷.

(25) - Nªu ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau ë bé NST cña ruåi V). đực và ruồi cái? + Kh¸c: - GV thông báo: 1 cặp NST khác nhau ở con đực và con cái là cặp NST giới tính, còn các cặp NST Con đực:1 chiếc hình que. 1 chiếc hình móc. giống nhau ở con đực và con cái là NST thờng. Con c¸i: 1 cÆp h×nh que. - Cho HS quan s¸t H 12.1 - CÆp NST nµo lµ cÆp NST giíi tÝnh? - NSt giíi tÝnh cã ë tÕ bµo nµo?. - Quan sát kĩ hình 12.1 va nêu đợc cặp 23 là cÆp NST giíi tÝnh.. - GV ®a ra VD: ë ngêi:. - HS tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn.. 44A + XX  N÷ 44A + XY  Nam - So s¸nh ®iÓm kh¸c nhau gi÷a NST thêng vµ NST - HS trao đổi nhóm và nêu đợc sự khác nhau giíi tÝnh? vÒ h×nh d¹ng, sè lîng, chøc n¨ng. - GV ®a ra VD vÒ tÝnh tr¹ng KÕt luËn: - Trong c¸c tÕ bµo lìng béi (2n): + Cã c¸c cÆp NST thêng. + 1 cặp NST giới tính kí hiệu XX (tơng đồng) và XY (không tơng đồng). - ở ngời và động vật có vú, ruồi giấm .... XX ở giống cái, XY ở giống đực. - ở chim, ếch nhái, bò sát, bớm.... XX ở giống đực còn XY ở giống cái. - NST giới tính mang gen quy định tính đực, cái và tính trạng liên quan tới giới tính. Hoạt động 2: Cơ chế xác định giới tính Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS quan s¸t H 12.2: - HS quan s¸t vµ tr¶ lêi c©u hái: - Rót ra kÕt luËn. - Giới tính đợc xác định khi nào? - GV lu ý HS: một số loài giới tính xác định trớc khi thụ tinh VD: trứng ong không đợc thụ tinh trở thành - HS lắng nghe GV giảng. ong đực, đợc thụ tinh trở thành ong cái (ong thợ, ong chóa)... - HS quan s¸t kÜ H 12.1 vµ tr¶ lêi, c¸c HS - Những hoạt động nào của NST giới tính trong khác nhận xét, bổ sung. giảm phân và thụ tinh dẫn tới sự hình thành đực c¸i? - 1 HS trình bày, các HS khác nhận xét, đánh - GV yªu cÇu 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy trªn H 12.2. gi¸. - GV đặt câu hỏi, HS thảo luận. - Có mấy loại trứng và tinh trùng đợc tạo ra qua - HS thảo luận nhóm dựa vào H 12.2 để trả gi¶m ph©n? lêi c¸c c©u hái. - Sù thô tinh gi÷a trøng vµ tinh trïng nµo t¹o thµnh hîp tö ph¸t triÓn thµnh con trai, con g¸i? - §¹i diÖn tõng nhãm tr¶ lêi tõng c©u, c¸c - V× sao tØ lÖ con trai vµ con g¸i xÊp xØ 1:1? HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Sinh con trai hay con gái do ngời mẹ đúng hay sai? - Nghe GV gi¶ng vµ tiÕp thu kiÕn thøc. - GV nói về sự biến đổi tỉ lệ nam: nữ hiện nay, liên hÖ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n. Kết luận: - Đa số các loài, giới tính đợc xác định trong thụ tinh. - Sự phân li và tổ hợp cặp NST giới tính trong giảm phân và thụ tinh là cơ chế xác định giới tính ở sinh vật. VD: cơ chế xác định giới tính ở ngời. - Tỉ lệ nam: nữ xấp xỉ 1:1 do số lợng giao tử (tinh trùng mang X) và giao tử (mang Y) tơng đơng nhau, qu¸ tr×nh thô tinh cña 2 lo¹i giao tö nµy víi trøng X sÏ t¹o ra 2 lo¹i tæ hîp XX vµ XY ngang nhau..

(26) Hoạt động 3: Các yếu tố ảnh hởng tới sự phân hoá giới tính Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giới thiệu: bên cạnh NST giới tính có các yếu tố - HS nêu đựoc các yếu tố: môi trờng ảnh hởng đến sự phân hoá giới tính. + Hoocmon... - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. + Nhiệt độ, cờng độ chiếu sáng.... - Nêu những yếu tó ảnh hởng đến sự phân hoá giới tÝnh? - 1 vµi HS bæ sung. ? Sự hiểu biết về cơ chế xác định giới tính và các yếu tố ảnh hởng đến sự phân hoá giới tính có ý nghĩa gì - HS đa ra ý kiến, nghe GV giới thiệu thêm. trong s¶n xuÊt? KÕt luËn: + Hoocmon sinh dôc: - Rối loạn tiết hoocmon sinh dục sẽ làm biến đổi giới tính tuy nhiên cặp NST giới tính không đổi. VD: Dùng Metyl testostờron tác động vào cá vàng cái, cá vàng đực. Tác động vào trứng cá rô phi mới nở dẫn tới 90% phát triển thành cá rô phi đực (cho nhiều thịt). + Nhiệt độ, ánh sáng ... cũng làm biến đổi giới tính VD SGK. - ý nghĩa: giúp con ngời chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực, cái phù hợp với mục đích sản xuất. 4. Cñng cè: Bµi 1: T×m c©u ph¸t biÓu sai: a. ở các loài giao phối, trên số lợng lớn tỉ lệ đực, cái xấp xỉ 1:1 b. ở đa số loài, giới tính đợc xác định từ khi là hợp tử. c. ë ngêi, viÖc sinh con trai ay con g¸i nhñ yÕu do ngêi mÑ. d. Hoocmon sinh dục có ảnh hởng nhiều đến sự phân hoá giới tính. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 3,4 SGK. - Lµm bµi tËp 1,2,5 vµo vë. - §äc môc “Em cã biÕt”. TuÇn 7 TiÕt 13. Ngµy so¹n:30/09/2014 Ngµy d¹y: 01/10/2014 Bµi 13: Di truyÒn liªn kÕt. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Häc sinh nêu được thí nghiêm của Moocgan và nhận xét kết quả thí nghiệm. - Nêu đợc ý nghĩa của di truyền liên kết, đặc biệt trong lĩnh vực chọn giống. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy thùc nghiÖm – quy n¹p. - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não.

(27) - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 13.1 SGK, nÕu cã thªm H 13 SGV. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau gi÷a NST thêng vµ NST giíi tÝnh? - Tr×nh bµy c¬ chÕ sinh con trai hay con g¸i ë ngêi? Quan niÖm cho r»ng sinh con trai, g¸i do ngêi mẹ quyết định có đúng không? 3. Khám phá: Ngoài hiện tượng di truyền theo quy luật phân li độc lập thì còn có các quy luật khác bổ sung cho quy luật PLĐL, hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu thêm một quy luật nữa chi phối các hiện tượng di truyền. Đó là di truyền liên kết. 4.Kết nối : Hoạt động 1: Thí nghiệm của Moocgan Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi:. - HS nghiªn cøu 3 dßng ®Çu cña môc 1 vµ nêu đợc: Ruồi giấm dễ nuôi trong ống ? Tại sao Moocgan lại chọn ruồi giấm làm đối tợng thí nghiệm, đẻ nhiều, vòng đời ngắn, có nhiều nghiÖm? biÕn dÞ, sè lîng NST Ýt cßn cã NST khæng - Yªu cÇu HS nghiªn cøu tiÕp th«ng tin SGK vµ tr×nh bµy lå dÔ quan s¸t ë tÕ bµocña tuyÕn níc bät. thÝ nghiÖm cña Moocgan. - 1 HS tr×nh bµy thÝ nghiÖm. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 13, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi:. - HS quan s¸t h×nh, th¶o luËn, thèng nhÊt ý ? Tại sao phép lai giữa ruồi đực F1 với ruồi cái thân đen, kiến và nêu đợc: cánh cụt đợc gọi là phép lai phân tích? + V× ®©y lµ phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang tÝnh - Moocgan tiến hành phép lai phân tích nhằm mục đích trạng trội với cá thể mang kiểu gen lặn nhằm xác định kiểu gen của ruồi đực. g×? - V× sao dùa vµo tØ lÖ kiÓu h×nh 1:1, Moocgan cho r»ng các gen quy định tính trạng màu sắc thân và hình dạng + Vì ruồi cái thân đen cánh cụt chỉ cho 1 c¸nh cïng n»m trªn 1 NST? loại giao tử, ruồi đực phải cho 2 loại giao ? So sánh với sơ đồ lai trong phép lai phân tích về 2 tính tử => Các gen nằm trên cùng 1 NST. tr¹ng cña Men®en em thÊy cã g× kh¸c? (Sö dông kÕt qu¶ + ThÝ nghiÖm cña Men®en 2 cÆp gen bµi tËp). AaBb phân li độc lập và tổ hợp tự do tạo ra 4 lo¹i giao tö: AB, Ab, aB, ab. - GV chèt l¹i kiÕn thøc vµ gi¶i thÝch thÝ nghiÖm. ? HiÖn tîng di truyÒn liªn kÕt lµ g×? - GV giới thiệu cách viết sơ đồ lai trong trờng hợp di truyÒn liªn kÕt. Lu ý: dÊu tîng trng cho NST.. - HS ghi nhí kiÕn thøc. BV : 2 gen B vµ V cïng n»m trªn 1 NST. * NÕu lai nghÞch mÑ F1 víi bè ®en, côt th× kÕt qu¶ hoµn toµn kh¸c. KÕt luËn: 1. §èi tîng thÝ nghiÖm: ruåi giÊm 2. Néi dung thÝ nghiÖm: P thuÇn chñng: Th©n x¸m. c¸nh dµi x Th©n ®en, c¸nh côt.

(28) F1: 100% th©n x¸m, c¸nh dµi Lai ph©n tÝch: Con đực F1: Xám, dài x Con cái: đen, cụt FB: 1 x¸m, dµi : 1 ®en, côt 3. Gi¶i thÝch: - F1 đợc toàn ruồi xám, dài chứng tỏ tính trạng thân xám là trội so với thân đen, cánh dài là trội so víi c¸nh côt. Nªn F1 dÞ hîp tö vÒ 2 cÆp gen (BbVv) - Lai ruồi đực F1 thân xám cánh dài với ruồi cái thân đen, cánh cụt. Ruồi cái đồng hợp lặn về 2 cặp gen nên chỉ cho 1 loại giao tử bv, không quyết định kiểu hình của F B. Kiểu hình của FB do giao tử của ruồi đực quyết định. FB có 2 kiểu hình nên ruồi đực F1 cho 2 loại giao tử: BV và bv khác với phân li độc lập cho 4 loại giao tử, chứng tỏ trong giảm phân2 gen B và V luôn phân li cùng nhau, b và v cũng vËy  Gen B vµ V, b vµ v cïng n»m trªn 1 NST. - Kết luận: Di truyền liên kết là hiện tợng một nhóm tính trạng đợc di truyền cùng nhau đợc quy định bởi các gen nằm trên cùng 1 NST, cùng phân li trong quá trình phân bào. 4. C¬ së tÕ bµo häc cña di truyÒn liªn kÕt P: X¸m. dµi x §en, côt BV bv BV bv GP: BV bv F1: BV ( 100% x¸m, dµi) BV §ùc F1: X¸m, dµi x C¸i ®en, côt BV bv bv bv GF1: BV; bv bv F B: 1 BV 1 bv bv bv 1 x¸m, dµi: 1 ®en, côt Hoạt động 2: ý nghĩa của di truyền liên kết Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nêu tình huống: ở ruồi giấm 2n=8 nhng tế bào có - HS nêu đợc: mỗi NST sẽ mang nhiều gen. kho¶ng 4000 gen. ? Sù ph©n bè c¸c gen trªn NST sÏ nh thÕ nµo? - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi: - HS c¨n cø vµo kÕt qu¶ cña 2 trêng hîp vµ ? So sánh kiểu hình F2 trong trờng hợp phân li độc lập và nêu đợc: nếu F2 phân li độc lập sẽ làm xuất di truyÒn liªn kÕt? hiÖn biÕn dÞ tæ hîp, di truyÒn liªn kÕt th× ? ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt lµ g×? kh«ng. KÕt luËn: - Trong tÕ bµo, sè lîng gen nhiÒu h¬n NSt rÊt nhiÒu nªn mét NST ph¶i mang nhiÒu gen, t¹o thành nhóm gen liên kết (số nhóm gen liên kết bằng số NST đơn bội). - Di truyền liên kết đảm bảo sự di truyền bền vững của từng nhóm tính trạng đợc quy định bởi các gen trªn 1 NST. Trong chän gièng ngêi ta cã thÓ chän nh÷ng nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®i kÌm víi nhau. 4. Cñng cè 1. Khi nào thì các gen di truyền liên kết? Khi nào các gen phân li độc lập và tổ hợp tự do? (Các gen cùng nằm trên 1 NST thì di truyền liên kết. mỗi gen nằm trên 1 NST thì phân li độc lập). => Di truyền liên kết gen không bác bỏ mà bổ sung cho quy luật phân li độc lập. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 2,3,4 SGK. - Lµm bµi tËp 3, 4 vµo vë bµi tËp. - Häc bµi theo néi dung SGK. TuÇn 7. Ngµy so¹n:30/09/2014.

(29) TiÕt 14. Ngµy d¹y: 5/10/2014. Bµi 14: Thùc hµnh Quan s¸t h×nh th¸i nhiÔm s¨c thÓ I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Häc sinh nhËn biÕt d¹ng NST ë c¸c k×. - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng sö dông vµ quan s¸t tiªu b¶n díi kÝnh hiÓn vi. 2. Kỹ năng: - Rèn kĩ năng sử dụng kính hiển vi. - RÌn kÜ n¨ng vÏ h×nh. - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Thực hành. - Trực quan – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Kính hiển vi đủ cho các nhóm. - Bé tiªu b¶n NST. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra c©u hái 1,2. - Gäi HS lªn lµm bµi tËp 3, 4. 3 .Khám phá: Trình bày những biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào? Trong tiết hôm nay, các em sẽ tiến hành nhËn d¹ng h×nh th¸i NST ë c¸c k× qua tiªu b¶n. 4.Kết nối : Hoạt động của GV Hoạt động của HS 1. GV nªu yªu cÇu cña buæi thùc hµnh. 2. GV híng dÉn HS c¸ch sö dông kÝnh hiÓn vi: + LÊy ¸nh s¸ng: më tô quan, quay vËt kÝnh nhá vµo vÞ trÝ - HS ghi nhí c¸ch sö dông kÝnh hiÓn vi. làm việc, mắt trái nhìn vào thị kính, dùng 2 tay quay gơng hớng ánh sáng khi nào có vòng sáng đều, viền xanh là đợc. + §Æt mÉu trªn kÝnh, ®Çu nghiªng nh×n vµo vËt kÝnh, vÆn èc s¬ cÊp cho kÝnh xuèng dÇn tiªu b¶n kho¶ng 0,5 cm. Nhìn vào thị kính vặn ốc sơ cấp cho vật kính từ từ lên đến khi ¶nh xuÊt hiÖn.. VÆn èc vi cÊp cho ¶nh râ nÕt. Khi cÇn quan s¸t ë vËt kÝnh lớn hơn chỉ cần quay trực tiếp đĩa mang vật kính ấu vào vị.

(30) trÝ lµm viÖc. + Trong tiªu b¶n cã c¸c tÕ bµo ®ang ë thêi k× kh¸c nhau. CÇn nhËn d¹ng NST ë c¸c k× trªn tiªu b¶n. 3. Yêu cầu HS vẽ lại hình khi quan sát đợc, giữ ý thức kỉ luËt (kh«ng nãi to). 4. GV chia nhãm, ph¸t dông cô thùc hµnh: mçi nhãm 1 kÝnh hiÓn vi vµ mét hép tiªu b¶n. 5. Yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn vµ bµn giao dông cô. - C¸c nhãm nhËn dông cô. Lu ý HS: - HS tiÕn hµnh thao t¸c kÝnh hiÓn vi vµ - GV theo dõi, trợ giúp, đánh giá kĩ năng sử dụng kính quan sát tiêu bản theo từng nhóm. hiển vi tránh vặn điều chỉnh kính không cẩn thận dễ làm - Vẽ các hình quan sát đợc vào vở thực vì tiªu b¶n. hµnh. - Cã thÓ chän ra mÉu tiªu b¶n quan s¸t râ nhÊt cña c¸c nhóm HS tìm đợc để cả lớp đều quan sát. - NÕu nhµ trêng cha cã hép tiªu b¶n th× GV dïng tranh câm các kì của nguyên phân để nhận dạng hình thái NST ë c¸c k×. 4. Nhận xét - đánh giá - C¸c nhãm tù nhËn xÐt vÒ thao t¸c sö dông kÝnh, kÕt qu¶ quan s¸t cña m×nh. - GV đánh giá chung về ý thức và kết quả của các nhóm. - §¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña nhãm qua b¶n thu ho¹ch. TuÇn 8 TiÕt 15. Ngµy so¹n:4/10/2014 Ngµy d¹y: 11/10/2014. Bµi 15: ADN I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phân tích đợc thành phần hoá học của ADN đặc biệt là tính đặc thù và hình dạng của AND. - Mô tả đợc cấu trúc không gian của ADN theo mô hình của J. Oatsơn và F. Crick. Chỳ ý nguyờn tắc bổ sung. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận nhóm nhỏ. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Vấn đáp – Tìm tòi. - Thảo luận nhóm nhỏ. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh h×nh 15 SGK. - M« h×nh ph©n tö ADN. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC..

(31) 1. Ổn định tổ chức: 3. Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra c©u hái 1,2. - Gäi HS lªn lµm bµi tËp 3, 4. 3 .Khám phá: Yªu cÇu HS nh¾c l¹i cÊu tróc ho¸ häc vµ chøc n¨ng cña NST. GV: ADN kh«ng chØ lµ thµnh phÇn quan träng cña NST mµ cßn liªn quan mËt thiÕt víi b¶n chÊt ho¸ häc của gen. Vì vậy nó là cơ sở vật chất của hiện tợng di truyền ở cấp độ phân tử. 4.Kết nối : Hoạt động 1: Cấu tạo hoá học của phân tử AND Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK để - HS nghiên cứu thông tin SGK và nêu đợc câu trả tr¶ lêi c©u hái: lêi, rót ra kÕt luËn. - Nªu cÊu t¹o ho¸ häc cña ADN? - Vì sao nói ADN cấu tạo theo nguyên tắc đa + Vì ADN do nhiều đơn phân cấu tạo nên. ph©n? - C¸c nhãm th¶o luËn, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. + - Yêu cầu HS đọc lại thông tin, quan sát H 15, Tính đặc thù do số lợng, trình tự, thành phần các th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: + V× sao ADN cã tÝnh lo¹i nuclª«tit. đa dạng và đặc thù? + C¸c s¾p xÕp kh¸c nhau cña 4 lo¹i nuclª«tit t¹o - GV nhÊn m¹nh: cÊu tróc theo nguyªn t¾c ®a nªn tÝnh ®a d¹ng. ph©n víi 4 lo¹i nuclª«tit kh¸c nhau lµ yÕu tè t¹o  KÕt luËn. nên tính đa dạng và đặc thù. KÕt luËn: - ADN đợc cấu tạo từ các nguyên tố C, H, O, N và P. - ADN thuộc loại đại phân tử và cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà đơn phân là các nuclêôtit (gồm 4 lo¹i A, T, G, X). - Phân tử ADN của mỗi loài sinh vật đặc thù bởi số lợng, thành phần và trình tự sắp xếp của các loại nuclª«tit. Tr×nh tù s¾p xÕp kh¸c nhau cña 4 lo¹i nuclª«tit t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng cña ADN. - Tính đa dạng và đặc thù của ADN là cơ sở phát triển cho tính đa dạng và đặc thù của sinh vật. Hoạt động 2: Cấu trúc không gian của phân tử ADN Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan sát H 15 và - HS quan sát hình, đọc thông tin và ghi nhớ mô hình phân tử ADN để: kiÕn thøc. - M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN? - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh hoÆc m« h×nh. - Cho HS th¶o luËn - Líp nhËn xÐt, bæ sung. - Quan s¸t H 15 vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái. - C¸c lo¹i nuclª«tit nµo gi÷a 2 m¹ch liªn kÕt víi + C¸c nuclª«tit liªn kÕt thµnh tõng cÆp: A-T; nhau thµnh cÆp? G-X (nguyªn t¾c bæ sung) - Giả sử trình tự các đơn phân trên 1 đoạn mạch của + HS vận dụng nguyên tắc bổ sung để xác ADN nh sau: (GV tự viết lên bảng) hãy xác định định mạch còn lại. tr×nh tù c¸c nuclª«tit ë m¹ch cßn l¹i? - GV yªu cÇu tiÕp: - HS tr¶ lêi dùa vµo th«ng tin SGK. - Nªu hÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung? KÕt luËn: - Phân tử ADN là một chuỗi xoắn kép, gồm 2 mạch đơn song song, xoắn đều quanh 1 trục theo chiều từ tr¸i sang ph¶i. - Mỗi vòng xoắn cao 34 angtơron gồm 10 cặp nuclêôtit, đờng kính vòng xoắn là 20 angtơron. - C¸c nuclª«tit gi÷a 2 m¹ch liªn kÕt b»ng c¸c liªn kÕt hi®ro t¹o thµnh tõng cÆp A-T; G-X theo nguyªn t¾c bæ sung..

(32) - HÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung: + Do tính chất bổ sung của 2 mạch nên khi biết trình tự đơn phân của 1 mạch có thể suy ra trình tự đơn phân của mạch kia. + Tỉ lệ các loại đơn phân của ADN: A = T; G = X  A+ G = T + X (A+ G): (T + X) = 1. 4. Cñng cè - KiÓm tra c©u 1,2,3. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái, lµm bµi tËp 4 vµo vë bµi tËp. Không làm câu 5,6. - Lµm bµi tËp sau: Gi¶ sö trªn m¹ch 1 cña ADN cã sè lîng cña c¸c nuclª«tit lµ: A1= 150; G1 = 300. Trªn m¹ch 2 cã A2 = 300; G2 = 600. Dựa vào nguyên tắc bổ sung, tìm số lợng nuclêôtit các loại còn lại trên mỗi mạch đơn và số lợng từng lo¹i nuclª«tit c¶ ®o¹n ADN, chiÒu dµi cña ADN. §¸p ¸n: Theo NTBS: A1 = T2 = 150 ; G1 = X2 = 300; A2 = T1 = 300; G2 = X1 = 600 => A1 + A2 = T1 + T 2 = A = T = 450; G = X = 900. Tæng sè nuclª«tit lµ: A+G +T+X = N ChiÒu dµi cña ADN lµ: N/2x 3,4. TuÇn 8 TiÕt 16. Ngµy so¹n:4/10/2014 Ngµy d¹y: 12/10/2014. Bµi 16: ADN vµ b¶n chÊt cña gen I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày đợc các nguyên tắc của sự tự nhân đôi của ADN. - Nêu đợc bản chất hoá học của gen. - Phân tích đợc các chức năng của ADN. 2. Kỹ năng: - RÌn kÜ n¨ng vÏ h×nh. - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng trong thảo luận nhóm. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Thảo luận nhóm. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh h×nh 16 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Nêu cấu tạo hoá học của ADN? Vì sao ADN rất đa dạng và đặc thù? - M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ADN? HÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung nh thÕ nµo? - 1 HS lµm bµi tËp:.

(33) Mét ®o¹n ADN cã A = 20% vµ b»ng 600 nuclª«tit. - TÝnh % vµ sè lîng tõng lo¹i nuclª«tit cßn l¹i cña ADN? - §o¹n ph©n tö ADN dµi bao nhiªu micr«met? BiÕt 1 cÆp nu dµi 3,4 angt¬ron, 1 angtoron = 10 -4 micr«met. §¸p ¸n: A = T = 600 G = X = 900 ChiÒu dµi ph©n tö ADN lµ: 0,51 micr«met. 4.Kết nối : Hoạt động 1: ADN tự nhân đôi theo những nguyên tắc nào? Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi:. - HS nghiªn cøu th«ng tin ë ®o¹n 1, 2 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái.. - Quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra ở đâu? vào thêi gian nµo? - Rót ra kÕt luËn.. - Yªu cÇu HS tiÕp tôc nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 16, thảo luận câu hỏi: - Nêu hoạt động đầu tiên của - C¸c nhãm th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn vµ ADN khi bắt đầu tự nhân đôi? nêu đợc: - Quá trình tự nhân đôi diễn ra trên mấy mạch của ADN? + DiÔn ra trªn 2 m¹ch. - C¸c nuclª«tit nµo liªn kÕt víi nhau thµnh tõng cÆp? - Sù h×nh thµnh m¹ch míi ë 2 ADN diÔn ra nh thÕ nµo?. + Nuclª«tit trªn m¹ch khu«n liªn kÕt víi nuclª«tit néi bµo theo nguyªn t¾c bæ sung.. - Cã nhËn xÐt g× vÒ cÊu t¹o gi÷a 2 ADN con vµ ADN + M¹ch míi h×nh thµnh theo m¹ch khu«n mÑ? cña mÑ vµ ngîc chiÒu. - Yêu cầu 1 HS mô tả lại sơ lợc quá trình tự nhân đôi + CÊu t¹o cña 2 ADN con gièng nhau vµ cña ADN. gièng mÑ. - Quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyên - 1 HS lªn m« t¶ trªn tranh, líp nhËn xÐt, t¾c nµo? đánh giá. - GV nhấn mạnh sự tự nhân đôi là đặc tính quan trọng + Nguyªn t¾c bæ sung vµ gi÷ l¹i mét nöa. chØ cã ë ADN. KÕt luËn: - ADN tự nhân đôi diễn ra trong nhân tế bào, tại các NST ở kì trung gian. - ADN tự nhân đôi theo đúng mẫu ban đầu. - Quá trình tự nhân đôi: + 2 m¹ch ADN t¸ch nhau dÇn theo chiÒu däc. + C¸c nuclª«tit trªn 2 m¹ch ADN liªn kÕt víi nuclª«tit tù do trong m«i trêng néi bµo theo NTBS. + 2 mạch mới của 2 ADN dần đợc hình thành dựa trên mạch khuôn của ADN mẹ và ngợc chiều nhau. + Kết quả: cấu tạo 2 ADN con đợc hình thành giống nhau và giống ADN mẹ, trong đó mỗi ADN con có 1 m¹ch cña mÑ, 1 m¹ch míi tæng hîp tõ nguyªn liÖu néi bµo. (§©y lµ c¬ së ph¸t triÓn cña hiÖ tîng di truyÒn). - Quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và giữ lại 1 nửa (nguyên tắc bán bảo toµn). Hoạt động 2: Bản chất của gen Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV th«ng b¸o kh¸i niÖm vÒ gen - HS l¾ng nghe GV th«ng b¸o + Thời Menđen: quy định tính trạng cơ thể là các nhân tố di truyÒn. + Moocgan: nh©n tè di truyÒn lµ gen n»m trªn NST, c¸c.

(34) gen xÕp theo chiÒu däc cña NST vµ di truyÒn cïng nhau. + Quan điểm hiện đại: gen là 1 đoạn của phân tử ADN có - HS dựa vào kiến thức đã biết để trả lời. chức năng di truyền xác định. - B¶n chÊt ho¸ häc cña gen lµ g×? Gen cã chøc n¨ng g×? KÕt luËn: - Gen là 1 đoạn của phân tử ADN có chức năng di truyền xác định. - B¶n chÊt ho¸ häc cña gen lµ ADN. - Chức năng: gen là cấu trúc mang thông tin quy định cấu trúc của 1 loại prôtêin. Hoạt động 3: Chức năng của ADN Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV ph©n tÝch vµ chèt l¹i 2 chøc n¨ng cña ADN. - HS nghiªn cøu th«ng tin. - GV nhấn mạnh: sự tự nhân đôi của ADN dẫn tới - Ghi nhớ kiến thức. nhân đôi NST  phân bào  sinh sản. KÕt luËn: - ADN lµ n¬i lu tr÷ th«ng tin di truyÒn (th«ng tin vÒ cÊu tróc pr«tªin). - ADN thực hiện sự truyền đạt thông tin di truyền qua thế hệ tế bào và cơ thể. 4. Cñng cè - Tại sao ADN con đợc tạo ra qua cơ chế tự nhân đôi lại giống hệt ADN mẹ ban đầu? a. Vì ADN con đợc tạo ra theo nguyên tắc khhuôn mẫu. b. Vì ADN con đợc tạo ra theo nguyên tắc bổ sung. c. Vì ADN con đợc tạo ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn. d. Vì ADN con đợc tạo ra từ 1 mạch đơn ADN mẹ. - Bài tập: Một gen có A = T = 600 nuclêôtit, G = X = 900 nuclêôtit. Khi gen tự nhân đôi 1 lần môi tr ờng néi bµo ph¶i cung cÊp bao nhiªu nuclª«tit mçi lo¹i? §¸p ¸n: A = T = 600; G =X = 900. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1,2 ,3 SGK trang 50. - Lµm bµi tËp 4. - §äc tríc bµi 17. TuÇn 9 TiÕt 17. Ngµy so¹n:10/10/2014 Ngµy d¹y: 18/10/2014. Bµi 17: Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ ARN I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh mô tả đợc cấu tạo sơ bộ và chức năng của ARN. - Biết xác định những điểm giống và khác nhau cơ bản giữa ARN và ADN. - Trình bày đợc sơ bộ quá trình tổng hợp ARN đặc biệt là nêu đợc các nguyên tắc của quá trình này. 2. Kỹ năng: - RÌn kÜ n¨ng vÏ h×nh. - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não..

(35) - Trực quan – tìm tòi. - Hoạt động nhóm nhỏ. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh h×nh 17.1; 17.2 SGK. - M« h×nh ph©n tö ARN vµ m« h×nh tæng hîp ARN. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Mô tả sơ lợc quá trình tự nhân đôi của ADN. - Giải thích vì sao 2 ADN con đợc tạo ra qua cơ chế nhân đôi lại giống nhau và giống ADN mẹ? Nêu rõ ý nghĩa của quá trình tự nhân đôi của ADN? - 1 HS gi¶i bµi tËp vÒ nhµ. 3 .Kết nối : Hoạt động 1: ARN (axit ribônuclêic) Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát H 17.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - ARN cã thµnh phÇn ho¸ häc nh thÕ nµo? - Tr×nh bµy cÊu t¹o ARN? - M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ARN? - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp  SGK - So s¸nh cÊu t¹o ARN vµ ADN vµo b¶ng 17?. Hoạt động của HS - HS tự nghiên cứu thông tin và nêu đợc: + CÊu t¹o ho¸ häc + Tªn c¸c lo¹i nuclª«tit + M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian. - HS vËn dông kiÕn thøc vµ hoµn thµnh b¶ng. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. §¸p ¸n b¶ng 17 §Æc ®iÓm ARN AND Số mạch đơn 1 2 Các loại đơn phân A, U, G, X A, T, G, X -Dựa trên cơ sở nào ngời ta chia ARN thành - HS nêu đợc: c¸c lo¹i kh¸c nhau? + Dùa vµo chøc n¨ng + Nªu chøc n¨ng 3 lo¹i ARN. KÕt luËn: 1. CÊu t¹o cña ARN - ARN cÊu t¹o tõ c¸c nguyªn tè: C, H, O, N vµ P. - ARN thuộc đại phan tử (kích thớc và khối lợng nhỏ hơn ADN). - ARN cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà đơn phân là các nuclêôtit (ribônuclêôtit A, U G, X) liên kết tạo thành 1 chuỗi xoắn đơn. 2. Chøc n¨ng cña ARN - ARN thông tin (mARN) truyền đạt thông tin quy định cấu trúc prôtêin. - ARN vận chuyển (tARN) vận chuyển axit amin để tổng hợp prôtêin. - ARN rib«x«m (rARN) lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn rib«x«m. Hoạt động 2: ARN đợc tổng hợp theo nguyên tắc nào? Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái: - ARN đợc tổng hợp ở đâu? ở thời kì nào của chu kì tÕ bµo? - GV sö dông m« h×nh tæng hîp ARN (hoÆc H 17.2) m« t¶ qu¸ tr×nh tæng hîp ARN. - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 17.2 th¶o luËn 3 c©u hái: - Một phân tử ARN đợc tổng hợp dựa vào 1 hay 2. Hoạt động của HS - HS sử dụng thông tin SGK để trả lời. - HS theo dâi vµ ghi nhí kiÕn thøc. - HS thảo luận và nêu đợc: + Phân tử ARN tổng hợp dựa vào 1 mạch đơn cña gen (m¹ch khu«n)..

(36) mạch đơn của gen? + C¸c nuclª«tit trªn m¹ch khu«n cña ADN vµ - Các loại nuclêôtit nào liên kết với nhau để tạo môi trờng nội bào liên kết từng cặp theo nguyên thµnh m¹ch ARN? t¾c bæ sung: A – U; T - A ; G – X; X - G. + Trình tự đơn phân trên ARN giống trình tự - Có nhận xét gì về trình tự các đơn phân trên ARN đơn phân trên mạch bổ sung của mạch khuôn so với mỗi mạch đơn của gen? nhng trong đó T thay bằng U. - GV yªu cÇu 1 HS tr×nh bµy qu¸ tr×nh tæng hîp - 1 HS tr×nh bµy. ARN. - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. - GV ph©n tÝch: tARN vµ rARN sau khi tæng hîp xong sẽ tiếp tục hoàn thiện để hình thành phân tử - Các nhóm thảo luận thống nhất câu trả lời, rút tARN vµ rARN hoµn chØnh. ra kÕt luËn. - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN theo nguyªn t¾c nµo? - Nªu mèi quan hÖ gi÷a gen vµ ARN? - Yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK. KÕt luËn: - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN diÔn ra trong nh©n tÕ bµo, t¹i NST vµo k× trung gian. - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN + Gen tháo xoắn, tách dần 2 mạch đơn. + C¸c nuclª«tit trªn m¹ch khu«n võa t¸ch ra liªn kÕt víi nuclª«tit tù do trong m«i trêng néi bµo theo nguyªn t¾c bæ sung A – U; T – A; G – X; X – G. + Khi tæng hîp xong ARN t¸ch khái gen rêi nh©n ®i ra tÕ bµo chÊt. - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN theo nguyªn t¾c dùa trªn khu«n mÉu lµ 1 m¹ch cña gen vµ theo nguyªn t¾c bæ sung. - Mối quan hệ giữa gen và ARN: trình tự các nuclêôtit trên mạch khuôn của gen quy định trình tự nuclª«tit trªn ARN. 4. Cñng cè Khoanh tròn vào chữ cái đầu ý trả lời đúng: C©u 1: Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN x¶y ra ë: a. K× trung gian b. K× ®Çu c. K× gi÷a d. K× sau e. K× cuèi 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi theo néi dung SGK. -Lµm c©u hái 1, 2, 3 vµo vë bµi tËp. TuÇn 9 TiÕt 18. Ngµy so¹n:10/10/2014 Ngµy d¹y: 19/10/2014 Bµi 18: Pr«tªin. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phải nêu đợc thành phần hoá học của prôtêin, phân tích đợc tính đặc trng và đa dạng của nó. - Mô tả đợc các bậc cấu trúc của prôtêin và hiểu đợc vai trò của nó. - Nắm đợc các chức năng của prôtêin. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - RÌn kÜ n¨ng vÏ h×nh. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học..

(37) II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Thảo luận nhóm. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh h×nh 18 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n trong cÊu tróc cña ARN vµ ADN? - ARN đợc tổng hợp dựa trên nguyên tắc nào? Chức năng của mARN? Nêu bản chất quan hệ giữa gen vµ ARN? - 1 HS lµm bµi tËp 3, 4 SGK. 3 .Khám phá : Từ câu 1 GV nêu: Prôtêin đảm nhiệm nhiều chức năng liên quan đến toàn bộ cấu trúc và hoạt động sống của tế bào, biểu hiện thành tính trạng của cơ thể. 4. .Kết nối: Hoạt động 1: Cấu trúc của prôtêin Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK và trả lời - HS sử dụng thông tin SGK để trả lời. c©u hái: - Nªu thµnh phÇn hãa häc vµ cÊu t¹o cña pr«tªin? - Yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái: - Vì sao prôtêin đa dạng và đặc thù? - GV có thể gợi ý để HS liên hệ đến tính đặc thù và đa - HS th¶o luËn, thèng nhÊy ý kiÕn vµ rót ra kÕt dạng của ADN để giải thích. - Cho HS quan sát H 18 luËn. + GV: CÊu tróc bËc 1 c¸c axit anim liªn kÕt víi nhau b»ng liªn kÕt pÐptit. Sè lîng, thµnh phÇn, trËt tù s¾p xếp các axit amin là yếu tố chủ yếu tạo nên tính đặc - HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức. trng cña pr«tªin. GV thông báo tính đa dạng, đặc thù của prôtêin còn thÓ hiÖn ë cÊu tróc kh«ng gian - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm c©u hái: - Tính đặc trng của prôtêin còn đợc thể hiện thông qua cÊu tróc kh«ng gian nh thÕ nµo? - HS dùa vµo c¸c bËc cña cÊu tróc kh«ng gian, thảo luận nhóm để trả lời. KÕt luËn: - Pr«tªin lµ chÊt h÷u c¬ gåm c¸c nguyªn tè: C, H, O... - Prôtêin thuộc loại đại phân tử..

(38) - Pr«tªin cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n. §¬n ph©n lµ c¸c axit amin gåm kho¶ng 20 lo¹i axit amin kh¸c nhau. - Vì prôtêin cấu tạo theo nguyên tắc đa phân với hơn 20 loại aa khác nhau đã tạo nên tính đa dạng và đặc thù của prôtêin. + Tính đặc thù của prôtêin do số lợng, thành phần, trật tự sắp xếp các aa quyết định. Sự sắp xếp c¸c aa theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau t¹o ra nh÷ng ph©n tö pr«tªin kh¸c nhau. - Tính đa dạng và đặc thù của prôtêin còn thể hiện ở cấu trúc không gian: + CÊu tróc bËc 1: lµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c aa trong chuçi aa. + CÊu tróc bËc 2: lµ chuçi aa t¹o c¸c vßng xo¾n lß xo. + Cấu trúc bậc 3: do cấu trúc bậc 2 cuộn xếp theo kiểu đặc trng. + CÊu tróc bËc 4: gåm 2 hay nhiÒu chuçi aa cïng lo¹i hay kh¸c lo¹i kÕt hîp víi nhau. CÊu tróc bậc 3 và bậc 4 còn thể hiện tính đặc trng của prôtêin.. Hoạt động 2: Chức năng của prôtêin Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giảng cho HS nghe về 3 chức năng của - HS nghe giảng, đọc thông tin và ghi nhớ kiến pr«tªin. thøc. VD: Pr«tªin d¹ng sîi lµ thµnh phÇn chñ yÕu cña da, m« liªn kÕt.... - GV ph©n tÝch thªm c¸c chøc n¨ng kh¸c. - Yªu cÇu HS th¶o luËn 3 c©u hái: - HS th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn vµ tr¶ lêi. §¹i - V× sao pr«tªin d¹ng sîi lµ nguyªn liÖu cÊu tróc diÖn nhãm tr¶ lêi. rÊt tèt? + V× c¸c vßng xo¾n d¹ng sîi bÖn kiÓu d©y thõng gióp chÞu lùc khoÎ. - Nêu vai trò của một số enzim đối với sự tiêu + Enzim amilaza biến đổi tinh bột thành đờng ho¸ thøc ¨n ë miÖng vµ d¹ dµy? pepsin: c¾t pr«tªin chuçi dµi thµnh chuçi ng¾n. + Do sự thay đổi bất thờng của insulin làm tăng l- Giải thích nguyên nhân bệnh tiểu đờng? ợng đờng trong máu. KÕt luËn: 1. Chøc n¨ng cÊu tróc cña pr«tªin: - Pr«tªin lµ thµnh phÇn quan träng x©y dùng nªn c¸c bµo quan vµ mµng sinh chÊt, h×nh thµnh nªn c¸c đặc điểm giải phẫu, hình thái của các mô, cơ quan, hệ cơ quan, cơ thể (tính trạng cơ thể). 2. Chức năng xúc tác quá trình trao đổi chất: - B¶n chÊt c¸c enzim lµ tham gia c¸c ph¶n øng sinh ho¸. 3. Chức năng điều hoà quá trình trao đổi chất: - C¸c hoocmon phÇn lín lµ pr«tªin gióp ®iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ cña c¬ thÓ. - Ngoài ra prôtêin là thành phần cấu tạo nên kháng thể để bảo vệ cơ thể, chức năng vận động (tạo nên c¸c lo¹i c¬), chøc n¨ng cung cÊp n¨ng lîng (thiÕu n¨ng lîng, pr«tªin ph©n huû gi¶i phãng n¨ng lîng). => Prôtêin liên quan đến toàn bộ hoạt động sống của tế bào, biểu hiện thành các tính trạng của cơ thể. 4. Cñng cè Khoanh tròn vào chữ cái đầu ý trả lời đúng: Câu 1: Tính đa dạng và đặc thù của prôtêin là do: a. Sè lîng, thµnh phÇn c¸c lo¹i aa b. TrËt tù s¾p xÕp c¸c aa c. CÊu tróc kh«ng gian cña pr«tªin d. Chỉ a và b đúng e. Cả a, b, c đúng. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - Lµm bµi tËp 3, 4 vµo vë. §äc tríc bµi 19. ¤n l¹i bµi 17..

(39) TuÇn 10 TiÕt 19. Ngµy so¹n:18/10/2014 Ngµy d¹y: 22/10/2014 Bµi 19: Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc mối quan hệ giữa ARN và prôtêin thông qua việc trình bày sự hình thành chuỗi aa. - Giải thích đợc mối quan hệ trong sơ đồ: gen (1 đoạn phân tử ADN)  ARN  prôtêin  tính trạng. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. Kĩ năng quan sát hình ảnh trực quan. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Vấn đáp – tìm tòi. - Thảo luận nhóm nhỏ. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 19.1; 19.2; 19.3 SGK. - Mô hình động về sự hình thành chuỗi aa. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 3. Kiểm tra bài cũ: - Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n trong cÊu tróc cña ARN vµ ADN? - ARN đợc tổng hợp dựa trên nguyên tắc nào? Chức năng của mARN? Nêu bản chất quan hệ giữa gen vµ ARN? - 1 HS lµm bµi tËp 3, 4 SGK. 3 .Khám phá : Tõ c©u kÕt qu¶ kiÓm tra bµi cò. GV: ? nªu cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña gen? Chøc n¨ng cña pr«tªin? GV viết sơ đồ Gen (ADN)  ARN  prôtêin  tính trạng. - B¶n chÊt cña mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng lµ g×? 4. .Kết nối: Hoạt động 1: Mối quan hệ giữa ARN và prôtêin Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV thông báo: gen mang thông tincấu trúc prôtêin - HS dựa vào kiến thức đã kiểm tra để trả lời. ë trong nh©n tÕ bµo, r«tªin l¹i h×nh thµnh ë tÕ bµo Rót ra kÕt luËn. chÊt. - H·y cho biÕt gi÷a gen vµ pr«tªin cã quan hÖ víi nhau qua d¹ng trung gian nµo? Vai trß cña d¹ng trung gian đó ? - HS thảo luận nhóm, đọc kĩ chú thích và nêu đ- GV yêu cầu HS quan sát H 19.1, thảo luận nhóm ợc: vµ nªu c¸c thµnh phÇn tham gia tæng hîp chuçi aa. + C¸c thµnh phÇn tham gia: mARN, tARN, - GV sö dông m« h×nh tæng hîp chuçi aa giíi thiÖu rib«x«m. c¸c thµnh phÇn. ThuyÕt tr×nh sù h×nh thµnh chuçi aa. - HS quan s¸t vµ ghi nhí kiÕn thøc..

(40) - GV yªu cÇu HS th¶o luËn 2 c©u hái: - Các loại nuclêôtit nào ở mARN và tARN liên kết - HS thảo luận nhóm nêu đợc: víi nhau? + C¸c lo¹i nuclª«tit liªn kÕt theo nguyªn t¾c bæ - T¬ng quan vÒ sè lîng gi÷a aa vµ nuclª«tit cña sung: A – U; G – X mARN khi ë trong rib«x«m? + T¬ng quan: 3 nuclª«tit  1 aa. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy trªn H 19.1 qu¸ tr×nh h×nh thµnh chuçi aa. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - 1 HS tr×nh bµy. HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Sù h×nh thµnh chuçi aa dùa trªn nguyªn t¾c nµo? - Mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ pr«tªin? - HS nghiên cứu thông tin để trả lời. KÕt luËn: - mARN lµ d¹ng trung gian trong mèi quan hÖ gi÷a gen vµ pr«tªin. - mARN có vai trò truyền đạt thông tin về cấu trúc của prôtêin sắp đợc tổng hợp từ nhân ra tế bào chất. - Sù h×nh thµnh chuçi aa: + mARN rời khỏi nhân ra tế bào chất để tổng hợp chuỗi aa. + Các tARN một đầu gắn với 1 aa, đầu kia mang bộ 3 đối mã vào ribôxôm khớp với mARN theo nguyªn t¾c bæ sung A – U; G – X. + Khi ribôxôm dịch 1 nấc trên mARN (mỗi nấc ứng với 3 nuclêôtit) thì 1 aa đợc lắp ghép vào chuçi aa. + Khi ribôxôm dịch chuyển hết chiều dài của mARN thì chuỗi aa đợc tổng hợp xong. - Nguyªn t¾c h×nh thµnh chuçi aa: Dựa trên khuôn mãu mARN và theo nguyên tắc bổ sung A – U; G – X đồng thời cứ 3 nuclêôtit øng víi 1 aa. Trình tự nuclêôtit trên mARN quy định trình tự các aa trên prôtêin. Hoạt động 2: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV: Dùa vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh ARN, qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña chuçi aa vµ chøc n¨ng cña pr«tªin sơ đồ SGK. - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 19.2; 19.3, nghiªn cøu - HS quan s¸t h×nh, vËn dông kiÕn thøc ch¬ng thông tin SGK trả lời cõu hỏi: Nờu mối quan hệ giữa III để trả lời. gen & tính trạng. - Rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK. - Mét HS lªn tr×nh bµy b¶n chÊt mèi liªn hÖ gen  tÝnh tr¹ng. KÕt luËn: - Mèi liªn hÖ: + Gen là khuôn mẫu để tổng hợp mARN. + mARN là khuôn mẫu để tổng hợp chuỗi aa cấu tạo nên prôtêin. + Pr«tªin biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng c¬ thÓ. - B¶n chÊt mèi liªn hÖ gen  tÝnh tr¹ng: + Trình tự các nuclêôtit trong ADN (gen) quy định trình tự các nuclêôtit trong mARN qua đó quy định trình tự các aa cấu tạo prôtêin. Prôtêin tham gia cấu tạo, hoạt động sinh lí của tế bào và biểu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng. 4. Cñng cè Câu 1: Nguyên tắc bổ sung đợc biểu hiện trong mối quan hệ ở sơ đồ dới đây nh thế nào? Gen (1 ®o¹n ADN)  ARN  pr«tªin §¸p ¸n: Gen (1 ®o¹n ADN)  ARN: A – U; T – A; G – X; X – G ARN  pr«tªin: A – U; G - X Câu 2: Vì sao trâu bò đều ăn cỏ mà thịt trâu khác thịt bò? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ.

(41) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - ¤n l¹i cÊu tróc cña AND.. TuÇn 10 TiÕt 19. Ngµy so¹n:25/10/2014 Ngµy d¹y: 28/10/2014 Bµi 20: Thùc hµnh Quan s¸t vµ l¾p m« h×nh ADN. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Cñng cè cho HS kiÕn thøc vÒ cÊu tróc ph©n tö ADN. - Biết cách quan sát và tháo lắp được mô hình AND. 2. Kỹ năng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch m« h×nh ADN. - RÌn thao t¸c l¾p r¸p m« h×nh ADN. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. - Thái độ nghiêm túc trong khi thực hành. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. Kĩ năng quan sát hình ảnh trực quan. - Kĩ năng kỷ luật, nghiêm túc khi tiến hành thực hành. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Trực quan – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - M« h×nh ph©n tö ADN. - Hộp đựng mô hình cấu trúc phân tử ADN tháo dời. - Mµn h×nh vµ m¸y chiÕu (nguån s¸ng). - §Üa CD, b¨ng h×nh vÒ cÊu tróc ph©n tö ADN, c¬ chÕ tù sao, c¬ chÕ tæng hîp ARN, c¬ chÕ tæng hîp pr«tªin, m¸y tÝnh (nÕu cã). V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra c©u 1, 2, 3 SGK 4. .Kết nối: Hoạt động 1: Quan sát mô hình cấu trúc không gian của phân tử ADN. 1. Quan s¸t m« h×nh Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. - GV híng dÉn HS quan s¸t m« h×nh ph©n tö ADN, - HS quan s¸t kÜ m« h×nh, v¹n dông kiÕn thøc th¶o luËn: đã học và nêu đợc: - Vị trí tơng đối của 2 mạch nuclêôtit?. + ADN gåm 2 m¹ch song song, xo¾n ph¶i..

(42) - ChiÒu xo¾n cña 2 m¹ch? - §êng kÝnh vßng xo¾n? ChiÒu cao vßng xo¾n?. + §êng kÝnh 20 ¨ngtoron, chiÒu cao 34 ¨ngt¬ron gåm 10 cÆp nuclª«tit/ 1 chu k× xo¾n.. - Sè cÆp nuclª«tit trong 1 chu k× xo¾n?. + C¸c nuclª«tit liªn kÕt thµnh tõng cÆp theo - C¸c lo¹i nuclª«tit nµo liªn kÕt víi nhau thµnh nguyªn t¾c bæ sung: A – T; G – X. cÆp? - GV gäi HS lªn tr×nh bµy trªn m« h×nh. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy. 1. ChiÕu m« h×nh AND - GV híng dÉn HS chiÕu m« h×nh ADN lªn mµn - 1 vµi HS dïng nguån s¸ng phãng h×nh chiÕu h×nh. Yªu cÇu HS so s¸nh h×nh nµy víi H 15 SGK. của mô hình ADN lên 1 màn hình nh đã hớng dÉn. - HS quan sát hình, đối chiếu với H 15 và rút ra nhËn xÐt. Hoạt động 2: Lắp ráp mô hình cấu trúc không gian của phân tử ADN Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV híng dÉn c¸ch l¾p r¸p m« h×nh: - HS ghi nhí kiÕn thøc, c¸ch tiÕn hµnh. + Lắp mạch 1: theo chiều từ chân đế lên hoặc từ trên đỉnh trục xuống Chó ý: Lùa chän chiÒu cong cña ®o¹n cho hîp lÝ đảm bảo khoảng cách với trục giữa. + L¾p m¹ch 2: T×m vµ l¾p c¸c ®o¹n cã chiÒu cong - C¸c nhãm l¾p m« h×nh theo híng dÉn. Sau song song mang nuclª«tit theo nguyªn t¾c bæ sung khi l¾p xong c¸c nhãm kiÓm tra tæng thÓ. víi ®o¹n 1. + ChiÒu xo¾n 2 m¹ch. + KiÓm tra tæng thÓ 2 m¹ch. + Sè cÆp cña mçi chu k× xo¾n. + Sù liªnkÕt theo nguyªn t¾c bæ sung. - Đại diện các nhóm nhận xét tổng thể, đánh gi¸ kÕt qu¶. - GV yêu cầu các nhóm cử đại diện đánh giá chéo kÕt qu¶ l¾p r¸p. - Nếu có điều kiện cho HS xem năng hình hoặc đĩa về các nội dung: cấu trúc ADN, cơ chế tự sao, cơ chÕ tæng hîp ARN, c¬ chÕ tæng hîp pr«tªin. 4. Kiểm tra - đánh giá - GV nhËn xÐt chung vÒ tinh thÇn, kÕt qu¶ giê thùc hµnh. - Căn cứ vào phàn trình bày của HS và kết quả lắp ráp mô hình để đánh giá điểm. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - VÏ h×nh 15 SGK vµo vë. - ¤n tËp 3 ch¬ng 1, 2, 3 theo c©u hái cuèi bµi chuÈn bÞ cho tiÕt sau kiÓm tra 1tiÕt.. TuÇn 11 TiÕt 21. Ngµy so¹n:25/10/2014 Ngµy d¹y: 29/10/2014. KiÓm tra mét tiÕt I. Môc tiªu - Kiểm tra kiến thức của HS từ chơng I tới chơng III, đánh giá năng lực học tập của HS. Thấy u, nhợc điểm của HS giúp GV tìm nguyên nhân, điều chỉnh và đề ra phơng án giải quyết giúp HS học tập tốt. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc cña HS. II. MA TRẬN.

(43) Tên chủ đề. Nhận biết Tự luận. Chươn g I: Các thí nghiệm của Menđe n. Chươn g II: Nhiễm sắc thể. Chươn g III: AND và Gen. Số câu. Số điểm.. TN Biết được phương pháp nghiên cứu của Menđen. Thông hiểu Tự luận Xác định được kiểu gen, kiểu hình của các thế hệ lai. 1 câu 1 câu 0,5đ 1đ Biết được số lượng NST một số loài. Biết được hình thái NST trong các kì phân bào 2 câu 1đ -Biết được chức năng của ARN -Biết được một số chức năng của protein. 2 câu. 1đ 4 câu. 1 câu. 2,5 điểm.. 1 điểm. TN Hiểu được lí do ruồi giấm được chọn để nghiên cứu di truyền 1 câu 0,5đ. Vận dụng Tự luận Viết được sơ đồ lai của các phép lai.. 2 câu 2đ. TN Tìm ra được kết quả của phép lai đơn giản 1 câu 0,5đ Tính được số TB tạo ra thông qua NP, GP và thụ tinh 3 câu 1,5đ. 1 câu.. Tính được tổng số nucleotit và số nu từng loại trong AND. Viết được đoạn gen qui định tổng hợp chuỗi a.a 2 câu 2đ 4 câu. 4 câu. 0,5 điểm.. 4 điểm.. III. §Ò bµi: Phần I. Trắc nghiệm( 5đ) Chọn đáp án đúng nhất Câu 1: Phương pháp nghiên cứu giúp Menđen tìm ra các quy luật di truyền là: A. Lai hai cặp tính trạng C. Lai phân tích B. Lai cây đậu Hà Lan D. Phân tích các thế hệ lai Câu 2: P: Quả tròn x Quả tròn  F1: 75% quả tròn: 25% quả dài. Kiểu gen của P là: A. Aa x aa B. Aa x Aa C. AA x aa D. AA x Aa Câu 3: Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội ở Tinh tinh 2n bằng bao nhiêu A. 48 B. 78 C. 8 D. 46. 2 điểm.

(44) Câu 4: Nhiễm sắc thể tập trung ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào ở kì nào A. Kì sau nguyên phân C. Kì giữa giảm phân I B. Kì sau giảm phân II D. Kì cuối giảm phân I Câu 5: 4 tế bào nguyên phân liên tiếp 3 lần tạo ra bao nhiêu tế bào con A. 8 B. 32 C. 40 D. 80 Câu 6: 6 tế bào trải qua 1 lần giảm phân tạo ra bao nhiêu tế bào con A. 12 B. 18 C. 24 D. 36 Câu 7: 3 noãn bào bậc I qua GP tạo ra bao nhiêu trứng và thể cực A. 3 trứng, 9 thể cực C. 6 trứng, 18 thể cực B. 3 trứng, 18 thể cực D. 6 trứng, 9 thể cực Câu 8: Moocgan chọn ruồi giấm làm đối tượng nghiên cứu vì A. Lưỡng tính C. Số lượng nhiễm sắc thể nhiều B. Đẻ nhiều, vòng đời ngắn D. Tự thụ khá nghiêm ngặt Câu 9: Loại ARN nào có chức năng vận chuyển axit amin đến tổng hợp protein A. tARN B. rARN C. mARN D. Cả 3 loại trên Câu 10: Một số enzim (bản chất là protein) có vai trò tiêu hóa thức ăn là A. Pepsin, colagen C. Pepsin, Amilaza B. Insulin, tiroxin D. Keratin, elastin Phần II. Tự luận ( 5đ) Câu1: (3đ) Ở lúa, A qui định tính trạng chín sớm trội hoàn toàn so với a qui định tính trạng chín muộn. (Biết mỗi gen qui định một tính trạng và phân li độc lập) a. Xác định kiểu gen và kiểu hình của con lai F1 khi cho cây lúa thuần chủng chín sớm lai với cây lúa chín muộn. b. Viết sơ đồ lai minh họa khi cho F1 tiếp tục lai với nhau. c. Viết sơ đồ lai phân tích F1. Câu 2: (1đ) Một gen dài 4250 ăngxtơrông. a . Tính tổng số nucleotit của gen. a. Biết nucleotit loại A = T = 650. Tính số nucleotit các loại còn lại Câu 3: (1đ) Cho biết một số bộ ba mã hóa axit amin: Gly : GGU, Lys : AAG, Ser : UXU, Trp : UGG, Glu : GAG, Leu : UUG Viết đoạn gen đã qui định tổng hợp nên chuỗi aa sau: – Gly – Leu – Lys – Ser – Trp – Glu – Ser – 1 2 C D II. Tự luận :. 3 C. 4 B. 5 D. 6 C. 7 B. 8 D. 9 D. 10 A. Câu 1.a. Nội dung Cây lúa thuần chủng chín sớm có kiểu gen AA Cây lúa thuần chủng chín muộn có kiểu gen aa  Sơ đồ lai : Pt/c : Lúa chín sớm x Lúa chín muộn AA aa Gp : A a F1 : Aa (100% lúa chín sớm). Điểm 1đ. 1.b. Cho F1 lai với nhau: F1xF1: Lúa chín sớm Aa GF1 A, a. 1đ x Lúa chín sớm Aa A,a.

(45) F2: Kiểu hình: 1.c. 1AA:2Aa:1aa 3 chín sớm:1 chín muộn. Lai phân tích F1:. Lúa chín sớm. x. Lúa chín muộn aa G: a FB 1Aa : 1aa Kiểu hình: 1 chín sớm : 1 chín muộn Aa A, a. 2.a. Số nucleotit của gen là: N = 2l/3,4 = 2.5100/3,4 = 3000 nucleotit Theo gt, A = T =450. => G = X = (3000 – 2.450)/2 = 1050 nucleotit – Glu – Leu – Lys – Ser – Trp – Gly – Leu –  m ARN : GAG – UUG – AAG – UXU – UGG – GGU – UUG. 2.b 3. XTX – AAX – TTX – AGA – AXX – XXA – AAX GAG – TTG – AAG – TXT – TGG – GGT – TTG. TuÇn 11 TiÕt 22. 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ. Ngµy so¹n:25/10/2016 Ngµy d¹y: 30/10/2016 Bµi 21: §ét biÕn gen. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày đợc khái niệm và nguyên nhân đột biến gen. - Trình bày đợc tính chất biểu hiện và vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và con ngời. - Nêu được các dạng đột biến gen, cho VD. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. Kĩ năng quan sát hình ảnh. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 21.1 SGK. - Tranh ảnh minh hoạ đột biến có lợi và có hại cho sinh vật. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. .Khám phá : GV cho HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm biÕn dÞ..

(46) GV: Biến dị có thể di truyền đợc hoặc không di truyền đợc. Biến dị di truyền là những biến đổi trong ADN và NST làm biến đổi đột ngột, gián đoạn về kiểu hình gọi là đột biến, biến đổi trong tổ hợp gen gọi là biến dị tổ hợp. Hôm nay chúng ta tìm hiểu về những biến đổi trong ADN. 3 .Kết nối: Hoạt động 1: Đột biến gen là gì? Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 21.1, th¶o luËn - HS quan s¸t kÜ H 21.1. chó ý vÒ tr×nh tù vµ sè cÆp nhãm hoµn thµnh phiÕu häc tËp. nuclª«tit. - GV kÎ nhanh phiÕu häc tËp lªn b¶ng. - Th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn vµ ®iÒn vµo phiÕu häc - Gäi HS lªn lµm. tËp. - GV hoµn chØnh kiÕn thøc. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - §ét biÕn gen lµ g×? Gåm nh÷ng d¹ng nµo? - 1 HS ph¸t biÓu, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. Phiếu học tập: Tìm hiểu các dạng đột biến gen. §o¹n Sè cÆp §iÓm kh¸c so víi ®o¹n (a) Đặt tên dạng biến đổi ADN nuclª«tit MÊt cÆp G – X - MÊt 1 cÆp nuclª«tit B 4 Thªm cÆp T – A - Thªm 1 cÆp nuclª«tit c 6 Thay cÆp T – A b»ng G – X - Thay cÆp nuclª«tit nµy b»ng cÆp nuclª«tit d 5 kh¸c. KÕt luËn: - Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc một số cặp nuclêôtit. - Các dạng đột biến gen: mất, thêm, thay thế, đảo vị trí một hoặc một số cặp nuclêôtit. Hoạt động 2: Nguyên nhân phát sinh đột biến gen Hoạt động của GV Hoạt động của HS -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS tù nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK - Nêu nguyên nhân phát sinh đột biến gen? vµ tr¶ lêi, rót ra kÕt luËn. - GV nhÊn m¹nh trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn lµ do sao chÐp nhầm của phân tử ADN dới tác động của môi trờng (bên ngoµi: tia phãng x¹, ho¸ chÊt... bªn trong: qu¸ tr×nh sinh lÝ, - L¾ng nghe GV gi¶ng vµ tiÕp thu kiÕn sinh ho¸, rèi lo¹n néi bµo). thøc. KÕt luËn: - Do ¶nh hëng phøc t¹p cña m«i trêng trong vµ ngoµi c¬ thÓ lµm rèi lo¹n qu¸ tr×nh tù sao cña ph©n tö ADN (sao chÐp nhÇm), xuÊt hiÖn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn hoÆc do con ngêi g©y ra. Hoạt động 3: Vai trò của đột biến gen Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 21.2; 21.3; 21.4 vµ tranh ảnh su tầm để trả lời câu hỏi: - Đột biến nào có lợi cho sinh vật và con ngời? - HS nêu đợc: §ét biÕn nµo cã h¹i cho sinh vËt vµ con ngêi? + §ét biÕn cã lîi: c©y cøng, nhiÒu b«ng ë lóa. - Cho HS th¶o luËn: + §ét biÕn cã h¹i: l¸ m¹ mµu tr¾ng, ®Çu vµ ch©n - Tại sao đột biến gen gây biến đổi kiểu hình? sau cña lîn bÞ dÞ d¹ng. - Giới thiệu lại sơ đồ: Gen  mARN  prôtêin  tính + Đột biến gen làm biến đổi ADN dẫn tới làm thay đổi trình tự aa và làm biến đổi cấu trúc prôtêin mà tr¹ng. - Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu hình th- nó mã hoá kết quả dẫn tới gây biến đổi kiểu hình. êng cã h¹i cho b¶n th©n sinh vËt? - GV lấy thêm VD: đột biến gen ở ngời: thiếu - HS l¾ng nghe. m¸u, hång cÇu h×nh lìi liÒm. - §ét biÕn gen cã vai trß g× trong s¶n xuÊt? - GV sử dụng t liệu SGK để lấy VD: đột biến tự - HS liên hệ thực tế. nhiên ở cừu chân ngắn, đột biến tăng khả năng - L¾ng nghe vµ itÕp thu kiÕn thøc. chÞu h¹n, chÞu rÐt ë lóa. KÕt luËn:.

(47) - §ét biÕn gen thÓ hiÖn ra kiÓu h×nh b×nh thêng cã h¹i cho sinh vËt v× chóng ph¸ vì sù thèng nhÊt hµi hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra những rối lo¹n trong qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin. - Đột biến gen đôi khi có lợi cho bản thân sinh vật và con ngời, rất có ý nghĩa trong chăn nuôi, trồng trät. 4. Cñng cè ? Đột biến gen là gì? Tại sao nói đa số đột biến gen là có hại? - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Một gen có A = 600 Nu; G = 900Nu. Đã xảy ra đột biến gì trong các trờng hợp sau: a. Nếu khi đột biến, gen đột biến có: A = 601 Nu; G = 900 Nu b. Nếu khi đột biến, gen đột biến có: A = 599 Nu; G = 901 Nu c. Nếu khi đột biến, gen đột biến có: A = 599 Nu; G = 900 Nu d. Nếu khi đột biến số lợng, thành phần các nuclêôtit không đổi, chỉ thay đổi trình tự phân bố các nuclêôtit thì đay là đột biến gì? Biết rằng đột biến chỉ đụng chạm tới 1 cặp nuclêôtit. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 22.  TuÇn 13 Ngµy so¹n:03/11/2016 TiÕt 23 Ngµy d¹y: 07/11/2016 Bµi 22: §ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày đợc khỏi niệm và một số dạng đột biến cấu trúc NST. - Nắm đợc nguyên nhân và nêu đợc vai trò của đột biến cấu trúc NST. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 22 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - Đột biến gen là gì? VD? Nguyên nhân gây nên đột biến gen? - Tại sao đột biến gen thờng có hại cho bản thân sinh vật? Nêu vai trò và ý nghĩa của đột biến gen trong thùc tiÔn s¶n xuÊt?: 3 .Kết nối: Hoạt động 1: Đột biến cấu trúc NST là gì? Hoạt động của GV Hoạt động của HS.

(48) - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 22 vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - Lu ý HS; ®o¹n cã mòi tªn ng¾n, mµu thÉm dïng để chỉ rõ đoạn sẽ bị biến đổi. Mũi tên dài chỉ quá trình biến đổi. - GV kÎ phiÕu häc tËp lªn b¶ng, gäi 1 HS lªn b¶ng ®iÒn. - GV chốt lại đáp án.. - Quan s¸t kÜ h×nh, lu ý c¸c ®o¹n cã mòi tªn ng¾n. - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn vµ ®iÒn vµo phiÕu häc tËp. - 1 HS lªn b¶ng ®iÒn, c¸c nhãm kh¸c theo dâi, nhËn xÐt, bæ sung.. Phiếu học tập: Tìm hiểu các dạng đột biến cấu trúc NST STT NST ban ®Çu NST sau khi bị biến đổi Tên dạng đột biến Gåm c¸c ®o¹n MÊt ®o¹n H MÊt ®o¹n A ABCDEFGH Gåm c¸c ®o¹n LÆp l¹i ®o¹n BC LÆp ®o¹n B ABCDEFGH Gåm c¸c ®o¹n Trình tự đoạn BCD đảo lại thành Đảo đoạn C ABCDEFGH DCB ? §ét biÕn cÊu tróc NST lµ g×? gåm nh÷ng - 1 vµi HS ph¸t biÓu ý kiÕn. d¹ng nµo? C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV th«ng b¸o: ngoµi 3 d¹ng trªn cßn cã - HS nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. dạng đột biến chuyển đoạn. KÕt luËn: - Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST gồm các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo ®o¹n, chuyÓn ®o¹n. Hoạt động 2: Nguyên nhân phát sinh và tính chất. của đột biến cấu trúc NST Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Có những nguyên nhân nào gây đột biến cấu trúc - HS tự nghiên cứu thông tin SGk và nêu đợc NST? c¸c nguyªn nh©n vËt lÝ, ho¸ häc lµm ph¸ vì cÊu tróc NST. - Tìm hiểu VD 1, 2 trong SGK và cho biết có dạng đột - HS nghiên cứu VD và nêu đợc VD1: mất biÕn nµo? cã lîi hay cã h¹i? ®o¹n, cã h¹i cho con ngêi - Hãy cho biết tính chất (lợi, hại) của đột biến cấu VD2: lặp đoạn, có lợi cho sinh vật. tróc NST? - HS tù rót ra kÕt luËn. - GV bổ sung: một số dạng đột biến có lợi (mất đoạn nhỏ, đảo đoạn gây ra sự đa dạng trong loài), với tiến ho¸ chóng tham gia c¸ch li gi÷a c¸c loµi, trong chän giống ngời ta làm mất đoạn để loại bỏ gen xấu ra khỏi - Lắng nghe GV giảng và tiếp thu kiến thức. NST vµ chuyÓn gen mong muèn cña loµi nµy sang loµi kh¸c. KÕt luËn: - Nguyên nhân đột biến cấu trúc NST chủ yếu do tác nhân lí học, hoá học trong ngoại cảnh làm phá vỡ cÊu tróc NST hoÆc g©y ra sù s¾p xÕp l¹i c¸c ®o¹n cña chóng, xuÊt hiÖn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn hoÆc do con ngêi. - Đột biến cấu trúc NST thờng có hại cho sinh vật vì trải qua quá trình tiến hoá lâu dài, các gen đã đợc sắp xếp hài hoà trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lợng và cách sắp xếp các gen trên đó. - Một số đột biến có lợi, có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hoá. 4. Cñng cè - GV treo tranh câm các dạng đột biến cấu trúc NST và gọi HS gọi tên và mô tả từng dạng đột biến. - Tại sao đột biến cấu trúc NST thờng gây hại cho sinh vật? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. - §äc tríc bµi 23..

(49) TuÇn 12 TiÕt 24. Ngµy so¹n:05/11/2016 Ngµy d¹y: 11/11/2016. Bµi 23: §ét biÕn sè lîng nhiÔm s¾c thÓ I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc các biến đổi số lợng thờng thấy ở một cặp NST, cơ chế hình thành thể (2n + 1) và thÓ (2n – 1). - Nêu đợc hậu quả của biến đổi số lợng ở từng cặp NST. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 23.1; 23.2 SGK; H 29.1; 29.2 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra 3 c©u hái SGK. 3. Khám phá: GV giới thiệu khái niệm đột biến số lợng NST nh SGK: đột biến số lợng NST là những biến đổi số lợng x¶y ra ë mét hoÆc mét sè cÆp NST hoÆc tÊt c¶ bé NST. 4 .Kết nối Hoạt động 1: Hiện tợng dị bội Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV kiÓm tra kiÕn thøc cò cña HS vÒ:. - 1 vµi HS nh¾c l¹i c¸c kh¸i niÖm cò.. - Thế nào là cặp NST tơng đồng? - Bộ NST lỡng bội, đơn bội? - GV cho HS quan sát H 29.1 và 29.2 SGK, yêu cầu - HS quan sát hình vẽ và nêu đợc: HS tr¶ lêi c©u hái: + H×nh 29.1 cho biÕt ë ngêi bÞ bÖnh §ao, cÆp - Qua 2 h×nh trªn, h·y cho biÕt ë ngêi, cÆp NST thø NST 21 cã 3 NST, c¸c cÆp kh¸c chØ cã 2 NST. mấy đã bị thay đổi và thay đổi nh thế nào so với + H×nh 29.2 cho biÕt ngêi bÞ bÖnh T¬cn¬, cÆp c¸c cÆp NST kh¸c? NST 23 (cÆp NST giíi tÝnh) chØ cã 1 NST, c¸c cÆp kh¸c cã 2 NST. - Cho HS quan sát H 23.1 và nghiên cứu mục I để - HS quan sát hình 23.2 và nêu đợc: trả lời câu hỏi: - ở chi cà độc dợc, cặp NST nào bị + Cà độc dợc có 12 cặp NST ngời ta phát hiện.

(50) thay đổi và thay đổi nh thế nào? - Tõ c¸c VD trªn, x©y dùng cho HS kh¸i niÖm:. đợc 12 thể dị bội ở cả 12 cặp NST cho 12 dạng qu¶ kh¸c nhau vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc vµ sè lîng gai.. - ThÕ nµo lµ thÓ dÞ béi? C¸c d¹ng dÞ béi thÓ?. - HS t×m hiÓu kh¸i niÖm.. - HËu qu¶ cña hiÖn tîng thÓ dÞ béi?. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. KÕt luËn: - Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dỡng có 1 hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lợng. - C¸c d¹ng: + Thêm 1 NST ở 1 cặp nào đó (2n + 1). + Mất 1 NST ở 1 cặp nào đó (2n -1) + Mất 1 cặp NST tơng đồng (2n – 2).... - Hậu quả: Thể đột biến (2n + 1) và (2n -1) có thể gây ra những biến đổi về hình thái (hình dạng, kÝch thíc, mµu s¾c) ë thùc vËt hoÆc g©y bÖnh ë ngêi nh bÖnh §ao, bÖnh T¬cn¬r Hoạt động 2: Sự phát sinh thể dị bội Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan s¸t H 23.2 - C¸c nhãm quan s¸t kÜ h×nh, th¶o luËn vµ nªu ®- Sù ph©n li NST trong qu¸ tr×nh gi¶m ph©n ë 2 tr- îc: êng hîp trªn cã g× kh¸c nhau? + Mét bªn bè (mÑ) NST ph©n li b×nh thêng, mçi giao tö cã 1 NST cña mçi cÆp. + Mét bªn bè (mÑ) NST ph©n li kh«ng b×nh thêng, 1 giao tö cã 2 NST cña 1 cÆp, giao tö kia kh«ng cã NST nµo. - C¸c giao tö nãi trªn tham gia thô tinh t¹o thµnh + Hîp tö cã 3 NST hoÆc cã 1 NST trong cÆp thîp tö cã sè lîng nh thÕ nµo? ơng đồng. - GV treo H 23.2 yªu cÇu 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy c¬ chÕ ph¸t sinh thÓ dÞ béi. - 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, - GV chèt l¹i kiÕn thøc. bæ sung. - Cho HS quan s¸t H 29.2 vµ thö gi¶i thÝch trêng hîp h×nh thµnh bÖnh T¬cn¬ (OX) cã thÓ cho HS viết sơ đồ lai minh hoạ. -HS quan s¸t h×nh vµ gi¶i thÝch. KÕt luËn: C¬ chÕ ph¸t sinh thÓ dÞ béi: - Trong giảm phân sự không phân li của 1 cặp NST tơng đồng nào đó tạo thành 1 giao tử mang 2 NST trong 1 cặp và 1 giao tử không mang NST nào của cặp đó. - Sù thô tinh cña c¸c giao tö bÊt thêng nµy víi c¸c giao tö b×nh thêng sÏ t¹o ra c¸c thÓ dÞ béi (2n +1 ) vµ (2n – 1) NST. 4. Cñng cè - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Bµi tËp tr¾c nghiÖm Sự không phân li của 1 cặp NST tơng đồng xảy ra ở các tế bào sinh dục của cơ thể 2n sẽ cho loại giao tö nµo? a. n, 2n c. n + 1, n – 1 b. 2n + 1, 2n -1 d. n, n + 1, n – 1. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. §äc tríc bµi 24.  TuÇn 13. Ngµy so¹n:12/11/2016.

(51) TiÕt 25. Ngµy d¹y: 14/11/2016. Bµi 24: §ét biÕn sè lîng nhiÔm s¾c thÓ (tt) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nhận biết đợc hiện tợng đa bội thể và thể đa bội. - Nhận biết đợc một số thể đa bội bằng mắt thờng qua tranh ảnh và có đợc các ý niệm sử dụng các đặc ®iÓm cña thÓ ®a béi trong chän gièng. 2. Kỹ năng: - Kỹ năng hoạt động nhóm. - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Vấn đáp – tìm tòi. - Thảo luận nhóm nhỏ. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phóng to hình 24.1 đến 24.5 SGK. - PhiÕu häc tËp: t×m hiÓu sù t¬ng quan gi÷a møc béi thÓ vµ kÝch thíc c¸c c¬ quan. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - Đột biến số lợng NST là gì? Sự biến đổi số lợng NST ở một cặp thờng thấy ở những dạng nào? Nêu hËu qu¶ vµ cho VD? - Nªu c¬ chÕ dÉn tíi sù h×nh thµnh thÓ dÞ béi cã sè lîng NST lµ 2n + 1 vµ 2n -1. 3. Khám phá: 4 .Kết nối: Hoạt động 1: Hiện tợng đa bội thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - ThÕ nµo lµ thÓ lìng béi? - ThÓ ®a béi lµ g×?. - HS vận dụng kiến thức đã học và nêu đợc:. + Thể lỡng bội: có bộ NST chứa các cặp t- GV phân biệt cho HS khái niệm đa bội thể và thể đa ơng đồng. béi. - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi, - Yªu cÇu HS quan s¸t H 24.1; 24.2; 24.3, th¶o luËn vµ rót ra kÕt luËn. tr¶ lêi c¸c c©u hái: - HS trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời, - Sự tơng quan giữa số lợng và kích thớc của cơ quan đại diện 1 nhóm trình bày, các nhóm khác sinh dìng, c¬ quan sinh s¶n cña c©y nãi trªn nh thÕ nhËn xÐt, bæ sung. nµo? + T¨ng sè lîng NST dÉn tíi t¨ng kÝch thíc - Cã thÓ nhËn biÕt c©y ®a béi b»ng m¾t thêng qua nh÷ng tÕ bµo, c¬ quan. dÊu hiÖu nµo? + Cã thÓ, nhËn biÕt qua dÊu hiÖu t¨ng kÝch.

(52) - Nguyên nhân nào làm cho thể đa bội có các đặc điểm thớc các cơ quan của cây. trªn ? + Lîng ADN t¨ng gÊp béi lµm t¨ng trao - Có thể khai thác những đặc điểm nào ở cây đa bội đổi chất, tăng sự tổng hợp prôtêin nên tăng trong chän gièng c©y trång? kÝch thíc tÕ bµo. - GV lÊy mét sè VD hiÖn tîng ®a béi thÓ: da hÊu 3n, - HS rót ra kÕt luËn. chuèi, nho...., d©u t»m, rau muèng, d¬ng liÔu.... - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. - Liên hệ đa bội ở động vật. - Cơ chế xác định giới tính bị rối loạn, ảnh - Lu ý: Sự tăng kích thớc của tế bào hoặc cơ quan chỉ hởng đến quá trình sinh sản nên ít gặp trong giới hạn mức bội thể nhất định. Khi số lợng NST t- hiện tợng này ở động vật. ng qu¸ giíi h¹n th× kÝch thíc cña c¬ thÓ l¹i nhá dÇn ®i. KÕt luËn: - HiÖn tîng ®a béi thÓ lµ trêng hîp c¶ bé NST trong tÕ bµo sinh dìng t¨ng theo béi cña n (lín h¬n 2n): 3n, 4n, n.... - C¬ thÓ mµ trong tÕ bµo sinh dìng cã sè NST lµ béi cña n gäi lµ thÓ ®a béi. - TÕ bµo ®a béi cã sè lîng NST t¨ng lªn gÊp béi  số lîng ADN còng t¨ng t¬ng øng v× thÕ qu¸ tr×nh tæng hîp c¸c chÊt h÷u c¬ diÔn ra m¹nh mÏ h¬n  kÝch thíc tÕ bµo cña thÓ ®a béi lín, c¬ quan sinh dìng to, sinh trëng ph¸t triÓn m¹nh, chèng chÞu víi ngo¹i c¶nh tèt. - Hiện tợng đa bội thể khá phổ biến ở thực vật đã đợc ứng dụng hiệu quả trong chọn giống cây trồng. + Tăng kích thớc thân cành để tăng sản lợng gỗ (dơng liễu...) + Tăng kích thớc thân, lá, củ để tăng sản lợng rau, hoa màu. + T¹o gièng cã n¨ng suÊt cao, chèng chÞu tèt víi c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi cña m«i trêng. 4. Cñng cè: Bµi tËp tr¾c nghiÖm Câu 1: Đột biến đa bội là dạng đột biến nào? a. NST bị thay đổi về cấu trúc b. Bé NST bÞ thõa hoÆc thiÕu 1 vµi NST. c. Bé NST t¨ng theo béi sè cña n vµ lín h¬n 2n d. Bé NST t¨ng, gi¶m theo béi sè cña n. (đáp án c) Câu 2: Cây đa bội đợc tạo thành do tác động vào quá trình nào? bộ phận nào của cây? a. Tác động vào quá trình nguyên phân, lúc hợp tử mới bắt đầu phân chia. b. Tác động vào quá trình giảm phân. c. Tác động vào đỉnh sinh trởng của cây. d. a, b đúng. (đáp án d) 5.Hớng dẫn học bài ở nhà: - Trả lời câu hỏi 1, 2, 3. Chuẩn bị bài 25: Su tầm tranh, ảnh sự biến đổi kiÓu h×nh theo m«i trêng sèng.. TuÇn 14 TiÕt 26. Ngµy so¹n:55/11/2016 Ngµy d¹y: 21/11/2016 Bµi 25: Thêng biÕn. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc khái niệm thờng biến..

(53) - Phân biệt sự khác nhau giữa thờng biến với đột biến về 4 phơng diện: khỏi niệm, khả năng di truyền và sù biÓu hiÖn thµnh kiÓu h×nh, ý nghĩa. - Trình bày đợc khái niệm mức phản ứng và ý nghĩa của nó trong chăn nuôi và trồng trọt. - Nêu được mối quan hệ kiểu gen, môi trường và kiểu hình. Phân tích VD. - Trình bày đợc ảnh hởng của môi trờng sống với tính trạng số lợng và mức phản ứng của chúng để ứng dông trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt vËt nu«i vµ c©y trång. 2. Kỹ năng: - Kỹ năng hoàn thành bảng kiến thức. - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 25 SGK. - Mét sè tranh ¶nh mÉu vËt su tÇm kh¸c vÒ thêng biÕn. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - ThÓ ®a béi lµ g×? Cho VD? Cã thÓ nhËn biÕt c¸c thÓ ®a béi b»ng m¾t thêng th«ng qua nh÷ng dÊu hiÖu nào? ứng dụng các đặc điểm của chúng trong chọn giống cây trồng nh thế nào? - Sù h×nh thµnh thÓ ®a béi do nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n kh«ng b×nh thêng diÔn ra nh thÕ nµo? ViÕt s¬ đồ minh hoạ? 3. Khám phá: - Câu hỏi 1: Cùng đợc cho ăn và ăn đầy đủ nhng lợn ỉ Nam Định chỉ đạt 50 kg, lợn Đại Bạch có thể đạt 185 kg. Kiểu hình khối lợng này do yếu tố nào quy định? (Giống, gen). - Câu hỏi 2: Cũng lợn Đại Bạch đó nhng cho ăn và chăm sóc kém thì khối lợng có đạt đợc 185 kg hay kh«ng? ë ®©y khèi lîng chÞu ¶nh hëng cña yÕu tè nµo? (yÕu tè kÜ thuËt – m«i trêng sèng). GV: TÝnh tr¹ng nãi riªng vµ kiÓu h×nh nãi chung chÞu ¶nh hëng cña 2 yÕu tè lµ kiÓu gen vµ m«i trờng. Bài hôm nay ta sẽ nghiên cứu về tác động của môi trờng đến sự biến đổi kiểu hình của sinh vật. 4 .Kết nối: Hoạt động 1: Sự biến đổi kiểu hình do tác độngcủa môi trờng. Kh¸i niÖm thêng biÕn Hoạt động của GV - Yêu cầu HS quan sát tranh ảnh mẫu vật các đối tợng và: + NhËn biÕt thêng biÕn díi ¶nh hëng cña ngo¹i c¶nh. + Nêu các nhân tố tác động gây thờng biến. - GV chốt đáp án đúng.. Hoạt động của HS - HS quan s¸t kÜ tranh ¶nh mÉu vËt: c©y rau dõa níc, cñ su hµo ... Th¶o luËn nhãm vµ ghi vµo b¶ng b¸o c¸o thu ho¹ch. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy.. NhËn biÕt 1 sè thêng biÕn §èi tîng 1. C©y rau. §iÒu kiÖn m«i trêng - Trªn c¹n. KiÓu h×nh t¬ng øng - Th©n, l¸ nhá. KiÓu gen Không đổi. Nhân tố tác động §é Èm.

(54) - Th©n, l¸ lín h¬n - Th©n, l¸ lín h¬n, rÔ biÕn đổi thành phao - Chăm sóc đúng kĩ - Củ to 2. Cñ su thuËt Không đổi Kĩ thuật chăm sóc hµo - Ch¨m sãc kh«ng - Cñ nhá đúng kĩ thuật. - Từ đối tợng trên yêu cầu HS trả lời câu hỏi: - HS nêu đợc: - Qua các VD trên, kiểu hình thay đổi hay kiểu gen thay đổi? Nguyên nhân nào làm thay đổi? + Kiểu gen không thay đổi, kiểu hình thay đổi dới Sự thay đổi này diễn ra trong đời sống cá thể tác động trực tiếp của môi trờng. Sự thay đổi này hay trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö? xảy ra trong đời sống cá thể. - Thêng biÕn lµ g×? - HS rút ra định nghĩa. KÕt luËn: - Thờng biến là những biến đổi kiểu hình của cùng một kiểu gen, phát sinh trong đời sống cá thể d ới ¶nh hëng trùc tiÕp cña m«i trêng. Hoạt động 2: Phân biệt thờng biến và đột biến Hoạt động của GV Hoạt động của HS - HS th¶o luËn nhãm, thèng nhÊy ý kiÕn - Thờng biến khác đột biến ở điểm nào? - GV giải thích rõ từ: “đồng loạt, xác định”: những cá và điền vào bảng: thÓ cã cïng kiÓu gen vµ sèng trong ®iÒu kiÖn kh¸c nhau thì kiểu hình đều biến đổi giống nhau. Có thể xác định đợc hớng biến đổi này nếu biết rõ nguyên nhân. KÕt luËn: dõa níc. - Ven bê - Trªn mÆt níc. Phân biệt thờng biến và đột biến Thêng biÕn §ét biÕn + Là những biến đổi kiểu hình, không biến đổi kiểu + Là những biến đổi trong vật chất di truyền gen nên không di truyền đợc. (NST, ADN) nên di truyền đợc. + Phát sinh đồng loạt theo cùng 1 hớng tơng ứng với + Xuất hiện với tần số thấp, ngẫu nhiên, cá ®iÒu kiÖn m«i trêng, cã ý nghÜa thÝch nghi nªn cã lîi biÖt, thêng cã h¹i cho b¶n th©n sinh vËt. cho b¶n th©n sinh vËt. Hoạt động 3: Mối quan hệ gia kiểu gen - môi trờng và kiểu hình Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tõ nh÷ng VD ë môc 1 vµ th«ng tin ë - Sự biểu hiện ra kiểu hình của 1 kiểu gen phụ thuộc mục 2, HS nêu đợc: nh÷ng yÕu tè nµo? + KiÓu h×nh cña 1 kiÓu gen phô thuéc vµo - NhËn xÐt mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen, m«i trêng vµ kiÓu kiÓu gen vµ m«i trêng. h×nh? + HS rót ra kÕt luËn. - Nh÷ng tÝnh tr¹ng nµo chÞu ¶nh hëng cña m«i trêng? - Nh÷ng tÝnh tr¹ng nµo chÞu ¶nh hëng cña kiÓu gen? - TÝnh dÔ biÕn dÞ cña c¸c tÝnh tr¹ng sè lîng liªn quan + §óng quy tr×nh sÏ lµm n¨ng suÊt t¨ng. đến năng suất có lợi và hại gì trong sản suất? + Sai quy tr×nh  n¨ng suÊt gi¶m. KÕt luËn: - KiÓu h×nh lµ kÕt qu¶ cña sù t¬ng t¸c gi÷a kiÓu gen vµ m«i trêng. + C¸c tÝnh tr¹ng chÊt lîngphô thuéc chñ yÕu vµo kiÓu gen. + C¸c tÝnh tr¹ng sè lîng chÞu ¶nh hëng nhiÒu vµo m«i trêng. Hoạt động 4: Mức phản ứng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc VD SGK và trả lời câu hỏi: - HS đọc kĩ VD SGK, vận dụng kiến thức mục 2 - Sự khác nhau giữa năng suất bình quân và năng và nêu đợc: suÊt tèi ®a cña gièng lóa DR2 do ®©u? + Do kÜ thuËt ch¨m sãc. - Giíi h¹n n¨ng suÊt do gièng hay kÜ thuËt trång.

(55) trọt quy định? - Møc ph¶n øng lµ g×? + Do kiểu gen quy định. - GV nãi thªm: tÝnh tr¹ng sè lîng cã møc ph¶n øng réng, tÝnh tr¹ng chÊt lîng cã møc ph¶n øng - HS tù rót ra kÕt luËn. hÑp. KÕt luËn: - Møc ph¶n øng lµ giíi h¹n thêng biÕn cña mét kiÓu gen (hoÆc chØ 1 gen hay nhãm gen) tríc m«i trêng kh¸c nhau. - Mức phản ứng do kiểu gen quy định. 4. Cñng cè Câu 1: Phân biệt thờng biến và đột biến? Câu 2: Chọn câu trả lời đúng: Ngày nay trong nông nghiệp ngời ta đa biện pháp kĩ thuật nào đặt lên hµng ®Çu? a. Cung cấp nớc, phân bón, cải tạo đồng ruộng. b. Gieo trồng đúng thời vụ. c. Phòng trừ sâu bệnh, chăm sóc đồng ruộng. d. Gièng tèt. (đáp án d). 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2. - Lµm c©u 3 vµo vë bµi tËp. - Giải thích câu của ông cha ta: “Nhất nớc, nhì phân, tam cần tứ giống”. Theo em câu nói này đúng hay sai? (Câu nói này thời ông cha ta thì đúng, nhng ngày nay không còn phù hợp) Câu 3: Ngời ta vận dụng những hiểu biết về ảnh hởng của môi trờng với các tính trạng số lợng trong trờng hợp tạo điều kiện thuận lợi nhất để đạt tới năng suất tối đa và hạn chế các điều iện ảnh h ởng xấu, làm giảm năng suất. Ngời ta vận dụng những hiểu biết về mức phản ứng để tăng năng suất vật nuôi, cây trång theo 2 c¸ch: ¸p dông kÜ thuËt ch¨n nu«i trång trät thÝch hîp hoÆc c¶i t¹o, thay gièng cò b»ng gièng míi cã tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cao h¬n. TuÇn 14 TiÕt 27. Ngµy so¹n:19/11/2016 Ngµy d¹y: 25/11/2016. Bµi 26: Thùc hµnh Nhận dạng một vài dạng đột biến I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nhận biết 1 số đột biến hình thái ở thực vật và phân biệt sự sai khác về hình thái của thân, lá, hoa, qu¶, h¹t gi÷a thÓ lìng béi vµ thÓ ®a béi trªn tranh, ¶nh. - Nhận biết đợc một số hiện tợng mất đoạn NST trên ảnh chụp hoặc trên tiêu bản hiển vi. 2. Kỹ năng: - Kỹ năng thực hành, sử dụng kính hiển vi. - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. - Thái độ nghiêm túc khi thực hành. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. - Kĩ năng thực hành trong đời sống..

(56) III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh ảnh về các đột biến hình thái: thân, lá, bông, hạt ở lúa, hiện tợng bạch tạng ở lúa chuột và ngời. - Tranh ảnh về các kiểu hình đột biến cấu trúc NST ở hành tây hoặc hành ta, về biến đổi số lợng NST ở hµnh t©y, hµnh ta, d©u t©y, da hÊu... - 2 tiªu b¶n vÒ bé NST b×nh thêng vµ bé NST cã hiÖn tîng mÊt ®o¹n ë hµnh t©y hoÆc hµnh ta. + Bé NST lìng béi (2n), tam béi (3n), tø béi (4n). V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - Kiểm tra câu hỏi 1,2 SGK. 3. Khám phá: 4 .Kết nối: - GV nªu yªu cÇu cña bµi thùc hµnh. - Ph¸t dông cô cho c¸c nhãm (mçi nhãm 10 – 15 HS). Hoạt động 1: Nhận biết các đột biến gen gây ra biến đổi hình thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Hớng dẫn HS quan sát tranh ảnh đối chiếu - HS quan sát kĩ các tranh, ảnh chụp. So sánh với dạng gốc và dạng đột biến, nhận biết các dạng các đặc điểm hình thái của dạng gốc và dạng đột đột biến gen. biÕn, ghi nhËn xÐt vµo b¶ng. §èi tîng quan s¸t 1. L¸ lóa (mµu s¾c) 2. L«ng chuét (mµu s¾c). D¹ng gèc. Dạng đột biến. Hoạt động 2: Nhận biết các đột biến cấu trúc NST Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nhận biết qua tranh về các kiểu đột - HS quan sát tranh câm các dạng đột biến cấu biÕn cÊu tróc NST. tróc NST vµ ph©n biÖt tõng d¹ng. - 1 HS lên chỉ tranh, gọi tên từng dạng đột biến. - C¸c nhãm quan s¸t díi kÝnh hiÓn vi. - lu ý: quan s¸t ë béi gi¸c bÐ råi chuyÓn sang - Yªu cÇu HS nhËn biÕt qua tiªu b¶n hiÓn vi vÒ quan s¸t ë béi gi¸c lín. đột biến cấu trúc NST. - Vẽ lại hình đã quan sát đợc, - GV kiÓm tra trªn tiªu b¶n, x¸c nhËn kÕt qu¶ cña nhãm. Hoạt động 3: Nhận biết một số kiểu đột biến số lợng NST Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh: bé NST ngêi b×nh th- - HS quan s¸t, chó ý sè lîng NST ë cÆp êng vµ cña bÖnh nh©n §ao. 21. - GV híng dÉn c¸c nhãm quan s¸t tiªu b¶n hiÓn vi bé - C¸c nhãm sö dông kÝnh hiÓn vi, quan s¸t NST ë ngêi vµ bÖnh nh©n §ao (nÕu cã). tiêu bản, đối chiếu với ảnh chụp và nhận - So s¸nh ¶nh chôp hiÓn vi bé NST ë da hÊu. biết cặp NST bị đột biến. - So s¸nh h×nh th¸i thÓ ®a béi víi thÓ lìng béi. - HS quan s¸t, so s¸nh bé NST ë thÓ lìng béi víi thÓ ®a béi. - HS quan s¸t ghi nhËn xÐt vµo b¶ng theo mÉu..

(57) §èi tîng §Æc ®iÓm h×nh th¸i ThÓ lìng béi ThÓ ®a béi quan s¸t 1. 2. 3. 4. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nhận xét tinh thần, thái độ thực hành của các nhóm. - NhËn xÐt chung kÕt qu¶ giê thùc hµnh. 5. DÆn dß - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch theo mÉu b¶ng 26 SGK. - Su tÇm tranh ¶nh minh ho¹ thêng biÕn. - Mang mẫu vật: mầm khoai lang mọc trong tối và ngoài ánh sáng. Thân cây dừa nớc mọc ở mô đất cao vµ tr¶i trªn mÆt níc. TuÇn 15 TiÕt 28. Ngµy so¹n:25/11/2016 Ngµy d¹y: 28/11/2016 Bµi 27: Thùc hµnh: Quan s¸t thêng biÕn. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nhận biết một số thờng biến phát sinh ở một số đối tợng thờng gặp qua tranh, ảnh và mẫu vật sèng. - Qua tranh, ảnh HS phân biệt sự khác nhau giữa thờng biến và đột biến. - Qua tranh ảnh và mẫu vật sống rút ra đợc: + Tính trạng chất lợng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen, không hoặc rất ít chịu tác động của môi trờng. + TÝnh tr¹ng sè lîng thêng chÞu ¶nh hëng nhiÒu cña m«i trêng. 2. Kỹ năng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, kÜ n¨ng thùc hµnh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. - Thái độ nghiêm túc khi thực hành. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. - Kĩ năng thực hành trong đời sống. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh ¶nh minh ho¹ thêng biÕn. - ¶nh chôp thêng biÕn. - MÉu vËt: + MÇm khoai lang mäc trong tèi vµ ngoµi s¸ng. + 1 thân cây rau dừa nớc từ mô đất bò xuống ven bờ và trải trên mặt nớc. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - Kiểm tra bài thu hoạch..

(58) 3. Khám phá: 4 .Kết nối: Hoạt động 1: Nhận biết một số thờng biến Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh, ¶nh, mÉu - HS quan s¸t kÜ c¸c tranh, ¶nh vµ mÉu vËt: MÇm khoai vật các đối tợngvà: lang, c©y rau dõa níc. + NhËn biÕt thêng biÕn ph¸t sinh díi ¶nh h- - Th¶o luËn nhãm ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng b¸o c¸o thu ëng cña ngo¹i c¶nh. ho¹ch. + Nêu các nhân tố tác động gây thờng biến. - Đại diện nhóm trình bày. - GV chốt đáp án. §èi tîng §iÒu kiÖn m«i trêng KiÓu h×nh t¬ng øng Nhân tố tác động 1. MÇm - Cã ¸nh s¸ng - MÇm l¸ cã mµu xanh - ¸nh s¸ng khoai - Trong tèi - MÇm l¸ cã mµu vµng 2. C©y rau - Trªn c¹n - Th©n l¸ nhá - §é Èm dõa níc - Ven bê - Th©n l¸ lín - Trªn mÆt níc - Th©n l¸ lín h¬n, rÔ biÕn thµnh phao. 3. C©y m¹ - Trong bãng tèi - Th©n l¸ mµu vµng nh¹t. - ¸nh s¸ng - Ngoµi s¸ng - Th©n l¸ cã mµu xanh Hoạt động 2: Phân biệt thờng biến và đột biến Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV hớng dẫn HS quan sát trên đối tợng lá cây - Các nhóm quan sát tranh, thảo luận và nêu đợc: m¹ mäc ven bê vµ trong ruéng, th¶o luËn: - Sự sai khác giữa 2 cây mạ mọc ở 2 vị trí khác + 2 cây mạ thuộc thế hệ thứ 1 (biến dị trong đời cá nhau ë vô thø 1 thuéc thÕ hÖ nµo? thÓ) - Các cây lúa đợc gieo từ hạt của 2 cây trên có kh¸c nhau kh«ng? Rót ra kÕt luËn g×? + Con cña chóng gièng nhau (biÕn dÞ kh«ng di - T¹i sao c©y m¹ ë ven bê ph¸t triÓn kh«ng tèt truyÒn) b»ng c©y m¹ trong ruéng? - GV yêu cầu HS phân biệt thờng biến và đột + Do điều kiện dinh dỡng khác nhau. biÕn. - 1 vµi HS tr×nh bµy, líp nhËn xÐt, bæ sung. Hoạt động 3: Nhận biết ảnh hởng của môi trờng đối với tính trạng số lợng và tính trạng chất lợng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS quan sát ảnh 2 luống su hào của - HS nêu đợc: cïng 1 gièng, nhng cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc kh¸c + H×nh d¹ng gièng nhau (tÝnh tr¹ng chÊt lnhau. îng). - H×nh d¹ng cñ su hµo ë 2 luèng kh¸c nhau nh thÕ + Ch¨m sãc tèt  cñ to. Ch¨m sãc kh«ng tèt  cñ nµo? nhá (tÝnh tr¹ng sè lîng) - NhËn xÐt: tÝnh tr¹ng chÊt lîng phô thuéc kiÓu gen, tÝnh tr¹ng sè lîng phô thuéc ®iÒu - Rót ra nhËn xÐt. kiÖn sèng. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nhận xét tinh thần, thái độ thực hành của các nhóm. - NhËn xÐt chung kÕt qu¶ giê thùc hµnh. - Nh¾c HS thu dän vÖ sinh líp häc. 5. DÆn dß - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. - §äc tríc bµi 28..

(59) TuÇn 15 TiÕt 28. Ngµy so¹n:29/11/2016 Ngµy d¹y: 2/12/2016 Bµi 28: Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn ngêi. I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Nêu được khó khăn khi nghiên cứu di truyền người. - Học sinh sử dụng đợc phơng pháp nghiên cứu phả hệ để phân tích sự di truyền 1 vài tính trạng hay đột biÕn ë ngêi. - Phân biệt đợc 2 trờng hợp: sinh đôi cùng trứng và sinh đôi khác trứng. - Hiểu đợc ý nghĩa của phơng pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong nghiên cứu di truyền từ đó giải thích đợc 1 số trờng hợp thờng gặp. 2. Kỹ năng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, kÜ n¨ng phân tích, tư duy, tổng hợp. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. - Kĩ năng thực hành trong đời sống. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Vấn đáp – tìm tòi. - Hoạt động cá nhân và nhóm nhỏ. IV.PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 28.2 vµ 28.2 SGK. - ảnh về trờng hợp sinh đôi. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - Kiểm tra bài thu hoạch. 3. Khám phá: ë ngêi còng cã hiÖn tîng di truyÒn vµ biÕn dÞ. ViÖc nghiªn cøu di truyÒn ngêi gÆp 2 khã kh¨n chÝnh: + Ngời sinh sản chậm, đẻ ít con. + Không thể áp dụng phơng pháp lai và gây đột biến để nghiên cứu..

(60) => Ngời ta đa ra phơng pháp thích hợp, thông dụng và đơn giản: phơng pháp phả hệ và phơng pháp trẻ đồng sinh. Ngoài ra còn một số phơng pháp khác nh nghiên cứu tế bào, di truyền phân tử, di truyền hoá sinh.... 4 .Kết nối: Hoạt động 1: Nghiên cứu phả hệ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV gi¶i thÝch tõ ph¶ hÖ.. - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ ghi nhí kiÕn thøc.. - HS tr×nh bµy ý kiÕn. - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK môc I vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS lªn gi¶i thÝch kÝ hiÖu. Nam - Em hiÓu c¸c kÝ hiÖu nh thÕ nµo? N÷ - Gi¶i thÝch c¸c kÝ hiÖu: + BiÓu thÞ kÕt h«n hai cÆp vî chång. - Tại sao ngời ta dùng 4 kí hiệu để chỉ sự kết hôn giữa 2 ngêi kh¸c nhau vÒ 1 tÝnh tr¹ng? - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu VD 1, quan s¸t H 28.2 SGK. - GV treo tranh cho HS gi¶i thÝch kÝ hiÖu. Th¶o luËn: - M¾t n©u vµ m¾t ®en, tÝnh tr¹ng nµo lµ tréi? V× sao?. + 1 tính trạng có 2 trạng thái đối lập  4 kiểu kÕt hîp. - HS quan sát kĩ hình, đọc thông tin và thảo luận nhóm, nêu đợc: + F1 toµn m¾t n©u, con trai vµ g¸i m¾t n©u lÊy vợ hoặc chồng mắt nâu đều cho các cháu mắt n©u hoÆc ®en  M¾t n©u lµ tréi. - Sù di truyÒn mµu m¾t cã liªn quan tíi giíi tÝnh hay + Sù di truyÒn tÝnh tr¹ng mµu m¾t kh«ng liªn kh«ng? T¹i sao? quan tới giới tình vì màu mắt nâu và đen đều cã c¶ ë nam vµ n÷. Viết sơ đồ lai minh họa. Nên gen quy định tính trạng màu mắt nằm - GV yêu cầu HS tiếp tục đọc VD2 và: trªn NST thêng. - Lập sơ đồ phả hệ của VD2 từ P đến F1? P: + Bệnh máu khó đông do gen lặn quy định. - Bệnh máu khó đông do gen trội hay gen lặn quy + Sự di truyền bệnh máu khó đông liên quan định? đến giới tính vì chỉ xuất hiện ở nam  gen gây - Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan tới bệnh nằm trên NST X, không có gen tơng ứng giøoi tÝnh kh«ng? t¹i sao? trªn Y. Yêu cầu HS viết sơ đồ lai minh hoạ. + KÝ hiÖu gen a- m¾c bÖnh; A- kh«ng m¾c -Tõ VD1 vµ VD2 h·y cho biÕt: bệnh ta có sơ đồ lai: - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ g×? P: XAXa x XAY - Phơng pháp nghiên cứu phả hệ nhằm mục đích gì? GP: XA, Xa XA, Y Con: XAXA ;XAXa ;XAY (kh«ng m¾c) XaY (m¾c bÖnh) - HS th¶o luËn, dùa vµo th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi. KÕt luËn: - Ph¶ hÖ lµ b¶n ghi chÐp c¸c thÕ hÖ. - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ ph¬ng ph¸p theo dâi sù di truyÒn cña 1 tÝnh tr¹ng nhÊt ®ịnhn trªn nh÷ng ngêi thuéc cïng 1 dßng hä qua nhiÒu thÕ hÖ. - Dùng để xác định đặc điểm di truyền trội lặn do 1 gen hay nhiều gen quy định, có liên kết với giới tÝnh hay kh«ng. Hoạt động 2: Nghiên cứu trẻ đồng sinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi. Cho HS quan sát H28.2 thảo luận trả lời câu hỏi:.

(61) - Trong hình 28.2a Sinh đôi cùng trứng, có mấy - HS nghiªn cøu kÜ H 28.2 trứng thụ tinh với mấy tinh trùng để tạo thành hợp tử? ( 1trứng thụ tinh với 1 tinh trùng) - H28.2b Sinh đôi khác trứng có mấy trứng thụ tinh với mấy tinh trùng? ( 2 trứng thụ tinh với 2 tinh trùng) - Ở H28.2a, tại sao chỉ có 1 trứng thụ tinh với 1 tinh trùng thành 1 hợp tử nhưng kết quả lại tạo ra 2 cơ thể? ( vì trong những lần phân cắt đầu tiên, phôi bào tách nhau ra) - Dựa trên những đặc điểm trên, hãy so sánh sự giống và khác nhau giữa đồng sinh cùng trứng và đồng sinh khác trứng. - Tại sao trẻ đồng sinh cùng trứng luôn cùng giới tính? Trẻ đồng sinh khác trứng có thể cùng hoặc - HS nghiªn cøu H 28.2, th¶o luËn nhãm vµ trả khỏc giới? Thế nào là trẻ đồng sinh? lời. Th¶o luËn: - §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi, c¸c nhãm kh¸c nhËn - Sơ đồ 28.2a và 28.2b giống và khác nhau ở điểm xét, bổ sung. nµo? - GV phát phiếu học tập để HS hoàn thành. - GV đa ra đáp án. Phiếu học tập: So sánh sơ đồ 28.2a và 28.2b + Giống nhau: đều minh hoạ quá trình phát triển từ giai đoạn trứng đợc thụ tinh tạo thành hợp tử, hợp tö ph©n bµo ph¸t triÓn thµnh ph«i. + Kh¸c nhau: §ång sinh cïng trøng §ång sinh kh¸c trøng - 1 trứng đợc thụ tinh với 1 tinh trùng tạo thành 1 - 2 trứng đợc thụ tinh với 2 tinh trùng tạo thành 2 hîp tö. hîp tö. - ở lần phân bào đầu tiên của hợp tử, 2 phôi bào - Mỗi hợp tử phát triển thành 1 phôi. Sau đó mỗi t¸ch rêi nhau, mçi ph«i bµo ph¸t triÓn thµnh 1 c¬ ph«i ph¸t triÓn thµnh 1 c¬ thÓ. thÓ riªng rÏ. - T¹o ra tõ 2 hoÆc nhiÒu trøng kh¸c nhau rông - §Òu t¹o ra tõ 1 hîp tö nªn kiÓu gen gièng nhau, cïng 1 lóc nªn kiÓu gen kh¸c nhau. Cã thÓ cïng lu«n cïng giíi. giíi hoÆc kh¸c giíi. - §ång sinh cïng trøng vµ kh¸c trøng kh¸c nhau - HS tù rót ra kÕt luËn. c¬ b¶n ë ®iÓm nµo? - GV yêu cầu HS đọc mục “Em có biết” qua VD về 2 anh em sinh đôi Phú và Cờng để trả lời câu - HS đọc mục “Em có biết” SGK. hái: - Nêu ý nghĩa của việc nghiên cứu trẻ đồng sinh? KÕt luËn: - Trẻ đồng sinh là những đứa trẻ cùng đợc sinh ra ở một lần sinh. - Đồng sinh cùng trứng sinh ra từ 1 trứng đợc thụ tinh với 1 tinh trùng, có cùng kiểu gen nên bao giờ cũng đồng giới..

(62) - §ång sinh kh¸c trøng lµ trÎ sinh ra tõ c¸c trøng kh¸c nhau, mçi trøng thô tinh víi 1 tinh trïng, cã kiÓu gen kh¸c nhau nªn cã thÓ cïng giíi hoÆc kh¸c giíi. - ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh: + Nghiên cứu trẻ đồng sinh giúp chúng ta hiểu rõ vai trò của kiểu gen và vai trò của môi trờng đối với sù h×nh thµnh tÝnh tr¹ng. + Hiểu rõ sự ảnh hởng khác nhau của môi trờng đối với tính trạng số lợng và tính trạng chất lợng. 4. Cñng cè: Hoµn thµnh b¶ng sau: §Æc ®iÓm Trẻ đồng sinh cùng trứng Trẻ đồng sinh khác trứng - Sè lîng trøng vµ tinh trïng - KiÓu gen - KiÓu h×nh - Giíi tÝnh 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 81. - T×m hiÓu 1 sè bÖnh tËt di truyÒn ë ngêi. - Th«ng tin bæ sung: 74 cặp đồng sinh cùng trứng: + 56 cÆp c¶ 2 bÞ bÖnh cßi x¬ng. + 18 cÆp 1 bÞ bÖnh 60 cặp đồng sinh khác trứng; + 14 cÆp c¶ 2 bÞ bÖnh + 46 cÆp cã 1 bÞ bÖnh. - Để phân biệt bằng mắt thờng trẻ đồng sinh cùng trứng: giống hệt nhau còn đồng sinh khác trứng giống nhau nh anh em một nhà. Trẻ đồng sinh khác trứng có trờng hợp giống nhau vì môi trờng sống gièng nhau.. TuÇn 16 TiÕt 30. Ngµy so¹n:1/12/2016 Ngµy d¹y: 5/12/2016 Bµi 29: BÖnh vµ tËt di truyÒn ë ngêi. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nhận biết đợc bệnh Đao và bệnh Tơcnơ qua các đặc điểm hình thái. - Trình bày đợc đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, bệnh câm điếc bẩm sinh và tật 6 ngón tay. - Trình bày đợc các nguyên nhân của các tật bệnh di truyền và đề xuất đợc 1 số biện pháp hạn chế phát sinh chóng. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Vấn đáp – tìm tòi. - Thảo luận nhóm. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh bÖnh §ao vµ bÖnh T¬cn¬. Tranh phãng to c¸c tËt di truyÒn cã trong bµi..

(63) V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra c©u hái 1 SGK. Bài tập: Qua phả hệ sau đây, hãy cho biết bệnh máu khó đông do gen lặn hay gen trội quy định? Bệnh cã di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh hay kh«ng? B×nh thêng Máu khó đông. - KiÓm tra c©u hái 2 SGK trang 81. 3. Khám phá: GV cho HS nghiªn cøu 3 dßng ®Çu cña bµi häc vµ tr¶ lêi c©u hái: - BÖnh vµ tËt di truyÒn ë ngêi kh¸c víi bÖnh th«ng thêng nh÷ng ®iÓm nµo? - Nguyªn nh©n g©y bÖnh? (- Bệnh do đột biến gen, đột biến NST gây ra. - Nguyªn nh©n: + C¸c t¸c nh©n lÝ ho¸ trong tù nhiªn + ¤ nhiÔm m«i trêng. + Rèi lo¹n qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸ néi bµo.) - GV có thể giới thiệu thêm vài con số: đến năm 1990, trên toàn thế giới ngời ta đã phát hiện ra khoảng 5000 bệnh di truyền, trong đó có khoảng 200 bệnh di truyền liên kết với giới tính. Tỉ lệ trẻ em mắc héichøng §ao lµ 0,7 – 1,8 % ë c¸c trÎ em do c¸c bµ mÑ tuæi trªn 35 sinh ra). - GV có thể đề cập đến vấn đề ô nhiễm môi trờng (trang 88 –SGK) liên hệ đến ô nhiễm môi trờng ở địa ph¬ng. 4 .Kết nối: Hoạt động 1: Một vài bệnh di truyền ở ngời Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát H 29.1 - HS quan sát kĩ tranh ảnh mẫu vật: cây rau dừa nvà 29.2 để trả lời câu hỏi SGK, hoàn thành ớc, củ su hào ... phiÕu häc tËp. Th¶o luËn nhãm vµ ghi vµo b¶ng b¸o c¸o thu - GV kẻ sẵn bảng để HS lên trình bày. ho¹ch. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - V× sao nh÷ng bµ mÑ trªn 35 tuæi, tØ lÖ sinh con + Nh÷ng bµ mÑ trªn 35 tuæi, tÕ bµo sinh trøng bÞ bÞ bÖnh §ao cao h¬n ngêi b×nh thêng? n·o ho¸, qu¸ tr×nh sinh lÝ sinh ho¸ néi bµo bÞ rèi lo¹n dÉn tíi sù ph©n li kh«ng b×nh thêng cña cÆp - Nh÷ng ngêi m¾c bÖnh §ao kh«ng cã con, t¹i NST 21 trong gi¶m ph©n. sao nãi bÖnh nµy lµ bÖnh di truyÒn? + Ngêi bÞ bÖnh §ao kh«ng cã con nhng bÖnh §ao lµ bÖnh di truyÒn v× bÖnh sinh ra do vËt chÊt di truyền bị biến đổi. KÕt luËn: PhiÕu häc tËp: T×m hiÓu vÒ bÖnh di truyÒn Tªn bÖnh §Æc ®iÓm di truyÒn BiÓu hiÖn bªn ngoµi 1. BÖnh §ao - CÆp NST sè 21 cã 3 NST - BÐ, lïn, cæ rôt, m¸ phÖ, miÖng h¬i h¸, lìi h¬i thÌ ra, m¾t h¬i s©u vµ 1 mÝ, ngãn tay ng¾n, si ®Çn, kh«ng cã con. 2. BÖnh T¬cn¬ - CÆp NST sè 23 ë n÷ chØ - Lïn, cæ ng¾n, lµ n÷ cã 1 NST (X) - TuyÕn vó kh«ng ph¸t triÓn, mÊt trÝ, kh«ng cã con. 3. BÖnh b¹ch - §ét biÕn gen lÆn - Da vµ mµu tãc tr¾ng..

(64) t¹ng - M¾t hang 4. BÖnh c©m - §ét biÕn gen lÆn - C©m ®iÕc bÈm sinh. ®iÕc bÈm sinh Hoạt động 2: Một số tật di truyền ở ngời Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 29.3 - HS quan s¸t H 29.3 vµ kÓ tªn c¸c dÞ tËt ë ngêi. - Nªu c¸c dÞ tËt ë ngêi? Rót ra kÕt luËn. Kết luận: - Đột biến NST và đột biến gen gây ra các dị tật bẩm sinh ở ngời. Hoạt động 3: Các biện pháp hạn chế phát sinh tật, bệnhdi truyền Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - Các bệnh và tật di truyền ở ngời phát sinh do - Một HS đại diện nhóm trình bày, các nhóm nguyªn nh©n nµo? kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sù ph¸t sinh c¸c - Rót ra kÕt luËn. bÖnh tËt di truyÒn? KÕt luËn: - Nguyªn nh©n: + Do t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc trong tù nhiªn. + Do « nhiÔm m«i trêng. + Do rèi lo¹n qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸ néi bµo. - BiÖn ph¸p: + Hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm môi trờng. + Sö dông hîp lÝ c¸c lo¹i thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá d¹i, thuèc ch÷a bÖnh. + H¹n chÕ kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi cã nguy c¬ mang gen g©y c¸c tËt bÖnh di truyÒn hoÆc c¸c cÆp vî chång nµy kh«ng nªn sinh con. 4. Cñng cè: Chọn câu trả lời đúng: BÖnh, tËt di truyÒn ë ngêi do lo¹i biÕn dÞ nµo g©y ra: a. BiÕn dÞ tæ hîp b. §ét biÕn gen c. §ét biÕn NST d. Thêng biÕn - Tr¶ lêi c©u 3 SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - §äc tríc bµi 30. TuÇn 16 TiÕt 31. Ngµy so¹n:2/12/2016 Ngµy d¹y: 09/12/2016 Bµi 30: Di truyÒn häc víi con ngêi. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu đợc di truyền học t vấn là gì và nội dung của lĩnh vực này. - Giải thích đợc cơ sở di truyền học của việc cấm nam giới lấy nhiều vợ và nữ giới lấy nhiều chồng. Cấm những ngời có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời kết hôn với nhau. - Hiểu đợc tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35 và tác hại của ô nhiễm môi tr ờng đối với c¬ së vËt chÊt cña tÝnh di truyÒn cña con ngêi. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI..

(65) - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. - Kĩ năng liên hệ thực tế để trả lời câu hỏi. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Vấn đáp – tìm tòi. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - Nêu đặc điểm di truyền và đặc điểm hình thái của các bệnh: Đao, Tơcnơ, bạch tạng, câm điếc bẩm sinh. - Nªu nguyªn nh©n ph¸t sinh bÖnh tËt di truyÒn ë ngêi vµ mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ ph¸t sinh c¸c tËt, bệnh đó? 3. Khám phá: 4 .Kết nối: Hoạt động 1: Di truyền y học t vấn Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu bµi tËp SGK môc - HS nghiªn cøu VD, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u I, thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi của bài trả lời: tËp: + §©y lµ lo¹i bÖnh di truyÒn. + Bệnh do gen lặn quy định vì ở đời trớc của 2 gia đình này đã có ngời mắc bệnh. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.. + Không nên tiếp tục sinh con nữa vì họ đã mang gen lÆn g©y bÖnh.. - Cho HS th¶o luËn: - Di truyÒn y häc t vÊn lµ - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung để hoàn g×? thiÖn kiÕn thøc. - Gåm nh÷ng néi dung nµo? KÕt luËn: - Di truyÒn y häc t vÊn lµ mét lÜnh vùc cña di truyÒn häc kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p xÐt nghiÖm, chuÈn đoán hiện đại với nghiên cứu phả hệ. - Chức năng: chuẩn đoán, cung cấp thông tin và cho lời khuyên liên quan đến các bệnh và tật di truyền. Hoạt động 2: Di truyền học với hôn nhân và kế hoạch hoá gia đình Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, thảo luận - Các nhóm phân tích thông tin và nêu đợc: nhãm c©u hái: + KÕt h«n gÇn lµm cho c¸c gen lÆn, cã h¹i biÓu hiÖn - Tại sao kết hôn gần làm suy thoái nòi giống? ở thể đồng hợp  suy thoái nòi giống. + Từ đời thứ 5 trở đi có sự sai khác về mặt di truyền, - T¹i sao nh÷ng ngêi cã quan hÖ huyÕt thèng tõ c¸c gen lÆn cã h¹i khã gÆp nhau h¬n. đời thứ 5 trở đi đợc phép kết hôn? - GV chốt lại đáp án. - Yªu cÇu HS tiÕp tôc ph©n tÝch b¶ng 30.1, th¶o luận hai vấn đề: - HS phân tích số liệu về sự thay đổi tỉ lệ nam nữ theo - Giải thích quy định Hôn nhân 1 vợ 1 chồng độ tuổi, tỉ lệ nam nữ là 1:1 ở độ tuổi 18 – 35. của luật hôn nhân và gia đình là có cơ sở sinh + Hạn chế việc sinh con trai theo t tởng “trọng nam häc? khinh nữ” làm mất cân đối tỉ lệ nam/nữ ở tuổi trởng - V× sao nªn cÊm chuÈn ®o¸n giíi tÝnh thai thµnh. nhi? - HS dựa vào số liệu trong bảng và nêu đợc: - GV chèt l¹i kiÕn thøc phÇn 1..

(66) - GV híng dÉn HS nghiªn cøu b¶ng 30.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nên sinh con ở lứa tuổi nào để giảm thiểu tỉ lÖ trÎ s¬ sinh m¾c bÖnh §ao? - V× sao phô n÷ kh«ng nªn sinh con ë tuæi 17 18 hoÆc qu¸ 35?. + Nên sinh con ở độ tuổi 25 – 34 hợp lí. + Tuổi 17 – 18: cha đủ điều kiện cơ sở vật chất và tâm sinh lí để sinh và nuôi dạy con ngoan khoẻ. ở tuæi trªn 35, tÕ bµo b¾t ®Çu n·o ho¸, qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸ néi bµo cã thÓ bÞ rèi lo¹n  ph©n li kh«ng b×nh thêng  dÔ g©y chÕt, teo n·o, ®iÕc, mÊt trÝ.... ë trÎ.. KÕt luËn: 1. Di truyÒn häc víi h«n nh©n: - Di truyền học đã giải thích cơ sở khoa học của các quy định trong luật hôn nhân và gia đình. + Những ngời có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời không đợc kết hôn với nhau. + H«n nh©n 1 vî 1 chång. 2. Di truyền học và kế hoạch hoá gia đình: - Phụ nữ sinh con độ tuổi 25 – 34 là hợp lí. - Từ độ tuổi trên 35 không nên sinh con vì tỉ lệ trẻ sơ sinh bị bệnh Đao tăng rõ. Hoạt động 3: Hậu quả di truyền do ô nhiễm môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK và - HS xử lí thông tin và nêu đợc: môc “Em cã biÕt” trang 85. + C¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc, c¸c khÝ th¶i , níc - Nêu tác hại của ô nhiễm môi trờng đối với cơ thải của các nhà máy thải ra, sử dụng thuốc trừ së vËt chÊt di truyÒn? Cho VD? sâu, thuốc diệt cỏ quá mức gây đột biến gen, đột biÕn NST ë ngêi  ngêi bÞ bÖnh tËt di truyÒn. - Làm thế nào để bảo vệ di truyền cho bản thân - 1 HS đọc ghi nhớ SGK. vµ con ngêi? KÕt luËn: - Các tác nhân: chất phóng xạ và các hoá chất có trong tự nhiên hoặc do con ngời tạo ra đã làm tăng ô nhiễm môi trờng, tăng tỉ lệ ngời mắc bệnh, tật di truyền nên cần phải đấu tranh chống vũ khí hạt nhân, vò khÝ ho¸ häc vµ chèng « nhiÔm m«i trêng. 4. Cñng cè - HS tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3 SGK trang 88. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - T×m hiÓu c¸c th«ng tin vÒ c«ng nghÖ tÕ bµo. §äc tríc bµi 31.. TuÇn 17 TiÕt 32. Ngµy so¹n:10/12/2016 Ngµy d¹y: 12/12/2016 Bµi 31: C«ng nghÖ tÕ bµo. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng hớng ứng dụng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận về CNTB. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK..

(67) III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 31 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 3. Khám phá: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. 4. Kết nối : Hoạt động 1: Khái niệm công nghệ tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời: - C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×?. - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, ghi nhí kiÕn thức và nêu đợc:. - Để nhận đợc mô non, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chØnh hoµn toµn gièng víi c¬ thÓ gèc, ngêi ta ph¶i + KÕt luËn. thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc g×? + Vì cơ thể hoàn chỉnh đợc sinh ra từ 1 tế bào - T¹i sao c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh l¹i cã cña d¹ng gèc, cã bé gen n»m trong nh©n tÕ bµo kiÓu gen nh d¹ng gèc? và đợc sao chép lại. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. KÕt luËn: - Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về quy trình ứng dụng phơng pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh. - C«ng nghÖ tÕ bµo gåm 2 c«ng ®o¹n thiÕt yÕu lµ: + Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi nuôi cấy ở môi trờng dinh dỡng nhân tạo để tạo mô sẹo. + Dïng hoocmon sinh trëng kÝch thÝch m« sÑo ph©n ho¸ thµnh c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh. Hoạt động 2: ứng dụng công nghệ tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS HS nªu đợc: - Dựa vào khái niệm CNTB và thông tin SGK, hãy cho + Nh©n gièng v« tÝnh ë c©y trång. biết CNTB được ứng dụng trong sản xuất như thế nào? + Nu«i cÊy tÕ bµo vµ m« trong chän gièng - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK, sau đó lần c©y trång. lượt phõn tớch từng bước tiến hành của phương phỏp vi + Nhân bản vô tính ở động vật. nhân giống trong hình 31 - C¸ nh©n nghiªn cøu SGK trang 89, ghi nhí kiÕn thøc. Quan s¸t H 31 vµ tr×nh bµy. (tách TB lá non nuôi cấy trong môi trường +Bước đầu tiên của phương pháp vi nhân giống được nhân tạo) mô tả trong hình 31.a là gì? (Nếu dùng các TB già thì trong nuôi cấy phải trải qua quá trình phản phân hóa thì + Tại sao lai sử dụng TB ở phần lá non hoặc đỉnh sinh chúng mới có thể phân bào và tái sinh trưởng mà không sử dụng những bộ phận đã già? thành cơ thể hoàn chỉnh).

(68) + Sau khoảng 10 ngày nuôi cấy, TB lá non phát triển như thế nào? ( Phát triển thành mô sẹo) + Để các mô sẹo ở hình 31.b có thể phát triển thành cây con ở hình 31.c thì phải làm gì? ( Chưa. Vì những cây con này còn yếu, + Sau khi tạo thành các cây con hoàn chỉnh đã có thể phải ươm trong nhà lưới một thời gian đem trồng ngoài đồng ruộng ngay được chưa? Vì sao? trước khi trồng đại trà ngoài đồng ruộng) + Yêu cầu 1 HS nêu lại đầy đủ các bước tiến hành của HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. phương pháp vi nhân giống. + Dựa vào đó hãy cho biết ưu điểm của phương pháp này là gỡ? Cho VD …..? Công nghệ tế bào đợc ứng dông trong s¶n xuÊt nh thÕ nµo? - GV đặt câu hỏi: - HS nghiªn cøu SGK trang 90 vµ tr¶ lêi. - Nhân bản vô tính ở động vật có ý nghĩa nh thế nào? - Nªu nh÷ng thµnh tùu nh©n b¶n ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi? - HS nghiªn cøu SGK, kÕt hîp víi kiÕn - GV thông báo thêm: đại học Texas ở Mĩ nhân bản thức đã biết và trả lời. thµnh c«ng ë h¬u sao, lîn, Italia nh©n b¶n thµnh c«ng ë ngựa. Trung quốc 8/2001 dê nhân bản đã đẻ sinh đôi. KÕt luËn: a. Nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm ë c©y trång: - Quy tr×nh nh©n gièng v« tÝnh 9a, b, c, d – SGK H 31). - ¦u ®iÓm: + T¨ng nhanh sè lîng c©y gièng. + Rót ng¾n thêi gian t¹o c¸c c©y con. + B¶o tån 1 sè nguån gen thùc vËt quý hiÕm. - Thµnh tùu: Nh©n gièng ë c©y khoai t©y, nÝa, hoa phong lan, c©y gç quý... b. øng dông nu«i cÊy tÕ bµo vµ m« trong chän gièng c©y trång - T¹o gièng c©y trång míi b»ng c¸ch chän läc dßng tÕ bµo x«ma biÕn dÞ. VD: + Chän dßng tÕ bµo chÞu nãng vµ kh« tõ tÕ bµo ph«i cña gièng lóa CR203. + Nuôi cấy để tạo giống lúa mới cấp quốc gia DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, chịu h¹n, chÞu nãng tèt. c. Nhân bản vô tính động vật - ý nghÜa: + Nhân nhanh nguồn gen động vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng. + Tạo cơ quan nội tạng của động vật từ tế bào động vật đã đợc chuyển gen ngời để chủ động cung cÊp c¸c c¬ quan thay thÕ cho c¸c bÖnh nh©n bÞ háng c¬ quan. 4. Cñng cè - C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×/ gåm nh÷ng c«ng ®o¹n thiÕt yÕu nµo? - Nªu u ®iÓm vµ triÓn väng cña nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 91. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 32..

(69) TuÇn 17 TiÕt 33. Ngµy so¹n:13/12/2016 Ngµy d¹y: 16/12/2016 Bµi 32: C«ng nghÖ gen. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu đợc khái niệm kĩ thuật gen, trình bày đợc các khâu trong kĩ thuật gen. - Học sinh nắm đợc công nghệ gen, công nghệ sinh học. - Tõ kiÕn thøc vÒ kh¸i niÖm kÜ thuËt gen, c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ sinh häc biÕt øng dông cña kÜ thuËt gen, các lĩnh vực của công nghệ sinh học hiện đại và vai trò của từng lĩnh vực trong sản xuất và đời sèng. 2. Kỹ năng: - Ph¸t triÓn t duy lÝ thuyÕt (ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc). - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. V. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng hoạt động độc lập, hoạt động nhóm. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. VI. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não. - Trực quan – tìm tòi. - Vấn đáp – tìm tòi. VII. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 32 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×? gåm nh÷ng c«ng ®o¹n thiÕt yÕu nµo? - Nªu u ®iÓm vµ triÓn väng cña nh©n gièng v« tÝnh vµ nh©n b¶n v« tÝnh? 3. Khám phá: 4 .Kết nối: Hoạt động 1: Khái niệm kĩ thuật gen và công nghệ gen Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I và trả lời câu hỏi: - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, ghi nhí kiÕn thøc, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi. - Kĩ thuật gen là gì? mục đích của kĩ thuật gen? - KÜ thuËt gen gåm nh÷ng kh©u chñ yÕu nµo? - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - C«ng nghÖ gen lµ g×? sung. - GV lu ý: viÖc gi¶i thÝch râ viÖc chØ huy tæng hîp - Rót ra kÕt luËn. prôtêin đã mã hoá trong đoạn ADN đó để chuyển sang phÇn øng dông HS dÔ hiÓu. - L¾ng nghe GV gi¶ng vµ chèt kiÕn thøc. KÕt luËn: - Kĩ thuật gen là các thao tác tác động lên ADN để chuyển đoạn ADN mang 1 hoặc 1 cụm gen từ tế bào cña loµi cho sang tÕ bµo cña loµi nhËn nhê thÓ truyÒn. - KÜ thuËt gen gåm 3 kh©u c¬ b¶n: + T¸ch ADN NST cña tÕ bµo cho vµ t¸ch ADN lµm thÓ chuyÒn tõ vi khuÈn, virut. + Cắt nối để tạo ADN tái tổ hợp nhờ enzim. + Chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận và nghiên cứu sự biểu hiện của gen đợc chuyển. - C«ng nghÖ gen lµ ngµnh kÜ thuËt vÒ quy tr×nh øng dông kÜ thuËt gen. Hoạt động 2: ứng dụng công nghệ gen.

(70) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giíi thiÖu kh¸i qu¸t 3 lÜnh vùc chÝnh øng dông - HD l¾ng nghe GV giíi thiÖu. c«ng nghÖ gen cã hiÖu qu¶. - Yêu cầu HS đọc thông tin mục 1 và trả lời câu hỏi: - Mục đích tạo ra các chủng VSV mới là gì?? VD? - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái. - GV nªu tãm t¾t c¸c bíc tiÕn hµnh t¹o ra chñng E. Coli sản xuất Insulin làm thuốc chữa bệnh đái đờng ở ngêi. + T¸ch ADN khái tÕ bµo cña ngêi, t¸ch plasmit khái vi khuÈn. + Dïng enzim c¾t ADN (gen m· ho¸ insulin) cña ngêi và ADN plasmit ở những điểm xác định, dùng enzin nèi ®o¹n ADN c¾t (gen m· ho¸ insulin) víi ADN - HS l¾ng nghe GV gi¶ng vµ tiÕp thu kiÕn plasmit t¹o ADN t¸i tæ hîp. thøc. + ChuyÓn ADN t¸i tæ hîp vµo vi khuÈn E. Coli t¹o điều kiện thuận lợi cho ADN tái tổ hợp hoạt động. Vi khuÈn E. Coli sinh s¶n rÊt nhanh, sau 12 giê 1 vi khuẩn ban đầu đã sinh ra 16 triệu vi khuẩn mới nên lợng insulin do ADN tái tổ hợp mã hoá đợc tổng hợp lín, lµm gi¶m gi¸ thµnh insulin. - HS đọc thông tin mục 2, 3 và trả lời câu hỏi. - Tạo giống cây trồng biến đổi gen nh thế nào? VD? - GV nêu mục đích, ứng dụng tạo động vật biến đổi gen. - ứng dụng công nghệ gen tạo động vật biến đổi gen thu đợc kết quả nh thế nào? KÕt luËn: 1. T¹o ra c¸c chñng VSV míi: - Kĩ thuật gen đợc ứng dụng để tạo ra các chủng VSV mới có khả năng sản xuất nhiều loại sản phẩm sinh häc cÇn thiÕt (aa, pr«tªin, kh¸ng sinh, hoocmon...) víi sè lîng lín vµ gi¸ thµnh rÎ. VD: Dïng E. Coli vµ nÊm men cÊy gen m· ho¸, s¶n xuÊt kh¸ng sinh vµ hoocmon insulin. 2. Tạo giống cây trồng biến đổi gen: - Bằng kĩ thuật gen, ngời ta đa nhiều gen quy định đặc điểm quý nh: năng suất cao, hàm lợng dinh dỡng cao, kh¸ng s©u bÖnh .... vµo c©y trång. VD: Cây lúa đợc chuyển gen quy định tổng hợp bêta carooten (tiền vitamin A) vào tế bào cây lúa, tạo gièng lóa giµu vitamin A. - ë ViÖt Nam chuyÓn gen kh¸ng s©u bÖnh, tæng hîp vitamin A... vµo 1 sè c©y lóa, ng«, khoai, cµ chua, đu đủ... 3. Tạo động vật biến đổi gen: - ứng dụng kĩ thuật gen chuyển gen vào động vật nhằm tăng năng suất, chất l ợng sản phẩm, tạo ra các sản phẩm phục vụ trực tiếp cho đời sống con ngời. - Chuyển gen vào động vật còn rất hạn chế. Hoạt động 3: Khái niệm công nghệ sinh học Hoạt động của GV Hoạt động của HS - C«ng nghÖ sinh häc lµ g×? gåm nh÷ng lÜnh vùc nµo? - HS nghiên cứu thông tin SGK mục III để - T¹i sao c«ng nghÖ sinh häc lµ híng u tiªn ®Çu t vµ tr¶ lêi. ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam? KÕt luËn: - Công nghệ sinh học là ngành công nghệ sử dụng tế bào sống và các quá trình sinh học để tạo ra các s¶n phÈm sinh häc cÇn thiÕt cho con ngêi. - C«ng nghÖ sinh häc gåm 7 lÜnh vùc (SGK). - Vai trß cña c«ng nghÖ sinh häc vµo tõng lÜnh vùc SGK. 4. Cñng cè - yªu cÇu HS nh¾c l¹i mét sè kh¸i niÖm: kÜ thuËt gen, c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ sinh häc..

(71) 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - KÎ b¶ng 40.1; 40.2; 40.3; 40.4; 40.5 vµo vë bµi tËp. - Ph©n c«ng tæ lµm b¶ng t¬ng øng TuÇn 18 TiÕt 34. Ngµy so¹n:16/12/2016 Ngµy d¹y: 19/12/2016 Bµi 40: ¤n tËp phÇn di truyÒn vµ biÕn dÞ. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về di truyền và biến dị. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. 2. Kỹ năng: - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp, hệ thống hoá kiÕn thøc. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. II. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. III. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Phim trong in néi dung tõ b¶ng 40.1 tíi 40.5 SGK. - M¸y chiÕu, bót d¹. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 3.Khám phá: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. 4.Kết nối : Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 10 nhãm nhá vµ yªu cÇu: - C¸c nhãm kÎ s½n b¶ng theo mÉu SGK. + 2 nhãm cïng nghiªn cøu 1 néi dung. - Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến, hoàn thành + Hoàn thành bảng kiến thức từ 40.1 đến 40.5 néi dung c¸c b¶ng. - GV qu¸n s¸t, híng dÉn c¸c nhãm ghi kiÕn thøc - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn m¸y chiÕu, c¸c c¬ b¶n. nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhận xét, đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến - HS tự sửa chữa và ghi vào vở bài tập. thøc.. B¶ng 40.1 Tãm t¾t c¸c quy luËt di truyÒn Tªn quy. Néi dung. Gi¶i thÝch. ý nghÜa.

(72) luËt Ph©n li Phân li độc lËp Di truyÒn liªn kÕt Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh. Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng truyÒn trong sù h×nh thµnh giao tö hoµ trén vµo nhau. chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp. - Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp gen t¬ng øng. Phân li độc lập của các cặp nhân F2 có tỉ lệ mỗi kiểu hình tè di truyÒn trong qu¸ tr×nh ph¸t b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh sinh giao tö. tr¹ng hîp thµnh nã. C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm nhãm gen C¸c gen liªn kÕt cïng ph©n li liên kết quy định đợc di truyền với NST trong phân bào. cïng nhau. ở các loài giao phối tỉ lệ đực; cái Phân li và tổ hợp của cặp xÊp xØ 1:1 NST giíi tÝnh.. - Xác định tính trội (thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt). T¹o biÕn dÞ tæ hîp. T¹o sù di truyÒn æn định của cả nhóm tÝnh tr¹ng cã lîi. §iÒu khiÓn tØ lÖ đực: cái.. B¶ng 40.2 Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST. qua c¸c k× trong nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n C¸c k× K× ®Çu. K× gi÷a. K× sau K× cuèi. Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n I NST kép co ngắn, đóng xoắn NST kép co ngắn, đóng xoắn. và đính vào sợi thoi phân bào Cặp NST kép tơng đồng tiếp ở tâm động. hîp theo chiÒu däc vµ b¾t chÐo. Các NST kép co ngắn cực đại Từng cặp NST kép xếp thành và xếp thành 1 hàng ở mặt 2 hàng ở mặt phẳng xích đạo phẳng xích đạo của thoi phân của thoi phân bào. bµo. Từng NST kép chẻ dọc ở tâm Các NST kép tơng đồng phân động thành 2 NST đơn phân li li độc lập về 2 cực tế bào. vÒ 2 cùc tÕ bµo. Các NST đơn nằm gọn trong Các NST kép nằm gọn trong nh©n víi sè lîng b»ng 2n nh nh©n víi sè lîng n (kÐp) b»ng ë tÕ bµo mÑ. 1 nöa ë tÕ bµo mÑ.. Gi¶m ph©n II NST kÐp co ng¾n l¹i thÊy râ số lợng NST kép (đơn bội). C¸c NST kÐp xÕp thµnh 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo cña thoi ph©n bµo. Tõng NST kÐp chÎ däc ë tâm động thành 2 NST đơn ph©n li vÒ 2 cùc tÕ bµo. Các NST đơn nằm gọn trong nh©n víi sè lîng b»ng n (NST đơn).. B¶ng 40.3 B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña c¸c qu¸ tr×nh. nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh C¸c qu¸ tr×nh Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n Thô tinh. B¶n chÊt ý nghÜa Giữ nguyên bộ NST, nghĩa là 2 tế bào Duy trì ổn định bộ NST trong sự lớn lên của con đợc tạo ra có 2n NST giống nh cơ thể và ở loài sinh snả vô tính. mÑ. Làm giảm số lợng NST đi 1 nửa, nghĩa Góp phần duy trì ổn định bộ NST qua các là các tế bào con đợc tạo ra có số lợng thế hệ ở loài sinh sản hữu tính và tạo ra NST (n) b»ng 1/2 cña tÕ bµo mÑ. nguån biÕn dÞ tæ hîp. Kết hợp 2 bộ nhân đơn bội (n) thành Góp phần duy trì ổn định bộ NST qua các bé nh©n lìng béi (2n). thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp.. B¶ng 40.4 CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ADN, ARN vµ pr«tªin §¹i ph©n tö ADN ARN Pr«tªin. CÊu tróc - Chuçi xo¾n kÐp - 4 lo¹i nuclª«tit: A, T, G, X - Chuỗi xoắn đơn - 4 lo¹i nuclª«tit: A, U, G, X - Một hay nhiều chuỗi đơn. Chøc n¨ng - Lu gi÷ th«ng tin di truyÒn - Truyền đạt thông tin di truyền. - Truyền đạt thông tin di truyền - VËn chuyÓn axit amin - Tham gia cÊu tróc rib«x«m. - CÊu tróc c¸c bé phËn tÕ bµo, enzim xóc t¸c qu¸.

(73) - 20 lo¹i aa.. trình trao đổi chất, hoocmon điều hoà hoạt động cña c¸c tuyÕn, vËn chuyÓn, cung cÊp n¨ng lîng.. Bảng 40.5 Các dạng đột biến Các loại đột biến §ét biÕn gen §ét biÕn cÊu tróc NST §ét biÕn sè lîng NST. Kh¸i niÖm Các dạng đột biến Những biến đổi trong cấu trúc cấu Mất, thêm, thay thé, đảo vị trí 1 cặp ADN thờng tại 1 điểm nào đó nuclª«tit. Những biến đổi trong cấu trúc NST. Mất, lặp, đảo đoạn. Những biến đổi về số lợng NST.. DÞ béi thÓ vµ ®a béi thÓ.. Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 1, 2, 3, 4,5 SGK - HS vận dụng các kiến thức đã học và trả lời trang 117. c©u hái. - Cho HS th¶o luËn toµn líp. - NhËn xÐt, bæ sung. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nhận xét,đánh giá sự chuẩn bị của các nhóm, chất lợng làm bài của các nhóm. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Hoµn thµnh c¸c c©u hái trang 117. - ¤n l¹i phÇn biÕn dÞ vµ di truyÒn. - Giê sau kiÓm tra häc k×.. TuÇn 18 TiÕt 35. Ngµy so¹n: 20/12/2016 Ngµy d¹y: 23/12/2016. KiÓm tra häc k× I I. Môc tiªu - KiÓm tra kiÕn thøc cña HS . - Thấy đợc u nhợc điểm về tiếp thu kiến thức của HS, đánh giá năng lực nhận thức, ý thức học tập của HS gióp GV ph©n lo¹i HS. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c cña HS.. Phần I: Trắc nghiệm khách quan. (3 điểm) Câu 1: (1,5 điểm) Khoanh vào chữ cái a,b,c hoặc d trước câu trả lời đúng: 1. Ở cà chua gen A quy định thân đỏ thẫm, gen a quy định thân xanh lục, theo dõi sự di truyền màu sắc của thân cây cà chua người ta thu được kết quá như sau: P: Thân đỏ thẫm x Thân đỏ thẫm  F1 75% thân đỏ thẫm, 25% thân xanh lục. Hãy chọn kiểu gen của P phù hợp với phép lai trên trong các cạp lại sau: a. P: AA x AA b. P: AA x Aa c. P: AA x aa d. P: Aa x Aa.

(74) 2. NST ở trạng thái tháo xoắn khi ở kì? a. Kì trung gian c. Kì sau 3. ADN có 4 loại đơn phân với tác dụng: a. Tạo nên sự kết cặp theo NTBS giữa 2 mạch c. Hình thành cấu trúc 2 mạch. b. Kì giữa d. Kì đầu. b. Tạo ra tính chất bổ sung giữa 2 mạch d. Tạo sự phong phú về thông tin di truyền 4. Một đoạn mARN có 90 nucleotit sẽ tổng hợp được chuỗi axit amin có bao nhiêu đơn phân? a. 40 axit amin b. 30 axit amin c. 50 axit amin d. 20 axit amin 5. Dạng đột biến nào làm tăng cường hoặc giảm bớt mức biểu hiện của tính trạng: a. Lặp đoạn b. Vừa mất đoạn vừa đảo đoạn c. Đảo đoạn d. Mất đoạn 6. Loại đột biến gen nào làm tăng 1 liên kết hiđro? a. Thay thế 1cặp A – T = 1 cặp G – X b. Thêm 1 cặp G – X c. Thay thế 1 cặp A – T = 1 cặp T - A d. Thêm 1 cặp A - T Câu 2: (1,5 điểm) Hãy sắp xếp thông tin ở cột A với cột B cho phù hợp và ghi vào cột kết quả trong bảng sau: VD: 1.a,b,c STT Cột A Kết quả Cột B (Đặc điểm) a. Thường tồn tại 1 cặp trong tế bào lưỡng bội. 1 1........... b. Thường tồn tại với một số cặp lớn hơn 1 trong tế bào lưỡng bội. c. Tồn tại thành cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY). NST giới 2 2........... d. Chủ yếu mang gen quy định giới tính của cơ thể. tính e. Chỉ mang gen quy định tính trang thường của cơ thể. g. Luôn luôn tồn tại thành cặp tương đồng. Phần II: Tự luận. (7 điểm) Câu 1: (2 điểm) Khái niệm đột biến gen? Kể tên các dạng đột biến điểm? Câu 2: (2 điểm) So sánh cấu trúc của ARN và ADN? Câu 3: (3 điểm) Dưới đây là một phần trình tự nucleotit của một mạch trong gen: …….X- G -X- G -T -A- X -A -T -T- A-X…… a. Xác định trình tự nucleotit của mạch bổ xung với mạch nói trên b. Xác định trình tự nucleotit của mARN được tổng hợp từ mạch trên. c. Đoạn mARN trên tham gia tạo chuỗi axit amin. Xác định số axit amin trong chuỗi được hình thành từ đoạn mạch mARN. (đoạn gen trên không chứa bộ ba mã hóa aa mở đầu của chuỗi aa và không chứa bộ ba kết thúc) NST thường. ĐÁP ÁN VÀ THANG ĐIỂM Phần I: Trắc nghiệm khách quan. (3 điểm) Câu 1: (1,5 điểm) Ý 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Đáp án d a d b a Điểm 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25. 1.6 a 0,25.

(75) Câu 2: (1,5 điểm) Mỗi ý đúng 0,25 điểm Ý 1 Đáp án b, e, g 0,75 điểm Phần II: Tự luận. (7 điểm) Câu. 2 a, c, d 0,75 điểm Đáp án. Điểm. * Khái niệm: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen xảy ra tại một điểm nào đó trên ADN, liên quan đến một cặp nucleotit (đột biến điểm) hay một số cặp nucleotit, làm thay đổi đặc tính, tính trạng cơ 1 thể. (2 điểm) * Các dạng đột biến điểm: - Thêm một cặp nucleotit - Thay thế một cặp nucleotit - Đảo vị trí một cặp nucleotit * Giống nhau: - Đều thuộc axitnucleic - Có cấu trúc đa phân gồm nhiều đơn phân là các nucleotit - Đều được cấu tạo từ các nguyên tố C, H, O , N, P. - Đều là đại phân tử * Khác nhau: 2 ARN ADN (2 điểm) - ARN có kích thước và khối - ADN có kích thước và khối lượng lượng nhỏ hơn ADN. lớn hơn ARN. - Một mạch - Hai mạch . - 4 loại nucleotit là A, U, G, - 4 loại nucleotit là A, T, G, X X a. Trình tự nucleotit của mạch bổ xung với mạch nói trên. - Mạch bổ xung: .. ....G- X- G- X- A- T- G -T- A-A- T-X……. b. Trình tự nucleotit của mARN được tổng hợp từ mạch trên. 3 - Mạch mARN: ....G -X- G -X- A- U-G- U -A -A- U- G…… (3 điểm) c. Số axit amin trong chuỗi được hình thành trong đoạn mARN là 12 : 3 = 4 (axit amin).. 1. 1. 0,25 0,25 0,25 0,25 1. 1 1 1. TuÇn 19. Ngµy so¹n: 20/12/2014. TiÕt 36. Ngµy d¹y: 24/12/2014 HƯỚNG DẪN HỌC SINH ĐỌC THÊM. BÀI 33: Gây đột biến nhân tạo trong chọn giống I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC:.

(76) - Học sinh biết đợc sự cần thiết phải chọn tác nhân cụ thể khi gây đột biến. - Phơng pháp sử dụng tác nhân vật lí và tác nhân hoá học để gây đột biến. - Hiểu đợc sự giống và khác nhau trong việc sử dụng các thể đột biến trong chọn giống VSV và thực vËt. II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng Hoạt động 1: Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giíi thiÖu s¬ lîc 3 lo¹i t¸c nh©n vËt lÝ chÝnh: tia - L¾ng nghe GV giíi thiÖu. phãng x¹, tia tö ngo¹i, sèc nhiÖt. - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I.1 và trả lời câu hỏi: - HS nghiên cứu SGK để trả lời. - Tại sao các tia phóng xạ có khả năng gây đột biến? - Ngời ta sử dụng tia phóng xạ để gây đột biến ở thực vËt theo nh÷ng c¸ch nµo? - Tại sao tia tử ngoại thờng đợc dùng để xử lí các đối tợng có kích thớc bé? - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK tr¶ lêi c©u - Sèc nhiÖt lµ g×? t¹i sao sèc nhiÖt còng cã kh¶ n¨ng hái. gây đột biến? Sốc nhiẹt chủ yếu gây ra loại đột biến nµo? Hoạt động 2: Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK mục II và trả lời câu hổi: - HS sử dụng thông tin SGK để trả lời các - Tại sao khi thấm vào tế bào, một số hoá chất lại gây đột câu hỏi. biÕn gen? Trªn c¬ së nµo mµ ngêi ta hi väng cã thÓ g©y ra những đột biến theo ý muốn? - T¹i sao dïng c«nxixin cã thÓ g©y ra c¸c thÓ ®a béi? - Ngời ta dùng tác nhân hoá học để tạo ra các đột biến - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo? sung vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc. Hoạt động 3: Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV định hớng: sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn - HS lắng nghe. gièng gåm: + Chän gièng VSV, chän gièng c©y trång, chän gièng động vật. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiên cứu SGK, trao đổi nhóm và - Ngời ta sử dụng các thể đột biến trong chọn giống VSV trả lời. vµ c©y trång theo híng nµo? T¹i sao? - Tại sao ngời ta ít sử dụng phơng pháp gây đột biến - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ trong chän gièng vËt nu«i? sung vµ rót ra kÕt luËn. 5. Dặn dò: - §äc tríc bµi 34. .

(77) TuÇn 20 TiÕt 37. Ngµy so¹n: 02/01/2015 Ngµy d¹y: 05/01/2015 Bµi 34: Tho¸i ho¸ do tù thô phÊn vµ do giao phèi gÇn. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu và trình bày đợc nguyên nhân thoái hóa của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật, vai trò của 2 trờng hợp trên trong chọn giống. - Trình bày đợc phơng pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng . - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 34.1 tíi 34.3 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: ? Tại sao ngời ta cần chọn tác nhân cụ thể khi gây đột biến? (V× c¸c t¸c nh©n cã t¸c dông kh¸c nhau tíi c¬ së vËt chÊt cña tÝnh di truyÒn: + Tia phóng xạ có sức xuyên sâu, dễ gây đột biến gen và đột biến cấu trúc NST và số lợng NST. + Tia tö ngo¹i cã øc xuyªn s©u kÐm nªn chØ dïng sö lÝ vËt liÖu cã kÝch thíc bÐ. Cã lo¹i ho¸ chÊt có tác dụng chuyên biệt, đặc thù đối với từng loaị nuclêôtit nhất định của gen. - Khi gây đột biến bằng tác nhân vật lí và hoá học, ngời ta thờng sử dụng biện pháp nào? 3.Kết nối : Hoạt động 1: Hiện tợng thoái hoá Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK môc I - HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - Cho HS quan s¸t H 34.1 minh ho¹ hiÖn tîng tho¸i ho¸ ë ng« do tù thôphÊn.. - HS nghiên cứu SGK để trả lời câu hỏi, rút ra kÕt luËn..

(78) - HS t×m hiÓu môc 2 vµ tr¶ lêi c©u hái:. - HS quan sát H 34.1 để thấy hiệntợng thoái hoá ë ng«.. - Giao phèi gÇn lµ g×? G©y ra hËu qu¶ g× ë sinh vËt? VD: hång xiªm, bëi, v¶i tho¸i ho¸ qu¶ nhá, Ýt qu¶, kh«n ngät. - Dựa vào thông tin ở mục 2 để trả lời.. KÕt luËn: 1. HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn: c¸c c¸ thÓ cña thÕ hÖ kÕ tiÕp cã søc sèng dÇn biÓu hiÖn c¸c dÊu hiªuk nh ph¸t triÓn chËm, chiÒu cao c©y vµ n¨ng suÊt gi¶m dÇn, nhiÒu c©y bÞ chÕt, béc lộ đặc điểm có hại. 2. Hiện tợng thoái hoá do giao phối gần ở động vật: - Giao phèi gÇn (giao phèi cËn huyÕt) lµ sù giao phèi gi÷a c¸c con c¸i sinh ra tõ 1 cÆp bè mÑ hoÆc gi÷a bè mÑ víi con c¸i cña chóng. - Giao phèi gÇn g©y ra hiÖn tîng tho¸i ho¸ ë thÕ hÖ con ch¸u: sinh trëng vµ ph¸t triÓn yÕu, kh¶ n¨ng sinh s¶n gi¶m, qu¸i thai,dÞ tËt bÈm sinh, chÕt non. Hoạt động 2: Nguyên nhân của hiện tợng thoái hoá Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giới thiệu H 34.3 ; màu xanh biểu thị thể đồng hợp - HS nghiªn cøu kÜ H 34.3, th¶o luËn - Yªu cÇu HS quan s¸t H 34.3 vµ tr¶ lêi: nhóm và nêu đợc: - Qua các thế hệ tự thụ phán hoặc giao phối cận huyết, tỉ + Tỉ lệ đồng hợp tăng, tỉ lệ dị hợp giảm. lệ thể đồng hợp và dị hợp biến đổi nh thế nào? - T¹i sao tù thô phÊn ë c©y giao phÊn vµ giao phèi gÇn ë + C¸c gen lÆn ë tr¹ng th¸i dÞ hîp chuyÓn động vật lại gây ra hiện tợng thoái hoá? sang trạng thái đồng hợp  các gen lặn có - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. h¹i gÆp nhau biÓu hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng - GV mở rộng thêm: ở một số loài động vật, thực vật cặp có hại, gây hiện tợng thoái hoá. gen đồng hợp không gây hại nên không dẫn đến hiện tợng tho¸i ho¸  cã thÓ tiÕn hµnh giao phèi gÇn. KÕt luËn: - Tự thụ phấn hoặc giao phối gàn ở động vật gây ra hiện tợng thoái hoá vì tạo ra cặp gen lặn đồng hợp g©y h¹i. Hoạt động 3: vai trò của phơng pháp tự thụ phấn. vµ giao phèi cËn huyÕt trong chän gièng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và - HS nghiªn cøu SGK môc III vµ tr¶ lêi tr¶ lêi c©u hái: c©u hái. - T¹i sao tù thô phÊn b¾t buéc vµ giao phèi gÇn g©y ra - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ hiÖn tîng tho¸i ho¸ nhng nh÷ng ph¬ng ph¸p nµy vÉn ®- sung. îc ngêi ta sö dông trong chän gièng? KÕt luËn: - Dùng phơng pháp này để củng cố và duy trì 1 số tính trạng mong muốn, tạo dòng thuần, thuận lợi cho sự kiểm tra đánh giá kiểu gen của từng dòng, phát hiện các gen xấu để loại ra khỏi quần thể, chuẩn bị lai khác dòng để tạo u thế lai. 4. Cñng cè - HS tr¶ lêi 2 c©u hái SGK trang 101 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu vai trß cña dßng thuÇn trong chän gièng.. TuÇn 20 TiÕt 38. Ngµy so¹n: 01/1/2015 Ngµy d¹y: 05/1/2015 Bµi 35: ¦u thÕ lai.

(79) I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc khái niệm u thế lai, cơ sở di truyền của hiện tợng u thế lai, lí do không dùng cơ thể lai để nhân giống. - Nắm đợc các phơng pháp thờng dùng để tạo u thế lai. - Hiểu và trình bày đợc khái niệm lai kinh tế và phơng pháp thờng dùng để tạo cơ thể lai kinh tế ở nớc ta. 2. Kỹ năng: - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp, hệ thống ho¸ kiÕn thøc. - KN xử lí thông tin SGK. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 35 SGK. - Tranh 1 số giống động vật; bò, lợn, dê  Kết quả của phép lai kinh tế. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK trang 101 3.Kết nối : Hoạt động 1: Hiện tợng u thế lai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan sát H 35 phóng to và đặt câu hỏi: - HS quan sát hình, chú ý đặc điểm: chiều - So s¸nh c©y vµ b¾p ng« cña 2 dßng tù thô phÊn víi cao c©y, chiÒu dµi b¾p, sè lîng h¹t  nªu ®c©y vµ b¾p ng« ë c¬ thÓ lai F1 trong H 35? îc: - GV nhận xét ý kiến của HS và cho biết: hiện tợng trên + Cơ thể lai F1 có nhiều đặc điểm trội hơn đợc gọi là u thế lai. c©y bè mÑ. - Ưu thế lai là gì? Cho VD minh hoạ u thế lai ở động vËt vµ thùc vËt? - HS nghiªn cøu SGK, kÕt hîp víi néi - GV cung cÊp thªm 1 sè VD. dung võa so s¸nh nªu kh¸i niÖm u thÕ lai. + HS lÊy VD. KÕt luËn: - ¦u thÕ lai lµ hiÖn tîng c¬ thÓ lai F1 cã u thÕ h¬n h¼n so víi bè mÑ: cã søc sèng cao h¬n, sinh trëng nhanh, ph¸t triÓn m¹nh, chèng chÞu tèt, n¨ng suÊt cao h¬n. - ¦u thÕ lai biÓu hiÖn râ khi lai gi÷a c¸c dßng thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau. Hoạt động 2: Nguyên nhân của hiện tợng u thế lai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi: - HS nghiêncứu SGK, thảo luận nhóm và trả lời - T¹i sao khi lai 2 dßng thuÇn u thÕ lai thÓ hiÖn râ c©u hái:.

(80) nhÊt? + ¦u thÕ lai râ v× xuÊt hiÖn nhiÒu gen tréi cã lîi - Tại sao u thế lai biểu hiện rõ nhất ở F 1 sau đó ở con lai F1. gi¶m dÇn qua c¸c thÕ hÖ? + C¸c thÕ hÖ sau u thÕ lai gi¶m dÇn v× tØ lÖ dÞ - GV gióp HS rót ra kÕt luËn. hîp gi¶m. - Muốn duy trì u thế lai con ngời đã làm gì? + Nh©n gièng v« tÝnh. KÕt luËn: - Khi lai 2 dßng thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau, u thÕ lai biÓu hiÖn râ nhÊt ë F 1 v× hÇu hÕt c¸c cÆp gen ë tr¹ng th¸i dÞ hîp chØ biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng tréi cã lîi. + Tính trạng số lợng (hình thái, năng suất) do nhiều gen trội quy định. - Sang thÕ hÖ sau, tØ lÖ dÞ hîp gi¶m nªn u thÕ lai gi¶m. Muèn kh¾c phôc hiÖn tîng nµy, ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh (gi©m, ghÐp, chiÕt...). Hoạt động 3: Các phơng pháp tạo u thế lai Hoạt động của GV Hoạt động của HS -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, hỏi: - HS nghiên cứu SGK mục III để trả lời. Rút - Con ngời đã tiến hành tạo u thế lai ở cây trồng bằng ra kết luận. ph¬ng ph¸p nµo? - Nªu VD cô thÓ? - GV gi¶i thÝch thªm vÒ lai kh¸c thø vµ lai kh¸c dßng. Lai khác dòng đợc sử dụng phổ biến hơn. - Con ngời đã tiến hành tạo u thế lai ở vật nuôi bằng - HS nghiên cứu SGK và nêu đợc các phơng ph¬ng ph¸p nµo?VD? ph¸p. - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ c¸c gièng vËt nu«i. + Lai kinh tÕ - Tại sao không dùng con lai F1 để nhân giống? + ¸p dông ë lîn, bß. - GVmë réng: ë níc ta lai kinh tÕ thêng dïng con c¸i + NÕu nh©n gièng th× sang thÕ hÖ sau c¸c gen trong nớc lai với con đực giống ngoại. lặn gây hại ở trạng thái đồng hợp sẽ biểu hiện - áp dụng kĩ thuật giữ tinh đông lạnh. tÝnh tr¹ng. KÕt luËn: 1. Ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë c©y trång: - Lai kh¸c dßng: t¹o 2 dßng tù thô phÊn råi cho giao phÊn víi nhau. VD: ë ng« lai (F1) cã n¨ng suÊt cao h¬n tõ 25 – 30 % so gièng ng« tèt. - Lai kh¸c thø: lai gi÷a 2 thø hoÆc tæng hîp nhiÒu thø cña 1 loµi. VD: Lóa DT17 t¹o ra tõ tæ hîp lai gi÷a gièng lóa DT10 víi OM80 n¨ng suÊt cao (DT10 vµ chÊt lîng cao (OM80). 2. Ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë vËt nu«I: - Lai kinh tÕ: cho giao phèi gi÷a cÆp vËt nu«i bè mÑ thuéc 2 dßng thuÇn kh¸c nhau råi dïng con lai F 1 lµm s¶n phÈm. VD: Lợn ỉ Móng Cái x Lợn Đại Bạch  Lợn con mới đẻ nặng 0,7 – 0,8 kg tăng trọng nhanh, tỉ lệ n¹c cao. 4. Cñng cè - Tr¶ lêi c©u 1, 2, 3, SGK trang 104. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu thªm vÒ c¸c thµnh tùu u thÕ lai vµ lai kinh tÕ ë ViÖt Nam. TuÇn 21 TiÕt 39. Ngµy so¹n: 09/1/2015 Ngµy d¹y: 12/1/2015. HƯỚNG DẪN HỌC SINH ĐỌC THÊM BÀI 36: C¸c ph¬ng ph¸p chän läc I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức:.

(81) - Học sinh biết đợc phơng pháp chọn lọc hàng loạt 1 lần và nhiều lần, thích hợp cho sử dụng đối với đối tîng nµo, nh÷ng u nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p chän läc nµy. - Biết đợc phơng pháp chọn lọc cá thể, những u thế và nhợc điểm so với phơng pháp chọn lọc hàng loạt, thích hợp sử dụng với đối tợng nào. II. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. Hoạt động 1: Vai trò của chọn lọc trong chọn giống Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK môc I vµ tr¶ lêi - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: c©uhái: + Tr¸nh tho¸i ho¸ - Vai trß cña chän läc trong chän gièng? + Phơng pháp đột biến, phơng pháp lai chỉ tạo ra nguån biÕn dÞ. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - Tuú theo môc tiªu chän läc, h×nh thøc sinh s¶n  - HS l¾ng nghe GV gi¶ng vµ tiÕp thu kiÕn thøc. lùa chän ph¬ng ph¸p thÝch hîp. GV giíi thiÖu 2 ph¬ng ph¸p chän läc hµng lo¹t, chän läc c¸ thÓ. Hoạt động 2: Chọn lọc hàng hoạt Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin mục II SGK, quan - HS nghiên cứu SGK, quan sát H 36.1 và nêu đợc s¸t H 35.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: kÕt luËn. - Nªu c¸ch tiÕn hµnh chän läc hµng lo¹t 1 lÇn vµ 2 lÇn? - GV cho HS tr×nh bµy trªn H 36.1, c¸c HS kh¸c nhận xét, đánh giá và rút ra kết luận. -HS tr×nh bµy. -Yªu cÇu HS Cho VD - Yêu cầu HS trao đổi nhóm và trả lời câu hỏi: - Chän läc hµng lo¹t 1 lÇn vµ 2 lÇn gièng vµ kh¸c - HS lÊy VD SGK. nhau nh thÕ nµo? - Nêu đợc: + gièng biÖn ph¸p tiÕn hµnh. - Cho biÕt u nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy? + Khác nhau: chọn lọc 1 lần trên đối tợng ban - Phơng pháp này thích hợp đối với đối tợng nào? đầu. Chọn lần 2 trên đối tợng đã qua ở năm I. - Cho HS lµm bµi tËp  SGK trang 106. - HS hoàn thành. Hoạt động 3: Chọn lọc cá thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 36.2, đọc thông tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiªn cøu môc III, quan s¸t H 36.2 vµ nªu - Chọn lọc cá thể đợc đợc tiến hành nh thế nào? đợc cách tiến hành. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy trªn H 36.1 vµ choVD. - Cho biÕt u, nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy? - Phơng pháp này thích hợp với loại đối tợng - HS lấy VD SGK. nµo? - HS nghiên cứu SGK để trả lời..

(82) TuÇn 21 Ngµy so¹n: 09/01/2015 TiÕt 40 Ngµy d¹y: 13/01/2015 Bµi 37: HƯỚNG DẪN HỌC SINH CÁCH SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG HỌC TẬP - GV hướng dẫn học sinh cách lập sơ đồ tư duy theo nhiều cách thức đa dạng phong phú. - Yêu cầu HS áp dụng cho một số bài cụ thể. Bài 9: Nguyên phân. Bài 10: Giảm phân. Bài 21: Đột biến gen. - Có thể tiến hành theo nhóm, cá nhân. - Nộp bài thu hoạch vào tuần tiếp theo.. TuÇn 22 TiÕt 41. Ngµy so¹n: 15/01/2015 Ngµy d¹y: 19/01/2015 Bµi 38: Thùc hµnh TËp dît thao t¸c giao phÊn. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày đợc các thao tác giao phấn ở cây tự thụ phấn và cây giao phấn. - Cñng cè lÝ thuyÕt vÒ lai gièng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN thực hành. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng thực hành. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích kết quả thực hành. II. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi - Trực quan, tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 38 SGK, tranh phãng to cÊu t¹o 1 hoa lóa. - Hai gièng lóa cã cïng thêi gian sinh trëng nhng kh¸c nhau vÒ chiÒu cao c©y, mµu s¾c, kÝch thíc. - Kéo, kẹp nhỏ, bao cách li, ghim, cọc cắm, nhãn ghi công thức lai, chậu, vại để trồng cây. - Băng đĩa hình về các thao tác giao phấn. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 3Kết nối : Cã thÓ theo 2 c¸ch tuú ®iÒu kiÖn cña trêng. C¸ch 1: ë c¸c vïng trång lóa, ng« th× tiÕn hµnh nh híng dÉn SGK. Cách 2: ở địa phơng không có điều kiện tiến hành trực tiếp thì GV dùng đĩa băng hình.. Hoạt động 1: Tìm hiểu các thao tác giao phấn Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. - GV chia 4 – 6 em/ nhãm, híng dÉn HS c¸ch - HS chó ý nghe vµ ghi chÐp. chän c©y mÑ, b«ng hoa, bao c¸ch vµ c¸c dông cô.

(83) dïng trong giao phÊn.. - C¸c nhãm xem b¨ng h×nh hoÆc quan s¸t tranh, chó ý c¸c thao t¸c c¾t, r¾c phÊn, bao nilon ... trao - Cho HS quan sát H 38 SGK hoặc xem băng đĩa đổi nhóm để nêu đợc các thao tác. Rút ra kết h×nh vÒ c«ng t¸c giao phÊn ë c©y giao phÊn vµ tr¶ luËn. lêi c©u hái: - Vµi HS nªu, nhËn xÐt. - Tr×nh bµy c¸c bíc tiÕn hµnh giao phÊn ë c©y - HS tù thao t¸c trªn mÉu thËt. giao phÊn? * Néi dung: Bíc 1: Chän c©y mÑ, chØ gi÷ l¹i b«ng vµ hoa cha vì, kh«ng bÞ dÞ h×nh, kh«ng qu¸ non hay giµ, c¸c hoa kh¸c c¾t bá. Bớc 2: Khử đực ở cây hoa mẹ + Cắt chéo vỏ trấu ở phía bụng để lộ rõ nhị. + Dïng kÑp g¾p 6 nhÞ (c¶ bao phÊn) ra ngoµi. + Bao b«ng lóa l¹i, ghi râ ngµy th¸ng. - Bíc 3: Thô phÊn + Nhẹ tay nâng bông lúa cha cắt nhị và lắc nhẹ lên bông lúa đã khử nhị. + Bao nil«ng ghi ngµy th¸ng. Hoạt động 2: Báo cáo thu hoạch Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng tr×nh bµy l¹ic c¸c thao t¸c giao phÊn trªn mÉu vËt thËt. - GV nhận xét, đánh giá - HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Yªu cÇu HS vÒ nhµ viÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. 4. Kiểm tra - đánh giá - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh. - Tuyªn d¬ng nhãm thùc hµnh tèt, nh¾c nhë nhãm lµm cha tèt. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Nghiªn cøu bµi 39. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ gièng bß, lîn, gµ, vÞt, cµ chua, lóa, ng« cã n¨ng suÊt næi tiÕng ë ViÖt Nam vµ thÕ giíi.. TuÇn 22 TiÕt 42. Ngµy so¹n: 18/01/2015 Ngµy d¹y: 20/01/2015. Bµi 39: Thùc hµnh T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh biết cách su tầm t liệu, biết cách trng bày t liệu theo các chủ đề. - BiÕt ph©n tÝch, so s¸nh vµ b¸o c¸o nh÷ng ®iÒu rót ra tõ t liÖu. 2. Kỹ năng: - Rèn KN thực hành, KN quan sát. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng quan sát phân tích xử lí thông tin. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG..

(84) - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh ¶nh su tÇm theo yªu cÇu SGK trang 114. - GiÊy khæ to, bót d¹. - KÎ b¶ng 39 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra sự chuẩn bị của HS 3. Kết nối : GV chia lớp thành 4 nhóm: 2 nhóm cùng tìm hiểu chủ đề: “ Tìm hiểu thành tựu chọn giống vật nu«i” hoÆc “ T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng c©y trång”. Hoạt động 1: Tìm hiểu thành tựu giống vật nuôi và cây trồng Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS: +Sắp xếp tranh ảnh theo chủ đề thành tựu chọn giống vËt nu«i, c©y trång. + Ghi nhËn xÐt vµo b¶ng 39.1; 39.2. - GV gióp HS hoµn hiÖn c«ng viÖc.. Hoạt động của HS - C¸c nhãm thùc hiÖn: + 1 sè HS d¸n tranh vµo giÊy khæ to theo chñ đề sao cho logic. + 1 sè HS chuÈn bÞ néi dung b¶ng 39.. Hoạt động 2: Báo cáo thu hoạch Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. - GV yªu cÇu c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶.. - Mçi nhãm b¸o c¸o cÇn;. - GV nhận xét và đánh giá kết quả nhóm. - GV bæ sung kiÕn thøc vµo b¶ng 39.1 vµ 39.2.. + Treo tranh cña mçi nhãm. + Cử 1 đại diện thuyết min. + Yªu cÇu néi dung phï hîp víi tranh d¸n. - Các nhóm theo dõi và có thể đa câu hỏi để nhóm trình bày trả lời, nếu không trả lời đợc th× nhãm kh¸c cã thÓ tr¶ lêi thay.. B¶ng 39.1 C¸c tÝnh tr¹ng næi bËt vµ híng dÉn sö dông cña mét sè vËt nu«i STT Tªn gièng Híng dÉn sö dông TÝnh tr¹ng næi bËt Gièng bß: - Cã kh¶ n¨ng chÞu nãng. 1 - Bß s÷a Hµ Lan - LÊy s÷a - Cho nhiÒu s÷a, tØ lÖ b¬ cao. - Bß Sind C¸c gièng lîn 2 - Lîn Ø Mãng C¸i - LÊy con gièng - Phát dục sớm, đẻ nhiều con. - Lîn B¬csai - LÊy thÞt - NhiÒu n¹c, t¨ng träng nhanh. C¸c gièng ga 3 - Gµ R«tri - Tăng trong nhanh, đẻ nhiều trứng. LÊy thÞt vµ trøng - Gµ Tam Hoµng C¸c gièng vÞt Dễ thích nghi, tăng trọng nhanh, đẻ 4 - VÞt cá, vÞt bÇu LÊy thÞt vµ trøng nhiÒu trøng. - VÞt kali cambet C¸c gièng c¸ - Rô phi đơn tính 5 LÊy thÞt DÔ thÝch nghi, t¨ng träng nhanh. - ChÐp lai - C¸ chim tr¾ng. B¶ng 39.2 TÝnh tr¹ng næi bËt cña gièng c©y trång.

(85) STT Tªn gièng 1 Gièng lóa: - CR 203 - CM 2 - BIR 352 2 Gièng ng« - Ng« lai LNV 4 - Ng« lai LVN 20. TÝnh tr¹ng næi bËt - Ng¾n ngµy, n¨ng suÊt cao - Chống chịu đựoc rầy nâu. - Kh«ng c¶m quang - Kh¶ n¨ng thÝch øng réng - Chống đổ tốt - N¨ng suÊt tõ 8- 12 tÊn/ha. 3. Gièng cµ chua: - Cµ chua Hång Lan - ThÝch hîp víi vïng th©m canh - Cµ chua P 375 - N¨ng suÊt cao 4. Kiểm tra - đánh giá - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh. - Tuyªn d¬ng nhãm thùc hµnh tèt, nh¾c nhë nhãm lµm cha tèt. - §¸nh gi¸ ®iÓm nh÷ng nhãm lµm tèt. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - ¤n tËp toµn bé phÇn di truyÒn vµ biÕn dÞ. TuÇn 23 TiÕt 43. Ngµy so¹n: 23/01/2015 Ngµy d¹y: 26/02/2015. Bµi 41: M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc khái niệm chung về môi trờng sống, các loại môi trờng sống của sinh vật. - Phân biệt đợc các nhân tố sinh thái vô sinh và nhân tố sinh thái hữu sinh. - Trình bày đợc khái niệm về các nhân tố sinh thái, giới hạn sinh thái. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp, hệ thống ho¸ kiÕn thøc. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 41.2; 41.2 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Khám phá: Giữa sinh vật và môi trờng có mối quan hệ khăng khít. Hiểu rõ mối quan hệ này giúp con ngời đề ra các biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng h÷u hiÖu vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 3.Kết nối : Hoạt động 1: Môi trờng sống của sinh vật GV yêu cầu HS quan sát sơ đồ trả lời câu hỏi: - Thá sèng trong rõng chÞu ¶nh hëng cña nh÷ng.

(86) yÕu tè nµo? - HS trao đổi nhóm, điền đợc từ: nhiệt độ, ánh - GV tổng kết: tất cả các yếu tố đó tạo nên môi tr- sáng, độ ẩm, ma, thức ăn, thú dữ vào mũi tên. êng sèng cña thá. - M«i trêng sèng lµ g×? - Từ sơ đồ HS khái quát thành khái niệm môi tr- Có mấy loại môi trờng chủ yếu? êng sèng. - GV nãi râ vÒ m«i trêng sinh th¸i. - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. - Yêu cầu HS quan sát H 41.1, nhớ lại trong thiên - HS quan sát H 41.1, hoạt động nhóm và hoàn nhiªn vµ hoµn thµnh b¶ng 41.1. thµnh b¶ng 41.2. KÕt luËn: - Môi trờng là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả những gì bao quanh chúng, tác động trực tiếp hoÆc gi¸n tiÕp lªn sù sèng, ph¸t triÓn vµ sinh s¶n cña sinh vËt. - Cã 4 lo¹i m«i trêng chñ yÕu: + M«i trêng níc. + Môi trờng trên mặt đất – không khí. + Môi trờng trong đất. + M«i trêng sinh vËt. Hoạt động 2: Các nhân tố sinh thái của môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - HS dựa vào kiến thức SGK để trả lời. - Nh©n tè sinh th¸i lµ g×? - Thế nào là nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh ? - Quan sát môi trờng sống của thỏ ở mục I để - GV cho HS nhËn biÕt nh©n tè v« sinh, h÷u sinh nhËn biÕt. trong m«i trêng sèng cña thá. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 41.2 trang 119. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn vÒ nh©n tè sinh th¸i. - Phân tích những hoạt động của con ngời. - Trao đổi nhóm hoàn thành bảng 41.2. - GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi phần  SGK + Nhân tố vô sinh: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, đất, xác chết sinh vật, nớc... trang 120. - Trong 1 ngµy ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu trªn mÆt + Nh©n tè con ngêi. - HS dùa vµo vèn hiÓu biÕt cña m×nh, ph©ntÝch đất thay đổi nh thế nào? - Nớc ta độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có tác động tích cực và tiêu cực của con ngời. - HS thảo luận nhóm, nêu đợc: g× kh¸c nhau? - Sự thay đổi nhiệt độ trong 1 năm diễn ra nh thế + Trong 1 ngµy ¸nh s¸ng t¨ng dÇn vÒ buæi tra, nµo? gi¶m vÒ chiÒu tèi. - Yªu cÇu: - Nhận xét về sự thay đổi của các nhân tố sinh + Mùa hè dài ngày hơn mùa đông. th¸i? + Mùa hè nhiệt độ cao, mùa thu mát mẻ, mùa đông nhiệt dộ thấp, mùa xuân ấm áp. KÕt luËn: - Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trờng tác động tới sinh vật. - Các nhân tố sinh thái đợc chia thành 2 nhóm: + Nhân tố vô sinh: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, gió, đất, nớc, địa hình... + Nh©n tè h÷u sinh: Nhân tố sinh vật: VSV, nấm, động vật, thực vật, Nhân tố con ngời: tác động tích cực: cải tạo, nuôi dỡng, lai ghép.... tác động tiêu cực: săn bắn, đốt phá làm cháy rừng... - Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay theo từng môi trờng và thời gian. Hoạt động 3: Giới hạn sinh thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV sử dụng H 41.2 và đặt câu hỏi: - HS quan sát H 41.2 để trả lời. - C¸ r« phi ë ViÖt Nam sèng vµ ph¸t triÓn ë nhiÖt + Tõ 5oC tíi 42oC. độ nào?.

(87) - Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trởng và phát triển + 30oC thuËn lîi nhÊt? - Tại sao trên 5oC và dới 42oC thì cá rô phi sẽ + Vì quá giới hạn chịu đựng của cá. chÕt? - GV rót ra kÕt luËn: tõ 5 oC - 42oC lµ giíi h¹n sinh - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. th¸i cña c¸ r« phi. 5oC lµ giíi h¹n díi, 42oC lµ giíi h¹n trªn. 30oC lµ ®iÓm cùc thuËn. - GV giíi thiÖu thªm: C¸ chÐp ViÖt Nam chÕt ë nhiệt độ dới 2o C và trên 44oC, phát triển thuận lợi nhÊt ë 28oC.-? Giíi h¹n sinh th¸i lµ g×? - NhËn xÐt vÒ giíi h¹n sinh th¸i cña mçi loµi sinh vËt? - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi. - C¸ r« phi vµ c¸ chÐp loµi nµo cã giíi h¹n sinh - Mét HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. th¸i réng h¬n? Loµi nµo cã vïng ph©n bè réng? - GV cho HS liªn hÖ: Nắm đợc ảnh hởng của các nhân tố sinh thái và giíi h¹n sinh th¸i trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn cần gieo trồng đúng thời vụ, khi khoanh vùng - HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức. nông, lâm, ng nghiệp cần xác điều kiện đất đai, khí hậu tại vùng đó có phù hợp với giới hạn sinh thái của giống cây trồng vật nuôi đó không? VD: cây cao su chỉ thích hợp với đất đỏ bazan ở miÒn trung, Nam trung bé, miÒn B¾c c©y kh«ng phát triển đợc. KÕt luËn: - Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định. - Mỗi loài, cá thể đều có giới hạn sinh thái riêng đối với từng nhân tố sinh thái. Sinh vật có giới hạn sinh th¸i réng ph©n bè réng, dÔ thÝch nghi. 4. Cñng cè - M«i trêng lµ g×? Ph©n biÖt nh©n tè sinh th¸i ?- ThÕ nµo lµ giíi h¹n sinh th¸i? Cho VD? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp 1, 2, 3, 4 vµo vë. - KÎ b¶ng 42.1 vµo vë, «n l¹i kiÕn thøc sinh lÝ thùc vËt. TuÇn 23 TiÕt 44. Ngµy so¹n: 24/02/2015 Ngµy d¹y: 27/02/2015. Bµi 42: ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng lên đời sống sinh vật I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nờu đợc những ảnh hởng của nhân tố ánh sáng đến các đặc điểm hình thái, giải phẫu, sinh lí vµ tËp tÝnh cña sinh vËt. - Giải thích đợc sự thích nghi của sinh vật với môi trờng. - Liên hệ giải thích một số tập tính và một số hiện tượng về đặc điểm sinh lí của sinh vật. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch h×nh ảnh, mẫu vật. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học, yêu thiên nhiên..

(88) II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. - Trực quan – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 42.1; 42.2 SGK. - Su tÇm mét sè l¸ c©y a s¸ng; l¸ lóa, l¸ c©y a bãng: l¸ lèt, v¹n niªn thanh. - ThÝ nghiÖm tÝnh híng s¸ng cña c©y xanh. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - Môi trờng là gì? Phân biệt nhân tố sinh thái? Kể tên 1 vài nhân tố hữu sinh ảnh hởng đến con ngêi? - KiÓm tra bµi tËp cña HS. 3.Khám phá: Khi chuyển 1 sinh vật từ nơi có ánh sáng mạnh đến nơi có ánh sáng yếu (hoặc ngợc lại) thì khả năng sống của chúng sẽ nh thế nào? Nhân tố ánh sáng có ảnh hởng nh thế nào tới đời sèng sinh vËt? 4.Kết nối : Hoạt động 1: ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống thực vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV đặt vấn đề: ánh sáng có ảnh hởng tới đặc - HS nghiên cứu SGK trang 122 ®iÓm nµo cña thùc vËt? + Quan s¸t H 42.1; 42.2. - GV cho HS quan s¸t c©y l¸ nèt, v¹n niªn thanh, cây lúa, gợi ý để các em so sánh cây sống nơi ánh s¸ng m¹nh vµ c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng yÕu. Cho HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng 42.1 - HS quan s¸t tranh ¶nh, mÉu vËt. - GV chiÕu phim cña 1 vµi nhãm, c¶ líp quan s¸t. - HS th¶o luËn nhãm, hoµn thµnh b¶ng 42.1 vµo - Cho HS nhËn xÐt, quan s¸t minh ho¹ trªn tranh, phim trong. mÉu vËt. - GV chiếu kết quả đúng. B¶ng 42.1: ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng tíi h×nh th¸i vµ sinh lÝ cña c©y Những đặc điểm Khi c©y sèng trong bãng r©m, díi t¸n c©y Khi cây sống nơi quang đãng cña c©y kh¸c, trong nhµ §Æc ®iÓm h×nh + PhiÕn l¸ nhá, hÑp, mµu xanh + PhiÕn l¸ lín, hÑp, mµu xanh thÉm th¸i nh¹t + ChiÒu cao cña c©y bÞ h¹n chÕ bëi chiÒu cao - L¸ + Th©n c©y thÊp, sè cµnh c©y cña t¸n c©y phÝa trªn, cña trÇn nhµ. - Th©n nhiÒu §Æc ®iÓm sinh lÝ: + Cờng độ quang hợp cao trong + Cây có khả năng quang hợp trong điều kiện - Quang hîp ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh. ¸nh s¸ng yÕu, quang hîp yÕu trong ®iÒu kiÖn - Tho¸t h¬i níc + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc ¸nh s¸ng m¹nh. linh ho¹t: tho¸t h¬i níc t¨ng + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc kÐm: tho¸t h¬i ntrong ®iÒu kiÖn cã ¸nh s¸ng íc t¨ng cao trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh, m¹nh, tho¸t h¬i níc gi¶m khi khi thiÕu níc c©y dÔ bÞ hÐo..

(89) c©y thiÕu níc. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - ánh sáng có ảnh hởng tới những đặc điểm nào cña thùc vËt? - GV nªu thªm: ¶nh hëng tÝnh híng s¸ng cña c©y. - Nhu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi c©y cã gièng nhau kh«ng? - H·y kÓ tªn c©y a s¸ng vµ c©y a bãng mµ em biÕt? - Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngêi n«ng d©n øng dông ®iÒu nµy nh thÕ nµo?. - HS rót ra kÕt luËn. - Dùa vµo b¶ng trªn vµ tr¶ lêi. - HS l¾ng nghe. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + Trồng xen kẽ cây để tăng năng suất và tiết kiệm đất.. KÕt luËn: - ánh sáng có ảnh hởng tới đời sống thực vật, làm thay đổi đặc điểm hình thái, sinh lí (quang hợp, hô hÊp, tho¸t h¬i níc) cña thùc vËt. - Nhu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi kh«ng gièng nhau: + Nhóm cây a sáng: gồm những cây sống nơi quang đãng. + Nhãm c©y a bãng; gåm nh÷ng c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng yÕu, díi t¸n c©y kh¸c. Hoạt động 2: ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống của động vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu thÝ nghiÖm SGK trang - HS nghiªncøu thÝ nghiÖm, th¶o luËn vµ chän 123. Chọn khả năng đúng phơng án đúng (phơng án 3) - ánh sáng có ảnh hởng tới động vật nh thế nào? - Qua VD vÒ ph¬i n¾ng cña th»n l»n H 42.3, em h·y - HS tr¶ lêi c©u hái. cho biết ánh sáng còn có vai trò gì với động vật? Kể tên những động vật thờng kiếm ăn vào ban ngày, - HS nêu. ban đêm? - GV th«ng b¸o thªm: + Gà thờng đẻ trứng ban ngày + Vịt đẻ trứng ban đêm. + Mïa xu©n nÕu cã nhiÒu ¸nh s¸ng, c¸ chÐp thêng đẻ trứng sớm hơn. - HS nghe GV nªu. - Tõ VD trªn em h·y rót ra kÕt luËn vÒ ¶nh hëng của ánh sáng tới động vật? - HS rót ra kÕt luËn vÒ ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng. - Trong chăn nuôi ngời ta có biện pháp kĩ thuật gì + Tạo ngày nhân tạo để gà vịt đẻ nhiều trứng. để gà, vịt đẻ nhiều trứng? KÕt luËn: - ánh sáng ảnh hởng tới đời sống động vật: + Tạo điều kiện cho động vật nhận biết các vật và định hớng di chuyển trong không gian. + Giúp động vật điều hoà thân nhiệt. + ảnh hởng tới hoạt động, khả năng sinh sản và sinh trởng của động vật. - Động vật thích nghi điều kiện chiếu sáng khác nhau, ngời ta chia thành 2 nhóm động vật: + Nhóm động vật a sáng: gồm động vật hoạt động ban ngày. + Nhóm động vật a tối: gồm động vật hoạt động ban đêm, sống trong hang, đất hay đáy biển. 4. Cñng cè - S¾p xÕp c¸c c©y sau vµo nhãm thùc vËt a bãng vµ thùc vËt a s¸ng cho phï hîp: C©y bµng, c©y æi, c©y ng¶i cøu, c©y thµi µi, phong lan, hoa s÷a, dÊp c¸, t¸o, xoµi. - Nªu sù kh¸c nhau gi÷a thùc vËt a s¸ng vµ thùc vËt a bãng? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3 vµo TuÇn 24 Ngµy so¹n: 01/02/2015 TiÕt 45 Ngµy d¹y: 02/02/2015 Bài 43: Ảnh hởng của nhiệt độ và độ ẩm.

(90) lên đời sống sinh vật I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc những ảnh hởng của nhân tố sinh thái nhiệt độ và độ ẩm môi trờng đến các đặc ®iÓm vÒ sinh th¸i, sinh lÝ vµ tËp tÝnh cña sinh vËt. - Giải thích đợc sự thích nghi của sinh vật. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ, liên hệ thực tế và kiến thức cũ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. - Trực quan, tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 43.1; 43.2; 43.3 SGK. - MÉu vËt vÒ thùc vËt a Èm (thµi lµi, r¸y, l¸ dong, v¹n niªn thanh...) thùc vËt chÞu h¹n (x¬ng rồng, thông, cỏ may...) động vật a ẩm, a khô. - B¶ng 43.1 vµ 43.2 SGK in vµo phim trong. - M¸y chiÕu. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: ? Nªu sù kh¸c nhau gi÷a thùc vËt a s¸ng vµ a bãng? ? ánh sáng có ảnh hởng tới động vật nh thế nào? 3.Khám phá: Nếu chuyển động vật sống nơi có nhiệt độ thấp (Bắc cực) VD; chim cánh cụt về nơi khí hậu ấm áp (vùng nhiệt đới) liệu chúng có sống đợc không ? Vì sao? GV: Vậy nhiệt độ và độ ẩm đã ảnh hởng đến đời sống của sinh vật nh thế nào? 4.Kết nối : Hoạt động 1: ảnh hởng của nhiệt độ lên đời sống sinh vật Hoạt động của GV - GV đặt câu hỏi:. Hoạt động của HS - HS liên hệ kiến thức sinh học 6 nêu đợc:. - Trong chơng trình sinh học ở lớp 6 em đã đợc + Cây chỉ quang hợp tốt ở nhiệt độ 20- 30oC. học quá trình quang hợp, hô hấp của cây chỉ diễn Cây nhiệt đới ngừng quang hợp và hô hấp ở nhiệt ra bình thờng ở nhiệt độ môi trờng nh thế nào? độ quá thấp (0oC) hoặc quá cao (trên 40oC). - GV bổ sung: ở nhiệt độ 25 oC mọt bột trởng thành ¨n nhiÒu nhÊt, cßn ë 8oC mät bét ngõng ¨n. - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu VD 1; VD2; VD3, quan s¸t H 43.1; 43.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - VD1 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm nào của thùc vËt?. - HS th¶o luËn nhãm, ph¸t biÓu ý kiÕn, c¸c HS khác bổ sung và nêu đợc: + Nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm hình thái (mÆt l¸ cã tÇng cutin dµy, chåi c©y cã c¸c v¶y mỏng), đặc điểm sinh lí (rụng lá). + Nhiệt dộ đã ảnh hởng đến đặc điểm hình thái động vật (lông dày, kích thớc lớn) + Nhiệt độ đã ảnh hởng đến tập tính của động - VD2 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm nào của vật..

(91) thùc vËt?. - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc tõ néi dung trªn vµ rót ra kÕt luËn.. - VD3 nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm nào của thùc vËt? - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn, em h·y cho biÕt nhiÖt dé môi trờng đã ảnh hởng tới đặc điểm nào của sinh vËt? - Các sinh vật sống đợc ở nhiệt độ nào? Có mấy + Sinh vật hằng nhiệt có khả năng duy trì nhiệt nhóm sinh vật thích nghi với nhiệt độ khác nhau độ cơ thể ổn định, không thay đổi theo nhiệt độ cña m«i trêng? §ã lµ nh÷ng nhãm nµo? m«i trêng ngoµi nhê c¬ thÓ ph¸t triÓn, c¬ chÕ - Ph©n biÖt nhãm sinh vËt h»ng nhiÖt vµ biÕn ®iÒu hoµ nhiÖt vµ xuÊt hiÖn trung t©m ®iÒu hoµ nhiệt? Nhóm nào có khả năng chịu đựng cao với nhiệt ở bộ não. Sinh vật hằng nhiệt điều chỉnh sự thay đổi nhiệt độ môi trờng? Tại sao? nhiệt độ cơ thể hiệu quả bằng nhiều cách nh - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 43.1 vµo tÊm chèng mÊt nhiÖt qua líp mì, da hoÆc ®iÒu chØnh trong. mao m¹ch díi da khi c¬ thÓ cÇn to¶ nhiÖt. - GV chiếu bảng 43.1 của 1 vài nhóm HS để HS nhËn xÐt. - GV chiếu đáp án đúng (Bảng 43.1 SGK) KÕt luËn: - Nhiệt độ môi trờng đã ảnh hởng tới hình thái, hoạt động sinh lí, tập tính của sinh vật. - Đa số các loài sống trong phạm vi nhiệt độ 0- oC. Tuy nhiên cũng có 1 số sinh vật nhờ khả năng thích nghi cao nên có thể sống ở nhiệt độ rất thấp hoặc rất cao. - Sinh vật đợc chia 2 nhóm: + Sinh vËt biÕn nhiÖt + Sinh vËt h»ng nhiÖt. Hoạt động 2: Ảnh hởng của độ ẩm lên đời sống của sinh vật Hoạt động của GV - GV cho HS quan s¸t 1 sè mÉu vËt: thùc vËt a Èm, thùc vËt chÞu h¹n, yªu cÇu HS: - Giíi thiÖu tªn c©y, n¬i sèng vµ hoµn thµnh b¶ng 43.2 SGK. - GV chiÕu kÕt qu¶ cña 1 vµi nhãm, cho HS nhËn xÐt. - Nêu đặc điểm thích nghi của các cây a ẩm, cây chÞu h¹n? - GV bæ sung thªm: c©y sèng n¬i kh« h¹n bé rÔ ph¸t triÓn cã t¸c dông hót níc tèt. - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh Õch nh¸i, t¾c kÌ, th»n l»n, èc sªn vµ yªu cÇu HS: - Giới thiệu tên động vật, nơi sống và hoàn thành tiÕp b¶ng 43.2. - GV chiÕu kÕt qu¶ 1 vµi nhãm, cho HS nhËn xÐt. - Nêu đặc điểm thích nghi của động vật a ẩm và chÞu h¹n? - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Vậy độ ẩm đã tác động đến đặc điểm nào của thực vật, động vật? - Có mấy nhóm động vật và thực vật thích nghi với độ ẩm khác nhau? KÕt luËn:. Hoạt động của HS - HS quan s¸t mÉu vËt, nªu tªn, n¬i sèng vµ ®iÒn vµo tÊm trong kÎ theo b¶ng 43.2. - HS quan s¸t mÉu vËt, nghiªn cøu SGK tr×nh bày đợc đặc điểm cây a ẩm, cây chịu hạn SGK.. - HS quan sát tranh và nêu đợc tên, noi sống động vật, hoàn thành bảng 43.2 vào phim trong.. - HS quan sát tranh, nghiêncứu SGK và nêu đợc đặc điểm của động vật a ẩm, a khô SGK. - HS tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn..

(92) - Động vật và thực vật đều mang nhiều đặc điểm sinh thía thích nghi với môi trờng có độ ẩm khác nhau. - Thùc vËt chia 2 nhãm: + Nhãm a Èm (SGK). + Nhãm chÞu h¹n (SGK). - §éng vËt chia 2 nhãm: + Nhãm a Èm (SGK). + Nhãm a kh« (SGK). 4. Cñng cè - Nhiệt độ của môi trờng có ảnh hởng tới đặc điểm tới đặc điểm hinh thái và sinh lí của thực vật nh thế nµo? Cho VD minh ho¹? - Tập tính của động vật và thực vật phụ thuộc vào nhân tố sinh thái nào? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Su tầm t liệu về rừng cây, nốt rễ cây họ đậu, địa y. TuÇn 24 Ngµy so¹n: 01/02/2015 TiÕt 46 Ngµy d¹y: 03/02/2015 Bµi 44: Ảnh hëng lÉn nhau gi÷a c¸c sinh vËt I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu và nắm đợc thế nào là nhân tố sinh vật. - Nêu đợc mối quan hệ giữa các sinh vật cùng loài và sinh vật khác loài. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 44.1; 44.2; 44.3 SGK. - Tranh ¶nh su tÇm vÒ quan hÖ cïng loµi, kh¸c loµi. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra c©u 2, 3 SGK trang 129. 3.Khám phá: GV cho HS quan sát 1 số tranh: đàn bò, đàn trâu, khóm tre, rừng thông, hổ đang ngoạm con thỏ vµ hái: - Nh÷ng bøc tranh nµy cho em suy nghÜ g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi? 4.Kết nối : Hoạt động 1: Quan hệ cùng loài Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. - GV yêu cầu HS quan sát H 44.1 trả lời câu hỏi về - HS quan sát tranh, trao đổi nhóm, phát biểu, bổ.

(93) mèi quan hÖ cïng loµi  SGK:. sung và nêu đợc:. - Khi cã giã b·o, thùc vËt sèng thµnh nhãm cã lîi + Khi giã b·o, thùc vËt sèng thµnh nhãm cã t¸c dông gi¶m bít søc thæi cña giã, lµm c©y kh«ng g× so víi sèng riªng lÎ? bị đổ, bị gãy. - Trong thiên nhiên, động vật sống thành bầy, đàn + Động vật sống thành bầy đàn có lợi trong việc cã lîi g×? §©y thuéc lo¹i quan hÖ g×? tìm kiếm đợc nhiều thức ăn hơn, phát hiện kẻ thù - GV nhận xét, đánh giá, đa 1 vài hình ảnh quan hệ nhanh hơn và tự vệ tốt hơn  quan hệ hỗ trợ. hç trî. - Số lợng các cá thể của loài ở mức độ nào thì giữa c¸c c¸ thÓ cïng loµi cã quan hÖ hç trî? + Sè lîng c¸ thÓ trong loµi phï hîp ®iÒu kiÖn sèng cña m«i trêng. - Khi vợt qua mức độ đó sẽ xảy ra hiện tợng gì? HËu qu¶ ? - GV ®a ra 1 vµi h×nh ¶nh quan hÖ c¹nh tranh. - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp  SGK trang 131. - GV nhận xét nhóm đúng, sai. - Sinh vËt cïng loµi cã mèi quan hÖ víi nhau víi nhau nh thÕ nµo? - Trong chăn nuôi, ngời ta đã lợi dụng quan hệ hỗ trợ cùng loài để làm gì?. + Khi số lợng cá thể trong đàn vợt quá giới hạn sÏ x¶y ra quan hÖ c¹nh tranh cïng loµi  1 sè c¸ thể tách khỏi nhóm (động vật) hoặc sự tỉa tha ở thùc vËt. + ý đúng: câu 3. + HS rót ra kÕt luËn. + HS liên hệ, nêu đợc: Nuôi vịt đàn, lợn đàn để chúng tranh nhau ăn, sẽ mau lín.. KÕt luËn: - C¸c sinh vËt cïng loµi sèng gÇn nhau, liªn hÖ víi nhau h×nh thµnh nªn nhãm c¸ thÓ. - Trong 1 nhãm cã nh÷ng mèi quan hÖ: + Hỗ trợ; sinh vật đợc bảo vệ tốt hơn, kiếm đợc nhiều thức ăn. + C¹nh tranh: ng¨n ngõa gia t¨ng sè lîng c¸ thÓ vµ sù c¹n kiÖt thøc ¨n  1 sè t¸ch khái nhãm. Hoạt động 2: Quan hệ khác loài Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin b¶ng 44, c¸c mèi quan hÖ kh¸c loµi: - HS nghiªn cøu b¶ng 44 SGK  t×m hiÓu c¸c mèi - Quan s¸t tranh, ¶nh chØ ra mèi quan hÖ gi÷a c¸c quan hÖ kh¸c loµi: loµi? - Nêu đợc các mối quan hệ khác loài trên tranh, - Yªu cµu HS lµm bµi tËp  SGK trang 132, quan s¸t ¶nh. H 44.2, 44.3. + Cộng sinh: tảo và nấm trong địa y, vi khuẩn trong nèt sÇn rÔ c©y hä ®Ëu. + Hội sinh: cá ép và rùa, địa y bám trên cành c©y. + C¹nh tranh: lóa vµ cá d¹i, dª vµ bß. + kí sinh: rận kí sinh trên trâu bò, giun đũa kí sinh trong c¬ thÓ ngêi. + Sinh vËt ¨n sinh vËt kh¸c; h¬u nai vµ hæ, c©y n¾p Êm vµ c«n trïng. - Trong n«ng, l©m, con ngêi lîi dông mèi quan hÖ + Dïng sinh vËt cã Ých tiªu diÖt sinh vËt cã Ých giữa các loài để làm gì? Cho VD? tiªu diÖt sinh vËt cã h¹i. - GV: đây là biện pháp sinh học, không gây ô VD: Ong mắt đỏ diệt sâu đục thân lúa, kiến vống nhiÔm m«i trêng. diÖt s©u h¹i l¸ c©y cam. KÕt luËn: - B¶ng 44 SGK trang 132. 4. Cñng cè.

(94) - GV sử dụng sơ đồ SGV trang 153 để kiểm tra bằng cách các ô đều để trống và HS hoàn thành nội dung. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”.. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ sinh vËt sèng ë c¸c m«i trêng kh¸c nhau. TuÇn 25 TiÕt 47+48. Ngµy so¹n: 07/02/2015 Ngµy d¹y: 09/10/02/2015. Bµi 45-46: Thùc hµnh T×m hiÓu m«i trêng vµ ¶nh hëng cña một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh đợc những dẫn chứng về ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng và độ ẩm lên đời sống sinh vật ở môi trờng đã quan sát. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ cã ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn. 2. Kỹ năng: - Rèn KN quan sát, thực hành, phân tích, so sánh, khái quát hóa. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học, yêu thiên nhiên. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng thực hành. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thực hành. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Trực quan– tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Dông cô: + KÑp Ðp c©y, giÊy b¸o, kÐo c¾t c©y. + GiÊy kÎ li, bót ch×. + Vợt bắt côn trùng, lọ, túi nilông đựng động vật. + Băng hình về đời sống động vật, thực vật – tác động tiêu cực, tích cực của con ngời đến m«i trêng cña sinh vËt. + Tranh mÉu l¸ c©y. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. Cã 2 ph¬ng ¸n: - Phơng án 1: HS đợc tham quan ngoài thiên nhiên, GV tiến hành các bớc nh nội dung SGK vµ SGV. - Ph¬ng ¸n 2: Kh«ng cã ®iÒu kiÖn tham quan thiªn nhiªn, GV cho HS xem b¨ng h×nh t¹i líp. * TiÕn hµnh: Ph¬ng ¸n 2: Hoạt động 1: Tìm hiểu môi trờng sống của sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Tríc khi xem b¨ng h×nh, GV cho HS kÎ b¶ng 45.1 vµo vë, thay tªn b¶ng lµ “C¸c lo¹i sinh vËt sèng trong m«i trêng” - GVbËt b¨ng h×nh 2 – 3 lÇn. - GV lu ý HS nÕu kh«ng biÐt tªn sinh vËt trong - C¸ nh©n kÎ b¶ng 45.1 b¨ng th× GV ph¶i th«ng b¸o (cã thÓ theo hä, bé)..

(95) - GV dùng băng đĩa hình và nêu câu hỏi: - Em đã quan sát đợc những sinh vật nào? số lợng nh thÕ nµo? - Theo em cã nh÷ng m«i trêng sèng nµo trong ®o¹n b¨ng trªn? M«i trêng nµo cã sè lîng sinh vËt nhiÒu nhÊt? M«i trêng nµo cã sè lîng sinh vËt Ýt nhÊt? V× sao?. - Quan s¸t b¨ng h×nh. - Chó ý c¸c néi dung trong b¶ng vµ hoµn thµnh néi dung. - HS trao đổi nhóm, thống nhát ý kiến trả lời: + §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy , nhãm kh¸c bæ sung: môi trờng có điều kiện về ánh sáng, nhiệt độ... th× sè lîng sinh vËt nhiÒu, sè loµi phong phó. + M«i trêng sèng cã ®iÒu kiÖn sèng kh«ng thuËn lîi th× sinh vËt cã sè lîng Ýt h¬n.. Hoạt động 2: Tìm hiểu ảnh hởng của ánh sáng tới hình thái lá cây Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS kÎ b¶ng 45.2 vµo vë - C¸ nh©n kÎ b¶ng 45.2, quan s¸t b¨ng h×nh. - GV cho HS xem tiÕp b¨ng h×nh vÒ thÕ giíi thùc - Hoµn thµnh c¸c néi dung trong b¶ng 45.2 (lu ý vËt. c¸c cét 2, 3, 4). - GV lu ý: dïng b¨ng h×nh ë nh÷ng lo¹i l¸ cã nh÷ng đặc điểm theo yêu cầu để HS quan sát kĩ hơn. - GV nªu c©u hái sau khi HS xem b¨ng xong: - Từ những đặc điểm của phiến lá, em hãy cho biết lá cây quan sát đợc là loại lá cây nào? (a sáng, a - HS thảo luận nhóm kết hợp với điều gợi ý SGK bãng...) (trang 137)  ®iÒn kÕt qu¶ vµo cét 5 (b¶ng 45.2). - GV nhận xét, đánh giá hoạt động của cá nhân và - Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét, nhãm sau khi hoµn thµnh b¶ng (néi dung 1 vµ 2). bæ sung. Hoạt động 3: Tìm hiểu môi trờng sống của động vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS xem băng về thế giới động vật (lu ý GV đã lựa chọn kĩ nội dung) - GV nªu c©u hái: - Em đã quan sát đợc những loài động vật nào? - Lu ý: yªu cÇu HS ®iÒn thªm vµo b¶ng 45.3 mét - HS kÎ b¶ng 45.3 vµo vë. số sinh vật gần gũi với đời sống nh: sâu, ruồi, gián, - Xem băng hình, lu ý đặc điểm của động vật đó muçi... thÝch nghi víi m«i trêng nh thÕ nµo. - GV đánh giá hoạt động của HS - TiÕp tôc th¶o luËn néi dung c©u hái. - GV cho HS xem đoạn băng về tác động tiêu cực, - Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét, tÝch cùc cña con ngêi tíi thiªn nhiªn vµ nªu c©u bæ sung. hái: - Em cã suy nghÜ g× sau khi xem ®o¹n b¨ng trªn? - Bản thân em sẽ làm gì để góp phần bảo vệ thiên - HS suy nghĩ trả lời theo ý kiến của bản thân. nhiên (cụ thể là đối với động vật, thực vật) - Liên hệ thực tế đó là môi trờng nơi đang sống, trêng häc. 4. Cñng cè - GV thu vở của 1 số HS để kiểm tra. - GV nhận xét về thái độ học tập của HS trong 2 tiết thực hành. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - C¸ nh©n HS lµm b¸o b¸o thu hoach theo néi dung SGK. - Su tầm tranh ảnh về động vật, thực vật. TuÇn 26 TiÕt 49. Ngµy so¹n: 13/02/2015 Ngµy d¹y: 16/02/2015.

(96) Bµi 47: QuÇn thÓ sinh vËt I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc khái niệm, cách nhận biết quần thể sinh vật, lấy VD. - Chỉ ra đợc các đặc trng cơ bản của quần thể từ đó thấy đợc ý nghĩa thực tiễn của nó. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ, khái quát kiến thức. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học, yêu thiên nhiên. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 47 SGK. - T liÖu vÒ 1 vµi vµi quÇn thÓ sinh vËt. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kết nối : Hoạt động 1: Thế nào là một quần thể sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan sát tranh: đàn ngựa, đàn bò, bụi tre, rõng dõa.... - HS nghiªn cøu SGK trang 139 vµ tr¶ lêi c©u hái. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - GV thông báo rằng chúng đợc gọi là 1 quần thể. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - ThÕ nµo lµ 1 quÇn thÓ sinh vËt? - GV lu ý HS nh÷ng côm tõ: + C¸c c¸ thÓ cïng loµi . + Cùng sống trong khoảng không gian nhất định. + Cã kh¶ n¨ng giao phèi. - Yêu cầu HS hoàn thành bảng 47.1: đánh dấu x vµo chç trèng trong b¶ng nh÷ng VD vÒ quÇn thÓ sinh vËt vµ kh«ng ph¶i quÇn thÓ sinh vËt. - GV nhận xét, thông báo kết quả đúng và yêu cầu HS kÓ thªm 1 sè quÇn thÓ kh¸c mµ em biÕt. - GV cho HS nhËn biÕt thªm VD quÇn thÓ kh¸c: c¸c con voi sèng trong vên b¸ch thó, c¸c c¸ thÓ t«m sèng trong ®Çm, 1 bÇy voi sèng trong rõng rËm ch©u phi .... - HS trao đổi nhóm, phát biểu ý kiến, các nhóm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + VD 1, 3, 4 kh«ng ph¶i lµ quÇn thÓ. + VD 2, 5 lµ quÇn thÓ sinh vËt. + Chim trong rõng, c¸c c¸ thÓ sèng trong hå nh tËp hîp thùc vËt næi, c¸ mÌ tr¾ng, c¸ chÐp, c¸ r« phi.... KÕt luËn: - QuÇn thÓ sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, sinh sèng trong kho¶ng không gian nhất định, ở 1 thời điểm nhất định và có khả năng sinh sản tạo thành những thế hệ mới..

(97) Hoạt động 2: Những đặc trng cơ bản của quần thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Các quần thể trong 1 loài phân biệt nhau ở những - HS nghiêncứu SGK nêu đợc: dÊu hiÖu nµo? + TØ lÖ giíi tÝnh, thµnh phÇn nhãm tuæi, mËt độ quần thể. - HS tù nghiªn cøu SGK trang 140, c¸ nh©n tr¶ - Tỉ lệ giới tính là gì? Ngời ta xác định tỉ lệ giới lời, nhận xét và rút ra kết luận. tÝnh ë giai ®o¹n nµo? TØ lÖ nµy cho phÐp ta biÕt ®- + TÝnh tØ lÖ giíi tÝnh ë 3 giai ®o¹n: giai ®o¹n îc ®iÒu g×? trứng mới đợc thụ tinh, giai đoạn trứng mới nở hoÆc con non, giai ®o¹n trëng thµnh. + Tỉ lệ đực cái trởng thành cho thấy tiềm năng - Tỉ lệ giới tính thay đổi nh thế nào? Cho VD ? sinh s¶n cña quÇn thÓ. - Trong ch¨n nu«i, ngêi ta ¸p dông ®iÒu nµy nh thÕ + Tuú loµi mµ ®iÒu chØnh cho phï hîp. nµo? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK, quan s¸t b¶ng 47.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Trong quÇn thÓ cã nh÷ng nhãm tuæi nµo? - Nhãm tuæi cã ý nghÜa g×? - HS trao đổi nhóm, nêu đợc: - GV yêu cầu HS đọc tiếp thông tin SGK, quan sát + Hình A: đáy tháp rất rộng, chứng tỏ tỉ lệ H 47 vµ tr¶ lêi c©u hái: sinh cao, sè lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ t¨ng - Nªu ý nghÜa cña c¸c d¹ng th¸p tuæi? nhanh. + H×nh B: §¸y th¸p réng võa ph¶i (trung b×nh), tØ lÖ sinh kh«ng cao, võa ph¶i (tØ lÖ sinh = tỉ ệ tử vong) số lợng cá thể ổn định (không t¨ng, kh«ng gi¶m). + H×nh C: §¸y th¸p hÑp, tØ lÖ sinh thÊp, nhãm tuæi tríc sinh s¶n Ýt h¬n nhãm tuæi sinh s¶n, sè lîng c¸ thÓ gi¶m dÇn. - HS nghiªn cøu GSK trang 141 tr¶ lêi c©u - Mật độ quần thể là gì? hái. - GV lu ý HS: dïng khèi lîng hay thÓ tÝch tuú theo kÝch thíc cña c¸ thÓ trong quÇn thÓ. KÝch thíc nhá th× tÝnh b»ng khèi lîng... - HS nghiªn cøu SGK, liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi - Mật độ liên quan đến yếu tố nào trong quần thể? câu hỏi: Cho VD? - Rót ra kÕt luËn. - Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn cã biÖn ph¸p g× + BiÖn ph¸p: trång dµy hîp lÝ lo¹i bá c¸ thÓ để giữ mật độ thích hợp? yếu trong đàn, cung cấp thức ăn đầy đủ. - Trong các đặc trng của quần thể, đặc trng nào cơ + Mật độ quyết định các đặc trng khác vì ảnh b¶n nhÊt? V× sao? hởng đến nguồn sống, tần số gặp nhau giữa đực và cái, sinh sản và tử vong, trạng thái cân b»ng cña quÇn thÓ. KÕt luËn: 1. TØ lÖ giíi tÝnh - Tỉ lệ giới tính là tỉ lệ giữa số lợng cá thể đực với cá thể cái. - Tỉ lệ giới tính thay đổi theo lứa tuôit, phụ thuộc vào sự tử vong không đồng đều giữa cá thể đực và cái. - TØ lÖ giíi tÝnh cho thÊy tiÒm n¨ng sinh s¶n cña quÇn thÓ. 2. Thµnh phÇn nhãm tuæi - B¶ng 47.2. - Dùng biểu đồ tháp để biểu diễn thành phần nhóm tuổi. 3. Mật độ quần thể - Mật độ quần thể là số lợng hay khối lợng sinh vật có trong 1 đơn vị diện tích hay thể tích..

(98) - Mật độ quần thể không cố định mà thay đổi theo mùa, theo năm và phụ thuộc vào chu kì sống của sinh vËt. Hoạt động 3: ảnh hởng của môi trờng tới quần thể sinh vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái trong môc  SGK - HS th¶o luËn nhãm, tr×nh bµy vµ bæ sung kiÕn thức, nêu đợc: trang 141. + Vào tiết trời ấm áp, độ ẩm cao muỗi sinh sản m¹nh, sè lîng muçi t¨ng cao + Sè lîng Õch nh¸i t¨ng cao vµo mïa ma. + Chim cu g¸y lµ lo¹i chim ¨n h¹t, xuÊt hiÖn nhiÒu vµo mïa gÆt lóa. - GV gợi ý HS nêu thêm 1 số VD về biến động số lợng cá thể sinh vật tại địa phơng. - GV đặt câu hỏi: - Những nhân tố nào của môi trờng đã ảnh hởng - HS khái quát từ VD trên và rút ra kết luận. đến số lợng cá thể trong quần thể? - Mật độ quần thể điều chỉnh ở mức độ cân bằng nh thÕ nµo? KÕt luËn: - Các đời sống của môi trờng nh khí hậu, thổ nhỡng, thức ăn, nơi ở... thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi số lợng của quần thể. - Khi mật độ cá thể tăng cao dẫn tới thiếu thức ăn, chỗ ở, phát sinh nhiều bệnh tật, nhiều cá thể sẽ bị chết. khi đó mật độ quần thể lại đợc điều chỉnh trở về mức độ cân bằng. 4. Cñng cè Cho HS tr¶ lêi c©uhái 1, 2 SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 2 vµo vë. TuÇn 26 TiÕt 50. Ngµy so¹n: 15/02/2015 Ngµy d¹y: 17/02/2015 Bµi 48: QuÇn thÓ ngêi. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày đợc 1 số đặc điểm cơ bản của quần thể ngời liên quan đến vấn đề dân số. - Từ đó thay đổi nhận thức dân số và phát triển xã hội, giúp cán bộ với mọi ngời dân thực hiện tốt pháp lÖnh d©n sè. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ, quan sát hình ảnh. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 48, 47 SGK. - GiÊy trong kÎ s½n b¶ng 48.1; 48.2..

(99) - T liệu về dân số Việt Nam năm 2000 – 2005 và ở địa phơng. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - Quần thể là gì? Nêu những đặc trng cơ bản của quần thể? - Trong nh÷ng tËp hîp díi ®©y, tËp hîp nµo lµ quÇn thÓ sinh vËt? 1. C¸c con voi sèng trong vên b¸ch thó. 2. C¸c c¸ thÓ t«m só sèng trong ®Çm. 3. Mét bÇy voi sèng trong rõng rËm Ch©u Phi. 4. C¸c c¸ thÓ chim trong rõng. 5. Tập hợp ngời Việt Nam định c ở thành phố của Đức. 6. TËp hîp c¸ chÐp sèng trong ao. 7. Rõng dõa B×nh §Þnh. §¸p ¸n: 2, 3, 5, 6, 7 v× c¸c ca thÓ cïng loµi, sèng trong cïng 1 sinh c¶nh,.... cã quan hÖ sinh s¶n. 1- Kh«ng ph¶i lµ quÇn thÓ v× cã thÓ thuéc 2 loµi kh¸c nhau: voi ch©u phi. voi ch©u ¸. 4- Kh«ng ph¶i v× cã nhiÒu loµi chim sèng trong rõng. 3.Khám phá: GV nhắc lại: Khái niệm quần thể, đặc trng của quần thể, VD. Vậy trong các quần thể ở bài tập trên, quần thể ngời có đặc điểm gì giống và khác với quần thể sinh vËt kh¸c? 4.Kết nối : Hoạt động 1: Sự khác nhau giữa quần thể ngời với các quần thể sinh vật khác Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 48.1 SGK. - HS vận dụng kiến thức đã học ở bài trớc, kết hợp với kiến thức thực tế, trao đổi nhóm, thống nhÊt ý kiÕn vµ hoµn thµnh b¶ng 48.1 vµo phim trong. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn - GV chiÕu kÕt qu¶ 1 vµi nhãm, cho HS nhËn xÐt. xÐt, bæ sung. - GV nhận xét và thông báo đáp án. - Quần thể ngời có đặc điểm nào giống với các đặc ®iÓm cña quÇn thÓ sinh vËt kh¸c? - GV lu ý HS: tỉ lệ giới tính có ảnh hởng đến mức - HS quan sát bảng 48.1, nhận xét và rút ra kết tăng giảm dân số từng thời kì, đến sự phân công lao luận. động ...(nh SGV). - QuÇn thÓ ngêi kh¸c víi quÇn thÓ sinh vËt kh¸c ë những đặc trng nào? do đâu có sự khác nhau đó? - HS tiÕp tôc quan s¸t b¶ng 48.1, nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: - Quần thể ngời có đặc trng sinh học nh những quần thể sinh vật khác, đó là đặc điểm giới tính, lứa tuổi, mật độ, sinh sản, tử vong. - Quần thể ngời có những đặc trng khác với quần thể sinh vật khác ở những đặc điểm nh: pháp luật, chế độ hôn nhân, văn hoá, giáo dục, kinh tế... - Sự khác nhau đó là do con ngời có lao động và t duy nên có khả năng tự điều chỉnh các đặc điểm sinh thái trong quần thể, đồng thời cải tạo thiên nhiên. Hoạt động 2: Đặc điểm về thành phần nhóm tuổi của mỗi quần thể ngời Hoạt động của GV Hoạt động của HS -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS nghiên cứu SGK, nêu đợc 3 nhóm tuổi và - Trong quần thể ngời, nhóm tuổi đợc phân chia nh rút ra kết luận. thÕ nµo? - HS quan sát kĩ H 48 đọc chú thích..

(100) - GV giíi thiÖu th¸p d©n sè H 48. - C¸ch s¾p xÕp nhãm tuæi còng nh c¸ch biÓu diÔn th¸p tuæi ë quÇn thÓ ngêi vµ quÇn thÓ sinh vËt cã đặc điểm nào giống và khác nhau? (Cho HS quan sát H 47 và H 48 để HS so sánh).. - HS trao đổi nhóm và nêu đợc: + Giống: đều có 3 nhóm tuổi, 3 dạng hình tháp. + Kh¸c: th¸p d©n sè kh«ng chØ dùa trªn kh¶ n¨ng sinh sản mà còn dựa trên khả năng lao động. ở ngêi th¸p d©n sè chia 2 nöa: nöa ph¶i biÓu thÞ nhãm cña n÷, nöa tr¸i biÓu thÞ c¸c nhãm tuæi cña nam. (vÏ theo tØ lÖ % d©n sè kh«ng theo sè lîng). - HS nghiªn cøu kÜ b¶ng 48. + Đọc chú thích, trao đổi nhóm và hoàn thành b¶ng 48 vµo phim trong. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung.. - Yªu cÇu HS th¶o luËn hoµn thµnh b¶ng 48.2 - GV chiÕu kÕt qu¶ 1 sè nhãm, cho HS nhËn xÐt. - GV nhËn xÐt kÕt qu¶, ph©n tÝch c¸c H 48.2 a, b, c nh SGV. - Em hãy cho biết thế nào là 1 nớc có dạng tháp - Dựa vào bảng 48.2 HS nêu đợc: d©n sè trÎ vµ níc cã d¹ng th¸p d©n sè giµ? + Th¸p d©n sè trÎ lµ níc cã tØ lÖ trÎ em sinh ra h»ng n¨m nhiÒu vµ tØ lÖ tö vong cao ë ngêi trÎ tuæi, tØ lÖ t¨ng trëng d©n sè cao. + Níc cã d¹ng th¸p dÊnè giµ cã tØ lÖ trÎ em sinh ra h»ng n¨m Ýt, tØ lÖ ngêi giµ nhiÒu. + Th¸p a, b: d©n sè trÎ - Trong 3 d¹ng th¸p trªn, d¹ng th¸p nµo lµ d©n sè + Th¸p c: d©n sè giµ. trÎ, d¹ng th¸p nµo lµ th¸p d©n sè giµ? - GV bæ sung: níc ®ang chiÕm vÞ trÝ giµ nhÊt trªn thÕ giíi lµ NhËt B¶n víi ngêi giµ chiÕm tØ lÖ 36,5% d©n sè, T©y Ban Nha 35%, ý lµ 34,4 % vµ Hµ Lan 33,2%. Việt Nam là nớc có dân số trẻ, phấn đấu năm 2050 lµ níc cã d©n sè giµ. - GV rót ra kÕt luËn. - Việc nghiên cứu tháp tuổi ở quần thể ngời có ý + Nghiên cứu tháp tuổi để có kế hoạch điều nghÜa g×? chØnh t¨ng gi¶m d©n sè cho phï hîp. KÕt luËn: - QuÇn thÓ ngêi gåm 3 nhãm tuæi: + Nhóm tuổi trớc sinh sản từ sơ sinh đến 15 tuôit. + Nhóm tuổi sinh sản và lao động: 15 – 65 tuổi. + Nhóm tuổi hết khả năng lao động nặng nhọc: từ 65 tuổi trở lên. - Tháp dân số (tháp tuổi) thể hiện đặc trng dân số của mỗi nớc. + Tháp dân số trẻ là tháp dân số có đáy rộng, số lợng trẻ em sinh ra nhiều và đỉnh tháp nhọn thể hiện tỉ lÖ tö vong cao, tuæi thä thÊp. + Tháp dân số già là tháp có đáy hẹp, đỉnh không nhọn, cạnh tháp gần nh thẳng đứng biểu thị tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử vong đều thấp, tuổi thọ trung bình cao. Hoạt động 3: Tăng dân số và phát triển xã hội Hoạt động của GV Hoạt động của HS -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS nghiên cứu 3 dòng đầu SGK trang 145 để trả - Ph©n biÖt t¨ng d©n sè tù nhiªn víi t¨ng d©n sè lêi: thùc? - GV ph©n tÝch thªm vÒ hiÖn tîng ngêi di c chuyÓn đi và đến gây tăng dân số. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp SGK trang 145. - HS trao đổi nhóm, liên hệ thực tế và hoàn thành - GV nhận xét và đặt câu hỏi: bµi tËp. - Sự tăng dân số có liên quan nh thế nào đến chất - Đại diện nhóm trình bày, các HS khác nhận xét, lîng cuéc sèng? bæ sung. - ở Việt Nam đã có biện pháp gì để giảm sự gia + Lựa chọn a, b, c, d, e, f, g..

(101) t¨ng d©n sè vµ n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng? + Thùc hiÖn ph¸p lÖnh d©n sè. - GV giíi thiÖu t×nh h×nh t¨ng d©n sè ë ViÖt Nam + Tuyªn truyÒn b»ng tê r¬i, pan«. (SGK trang 134). + Gi¸o dôc sinh s¶n vÞ thµnh niªn. - Cho HS th¶o luËn vµ rót ra nhËn xÐt. - Những đặc điểm nào ở quần thể ngời có ảnh hởng lớn tới chất lợng cuộc sống của mỗi con ngời vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia? - Em h·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ - HS th¶o luËn,tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn. quÇn thÓ ngêi, d©n sè vµ ph¸t triÓn x· héi? KÕt luËn: - T¨ng d©n sè tù nhiªn lµ kÕt qu¶ cña sè ngêi sinh ra nhiÒu h¬n sè ngêi tö vong. * T¨ng d©n sè tù niªn + sè ngêi nhËp c – sè ngêi di c = T¨ng d©n sè thùc. - Khi d©n sè t¨ng qu¸ nhanh dÉn tíi thiÕu n¬i ë, nguån níc uèng, « nhiÔm m«i trêng, t¨ng chÆt ph¸ tõng vµ c¸c tµi nguyªn kh¸c. - Hiện nay Việt Nam đang thực hiện pháp lệnh dân số nhằm mục đích đảm bảo chất lợng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội. Mỗi con sinh ra phải phù hợp với khả năng nuôi d ỡng, chăm sóc của mỗi gia đình và hài hoà với sự phát triển kinh tế, xã hội, tài nguyên môi trờng đất nớc. => Những đặc trng và tỉ lệ giới tính, thành phần nhóm tuổi, sự tăng giảm dân số ảnh hởng tới chất lợng cuéc sèng, con ngêi vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. 4. Cñng cè - HS nh¾c l¹i néi dung bµi häc. - §äc ghi nhí SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ¤n l¹i bµi quÇn thÓ. §äc tríc bµi 49. TuÇn 27 TiÕt 51. Ngµy so¹n: 20/02/2015 Ngµy d¹y: 23/02/2015 Bµi 49: QuÇn x· sinh vËt. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh trình bày đợc khái niệm của quần xã, phân biệt quâax với quần thể. - Lấy đợc VD minh hoạ các mối liên hệ sinh thái trong quần xã. - Mô tả đợc 1 số dạng biến đổi phổ biến của quần xã trong tự nhiên biến đổi quần xã thờng dẫn tới sự ổn định và chỉ ra đợc 1 số biến đổi có hại do tác động của con ngời gây nên. - Gi¸o dôc lßng yªu thiªn nhiªn. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ. - Kĩ năng quan sát, tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. - Trực quan, tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC.

(102) - Tranh phãng to H 49.1; 49.2; 49.3 SGK. - Đĩa hình hoặc băng hình về hoạt động của 1 quần xã hoặc ảnh về quần xã: quần xã rừng th«ng ph¬ng b¾c, th¶o nguyªn... V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - QuÇn thÓ ngêi kh¸c víi quÇn thÓ sinh vËt kh¸c ë nh÷ng ®iÓm c¨n b¶n nµo? - ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ cña mçi quèc gia lµ g×? 3.Khám phá: GV giới thiệu 1 vài hình ảnh về quần xã sinh vật cho HS quan sát và nêu vấn đề: Quần xã sinh vật lµ g×? QuÇn x· sinh vËt cã nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh? Nã cã mèi quan hÖ g× víi quÇn thÓ? 4.Kết nối : Hoạt động 1: Thế nào là một quần xã sinh vật? Mục tiêu: HS phát biểu đợc khái niệm quần xã sinh vật, phân biệt quần xã sinh vật với tập hợp ngẫu nhiên, lấy đợc VD về quẫn xã. Hoạt động của GV - GV cho HS quan sát lại tranh ảnh về quần xã.- Cho biết rừng ma nhiệt đới có những quần thể nào? - Rõng ngËp mÆn ven biÓn cã nh÷ng quÇn thÓ nµo? - Trong 1 c¸i ao tù nhiªn cã nh÷ng quÇn thÓ nµo? - C¸c quÇn thÓ trong quÇn x· cã quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? - GV đặt vấn đề: ao cá, rừng... đợc gọi là quần xã. VËy quÇn x· lµ g×?. Hoạt động của HS - HS quan sát tranh và nêu đợc:. + C¸c quÇn thÓ: c©y bôi, c©y gç, c©y a bãng, c©y leo... + Quần thể động vật: rắn, vắt, tôm,cá chim, ..và c©y. + QuÇn thÓ thùc vËt: rong, rªu, t¶o, rau muèng... Quần thể động vật: ốc, ếch, cá chép, cá diếc... + Quan hÖ cïng loµi, kh¸c loµi. - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc thµnh kh¸i niÖm. - Yªu cÇu HS t×m thªm VD vÒ quÇn x·? - HS lÊy thªm VD. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi: - QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ - HS th¶o luËn nhãm vµ tr×nh bµy. nµo?. Ph©n biÖt quÇn x· vµ quÇn thÓ: QuÇn x· sinh vËt QuÇn thÓ sinh vËt - Gåm nhiÒu c¸ thÓ cïng loµi. - Gåm nhiÒu quÇn thÓ. - §é ®a d¹ng thÊp - §é ®a d¹ng cao. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ lµ quan hÖ cïng loµi - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c quÇn thÓ lµ quan hÖ kh¸c chñ yÕu lµ quan hÖ sinh s¶n vµ di truyÒn. loµi chñ yÕu lµ quan hÖ dinh dìng. KÕt luËn: - QuÇn x· sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt thuéc c¸c loµi kh¸c nhau, cïng sèng trong mét không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết, gắn bó với nhau. Hoạt động 2: Những dấu hiệu điển hình của một quần xã Mục tiêu: HS chỉ rõ đặc điểm cơ bản của quần xã. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK môc II - HS nghiªn cøu 4 dßng ®Çu, môc II SGK trang trang 147 vµ tr¶ lêi c©u hái: 147 nêu đợc câu trả lời và rút ra kết luận. - Trình bày đặc điểm cơ bản của 1 quần xã sinh vËt. - HS trao đổi nhóm, nêu đợc: - Nghiªn cøu b¶ng 49 cho biÕt: + §é ®a d¹ng nãi vÒ sè lîng loµi trong quÇn x·. - Độ đa dạng và độ nhiều khác nhau căn bản ở + Độ nhiều nói về số lợng cá thể có trong mỗi ®iÓm nµo? loµi. - GV bæ sung: sè loµi ®a d¹ng th× sè lîng c¸ thÓ mçi loµi gi¶m ®i vµ ngîc l¹i sè lîng loµi thÊp th×.

(103) sè c¸ thÓ cña mçi loµi cao. - GV cho HS quan s¸t tranh quÇn x· rõng ma nhiÖt đới và quần xã rừng thông phơng Bắc. - Quan s¸t tranh nªu sù sai kh¸c c¬ b¶n vÒ sè lîng loài, số lợng cá thể của loài trong quần xã rừng ma nhiệt đới và quần xã rừng thông phơng Bắc. - Thế nào là độ thờng gặp? C > 50%: loµi thêng gÆp C < 25%: loµi ngÉu nhiªn 25 < C < 50%: loµi Ýt gÆp. ? Nghiªn cøu b¶ng 49 cho biÕt loµi u thÕ vµ loµi đặc trng khác nhau căn bản ở điểm nào? - GV lÊy VD: thùc vËt cã h¹t lµ qu©n thÓ cã u thÕ ë quần xã sinh vật trên cạn.Quần thể cây cọ đặc trng cho quần xã sinh vật đồi ở Vĩnh Phú, cá trắm cỏ hoÆc c¸ mÌ lµ quÇn thÓ u thÕ trong quÇn x· ao hå.. + Rừng ma nhiệt đới có độ đa dạng cao nhng số lợng cá thể mỗi loài rất ít. Quần xã rừng thông phơng Bắc số lợng cá thể nhiều nhng số loài ít. + §é thêng gÆp SGK: kÝ hiÖu lµ C.. + Loài u thế là loài đóng vai trò quan trọng trong quÇn x· do sè lîng, cì lín hay tÝnh chÊt ho¹t động của chúng. + Loài đặc trng là loài chỉ có ở 1 quẫn xã hoặc có nhiÒu h¬n h¼n loµi kh¸c.. KÕt luËn: - Quần xã có các đặc điểm cơ bản về số lợng và thành phần các loài sinh vật. + Số lợng các loài trong quần xã đợc đánh giá qua những chỉ số: độ đa dạng, độ nhiều, độ thờng gặp. + Thành phần loài trong quần xã thể hiện qua việc xác định loài u thế và loài đặc trng. Hoạt động 3: Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV gi¶ng gi¶i quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ quÇn x· lµ kÕt qu¶ tæng hîp c¸c mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh víi c¸c quÇn thÓ. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu c¸c VD SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: VD1: Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh hởng đến quần + Sự thay đổi chu kì ngày đêm, chu kì mùa dẫn x· nh thÕ nµo? đến sinh vật cũng hoạt động theo chu kì. VD2: Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh hởng đến quần + Điều kiện thuận lợi thực vật phát triển làm x· nh thÕ nµo ? cho động vật cũng phát triển. Số lợng loài động - GV yªu cÇu HS: LÊy thªm VD vÒ ¶nh hëng cña vËt nµy khèng chÕ sè lîng cña loµi kh¸c. ngoại cảnh tới quần xã, đặc biệt là về số lợng? - HS kÓ thªm VD. - GV đặt vấn đề: + NÕu c©y ph¸t triÓn m¹nh  s©u ¨n l¸ c©y t¨ng vÒ sè lîng v× cã nhiÒu thøc ¨n, khi s©u t¨ng qu¸ cao, lîng - HS l¨ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. thức ăn không cung cấp đủ, sâu lại chết đi tức là số lîng c¸ thÓ gi¶m, khi s©u gi¶m c©y l¹i ph¸t triÓn. - GV: Sè lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ nµy bÞ sè lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ kh¸c khèng chÕ, hiÖn tîng nµy gäi lµ hiÖn tîng khèng chÕ sinh häc. - Từ VD1 và VD2: ? Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh hởng nh thế nào đến quần xã sinh vật? - ý nghÜa sinh häc cña hiÖn tîng khèng chÕ sinh - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc vµ rót ra kÕt luËn. häc? ( Nếu HS không nêu đợc, GV bổ sung) - Trong thùc tÕ ngêi ta sö dông khèng chÕ sinh häc - HS kh¸i qu¸t ý nghÜa vµ rót ra kÕt luËn. + Khèng chÕ sinh häc lµ c¬ së khoa häc cho nh thÕ nµo? - GV lấy VD: dùng ong mắt đỏ để tiêu diệt sâu đục biện pháp đấu tranh sinh học, để tăng hay giảm số lợng 1 loài nào đó theo hớng có lợi cho con thân lúa. Nuôi mèo để diệt chuột. ngời, đảm bảo cân bằng sinh học cho thiên.

(104) nhiªn. KÕt luËn: - Các nhân tố vô sinh và hữu sinh luôn ảnh hởng đến quần xã tạo nên sự thay đổi theo chu kì: chu kì ngày đêm, chu kì mùa. - Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn đến số lợng cá thể trong quần xã thay đổi và số lợng cá thể luôn đợc khống chế ở mức độ phù hợp với môi trờng. - Khống chế sinh học làm cho số lợng cá thể của mỗi quần thể dao động quanh vị trí cân bằng, phù hợp víi kh¶ n¨ng cung cÊp nguån sèng cña m«i trêng t¹o nªn sù c©n b»ng sinh häc trong quÇn x·. 4. Củng cố: Điền từ thích hợp vào ô trống để phân biệt quần xã và quần thể: §Æc ®iÓm QuÇn thÓ QuÇn x· 1. Lµ tËp hîp 2. §é ®a d¹ng 3. HiÖn tîng khèng chÕ sinh häc - Bµi tËp 53 trang 92 Bµi tËp tr¾c nghiÖm. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - LÊy thªm VD vÒ quÇn x·. TuÇn 27 TiÕt 52. Ngµy so¹n: 21/02/2015 Ngµy d¹y: 24/02/2015 Bµi 50: HÖ sinh th¸i. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu đợc khái niệm hệ sinh thái, nhận biết đợc hệ sinh thái trong thiên nhiên. - Nắm đợc chuỗi thức ăn, lới thức ăn, cho đợc VD. - Giải thích đợc ý nghĩa của các biện pháp nông nghiệp nâng cao năng suất cây trồng đang sử dụng réng r·i hiÖn nay. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. Quan sát hình ảnh xử lí thông tin. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng quan sát, phân tích, tổng hợp và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. - Quan sát, tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 50.1; 50.2 SGK. - Một số tranh ảnh và tài liệu về các hệ sinh thái điển hình (nếu có đĩa hình về hệ sinh thái thì rất tèt). V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - ThÕ nµo lµ 1 quÇn x· sinh vËt? QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo? - GV cho HS quan sát tranh rừng nhiệt đới, giới thiệu rừng nhiệt đới và đặt câu hỏi: - Cho biết trong rừng nhiệt đới có những loài sinh vật nào sinh sống?.

(105) - GV đa ra sơ đồ: TËp hîp c¸ thÓ s©u quÇn thÓ s©u “ “ quÇn thÓ hæ QuÇn x· “ “ quÇn thÓ bä ngùa sinh vËt + sinh c¶nh “ “ quÇn thÓ c©y gç “ “ quÇn thÓ VSV - Quần xã sinh vật này sống ở đâu? (Rừng nhiệt đới) GV: VËy quÇn x· + khu vùc sèng cña quÇn x· lµ hÖ sinh th¸i. VËy hÖ sinh th¸i lµ g×? HÖ sinh th¸i có đặc điểm nh thế nào? 3.Kết nối : Hoạt động 1: Thế nào là một hệ sinh thái? - Cho HS quan sát sơ đồ, tìm hiểu thông tin SGK và - HS dựa vào vốn hiểu biết, nghiên cứu thông tr¶ lêi c©u hái: tin SGK nêu đợc khái niệm và rút ra kết luận. - 1 HS đọc lại. - HÖ sinh th¸i lµ g×? - ChiÕu H 50. Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm, lµm bµi tËp SGK trang 150 trong 2 phót. - Nh÷ng nh©n tè v« sinh vµ h÷u sinh cã thÓ cã trong - 1 HS lªn b¶ng viÕt. hÖ sinh th¸i rõng? + Nhân tố vô sinh: đất, lá cây mục, nhệt độ, ánh sáng, độ ẩm... + Nh©n tè h÷u sinh: thùc vËt (c©y cá, c©y gç...) động vật: hơu, nai, hổ, VSV... - HS tr¶ lêi c©u hái: - L¸ vµ c©y môc lµ thøc ¨n cña nh÷ng sinh vËt nµo? + L¸ vµ cµnh c©y môc lµ thøc ¨n cña c¸c VSV - GV: l¸ vµ cµnh c©y môc lµ nh÷ng nh©n tè v« sinh. phân giải: vi khuẩn, nấm, giun đất... - Cây rừng có ý nghĩa nh thế nào đối với đời sống + Cây rừng là nguồn thức ăn, nơi ở, nơi trú ẩn, động vật rừng? nơi sinh sản, tạo khí hậu ôn hoà.... cho động vËt sinh sèng. - Động vật rừng có ảnh hởng nh thế nào tới thực vật? + Động vật rừng ảnh hởng tới thực vật: động vật ăn thực vật đồng thời góp phần phát tán thùc vËt, cung cÊp ph©n bãn cho thùc vËt, x¸c động vật chết đi tạo chất mùn khoáng nuôi - NÕu nh rõng bÞ ch¸y mÊt hÇu hÕt c¸c c©y gç lín, thùc vËt. nhá vµ cá th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra? T¹i sao? + Nếu rừng cháy: động vật mất nơi ở, nguồn thøc ¨n, n¬i tró ngô, nguån níc, khÝ hËu kh« - Vậy em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa các loài hạn... động vật sẽ chết hoặc phải di c đi nơi sinh vËt víi nh©n tè v« sinh cña m«i trêng? kh¸c. - Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ - HS dựa vào vốn kiến thức vừa phân tích, đọc yÕu nµo? SGK vµ rót ra kÕt luËn. - GV lu ý HS: Sinh vËt s¶n xuÊt (sinh vËt cung cÊp): ngoµi thùc vËt cßn cã nÊm, t¶o. - HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: rót ra kÕt luËn. - C¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? + Môi trờng với các nhân tố vô sinh đã ảnh hởng đến đời sống động vật, thực vật, VSV, đến - GV lu ý HS: động vật ăn thực vật là sinh vật tiêu sự tồn tại và phát triển của chúng. thụ bậc 1, động vật ăn sinh vật tiêu thụ bậc 1 là sinh + Sinh vật sản xuất tận dụng chất vô cơ tổng vËt tiªu thô bËc 2.... hợp nên chất hữu cơ, là thức ăn cho động vật - GV chèt l¹i kiÕn thøc: Nh vËy thµnh phÇn cña hÖ (sinh vËt dÞ dìng). sinh th¸i cã mèi quan hÖ g¾n bã mËt thiÕt víi nhau, đặc biệt là quan hệ về mặt dinh dỡng tạo thành 1 chu - HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức..

(106) trình khép kín đồng thời trong hệ sinh thái số lợng c¸c loµi lu«n khèng chÕ lÉn nhau lµm hÖ sinh th¸i lµ 1 hệ thống hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. GV đa ra sơ đồ mô hình. - GV cho HS nh¾c l¹i: - DÊu hiÖu cña 1 hÖ sinh th¸i? - Cho HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chọn câu trả lời đúng: Ruộng lúa là: a. 1 quÇn thÓ b. 1 quÇn x· c. 1 hÖ sinh th¸i d. C¶ a, b, c - Yªu cÇu HS kÓ tªn 1 sè hÖ sinh th¸i mµ HS biÕt. - GV chiÕu 1 vµi h×nh ¶nh vÒ hÖ sinh th¸i. - Trong hÖ sinh th¸i mèi quan hÖ nµo lµ thêng xuyªn - Chän c: HÖ sinh th¸i. vµ quan träng nhÊt? a. Quan hÖ giíi tÝnh b. Quan hÖ n¬i ë c. Quan hÖ dinh dìng d. Quan hệ cha mẹ, con cái, bầy đàn. - GV: quan hệ dinh dỡng đợc thể hiện qua chuỗi thức ¨n vµ líi thøc ¨n. - §¸p ¸n c. KÕt luËn: - HÖ sinh th¸i bµo gåm quÇn x· vµ khu vùc sèng cña quÇn x· (gäi lµ sinh c¶nh). - Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn tác động qua lại với nhau và tác động với nhân tố vô sinh của môi trờng 1 hệ thống hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. - Mét hÖ sinh th¸i hoµn chØnh gåm c¸c thµnh phÇn: + Nh©n tè v« sinh + Nh©n tè h÷u sinh: Sinh vËt s¶n xuÊt Sinh vËt tiªu thô: bËc 1, bËc 2, bËc 3... Sinh vËt ph©n huû. Hoạt động 2: Chuỗi thức ăn và lới thức ăn - GV chiÕu H 50.2 giíi thiÖu trong hÖ sinh th¸i, c¸c loµi sinh vËt cã mèi quan hÖ dinh dìng qua chuçi thøc ¨n (chØ 1 sè chuçi thøc ¨n). - Yªu cÇu 3 HS lªn b¶ng viÕt: - Thức ăn của chuột là gì? động vật nào ăn thịt - Mỗi HS viết trả lời 1 câu hỏi: chuét? C©y cá  chuét  r¾n - Thøc ¨n cña s©u lµ g×? §éng vËt nµo ¨n thÞt C©y cá  chuét  cÇy s©u? - Thøc ¨n cña cÇy lµ g×? §éng vËt nµo ¨n thÞt C©y gç  chuét  r¾n cÇy? C©y gç  chuét  r¾n (Lu ý mỗi 1 chuỗi chỉ viết 1 động vật). C©y cá  s©u  bä ngùa - Cho HS nhËn xÐt ®©y chØ lµ mét d·y thøc ¨n. - GV trong chuçi thøc ¨n, mçi loµi sinh vËt lµ 1 C©y cá  s©u  cÇy m¾t xÝch. Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a C©y cá  s©u  chuét một mắt xích với 1 mắt xích đứng trớc và đứng sau trong chuçi thøc ¨n? - H·y ®iÒn tiÕp vµo c¸c tõ phï hîp vµo chç trèng trong c©u sau SGK. - ThÕ nµo lµ 1 chuçi thøc ¨n? Cho VD vÒ chuçi + M¾t xÝch phÝa tríc bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. thøc ¨n? + §iÒn tõ: phÝa tríc, phÝa sau..

(107) - GV nªu: 1 chuçi thøc ¨n cã nhiÒu thµnh phÇn sinh vËt tiªu thô. - GV dựa vào chuỗi thức ăn HS viết bảng để khai th¸c - HS tr¶ lêi. - Cho biÕt s©u ¨n l¸ tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - Cho biÕt chuét tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - Cho biÕt cÇy tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - HS nghe GV gi¶ng. - GV: trong thiªn nhiªn 1 loµi sinh vËt kh«ng chØ tham gia vµo 1 chuçi thøc ¨n mµ cßn tham gia vµo nh÷ng chuçi thøc ¨n kh¸c t¹o nªn m¾t xÝch chung? - GV chiÕu c¸c m¾t xÝch chung. - HS th¶o luËn. - NhiÒu m¾t xÝch chung t¹o thµnh líi thøc ¨n. - ThÕ nµo lµ líi thøc ¨n? - H·y s¾p xÕp c¸c sinh vËt theo tõng thµnh phÇn chñ yÕu cña hÖ sinh th¸i? - HS tr¶ lêi c¸c c©u hái. - Thu tÊm trong chiÕu b¶ng, nhËn xÐt. - Mét líi thøc ¨n hoµn chØnh gåm thµnh phÇn sinh vËt nµo? - ChiÕu kÕt qu¶. Chiếu sơ đồ - HS tr¶ lêi. - Trong sản xuất nông nghiệp, ngời nông dân có - Thả nhiều loại cá trong ao hồ để tận dụng nguồn biện pháp gì để tận dụng nguồn thức ăn của sinh thức ăn. vËt? - Thùc hiÖn m« h×nh VAC. KÕt luËn: 1.Chuçi thøc ¨n: - Chuçi thøc ¨n lµ 1 d·y gåm nhiÒu loµi sinh vËt cã quan hÖ dinh dìng víi nhau. Mçi loµi sinh vËt trong chuçi thøc ¨n võa lµ sinh vËt tiªu thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Cã 2 lo¹i chuçi thøc ¨n: chuçi thøc ¨n më ®Çu lµ c©y xanh, chuçi thøc ¨n më ®Çu lµ sinh vËt ph©n huû. 2. Líi thøc ¨n: - C¸c chuçi thøc ¨n cã nhiÒu m¾t xÝch chung t¹o thµnh 1 líi thøc ¨n. - Líi thøc ¨n hoµn chØnh gåm 3 thµnh phÇn: SV s¶n xuÊt, Sv tiªu thô, SV ph©n huû. 4. Cñng cè - Viết sơ đồ chuỗi thức ăn, lới thức ăn trong hệ sinh thái ruộng nớc. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. ChuÈn bÞ kiÓm tra 1 tiÕt. TuÇn 28 TiÕt 53. Ngµy so¹n: 1/3/2015 Ngµy d¹y: 3/3/2015 KiÓm tra mét tiÕt. I. MỤC TIÊU : - Kiểm tra kiến thức của HS từ chơng I & chơng II, đánh giá năng lực học tập của HS. Thấy u, nhợc điểm của HS giúp GV tìm nguyên nhân, điều chỉnh và đề ra phơng án giải quyết giúp HS học tập tèt. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc cña HS. ĐỀ BÀI: I.Trắc nghiệm: (Chọn câu trả lời đúng nhất)(3đ) Câu 1:Theo nghĩa khái quát, môi trường sống của sinh vật là: A.Nơi sinh vật cư trú. B.Nơi sinh vật tìm kiếm thức ăn C.Nơi sinh vật sinh sống D.Nơi sinh vật sinh sản Câu 2: Cá rô phi ở Việt Nam có thể chết trong khoảng nhiệt độ: A. Từ 50 C đến 300 C. B. Từ 300 C đến 420 C..

(108) C. Từ 50 C đến 420 C. D. Thấp hơn 50 C và lớn hơn 420 C. Câu 3: Các loại giun sán sinh sống ký sinh trong môi trường nào sau đây: A.Môi trường trong đất . B. Môt trường sinh vật . C. Môi trường mặt đất –không khí D. Môi trường trong nước Câu4: Hiện tượng cây đậu trồng trong chậu đặt bên cửa sổ thường có xu hướng vươn cong về phía chiếu sáng. Hiện tượng này do tác động của nhân tố sinh thái nào? A.Nhiệt độ B.Độ ẩm. C.Ánh sáng. D.Không khí. Câu 5: Nhóm động vật nào sau đây gồm toàn động vật biến nhiệt: A.Cá chép, thằn lằn, hổ , cá. B.Cá rô phi, rắn nước, cá sấu, ốc sên. C.Báo, gấu, chim bồ câu, đại bàng. D.Sư tử, hươu, nai, trâu. Câu 6: Hiện tượng liền rễ của các cây cùng loài sống gần nhau (rễ của các cây nối liền nhau) là hiện tượng: A.Hỗ trợ cùng loài. B.Cạnh tranh cùng loài C.Hỗ trợ khác loài. D.Cạnh tranh khác loài. II.Tự luận: (7đ) Câu 1: (2,5đ) Khảo sát khả năng chịu nhiệt của 2 loài A,B.Người ta thấy: - Loài A chịu đựng được nhiệt độ từ 50 C đến 350 C. Phát triển mạnh nhất ở 200 C. - Loài B chịu đựng được nhiệt độ từ 50 C đến 150 C. Phát triển mạnh nhất ở 100 C. a) Vẽ sơ đồ tác động của nhiệt độ lên 2 loài ( vẽ chung ) b) So sánh khả năng phân bố của 2 loài A, B trong môi trường. Câu 2: (2đ) Hãy xếp các thí dụ sau đây theo từng nhóm quan hệ khác loài ( cộng sinh, hội sinh, cạnh tranh, ký sinh, kẻ thù và con mồi): Giun sống trong ruột người. Chim cú mèo và chuột. Địa y bám trên thân cây gỗ. Hổ và nai . Sâu bọ sống trong tổ kiến. Cỏ dại và lúa. Các cây thân gỗ trong rừng. Trùng roi trong ruột mối. Câu3: (2,5đ)Cho một sơ đồ lưới thức ăn sau: (2) (5) (1). (3). (6). (4). (7). (8). Biết các loài của lưới thức ăn trên là: hổ, thỏ, cây cỏ, nai, cú, chuột, cáo, vi sinh vật. a) Xác định tên sinh vật cho mỗi mắt xích trong lưới thức ăn. b) Nêu tên các mắt xích chung của lưới thức ăn. HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ BIỂU ĐIỂM: I.Phần trắc nghiệm: Mỗi câu trả lời đúng được 0,5 đ. 1 2 3 4 5 C. D. B. C. B. 6 A. II. Phần tự luận: Câu Câu 1. Câu 2. Nội dung Điểm - Vẽ được sơ đồ tác động của nhiệt độ lên loài A, vẽ đúng tỉ lệ, có chú 1,0đ thích đầy đủ. - Vẽ được sơ đồ tác động của nhiệt độ lên loài B, vẽ đúng tỉ lệ, có chú thích đầy đủ. - So sánh khả năng phân bố: + Loài A có khoảng chịu nhiệt rộng hơn loài B, loài A có khả năng phân bố rộng hơn loài B. Loài B chỉ có thể phân bố trong môi trường có nhiệt độ thấp từ 5 đến 15 độ. Loài A có thể phân bố trong môi trường có nhiệt độ từ 5 đến 35 độ.. 1,0đ. -Cộng sinh: Sâu bọ trong tổ kiến, trùng roi trong ruột mối. 0,5đ. 0,5đ.

(109) - Hội sinh:Địa y sống bám trên cành cây. 0,25đ. - Cạnh tranh: Cỏ dại và lúa, các cây thân gỗ trong rừng.. 0,5đ. - Kí sinh: Giun sống trong ruột người. 0,25đ. - Kẻ thù và con mồi: Cú mèo và chuột, hổ và nai. 0,5đ. Câu 3. a. Tên SV trong lưới thức ăn: 1. Cây cỏ. 2. Nai 3. Thỏ 4. Chuột 5. Hổ 6. Cáo 7. Cú 8. Vi sinh vật c. Tên các mắt xích chung: Cây cỏ, thỏ, chuột, hổ, cáo, VSV. 0.25đ 0.25đ 0.25đ 0.25đ 0.25đ 0.25đ 0.25đ 0.25đ 0,5đ. Ngày soạn: 05/3/2015 Ngày dạy: 9 & 10/3/2015. TuÇn 29 TiÕt 54 + 55 Bµi 51 + 52: Thùc hµnh: HÖ sinh th¸i I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nêu đợc các thành phần của hệ sinh thái và 1 chuỗi thức ăn. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN thực hành. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học, yêu thiên nhiên. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng thực hành nghiêm túc. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích hình ảnh. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Trực quan – tìm tòi. II. ChuÈn bÞ: - Nh SGK. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. GV cho HS xác định mục tiêu giờ thực hành. 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. 3. TiÕn hµnh - Cã thÓ tiÕn hµnh theo 2 c¸ch: C¸ch 1: Cho HS quan s¸t thiªn nhiªn, tiÕn hµnh nh SGK. C¸ch 2: Cho HS xem b¨ng h×nh råi ph©n tÝch c¸c hÖ sinh th¸i nh SGK. Hoạt động 1: Theo dõi băng hình về hệ sinh thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS.

(110) - GV cho HS xác định mục tiêu của bài thực hành: + §iÒu tra c¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i. + Xác định thành phần các sinh vật trong khu vực quan s¸t. - GV cho HS xem b¨ng h×nh, tiÕn hµnh nh sau: + HS xem lÇn thø 1 toµn bé néi dung. + HS xem lần thứ 2 và thứ 3 để hoàn thành bảng 51.1 - Toµn líp trËt tù theo dâi b¨ng h×nh theo thø + 51.2 + 51.3. tù. - GV quan sát các nhóm, giúp đỡ nhóm yếu. - Tríc khi xem b¨ng c¸c nhãm chuÈn bÞ s½n - GV tiếp tục mở băng để HS có thể quan sát nếu cần nội dung cần quan sát ở bảng 51.1 đến 51.3. vµ ®o¹n nµo c¸c em cÇn xem kÜ, GV cã thÓ më l¹i. - GVcã thÓ kiÓm tra sù quan s¸t cña HS b»ng c¸ch - Sau khi xem xong c¸c nhãm tiÕn hµnh tõng néi dung b¶ng. chiÕu 1 vµi phim trong cña c¸c nhãm. - Lu ý: hoạt động 1 này có thể tiến hành trong 1 tiết - HS lu ý: có những thực vật, động vật không đầu của bài thực hành để HS có thể quan sát và tìm biết tên có thể hỏi GV. hiÓu kÜ vÒ hÖ sinh th¸i.. Hoạt động 2: Xây dựng chuỗi thức ăn và lới thức ăn Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 51.4 SGK. - X©y dùng chuçi thøc ¨n - Các nhóm trao đổi, nhớ lại băng hình đã xem hoặc dựa vào bảng 51.1 để điền tên sinh vật - Gọi đại diện lên viết bảng vµo b¶ng 51.4. - GV gióp HS hoµn thµnh b¶ng 51.4, yªu cÇu HS viÕt - §¹i diÖn nhãm viÕt kÕt qu¶ lªn b¶ng, c¸c thµnh chuçi thøc ¨n. nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV giao bµi tËp nhá: Trong 1 hÖ sinh th¸i gåm c¸c sinh vËt: thùc vËt, s©u, ếch, dê, thỏ, hổ, báo, đại bàng, rắn, gà, châu chấu, - HS hoạt động nhóm và viết lới thức ăn, lớp bổ sinh vËt ph©n huû. H·y thµnh lËp líi thøc ¨n. sung. - GV ch÷a vµ híng dÉn thµnh lËp líi thøc ¨n. Ch©u chÊu  Õch  r¾n Thùc vËt S©u gµ Dª hæ §¹i bµng Thá c¸o * Thảo luận: đề xuất biện pháp để bảo vệ hệ VSV - GV yêu cầu HS thảo luận theo chủ đề: Biện pháp sinh thái rừng nhiệt đới, yêu cầu nêu đợc: - Sè lîng sinh vËt trong hÖ sinh th¸i. bảo vệ hệ sinh thái rừng nhiệt đới: - C¸c loµi sinh vËt cã bÞ tiªu diÖt kh«ng? + Cho HS th¶o luËn toµn líp. - Hệ sinh thái này có đợc bảo vệ không? + GV đánh giá kết quả của các nhóm. * BiÖn ph¸p b¶o vÖ: + Nghiªm cÊm chÆt ph¸ rõng bõa b·i. + Nghiêm cấm săn bắt động vật, thực vật có nguy c¬ tiÖt chñng + Bảo vệ những loài thực vật và động vật, đặc biÖt lµ loµi quý. + Tuyên truyền ý thức bảo vệ rừng đến từng.

(111) ngêi d©n. Hoạt động 3: Thu hoạch - GV yªu cÇu HS viÕt thu ho¹ch theo mÉu SGK. 4. Kiểm tra - đánh giá - GV nhËn xÐt ý thøc häc tËp cña líp trong tiÕt thùc hµnh. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu ho¹ch. - Su tÇm c¸c néi sung: + Tác động của con ngời với môi trờng trong xã hội chủ nghĩa. + Tác động của con ngời làm suy thoái môi trờng tự nhiên. + Hoạt động của con ngời để bảo vệ và cải tạo môi trờng tự nhiên TuÇn 30 TiÕt 56. Ngµy so¹n: 13/03/2015 Ngµy d¹y: 16/03/2015 Bài 53: Tác động của con ngời đối với môi trờng. I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nêu được ảnh hưởng của con người tới môi trường thông qua các thời kì phát triển của xã hội. - Học sinh biết được các tác động xấu của con người gây ra mất cân bằng sinh thái, suy thoái môi trường tự nhiên. Đặc biệt là hoạt động chặt phá rừng, gây cháy rừng. - Học sinh nêu được các biện pháp khắc phục tình trạng suy thoái môi trường và các biện pháp bảo vệ môi trường. 2. Kỹ năng: - Rèn kĩ năng phân tích, thu thập thông tin Sách giáo khoa (SGK), quan sát tranh ảnh, kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng tổng hợp, khái quát kiến thức. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên. - Giáo dục thái độ yêu thích môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. Kĩ năng xử lý tình huống. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, quan sát, phân tích tranh ảnh. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận nhóm để hoàn thành các bảng kiến thức. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. - Trực quan – tìm tòi. - Thảo luận nhóm nhỏ. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Máy chiếu tranh ảnh và bảng kiến thức. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 2. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số học sinh. 3. Khám phá:.

(112) Trước khi bắt đầu bài học, giáo viên (GV) có thể đặt ra cho học sinh (HS) câu hỏi gợi mở: Một trong số những vấn đề đang được quan tâm hàng đầu trên thế giới hiện nay là vấn đề gì? HS có thể tìm ra một số đáp án như: bùng nổ dân số, xung đột vũ trang, suy thoái kinh tế, chiến tranh, ô nhiễm môi trường … GV hướng HS đến vấn đề môi trường và đặt ra câu hỏi: Tại sao vấn đề môi trường lại trở thành vẫn đề toàn cầu và cần sự quan tâm giải quyết của toàn nhân loại? Và tại sao môi trường trên Trái đất lại rơi vào tình trạng báo động như hiện nay. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về vấn đề này thông qua một chương mới: Chương III: CON NGƯỜI – DÂN SỐ VÀ MÔI TRƯỜNG. Bài 53: TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI ĐỐI VỚI MÔI TRƯỜNG. 4. Kết nối : Hoạt động 1: Tác động của con ngời tới môi trờng qua c¸c thêi k× ph¸t triÓn cña x· héi Mục tiêu: Học sinh nêu được ảnh hưởng của con người tới môi tr ường thông qua các. thời kì phát triển của xã hội.. Hoạt động của GV Hoạt động của HS -GV: Từ khi xã hội loài người hình thành - HS trả lời: trải qua 3 thời kì: nguyên thủy, xã hội đến nay đã trải qua mấy thời kì phát triển? nông nghiệp, xã hội công nghiệp. Đó là những thời kì nào? - GV: Trong mỗi thời kì, con người đều có những tác động tới môi trường tự nhiên. - GV: Cho HS quan sát một số hình ảnh về - HS nghiªn cøu th«ng tin môc I SGK, quan sát các hoạt động của con người trong từng thời tranh ảnh, th¶o luËn nhóm và hoàn thành bảng. kì phát triển xã hội. Đồng thời yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK, hoạt động thảo luận nhóm nhỏ hoàn thành bảng kiến thức. - GV quan sát, hướng dẫn học sinh. - Đại diện nhóm tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - Yêu cầu đại diện một số nhóm trả lời. sung. - GV gọi HS nhận xét. - GV nhận xét, kết luận Kết luận: - Qua các thời kì phát triển của xã hội, con người đều có những tác động tới môi trường tự nhiên, đặc biệt là các tác động tiêu cực ngày càng tăng theo chiều hướng phát triển của xã hội. Bảng: Tác động của con người đối với môi trường qua các thời kì phát triển của xã hội: Thời kì nguyên thủy Xã hội nông Xã hội công nghiệp nghiệp Cách tác động - Săn bắt, hái lượm - Săn bắn, trồng - Khai thác tài nguyên - Dùng lửa nấu trọt, chăn nuôi. - Phát triển khi dân cư và -Phá rừng lấy đất các vùng nông nghiệp, nướng, sưởi ấm, xua canh tác, làm khu công nghiệp. đuổi và săn bắt thú. dân cư, khu sản xuất nông nghiệp Hậu quả. Tích cực - Không đáng kể. - Tích lũy nhiều. - Cải tạo môi trường, lai.

(113) tới môitrườn g. giống cây trồng vật nuôi Tiêu cực - Giảm diện tích rừng - Giảm độ màu mỡ của đất, thay đổi đất và nước tầng mặt, giảm diện tích rừng. tạo được nhiều giống vật nuôi, cây trồng. - Giảm diện tích rừng, đất trồng trọt, suy giảm môi trường. Hoạt động 2: Tác động của con ngời làm suy thoái môi trờng tự nhiên Mục tiêu: Học sinh biết được các tác động xấu của con người gây ra mất cân b ằng sinh. thái, suy thoái môi trường tự nhiên. Đặc biệt là hoạt động chặt phá rừng, gây cháy rừng. Hoạt động của GV - GV giới thiệu cho HS khái quát về hiện tượng suy thoái môi trường tự nhiên. Đồng thời nêu câu hỏi: - Những hoạt động nào của con ngời làm suy thoái m«i trêng tù nhiªn? - Những hoạt động này đã gây ra những hậu quả gì? Để trả lời câu hỏi này GV cho HS quan sát hình ảnh và yêu cầu HS hoàn thành bảng 53.1 SGK.. Hoạt động của HS - HS trả lời một số hiện tượng.. - HS quan sát hình ảnh, nghiên cøu b¶ng 53.1 vµ hoàn thành. - HS ghi kết quả bảng 53.1 và nêu đợc: 1- a (ở mức độ thấp) 2- a, h 3- a, b, c, d, e, g, h 4- a, b, c, d, g, h 5- a, b, c, d, g, h 6- a, b, c, d, g, h 7- TÊt c¶ - HS kÓ thªm nh: xả rác bừa bãi, chất thải công - Ngoài những hoạt động của con ngời trong bảng 53.1, hãy cho biết còn hoạt động nào nghiệp, khớ thải sinh hoạt và phương tiện giao thụng … cña con ngêi g©y suy tho¸i m«i trêng? - Trong những tác động của con người,tác động nào gây hậu quả lớn nhất? - HS: Tác động phá hủy thảm thực vật. -GV: Cho HS quan sát một số hình ảnh chặt phá rừng, gây cháy rừng và đặt câu hỏi: - Tr×nh bµy hËu qu¶ cña viÖc chÆt ph¸ rõng bõa b·i vµ g©y ch¸y rõng? - HS: Chặt phá rừng, cháy rừng gây xói mòn đất, lũ - GV cú thể cho HS liên hệ ( hoặc GV giới quét, nớc ngầm giảm, khí hậu thay đổi, mất nơi ở thiệu) tíi t¸c h¹i cña viÖc chÆt ph¸ rõng vµ cña c¸c loµi sinh vËt  gi¶m ®a d¹ng sinh häc  g©y mÊt c©n b¨ng sinh th¸i. đốt rừng trong những năm gần đây. - GV kết luận.. KÕt luËn:.

(114) - Nhiều hoạt động của con ngời đã gây hậu quả xấu: mất cân bằng sinh thái, xói mòn và thoái hoá đất, ô nhiÔm m«i trêng, ch¸y rõng, h¹n h¸n, lũ lụt, nhiÒu sinh vËt cã nguy c¬ tuyÖt chñng. . . - Tác động lớn nhất là phá hủy thảm thực vật, đặc biệt là hoạt động chặt phá rừng, gây cháy rừng gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Hoạt động 3: Vai trò của con ngời trong việc bảo vệ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn Mục tiêu: Học sinh nêu được các biện pháp khắc phục tình trạng suy thoái môi trường và các biện pháp bảo vệ môi trường. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV: Tại sao con người phải bảo vệ môi - HS: Vì môi trường là nơi con người sinh sống, trường tự nhiên? có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của con - GV nhận xét và có thể giới thiệu cho HS: người. Con người là một nhân tố sinh thái đặc biệt, con người tác động trực tiếp lên môi trường - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr×nh bµy biÖn sống và cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ môi ph¸p dưới dạng sơ đồ tư duy. trường. - HS tr×nh bày, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Con ngời đã làm gì để bảo vệ và cải tạo môi - HS trả lời. trêng ? - GV hướng dẫn HS sử dụng sơ đồ tư duy để hoàn thành phần nội dung kiến thức này. - GV nhận xét, kết luận. - GV: Việc bảo vệ môi trường là việc của toàn nhân loại, là một HS, em sẽ có những hành động nào để bảo vệ môi trường. KÕt luËn: - Con ngời đã và đang nỗ lực để bảo vệ và cải tạo môi trờng tự nhiên bằng các biện pháp: + H¹n chÕ ph¸t triÓn d©n sè qu¸ nhanh. + Sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tài nguyên. + B¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt. + Phôc håi vµ trång rõng. + KiÓm so¸t vµ gi¶m thiÓu c¸c nguån chÊt th¶i g©y « nhiÔm. + Lai t¹o gièng cây trồng, vật nuôi cã n¨ng suÊt cao. 4. Cñng cè: * GV khái quát nội dung bài học. Và đưa ra một số câu hỏi hoặc tình huống cho HS xử lí: a. Phát hiện đối tượng vận chuyển, mua bán động vật hoang dã, em xử lí như thế nào? b. Em hãy đề ra một số biện pháp để hạn chế loại rác thải bao bì ni lông . c. GV giới thiệu Ngày Trái Đất và một số hành động để hưởng ứng tích cực Ngày Trái Đất. d. Có thể cho HS tham gia trò chơi ô chữ ( nếu HS hoàn thành nhanh chóng các câu hỏi và tình huống nêu trên) 5. Dặn dò: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp sè 2 (SGK trang 160). - Lµm bµi tËp sè 2 (SGK trang 160), t×m hiÓu nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng..

(115) TuÇn 30 TiÕt 57. Ngµy so¹n: 10/03/2015 Ngµy d¹y: 17/03/2015. Bµi 54: ¤ nhiÔm m«i trêng (T1) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sống. - Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trờng. 2. Kỹ năng: - Rèn kĩ năng phân tích, thu thập thông tin Sách giáo khoa (SGK), quan sát tranh ảnh, kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng tổng hợp, khái quát kiến thức. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên. - Giáo dục thái độ yêu thích môn học. II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. Kĩ năng xử lý tình huống. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, quan sát, phân tích tranh ảnh. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận nhóm để hoàn thành các bảng kiến thức. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 54.1 tíi 54.4 SGK. - T liÖu vÒ « nhiÔm m«i trêng. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Trình bày nguyên nhân dẫn đến suy thoái môi trờng do hoạt động của con ngời? - KÓ tªn nh÷ng viÖc lµm ¶nh hëng xÊu tíi m«i trêng tù nhiªn mµ em biÕt? T¸c h¹i cña nh÷ng viÖc làm đó? Những hành động cần thiết để khắc phục ảnh hởng xấu đó? 3. Khám phá: Tại sao ngày nay xuất hiện thêm rất nhiều bệnh tật khó chữa? Tại sao thiên tai xảy ra liên tục trong những năm gần đây? Một trong những nguyên nhân chính là do khí hậu trái đất đã bị biến đổi nghiêm trọng. Vậy tại sao khí hậu trên trái đất lại bị biến đổi đến mức báo động như hiện nay? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số nguyên nhân trong bài học hôm nay. 4. Kết nối Hoạt động 1: Ô nhiễm môi trờng là gì? Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV đặt câu hỏi: - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi. - ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×? - Do ®©u mµ m«i trêng bÞ « nhiÔm? KÕt luËn: - Ô nhiễm môi trờng là hiện tợng môi trờng tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lí, hoá học, sinh học của môi trờng bị thay đổi gây tác hại tới đời sống của con ngời và các sinh vật khác. - ¤ nhiÔm m«i trêng do: + Hoạt động của con ngời. + Hoạt động của tự nhiên: núi lửa phun nham thạch, xác sinh vật thối rữa... Hoạt động 2: Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm Hoạt động của GV Hoạt động của HS.

(116) - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Kể tên các chất khí thải gây độc?. - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi. + CO2; NO2; SO2; CO; bôi... - HS thảo luận để tìm ý kiến và hoàn thành bảng - Các chất khí độc đợc thải ra từ hoạt động nào? 54.1 SGK. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 54.1 SGK. - GV ch÷a b¶ng 54.1 b»ng c¸ch cho HS c¸c nhãm ghi tõng néi dung. - GV đánh giá kết quả các nhóm. - Mçi nhãm hoµn thµnh 1 néi dung, rót ra kÕt luËn. - GV cho HS liªn hÖ - HS cã thÓ tr¶ lêi: - Kể tên những hoạt động đốt cháy nhiên liệu tại + Có hiện tợng ô nhiễm môi trờng do đun than, gia đình em và hàng xóm có thể gây ô nhiễm bếp dầu.... kh«ng khÝ? - GV phân tích thêm: việc đốt cháy nhiên liệu trong gia đình sinh ra lợng khí CO; CO2... Nếu ®un bÕp kh«ng th«ng tho¸ng, c¸c khÝ nµy sÏ tÝch tụ gây độc hại cho con ngời. - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 54.2 vµ tr¶ lêi c¸c - HS tự nghiên cứu H 54.2, trao đổi nhóm và trả lời c©u hái  SGK trang 163 - Lu ý chiều mũi tên: con đờng phát tán chất hoá các câu hỏi SGK. häc. - GV treo H 54.2 phãng to, yªu cÇu HS tr¶ lêi - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn c©u hái: - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá xét, bổ sung và rút ra kết luận. häc thêng tÝch tô ë nh÷ng m«i trêng nµo? - GV bổ sung thêm: với chất độc khó phân huỷ nh ĐT, trong chuỗi thức ăn nồng độ các chất ngµy mét cao h¬n ë c¸c bËc dinh dìng cao  kh¶ năng gây độc với con ngời là rất lớn. - HS tiÕp thu kiÕn thøc. - Con đờng phát tán các loại hoá chất đó? - ChÊt phãng x¹ cã nguån gèc tõ ®©u? - C¸c chÊt phãng x¹ g©y nªn t¸c h¹i nh thÕ nµo? - GV nãi vÒ c¸c vô th¶m ho¹ phãng x¹. - HS nghiên cứu SGK để trả lời - Cho HS đọc thông tin SGK và điền nội dung vµo b¶ng 54.2. - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng hoµn thµnh b¶ng. - GV lu ý thªm: ChÊt th¶i r¾n cßn g©y c¶n trë - HS nghiªn cøu SGK tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn. giao th«ng, g©y tai n¹n cho ngêi. - Sinh vËt g©y bÖnh cã nguån gèc tõ ®©u? - HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời. - Nguyên nhân của các bệnh giun sán, sốt rét, tả + Nguyên nhân bệnh đờng tiêu hoá do ăn uống lÞ... mÊt vÖ sinh. - Phßng tr¸nh bÖnh sèt rÐt? + Phßng bÖnh sèt rÐt: diÖt bä gËy, gi÷ vÖ sinh nguån níc, ®i ngñ m¾c mµn... KÕt luËn: 1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt: - Các khí thải độc hại cho cơ thể sinh vật: CO; CO 2; SO2; NO2... bụi do quá trình đốt cháy nhiên liệu từ các hoạt động: giao thông vận tải, sản xuất công nghiệp, đun nấu sinh hoạt... 2. Ô nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học: - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học thờng tích tụ trong đất, ao hồ nớc ngọt, đại dơng và ph¸t t¸n trong kh«ng khÝ, b¸m vµ ngÊm vµo c¬ thÓ sinh vËt. - Con đờng phát tán: + Hoá chất (dạng hơi)  nớc ma  đất (tích tụ)  Ô nhiễm mạch nớc ngầm..

(117) + Ho¸ chÊt  níc ma  ao hå, s«ng, biÓn (tÝch tô)  bèc h¬i vµo kh«ng khÝ. + Ho¸ chÊt cßn b¸m vµ ngÊm vµo c¬ thÓ sinh vËt. 3. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt phãng x¹ - C¸c chÊt phãng x¹ tõ chÊt th¶i cña c«ng trêng khai th¸c, chÊt phãng x¹, nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö, thö vò khÝ h¹t nh©n.... III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to H 55.1 tíi 55.4 SGK. - Tranh ¶nh vÒ m«i trêng bÞ « nhiÔm, tranh ¶nh vÒ xö lÝ r¸c th¶i, trång rõng, trång rau s¹ch. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: - KiÓm tra theo c©u 1, 2, 4 SGK trang 165. 3.Kết nối : Hoạt động 1: Hạn chế ô nhiễm môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu các nhóm báo cáo vấn đề ô nhiễm môi - Các nhóm đã làm sẵn báo cáo ở nhà dựa trên trêng theo sù chuÈn bÞ s½n tríc ë nhµ. vèn kiÕn thøc, vèn hiÓu biÕt, su tÇm t liÖu, tranh H 55.1 tíi 55.4. + Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ (hoÆc « nhiễm nguồn nớc, ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật, - Đại diện báo cáo, yêu cầu nêu đợc: « nhiÔm do chÊt r¾n) + Nguyªn nh©n + HËu qu¶:... + HËu qu¶ + BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. + BiÖn ph¸p kh¾c phôc + Bản thân em đã làm gì để góp phần giảm ô nhiễm.

(118) m«i trêng (mçi nhãm tr×nh bµy tõ 5 – 7 phót).. + §ãng gãp cña b¶n th©n. - GV vµ 2 HS lµm gi¸m kh¶o chÊm. - Sau khi c¸c nhãm tr×nh bµy xong c¸c néi dung th× gi¸m kh¶o sÏ c«ng bè ®iÓm. Hoạt động 2: Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS hoµn thµnh b¶ng 55 SGK. - HS ®iÒn nhanh kÕt qu¶ vµo b¶ng 55 kÎ s½n vµo - GV thông báo đáp án đúng. vë bµi tËp. - GV mở rộng: có bảo vệ đợc môi trờng không bị ô - Đại diện nhóm nêu kết quả và nêu đợc: nhiễm thì các thế hê hiện tại và tơng lai mới đợc 1- a, b, d, e, i, l, n, o ,p. sống trong bầu không khí trong lành, đó là sự bền 2- c, d, e, g, i, k, l, m, o. v÷ng. 3- g, k, l, n. 4- g, k, l... 5- HS ghi thªm kÕt qu¶ => KÕt luËn: BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng (SGK b¶ng 55). 4. Cñng cè - Cho HS đọc ghi nhớ và trả lời các câu hỏi SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 169. - C¸c nhãm chuÈn bÞ néi dung: ®iÒu tra t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng ë c¸c b¶ng 56.1 tíi 56.3 SGK. TuÇn 31 TiÕt 59 + 60. Ngµy so¹n: 25/03/2015 Ngµy d¹y: 30/03/2015. Bµi 56 - 57: Thùc hµnh Tìm hiểu tình hình môi trờng ở địa phơng I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng và từ đó đề xuất đợc các biện ph¸p kh¾c phôc. - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trờng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. Kĩ năng thực hành. Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin. - Kĩ năng liên hệ thực tế. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Quan sát, tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - GiÊy bót. - KÎ s½n tõ ë nhµ c¸c b¶ng theo mÉu trong bµi vµo giÊy khæ to. V. C¸ch tiÕn hµnh Bµi thùc hµnh tiÕn hµnh trong 2 tiÕt: - TiÕt 1: Híng dÉn ®iÒu tra m«i trêng. - TiÕt 2: B¸o c¸o t¹i líp..

(119) TiÕn hµnh: Hoạt động 1: Hớng dẫn điều tra môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Chọn môi trờng để điều tra 1. §iÒu tr¶ t×nh h×nh « nhiÔm m«i trêng + GV lu ý: Tuỳ từng địa phơng mà đề xuất địa - HS nghe GV hớng dẫn, ghi nhớ để tiến hành điều ®iÓm ®iÒu tra: tra. VD: ë H¶i D¬ng s«ng B¹ch §»ng bÞ « nhiÔm, mét khu chî, mét khu d©n c... - GV híng dÉn néi dung b¶ng 56.1 - Yªu cÇu HS: + T×m hiÓu nh©n tè v« sinh, h÷u sinh . - Néi dung c¸c b¶ng 56.1 vµ 56.2. + Con ngời có những hoạt động nào gây ô nhiễm m«i trêng. 2. Điều tra tác động của con ngời tới môi trờng + §iÒn VD minh ho¹. - HS có thể chọn khu vực điều tra: khu đất hoang - GV híng dÉn néi dung b¶ng 56.2 đợc cải tạo thành khu sinh thái VAC, 1 đầm hồ bị + Tác nhân gây ô nhiễm: rác, phân động vật, ... san lấp để xây nhà... + Mức độ: thải nhiều hay ít. - Nghiªn cøu kÜ c¸c bíc tiÕn hµnh ®iÒu tra. + Nguyên nhân: rác cha xử lí, phân động vật còn - Nắm đợc yêu cầu của bài thực hành. cha ñ th¶i trùc tiÕp ra m«i trêng... - HIÓu râ néi dung b¶ng 56.3. + Biện pháp khắc phục: làm gì để ngăn chặn các t¸c nh©n. - GV cho HS chọn môi trờng mà con ngời đã tác động làm biến đổi. - GV nªu c¸ch ®iÒu tra: 4 bíc nh SGK. - Nội dung bảng 56.3: Xác địnôirox thành phần của hệ sinh thái đang có  xu hớng biến đổi các thµnh phÇn trong t¬ng lai cã thÓ theo híng tèt hay xấu  Hoạt động của con ngời gồm biến đổi tốt hay xÊu cho hÖ sinh th¸i. Hoạt động 2: Báo cáo kết quả về điều tra môi trờng ở địa phơng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu: - Mỗi nhóm viết nội dung báo cáo đã điều tra đ+ Các nhóm báo cáo kết quả điều tra. îc vµo khæ giÊy to. - GV cho c¸c nhãm th¶o luËn kÕt qu¶. Lu ý: Tr×nh bµy 3 b¶ng 56.1 tíi 56.3 trªn 1 tê - GV nhận xét đánh giá đặt biệt nhấn mạnh về mức giấy. độ ô nhiễm và biện pháp khắc phục. - §¹i diÖn nhãm trinh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 4. Kiểm tra - đánh giá - GV nhận xét, đánh giá kết quả các nhóm. - Khen nhãm lµm tèt, nh¾c nhë nhãm cßn thiÕu sãt. 5. DÆn dß - Yêu cầu các nhóm viết thu hoạch theo mẫu SGK trang 172 trên cơ sở các nhóm đã trình bày.. TuÇn 32 TiÕt 61. Ngµy so¹n: 5/04/2015 Ngµy d¹y: 9/04/2015 Ch¬ng IV: B¶o vÖ m«i trêng.

(120) Bµi 58: Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng hớng ứng dụng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 31 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 5. Ổn định tổ chức: 6. Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 7. Khám phá: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. 8. Kết nối : I. Môc tiªu - Học sinh phân biệt đợc và lấy VD minh hoạ các dạng tài nguyên thiên nhiên. - Trình bày đợc tầm quan trọng và tác dụng của việc sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên thiên nhiên. II. §å dïng d¹y vµ häc - Tranh phãng to h×nh 58.1; 58.2 SGK. - Tranh ¶nh t liÖu vÒ c¸c má khai th¸c, c¸nh rõng, ruéng bËc thang. III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng 1. ổn định tổ chức- Kiểm tra sĩ số. 2. KiÓm tra 3. Bµi häcVB: ? Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ g×? KÓ tªn nh÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ em biÕt? Hoạt động 1: Các dạng tài nguyên thiên nhiên chủ yếu Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK, th¶o luËn - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc I SGK, nhóm và hoàn thành bài tập bảng 58.1 SGK trang trao đổi nhóm hoàn thành bảng 58.1. 173. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c nhãm - GV nhận xét, thông báo đáp án đúng bảng 58.1 khác nhận xét, bổ sung. 1- b, c, g. 2- a, e. I. 3- d, h, k, l.. - GV đặt câu hỏi hớng tới kết luận: - Nêu các - HS dựa vào thông tin và bảng 58.1 để trả lời, rút dạng tài nguyên thiên nhiên và đặc điểm của mỗi ra kết luận:.

(121) d¹ng? Cho VD? - Yªu cÇu HS thùc hiÖn  bµi tËp SGK trang 174.. - HS tù liªn hÖ vµ tr¶ lêi:. - Nêu tên các dạng tài nguyên không có khả năng + Than đá, dầu lửa, mỏ thiếc, sắt, vàng... t¸i sinh ë níc ta? + Rõng lµ tµi nguyªn t¸i sinh v× b¶o vÖ vµ khai - Tµi nguyªn rõng lµ d¹ng tµi nguyªn t¸i sinh hay th¸c hîp lÝ th× cã thÓ phôc håi sau mçi lÇn khai th¸c. kh«ng t¸i sinh? V× sao? KÕt luËn: - Cã 3 d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn: + Tài nguyên tái sinh: khi sử dụng hợp lí sẽ có khả năng phục hồi (tài nguyên sinh vật, đất, nớc...) + Tài nguyên không tái sinh là dạng tài nguyên qua 1 thời gian sử dụng sẽ bị cạn kiệt (than đá, dầu má...) + Tµi nguyªn vÜnh cöu: lµ tµi nguyªn sö dông m·i m·i, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng (n¨ng lîng mÆt trêi, giã, sãng...) Hoạt động 2: Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giới thiệu 2 vấn đề sử dụng hợp lí tài nguyªn thiªn nhiªn + Cần tận dụng triệt để năng lợng vĩnh cửu để thay thÕ dÇn n¨ng lîng ®ang bÞ c¹n kiÖt dÇn - HS tiÕp thu kiÕn thøc. vµ h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. + §èi víi tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh, cÇn cã kÕ ho¹ch khai th¸c thËt hîp lÝ vµ sö dông tiÕt - Môc 1. kiÖm. + Đối với tài nguyên tái sinh: đất, nớc, rừng ph¶i sö dông bªn c¹nh phôc håi. - GV giới thiệu về thành phần của đất: chất + HS nghiên cứu thông tin mục 1 và trả lời: + Tài nguyên đất đang bị suy thoái do xói mòn, rửa kho¸ng, níc, kh«ng khÝ, sinh vËt. -Yªu cÇu HS: trôi, nhiễm mặn, bạc màu, ô nhiễm đất. - HS th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp. - Nêu vài trò của đất? - Vì sao phải sử dụng hợp lí tài nguyên đất? + §¸nh dÊu vµo b¶ng kÎ s½n trong vë bµi tËp. + Níc ch¶y chËm v× va vµo gèc c©y vµ líp th¶m môc  - GV cho HS làm bảng 58.2 và bài tập mục 1 chống xói mòn đất nhất là ở những sờn dốc. trang 174. - HS dựa vào vốn hiểu biết để nêu đợc: Nớc là thành - Vậy cần có biện pháp gì để sử dụng hợp lí phần cơ bản của chất sống, chiếm 90% lợng cơ thể tài nguyên đất? sinh vËt, con ngêi cÇn níc sinh ho¹t (25o lÝt/ 1 ngêi/ 1 - Nớc có vai trò quan trọng nh thế nào đối ngày) nớc cho hoạt động công nghịêp, nông nghiệp... víi con ngêi vµ sinh vËt? + Nguån tµi nguyªn níc ®ang bÞ « nhiÔm vµ cã nguy - HS tr¶ lêi, GV nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn. c¬ c¹n kiÖt. Cho HS quan s¸t H 58.2 - V× sao ph¶i sö dông hîp lÝ nguån tµi nguyªn + ThiÕu níc lµ nguyªn nh©n g©y ra nhiÒu bÖnh tËt do níc? mÊt vÖ sinh, ¶nh hëng tíi mïa mµng, h¹n h¸n, kh«ng Cho HS làm bài tập điền bảng 58.3, nêu đủ nớc cho gia súc. nguyªn nh©n « nhiÔm nguån níc vµ c¸ch + Trång rõng t¹o ®iÒu kiÖn cho tuÇn hoµn níc, t¨ng nkh¾c phôc. íc bèc h¬i vµ níc ngÇm. - NÕu thiÕu níc sÏ cã t¸c h¹i g×? - HS th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi c©u hái vµ rót ra kÕt luËn. - Trồng rừng có tác dụng bảo vệ tài nguyên - HS dựa vào vốn kiến thức của mình để trả lời câu hỏi. nh thÕ nµo? - Sö dông tµi nguyªn níc nh thÕ nµo lµ hîp lÝ? Kết luận: 1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất - Vai trò của đất: SGK..

(122) - Nguồn tài nguyên đất đang bị suy thoái do xói mòn, rửa trôi, nhiễm mặn, bạc màu, ô nhiễm... - Cách sử dụng hợp lí: chống xói mòn, chống khô hạn, chống nhiêm xmặn.. và nâng cao độ phì nhiêu của đất. - Biện pháp: Thuỷ lợi, kĩ thuật làm đất, bón phân, chế độ canh tác... đặc biệt là trồng cây, gây rừng nhất lµ rõng ®Çu nguån. 2. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn níc: - Níc lµ mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu cña tÊt c¶ c¸c sinh vËt trªn tr¸i đất. - Nguån tµi nguyªn níc ®ang bÞ « nhiÔm vµ cã nguy c¬ c¹n kiÖt. - C¸ch sö dông hîp lÝ: kh¬i th«ng dßng ch¶y, kh«ng x¶ r¸c th¶i c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t xuèng s«ng, hå, ao, biÓn.. tiÕt kiÖm nguån níc. 3. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng: - Vai trß cña rõng :SGK - Hậu quả của việc chặt phá và đốt rừng làm cạn kiệt nguồn nớc, xói mòn, ảnh hởng tới khí hậu do lợng níc bèc h¬i Ýt.... - Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng: khai th¸c hîp lÝ kÕt hîp víi trång rõng vµ b¶o vÖ rõng. Thµnh lËp khu b¶o tån thiªn nhiªn. 4. Cñng cè - Ph©n biÖt tµi nguyªn t¸i sinh vµ tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh? - T¹i sao ph¶i sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ. - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. TuÇn 32 TiÕt 62. Ngµy so¹n: 11/04/2015 Ngµy d¹y: 15/04/2015. Bµi 59: Kh«i phôc m«i trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d· I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng hớng ứng dụng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 31 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 9. Ổn định tổ chức: 10. Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 11. Khám phá: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ.

(123) động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. 12. Kết nối : I. Môc tiªu - Học sinh phải giải thích đợc vì sao cần khôi phục môi trờng, giữ gìn thiên nhiên hoang dã, đồng thời nêu đợc ý nghĩa của các biện pháp bảo vệ thiên nhiên hoang dã. - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. §å dïng d¹y vµ häc - Tranh phãng to h×nh 59 SGK. - Tranh ¶nh vµ c¸c h×nh vÏ vÒ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d·. III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng 1. ổn định tổ chức - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò - H·y ph©n biÖt c¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn? Cho VD ? - V× sao ph¶i sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lÝ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn? Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng có ảnh hởng nh thế nào tới các tài nguyên khác (VD nh tài nguyên đất và nớc) 3. Bµi míi Hoạt động 1: ý nghĩa của việc khôi phục môi trờng và giữ gìn thiên nhiên hoang dã Hoạt động của GV Hoạt động của HS - V× sao cÇn ph¶i kh«i phôc vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·? - GV giíi thiÖu thªm vÒ n¹n ph¸ rõng: §Çu thÕ kØ XX, S rõng thÕ giíi lµ 6 tØ ha, n¨m 1958 lµ 4,4 tØ ha, n¨m 1973 lµ 3,8 tØ ha, n¨m 1995 lµ 2,3 tØ ha. - HS nghiªn cøu SGK, kÕt hîp víi kiÕn thøc bµi tríc vµ tr¶ lêi c©u hái. Việt Nam tốc độ mất rừng 200.000 ha/năm. - V× sao g×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ gãp phÇn gi÷ c©n b»ng sinh th¸i? KÕt luËn: - Môi trờng đạng bị suy thoái. - G×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ b¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt vµ m«i trêng sèng cña chóng tr¸nh « nhiÔm m«i trêng, luc lôt, h¹n h¸n, ... gãp phÇn gi÷ c©n b»ng sinh th¸i. Hoạt động 2: Các biện pháp bảo vệ thiên nhiên Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo c¸c tranh ¶nh H 59 kh«ng cã - C¸c nhãm quan s¸t tranh t×m hiÓu ý nghÜa, g¾n c¸c chó thÝch vµo khæ giÊy to. yªu cÇu HS m¶nh b×a thÓ hiÖn néi dung. chän nh÷ng m¶nh h×a in s½n ch÷ g¾n vµo tranh sao cho phï hîp. - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc trong H 59, tr¶ lêi c©u hái vµ rót - Nªu c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu b¶o vÖ thiªn ra kÕt luËn. nhiªn hoang d·? - GV ph©n biÖt cho SH khu b¶o tån thiªn nhiªn vµ vên quèc gia. + Vên quèc gia Ba BÓ, Ba V×, C¸t Bµ, BÕn Ðn, C«n §¶o, - KÓ tªn c¸c vên quèc gia ë ViÖt Nam? Cóc Ph¬ng... - Kể tên những sinh vật có tên trong sách + Sao la, sếu đầu đỏ.... đỏ cần đợc bảo vệ? - GV yêu cầu HS hoàn thành cột 2, bảng - HS nghiên cứu nội dung các biện pháp, trao đổi nhóm 59 SGK. ®iÒn c¸c biÖn vµo b¶ng 59, kÎ vµo vë bµi tËp: - GV nhận xét và đa ra đáp án đúng. + Cải tạo khí hậu, hạn chế xói mòn đất, hạn chế hạn hán, lò lôt... + §iÒu hßa lîng níc, h¹n chÕ lò lôt, h¹n h¸n, cã níc më.

(124) réng S trång trät, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång. + Tăng độ màu mỡ cho đất, phủ xanh vùng đất trống bỏ hoang, phân hữu cơ đợc xử lí đúng kĩ thuật, không mang mầm bệnh cho ngời và động vật. + Làm đất không bị cạn kiẹtt nguồn dinh dỡng, tận dụng hiệu suất sử dụng đất, tăng năng suất cây trồng. + Đem lại lợi ích kinh tế, có đủ kinh phí đầu t cho cải tạo đất. KÕt luËn: 1. B¶o vÖ tµi nguyªn sinh vËt - SGK trang 178. 2. C¶i t¹o c¸c hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸ Bảng 59 đã hoàn thành. Hoạt động 3: Vai trò của học sinh trong việc bảo vệ thiên nhiên hoang dã Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS th¶o luËn bµi tËp: - HS thảo luận và nêu đợc: + Tr¸ch nhiÖm cña HS trong viÖc b¶o vÖ + Kh«ng vøt r¸c bõa b·i, tÝch cùc tham gia vÖ sinh thiªn nhiªn. công cộng, vệ sinh công viên, trờng học, đờng phố... + Tuyªn truyÒn nh thÕ nµo cho mäi ngêi + Kh«ng chÆt ph¸ c©y cèi bõa b·i, tÝch cùc trång cùng hành động để bảo vệ thiên nhiên. c©y, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ c©y. + Tuyªn truyÒn vÒ gi¸ trÞ cña thiªn nhiªn vµ môc đích bảo vệ thiên nhiên cho bạn bè và cộng đồng. 4. Cñng cè - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK trang 179. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu viÖc b¶o vÖ hÖ sinh th¸i.  TuÇn 33 Ngµy so¹n: 10/4/2015 TiÕt 63 Ngµy d¹y: 13/4/2015 Bµi 60: B¶o vÖ ®a d¹ng c¸c hÖ sinh th¸i I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng hớng ứng dụng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. - Học sinh phải nắm đợc sự cần thiết phải có luật bảo vệ môi trờng. - Nh÷ng néi dung chÝnh cña luËt b¶o vÖ m«i trêng. - Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS nãi riªng, mçi ngêi d©n nãi chung trong viÖc chÊp hµnh luËt. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC.

(125) - Tranh phãng to h×nh 31 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 13. Ổn định tổ chức: 14. Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 15. Khám phá: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra theo c©u hái 1, 2 trang 179 SGK. 3. Bµi míi. I/ B¶o vÖ ®a d¹ng c¸c hÖ sinh th¸i Hoạt động 1: Sự đa dạng của các hệ sinh thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan s¸t tranh, ¶nh c¸c hÖ sinh - HS quan s¸t tranh ¶nh kÕt hîp nghiªn cøu b¶ng 60.1 th¸i, nghiªn cøu b¶ng 60.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: vµ ghi nhí kiÕn thøc. - Trình bày đặc điểm của các hệ sinh thái - Một vài HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung. trªn c¹n, níc mÆn vµ hÖ sinh th¸i níc ngät? - GV cho HS quan s¸t l¹i tranh vµ nhËn xÐt ý kiÕn HS: - Cho VD vÒ hÖ sinh th¸i? - GV nhận xét, đánh giá, bổ sung: - HS t×m VD qua tranh ¶nh, kiÕn thøc thùc tÕ. Mỗi hệ sinh thái đặc trng bởi các đặc điểm: khí hậu, động vật, thực vật. Đặc điểm riêng: hệ động vật, hệ thực vật, phân tầng chiếu s¸ng... KÕt luËn: - Cã 3 hÖ sinh th¸i chñ yÕu: + HÖ sinh th¸i trªn c¹n: rõng, th¶o nguyªn, savan... + HÖ sinh th¸i níc mÆn: rõng ngËp mÆn, hÖ sinh th¸i vïng biÓn kh¬i... + HÖ sinh th¸i níc ngät: ao, hå, s«ng, suèi.... Hoạt động 2: Bảo vệ các hệ sinh thái Hoạt động của GV - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái:. Hoạt động của HS - C¸ nh©n nghiªn cøu SGK, ghi nhí kiÕn thøc, tr¶ lêi câu hỏi và nêu đợc: - V× sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng? + Vai trß quan träng cña hÖ sinh th¸i rõng. + Hệ sinh thái rrừng Việt Nam đã bị khai thác quá møc. - C¸ nh©n nghiªn cøu néi dung b¶ng 60.2 SGK, th¶o - Các biện pháp bảo vệ hệ sinh thái rừng luận hiệu quả các biện pháp bảo vệ, đại diện nhóm trả mang l¹i hiÖu qu¶ nh thÕ nµo? lêi, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhận xét ý kiến của HS và đa ra đáp ¸n. - GV lu ý HS: Víi HS thµnh phè, viÖc b¶o vệ hồ, cây trong vờn hoa, công viên là góp - HS nêu đợc: phÇn b¶o vÖ hÖ sinh th¸i. + Biển đã cho con ngời những gì?.

(126) - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - T¹i sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn? - Yªu cÇu HS th¶o luËn vÒ c¸c t×nh huèng nªu ra trong b¶ng 60.3 vµ ®a ra c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ phï hîp. - GV ch÷a bµi b»ng c¸ch cho c¸c nhãm lên ghi kết quả trên bảng để cả lớp nhận xÐt. + Cho HS liªn hÖ: HS, sinh viªn vïng biÓn H¹ Long, SÇm S¬n... tù nguyÖn nhÆt r¸c trªn b·i biÓn vµo mïa du lÞch. - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - T¹i sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp? - Có những biện pháp nào để bảo vệ hệ sinh th¸i n«ng nghiÖp?. + Con ngời đã khai thác sinh vật biển quá mức nh thế nµo? biÓn bÞ « nhiÔm nh thÕ nµo? - HS nghiªn cøu b¶ng 60.3, th¶o luËn nhãm ®a ra t×nh huèng phï hîp. - §¹i diÖn nhãm lªn ghi kÕt qu¶, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - HS nghiªn cøu SGK, ghi nhí kiÕn thøc vµ tr¶ lêi c©u hái: HÖ sinh th¸i n«ng nghÖp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm nu«i sèng con ngêi. - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái, rót ra kÕt luËn.. KÕt luËn: 1. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng - Xây dựng kế hoạch để khai thác nguồn tài nguyên rừng hợp lí để hạn chế mức độ khai thác, không khai th¸c qu¸ møc lµm c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn. - Xây dựng các khu bảo tồn thiên nhiên, vờn quốc gia để giữ cân bằng sinh thái và bảo vệ nguồn gen. - Trồng rừng góp phần khôi phục các hệ sinh thái bị thoái hoá, chống xói mòn đất, tăng nguồn nớc... - Phßng ch¸y rõng  b¶o vÖ rõng. - Vận động định canh, định c để bảo vệ rừng đầu nguồn. - Ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ, gi¶m ¸p lùc sö dông tµi nguyªn rõng. - Tuyªn truyÒn b¶o vÖ rõng, toµn d©n cïng tham gia b¶o vÖ rõng. 2. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn - Bảo vệ bãi cát biển (nơi rùa đẻ trứng) và vận động ngời dân không đánh bắt rùa biển. - Bảo vệ rừng ngập mặn hiện có và trồng lại rừng đã bị chặt phá. - Xử lí nớc thải trớc khi đổ ra sông, biển. - Lµm s¹ch b·i biÓn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng cña ngêi d©n. 3. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp - C¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu ë ViÖt Nam (B¶ng 60.4). - B¶o vÖ: + Duy tr× hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp chñ yÕu. + Cải tạo các hệ sinh thái để đạt năng suất và hiệu quả cao.. II/ LuËt b¶o vÖ m«i trêng Hoạt động 3: Sự cần thiết ban hành luật Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV đặt câu hỏi: - HS trả lời đợc: - V× sao ph¶i ban hµnh luËt b¶o vÖ m«i tr- + LÝ do ban hµnh luËt lµ do m«i trêng bÞ suy tho¸i vµ « êng? nhiÔm nÆng. - NÕu kh«ng cã luËt b¶o vÖ m«i trêng th× hËu qu¶ sÏ nh thÕ nµo? - Cho HS lµm bµi tËp b¶ng 61. - GV cho các nhóm lên bảng ghi ý kiến vào - HS trao đổi nhóm hoàn thành nội dung cột 3 bảng 61 cét 3 b¶ng 61. SGK. - GV cho trao đổi giữa các nhóm về hậu quả - Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ cña viÖc kh«ng cã luËt b¶o vÖ m«i trêng vµ sung. rót ra kÕt luËn. KÕt luËn:.

(127) - LuËt b¶o vÖ m«i trêng nh»m ng¨n chÆn, kh¾c phôc c¸c hËu qu¶ xÊu cña con ngêi vµ hitªn nhiªn g©y ra cho m«i trêng tù nhiªn. - Luật bảo vệ môi trờng điều chỉnh việc khai thác, sử dụng các thành phần môi trờng hợp lí để phục vụ sự phát triển bền vững của đất nớc. Hoạt động 4: Một số nội dung cơ bản của luật bảo vệ môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giíi thiÖu s¬ lîc vÒ néi dung luËt b¶o vÖ m«i trêng gåm 7 ch¬ng, nhng ph¹m vi bµi häc chØ nghiªn cøu ch¬ng II vµ III. - Yêu cầu 1 HS đọc to : + GV lu ý HS: sù cè m«i trêng lµ c¸c tai biÕn hoặc rủi ro xảy ra trong quá trình hoạt động của -HS đọc nội dung. con ngời hoặc do biến đổi bất thờng của thiên nhiªn g©y suy tho¸i m«i trêng nghiªm träng. - Em đã thấy có sự cố môi trờng cha và em đã lµm g×? + Cháy rừng, lở đất, lũ lụt, sập hầm, sóng thần.... KÕt luËn: 1. Phßng chèng suy tho¸i; « nhiÔm vµ sù cè m«i trêng (ch¬ng II) 2. Kh¾c phôc suy tho¸i; « nhiÔm vµ sù cè m«i trêng (ch¬ng III) - KÕt luËn SGK. Hoạt động 5: Trách nhiệm của mỗi ngời. trong viÖc chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS: - Tr¶ lêi 2 c©u hái môc  SGK trang 185.. Hoạt động của HS - Cá nhân suy nghĩ hoặc trao đổi nhóm và nêu đợc: + T×m hiÓu luËt + ViÖc cÇn thiÕt ph¶i chÊp hµnh luËt - GV nhËn xÐt, bæ sung vµ yªu cÇu HS rót ra + Tuyªn truyÒn díi nhiÒu h×nh thøc + Vøt r¸c bõa b·i lµ vi ph¹m luËt. kÕt luËn. - GV liªn hÖ ë c¸c níc ph¸t triÓn, mçi ngêi - HS cã thÓ kÓ c¸c viÖc lµm thÓ hiÖn chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng ë 1 sè níc dân đều rất hiểu luật và thực hiện tốt  môi tr- VD: Singapore: vứt mẩu thuốc lá ra đờng bị phạt 5 ờng đợc bảo vệ và bền vững. USD vµ t¨ng ë lÇn sau. KÕt luËn: - Mçi ngêi d©n ph¶i hiÓu vµ n¾m v÷ng luËt b¶o vÖ m«i trêng. - Tuyên truyền để mọi ngời thực hiện tốt luật bảo vệ môi trờng. 3. Cñng cè - Luật bảo vệ môi trờng ban hành nhằm mục đích gì? - Bản thân em đã chấp hành luật nh thế nào? - V× sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i? Nªu biÖn ph¸p b¶o vÖ? 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Tìm đọc cuốn “Luật bảo vệ MI”. - §äc tríc vµ chuÈn bÞ bµi thùc hµnh. TuÇn 33 TiÕt 64. Ngµy so¹n: 13/4/2015 Ngµy d¹y: 15/4/2015. Bµi tËp.

(128) I.. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng hớng ứng dụng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 31 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 16. Ổn định tổ chức: 17. Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 18. Khám phá: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. 19. Kết nối : I. Môc tiªu - Häc sinh hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc sinh häc vÒ c¸c nhãm sinh vËt vµ m«i trêng trong s¸ch bµi tËp. - Biết vân dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. - Rèn kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh tổng hợp, hệ thống hoá. II. §å dïng d¹y vµ häc S¸ch bµi tËp sinh häc III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng 1. ổn định tổ chức - KiÓm tra sÜ sè. 2.Bµi míi Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV - GV cã thÓ tiÕn hµnh nh sau:. Hoạt động của HS. - Häc sinh bæ sung ý kiÕn nÕu cÇn vµ cã thÓ hái thªm c©u hái kh¸c Giáo viên hệ thống hóa kiến thức trong sách giáo khoa theo trong nội dung của nhóm đó. các bài cho học sinh nhớ lại đợc. - HS kh¸c theo dâi vµ söa ch÷a nÕu - GV cho HS nghiªn cøu c¸c c©u hái ë SGK theo c¸c bµi, th¶o cÇn. luận nhóm để trả lời:.

(129) Hoạt động 2: chữa các bài tập trong sách bài tập Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. - GV cã thÓ tiÕn hµnh nh sau:. - Các nhóm nhận phiếu để hoàn thµnh néi dung.. - Chia 2 HS cïng bµn lµm thµnh 1 nhãm. - Lu ý tìm VD để minh hoạ. -lµm c¸c bµi tËp vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong s¸ch bµi tËp sinh häc 9. - Thêi gian lµ 10 phót. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh. - C¸c nhãm thùc hiÖn theo yªu cÇu cña GV.. - GV ch÷a bµi nh sau:. - C¸c nhãm bæ sung ý kiÕn nÕu cÇn vµ cã thÓ hái thªm c©u hái kh¸c + GV chữa lần lợt các nội dung và giúp HS hoàn thiện kiến trong nội dung của nhóm đó. thøc nÕu cÇn. - HS theo dâi vµ söa ch÷a nÕu cÇn. + Gäi hái ý kiÕn c¸c nhãm HS tr×nh bµy.. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Hoµn thµnh c¸c bµi cßn l¹i - ChuÈn bÞ kiÓm tra häc k× II vµo tiÕt sau. . TuÇn 34. Ngµy so¹n: 15/4/2015. TiÕt 65. Ngµy d¹y : 20/4/2015. Bµi 62: Thùc hµnh Vận dụng luật bảo vệ môi trờng vào việc bảo vệ môi trờng ở địa phơng I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng hớng ứng dụng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi..

(130) IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 31 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 20. Ổn định tổ chức: 21. Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 22. Khám phá: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. 23. Kết nối : I. Môc tiªu - Học sinh vận dụng đợc những nội dung cơ bản của Luật bảo vệ môi trờng vào tình hình cụ thể của điạ ph¬ng. - Nâng cao ý thức của HS trong việc bảo vệ môi rờng ở địa phơng. II. §å dïng d¹y vµ häc - GiÊy tr¾ng khæ lín dïng khi th¶o luËn. Bót d¹ nÐt ®Ëm viÕt trªn khæ giÊy lín. III. C¸ch TiÕn hµnh 1. Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: Tr×nh bµy s¬ lîc 2 néi dung vÒ phßng chèng suy tho¸i, « nhiÔm m«i trêng, kh¾c phôc sù cè m«i trêng cña LuËt b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam? 2. Chọn chủ đề thảo luận - Ng¨n chÆn hµnh vi ph¸ rõng bÊt hîp ph¸p. - Không đổ rác bừa bãi. - Kh«ng g©y « nhiÔm nguån níc. - Kh«ng sö dông ph¬ng tiÖn giao th«ng cò n¸t.. 3. TiÕn hµnh Hoạt động của GV. Hoạt động của HS. - GV chia líp thµnh 8 nhãm nhá.. - Mçi nhãm:. - 2 nhóm cùng thảo luận 1 chủ đề. + Chọn 1 chủ đề. - Mỗi chủ đề thảo luận 15 phút. Trả lời các câu hỏi + Nghiên cứu kĩ nội dung luật vµo khæ giÊy lín. + Nghiªn cøu c©u hái - Những hành động nàp hiện nay đang vi phạm Luật bảo vệ môi trờng? Hiện nay nhận thức của + Liên hệ thực tế ở địa phơng ngời dân địa phơng về vấn đề đó đã đúng nh luật + Thống nhất ý kiến, ghi vào giấy khổ lớn. bảo vệ môi trờng quy định cha? - VD ở chủ đề: Không đổ rác bừa bãi, yêu cầu: - Chính quyền địa phơng và nhân dân cần làm gì + Nhiều ngời vứt rác bừa bãi đặc biệt là nơi để thực hiện tốt luật bảo vệ môi trờng? c«ng céng. - Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ + Nhận thức của ngời dân về vấn đề này còn m«i trêng lµ g×? Cã c¸ch nµo kh¾c phôc? thấp, cha đúng luật. - Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS trong viÖc thùc hiÖn tèt + Chính quyền cần có biện pháp thu gọn rác, đề luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ g×? ra quy định đối với từng hộ, tổ dân phố. - GV yªu cÇu c¸c nhãm treo tê giÊy cã viÕt néi dung lên bảng để trình bày và các nhóm khác tiên + Khó khăn trong việc thực hiện luật bảo vệ m«i trêng lµ ý thøc cña ngêi d©n cßn thÊp, cÇn theo dâi. tuyên truyền để ngời dân hiểu và thực hiện. - GV nhận xét phần thảo luận theo chủ đề của + HS ph¶i tham gia tÝch cùc vµo viÖc tuyªn nhãm vµ bæ sung (nÕu cÇn). truyÒn, ®i ®Çu trong ciÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ.

(131) - Tơng tự nh vậy với 3 chủ đề còn lại.. m«i trêng. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c theo dõi và nhận xét, đặt câu hỏi để cùng thảo luËn.. 4. Kiểm tra - đánh giá - GV nhËn xÐt buæi thùc hµnh vÒ u nhîc ®iÓm cña c¸c nhãm. - §¸nh gi¸ ®iÓm cho HS. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch theo nhãm. - HS «n l¹i néi dung: Sinh vËt vµ m«i trêng, giao cho c¸c nhãm thùc hiÖn c¸c b¶ng trong bµi 63. TuÇn 34 TiÕt 67. Ngµy so¹n: 20/4/2015 Ngµy d¹y: 23/4/2015 Bµi 63: TiÕt 66: ¤n tËp phÇnSinh vËt vµ m«i trêng I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu đợc tại sao cần thực hiện các công nghệ đó. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng hớng ứng dụng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng khi thảo luận - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích và trả lời câu hỏi SGK. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP/ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC CÓ THỂ SỬ DỤNG. - Động não - Vấn đáp – tìm tòi. IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Tranh phãng to h×nh 31 SGK. V. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 24. Ổn định tổ chức: 25. Kiểm tra bài cũ: KiÓm tra c©u 1,2 3 SGK trang 88. 26. Khám phá: Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ vủa ngành chọn giống là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuật gen các nhà chọn giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và t¨ng cêng nh÷ng tÝnh tr¹ng mong muèn. 27. Kết nối : I. Môc tiªu - Học sinh hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về sinh vật và môi trờng.Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống.Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so s¸nh, tæng hîp, hÖ thèng ho¸. II. §å dïng d¹y vµ häc - Phim trong in néi dung b¶ng 63.1; 63.2; 63.3; 63.4; 63.5 SGK vµ giÊy thêng.- M¸y chiÕu, bót d¹. III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng.

(132) 1. ổn định tổ chức- Kiểm tra sĩ số. 2.KiÓm tra 3.Bµi míi Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV - GV cã thÓ tiÕn hµnh nh sau:. Hoạt động của HS. - Các nhóm nhận phiếu để hoàn thành néi dung.. - Chia 2 HS cïng bµn lµm thµnh 1 nhãm. - Lu ý tìm VD để minh hoạ. - Ph¸t phiÕu cã néi dung c¸c b¶ng nh SGK (GV ph¸t bÊt k× phiÕu cã néi dung nµo vµ phiÕu trªn phim trong hay trªn giÊy - Thêi gian lµ 10 phót. tr¾ng) - C¸c nhãm thùc hiÖn theo yªu cÇu - Yªu cÇu HS hoµn thµnh cña GV. - GV ch÷a bµi nh sau:. - C¸c nhãm bæ sung ý kiÕn nÕu cÇn vµ cã thÓ hái thªm c©u hái kh¸c trong + Gọi bất kì nhóm nào, nếu nhóm có phiếu ở phim trong thì nội dung của nhóm đó. GV chiÕu lªnm¸y, cßn nÕu nhãm cã phiÕu trªn giÊy th× HS tr×nh bµy. - HS theo dâi vµ söa ch÷a nÕu cÇn. + GV ch÷a lÇn lît c¸c néi dung vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc nÕu cÇn. - GV thông báo đáp án trên máy chiếu để cả lớp theo dõi. Néi dung kiÕn thøc ë c¸c b¶ng:. B¶ng 63.1- M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i M«i trêng M«i trêng níc Môi trờng trong đất Môi trờng trên mặt đất M«i trêng sinh vËt. Nh©n tè sinh th¸i (NTST) NTST v« sinh NTST h÷u sinh NTST v« sinh NTST h÷u sinh NTST v« sinh NTST h÷u sinh NTST v« sinh NTST h÷u sinh. VÝ dô minh ho¹ - ¸nh s¸ng - §éng vËt, thùc vËt, VSV. - Độ ẩm, nhiệt độ - §éng vËt, thùc vËt, VSV. - Độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ - §éng vËt, thùc vËt, VSV, con ngêi. - Độ ẩm, nhiệt độ, dinh dỡng. - §éng vËt, thùc vËt, con ngêi.. B¶ng 63.2- Sù ph©n chia c¸c nhãm sinh vËt dùa vµo giíi h¹n sinh th¸i Nh©n tè sinh th¸i ¸nh s¸ng Nhiệt độ §é Èm. Nhãm thùc vËt - Nhãm c©y a s¸ng - Nhãm c©y a bãng - Thùc vËt biÕn nhiÖt - Thùc vËt a Èm - Thùc vËt chÞu h¹n. Nhóm động vật - §éng vËt a s¸ng - §éng vËt a tèi. - §éng vËt biÕn nhiÖt - §éng vËt h»ng nhiÖt - §éng vËt a Èm - §éng vËt a kh«.. B¶ng 63.3- Quan hÖ cïng loµi vµ kh¸c loµi Quan hÖ Hç trî C¹nh tranh (hay đối địch). Cïng loµi - QuÇn tô c¸ thÓ - C¸ch li c¸ thÓ - C¹nh tranh thøc ¨n, chç ë. - C¹nh tranh trong mïa sinh s¶n - ¡n thÞt nhau. Kh¸c loµi - Céng sinh - Héi sinh - C¹nh tranh - KÝ sinh, nöa kÝ sinh - Sinh vËt nµy ¨n sinh vËt kh¸c.. B¶ng 63.4- HÖ thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm Kh¸i niÖm VÝ dô minh ho¹ - QuÇn thÓ: lµ tËp hîp nh÷ng c¸c thÓ cïng loµi, sèng trong 1 kh«ng VD: QuÇn thÓ th«ng §µ L¹t, gian nhất định, ở một thời điểm nhất định, có khả năng sinh sản. cä Phó Thä, voi Ch©u Phi....

(133) - QuÇn x·: lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt kh¸c loµi, cïng sèng trong 1 không gian xác định, có mối quan hệ gắn bó nh một thể thống nhất nên có cấu trúc tơng đối ổn định, các sinh vật trong quần x· thÝch nghi víi m«i trêng sèng. - C©n b»ng sinh häc lµ tr¹ng th¸i mµ sè lîng cs thÓ mçi quÇn thÓ trong quần xã dao động quanh vị trí cân bằng nhờ khống chế sinh häc. - HÖ sinh th¸i bao gåm quÇn x· sinh vËt vµ khu vùc sèng cña quÇn xã, trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại víi nh©n tè v« sinh cña m«i trêng t¹o thµnh mét hÖ thèng hoµn chØnh và tơng đối ổn định. - Chuçi thøc ¨n: lµ mét d·y nhiÒu loµi sinh vËt cã mèi quan hÖ dinh dìng víi nhau, mçi loµi lµ mét m¾t xÝch, võa lµ m¾t xÝch tiªu thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Líi thøc ¨n lµ c¸c chuçi thøc ¨n cã nhiÒu m¾t xÝch chung.. VD; QuÇn x· ao, quÇn x· rõng Cóc Ph¬ng... VD: Thùc vËt ph¸t triÓn  s©u ¨n thùc vËt t¨ng  chim ¨n s©u t¨ng  s©u ¨n thùc vËt gi¶m. VD: HÖ sih th¸i rõng nhiÖt đới, rừng ngập mặn, biển, th¶o nguyªn... Rau  S©u  Chim ¨n s©u  §¹i bµng  VSV.. Bảng 63.5- Các đặc trwng của quần thể Néi dung c¬ b¶n ý nghÜa sinh th¸i - PhÇn lín c¸c quÇn thÓ cã tØ - Cho thÊy tiÒm n¨n sinh s¶n cña quÇn thÓ lệ đực: cái là 1:1 QuÇn thÓ gåm c¸c nhãm tuæi: - Nhãm tuæi tríc sinh s¶n Thµnh phÇn - T¨ng trëng khèi lîng vµ kÝch thíc quÇn thÓ nhãm tuæi - Nhãm tuæi sinh s¶n - Quyết định mức sinh sản của quần thể - Kh«ng ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña quÇn thÓ. - Nhãm sau sinh s¶n - Lµ sè lîng sinh vËt trong 1 - Ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ trong quÇn thÓ vµ Mật độ quần thể đơn vị diện tích hay thể tích. ảnh hởng tới các đặc trng khác của quần thể. B¶ng 63.6 – C¸c dÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña quÇn x· (B¶ng 49 SGK). Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS nghiên cứu các câu hỏi ở SGK trang - Các nhóm nghiên cứu câu hỏi, thảo luận để trả 190, thảo luận nhóm để trả lời: lêi, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - NÕu hÕt giê th× phÇn nµy HS tù tr¶ lêi. Các đặc trng Tỉ lệ đực/ cái. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Hoµn thµnh c¸c bµi cßn l¹i - ChuÈn bÞ kiÓm tra häc k× II ..

(134) TuÇn 35 TiÕt 68. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TiÕt 68: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp I. Muc tiªu : Häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i: - Hệ thống hoá đợc các kiến thức sinh học cơ bản của toàn cấp THCS. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp , hệ thống ho¸. II. Chuẩn bị :.Giáo viên hớng dẫn học sinh ôn tập các kiến thức đã học trong chơng tr×nh sinh häc c¬ b¶n ë THCS, theo bµi 64. III. Hoạt động dạy và học : Hoạt động I : Hệ thống hoá các kiến thức qua bài giảng - GV yêu cầu Hs tìm các nội dung phù hợp - Học sinh thảo luận theo nhóm để thống nhất điển vào bảng để hoàn thành các bảng. nội dung điền vào bảng và cử đại diện báo cáo . - GV theo dõi , bổ sung và công bố đáp án. - Díi sù híng dÉn cña Gv, c¶ líp th¶o luËn vµ đa ra đáp án chung.. B¶ng 1 : c¸c nhãm sinh vËt C¸c nhãm SV Vi rót. Vi khuÈn. §Æc ®iÓm chung - KÝch thíc rÊt nhá ( 12- 50 phÇn triÖu milimÐt) - Cha cã cÊu t¹o TB, cha ph¶i lµ d¹ng c¬ thÓ ®iÓn h×nh, kÝ sinh b¾t buéc - Kích thớc nhỏ bé ( một đến vài phần ngh×n milimÐt) - Cã cÊu tróc TB nhng cha cã nh©n hoµn chØnh. - Sèng ho¹i sinh hoÆc kÝ sinh (trõ mét sè Ýt tù dìng ). Vai trß - Khi kÝ sinh thêng g©y bÖnh. - Trong thiên nhiên và đời sống con ngời : ph©n huû chÊt h÷u c¬; øng dông trong c«ng, n«ng nghiÖp. - G©y bÖnh cho sinh vËt kh¸c vµ « nhiÔm m«i trêng..

(135) NÊm. - C¬ thÓ gåm nh÷ng sîi kh«ng mµu, mét - Ph©n huû chÊt h÷u c¬ thµnh chÊt v« c¬; số ít là đơn bào ( nấm men ), có cơ quan dùng làm thuốc; thức ăn hay chế biến thực sinh s¶n lµ mò nÊm, sinh s¶n chñ yÕu b»ng phÈm. bµo tö - Gây bệnh độc hại cho sinh vật khác. - Sèng dÞ dìng kÝ sinh hoÆc ho¹i sinh Thùc - C¬ thÓ gåm c¬ quan sinh dìng( th©n, rÔ, - C©n b»ng khÝ oxi vµ khÝ cacb«nic, ®iÒu vËt l¸) vµ sinh s¶n ( hoa, qu¶ , h¹t ) hoµ khÝ hËu. - Sèng tù dìng ( tù tæng hîp chÊt h÷u c¬ ) - Cung cÊp nguån dinh dìng, khÝ thë, chç - Phần lớn không có khả năng di động ë vµ b¶o vÖ m«i trßng sèng cho c¸c sinh - Ph¶n ng chËm víi c¸c kÝch thÝch bªn vËt kh¸c. ngoµi. §éng - C¬ thÓ bao gåm nhiÒu hÖ c¬ quan vµ c¬ - Cung cÊp nguån dinh dìng, nguyªn liÖu vËt quan: vận động, tuần hoàn, hô hấp, tiêu và đợc dùng vào việc nghiên cứu và hỗ trợ ho¸, sinh s¶n cho con ngêi. - Sèng dÞ dìng - G©y bÖnh hay truyÒn bÖnh cho con ngêi - Cã kh¶ n¨ng sinh s¶n - Ph¶n øng nhanh víi c¸c kÝch thÝch tõ bªn ngoµi. B¶ng 64.2 §Æc ®iÓm cña c¸c nhãm thùc vËt C¸c nhãm §Æc ®iÓm thùc vËt T¶o - Là thực vật bậc thấp, gồm thể đơn bào và đa bào, tế bào có diệp lục, cha có rễ, th©n, l¸ thËt sù. - Sinh s¶n sinh dìng vµ h÷u tÝnh, hÇu hÕt sèng ë níc. Rªu - Là TV bậc cao, có thân , lá có cấu tạo đơn giản, cha có rễ chính thức, cha có hoa. - Sinh s¶n b»ng bµo tö, lµ TV sèng ë c¹n ®Çu tiªn nhng chØ sèng ë m«i trêng Èm ít. QuyÕt - §iÓn h×nh lµ d¬ng xØ cã rÔ th©n l¸ thËt vµ cã m¹ch dÉn - Sinh s¶n b»ng bµo tö H¹t trÇn - §iÓn h×nh lµ c©y th«ng, cã cÊu t¹o phøc t¹p : th©n gç , cã m¹ch dÉn. - Sinh s¶n b»ng h¹t n»m lé trªn c¸c no·n hë, cha cã hoa vµ qu¶. H¹t kÝn - C¬ quan sinh s¶n cã nhiÒu d¹ng rÔ, th©n , l¸, cã m¹ch dÉn ph¸t triÓn. - Cã nhiÒu d¹ng hoa, qu¶ ( cã chøa h¹t ). B¶ng 64.3 : §Æc ®iÓm cña c©y mét l¸ mÇm vµ c©y hai l¸ mÇm. §Æc ®iÓm Sè l¸ mÇm KiÓu rÔ KiÓu g©n l¸ Sè c¸nh hoa KiÓu th©n. C©y mét l¸ mÇm Mét RÔ chïm H×nh cung hoÆc song song 6 hoÆc 3 Th©n cá chñ yÕu. C©y hai l¸ mÇm Hai RÔ cäc H×nh m¹ng 5 hoÆc 4 Th©n gç, th©n cá, th©n leo... Bảng 64.4 : Đặc điểm của các ngành động vật Ngµnh §Æc ®iÓm §éng vật Là thể đơn bào, phần lớn dị dỡng, di chuyển bằng chân giả, lông hay roi bơi. nguyªn sinh Sinh sản vô tính theo kiểu phân đôi, sống tự do hoặc kí sinh Ruét khoang §èi xøng to¶ trßn, ruét d¹ng tói, cÊu t¹o thµnh c¬ thÓ cã hai líp TB, cã tÕ bµo gai để tự vệ và tấn công, có nhiều dạng sống ở biển nhiệt đới. Giun dÑp Cơ thể dẹp, đối xứng hai bên và phân biệt đầu đuôi lng bụng, ruột phân nhiều nh¸nh, cha cã ruét sau vµ hËu m«n. Sèng tù do hoÆc sèng kÝ sinh. Giun trßn C¬ thÓ h×nh trô thêng thu«n hai ®Çu, cã khoang c¬ thÓ cha chÝnh thøc. C¬ quan tiêu hoá dài từ miệng đến hậu môn. Phần lớn sống kí sinh, một số ít sống tự do. Giun đốt Cơ thể phân đốt, có thể xoang; ống tiêu hoá phân hoá; bắt đầu có hệ tuần hoàn; di chuyÓn nhê chi bªn, t¬ hay hÖ c¬; h« hÊp qua da hay m¹ng. Th©n mÒm Thân mềm không phân đốt, có vỏ đá vôi, có khoang áo, hệ tiêu hoá phân hoá và cơ quan di chuyển thờng đơn giản. Ch©n khíp Cã sè loµi lín, chiÕm tíi 2/3 sè loµi ®v, cã ba líp : líp gi¸p x¸c, líp h×nh nhÖn, lớp sâu bọ. Các phần phụ phân đốt và khớp động với nhau, có bộ xơng ngoài b»ng ki tin. §éng vËt cã x- Cã c¸c líp chñ yÕu lµ : c¸, lìng c, bß s¸t, chim vµ thó, cã bé x¬ng trong, trong ¬ng sèng đó có cột sống chứa tuỷ sống, các hệ cơ quan phân hoá và phát triển đặc biệt là hÖ thÇn kinh ..

(136) Bảng 64.5 Đặc điểm của các lớp động vật có xơng sống. Líp C¸. §Æc ®iÓm - Sèng hoµn toµn díi níc, b¬i b»ng v©y, h« hÊp b»ng mang. Cã mét vßng tuÇn hoµn, tim hai ngăn chứa máu đỏ thẩm, thụ tinh ngoài là động vật biến nhiệt Lìng c - Sèng ë níc vµ ë c¹n, da trÇn vµ Èm ít, di chuyÓn b»ng 4 chi, h« hÊp b»ng phæi vµ da, cã hai vßng tuÇn hoµn, tim ba ng¨n, t©m thÊt chøa m¸u pha, thô tinh ngoµi, sinh s¶n trong nớc, nòng nọc phát triển qua biến thái, là động vật biến nhiệt. Bß s¸t - Chñ yÕu sèng ë c¹n, da vµ v¶y sõng kh«, cæ dµi phæi cã nhiÒu v¸ch ng¨n, tim cã v¸ch hôt ng¨n t©m thÊt ( trõ c¸ sÊu ) m¸u nu«i thÓ lµ m¸u pha, cã c¬ quan giao phèi, thụ tinh trong; trứng có màng dai hoặc có đá vôi bao bọc, giàu noãn hoàng là động vËt biÕn nhiÖt . Chim - M×nh cã l«ng vò bao phñ, chi tríc biÕn thµnh hai c¸nh; phæi cã m¹ng èng khÝ, cã tói khí tham gia vào hô hấp, tim có bốn ngăn máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ tơi, trứng lớn có đá vôi, đợc ấp và nở ra con nhờ thân nhiệt của chim bố mẹ; là động vật hằng nhiệt. Thó M×nh cã l«ng mao bao phñ, r¨ng ph©n ho¸ thµnh r¨ng nanh, r¨ng cöa vµ r¨ng hµm; tim 4 ngăn; bộ não phát triển đặc biệt ở bán cầu não và tiểu não; có hiện tợng thai sinh vµ nu«i con b»ng s÷a mÑ; lµ §V h»ng nhiÖt HOạt động II: Tiến hoá của thực vật và động vật 1. Ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña thùc vËt : Gv hớng dẫn học sinh điền số vào sơ đồ hình 64.1 2. Sự tiến hoá của giới động vật Häc sinh hoµn thµnh b¶ng64.4 vë bµi tËp 3.Cñng cè : Gv hÖ thèng ho¸ néi dung phÇn «n tËp 4.DÆn dß : VÒ nhµ tiÕp tôc «n tËp hoµn thµnh c¸c b¶ng néi dung bµi 65 TuÇn 35 TiÕt 69. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 69: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp ( tiÕp theo ). I.Muc tiªu : Häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i: - Hệ thống hoá đợc các kiến thức sinh học cơ bản của toàn cấp THCS. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp, hệ thống ho¸. II Chuẩn bị :.Giáo viên hớng dẫn học sinh ôn tập các kiến thức đã học trong chơng trình sinh học cơ bản ë THCS, theo bµi 65. III.HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc qua c¸c b¶ng. PhÇn III: Sinh häc c¬ thÓ : - Học sinh thảo luận theo nhóm để thống nhất - GV yêu cầu học sinh tìm các nội dung phù nội dung điền vào bảng và cử đại diện báo cáo . hợp điển vào bảng để hoàn thành các bảng. - Díi sù híng dÉn cña Gv, c¶ líp th¶o luËn vµ - GV theo dõi , bổ sung và công bố đáp án. đa ra đáp án chung. 1.C©y cã hoa: B¶ng 65. 1 Chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan ë c©y cã hoa. C¬ quan RÔ Th©n L¸ Hoa Qu¶ H¹t. Chøc n¨ng HÊp thô níc vµ muèi kho¸ng cho c©y Vận chuyển nớc và muối khoáng từ rễ lên lá và các chất hữu cơ từ lá đến các bộ phận kh¸c cña c©y. Thu nhận ánh sáng để quang hợp tạo chất hữu cơ cho cây, trao đổi khí với môi tròng ngoµi vµ tho¸t h¬i níc. Thùc hiÖn thô phÊn thô tinh, kÕt h¹t t¹o qu¶ B¶o vÖ h¹t vµ gãp phÇn ph¸t t¸n h¹t N¶y mÇm thµnh c©y con, duy tr× vµ ph¸t triÓn nßi gièng. 2.C¬ thÓ ngêi B¶ng 65.2: Chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan vµ hÖ c¬ quan ë c¬ thÓ ngêi.

(137) C¬ quan vµ hÖ c¬ Chøc n¨ng quan Vận động Nâng đỡ và bảo vệ cơ thể, tạo cử động và di chuyển cho cơ thể TuÇn hoµn VËn chuyÓn chÊt dinh dâng, «xi vµo Tb vµ chuyÓn s¶n phÈm ph©n gi¶i tõ tÕ bµo tíi hÖ bµi tiÕt theo dßng m¸u H« hÊp Thực hiện trao đổi khí với môi trờng ngoài, nhân ôxi và thải khí cacbônic Tiªu ho¸ Phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành các chất hữu cơ đơn giản Bµi tiÕt Thải ra ngoài cơ thể các chất không cần thiết hay độc hại cho cơ thể. Da C¶m gi¸c, bµi tiÕt ®iÒu hoµ th©n nhiÖt vµ b¶o vÖ c¬ thÓ Thần kinh Điều khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của các cơ quan, bảo đảm cho cơ thể là vµ c¸c gi¸c mét thÓ thèng nhÊt toµn vÑn. quan Tuyến nội Điều hoà các quá trình sinh lí của cơ thể, đặc biệt là các quá trình trao đổi chất, tiÕt chuyển hoá vật chất và năng lợng bằng con đờng thể dịch theo đờng máu Sinh s¶n Sinh con, duy tr× vµ ph¸t triÓn nßi gièng PhÇn IV. Sinh häc tÕ bµo : 1. CÊu tróc tÕ bµo B¶ng 65.3 Chøc n¨ng cña c¸c bé phËn ë tÕ bµo C¸c bé phËn Thµnh tÕ bµo Mµng tÕ bµo ChÊt tÕ bµo Ti thÓ Lôc l¹p Rib«x«m Kh«ng bµo Nh©n. Chøc n¨ng B¶o vÖ tÕ bµo Trao đổi chất giữa trong và ngoài tế bào Thực hiện các hoạt động sống của tế bào Thùc hiÖn sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng cña tÕ bµo Tæng hîp chÊt h÷u c¬ ( quang hîp ) Tæng hîp pr«tªin Chøa dÞch tÕ bµo Chứa vật chất di truyền( ADN, NST ) điều khiển mọi hoạt động sống của tế bµo. 2.Hoạt động sống của tế bào: Bảng 65.4: Các hoạt động sống của tế bào C¸c qu¸ tr×nh Quang hîp H« hÊp Tæng hîp pr«tªin. Vai trß Tæng hîp chÊt h÷u c¬ Ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ vµ ph©n gi¶i n¨ng lîng T¹o pr«tªin cung cÊp cho tÕ bµo. 3.Ph©n bµo :. B¶ng 65.5 Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n. C¸c k× K× ®Çu K× gi÷a K× sau. Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n I NST co ngắn, đóng xoắn và NST kép co ngắn đóng xoắn, đính vào thoi phân bào ở tâm cặp NST kép tơng đồng đóng động . xo¾n theo chiÒu däc vµ b¾t chÐo. Các NST co ngắn cực đại và Từng cặp NST kép xếp thành xếp thành 1 hàng ở mặt phẳng hai hàng ở mặt phẳng xích đạo xích đạo của thoi phân bào cña thoi ph©n bµo.. Gi¶m ph©n II NST co ng¾n ( thÊy râ số lợng NST kép) đơn béi.. C¸c NST kÐp xÕp thµnh mét hµng ë mÆt phẳng xích đạo của thoi ph©n bµo Từng NST kép tách nhau ở Các NST kép tơng đồng phân li Từng NST kép tách tâm động thành 2 NST đơn độc lập về hai cực của tế bào nhau ở tâm động ph©n li vÒ hai cùc cña TB thành hai NST đơn ph©n li vÒ hai cùc cña tÕ bµo..

(138) K× cuèi. Các NST nằm trong nhân với Các NST kép nằm trong nhân Các NST đơn nằm sè lîng 2n nh ë tb mÑ víi sã lîng n ( kÐp ) =1/2 ë tb trong nh©n víi sè lîng mÑ bằng ( nst đơn) 3.Cñng cè : GV hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc «n trong tiÕt 4.DÆn dß : VÒ nhµ tiÕp tôc «n vµ hoµn thµnh néi dung phÇn V, VI bµi 66. V. Rót kinh nghiÖm giê d¹y ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... TuÇn 35 Ngµy so¹n: TiÕt 70 Ngµy d¹y: TiÕt 70: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp ( tiÕp theo ) I.Muc tiªu : Häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i: - Hệ thống hoá đợc các kiến thức sinh học cơ bản của toàn cấp THCS. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp , hệ thống ho¸. II Chuẩn bị :.Giáo viên hớng dẫn học sinh ôn tập các kiến thức đã học trong chơng trình sinh học cơ bản ë THCS, theo bµi 66.. III.HÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc theo c¸c b¶ng trong SGK - GV yêu cầu Hs tìm các nội dung phù hợp - Học sinh thảo luận theo nhóm để thống nhất điển vào bảng để hoàn thành các bảng. nội dung điền vào bảng và cử đại diện báo cáo . - GV theo dõi , bổ sung và công bố đáp án. - Díi sù híng dÉn cña Gv, c¶ líp th¶o luËn vµ đa ra đáp án chung. PhÇn V: Di truyÒn vµ biÕn dÞ 1.C¬ së vËt chÊt vµ c¬ chÕ cña hiÖn tîng di truyÒn. B¶ng 66.1: C¸c c¬ chÕ cña hiÖn tîng di truyÒn C¬ së vËt chÊt C¸c ph©n tö ADN CÊp tÕ bµo NST. C¬ chÕ HiÖn tîng Tính đặc thù của Prôtêin ADN  A RN  Pr«tªin Nhân đôi – phân li - tổ hợp Bộ NST đặc trng của loài con Nguyªn ph©n – gi¶m ph©n – thô gièng bè mÑ tinh. 2.C¸c qui luËt ph©n li :. B¶ng 66.2 : C¸c qui luËt di truyÒn Quy luËt di truyÒn Ph©n li. Phân li độc lập. Di truyÒn giíi tÝnh Di truyÒn liªn kÕt. N«i dung Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ mét giao tõ vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt nh ë c¬ thÓ thuÇn chñng cña P. C¸c cÆp nh©n tè di truyÒn ( cặp gen ) đã phân li độc lập trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö ở các loài giao phối tỉ lệ đực c¸i lµ 1:1 Lµ hiÖn tîng mét nhãm tÝnh trạng đợc di truyền cùng nhau, đợc qui định bởi các gen trên mét nhiÔm s¾c thÓ cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo. Gi¶i thÝch Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp gen t¬ng øng. Phân li độc lập, tổ hợp tự do cña c¸c cÆp gen t¬ng øng Ph©n li vµ tæ hîp cña c¸c nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh. C¸c cÆp gen liªn kÕt cïng ph©n li víi NST trong ph©n bµo.. 3.BiÕn dÞ :. B¶ng 66.3 : C¸c lo¹i biÕn dÞ. Kh¸i niÖm. BiÕn dÞ tæ hîp §ét biÕn Sự tổ hợp lại các gen của P Những biến đổi về cấu trúc, t¹o ra ë thÕ hÖ lai nh÷ng kiÓu sè lîng cña ADN vµ NST, h×nh kh¸c P khi biÓu hiÖn thµnh kiÓu hình là thể đột biến. Thêng biÕn Những biến đổi ở kiểu hình cña mét gen, ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ thÓ díi ¶nh hëng cña m«i trêng.

(139) Nguyên Phân li độc lập và tổ hợp tự nh©n do cña c¸c cÆp gen trong gi¶m ph©n vµ thô tinh TÝnh XuÊt hiÖn víi tØ lÖ kh«ng chất và nhỏ, di truyền đợc là nguyên vai trß liÖu cho chän gièng vµ tiÕn ho¸ 3.§ét biÕn :. Tác động của các nhân tố m«i trêng trong vµ ngoµi c¬ thÓ vµo ADN vµ NST Mang tÝnh c¸ biÖt, ngÈu nhiªn, cã lîi hoÆc cã h¹i lµ nguyªn liÖu cho tiÕn ho¸ vµ chän gièng. ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn m«i trêng chø kh«ng do sù biÕn đổi trong kiểu gen Mang tính đồng loạt, định híng cã lîi, kh«ng di truyÒn đợc nhng đảm bảo cho sự thÝch nghi cña c¸ thÓ.. Bảng 66.4 Các loại đột biến §ét biÕn gen. §ét biÕn cÊu tróc §ét biÕn sè lîng NST NST Kh¸i niÖm Những biến đổi trong Những biến đổi trong Những biến đổi về số cÊu tróc cña ADN th- cÊu tróc cña NST lîng trong bé NST. êng t¹i mét ®iÓm nµo đó Các dạng đột biến Mất, thêm, chuyển vị Mất, lặp , đảo, chuyển Dị bội thể và đa bội trÝ thay thÕ 1 cÆp nu ®o¹n thÓ PhÇn VI: SinhvËt vµ m«i trêng 1.Mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức sống và môi trờng GV hớng dẫn học sinh giải thích sơ đồ SGK - Sự tác động qua lại giữa môi trờng và các cấp độ tổ chức sống đợc thể hiện qua sự tơng tác giũa các nhân tố sinh thái với từng cấp độ tổ chức sống. - Tập hợp giữa các cá thể cùng loài tạo nên các đặc trng của quần thể : mật độ, tỉ lệ giới tính, thành phÇn nhãm tuæi.. - Tập hợp các quần thể thuộc các loài khác nhau tại một không gian xác định tạo nên quần xã, chúng có nhiều mối quan hệ, trong đó đặc biệt là mối quan hệ dinh dỡng thông qua chuỗi và lới thức ăn trong hÖ sinh th¸i. 2.HÖ sinh th¸i:. B¶ng 66.5 . §Æc ®iÓm cña quÇn thÓ, quÇn x· vµ hÖ sinh th¸i.. Kh¸i niÖm. §Æc ®iÓm. QuÇn thÓ Bao gåm nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, cïng sèng trong mét khu vùc nhÊt định, ở một thời điểm nhất định, giao phối tự do víi nhau t¹o ra thÕ hÖ míi. QuÇn x· Bao gåm nh÷ng QT thuéc c¸c loµi kh¸c nhau, cïng sèng trong mét kh«ng gian x¸c định, có mối quan hệ sinh thái mËt thiÕt víi nhau.. Có các đặc trng về mật độ, tỉ lệ giới tính, thành phÇn tuæi…c¸c c¸ thÓ cã mèi quan hÖ sinh th¸i hæ trî hoÆc c¹nh tranh. Sè lîng c¸ thÓ cã thÓ biÕn động có hoặc không theo chu kì thờng đợc điều chØnh ë møc c©n b»ng.. Cã c¸c tÝnh chÊt c¬ b¶n vÒ sè lîng vµ thµnh phÇn c¸c loµi, lu«n cã sù khèng chÕ t¹o nªn sù c©n b»ng sinh häc vÒ sè lîng c¸c thÓ. Sù thay thÕ kÕ tiÕp nhau cña c¸c quÇn x· theo mét thêi gian vµ diÔn thÕ sinh th¸i.. HÖ sinh th¸i Bao gåm QX vµ khu vùc sèng cña nã, trong đó có các sinh vật lu«n cã sù t¬ng t¸c lÉn nhau vµ víi c¸c nh©n tè kh«ng sèng t¹o thµnh mét hÖ sinh th¸i hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. Cã nhiÒu mèi quan hÖ nhng quan träng lµ vÒ mÆt dinh dìng th«ng qua chuæi vµ líi thøc ¨n. Dßng n¨ng lîng trong hệ sinh thái đợc vËn chuyÓn qua c¸c bËc dinh dâng cña c¸c chuæi thøc ¨n: SV s¶n xuÊt SV tiªu thô  SV ph©n gi¶i.. 3.Cñng cè : GV hÖ thèng ho¸ néi dung bµi «n tËp 4. DÆn dß vÒ nhµ «n tËp toµn bé néi dung ch¬ng tr×nh sinh häc THCS. - Gây đột biến ở ngời và sinh vật, gây một số bệnh di truyền và ung th. 4. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt th¶i r¾n: - Chất thải rắn gây ô nhiễm môi trờng: đồ nhựa, giấy vụn, cao su, rác thải, bông kim y tế... 5. ¤ nhiÔm do sinh vËt g©y bÖnh: - Sinh vật gây bệnh có nguồn gốc từ chất thải không đợc thu gom và xử lí: phân, rác, nớc thải sinh hoạt, x¸c chÕt sinh vËt, r¸c th¶i tõ bÖnh viÖn... - Sinh vËt g©y bÖng vµo c¬ thÓ ngêi g©y bÖnh do ¨n uèng kh«ng gi÷ vÖ sinh, vÖ sinh m«i trêng kÐm....

(140) 4. Cñng cè - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ- Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK trang 165. - Tìm hiểu tình hình ô nhiễm môi trờng, nguyên nhân và những công việc mà con ngời đã và đang làm để hạn chế ô nhiễm môi trờng. - Phân các tổ: mỗi tổ báo cáo về 1 vấn đề ô nhiễm môi trờng..  TuÇn 31 TiÕt 58. Ngµy so¹n: 19/03/2015 Ngµy d¹y: 23/03/2015. Bµi 55: ¤ nhiÔm m«i trêng (tiÕp) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Kiến thức: - Học sinh nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sống. - Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trờng. 2. Kỹ năng: - Rèn KN phân tích, so sánh, ghi nhớ. Kĩ năng liên hệ thực tế. 3. Thái độ: -GD lòng say mê môn học II. CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC TRONG BÀI. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng., phân tích và trả lời câu hỏi SGK.

(141)

Giao an tong hop

Trích đoạn

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về