SKKN một số biện pháp dạy kỹ năng nghe trong môn tiếng anh cho học sinh lớp 5

MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY KỸ NĂNG NGHE TRONG
MÔN TIẾNG ANH CHO HỌC SINH LỚP 5
1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Xã hội ngày càng phát triển, xu hướng hội nhập quốc tế trên nhiều lĩnh
vực ngày càng mạnh, ngơn ngữ Tiếng Anh đóng vai trị vị trí hết sức quan trọng.
Tiếng Anh là công cụ giao tiếp, là chìa khố dẫn đến kho tàng tri thức của nhân
loại. Mặt khác việc ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin đã làm cho việc học
Tiếng Anh trở thành cấp bách và khơng thể thiếu. Vì vậy việc học Tiếng Anh của
học sinh tiểu học được học sinh, phụ huynh, giáo viên ngành giáo dục và cả nước
đặc biệt quan tâm. Tiếng Anh trở thành một trong các môn học chính trong chương
trình học của học sinh.
Việc học và sử dụng Tiếng Anh địi hỏi cả một q trình luyện tập cần cù
sáng tạo của cả người học lẫn người dạy. Đặc biệt trong tình hình cải cách giáo dục
như hiện nay, dạy Tiếng Anh theo quan điểm giao tiếp được nhiều người ủng hộ.
Theo phương pháp này học sinh có nhiều cơ hội để giao tiếp với bạn bè, với giáo
viên để rèn luyện ngôn ngữ, chủ động tích cực tham gia vào các tình huống thực tế:
Học đi đôi với thực hành.
Việc học và dạy ngoại ngữ theo phương pháp mới giúp học sinh có nhiều
điều kiện thuận lợi tiếp xúc với ngôn ngữ Tiếng Anh. Học sinh có dịp giao tiếp với
mọi người bằng Tiếng Anh. Nét đổi mới nổi bật của nội dung chương trình này là
tạo cơ hội tối đa cho học sinh luyện tập 4 kỹ năng nghe, nói, đọc và viết trên những
chủ đề và tình huống hay nội dung giao tiếp có liên quan đến mơi trường sống
trong và ngồi nước. Tuy nhiên trong thực tiễn rèn các kỹ năng Tiếng Anh cho học
sinh, giáo viên phải đương đầu với không ít khó khăn, đặc biệt là dạy kỹ năng
nghe. Kỹ năng nghe là một trong những kỹ năng được chú trọng phát triển trong
các phương pháp dạy ngoại ngữ mới. Kỹ năng nghe có tầm quan trọng vì học sinh
khơng thể giao tiếp bằng lời nói nếu khơng hiểu được những gì nghe được.

1

Qua thực tế ở trường tôi đang giảng dạy, khi bắt đầu học mơn Tiếng Anh thì
phần lớn học sinh rất thích học, nhưng dần dần học sinh lại chán học. Hầu hết các
em rất yếu về kỹ năng nghe. Thật khó để các em nghe hiểu nội dung một bài văn
hay đoạn hội thoại. Sau mỗi tiết dạy nghe, giáo viên rất khó khăn trong việc kiểm
tra lại thơng tin mà các em đã nghe.
Trước tình hình đó, là một giáo viên dạy Tiếng Anh khối 5, đối tượng đã
được tiếp xúc với ngôn ngữ Tiếng Anh khá nhiều năm. Bản thân tôi trăn trở thật
nhiều làm sao để học sinh có thể nắm vững, nghe hiểu lấy thơng tin và vận dụng
thành thục thơng tin. Trong q trình vừa dạy vừa tìm hiểu, quan sát học sinh, tơi
phát hiện việc rèn luyện kĩ năng nghe của học sinh có rất nhiều vấn đề. Phần lớn
học sinh chưa biết cách học nghe, học sinh thường thấy luyện nghe là khó nhất.
Trong lớp học, học sinh thường nói rằng dù trong bài nghe có rất nhiều từ đã biết
nhưng nghe khơng ra. Để luyện nghe có hiệu quả học sinh phải được rèn luyện và
thực hành nghe nhiều để làm quen với dạng nói của ngơn ngữ. Càng nghe nhiều thì
người học càng có kinh nghiệm nhận ra âm vần, hiểu được ý nghĩa của thông tin
thể hiện qua cách phát âm, trọng âm của từ và ngữ điệu câu.
Làm thế nào để giúp học sinh có thể vận dụng được vốn từ vựng và cấu trúc
ngữ pháp của mình để nghe hiểu hiệu quả? Do vậy trong quá trình dạy học, tơi tự
tìm kiếm một số phương pháp tích cực, đơn giản, dễ hiểu thiết thực đảm bảo tính
khoa học, nhằm phát triển khả năng tư duy, sự suy đốn và tính sáng tạo của học
sinh. Đặc biệt là học sinh lớp 5, đối tượng cuối cấp, khi các em đã được tiếp xúc
với ngôn ngữ Tiếng Anh qua nhiều năm, số lượng từ vựng, ngữ âm, cấu trúc, ngữ
pháp các em được học nhiều hơn đồng nghĩa với việc các yêu cầu trong kỹ năng
nghe cũng khó hơn. Tơi đã tìm tịi nghiên cứu các tài liệu và chương trình Tiếng
Anh tiểu học, kết hợp dự giờ các đồng nghiệp, thực nghiệm, kiểm tra đối chiếu các
kết quả học tập của học sinh, rút ra được phương pháp dạy tốt nhất cho các em.
Với kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm của bản thân, tôi mạnh dạn đi sâu vào
nghiên cứu vấn đề "Một số biện pháp dạy kỹ năng nghe trong môn Tiếng Anh
cho học sinh lớp 5” để cùng chia sẻ với các đồng nghiệp.

2


1.2. Điểm mới của đề tài:
Sáng kiến " Một số biện pháp dạy kỹ năng nghe trong môn Tiếng Anh cho
học sinh lớp 5” ghi lại những phương pháp mình đã làm để suy ngẫm, để chọn lọc
và đúc kết thành kinh nghiệm của bản thân. Được chia sẻ với đồng nghiệp những
việc đã làm và đã thành công trong việc dạy học Tiếng Anh. Từ đó tơi phát huy
những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục những thiếu sót cho hoàn thiện hơn. Rèn
luyện tinh thần năng động, giữ lửa lòng say mê, sáng tạo; cố gắng học tập, tự cải
tạo mình để theo kịp sự tiến bộ của thời đại.
Qua đó góp phần nâng cao chất lượng dạy kĩ năng nghe cho học sinh tiểu
học nói riêng và mơn Tiếng Anh nói chung.
1.3. Phạm vi áp dụng của đề tài:
Đề tài " Một số biện pháp dạy kỹ năng nghe trong mơn Tiếng Anh cho học
sinh lớp 5” có thể áp dụng dạy kĩ năng nghe cho tất cả các học sinh lớp 5 trong
các trường tiểu học, giáo viên cũng có thể áp dụng vào các giờ sinh hoạt câu lạc bộ
Tiếng Anh, vừa bổ ích vừa làm cho học sinh thích thú hơn.

3


2. PHẦN NỘI DUNG
2.1 Thực trạng:
a) Thuận lợi :
Hiện nay việc dạy và học tiếng Anh ở bậc Tiểu học đang thu hút được rất
nhiều sự quan tâm của đông đảo các tầng lớp nhân dân trong xã hội; các trường
tiểu học, các bậc phu huynh cũng như các nhà quản lý và hoạch định chiến lược
giáo dục của đất nước. Nhận thức được tầm quan trọng của môn Tiếng Anh nên

việc dạy và học Tiếng Anh trong hệ thống giáo dục tiểu học đã được đầu tư về
nhiều mặt như chương trình dạy học, đội ngũ giáo viên vững chuyên môn, trang
thiết bị dạy học hiện đại,.... Dạy và học Tiếng Anh thì chúng ta tập trung vào 4 kĩ
năng chủ yếu đó là : Nói- Nghe- Đọc- Viết. Ở trường tôi hiện nay đang chú trọng
đến việc phát triển hai kĩ năng cho học sinh đó là kĩ năng nghe và nói, nên chúng
tơi có những thuận lợi rất đáng kể trong việc dạy nghe cho học sinh, đặc biệt là học
sinh lớp 5:
- Nhiều em rất thích thú trong việc học kĩ năng nghe, các em biết cách nắm được
các kĩ thuật nghe, biết chọn lọc những thơng tin chính tìm ra từ khóa. Có những
em biết tìm tịi khám phá những địa chỉ học nghe trên mạng rất hay, nên khi học
trên lớp kĩ năng nghe của các em rất tiến bộ.
- Hiện nay các giáo viên Tiếng Anh như chúng tôi rất được nhà trường, Phịng giáo
dục cũng như các cấp quan tâm, ln tạo điều kiện cho chúng tôi học hỏi nâng cao
kiến thức của mình. Các hội thi OTE hàng năm khơng những là cơ hội cho học
sinh nâng cao kiến thức mà đó cũng là cơ hội cho giáo viên Tiếng Anh chúng tơi
được ơn lại, nâng cao kiến thức của mình.
- Nhà trường cũng thêm các trang thiết bị hỗ trợ cho việc dạy nghe như băng đĩa,
màn hình Tivi và phịng học Tiếng Anh riêng. Ln tạo điều kiện cho chúng tôi
trong những đợt tập huấn, sinh hoạt chuyên môn do Phòng và Sở giáo dục tổ chức.
- Nhiều phụ huynh cũng đã nhận thức được môn Tiếng Anh là một trong những
mơn học chính nên ln nhắc nhở, tạo điều kiện tốt nhất cho con em mình học tốt
mơn Tiếng Anh có thể.

4


b) Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi kể trên chúng tơi cũng gặp khơng ít những khó khăn
khi giảng dạy mơn Tiếng Anh nói chung và dạy kĩ năng nghe nói riêng:
- Về phía học sinh: Nhiều em học sinh chưa nhận thức được tầm quan trọng của

môn học Tiếng Anh, các em cảm thấy bế tắc trong việc học nghe và khơng có cảm
hứng để học. Bởi vì khi nghe các em khơng hiểu được nội dung chính, khơng biết
cách tìm từ khóa mà ngun nhân dẫn đến chính vì các em khơng nhớ từ vựng,
nghĩa của các từ. Nhiều em phụ thuộc hồn tồn vào bạn cùng nhóm hoặc mong
chờ kết quả của giáo viên. Các em chưa được giáo viên tạo cho thói quen nghe
hàng ngày một cách đều đặn , vì thời lượng học Tiếng Anh trong một tiết hay trong
một tuần cịn q ít.
- Về phía giáo viên: Một số giáo viên có kiến thức cịn hạn chế về năng lực chun
mơn, phương pháp dạy học, chưa nắm được các kĩ thuật và các bước dạy nghe theo
trình tự. Giáo viên chưa biết kết hợp các kĩ năng khác nhau để giúp tạo hứng thú
cho học sinh trong một tiết học nghe. Ngồi ra thì việc phát âm chưa chính xác của
giáo viên ở những phần như trọng âm hay âm cuối chưa có làm các em quen dần
với phong cách như vậy nên đến khi nghe băng đĩa, hay ngôn ngữ của người bản
ngữ các em rất khó để nghe được.
- Về phía nhà trường: Việc đầu tư cơ sở vật chất tuy đã được cải thiện rất nhiều
nhưng việc tạo môi trường Tiếng Anh cho các em còn hạn chế. Chưa tổ chức được
cho các em và giáo viên có cơ hội gặp gỡ giao lưu với người nước ngồi để các em
có thể luyện kĩ năng nghe và kĩ năng nói nhiều hơn.
- Về phía phụ huynh: Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học Tiếng
Anh của con em mình. Chưa tạo điều kiện cho các em tham gia vào các câu lạc bộ
Tiếng Anh hay lớp học tăng cường Nghe- Nói do nhà trường tổ chức. Phụ huynh
chưa đầu tư cho các em máy tính hay kết nối Internet để các em có thể tham gia
học online trên các trang Web hay phần mềm Tiếng Anh cho học sinh tiểu học.
Như vậy môi trường tiếp xúc với Tiếng Anh của các em rất hạn chế.
Chính vì những lý do cơ bản trên mà việc dạy và học Tiếng Anh gặp khơng ít
những khó khăn.

5

Đây là kết quả trước khi tôi áp dụng sáng kiến này:
Khảo sát kỹ năng nghe học sinh lớp 5 đầu năm học 2018- 2019

Lớp
5A
5B
5C

Sĩ số

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

HS
34
34
33

SL
10
9
10

%
29,4
26,5
30,3

SL
20
21
18

%
58,9
61,8
54,5

SL
1
2
2

%
2,9
5,8
6,1

2.2. Một số biện pháp dạy kỹ năng nghe trong môn Tiếng Anh cho học
sinh lớp 5:
Vấn đề đặt ra là làm thế nào chúng ta khắc phục được những điểm yếu trên
để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học kĩ năng nghe, giúp học sinh tự tin hơn
trong giao tiếp, sử dụng Tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai, thành thạo trong
từng từ, câu.
2.2.1. Biện pháp thứ nhất: Phát triển kỹ năng nghe kết hợp với kỹ năng
nói cho học sinh:
- Tổ chức cho học sinh tham gia hội thoại hằng ngày, kỹ năng nghe chịu ảnh

hưởng bởi kỹ năng nói, nên giáo viên thường xuyên giúp các em học sinh trong lớp
luyện nói nhiều để bù vào kỹ năng nghe. Bởi vì khi luyện nói, học sinh sẽ nhớ
được các từ vựng, các câu mà các em thường xun tiếp xúc, chính vì thế học sinh
sẽ phát triển được kỹ năng nghe. Hơn thế nữa, trong khi nghe, nếu gặp những câu
dài, khó nghe thì yêu cầu mình chỉ cần dừng lại ở mức độ nghe hiểu và cảm nhận ý
nghĩa chính của câu nói, khơng cần phải nghe rõ tồn bộ các từ trong câu.
- Cần tập trung nghe rõ cách phát âm và ngữ điệu, hiểu trực tiếp bằng Tiếng
Anh thì càng tốt, nếu khó thì có thể liên hệ sang Tiếng Việt. Nên nhớ khi nghe cần
nhìn vào hình ảnh và liên tưởng ra hình ảnh của sự vật hay sự kiện trong đầu mình.
Hoặc tổ chức trị chơi nhằm giúp học sinh tập trung sự chú ý một cách cẩn thận
vào phần quan trọng trong khi nghe.
Ví dụ:
+ Cúi đầu xuống và nhắm mắt lại
6


+ Chú ý nghe một cách cẩn thận
+ Em đang nghe thấy gì?
-Trong quá trình nghe nếu gặp phải những từ hay câu nghe khơng rõ thì sau
khi nghe xong có thể Pause lại để ngẫm nghĩ lại câu nói. Nếu nghe mãi khơng
được thì có thể xem trong textscript rồi tập nghe lại. Nhớ "nghe bằng mắt" thì hiệu
quả hơn, nhanh hơn và đỡ chán hơn "nghe bằng tai".
- Củng cố tăng cường khả năng nghe và nói của học sinh thông qua sự việc
diễn ra hằng ngày. Giáo viên cần tận dụng mọi cơ hội cho học sinh luyện tập nghe
kết hợp với nói và làm theo sự hướng dẫn của giáo viên.
- Ví dụ: Khi dạy Unit 13: What do you do in your free time?. Trong sách Tiếng
Anh 5, tập 2- bộ GD-ĐT.
+ Giáo viên cho học sinh quan sát tranh trong sách giáo khoa trang 20, rồi thiết lập
ra tình huống của bài nghe "What do they do in their free time? ” . Lúc này giáo
viên yêu cầu học sinh luyện nói bằng cách nhìn tranh hỏi về hoạt động vào thời

gian rãnh rỗi của mỗi người.
+ What does she do in her free time? She goes shopping.
+ Does he go swimming in his free time ? Yes, he does.
Sau khi thực hành miêu tả hành động xong, thì giáo viên yêu cầu học sinh
đoán kết quả, rồi cho học sinh nghe đoạn văn hai lần. Sau khi nghe xong yêu cầu
học sinh so sánh kết quả nghe được theo nhóm đơi và gọi học sinh trả lời yêu cầu
của bài nghe. Giáo viên đưa ra đáp án và sữa lỗi sai của học sinh. Bởi vì các em
luyện tập về các hoạt động một cách cụ thể, thì các em sẽ nhớ về các từ vựng mà
các em sắp nghe trong đoạn hội thoại một cách dễ dàng .
Có thể nói rằng, kỹ năng nói đóng một vai trị quan trọng trong suốt q trình
luyện nghe. Càng luyện nói nhiều, thì càng phát triển kỹ năng nghe có hiệu quả.

2.2.2. Biện pháp thứ hai: Ứng dụng công nghệ thông tin vào việc dạy nghe
Tiếng Anh .

7


Hiện nay việc học Tiếng Anh trên các Website rất phổ biến. Các Website hỗ
trợ việc học và dạy môn tiếng Anh rất phong phú và đa dạng. Nguồn tài nguyên
công nghệ thông tin đang ngày một phong phú và rộng khắp, nguồn tài nguyên này
rất dễ khai thác và khai thác rất nhanh. Để dạy tốt môn nghe Tiếng Anh thì giáo
viên cần tận dụng tối đa nguồn tài ngun này. Từ thơng tin từ vựng, từ hình ảnh
sống động đến các phương pháp giảng dạy có rất nhiều trên Internet, giáo viên có
thể vào trang website:o là Website có nhiều bài hát tiếng
Anh và các phương pháp, tài liệu dạy tiếng Anh tiểu học rất phong phú đa dạng.
Giáo viên trong giờ dạy có thể sự dụng nguồn tư liệu này một cách dễ dàng làm
cho bài dạy sinh động lôi cuốn học sinh hơn. Đặc biệt là nên kết hợp các trang
Website này vào các giờ dạy tăng cường hoặc các câu lạc bộ Tiếng Anh.
Ngoài ra hiện nay chúng ta cịn có các trang Website hỗ trợ cho giáo viên

trong việc dạy nghe như là . Giáo viên nên kết hợp dạy
trang này cùng với bảng tương tác, điều này sẽ rất dễ cho các em luyện nghe trong
một tiết dạy. Các em có thể chọn đáp án trực tiếp ngay trên bảng tương tác , giáo
viên có thể check lại bằng phần mềm.
Ví dụ : Hình ảnh trên trang

Bên cạnh đó trên các trang của www.youtube.com có rất nhiều đĩa
dạy học Tiếng Anh bằng hình ảnh do người bản địa kết hợp với người Việt dạy rất
8


phong phú và phù hợp với lứa tuổi tiểu học. Bộ đĩa học Tiếng Anh bằng hình ảnh:+
Fun with English+ Go’s go+ ABC English for children+ Các bộ phim hoạt hình,
các trị chơi hoạt hình bằng tiếng Anh…Các loại băng đĩa này khi áp dụng vào việc
giảng dạy học sinh học nghe Tiếng Anh rất bổ ích. Sử dụng nguồn tài nguyên công
nghệ thông tin này không những giúp các em học tốt mơn nghe Tiếng Anh mà cịn
giúp các em tiếp cận với sớm với công nghệ thông tin. Học sinh sẽ sớm biết cách
khai thác nguồn thông tin vô hạn này, khi tiếp cận thông tin không những giáo viên
thích thú trong giảng dạy mà học sinh cũng say sưa với việc học. Đặc biệt là các
em học sinh lớp 5, các em sẽ rất nhanh nhạy trong việc tìm trang học nghe Tiếng
Anh Online phù hợp với mình .
2.2.3.Biện pháp thứ ba: Sử dụng tốt linh hoạt các kỹ thuật trong một tiết
dạy kỹ năng nghe:
Việc rèn luyện kỹ năng nghe trong một tiết học nghe được thực hiện qua 3 giai
đoạn:
A. Pre- listening (Trước khi nghe):
Trước hết học sinh phải hiểu được yêu cầu của bài mình sắp nghe. Học sinh
phải xác định rằng khơng nhất thiết phải nghe hết các từ. Mục đích của các hoạt
động trong giai đoạn này là nhằm giúp học sinh tập trung sự chú ý vào chủ đề, đặc
biệt là đốn trước những thơng tin của chủ đề được nghe. Để khắc phục những khó

khăn khi nghe trong tiết học, giáo viên cần giới thiệu chủ đề, ngữ cảnh, tình huống
nội dung có liên quan đến bài nghe, khai thác xem học sinh đã biết và chưa biết gì
về nội dung sẽ nghe, gợi trí tị mị, tạo hứng thú cho các hoạt động của bài.
- Cho học sinh nghĩ, đoán trước những điều sắp nghe trong một ngữ cảnh
nhất định.
- Dạy từ vựng, tuy nhiên lưu ý là không giới thiệu hết từ mới, nên để học
sinh đoán nghĩa của từ trong ngữ cảnh.
- Khi tiến hành các hoạt động nghe, việc dùng trực quan tranh ảnh minh hoạ
kèm theo sẽ hỗ trợ rất tốt cho việc làm rõ ngữ cảnh gợi ý nội dung sắp nghe. Tranh
ảnh còn là phương tiện để kiểm tra mức độ nghe hiểu của học sinh. Nghe xác định
tranh có liên quan và sắp xếp theo thứ tự.

9


- Cho học sinh xem tranh hay câu hỏi trong bài tập để đốn ra chủ đề, thơng
tin cần thiết nghe.
Một số thủ thuật dạy trong giai đoạn này:
- True / False statements prediction (dự đoán câu đúng hay sai).
- Open – prediction (dự đốn có gợi ý).
- Ordering (sắp xếp các gợi ý theo thứ tự).
- Pre- question (cho sẵn các câu hỏi).
Việc lựa chọn hoạt động nào để thực hiện trong giai đoạn này còn tuỳ thuộc
vào một số yếu tố như thời gian tiến hành bài tập nghe, tài liệu có sẵn hay khơng
có sẵn, trình độ và sở thích của học sinh. Điều kiện giảng dạy của lớp cũng là một
trong những yếu tố đưa đến quyết định chọn lựa kỹ thuật nào. Ngoài ra mục đích
giảng dạy của bài nghe và mục tiêu thực hiện cũng là những yếu tố cơ bản để giáo
viên đưa ra các quyết định chọn lựa.
* Ví dụ: để dạy tiết nghe sách Tiếng Anh 5, Unit 9: What did you see at the zoo?
Lesson 1: Look, listen and repeat, tôi tiến hành dạy như sau:

Ở giai đoạn Pre- listening
- Pre- question (cho sẵn các câu hỏi).
Tôi sẽ hỏi học sinh các câu hỏi có liên quan đến chủ đề các em sắp nghe nhằm gây
sự tò mò cho các em .
1. Who are they ?
2. Where are they ?
3. What animals do you see ?
4. What do you think about tigers?
…………………………………….
Những câu hỏi như vậy sẽ dẫn dắt học sinh vào nội dung chúng sẽ nghe và gây nên
trí tò mò để các em sẽ tập trung vào nội dung câu chuyện.
B. While- listening (Trong khi nghe):
- Mục đích của các hoạt động trong giai đoạn này là nhằm giúp cho học sinh
thực hành kỹ năng nghe, tức là qua lời nói rút ra được thơng tin cần truyền đạt.
Học sinh cần tập trung vào việc nghe để hiểu thông tin .

10


- Giáo viên nên cho học sinh nghe 2 hoặc 3 lần và làm bài tập, nếu phần
trước cho học sinh đốn nội dung nghe thì ở phần này cho học sinh đối chiếu điều
đã nghe với điều đã đoán.
- Đối với bài nghe khó giáo viên có thể chia q trình nghe thành bài tập
nghe từ dễ đến khó.
- Đối với bài nghe dài có thể dễ hố bài nghe thành các dạng bài tập phù hợp
trình độ học sinh.
- Khi học sinh nghe xong, giáo viên nên kiểm tra lại việc nghe bằng cách
yêu cầu cả lớp trả lời câu hỏi (không nên bắt ép cá nhân học sinh trả lời).
+ Giáo viên cần đảm bảo rằng dù câu trả lời đúng hay sai cũng cần cho học sinh
kiểm tra lại bằng nghe lại.

+ Giáo viên liệt kê các câu trả lời lên bảng, bật nghe lại để chọn câu trả lời đúng.
+ Nếu tất cả các học sinh đều trả lời khơng đúng các câu hỏi thì giáo viên nên
khuyến khích học sinh nghe lại tồn bài.
- Một số hình thức thể hiện trong giai đoạn này:
+ Defining True- False (xác định câu đúng- sai).
+ Check the correct answer (kiểm tra câu trả lời đúng).
+ Matching (nối).
+ Filling in the grip / chart / gap (điền vào bảng biểu, chỗ trống,...).
+ Answering comprehension questions (trả lời các câu hỏi đọc hiểu).
+ Selecting (lựa chọn đáp án đúng).
+ Deliberate mistakes (xác định lỗi sai).
* Ví dụ: Để dạy bài nghe sách Tiếng Anh 5, Unit 3: Where did you go on
holiday? Lesson 1( 4. Listen and match), tôi cho học sinh nói về những nơi các
em đã đi trong kì nghỉ của các em xong, yêu cầu học sinh nhìn vào tranh đọc tên
nhân vật và những địa điểm đó và đốn xem ai đã đi đâu. Sau đó, cho các em
nghe 2 lần và kiểm tra lại việc đốn của mình, rồi cho nghe lần cuối để các em
kiểm tra lại kết quả của mình.
C. Post- listening (Sau khi nghe):
Mục đích của các hoạt động sau khi nghe nhằm:

11


- Kiểm tra xem học sinh có hiểu những thơng tin được nghe theo u cầu
hay khơng và có hồn thành được các hoạt động trong giai đoạn "While- listening”
hay khơng.
- Tìm ra ngun nhân làm cho học sinh khơng nghe được hoặc khơng hiểu
được một số phần nào đó trong bài tập nghe.
- Giúp học sinh có cơ hội đánh giá thái độ biểu cảm người thể hiện hội thoại
qua ngữ điệu giao tiếp.

- Dùng bài tập mở rộng theo chủ đề bài nghe dùng kỹ năng bổ trợ thêm để
luyện nghe.
+ Một số thủ thuật trong giai đoạn này:
- Cho đáp án và thông tin phản hồi.
- Cho học sinh nhắc hay nói lại một số điều/ câu đã nghe.
- Tổ chức cho học sinh nói về mình hay về bạn bằng cách dựa vào một vài
thông tin trong bài nghe.
- Cho học sinh nêu vài nhận xét về kết quả nghe của nhóm.
- Cho học sinh đóng vai thể hiện lại cuộc hội thoại đã nghe.
- Dùng bài tập mở rộng để học sinh có thêm thơng tin của bài nghe.
Tuỳ theo từng tiết cụ thể mà giáo viên có thể sử dụng một trong những hoạt
động trên.
Tuỳ theo đặc điểm của từng bài giáo viên có thể tiến hành thực hiện quy trình 3
bước luyện nghe hiểu cho học sinh, đặc biệt là bước thứ nhất sao cho có thể giúp
các em hình thành và phát triển hứng thú khả năng tập trung, biết sử dụng thơng tin
suy đốn điều sẽ nghe. Nhờ vậy học sinh sẽ chủ động và tự tin hơn khi nghe.
* Yêu cầu trong tiết dạy nghe cần:
+ Đảm bảo chất lượng mẫu nghe.
+ Bằng đài có chất lượng tốt.
+ Giáo viên đọc với tốc độ trung bình, phát âm chuẩn xác.
2.2.4.Biện pháp thứ tư: Kết hợp luyện nghe vào các nhóm kĩ thuật khác.
2.2.4.1. Nhóm kỹ thuật luyện tập cơ sở:

12


Đây là những thủ thuật có ý nghĩa tiền đề trong việc hình thành cho học sinh
khả năng nghe tiếng Anh. Giáo viên cần hướng dẫn các nguyên tắc của hoạt động
nghe:
- Cần hướng dẫn để học sinh biết thực tế nghe bao gồm những hoạt động gì?

- Nhiều học sinh khơng thể tập trung vì bị gây nhiễu bởi các hoạt động xung
quanh, học sinh phải tách mình ra khỏi các yếu tố gây nhiễu đó.
a) Giáo viên thử làm mẫu vai một người nghe tốt: các yếu tố cần thiết cho
một người nghe tốt là:
+ Nhìn thẳng vào người nói khi nghe trực tiếp.
+ Cố gắng giữ im lặng.
+ Tập trung nghe người nói.
+ Suy nghĩ về những gì người nói đang nói.
+ Nêu câu hỏi khi nghe chưa hiểu.
+ Coi trọng và biết đánh giá những gì người nói phải nói.
+ Vận dụng nguyên tắc để thực hành theo cặp (Ví dụ: thay nhau hỏi xem “ bạn
mình đã làm gì vào ngày nghỉ cuối tuần” và báo cáo kết quả cho các lớp nghe sau
khi trao đổi với bạn).
b) Luyện nề nếp tập trung chú ý khi nghe
Cho học sinh nghe từng câu hay đoạn, bài và giáo viên gọi cá nhân học sinh
lặp lại. Tập cho học sinh có ý thức và thói quen lắng nghe bạn. Một cách giúp học
sinh tập trung chú ý nghe bạn nói đó là giáo viên thường xuyên đặt ra những câu
hỏi yêu cầu học sinh phải sử dụng lại những thơng tin từ điều bạn mình đã nói để
trả lời. Mỗi tuần một lần cho học sinh chơi một trò chơi tập trung nghe:
Trò chơi thứ nhất: Giúp bạn học tốt
Mỗi học sinh trong lớp sưu tầm hoặc tự đặt ra một câu (có thể có thơng tin bị
sai) mỗi thành viên của lớp sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi tìm cách xác
định câu đúng hay sai và sửa câu. Giáo viên nên bóc thăm học sinh có nhiệm vụ để
mọi thành viên của trong lớp phải lắng nghe bạn đọc
Trò chơi thứ hai: Truyền tin

13


Lớp có 12 dãy bàn, giáo viên làm 12 phiếu trên mỗi phiếu ghi một câu. Sau

đó trao phiếu cho 1 học sinh đầu dãy. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm rồi nói
vào tai người kế bên điều mình đọc được. Cứ thế, người này nối tiếp người kia nói
vào tai nhau cho đến người cuối dãy. Người cuối dãy có nhiệm vụ nói lớn câu hay
đoạn mình nghe được, và học sinh đầu dãy sẽ xác định đúng hay khơng.
Trị chơi thứ ba: Tìm bạn giao tiếp
Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời với câu
hỏi bằng cách cho chúng những con số: ví dụ câu hỏi 1 tương ứng với câu trả lời 5.
Học sinh tự tìm câu trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương ứng với câu trả
phù hợp, cặp nào nhận ra nhau đầu tiên sẽ thắng.
c) Luyện nghe trọng âm của từ và trọng âm của câu.
Người Anh khi nghe một từ có nhiều âm tiết họ chỉ nghe trọng âm của từ đó.
Ví dụ: với từ fourteen; four – teen thì họ nghe chủ yếu trọng âm "teen” chứ không
nghe cả 2 âm tiết. Khi nghe một từ nhiều âm tiết, ta nên luyện tập nghe trọng âm
của từ đó.
2.2.4.2. Nhóm kỹ thuật luyện tập mở rộng
Trong q trình giảng dạy tôi luôn tạo cơ hội để giúp các em luyện nghe và
yêu cầu các em cần tăng cường nghe Tiếng Anh nhiều (qua TV, đài, băng) đặc biệt
là nghe người bản xứ nói.
a) Sử dụng âm nhạc và các bài hát Tiếng Anh
+ Âm nhạc giúp rèn luyện chất lượng âm thanh theo chuẩn.
+ Bài hát rất quan trọng vì nhịp điệu bài hát giúp học sinh ghi nhớ từ một cách dễ
dàng.
b) Sử dụng băng, đĩa CD
+ Sử dụng băng, đĩa CD trong lớp cần ghi âm nhiều giọng nói khác nhau.
+ Thỉnh thoảng lưu ý cho học sinh biết rằng các em chỉ được nghe hai lần ( nếu
học sinh biết được nghe đi nghe lại thì sẽ khơng tập trung nghe cẩn thận ngay lần
đầu).
c) Tập cho học sinh viết chính tả
+ Giúp luyện cho học sinh ngữ âm, đánh vần đúng và luyện chữ viết.

14


+ Cho phép học sinh chỉ tập trung vào nghe từ (lời) và viết lại trên giấy.
+ Bài chính tả nên ngắn, đơn giản theo nội dung chủ đề bài học.
2.2.4.3. Quy trình thực hiện dạy các tiết nghe cụ thể: sau khi tìm hiểu và
phân tích các đặc điểm yêu cầu của một tiết học nghe lớp 5, tôi rút ra được quy
trình dạy cụ thể các tiết nghe như sau:
a) Quy trình dạy: Listen and tick; Listen and match; Listen and number;
Listen and complete; Listen and circle a or b….
- Nêu rõ nhiệm vụ
- Giới thiệu chủ đề, tình huống của bài nghe:
+ Sử dụng tranh ảnh phóng to từ SGK.
+ Sử dụng Tiếng Anh đơn giản để giới thiệu.
+ Cần nêu câu hỏi gợi mở, dẫn dắt để học sinh tự cho ý kiến.
+ Cá nhân học sinh tự đoán trước câu trả lời (trả lời đúng hay sai không thành vấn
đề).
- Cho học sinh nghe 2 hoặc 3 lần (nếu nội dung bài nghe khó)
Lần 1: để học sinh bao quát và hiểu nội dung chính.
Lần 2: học sinh vừa nghe vừa lựa chọn thông tin để tick, nối hoặc đánh số....
- Cá nhân học sinh so sánh kết quả với câu trả lời dự đoán, báo cáo với lớp, học
sinh khác nhận xét (có thể cho sinh thảo luận, so sánh bài làm cá nhân theo cặp).
- Nghe lần 3: để kiểm tra kết quả (để khẳng định câu trả lời tại sao đúng, tại sao
sai), có thể cho nghe đi nghe lại câu hoặc cả đoạn có liên quan tới câu hỏi.
- Sau khi nghe:
- u cầu học sinh nhìn tranh và nói lại nội dung bài nghe (vừa kiểm tra sự
hiểu bài và củng cố lại kiến thức ngôn ngữ (cấu trúc câu) vừa học.
- Học sinh có thể liên hệ chủ đề bài học với thực tế của bản thân.
b) Quy trình dạy Listen and repeat
- Mục đích: luyện tập ngữ âm (nguyên âm, nguyên âm đôi, bán nguyên âm, phụ

âm), tập trung vào ngữ âm thực hành, không đi chi tiết vào lý thuyết ngữ âm
(khơng phân tích, giới thiệu hệ thống phiên âm quốc tế, hệ cấu âm, vị trí cấu âm).
- Các bước tiến hành:

15


+ Nêu yêu cầu của bài tập (luyện tập các âm qua các con chữ cho sẵn).
+ Học sinh xác định các chữ trong các từ cho sẵn được in khác màu.
+ Học sinh nhìn sách, nghe lần 1 để biết cách phát âm, không cần nhắc lại.
+ Học sinh vừa nghe, vừa nhắc lại các từ theo băng đĩa (chú ý cách phát âm các âm
được in khác màu, cách đọc nhấn mạnh vào các âm tiết có trọng âm).
+ Giáo viên có thể so sánh cách phát âm tương đương với Tiếng Việt (nếu có) hoặc
có thể giải thích thêm cách phát âm với các âm khơng có trong Tiếng Việt.
+ Theo cặp hoặc nhóm, học sinh luyện đọc thành tiếng các cặp từ trong SGK.
+ Đại diện một số học sinh đọc lại trước lớp, lớp nhận xét.
Chú ý:
- Giáo viên nên sửa lỗi và cho học sinh phát âm lại những từ mà học sinh
phát âm chưa chuẩn.
- Giáo viên có thể yêu cầu học sinh đặt câu với các từ đó nếu có thời gian.
2.2.5.Biện pháp thứ năm: Dạy nghe Tiếng Anh thông qua các hoạt động
ngoại khóa và có kết hợp với giáo viên nước ngồi.
Hoạt động ngoại khóa là một hoạt động rất tích cực và rất thu hút các em trong các
tiết dạy và giao lưu Tiếng Anh. Thông qua hoạt động này các em có thể cùng nhau
nghe và nói Tiếng Anh một cách thoải mái giúp các em tự tin và không sợ sai.
Học Tiếng Anh với giáo viên bản ngữ giúp các em phát âm chuẩn và theo
đúng ngữ điệu, phát triển kỹ năng nghe và nâng cao khả năng nói Tiếng Anh. Khi
các em trực tiếp giao tiếp với người bản ngữ các em sẽ rèn cho mình được những
kĩ năng phục vụ cho việc học nghe như sau:
1. Rèn phát âm:

Khi nói chuyện với người bản ngữ các em sẽ nghe được các cách phát âm của
họ chuẩn nhất có thể, các em sẽ làm quen được với tốc độ nói, cách nhấn giọng,
nhấn trọng âm hay nối đuôi trong các từ các , các câu. Và các giáo viên nước ngoài
sẽ giúp các em sửa những lỗi sai trong quá trình giao tiếp trong buổi ngoại khóa.
Và điều này sẽ rất có ích cho các em trong việc học nghe chính khóa ở lớp.
2. Tập tư duy bằng Tiếng Anh

16


Học sinh thường mắc một sai lầm phổ biến khi học Tiếng Anh đó là đa số
các em thường nghe Tiếng Anh rồi tự chuyển nó về nghĩa tiếng Việt sau đó mới lại
đáp lại bằng Tiếng Anh. Đây là cách học hoàn toàn sai lầm, khiến cho bản thân các
em khơng thể nào có thể học được cách tư duy bằng Tiếng Anh được. Khi giao tiếp
với người bản ngữ, trong hoàn cảnh phải buộc các em phải nghĩ ra một câu trả lời
trong thời gian nhanh nhất thì các em sẽ học được cách tư duy bằng Tiếng Anh. Cứ
dần dần kéo dần thời gian tư duy, thời gian suy nghĩ lại. Cuối cùng các em sẽ học
được cách phản xạ bằng tiếng Anh như một điều vô cùng bình thường và tự nhiên.
3.Tăng cường sự tự tin
Sau những lần học ngoại khóa với giáo viên nước ngồi sẽ giúp các em phản xạ
nghe nhanh, hiểu được nội dung của lời nói sẽ giúp các em tự tin hơn khi học
Tiếng Anh cũng như thực tế khi giao tiếp với người nước ngoài.
Đây là kết quả sau khi tôi áp dụng sáng kiến này:
Khảo sát kỹ năng nghe học sinh lớp 5 cuối học kì 1 năm học 2018- 2019
Lớp

Sĩ số
HS

5A

5B
5C

34
34
33

Hoàn thành tốt
SL
13
11
13

%
38,2
32,4
39,4

Hoàn thành
SL
21
23
20

%
61,8
67,6
60,6

Chưa hoàn thành

SL
0
0
0

%
0
0
0

3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa việc áp dụng đề tài.
Trên thực tế, để có được kỹ năng nghe Tiếng Anh tốt thì người học ngoại ngữ
phải có q trình luyện tập nghe thường xun, lâu dài vớí những hình thức và nội

17


dung nghe khác nhau. Việc dạy và học nghe môn Tiếng Anh tuy khơng cịn mới mẻ
nhưng tương đối khó đối với tất cả các giáo viên và học sinh bậc tiểu học.
Với việc vận dụng sáng kiến kinh nghiệm này, tôi đã đạt được một số kết
quả hết sức khả quan. Nhờ phối hợp được kĩ năng nghe và kĩ năng nói cho học
sinh mà các em vừa luyện được từ vựng trong khi nói giúp cho các em nắm được
cách phát âm và dẫn đến nghe quen thuộc hơn, dễ dàng nhận biết được từ vựng và
câu trong khi nghe. Hơn nữa khi sử dụng tốt linh hoạt các kĩ thuật trong một tiết
dạy kĩ năng nghe tôi có thể giúp cho học sinh hình dung được các bước tiến trình
của một bài nghe, giúp các em hình thành và phát triển hứng thú khả năng tập
trung, biết sử dụng thơng tin suy đốn điều sẽ nghe. Nhờ vậy học sinh sẽ chủ động
và tự tin hơn khi nghe. Không những thế để giúp các em học nghe một cách thoải
mái vừa học vừa chơi tôi đã kết hợp luyện nghe và các nhóm kĩ thuật khác. Nhờ

những biện pháp đó tơi thấy đã cải tạo được kĩ năng nghe của học sinh rất nhiều.
Và những kinh nghiệm này rất phù hợp với chương trình, sách giáo khoa
mới. Học sinh có hứng thú học tập hơn, tích cực chủ động sáng tạo để mở rộng vốn
hiểu biết, đồng thời cũng rất linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ lĩnh hội kiến
thức và phát triển kỹ năng. Không khí học tập trong lớp ln sơi nổi, nhẹ nhàng.
Học sinh có cơ hội để khẳng định mình, khơng cịn lúng túng, lo ngại khi bước vào
giờ học. Các tiết học trở nên sôi nổi, học sinh chủ động lĩnh hội tri thức, tham gia
thực hành nhiều hơn, tự tin hơn.
3.2 Kiến nghị đề xuất:
a) Đối với Nhà trường:
- Tạo điều kiện cho giáo viên dạy Tiếng Anh cũng như các em học sinh có
nhiều cơ hội gặp gỡ giao lưu với giáo viên Tiếng Anh nước ngoài.
b) Đối với Phịng giáo dục:
- Hiện nay việc ứng dụng cơng nghệ thông tin vào giảng dạy rất quan trọng,
đặc biệt là mơn Tiếng Anh, có rất nhiều phần mềm hữu ích để luyện nghe cho học
sinh mà chúng tôi chưa biết đến. Nên tơi kính mong ban lãnh đạo Phịng tạo điều
kiện thuận lợi để các giáo viên dạy Tiếng Anh tiểu học được tham gia bồi dưỡng về

18


công nghệ thông tin, cách thức khai thác các phần mềm và trang Website hoặc cách
lập các trang Website riêng phục vụ việc dạy và học Tiếng Anh.
Trên đây là " Một số biện pháp dạy kỹ năng nghe trong môn Tiếng Anh
cho học sinh lớp 5” của cá nhân tôi. Đây chỉ là những biện pháp nhỏ mà bản thân
được học tập qua các đồng nghiệp, qua việc đúc kết trong q trình giảng dạy bộ
mơn Tiếng Anh. Bản thân tôi sẽ tiếp tục học tập, trao đổi kinh nghiệm với đồng
nghiệp để hoàn thành tốt nhiệm vụ cao cả của người giáo viên như Bác Hồ đã từng
dạy: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Với thời
gian có hạn và bản thân kinh nghiệm chưa nhiều nên không tránh khỏi những

khiếm khuyết. Tôi mong rằng sẽ được các đồng nghiệp giúp đỡ, nhận xét và bổ
sung góp ý thêm để đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tơi thêm hồn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn !

19