Bao cao chuyen de thang 2 2016 2017 TN

<span class='text_page_counter'>(1)</span>BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ THÁNG 2 TÊN CHUYEN ĐỀ : DẠY TIẾT LUYỆN TÂP, ÔN TẬP NHƯ THẾ NÀO ĐỀ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP CỦA HỌC SINH Người báo cáo: Dương. Ngọc Tuấn. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Từ năm học 2002-2003 khi cả nước đồng loạt triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới. Cùng với việc ban hành chương trình giáo dục mới các sách giáo khoa ở tất cả các bộ môn được biên soạn lại theo hướng lấy học sinh làm trung tâm trong hoạt động dạy – học, phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập. Bên cạnh những đổi mới khá triệt để về nội dung giáo dục, những nỗ lực về đổi mới quá trình giáo dục được thúc đẩy tích cực thì vấn đề được nói nhiều nhất là: Đổi mới phương pháp dạy học. Có thể nói đây đã trở thành vấn đề thời sự hàng ngày khi nói về giáo dục. Bên cạnh những thành công bước đầu của việc đổi mới phương pháp giảng dạy: nhận thức của xã hội về đổi mới trong giáo dục, nhận thức của mỗi thầy cô về nhu cầu cấp thiết của việc đổi mới phương pháp, phần lớn giáo viên đã quan tâm đến việc tổ chức hoạt động học tập của học sinh trong tiết học …Tuy nhiên một thực tế đáng lưu tâm là: việc đổi mới phương pháp giảng dạy ở ta hình như diễn ra rất chậm chạp và gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân thì rất nhiều nhưng nguyên nhân lớn nhất là giáo viên rất khó thay đổi cách dạy học đã trở thành thói quen nếu các Thầy cô chưa thực sự hiểu rõ vấn đề: tại sao phải đổi mới phương pháp dạy học và đổi mới phương pháp như thế nào: Có thầy cô cho rằng: đổi mới phương pháp giảng dạy là đoạn tuyệt với những phương pháp giảng dạy truyền thống, phát huy tính tích cực của học sinh là học sinh phải tự nghiên cứu bài trong SGK, đến tiết học giáo viên chỉ giải thích những gì học sinh chưa hiểu, phải có thảo luận theo nhóm nhỏ bất chấp nội dung bài, kiểu bài đó không thể học, không cần thiết tổ chức hoạt đó … Những vấn đề nêu trên mỗi nơi hiểu theo một khía cạnh khác nhau và được chỉ đạo chuyên môn theo suy nghĩ khác nhau của các cấp quản lý giáo dục địa phương đó. Từ đó việc mỗi giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy của bản thân mình trở nên “ khuôn mẫu”; “Hình thức” mà chưa quan tâm đến vấn đề quan trọng nhất: chất lượng tiếp thu và vận dụng kiến thức của học sinh là như thế nào? Cho nên việc đổi mới phương pháp giảng dạy chúng ta chưa đạt hiệu quả như mong đợi . Vấn đề thứ hai là trong thời gian vừa qua chúng ta hầu như là tập trung cho việc đổi mới phương pháp truyền thụ kiến thức mà chưa chú trọng đổi mới phương pháp dạy cho học sinh kỹ năng học, kỹ năng vận dụng kiến thức đã học, kỹ năng liên kết, hệ thống kiến thức đó. Từ đó học sinh rất khó nắm bắt kiến thức mới và không vận dụng được kiến thức vào trong thức tế cuộc sống được. Trong thực tế giảng dạy tại trường tôi nhận thấy bản thân cũng như đa số các thành viên trong tổ vẫn dành phần lớn sự quan tâm của mình vào việc đổi mới phương pháp làm sao cho dạy kiến thức mới được tốt còn ít quan tâm đổi mới đối với tiết luyện tập. Đa số giáo viên đều gặp lúng túng trong việc lựa chọn phương pháp dạy phù hợp cho tiết luyện tập. Nguyên nhân chủ yếu là do giáo viên chưa nhận thấy rõ tầm quan trọng của tiết luyện tập trong việc nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Chưa nắm vững phương pháp giảng dạy đặc trưng của tiết học luyện tập. Chưa phát huy tính tích cực hoạt động của học sinh trong tiết dạy - Giáo viên vừa chủ động vừa chủ đạo trong tiết học khiến tiết học trở thành tiết học chỉ tác động một chiều. Vì thế chất lượng học tập của học sinh trong các môn học khoa học tự nhiên nói chung và môn Toán nói riêng của trường trong những năm học vừa qua đạt hiệu quả không cao . Kết quả các môn học tự nhiên của học sinh chúng ta chỉ ở mức độ có thể chấp nhận được. Số lượng học sinh giỏi không nhiều. Việc vận dụng kiến thức của học sinh để giải các bài tập cụ thể trong môn học không tốt từ đó việc vận dụng kiến thức đã học.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> để giải các bài toán trong đời sống là không thể thực hiện được. Từ đó học sinh không ham thích học bộ môn xem bộ môn khoa học tự nhiên là không ích lợi trong cuộc sống, dễ chán nản và không tích cực học tập. Nhằm nâng cao hiệu quả công tác giảng dạy, từng bước nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Tôi lựa chọn chuyên đề : “DẠY TIẾT LUYỆN TÂP PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP CỦA HỌC SINH” nhằm nhắc lại phương pháp chung khi dạy các tiết dạng này và định hướng chung về phương pháp giảng dạy cho các thành viên trong tổ trong thời gian sắp tới II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1.Phương pháp chung khi dạy tiết luyện tập a. Tồn tại trong việc dạy tiết luyện tập Như đã nêu ở trên việc giảng dạy tiết luyện tập còn nhiều bất cập, giáo viên gặp nhiều lúng túng thể hiện qua các mặt sau: - Chưa xác định được vị trí của tiết luyện tập trong chương trình giảng dạy - Chưa xác định mục tiêu của tiết luyện tập. - Chưa có các phương án cụ thể về phương pháp giảng dạy cho tiết luyện tập. - Chưa thống nhất được qui trình soạn tiết luyện tập. b. Phương pháp chung Để khắc phục những yếu kém nêu trên trước tiên ta cần nhắc lại phương pháp chung khi thực hiện tiết luyện tập. Vấn đề thứ nhất : Trước hết giáo viên cần xác định được vị trí của tiết luyện tập trong chương trình giáo dục phổ thông. -Tiết luyện tập có tác dụng hoàn thiện các kiến thức cơ bản mà tiết lý thuyết vừa cung cấp. -Nâng cao lý thuyết trong chừng mực có thể. -Làm cho học sinh nhớ và khắc sâu hơn những vấn đề lý thuyết đã học. Vấn đề thứ hai : Nắm được mục tiêu chung của tiết luyện tập -Hoàn thiện hoặc nâng cao ở mức độ phổ thông cho phép đối với phần lý thuyết của tiết học trước hoặc một số tiết học trước, thông qua hệ thống bài tập đã được sắp xếp hợp lý theo kế hoạch lên lớp ( Chú ý hệ thống bài tập trong SGK, sách bài tập, các bài tập tự chọn tự sáng tạo của giáo viên tùy theo mục đích và chủ ý của từng giáo viên ). -Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng, thuật toán hoặc các nguyên tắc giải toán trên cơ sở nội dung lý thuyết đã học và phù hợp với đa số học sinh trong một lớp , thông qua hệ thống bài tập đã được sắp xếp theo chủ ý của giáo viên. - Thông qua phương pháp và nội dung cần rèn luyện cho học sinh nề nếp làm việc có tính khoa học , phương pháp tư duy cần thiết * Trong phần nầy ta thấy một vấn đề giáo viên thường thực hiện không tốt trong tiết luyện tập là: cứ việc giải bài tập theo thứ tự trong sách giáo khoa mà không sắp xếp theo hệ thống có chủ ý của giáo viên cho mục tiêu tiết dạy . Vấn đề này cần được các thành viên trong tổ quan tâm lưu ý. Vấn đề thứ ba : Cấu trúc tiết luyện tập + Thứ nhất : Chữa các bài tập kỳ trước Số bài tập , dự kiến thời gian Chốt lại vấn đề gì qua các bài tập này + Thứ hai là: Học sinh làm bài tập mới ( giáo viên chọn trong sách giáo khoa hoặc trong sách bài tập hay là giáo viên soạn ra ) Số bài tập , dự kiến thời gian Bài tập đưa ra có dụng ý gì ? + Thứ ba là: Hướng dẫn học sinh học bài và làm bài sau tiết luyện tập Hệ thống các bài tập về nhà làm ( giáo viên chọn trong sách giáo khoa hoặc trong sách bài tập hay là giáo viên soạn ra ). Gợi ý gì đối với từng bài tập cho học sinh giỏi ? học sinh yếu ?.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> 2. Dạy tiết luyện tập thế nào để phát huy tính tích cực học tập của học sinh a. Chuẩn bị của giáo viên Việc chuẩn bị của giáo viên trong tiết luyện tập là cực kỳ quan trọng có thể nói việc chuẩn bị quyết định đến ba phần tư việc thành bại của tiết học. Đa số giáo viên trong tổ nhất là giáo viên toán thường chủ quan trong vấn đề nầy :giải bài tập trong sách giáo khoa là có gì là khó. Thật như vậy các bài toán trong sách giáo khoa là không khó với giáo viên nhưng truyền tải đến học sinh , hướng dẫn học sinh tích cực hoạt động để tìm ra cách giải và tự mình giải các bài tập này chính là vấn đề quan trọng để chúng ta nghiên cứu. Trước hết là * Phương pháp giảng dạy : Hệ thống câu hỏi, chọn phương pháp; chọn bài tập cho tiết luyện tập… Theo tôi để xây dựng phương pháp đúng cho từng tiết giảng dạy luyện tập công việc đầu tiên của mỗi giáo viên là nghiên cứu lại phần kiến thức mà học sinh đã học. Qua đó xác định kiến thức nào là kiến thức cơ bản trọng tâm, kiến thức nào cần liên hệ lại, kiến thức nào cần nâng cao và mở rộng cho phép. Có thể một số anh em cho rằng việc nầy không cần thiết vì đã có trong tiết học lý thuyết. Nhưng theo tôi phần lớn giáo viên chúng ta đã nắm kiến thức tổng quát, kiến thức chung cho chuyên môn; khi giải vận dụng kiến thức tổng quát nhưng đối với từng tiết luyện tập khác nhau có những yêu cầu khác nhau về hệ thống kiến thức nên chúng ta rất dễ sai lầm về phương pháp: tự giáo viên thực hiện giải, học sinh chưa thấy được vấn đề về kiến thức cần được luyện tập mà chỉ thực hiện máy móc theo giáo viên. Mặt khác giáo viên không nghiên cứu lại lý thuyết mà học sinh được học sẽ không thể nào xây dựng được các nhóm bài tập giải theo chủ đích luyện tập mà giải bài tập dàn trải: giải từ bài đầu đến bài cuối mà không để lại dấu ấn kiến thức gì cho học sinh qua tiết luyện tập. Thí dụ: Tiết luyện tập quy đồng mẫu nhiều phân số ( tiết 76 – Số học 6) Nếu không nghiên cứu lại hệ thống kiến thức thì giáo viên chỉ thuần túy xây dựng kỹ năng quy đồng mẫu theo tiết lý thuyết chứ không rèn luyện cho học sinh việc rút gọn phân số ( Bài 35) vận dụng tính chất cơ bản của phân số ( bài 36) để quy đồng mẫu số các phân số nhanh hơn và sau đó khi qui đồng mẫu nhiều phân số học sinh chỉ biết húc đầu vào việc giải theo qui tắc mà không biết làm cho công việc đó giản đơn hơn Sau khi nghiên cứu lại lý thuyết mà học sinh được học, công việc thứ hai không kém phần quan trọng là giáo viên cần nghiên cứu các bài tập trong sách giáo khoa, sách bài tập theo các yêu cầu sau: + Cách giải bài tập này như thế nào? + Có bao nhiêu cách giải bài tập này? + Cách giải thường gặp là gì ? Cách giải nào là cơ bản? + Ý đồ của tác giả đưa ra bài toán này là gì? + Mục tiêu và tác dụng của từng bài tập là như thế nào? Trong các yêu cầu trên thực tế giảng dạy và qua dự giờ theo dõi về chuyên môn trong tổ thì yêu cầu 4 và yêu cầu 5 là vấn đề các thành viên trong tổ thường không quan tâm tới nhiều nhất, trong khi đây là các yêu cầu quan trọng nhất trong việc xây dựng phương pháp giảng dạy “ tích cực ” ( Không cần số lượng bài làm mà cần thiết dạy học sinh phương pháp làm bài ) nhất là trong tình trạng học sinh của chúng ta hổng kiến thức khá nhiều. Thí dụ: Tiết luyện tập Rút gọn phân số trong sách Toán 6-tập 2 Bài tập 16: (trang 15) Ngoài việc rèn luyện cách rút gọn phân số giáo viên cần thấy được ý đồ của tác giả còn giúp học sinh thấy được cách trình bày bài toán giải như thế nào,thế nào là phân số tối giản,cấu tạo của răng người….

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Công việc tiếp theo thứ ba: trong tình trạng hiện nay một công việc không thể thiếu là giáo viên cần nghiên cứu sách tham khảo, sách giáo viên thật kỹ sau đó mới tập trung xây dựng nội dung tiết ôn tập và phương pháp luyện tập. Thực tế một số giáo viên trong tổ vẫn chưa nghiên cứu kỹ sách giáo viên khi chuần bị cho tiết luyện tập, kể cả tiết lý thuyết, sách giáo viên chỉ được giáo viên xem phần mục tiêu tiết dạy mà không xem phần hướng dẫn cách dạy mặc dù các hướng dẫn chỉ mang tính tổng quát nhưng nếu nghiên cứu kỹ chúng ta vẫn rút ra những phương pháp phù hợp cho tình hình học sinh của mỗi lớp mà không sai lạc quá nhiều về phương pháp. Kính thưa quý thầy cô: phát huy tính tích cực của học sinh thông qua hàng loạt tác động của giáo viên để đổi mới phương pháp giảng dạy chính là bản chất của phương pháp giảng dạy mới. Trong giai đoạn hiện nay hệ thống câu hỏi của giáo viên trong tiết học có vai trò rất quan trọng . Trong tiết luyện tập hệ thống câu hỏi hợp lý khoa học sẽ kích thích được tâm lý muốn khám phá, giải quyết được bài toán của học sinh, vì theo nhà giáo dục học Polya.G thì người giáo viên tốt là người biết đề ra cho học sinh đúng lúc, kịp thời những câu hỏi gợi sâu sắc và đúng trình độ. Vì vậy chuẩn bị trước hệ thông câu hỏi hợp lý sẽ giúp giáo viên tự tin hơn trong việc triển khai phương pháp giảng dạy của mình. Tuy nhiên cần tránh xu hướng giản đơn hay cực đoan. Có thầy cô thay cho việc “ đọc chép” bằng việc hỏi quá nhiều cái gì cũng hỏi vì nghĩ rằng càng hỏi nhiều thì càng đổi mới trong khi đó phần lớn các câu hỏi lại không tạo được “ tình huống có vấn đề” đối với học sinh, từ đó làm triệt tiêu khả năng tư duy, sáng tạo của học sinh. Tóm lại hệ thống câu hỏi là rất quan trọng trong tiết luyện tập tuy nhiên giáo viên cần nghiêm túc trong việc xây dựng hệ thống câu hỏi. Về phương pháp cho từng tiết luyện tập cũng không kém phần quan trọng việc chọn lựa phương pháp giảng dạy cho từng nội dung luyện tập, từng đối tượng học sinh trong các tiết luyện tập sẽ giúp tiết học sinh động hơn, học sinh tích cực hoạt động hơn. Các phương pháp giảng dạy thường dùng hiện nay cho tiết luyện tập là : đàm thoại gợi mở, dạy học bằng tình huống có vấn đề, vấn đáp tìm tòi, dạy học bằng hợp tác nhóm nhỏ… Chúng ta cần biết phối hợp linh hoạt các phương pháp này, tránh đơn điệu và cứng nhắc trong phương pháp. Vấn đề cuối cùng trong công việc chuẩn bị cho tiết luyện tập là giáo viên cần lựa chọn và sắp xếp hệ thống bài tập mà học sinh sẽ thực hiện trong tiết học. Một vấn đề thường thấy trong các tiết luyện tập của chúng ta là giáo viên sẳn sàng lao vào việc giải hết các bài tập trong phần luyện tập theo thứ tự của sách giáo khoa với những lý do có thể là: giáo viên quá tham vọng về việc giải nhiều bài tập đối với học sinh cũng có thể là giáo viên lo là sẽ bị đánh giá là không trình bày hết kiến thức của sách giáo khoa khi bị đánh giá tiết dạy hoặc kiểm tra tay nghề…Từ đó tiết luyện tập thực sự đã trở thành tiết giải bài tập thuần túy: vào tiết là giải hết bài tập nầy đến bài tập khác. Tiết học trở nên chai cứng học sinh trở nên sợ tiết luyện tập. Vì vậy việc chọn lựa bài tập nào để thầy “ luyện” và trò “tập” là rất quan trọng. Cần sắp xếp các nhóm bài tập theo mục đích luyện tập của giáo viên . Có thể chia các nhóm bài tập như sau Nhóm bài tập mà cần giáo viên làm mẫu để học sinh bắt chước ( Cần chỉ rõ cho học sinh chương trình hành động: bước một làm gì, bước hai làm gì …) Học sinh tái hiện công việc vừa thực hiện qua các bài tập tương tự. Nhóm bài tập mà giáo viên chỉ là người hướng dẫn, gợi ý cho học sinh ( hoạt động cá nhân hoặc trao đổi nhóm nhỏ) tự tìm ra hướng giải quyết bài toán. Nhóm bài tập học sinh tự lực làm bài trên cơ sở các bài tập đã thực hiện. Tùy vào tình hình thực tế của các lớp học mà giáo viên cần có những nhóm bài tập thích hợp không cần phải giải quyết tất cả các bài tập như nói ở trên. Thí dụ: Tiết luyện tập Rút gọn phân số ( tiết 73 – Toán 6 ) Có thể chia các bài tập thành các nhóm sau Nhóm bài tập học sinh tự lực làm bài : Bài tập 15, bài tập 18, bài tập 19.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Nhóm bài tập mà giáo viên chỉ là người hướng dẫn, gợi ý cho học sinh: Bài tập 16; bài tập 17. Bài tập 16 : Giáo viên cần gợi ý cho học sinh : -Bài toán hỏi điều gì? - Để tính mỗi loại răng chiếm bao nhiêu phần ta làm như thế nào? Bài tập 1 : Giáo viên cần gợi ý cho học sinh : -Để rút gọn được các phân số đó trước hết ta cần làm gì? - Tử và mẫu đã có các thừa số giống nhau chưa? Nhóm bài tập mà cần giáo viên làm mẫu để học sinh bắt chước: bài tập 20 Giáo viên cần hướng dẫn từng bước thực hiện trên cơ sở các câu hỏi gợi mở - Để tìm được các cặp phân số bằng nhau công việc đầu tiên ta phải làm gì ? - Hãy rút gọn các phân số về phân số tối giản ? - Vậy trong các phân số đó có cặp phân số nào bằng nhau ? + Đồ dùng dạy học: tranh ảnh , hệ thống sơ đồ , biểu mẫu … Một số giáo viên chúng ta có quan niệm về đồ dùng dạy học trong tiết luyện tập như sau : Cần gì đồ dùng dạy học cho tiết luyện tập : Môn toán chỉ cần cây thước và compa, ê ke, thước đo góc là đủ rồi, các môn học khác cũng vậy. Quan niệm trên chỉ đúng khi chúng ta vận dụng phương pháp giảng dạy cũ. Còn để phát huy tính tích cực hoạt động của học sinh trong tiết luyện tập thì một sơ đồ một hình vẽ tốt được chuẩn bị sẽ giúp học sinh nắm bắt vấn đề tốt hơn tự tin hơn trong việc giải quyết các bài tập. + Chuẩn bị của học sinh * Kiến thức Một nguyên nhân quan trọng có thể nói là khá cơ bản khiến học sinh không thể tích cực học tập trong tiết luyện tập ở các môn học của chúng ta là các em hổng kiến thức khá lớn mà như nói ở trên các môn học khoa học tự nhiên lại đòi hỏi tính liên tục và kế thừa rất cao cho nên việc học sinh chuẩn bị kiến thức cho tiết luyện tập là rất quan trọng. - Về học sinh cần tự chuẩn bị: cần học kỹ kiến thức trước của tiết luyện tập (Các kiến thức này giáo viên cần giao cho học sinh về chuẩn bị trong phần hướng dẫn học tại nhà của tiết học trước tiết luyện tập vì vậy khi sắp xếp tiết dạy giáo viên Toán cần chú ý không sử dụng tiết đôi để dạy một phân môn nhằm tránh tình trạng vừa học xong tiết lý thuyết thì tiết tiếp theo trong ngày liền có tiết luyện tập). Thí dụ: Luyện tập “Rút gọn phân số – Toán 6” Học sinh cần chuẩn bị : -Quy tắc rút gọn phân số . - Thế nào là một phân số tối giản - Ôn tập lại cách tìm ƯCLN * Đồ dùng học tập: trong giai đoạn hiện nay khó có thể yêu cầu các tiết học đều có đồ dùng học tập một cách hoàn hảo tuy nhiên học sinh cần có đồ dùng học tập một cách tối thiểu : thước; viết; compa; ê ke, máy tính bỏ túi và giấy nháp trong tiết luyện tập. * Bài tập cho tiết luyện tập Như chúng ta đã nói ở trên tiết luyện tập không chỉ là tiết giải các bài tập đã cho học sinh làm ở nhà hay sẽ làm ở trên lớp mà cần phải xác định rõ: Thầy cần “luyện” cái gì? Trò phải “ tập” cái gì ? Vì vậy bài tập cho học sinh là rất quan trọng. Hiện nay trong sách giáo khoa đã thể hiện rất rõ vấn đề này: Bài tập và luyện tập. Theo tôi bài tập trong tiết lý thuyết cần được giáo viên chọn lựa kỹ để phục vụ cho việc củng cố kiến thức. Chỉ chọn lựa các bài đặc trưng mang tính khái quát kiến thức cao , không cần thực hiện tất cả các bài tập trong phần này và cần chừa lại những bài tập để học sinh làm và “ tiêu hóa” kiến thức mà không cần thiết phải dặn học sinh về làm bài tập phần luyện tập. Chúng ta cần chú ý trong tiết luyện tập, phần nào đó giáo viên được.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> “tự do” trong việc lựa chọn nội dung dạy học so với tiết học lý thuyết sao cho đạt được mục đích yêu cầu đề ra. Vì vậy cần lựa chọn bài tập, nhóm bài tập sao cho phù hợp với trình độ học sinh của từng lớp, từng đối tượng học sinh là rất quan trọng đòi hỏi mỗi người giáo viên có đầu tư nghiêm túc cho công việc này. + Tổ chức dạy tiết luyện tập * Các phương án cho tiết luyện tập tích cực: Đây là vấn đề mà chúng ta cần quan tâm nhất . Xin nêu ra một số phương án để chúng ta xem xét và thống nhất thực hiện trong giảng dạy: Phương án thứ nhất : Bước 1 : Giáo viên thông qua việc kiểm tra bài cũ để nhắc lại một cách có hệ thống các nội dung lý thuyết đã học, cần chú ý đến phương pháp của các dạng bài tập. Sau đó giáo viên có thể mở rộng phần lý thuyết ở những mức độ phổ thông cần thiết. Bước 2: Cho học sinh trình bày các bài tập làm ở nhà mà giáo viên qui định, nhằm kiểm tra sự vận dụng lý thuyết trong việc giải các bài tập của học sinh. Cho học sinh nhận xét ưu khuyết điểm trong lời giải, đánh giá đúng sai hoặc đưa ra cách giải khác hơn ( Cần chú ý trình độ học sinh trong hoạt động này). Giáo viên cần chú ý kiểm tra những vấn đề sau: tính toán, diễn đạt bằng ngôn ngữ, ký hiệu, cách trình bày lời giải của học sinh. Giáo viên cần chốt lại vấn đề theo các nội dung sau - Phân tích các sai lầm và nguyên nhân dẫn đến sai lầm đó. - Khẳng định những chổ làm đúng, làm tốt của học sinh. - Đưa ra các cách giải khác ngắn gọn hơn hay hơn hoặc vận dụng lý thuyết linh hoạt hơn. Bước 3 : Giáo viên cho học sinh làm một số bài tập mới (có trong hệ thống bài tập mà học sinh chưa làm hoặc do giáo viên biên soạn theo mục tiêu đề ra của tiết học ) của các tiết luyện tập nhằm mục đích: - Kiểm tra ngay sự hiểu biết của học sinh phần lý thuyết mà giáo viên mở rộng ngay đầu tiết học ( nếu có ). - Khắc sâu hoàn thiện lý thuyết qua các bài tập có tính chất phản ví dụ ( đòi hỏi giáo viên cần biên soạn đầu tư rất kỹ ) Phương án thứ hai : Bước 1 : Cho học sinh trình bày lời giải các bài tập cũ đã cho học sinh làm ở nhà nhằm kiểm tra: -Học sinh hiểu lý thuyết đến đâu - Kỹ năng sử dụng lý thuyết trong việc giải bài tập -Học sinh mắc những sai phạm gì -Cách học sinh trình bày lời giải bằng ngôn ngữ , bằng ký hiệu có chính xác chưa Bước 2: Giáo viên chốt lại những vấn đề có tính chất trọng tâm -Những vấn đề chủ yếu về lý thuyết mà học sinh chưa vận dụng được khi giải bài tập -Chỉ ra những sai sót của học sinh thường mắc phải mà giáo viên tích lũy được qua quá trình giảng dạy Bước 3 : Giống như phương án 1 Giáo viên cho học sinh làm một số bài tập mới nhằm đạt được yêu cầu - Hoàn thiện lý thuyết , khắc phục sai lầm của học sinh thường mắc phải. - Rèn luyện một số thuật oán cơ bản mà học sinh cần ghi nhớ trong quá trình học tập - Rèn luyện phương pháp phân tích bài toán , tìm hướng giải quyết bài toán. Tóm lại cả hai phương án dạy tiết luyện tập trên đều có mặt mạnh và mặt yếu khác nhau giáo viên có thể tùy vào trường hợp cụ thể của tiết dạy mà vận dụng một cách linh hoạt tuy nhiên phải có 3 phần chủ yếu:.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> - Hoàn thiện về mặt lý thuyết - Rèn luyện kỹ năng thực hành ( giáo viên không thể làm thay cho học sinh ) -Phát huy tích tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. * Vai trò và công việc của giáo viên trong tiết luyện tập: Một sai lầm thường thấy trong tiết luyện tập của giáo viên là với trình độ hiện tại của học sinh trường mình, để không mất thời gian tránh việc cháy giáo án đa số giáo viên thường làm thay tất cả các công việc của học sinh. Nên nhớ rằng tiết luyện tập thì giáo viên cần “luyện” phương pháp giải các bài tập cho học sinh và học sinh phải “ tập” vận dụng các phương pháp vừa “ luyện” để giải các bài tập của giáo viên đề ra. Vì vậy vai trò của giáo viên phải là chủ đạo điều phối các hoạt động học tập của học sinh. Công việc của giáo viên là phải hướng dẫn học sinh tìm ra con đường giải quyết các bài tập trên cơ sở giải quyết những vấn đề cần phải giải quyết và học sinh chính là người giải quyết những vấn đề đó chứ không phải là giáo viên. Trong tiết luyện tập công việc chính của giáo viên là hướng dẫn học sinh vận dụng các kiến thức đã học, các phương pháp giải để giải các bài tập vì vậy chúng ta cần nắm vững các phương pháp dạy học sinh giải bài tập: giải bài tập đơn giản; giải bài tập bằng angorit…và quan trọng là hướng dẫn học sinh tìm ra phương pháp giải . * Công việc của học sinh trong tiết luyện tập: - Cá nhân Trong tiết luyện tập theo tôi vai trò cá nhân của học sinh cần được giáo viên đặt lên hàng đầu: chính các em là người vận dụng kiến thức, phương pháp giải để giải các bài tập đặt ra chứ không ai làm thay cho các em. Các công việc của học sinh trong tiết học này là + Chuẩn bị kiến thức cho tiết luyện tập: có thể là kiến thức của tiết lý thuyết trước hoặc các kiến thức có liên quan. + Thực hiện các bài tập – Khắc sâu các kiến thức vận dụng, các phương pháp giải cơ bản cho từng loại bài tập. + Trao đổi và cùng làm việc với các học sinh khác trong hoạt động nhóm nhỏ. - Nhóm Phần lớn các hoạt động học tập theo nhóm nhỏ đều được giáo viên tập trung cho tiết dạy kiến thức mới, trong tiết luyện tập rất ít giáo viên thực hiện vì một lý do rất tế nhị: sợ cháy giáo án. Trong khi đó hợp tác để cùng giải quyết một vấn đề được coi như là phương án tiên tiến trong học tập cũng như trong lao động hiện đại cần được ưu tiên phát triển. Tuy vậy chúng ta cần nghiên cứu thật kỹ khi nào thì chúng ta sử dụng nhóm trong việc luyện tập: các bài tập tổng hợp đòi hỏi nhiều thành viên làm cùng lúc trên nhiều khía cạnh, các bài tập có thể có nhiều cách thực hiện … Cần tránh xu hướng: phải có hoạt động nhóm bằng bất cứ giá nào. Các công việc của học sinh trong hoạt động nhóm trong tiết luyện tập : + Thu thập thông tin: Yêu cầu của bài tập; Các dữ kiện đã có hoặc cần tìm. + Phân công công việc trong nhóm + Phối hợp cá nhân trong nhóm + Báo kết quả , so sánh rút ra kinh nghiệm * Bài tập xây dựng kiến thức mới trong tiết luyện tập Trong một số tiết luyện tập hiện nay vì lý do sư phạm và lý do chương trình một số kiến thức mới và cơ bản được trình bày dưới dạng bài tập . Nếu không nghiên cứu kỹ và thực hiện tốt thì các em sẽ gặp rất nhiều khó khăn về sau. Vì vậy khi gặp các dạng bài tập này giáo viên cần thực hiện các công việc sau : - Phân tích thật kỹ các dữ kiện - Các bước giải bài tập phải thực hiện hoàn chỉnh, tránh đơn giản hóa - Khẳng định tính đúng đắn của kiến thức và cách vận dụng kiến thức đó ..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Thí dụ: Tiết 7 hình học 9 tuần 4 : Tỉ số lượng giác của góc nhọn Bài tập 14: sử dụng định nghĩa của tỉ số lượng giác của một góc nhọn để chứng minh : Với góc nhọn  tùy ý , ta có sin  cos  tg  cotg  2 2 cos  sin  a) b) c) tg .cotg 1 d) cos   sin  1 - Phân tích kỹ các định nghĩa của các dữ kiện sin  ; cos  ; tg  ; cotg  - Thực hiện hướng dẫn giải - Khẳng định với học sinh được phép sử dụng các kết quả nầy trong giả toán. + Các phương án xử lý * Đối với đối tượng học sinh khá giỏi chăm ngoan - Cần xây dựng các em thành hạt nhân trong quá trình tổ chức các hoạt động học tập luyện tập nhất là giúp các em trở thành các “ đầu máy kéo” các đối tượng học sinh còn lại khác tích cực hoạt động học tập . Tránh biến các em thành các “cỗ máy giải bài tập” trong các tiết luyện tập. - Mạnh dạn cho các em giải các bài tập đòi hỏi có tư duy cao. Bên cạnh đó cũng cần thiết cho các em thực hiện các bài tập cơ bản để tránh hiện tượng các em có thể làm được tất cả các bài tập ngoại trừ bài tập cơ bản và đơn giản nhất. * Đối với học sinh thụ động - Luôn tác động đến các em, lôi cuốn các em vào hoạt động luyện tập, bắt đầu từ các hoạt động nhóm nhỏ. - Giao công việc trực tiếp cho các em thực hiện. - Động viên khen ngợi nếu các em hoàn thành nhưng tránh phê bình nếu các em chưa hoàn thành hoặc thực hiện sai yêu cầu. * Đối với học sinh lười học không chịu làm bài tập Đây là đối tượng giáo viên chúng ta rất ngán ngại các em phần lớn đều hổng kiến thức rất nặng lại lười học. Việc vận dụng được kiến thức để làm các bài tập trong chương trình hầu như là không tưởng. Vì vậy theo tôi cần có một số biện pháp sau đây để lôi cuốn các em vào hoạt động của tiết luyện tập : - Trước hết giáo viên cần giao cho các em các bước giải bài tập có tính chất cơ bản, đơn giản nhất (nhằm tạo cho các em có niềm tin là minh có thể góp phần giải bài tập được ). - Thứ hai là khắc sâu ngay kiến thức các em vừa thực hiện, nếu các em thực hiện tốt tốt thì chuyển đến kiến thức có liên quan . - Thứ ba là luôn “ tạo việc làm vừa sức ” vì đối các em này thì: “ nhàn cư vi bất thiện” Một số lưu ý : trong tiết luyện tập các bài tập được nhắc đi nhắc lại với tốc độ ngày càng nhanh hơn và áp lực lên học sinh cũng mạnh hơn. Tuy nhiên không nên tạo áp lực quá cao mà chỉ vừa đủ để khuyến khích học sinh làm bài chịu khó hơn. Thời gian cho luyện tập cũng không nên kéo dài dễ gây nên sự nhạt nhẽo nhàm chán . Cần thiết kế các bài tập có sự phân hóa để khuyến khích mọi học sinh đều tham giá luyện tập phù hợp với năng lực của mình. Có thể tổ chức các hoạt động luyện tập qua nhiều hoạt động khác nhau, kể cả tổ chức các trò chơi học tập nhằm cho học sinh hào hứng học tập hơn, đồng thời qua các hoạt động đó các kĩ năng học sinh cũng được rèn luyện. ( Và điều này cũng là điểm yếu trong thực hiện giảng dạy của chúng ta ). + Năm lời khuyên khi dạy tiết luyện tập * Đừng biến tiết luyện thành tiết chữa bài tập. Tiết luyện tập phải là tiết dạy cách suy nghĩ để tìm cách giải bài tập. * Đừng đưa quá nhiều bài tập trong một tiết luyện tập. Nên chọn một số lượng bài tập vừa đủ để có điều kiện để khác sâu các kiến thức được vận dụng và phát triển các năng lực tư duy cần thiết trong việc giải bài tập. * Nên sắp xếp các bài tập thành một chùm bài có liên quan đến nhau..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> * Trong tiết luyện tập có những bài được giải chi tiết và có những bài được giải vắn tắt. * Hãy để cho học sinh có thời gian làm quen với bài toán, cùng với học sinh nghiên cứu tìm tòi lời giải bài toán và để cho học sinh được hưởng niềm vui khi tự mình tìm ra chìa khóa của lời giải. III .KẾT LUẬN Kính thưa quý thầy cô Tiết luyện tập – ôn tập có vai trò rất quan trọng trong chương trình giảng dạy bậc trung học cơ sở nói chung và chương trình giảng dạy môn Toán nói riêng. Nếu tiết lý thuyết cung cấp cho học sinh những kiến thức ban đầu, thì tiết luyện tập có tác dụng hoàn thiện và khắc sâu kiến thức đó đồng thời giúp học sinh có kỹ năng trong thực hành giải bài tập. Tuy nhiên để thực hiện tốt một tiết dạy luyện tập cũng khá phức tạp đòi hỏi nỗ lực mỗi giáo viên trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy đó là người dạy phải trang bị cho mình một hệ kiến thức vững vàng, có kỹ năng tổng hợp cô động hệ thống kiến thức từ đó tìm cho mình phương pháp giảng dạy phù hợp nhất, đầy đủ nội dung, phù hợp với trình độ của nhiều đối tượng học sinh, đặc biệt với đối tượng học sinh hỏng kiến thức . Trên đây chỉ là chúng ta nhắc lại, tìm hiểu lại những gì cơ bản nhất trong tiết dạy luyện tập, những định hướng chung cho hoạt động giảng dạy loại tiết này của riêng cá nhân tôi. Tùy vào từng hoàn cảnh, điều kiện nhất định của từng môn học thì giáo viên phải linh hoạt sử dụng những vấn đề đã trình bày. Đi sâu vào những phần chi tiết các tham luận sẽ làm sáng tỏ hơn những vấn đề đã đặt ra trong báo cáo này Sơn Tây,ngày 23 tháng 2 năm 2017 Người viết Gv: Dương Ngọc Tuấn.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>