SKKN một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 4

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC PHẨM CHẤT
CHO HỌC SINH LỚP 4

Quảng Bình

1


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC PHẨM CHẤT
CHO HỌC SINH LỚP 4

Họ và tên: Nguyễn Thùy Nhung
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị cơng tác: Trường Tiểu học Mai Thủy

Quảng Bình

2


1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Thời đại CNH – HĐH địi hỏi con người cần có tri thức và kĩ năng thực hành.

Theo định hướng đó thì bậc tiểu học là nền tảng. Mục tiêu giáo dục tiểu học nhằm
giúp cho học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu
dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẫm mĩ và các kĩ năng cơ bản để tiếp tục học trung
học cơ sở. Mỗi môn học ở tiểu học đều góp phần hình thành và phát triển nhân cách
cho học sinh và cung cấp cho các em những tri thức cần thiết.
Nền tảng nhân cách, kĩ năng sống, kĩ năng học tập cơ bản của học sinh được
hình thành ở tiểu học và được sử dụng trong suốt cuộc đời của mỗi con người. Học
sinh tiểu học được dạy từ những thói quen nhỏ nhất như cách cầm bút, cách thưa
gửi, đi đứng, ăn mặc cho đến các kĩ năng phục vụ, kĩ năng giao tiếp, các kĩ năng học
tập và khả năng tự học, sáng tạo. Giáo dục tiểu học chính là nền tảng của giáo dục
phổ thơng, đặt cơ sở vững chắc cho sự hình thành nhân cách và sự phát triển toàn
diện con người. Thành quả của GDTH có giá trị lâu dài, có tính quyết định, vì thế
làm tốt GDTH là đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước.
Luật giáo dục năm 2005 (sửa đổi bổ sung 2009) đã nêu rõ: “Mục tiêu giáo dục là
đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm
mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình
thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân đáp ứng với yêu
cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Như vậy, giáo dục giữ vai trò hết sức quan trọng trong việc đào tạo và bồi dưỡng
nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.
Từ xưa ông cha ta đã từng dạy “Tiên học lễ, hậu học văn”. Điều đó muốn nhấn
mạnh rằng trước khi học văn hóa, con người cần phải có đạo đức. Hồ Chủ Tịch đã
từng nói: “Dạy cũng như học phải chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức, là cái gốc
quan trọng, nếu khơng có đạo đức thì tài cũng vơ dụng”. Bởi vậy có thể nói đạo đức
đóng vai trị vơ cùng quan trọng trong sự hình thành và phát triển nhân cách của con
người. Xã hội càng phát triển địi hỏi con người càng phải hồn thiện, một con người
3


hồn thiện về nhân cách là con người khơng chỉ có tài mà cần phải có cả đức. Sinh

thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói “Có tài mà khơng có đức là người vơ dụng. Có đức
mà khơng có tài thì làm việc gì cũng khó”. Câu nói ấy của Bác vơ cùng thấm thía
trong lịng mỗi thầy, cơ giáo chúng ta. Đức và tài gắn chặt nhau, vì có đức mà khơng
có tài thì làm việc gì cũng khó, có tài mà khơng có đức thì vơ dụng, thậm chí cịn có
hại. Giữa đức và tài thì đức là gốc, trong đức có tài và trong tài có đức, tài càng cao
thì đức càng lớn. Con người phải có tài và đức thì mới làm trịn nhiệm vụ. Tuy nhiên,
nhân cách của con người muốn được xây dựng và phát triển cần bắt đầu ngay từ khi
mới sinh ra và đặc biệt là trong giai đoạn ngồi trên ghế nhà trường chứ không phải chỉ
trong một sớm một chiều. Có thể nói, việc hình thành và phát triển các phẩm chất đạo
đức, tri thức cho thế hệ trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, đây
cũng là một trong những nhiệm vụ của nhà trường nói riêng, của ngành giáo dục nói
chung cần phải thực hiện.
Giáo dục phẩm chất cho học sinh Tiểu học là một mặt của hoạt động giáo dục
theo thông tư 22 chính là giáo dục các em biết chăm học, chăm làm; tự tin, trách
nhiệm; trung thực, kỉ luật; đoàn kết, u thương. Qua đó góp phần hình thành cho trẻ
những tính cách nhất định và bồi dưỡng cho các em những quy tắc hành vi thể hiện
trong thái độ với bạn bè, gia đình, người khác và đối với Nhà nước, Tổ quốc. Đạo
đức của con người mới xã hội chủ nghĩa không chỉ là thành phần quan trọng về cơ
bản của giáo dục mà là mục đích của tồn bộ công tác giáo dục thế hệ trẻ. Trong giáo
dục khơng những có kiến thức mà phải có đạo đức. Vì vậy cơng tác giáo dục trước
tiên phải đặt chăm lo bồi dưỡng đạo đức cho học sinh, coi đó là cái căn bản, cái gốc
cho sự phát triển nhân cách. Để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh
thì ngồi việc học tập rèn luyện kiến thức ở lớp, học sinh còn phải tu dưỡng và rèn
luyện về đạo đức, kỹ năng sống, kỹ năng hòa nhập và ứng xử trong cuộc sống.
Tuy nhiên, ngày nay cùng với sự phát triển của quá trình CNH - HĐH thì những
tác động và ảnh hưởng của mặt trái kinh tế thị trường càng gia tăng. Kéo theo đó là
những tệ nạn xã hội, sự xuống dốc cực kì nghiêm trọng về mặt nhân cách của con
người. Trên các phương tiện thông tin đại chúng, hiện tượng học sinh vô lễ với thầy
4

cô giáo, con cái không vâng lời ông bà, cha mẹ; thậm chí cịn có những trường hợp
sát hại cả người thân để có tiền ăn chơi phung phí. Hay tình trạng học sinh quay cóp,
gian lận trong thi cử; không chấp hành các quy định trường, lớp; chưa biết nhận lỗi và
sửa lỗi... Đó là những vấn đề nhức nhối đang được cả xã hội quan tâm. Vậy nguyên
nhân nào khiến những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam ngày
càng bị mai một và đâu là giải pháp ngăn chặn sự tha hóa về mặt nhân cách của con
người, đặc biệt là thế hệ trẻ? Để trả lời và giải đáp được những câu hỏi đó cần có sự
chung tay góp sức của tồn xã hội. Trong đó nhà trường cũng có một phần trách
nhiệm vơ cùng quan trọng.
Đó là lí do tơi mạnh dạn đưa ra đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng
giáo dục phẩm chất cho học sinh lớp 4”.
1.2. Phạm vi áp dụng đề tài
Đề tài được nghiên cứu thực nghiệm tại lớp 4C áp dụng theo mơ hình dạy học
VNEN ở Trường Tiểu học nơi tơi cơng tác.
2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng sự hình thành và phát triển phẩm chất của học sinh trong
trường tiểu học
a. Thuận lợi
Trong suốt khoảng thời gian gần 5 năm giảng dạy tôi may mắn được làm giáo
viên chủ nhiệm lớp. Đó là cơ hội và cũng là điều kiện hết sức thuận lợi để tôi được
theo sát học sinh. Từ đó nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lí cũng như phẩm chất và
nhân cách của các em. Bên cạnh những hành động quậy phá, nghịch ngợm tôi bắt gặp
những tâm hồn ngây thơ, trong sáng. Đơi khi đó chính là lí do để ta có thể thơng cảm,
thấu hiểu và tha thứ cho những lời nói và hành động bồng bột do suy nghĩ chưa thấu
đáo của con trẻ hơn là sự trách mắng. Bên cạnh đó, do đặc thù nghề nghiệp, tôi đã
quen dần với việc hằng ngày phải quản lí cả một “đội quân” trên dưới 30 em. Nhiều
lúc phụ huynh cũng cảm thông chia sẻ và khen sức chịu đựng của các cô. Thế nhưng
đặc thù nghề nghiệp của mình là như vậy nên đơi khi chúng tôi - những người làm
nghề giáo cũng tự an ủi và cảm thấy khâm phục sức chịu đựng của mình trước sự

5


nghịch ngợm của “lũ quỷ học trò”. Và nhiều lúc chúng ta cũng phải tự đặt cho mình
câu hỏi rằng đó liệu đã phải là những việc làm sai trái, những hành động vơ văn hóa
hay chưa? Hay đó đơn thuần chỉ là sự vơ tư của tuổi học trị?
Một thuận lợi nữa cũng phải kể đến là tôi may mắn được công tác tại một ngôi
trường vốn nổi tiếng về truyền thống hiếu học. Bởi vậy học sinh nơi đây đa số là
chăm ngoan, ham học. Phụ huynh cũng rất chăm lo đến việc học của con em và Ban
đại diện cha mẹ học sinh lúc nào cũng quan tâm sâu sát và hỗ trợ kịp thời. Chính vì
vậy các em có những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển tồn diện về thể chất, trí tuệ
và nhân cách. Ủy ban nhân dân xã cùng với các cấp học khác trên địa bàn cũng có
mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau nên đã phát hiện và ngăn chặn kịp thời những
hành động sai trái, những tệ nạn xã hội tránh để xảy ra hậu quả và sai lầm đáng tiếc.
Bắt đầu từ năm hoc 2015 – 2016 trường chúng tơi mở rộng mơ hình VNEN tồn
phần. Cùng với đó là sự đổi mới về nội dung và phương pháp giảng dạy. Trong đó chú
trọng nhất là việc phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Chính vì
vậy đây là cơ hội giúp các em tự tin, mạnh dạn, năng động hơn trong giao tiếp, học
tập đồng thời đây cũng chính là cơ hội để các em tự rèn luyện và chứng tỏ khả năng
của mình. Trong những năm qua đơn vị khơng có học sinh nào vi phạm đạo đức, đánh
giá mức độ hình thành và phát triển phẩm chất của học sinh: 100% đạt.
b. Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi, là giáo viên chủ nhiệm, tơi cũng gặp khơng ít khó
khăn trong khâu rèn luyện phẩm chất và giáo dục học sinh phát triển tồn diện về cả
đức – trí – thể – mĩ. Là một trường đóng trên địa bàn nông thôn nên học sinh nơi đây
đa số là con nhà nông hay buôn bán, đi làm ăn xa nên phụ huynh ít có điều kiện gần
gũi, chăm sóc con cái. Nhiều em sống với ơng bà, vì tuổi cao sức yếu nên việc quan
tâm đến con cháu còn nhiều hạn chế. Do đó cơng tác giáo dục văn hóa, đạo đức cho
học sinh hầu như “khoán trắng” cho nhà trường. Vì vậy, các biểu hiện của sự thiếu
văn hóa vẫn cịn xảy ra. Cụ thể:

- Nghỉ học khơng có lí do.
- Xả giấy rác bừa bãi.
6


- Chưa có ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường, bảo vệ của công.
- Không chấp hành nội quy lớp học.
- Chưa biết sắp xếp thời gian học tập; không làm việc theo yêu cầu của giáo viên.
- Chưa biết nhận lỗi khi làm sai. Thậm chí cịn đổ lỗi cho người khác.
- Chưa biết tôn trọng lời hứa và giữ đúng lời hứa; chưa có ý thức sữa chữa sai
lầm, dễ tái phạm.
- Hiện tượng học sinh vô lễ với thầy cô giáo và người lớn tuổi; cư xử thô lỗ với
bạn bè; chưa biết nhường nhịn em nhỏ.
- Vẫn còn hiện tượng học sinh ghen ghét, tị nạnh với bạn; chưa biết giúp đỡ nhau
cùng tiến bộ.
- Học sinh về nhà không vâng lời ông bà, bố mẹ; thậm chí cãi ngang, vơ lễ.
- Học sinh nói dối, ăn cắp vặt...
- Phụ huynh nhiều khi quá nuông chiều và tin tưởng con em mà đánh giá sai giáo
viên dẫn đến tình trạng học sinh coi thường thầy cơ giáo.
- Một số tệ nạn học đường cịn diễn ra: học sinh đánh nhau, chia bè phái, chơi
điện tử, trộm cắp…
Ông bà ta đã từng dạy rằng “Dạy con từ thuở cịn thơ”. Khơng bao giờ là q
muộn để giáo dục học sinh, đặc biệt là học sinh tiểu học. Theo “Những nguyên tắc
trong rèn luyện đạo đức” thì ngun tắc thứ nhất là “Muốn có đạo đức trước hết nói
phải đi đơi với làm và ln nêu gương về đạo đức”. Điều quan trọng nhất là chúng ta
thẳng thắn chỉ ra sai lầm, khuyết điểm, dám nghĩ, dám làm.
Qua nhiều năm giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm lớp 4 tôi nhận thấy rằng
mặc dù đã là anh chị của học sinh các lớp 1, 2, 3 nhưng kĩ năng giao tiếp của các em
còn hạn chế. Nhiều em tỏ ra nhút nhát, lúng túng khi trả lời câu hỏi, thậm chí là nói
trống khơng. Trong cư xử với bạn bè bao giờ cũng có câu cửa miệng là nói tục, chửi

thề… Theo phản ánh của phụ huynh nhiều em về nhà còn cãi lời cha mẹ, nói dối để
khơng làm bài tập, đi chơi…
Cụ thể như sau:

7


Khảo sát các biểu hiện phẩm chất của học sinh đầu năm học (kiểm tra lại dòng
chữ đỏ theo TT30 chưa )
Chăm học,
Năm học
Đầu năm học

Sĩ số

26
2016 - 2017
c. Nguyên nhân

Trung thực,

Đoàn kết,

chăm làm trách nhiệm
Tỉ lệ
Tỉ lệ
SL
SL
%
%

kỉ luật
Tỉ lệ
SL
%

yêu thương
Tỉ lệ
SL
%

19

18

20

73.1

Tự tin,

17

65.4

69.2

76.9

* Nguyên nhân khách quan

Nguyên nhân về phía gia đình
Phải nói rằng thời gian mà các em sống với gia đình là khoảng thời gian dài nhất.
Chính vì thế mơi trường sống của gia đình có ảnh hưởng rất lớn đối với sự hình thành
và phát triển phẩm chất cho các em. Những thái độ, hành vi, cách cư xử trong gia đình
sẽ hình thành cho các em nền móng để các em tiếp xúc ngồi xã hội. Tuy nhiên hiện
nay do mặt trái của sự phát triển của nến kinh tế thị trường, tình trạng cha mẹ mải lo
kiếm tiền, không quan tâm đến con cái; cuộc sống gia đình khơng hạnh phúc, bạo
hành gia đình… đã dẫn đến những hệ lụy vô cùng nghiêm trọng trong sự hình thành
và phát triển nhân cách của con trẻ. Những em thiếu may mắn sinh ra trong gia đình
cha mẹ bất hồ, cách cư xử của cha mẹ thơ bạo, rượu chè bê bết... đã tạo cho các em
một ấn tượng khơng tốt. Nó ít nhiều có ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển
nhân cách của các em. Điều đó có thể dẫn đến tình trạng học sinh trở nên lầm lì ít nói,
dễ nổi nóng cáu gắt, tính tình thơ bạo. Thậm chí có em cịn ngại giao tiếp, sống khép
kín… Có em cịn ảnh hưởng những thói quen khơng tốt đó cũng có những hành vi cử
xử không tốt với mọi người. Một số cha mẹ học sinh thiếu gương mẫu, ông bà cha
mẹ, chửi mắng lẫn nhau, một số gia đình cịn khốn trắng bỏ mặc cho nhà trường và
xã hội, thậm chí cịn nuông chiều con cái quá mức, dẫn đến một số học sinh vô lễ với
người trên, nhiều em không vâng lời ông bà, bố mẹ, lười lao động lười học, trộm cắp
… Trong giao tiếp nói năng thơ lỗ, cục cằn. Bên cạnh đó, một số cha mẹ chưa quan
8


tâm đến việc lựa chọn môi trường, chọn bạn cho con chơi. Do đó, các em dễ bị rủ rê,
sa ngã vào các thói hư tật xấu. Chính những điều đó dần hình thành nên tính cách xấu,
những hành động khơng có văn hóa trong chính bản thân các em mà các em không hề
hay biết và không nhận thức được tác hại của nó.
Ngun nhân về phía nhà trường
Trường học chính là ngơi nhà thứ hai, giáo viên chính là người mẹ hiền thứ hai
của các em. Môi trường giáo dục tốt sẽ giúp các em có điều kiện phát triển toàn diện
về mọi mặt. Nhưng để đạt được đúng như điều vừa nêu cũng không phải là dễ. Thực

tế cho thấy học sinh hiện nay rất nhạy cảm, rất dễ thích ứng với các hiện tượng tiêu
cực ngồi xã hội như: hiện tượng nói tục, các hành vi thiếu văn hố vẫn cịn. Đặc biệt
một số học sinh không biết áp dụng kiến thức đã học vào thực tế. Chẳng hạn học sinh
vừa được học bài “Lễ phép vâng lời thầy cô giáo’’ nhưng lại chỉ chào hỏi thầy cơ giáo
dạy mình hoặc khơng biết cảm ơn, xin lỗi khi được người khác giúp hay làm điều gì
đó khơng phải. Đâu đó cịn có những thầy cơ giáo chưa nhiệt tình, chưa thật sự yêu
nghề mến trẻ, chưa có tâm huyết với sự nghiệp giáo. Cũng có một vài thầy cô giáo đôi
khi không làm chủ được hành vi, dễ nổi nóng, qt nạt, la mắng, thậm chí xúc phạm
nhân cách học sinh. Do cách cư xử chưa phù hợp nên đâu đó dễ khiến học sinh bị tổn
thương, thậm chí có trường hợp giáo viên cịn trở thành những “gương điển hình” về
cách ứng xử cho học sinh noi theo. Một số giáo viên do quỹ thời gian eo hẹp nên chưa
quan tâm đúng mức trong việc phát hiện những hành vi sai trái và kịp thời uốn nắn
cho học sinh. Việc kết hợp, lồng ghép, liên hệ trong giảng dạy giữa các phân môn
nhằm nâng cao nhận thức và rèn luyện phẩm chất cho học sinh cịn lúng túng và hạn
chế. Bên cạnh đó, một số trường do điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học
cịn thiếu thốn, kinh phí hạn hẹp nên ở trong các giờ học thì giáo viên ít có điều kiện
tổ chức các trò chơi học tập, nhà trường không thường xuyên cho các em tham gia các
buổi sinh hoạt ngoại khoá. Việc rèn luyện nề nếp cho học sinh chưa thực sự được
quan tâm. Ngồi ra thì một số giáo viên nhận thức chưa đầy đủ nên còn chỉ tập trung
vào giáo dục Toán, Tiếng Việt chứ chưa chú trọng rèn luyện phẩm chất cho các em.
Nguyên nhân về phía mơi trường xã hội
9


Ngồi mơi trường gia đình và nhà trường, sự hình thành và phát triển nhân cách
học sinh còn phụ thuộc rất lớn vào môi trường xã hội. Hiện nay do sự phát triển kinh
tế - xã hội, sự phát triển của mạng lưới thông tin hiện đại, sự du nhập của nhiều loại
hình văn hố khác nhau đã ảnh hưởng khơng ít đến tầng lớp thanh thiếu niên. Hiện
tượng học sinh nghiện Net, nghiện game... là chuyện thường ngày, có cả em hết tiền
nảy sinh hành vi trộm cắp. Nổi trội hiện nay là tình trạng sử dụng facebook để làm

quen, kết bạn và nảy sinh tình cảm yêu đương quá sớm… Do còn quá non dại nên các
em dễ bị rủ rê, lôi kéo vào các tệ nạn xã hội, gây nên những hệ lụy nghiêm trọng về
nhân cách và đạo đức lối sống của tuổi học trò.
* Nguyên nhân chủ quan về nhận thức của các em
Do đặc điểm tâm sinh lý của học sinh, lứa tuổi mà nhiều người cho rằng "Ăn
chưa no, lo chưa đến", suy nghĩ cịn non nớt, nhận thức chưa cao chính vì thế các em
có những hành vi thiếu chuẩn xác là điều khơng thể tránh khỏi.
Thêm vào đó, do suy nghĩ chưa thấu đáo, khi phạm phải sai lầm các em chưa biết
lắng nghe, tiếp thu và sửa chữa để tiến bộ. Chính tư tưởng bảo thủ, cố chấp, ln cho
rằng người lớn áp đặt mình đã khiến các em khó sửa sai và tiến bộ.
2.2. Một số biện pháp giáo dục phẩm chất cho học sinh tiểu học
Theo điểm b, khoản 2, điều 5, TT 22/2016/TT-BGDĐT ban hành ngày 22 tháng
9 năm 2016 quy định: Đánh giá sự hình thành và phát triển phẩm chất của học sinh:
- Chăm học, chăm làm;
- Tự tin, trách nhiệm;
- Trung thực, kỉ luật;
- Đồn kết, u thương.
Thơng qua các biểu hiện về sự hình thành và phát triển phẩm chất của học sinh,
tơi đưa ra một số biện pháp giáo dục phẩm chất của học sinh như sau:
Biện pháp 1: Xây dựng tốt kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp
Điều 33, chương IV Điều lệ trường tiểu học ban hành kèm theo TT số
41/2010/TT BGDĐT ngày 30 tháng 12 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quy
định: Giáo viên làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục học sinh trong trường tiểu học và
10


cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục tiểu học. Tuy nhiên bên cạnh đó
việc giáo dục nhân cách, phẩm chất cho học sinh cũng không kém phần quan trọng.
Vì thế giáo dục phẩm chất cho học sinh một cách có hiệu quả là trách nhiệm của giáo
viên. Theo khoản 1 điều 19 TT 22 thì giáo viên chủ nhiệm chịu trách nhiệm chính

trong việc đánh giá học sinh, chất lượng giáo dục học sinh trong lớp. Như vậy, người
giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục học sinh phát
triển tồn diện.
Để giáo dục học sinh có phẩm chất tốt thì người giáo viên phải gương mẫu để
làm tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Bên cạnh đó, người giáo viên chủ nhiệm
phải là người hiểu rõ hoàn cảnh, tính cách của từng học sinh. Qua thực tế kinh nghiệm
trong công tác chủ nhiệm lớp, để làm được điều đó, bản thân tơi thường tìm hiểu về
học sinh như: Đầu năm tơi tìm hiểu lí lịch, học bạ và tìm hiểu thêm thơng tin thơng
qua các thầy cơ giáo cũ, các bậc phụ huynh, học sinh để nắm được hồn cảnh gia đình
và học lực của các em. Cách tìm hiểu này theo tơi thì đạt hiệu quả rất tốt. Ngồi ra tơi
cịn tìm hiểu học sinh qua từng thói quen, hoạt động của các em ở lớp như: sinh hoạt
lớp, giờ ra chơi, những buổi lao động, sinh hoạt sao, sinh hoạt ngoại khóa... trong
cách tìm hiểu này tôi đã giúp đỡ được một số học sinh. Chẳng hạn như:
Em Nguyễn Hải Sơn: khả năng tiếp thu nhanh song còn lười học, hoang nghịch,
hay trêu chọc các bạn, thậm chí đùa nghịch ngồi giới hạn cho phép, đơi khi xảy ra ẩu
đả, thương tích với các bạn. Bị cô giáo nhắc nhở, em hứa sẽ sửa chữa và khơng tái
phạm nhưng rồi vẫn chứng nào tật đó. Trao đổi với phụ huynh, tôi nhận được thông
tin phản hồi: Bố mẹ cháu làm ăn xa, sống ở Sài Gòn. Từ nhỏ cháu sống với ơng bà.
Ơng bà già rồi nói cháu khơng nghe lời cũng chịu. Thơi thì nhờ cô giáo. Trao đổi với
giáo viên chủ nhiệm năm học trước tơi được biết em Sơn bề ngồi hiếu động, dễ nổi
nóng song là cậu bé vơ tư, hồn nhiên và sống tình cảm. Đơi lúc cáu gắt với bạn, một
lúc hết giận rồi lại thơi.
Qua tìm hiểu, tơi được biết em còn sống cùng một người bác và rất nghe lời của
bác. Tuy nhiên, do bận công việc nên bác ít khi để mắt tới cháu. Tơi liên lạc, trao đổi
cùng bác của em. Lên lớp có cơ giáo kèm cặp. Về nhà chịu sự “kiểm soát” của bác.
11


Bạn bè xung quanh cũng thường xuyên quan sát, phát hiện những hành vi, lời nói, cử
chỉ chưa chuẩn mực và báo với cô giáo. Nhờ làm tốt mối quan hệ phối kết hợp đó mà

những hành vi sai lệch của em Sơn được uốn nắn và sửa chữa kịp thời. Nhờ đó em
tiến bộ hơn trong giao tiếp và ứng xử. Khi Sơn hòa đồng hơn cùng các bạn trong lớp,
em biết quan tâm và giúp đỡ các bạn; biết nhận lỗi và sửa lỗi. Những việc làm tốt của
em được tôi tuyên dương trước lớp và được cả lớp ghi nhận. Dần dần Sơn trở nên
ngoan ngoãn và học ngày càng tiến bộ hơn.
Một cách tìm hiểu nữa là phải thường xuyên giữ mối liên hệ chặt chẽ với Ban đại
diện cha mẹ học sinh và phụ huynh, phát hiện thái độ, hành vi, cách ứng xử chưa
chuẩn mực của học sinh để kịp thời sửa chữa, uốn nắn. Mặt khác, giáo viên cũng
thường xuyên trò chuyện cùng học sinh để phát hiện những em có hồn cảnh đặc biệt,
kịp thời giúp đỡ và hỗ trợ, động viên các em học tập. Nắm vững tình hình học sinh,
xây dựng kế hoạch chủ nhiệm với hệ thống biện pháp sát thực chính là điều kiện đầu
tiên để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp.
Biện pháp 2: Giáo dục phẩm chất cho học sinh thơng qua q trình dạy học
Trong chương trình tiểu học, mơn đạo đức là mơn học chính để giáo dục phẩm
chất cho học sinh. Thơng qua mơn đạo đức, các em bước đầu có khái niệm về đạo đức
và các chuẩn mực đạo đức. Các em biết phân biệt tốt – xấu, đúng – sai, lễ phép – vơ
lễ… Từ đó có cái nhìn đúng đắn trong nhận thức và suy nghĩ; ý thức được việc nên và
không nên làm. Đối với môn Đạo đức tôi có thể xem là một phương tiện quan trọng
để thực hiện nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, tình cảm, và những hiểu biết trong cuộc
sống cho học sinh một cách trực tiếp, hoàn chỉnh và sâu sắc. Cần phải trang bị cho
học sinh những tri thức đạo đức, các chuẩn mực về hành vi đạo đức có trong nội dung
của mỗi bài học để trở thành kĩ năng sống, thói quen hàng ngày của mỗi học sinh.
Muốn vậy giáo viên phải đi sâu tìm hiểu đặc trưng bộ mơn vì ở đây đòi hỏi khả năng
tự trao dồi của giáo viên rất lớn. Nên cần dạy nghiêm túc không qua loa, không xem
nhẹ môn này. Đưa ra các phương pháp dạy học theo hướng tích cực nhằm gây hứng
thú cho học sinh như thảo luận nhóm, đóng vai, phỏng vấn, diễn kịch ...

12

Tuy nhiên với thời lượng quá ít (1 tiết/tuần) nên giáo viên khó mà quan sát, nắm
bắt và sửa sai, uốn nắn những sai lệch cho học sinh. Chính vì vậy, giáo viên chủ
nhiệm cần phối hợp chặt chẽ với các giáo viên bộ môn để lồng ghép nội dung giảng
dạy nhằm nâng cao hiệu quả và tích cực rèn luyện các phẩm chất đạo đức cho học
sinh. Mặt khác, giáo viên chủ nhiệm cần giữ mối liên hệ thường xun với giáo viên
bộ mơn trong việc quản lí học sinh. Cần trình bày kế hoạch của mình, tìm biện pháp
phối kết hợp để cùng giáo dục. Đề nghị giáo viên bộ môn nghiêm khắc với những
trường hợp sai phạm để các em quyết tâm sửa chữa. Đặc biệt, luôn lưu ý với các thầy
cô bộ môn giúp đỡ các em có thái độ trung thực trong học tập, tuyệt đối không để học
sinh vi phạm trong thi cử. Khi làm bài trong các giờ kiểm tra phải thực sự nghiêm túc,
khơng quay cóp, khơng giở sách, giở vở để phản ánh đúng thực chất của các em nhằm
giúp thầy cơ đánh giá đúng, chính xác và có cách uốn nắn kịp thời cho các em.
Trong quá trình giảng dạy, tôi đặc biệt chú ý đến việc rèn kĩ năng giao tiếp, ứng
xử cho học sinh: giao tiếp với thầy cô giáo, bạn bè và những người xung quanh. Tôi
luôn nhắc nhở các em khi giao tiếp với thầy cô giáo và người lớn tuổi cần thể hiện
thái độ lễ phép bằng các từ: “dạ thưa”, “vâng ạ”... Phải nói có đầu có đi, tránh nói
trống khơng, cộc lốc. Khi học sinh nói, giáo viên cần chú ý lắng nghe, phát hiện và
sửa sai kịp thời.
Ví dụ: Sau khi học xong Bài 34: Tính chất kết hợp của phép nhân. Nhân với số
có tận cùng là chữ số 0. (Sách HDH Tốn 4 – 1B). Tơi đặt câu hỏi: Em nào có thể
nhắc lại tính chất kết hợp của phép nhân? Nếu học sinh trả lời: Khi nhân một tích hai
số với số thứ ba, ta có thể nhân số thứ nhất với tích của số thứ hai và số thứ ba. Tơi
liền u cầu em đó đứng dậy trả lời lại câu hỏi cho trọn vẹn câu và phải có từ “Dạ
thưa cơ”. Cụ thể học sinh trả lời lại: Dạ thưa cơ! Tính chất kết hợp của phép nhân là:
Khi nhân một tích hai số với số thứ ba, ta có thể nhân số thứ nhất với tích của số thứ
hai và số thứ ba. Sau đó tơi nhắc học sinh cần lưu ý khi trả lời câu hỏi phải trả lời có
đầu có đi và phải thể hiện thái độ lịch sự khi trả lời. Biện pháp này của tôi đã giúp
học sinh mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, ứng xử.

13

Trong giao tiếp với bạn bè, tôi luôn nhắc nhở các em phải cư xử hòa đồng, thân
thiện. Với các em nhỏ cần có thái độ nhường nhịn, vui vẻ, cởi mở. Cần chấm dứt tình
trạng có những câu nói cửa miệng mất văn hóa. Giáo viên cần bám sát học sinh, phối
hợp tốt với HĐTQ trong việc quản lí, phát hiện những hành vi đạo đức khơng tốt để
có biện pháp giúp đỡ học sinh.
Ví dụ: Có hơm tơi khơng có tiết cuối nên về sớm. Đầu giờ chiều đến lớp tôi nghe
học sinh phản ánh: Dạ thưa cô! Cuối buổi xếp hàng ra về, bạn Hải nói tục, cịn chửi
bạn Tuấn, bị cơ giáo Tổng phụ trách Đội nhắc nhở. Tôi liền gọi em Hải lên, yêu cầu
em xin lỗi bạn Tuấn và phân tích cho em biết nói tục, chửi thề là vi phạm quy định
của lớp, của trường; làm mất tư cách đạo đức của người học sinh; khiến bạn bè mất
đoàn kết. Như vậy là không hề tốt chút nào. Sau khi nghe cô giáo phân tích, em Hải
trung thực, dũng cảm nhận lỗi trước cả lớp và hứa với cô giáo cùng các bạn là từ nay
về sau không tái phạm nữa. Tôi cũng kiên quyết trước học sinh, nếu em Hải còn để
xảy ra tình trạng này thì sẽ mời phụ huynh đến để trao đổi. Đồng thời, tôi yêu cầu học
sinh trong lớp cùng theo dõi, phát hiện những hành vi vi phạm đạo đức của bạn Hải
cũng như các bạn khác trong giờ ra chơi, đi học về,… và báo cáo với cô giáo để giáo
dục các em. Biện pháp này đã giúp em Hải nhận ra sai lầm và có quyết tâm sửa chữa
lỗi lầm, biết chịu trách nhiệm về các hành vi mà bản thân gây ra. Sau một thời gian
cùng học sinh trong lớp quan sát, tôi thấy tình trạng nói tục, chửi thề trong học sinh đã
thun giảm rõ rệt.
Như vậy ngồi cơng việc chính là giảng dạy, giáo viên chủ nhiệm cần dành
khoảng thời gian thích hợp đến việc rèn luyện và phát triển nhân cách cho học sinh,
cần bắt đầu từ những kĩ năng đơn giản nhất như giao tiếp, ứng xử, tác phong, ăn mặc,
… đến việc hình thành nề nếp, thói quen sinh hoạt,… Xây dựng nề nếp tự quản tốt
trong học sinh là biến ý thức tự quản thành thói quen, thành một nề nếp tốt có tác
dụng tích cực trong việc góp phần phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học
sinh trong học tập cũng như trong việc trau dồi phẩm chất đạo đức.
Đồng thời đối với các em có biểu hiện xấu về phẩm chất, giáo viên chủ nhiệm và

lớp cũng kịp thời phát hiện, ngăn chặn và giúp đỡ bạn sữa chữa lỗi lầm bằng tất cả
14


tình thương và trách nhiệm của mình. Cứ như vậy, dần dà các em hình thành thói quen
tốt và khơng chờ đợi, ỷ lại vào người khác mà ý thức được là phải vươn lên để hoàn
thiện nhân cách của mình.
Ví dụ: Dạy bài Tập đọc “Thưa chuyện với mẹ”. Sau khi trả lời các câu hỏi, giáo
viên có thể lồng ghép: Cách xưng hô của Cương và mẹ như thế nào? Qua cách xưng
hơ đó cho ta thấy tình cảm của hai mẹ con ra sao? Vậy ở nhà các em thường xưng hô
với bố mẹ và người lớn như thế nào? Để giữ phép lịch sự trong xưng hô, trong giao
tiếp, đặc biệt với người lớn tuổi các em cần làm gì? Bằng việc liên hệ thực tế, học
sinh sẽ có cái nhìn gần gũi và rèn luyện kĩ năng giao tiếp tốt hơn.
Rèn giũa phẩm chất cho học sinh theo những chuẩn mực rất quan trọng. Đồng
thời với đó, chúng ta cũng cần lấy những ví dụ điển hình làm gương, làm mẫu cho
học sinh noi theo.
Ví dụ: Khi dạy bài Tập đọc “Đôi giày ba ta màu xanh”, tôi nhấn mạnh cho học
sinh: “Lái” trong câu chuyện là một cậu bé ngoan, vừa hiền lành, chăm chỉ lại còn rất
lễ phép. Khi nhận quà từ người khác, Lái xúc động nhận bằng hai tay. Các em cần học
tập đức tính ngoan hiền, lễ phép ở bạn Lái.
Đối với học sinh tiểu học, cô giáo bao giờ cũng là “thần tượng”. Do đó, mỗi giáo
viên chủ nhiệm phải thực sự là tấm gương sáng cho học sinh trong lớp học tập và noi
theo; phải là tấm gương cho các em soi và học tập về mỗi lời nói, cách cư xử, thái độ
trong giao tiếp giữa giáo viên với giáo viên, giáo viên với học sinh, giáo viên với cán
bộ, công nhân viên nhà trường... Học sinh tiểu học là lứa tuổi hồn nhiên, hay bắt
chước, muốn được tự khẳng định mình. Chính vì vậy, bất cứ hành động, lời nói, cử
chỉ nào của người lớn cũng có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhận thức và sự hình
thành nhân cách cho các em. Là một giáo viên, chúng ta cần mẫu mực để làm gương
cho học sinh. Mẫu mực ngay từ lời ăn tiếng nói, cách cư xử, giao tiếp đến tác phong
giảng dạy, thói quen sinh hoạt.

Tơi đã từng nghe một câu nói: Cuộc sống của một đứa trẻ cũng như một tờ giấy
trắng mà mỗi người đi qua đều để lại dấu vết trên đó. Bởi vậy, là giáo viên, là cha, là
mẹ, chúng ta cần trở thành tấm gương sáng cho các con noi theo. Usinxki đã từng nói:
15


“Sự gương mẫu của người thầy giáo là tia sáng mặt trời thuận lợi nhất đối với sự phát
triển tâm hồn non trẻ mà khơng có gì thay thế được”. Nêu gương cũng là một trong
những biện pháp mang lại hiệu quả cao trong giáo dục đạo đức cho học sinh lứa tuổi
tiểu học.
Biện pháp 3: Giáo dục phẩm chất cho học sinh thơng qua cơng tác phối hợp
“gia đình – nhà trường – xã hội”
Đây là mối quan hệ mật thiết và không thể thiếu được bởi giáo dục tư tưởng,
chính trị, đạo đức tác phong học sinh khơng chỉ là cơng tác của giáo viên chủ nhiệm
mà cịn là trách nhiệm của toàn xã hội đối với thế hệ trẻ, mầm non tương lai của đất
nước. Vì vậy, trong q trình làm cơng tác của nhiệm của mình, tôi luôn ý thức được
sự cần thiết và tầm quan trọng trong mối quan hệ chặt chẽ giữa giáo viên chủ nhiệm
với giáo viên bộ mơn và gia đình học sinh với các tổ chức đoàn thể trong xã hội là rất
cần thiết. Bên cạnh việc giữ vững mối quan hệ với giáo viên bộ mơn thì việc hình
thành nhân cách cho các em khơng thể khơng có vai trị của phụ huynh học sinh tham
gia. Hằng ngày ngoài thời gian các em đến trường, số thời gian còn lại hầu như các
em khơng có sự kiểm sốt của thầy cô giáo, của nhà trường mà các em ở trong sự
kiểm sốt của gia đình và xã hội. Vì vậy giáo dục phẩm chất cho các em cần phải có
sự phối hợp chặt chẽ của phụ huynh.
Tuy nhiên, trong thực tế tiếp xúc với các bậc phụ huynh, tôi nhận thấy rõ một
điều là: Không phải quý vị phụ huynh nào cũng nhiệt tình, tận tâm với cơng việc phối
hợp này, họ có đủ mn vàn lí do để “xin lỗi “hoặc “phó thác” cho giáo viên chủ
nhiệm với phương châm: “Trăm sự nhờ thầy cô giúp đỡ”. Bên cạnh đó, theo như tìm
hiểu, lớp tơi chủ nhiệm có nhiều học sinh sống với ông bà, bố mẹ đi làm ăn xa; hoặc
nếu có sống với bố mẹ thì bố mẹ cũng đi làm việc từ sáng đến tối. Thời gian chăm

con, quan tâm, kèm cặp việc học của con cái là hồn tồn khơng có. Thêm vào đó,
phụ huynh học sinh đa số làm nghề nông. Kiến thức văn hóa cịn hạn chế. Do đó, việc
bày vẽ cho con em gặp nhiều khó khăn. Vì vậy mà đa phần học sinh có sai phạm đều
do giáo viên chủ nhiệm phát hiện rồi tìm cách tháo gở chứ khơng phải do gia đình
nhận biết để nhờ nhà trường quan tâm giúp đỡ cùng giáo dục con em mình. Đây cũng
16


là một khó khăn lớn mà chúng ta phải ln trăn trở để tìm giải pháp khắc phục tốt
nhất nhằm nâng cao khơng ngừng chất lương tồn diện cho các em học sinh.
Việc phối kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh học sinh nhằm mục
đích cùng chăm lo giáo dục học sinh chưa ngoan về đạo đức, chưa ngoan về học tập.
Đặc biệt đối với diện học sinh chưa ngoan, mối quan hệ này lại cần thiết hơn bao giờ
hết.
Ở lớp 4C do tơi chủ nhiệm, có một số trường hợp nổi trội sau:
1. Em Nguyễn Hải Sơn như đã nói ở trên.
2. Em Bùi Thanh Hải: năng lực tiếp thu chậm, học chậm. Qua quan sát cùng với
phản hồi từ phía học sinh, tơi biết em Hải thường xun nói tục, chửi thề gây mất
đồn kết cùng các bạn.
Tôi đã trao đổi với phụ huynh, đặc biệt chú ý đến lời ăn tiếng nói, cách cư xử ở
lớp cũng như ở nhà và môi trường xung quanh của em, phát hiện và điều chỉnh những
lời nói mất văn hóa, những cử chỉ chưa đúng mực. Đồng thời thực hiện biện pháp phê
bình trước lớp. Bên cạnh đó, quan tâm đến việc học của em. Tơi phân công em
Nguyễn Thị Quỳnh Như – CTHĐTQ kèm cặp, giúp đỡ Hải trong việc học ở lớp cũng
như ở nhà. Nhờ đó, em có nhiều biểu hiện tiến bộ trong học tập, giao tiếp, cư xử hòa
đồng hơn.
3. Em Phan Thị Thương: hồn cảnh gia đình khó khăn, thường xun đau ốm
nên hay nghỉ học. Do đó, mặc dù rất chăm học nhưng do nghỉ học nhiểu nên vẫn bị
hỏng kiến thức.
Đối với trường hợp của em Thương, do điều kiện sức khỏe nên đi học chư

chuyên cần. Do đó, sau khi em nghỉ ốm, tôi dành thời gian đầu giờ, cuối buổi, ra
chơi… để phụ đạo kiến thức cho em. Đồng thời, trao đổi với mẹ của em, nên dành
thời gian ở nhà cho em học bài. Bên cạnh đó, vào các ngày thứ bảy, chủ nhật, tơi phân
cơng em Trần Nguyễn Khánh Huy ở gần nhà kèm cặp việc học cho bạn. Nhờ bù đắp
kiến thức bị hỏng kịp thời nên em theo kịp bài, năng lực tiếp thu, vận dụng cũng thành
thạo hơn. Với tinh thần đoàn kết, quan tâm, giúp đỡ bạn gặp hồn cảnh khó khăn; các
bạn trong lớp thường xuyên quan tâm, hỏi han, động viên tinh thần, thỉnh thoảng còn
17


luân phiên nhau đưa đón bạn đến trường nên bản thân em Thương cũng tự nỗ lực cố
gắng rất nhiều. Có hơm bị ốm nghỉ học nhưng hơm sau đến lớp em vẫn hoàn thành tốt
các bài tập, tiếp thu và vận dụng được kiến thức.
Hay một số trường hợp khác như em Bùi Thị Ngọc Anh, Nguyễn Thị Thu
Nguyệt… Về nhà không học bài, không làm bài tập. Đến lớp cơ giáo kiểm tra, lúc thì
bảo em về nhà bận giúp mẹ làm việc nhà, khi khác lại nói em quên vở ở nhà… Tôi
trực tiếp gọi điện thoại, về nhà trao đổi với phụ huynh và nhận được phản hồi. Về nhà
bố mẹ nhắc làm bài thì các con bảo cô giáo không giao bài về nhà, nhắc học bài thì lại
bảo là học xong rồi, bố mẹ làm gì mà cứ bắt học mãi thế. Sau khi nghe phản ánh từ cô
giáo, phụ huynh quan tâm đến việc học của con em hơn. Hằng ngày phụ huynh gọi
điện thoại cho tôi, hỏi hôm nay con học những bài gì để nhắc nhở, kèm cặp các con
học. Nhờ giữ liên lạc thường xun nên các em khơng cịn dám nói dối nữa. Các em
được bố mẹ, anh chị bảo ban trong học tập nên học hành cũng tiến bộ lên nhiều.
Bên cạnh đó, trong nhà trường học sinh thường mắc những sai lệch mà chúng ta
cùng với phụ huynh phải lo toan cần giáo dục. Theo tôi các em thường có những biểu
hiện sau:
• Ý thức tự giác học tập chưa cao.
• Khơng học bài, làm bài trước khi đến lớp.
• Nói chuyện trong giờ học.
• Thiếu trung thực, vơ lễ với mọi người.

• Gây gỗ đánh nhau, nói tục, nói dối.
• Gian dối trong học tập (kiểm tra thi cử...)
• Làm ơ nhiễm mơi trường, bỏ học đi chơi điện tử...
Vì vậy ngay từ đầu năm học giáo viên chủ nhiệm phải tìm hiểu kỹ học sinh lớp
của mình thơng qua thầy cơ dạy lớp trước, tìm hiểu qua học sinh để báo phụ huynh
biết ngay buổi họp phụ huynh đầu tiên tất cả những sai lệch, những biểu hiện tiêu cực
mà học sinh dễ mắc phải để họ soi vào con em mình mà có giải pháp kịp thời ngăn
chặn, sửa chữa.

18


Học sinh có “vấn đề” về phẩm chất thì trách nhiệm trước tiên theo tơi nghĩ là của
gia đình và giáo viên chủ nhiệm. Không nên đổ lỗi cho nhà trường quản lí lỏng lẻo về
nội qui trường học hoặc thực hiện kỉ luật khơng nghiêm... Và ngược lại có một sự
chuyển biến tốt ở một lớp học nào đó về đạo đức và học lực nên đánh giá công đầu
thuộc về gia đình và giáo viên chủ nhiệm lớp.
Một biện pháp lớn nữa mà bất kỳ một giáo viên nào muốn làm tốt công tác giáo
dục phẩm chất cho học sinh lớp của mình là phải coi trọng và biết kết hợp chặt chẽ
với tổ chức Đội trong nhà trường để quản lý và giáo dục học sinh. Giáo viên chủ
nhiệm cần phối hợp chặt chẽ với giáo viên TPT Đội trong việc quản lí học sinh thực
hiện tốt nội quy của lớp, của trường; chấp hành nghiêm túc các quy định của người
học sinh; thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy; đặc biệt cần chú trọng đến việc nêu “gương
tốt” (Ví dụ: giúp đỡ bạn cùng tiến bộ, nhặt được của rơi trả lại cho người đánh mất,
giữ gìn và bảo vệ mơi trường, làm kế hoạch nhỏ…), “gương xấu” điển hình (Ví dụ:
gây gổ đánh đập nhau, ăn cắp vặt, vi phạm luật giao thông, xả rác khơng đúng quy
định…) để vừa có tác dụng làm gương cho học sinh noi theo vừa răn đe, giáo dục các em.
Biện pháp 4: Giáo dục phẩm chất cho học sinh thơng qua các hoạt động Đội
trong và ngồi nhà trường
Như chúng ta đã biết, "Đội là nòng cốt trong các phong trào thiếu nhi, là lực

lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, là lực lượng dự bị của Đồn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh”.
Đây là tổ chức chuyên về mảng giáo dục phẩm chất học sinh. Tổ chức này có ban
chỉ huy liên chi đội, có đội cờ đỏ thường xuyên theo dõi các hoạt động của tồn
trường và từng lớp học, có một tổng phụ trách Đội chuyên trách tổ chức các hoạt
động Đội và kịp thời xử lý những vi phạm của học sinh, hơn thế nữa có phong trào thi
đua làm địn bẩy nên thường các biện pháp luôn đạt hiệu quả giáo dục cao.
Một số giáo viên chủ nhiệm lớp ngại trong việc khai báo những sai phạm của học
sinh lớp mình vì sợ ảnh hưởng đến kết quả thi đua của lớp, nhưng với tôi việc kết hợp
với tổ chức Đội là một biện pháp giáo dục có hiệu quả rất cao trong công tác giáo dục
đạo đức học sinh.
19


- Đối với đội cờ đỏ: tôi yêu cầu các em ghi lại tên của tất cả những em vi phạm có như vậy thì tơi mới kịp thời có được thông tin và xử lý dứt điểm những vi phạm.
- Đối với các em ban chỉ huy liên chi đội - đội phát thanh măng non: Tôi thường
xuyên cung cấp những cá nhân điển hình của lớp đưa vào các bản tin hằng ngày để
tuyên dương khen ngợi, khích lệ tinh thần các em.
- Với tổng phụ trách Đội: tôi thường xuyên giữ mối quan hệ chặt chẽ. Tôi thường
xuyên kết hợp các biện pháp giáo dục theo kiểu vừa đấm vừa xoa: đối với những đối
tượng học sinh cá biệt tôi sử dụng biện pháp cứng rắn bên cạnh đó tơi nhờ tổng phụ
trách đội động viên, những em tôi dùng biện pháp mềm mỏng thuyết phục tôi lại nhờ
TPT Đội có biện pháp cứng rắn hơn, cũng có lúc kết hợp cả hai cùng chung biện
pháp, ở những lúc này thì chúng tơi kết hợp chặt chẽ hơn về khâu theo dõi và các
luồng thông tin về đối tượng học sinh vi phạm.
- Đề nghị TPT Đội tham mưu với chính quyền địa phương phối hợp tổ chức giáo
dục các đối tượng học sinh có những hành động sai lệch: trộm cắp vặt, nghiện game,
nghiện Internet, gây gổ, đánh nhau...
Tổ chức Đội trong nhà trường là một tổ chức quần chúng rộng rãi tập hợp tất cả
các em học sinh ở độ tuổi thiếu niên, nhi đồng ưu tú. Vì thế, nhu cầu mở rộng phạm

vi, mơi trường hoạt động tập thể đa dạng hơn, phong phú hơn và sinh động lý thú hơn
là rất cần thiết. Tổ chức Đội với những hoạt động bổ ích đã thực sự đáp ứng được nhu
cầu chính đáng đó của các em. Với các chủ đề, chủ điểm thi đua phù hợp với lứa tuổi,
sinh động và hấp dẫn cho các em, phong trào hoạt động Đội trong và ngoài nhà
trường đã thu hút và lôi cuốn các em một cách lành mạnh, có tác dụng tích cực cho
việc hình thành nhân cách của các em. Chính vì vậy, giáo viên chủ nhiệm cần phải
“trẻ hoá”, phải trở thành một người bạn lớn để cùng am hiểu tường tận về tổ chức
Đội, cùng tham gia hoạt động vui chơi với các em, cùng hồ nhập để hiểu hơn tâm tư,
tình cảm và nguyện vọng của các em và từ đó thơng cảm hơn, u thương hơn, hiểu
hơn và có trách nhiệm hơn với các em học sinh lớp mình phụ trách, mới thực sự trở
thành người mẹ, người cha, người chị, người anh gần gũi thân thiết của các em để
công tác giáo dục đạo đức học sinh đạt hiệu quả hơn.
20


Ngồi ra, giáo viên chủ nhiệm có thể tham mưu cho TPT Đội. Hàng tháng liên
đội phải tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống đạo đức thông qua các tiết sinh
hoạt dưới cờ, các buổi sinh hoạt tập thể theo các chủ điểm; các hoạt động vui chơi
nhằm thu hút các em tham gia và tạo luồng sinh khí mới trong học tập như: Hội khỏe
phù đổng, mâm cỗ trung thu, hội thi văn nghệ, tổ chức đố vui để học, rung chng
vàng, tổ chức các trị chơi dân gian, các hoạt động thể thao, các hoạt động ngoại khố
khác. Qua đó, rèn luyện cho các em ý thức tự giác, chấp hành kỉ luật, tự chịu trách
nhiệm về các việc làm, trung thực nhận lỗi, biết sửa lỗi khi làm sai, biết đoàn kết,
nhường nhịn bạn bè…
Nhà trường lên kế hoạch chỉ đạo phân công trách nhiệm cụ thể cho từng thành
viên trong nhà trường về vấn đề giáo dục phẩm chất cho học sinh. Cần ý thức được
rằng việc giáo dục phẩm chất, rèn luyện tác phong cho học sinh để trở thành người tốt
là nhiệm vụ của tất cả các cán bộ, giáo viên, nhân viên trong nhà trường chứ không
phải của một ai. Mỗi cán bộ quản lí và giáo viên đều phải có trách nhiệm theo dõi,
nhắc nhở, chấn chỉnh từng hành vi của học sinh, có trách nhiệm xử lí ngay lập tức khi

có tình huống xảy ra.
Biện pháp 5: Giáo dục phẩm chất cho học sinh thông qua các buổi sinh hoạt
tập thể, hoạt động ngoài giờ lên lớp, lao động
Các hoạt động tập thể như sinh hoạt dưới cờ đầu tuần, sinh hoạt tập thể, hoạt
động GDNGLL, lao động công ích, các hoạt động tình nghĩa,… đều góp phần quan
trọng vào sự hình thành và phát triển phẩm chất cho học sinh. Đặc biệt, bắt đầu từ
năm học 2016 – 2017 học sinh có thêm phân mơn “Sống đẹp”. Trong đó đặc biệt chú
trọng đến vấn đề giáo dục đạo đức, các hành vi ứng xử, giao tiếp và rèn các kĩ năng
sống cho học sinh. Do đó, giáo viên cần tận dụng tối đa hiệu quả của phân môn này
để hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh bằng cách liên hệ thực tế.
Để giáo dục phẩm chất cho học sinh thông qua các buổi sinh hoạt tập thể,
HĐNGLL, tôi luôn lồng ghép thông qua: kể chuyện tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh,
gương “người tốt, việc tốt”, tuyên dương những học sinh ngoan, chăm học, lễ phép;
tuyên dương những hành động có ý nghĩa lớn: giúp đỡ bạn có hồn cảnh khó khăn,
21


giúp đỡ bạn tiến bộ trong học tập... Đặc biệt giáo viên cần chú trọng khâu rèn ý thức
cho học sinh khi tham gia các hoạt động tập thể. Tính tích cực, tự giác; tinh thần đồn
kết, tự quản… là những yêu cầu quan trọng hàng đầu. Đối với các tiết thực hành đạo
đức, giáo viên nên cho học sinh sắm vai và xử lí tình huống. Trong HĐNGLL giáo
viên cần chú trọng cho học sinh có điều kiện cọ xát thực tế để các em trang bị cho
mình những kĩ năng sống cơ bản. Đồng thời có cơ hội thể hiện các kĩ năng đó.
Ví dụ: Dạy bài “Khu dân cư”. Sau khi học xong giáo viên cùng học sinh liên hệ.
Vậy các em làm cách nào để giữ gìn vệ sinh khu dân cư xanh, sạch, đẹp? Ý thức khi
tham gia các hoạt động ra sao? Các em cư xử với mọi người ở khu dân cư mình đang
sống như thế nào? (Cách cư xử với người già, người lớn tuổi, các em nhỏ, người có
hồn cảnh neo đơn…). Đồng thời hình thành cho các em kĩ năng ứng phó và xử lí với
tình huống xuất hiện người lạ ở khu dân cư, các tai nạn bất ngờ xảy ra ở khu dân cư…
Như vậy, bằng cách lồng ghép giáo dục phẩm chất cho học sinh thông qua các

buổi sinh hoạt tập thể; ý thức tự quản, tự giác, mạnh dạn, tự tin… của học sinh tiến bộ
rõ rệt. Các em biết quan tâm, giúp đỡ nhau trong học tập và lao động. Sự giao khoán
về chất lượng, thi đua giữa các nhóm, tổ trong tất cả mọi hoạt động đã giúp học sinh
đoàn kết, tương trợ lẫn nhau cùng hồn thành cơng việc. Chính những điều đó đã hình
thành nên những nét tính cách tốt trong nhân cách của các em.
Biện pháp 6: Giáo dục phẩm chất cho học sinh ở mọi lúc, mọi nơi
Để làm được điều này địi hỏi sự chung tay góp sức của tồn xã hội. Đến lớp có
bạn bè và thầy cơ giáo. Về nhà có cha mẹ. Tham gia các hoạt động đều có sự giám
sát, nhắc nhở, kèm cặp, giúp đỡ của tất cả mọi người thì hành vi, giao tiếp, ứng xử của
học sinh sẽ tiến bộ rõ rệt. Giáo viên cần mềm dẻo, linh hoạt, khôn khéo trong xử lí
mọi tình huống. Cần phối hợp chặt chẽ với học sinh, HĐTQ, phụ huynh, ban đại diện
CMHS, các tổ chức đoàn thể… trong việc phát hiện những hành vi và biểu hiện sai
trái; kịp thời điều chỉnh, giúp đỡ các em.
Khơng chỉ dừng lại ở khía cạnh giáo dục phẩm chất cho học sinh mọi lúc mọi
nơi, giáo viên cần chú trọng, đẩy mạnh khâu động viên, khuyến khích học sinh bằng
những lời nói, cử chỉ ân cần, tuyên dương học sinh có biểu hiện hành vi đạo đức tốt
22


nhằm gây lan tỏa, nhân rộng các hành vi đạo đức tốt trong lớp, trong trường. Phân
công học sinh theo dõi, kèm cặp, nhắc nhở bạn cũng có tác dụng rất tích cực.
Ví dụ: Có hơm học sinh phát hiện và báo cáo với tôi. Thưa cô, hôm qua bạn Tình
khơng vâng lời cơ. Về nhà mẹ nhắc học bài cịn cãi lời mẹ đi chơi và nói tục nữa. Tơi
gọi em Tình lên và phân tích: nói tục là mất văn hóa, vi phạm nội quy trường lớp.
Khơng vâng lời cha mẹ, thầy cô là học sinh chưa ngoan, con chưa giỏi. Đứng trước
các bạn trong lớp em tự nhận thấy hành động của mình là đúng hay sai? Em Tình
mạnh dạn nhận lỗi cùng cơ giáo và cả lớp, hứa sẽ cố gắng sữa chữa, không vi phạm
nữa. Về nhà cũng sẽ xin lỗi mẹ để không làm mẹ buồn lòng. Qua thời gian theo dõi,
em Lan ở cạnh nhà cho biết bạn Tình về nhà biết vâng lời mẹ, chăm chỉ học bài. Bài
nào làm không được cịn sang nhà bạn Lan nhờ bạn giải thích. Những lúc rảnh rỗi,

bạn Tình cịn biết giúp mẹ qt nhà, nhặt rau… Kết quả học tập của em Tình tiến bộ,
cách ứng xử cũng thân thiện hơn.
Nhờ thực hiện giáo dục phẩm chất cho học sinh mọi lúc mọi nơi mà hành vi đạo
đức của học sinh lớp tôi ngày càng tiến bộ. Các em ngày càng ngoan và những hành
vi ứng xử sai lệch cũng dần hạn chế. Học sinh tiểu học rất thích được khen và khơng
muốn bị chê tí nào. Do đó, chỉ cần chúng ta khéo léo kết hợp vừa mềm dẻo vừa cứng
rắn thì chắc chắn việc giáo dục phẩm chất cho học sinh sẽ có kết quả tốt.
Kết quả đạt được:
Trong khoảng thời gian làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi được tiếp xúc với rất
nhiều đối tượng học sinh: ngoan hiền, lì lợm, nhút nhát rụt rè, hoang nghịch quậy
phá… Mỗi em mỗi cá tính, mỗi hồn cảnh cho nên biện pháp giáo dục phẩm chất cho
các em cũng khác nhau. Điều quan trọng là giáo viên chủ nhiệm cần quan tâm, tìm
hiểu, phát hiện nguyên nhân về những sai lệch hành vi đạo đức của học sinh để có
biện pháp giáo dục thích hợp nhằm mang lại hiệu quả cao. Để làm được điều đó, địi
hỏi giáo viên chủ nhiệm phải quan tâm, chăm chút đến từng em, và dành thời gian
thích hợp để làm tốt vai trò và trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm lớp.
Sau một thời gian thực hiện các biện pháp giáo dục phẩm chất cho học sinh, tôi
nhận thấy so với đầu năm học, học sinh chăm ngoan, lễ phép hơn. Việc học của học
23


sinh cũng đi vào guồng hoạt động. Các em tự giác, tích cực, chủ động hơn trong học
tập. Phong trào “Đôi bạn cùng tiến” giúp đỡ nhau trong học tập và các hoạt động khác
cũng được đẩy mạnh. Kết quả cuối học kì 1 như sau:
Khảo sát các biểu hiện phẩm chất của học sinh cuối HKI
Lớp

TSHS

4C

26

Chăm học,
chăm làm
Tốt Đạt
CCG
16
10
0

Phẩm chất
Tự tin,
Trung thực,
trách nhiệm
kỉ luật
Tốt
Đạt CCG Tốt
Đạt CCG
13
13
0
15
11
0

Đoàn kết,
yêu thương
Tốt Đạt CCG
17

9
0

3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa đề tài
Trong suốt quãng thời gian gần 5 năm làm công tác chủ nhiệm lớp, mỗi năm mỗi
lớp học, mỗi học sinh đều để lại cho tôi những suy nghĩ và ấn tượng khác nhau. Có
năm học sinh ngoan hiền, chăm học; lại có năm học sinh lười nhác và lì lợm… Làm
nghề giáo, đôi khi chúng ta cảm thấy vui, hạnh phúc khi học sinh đỗ đạt nhưng cũng
lắm lúc không khỏi chạnh lòng, bùi ngùi xao xuyến khi học sinh thân yêu lầm đường
lạc lối. Nhiều lúc chúng ta băn khoăn, trăn trở để tìm ra cách, tìm ra giải pháp giúp đỡ
học sinh. Rồi chính từ những trải nghiệm, khó khăn, vất vả đó chúng ta tìm thấy niềm
vui cho chính bản thân mình. Người ta từng ví rằng: “Trẻ em như tờ giấy trắng”. Nếu
chúng ta vẽ lên đó những điều hay lẽ phải thì nó sẽ đẹp biết nhường nào. Nhưng nếu
chúng ta vơ tình viết nguệch ngoạc hay vẽ bậy lên đó thì sẽ thật đau lịng khi tờ giấy
bị bẩn. Vì vậy, đừng vội trách học sinh khi các em chưa ngoan, chưa lễ phép; đừng
vội đánh giá học sinh khi chưa hiểu tường tận nguyên nhân của những hành vi sai
lệch. Bất cứ một hành động, lời nói, cử chỉ nào cũng đều xuất phát từ ngun nhân
của nó.
Cuộc sống là những chất liệu thơ mà chúng ta là những người nghệ sĩ. Nhào nặn
chúng thành những kiệt tác hay biến chúng thành một tác phẩm thô kệch đều tùy
thuộc vào chúng ta. Với tư cách là một người thầy, người cô đồng nghĩa với người
cha, người mẹ hiền thứ hai của học sinh, chúng ta cần hiểu được đặc điểm tâm sinh lí
của các em. Đồng thời cần dành thời gian quan tâm, theo dõi, phát hiện những biểu

24


hiện chưa tốt về phẩm chất ở các em và tìm ra giải pháp để xử lí và tháo gỡ. Không
thể trồng cây ở những nơi thiếu ánh sáng, cũng khơng thể ni dạy trẻ với chút ít

nhiệt tình. Hãy đối xử với học sinh bằng tình thương và trách nhiệm, bằng sự tận tâm,
tận lực của một nhà giáo, bằng lòng yêu nghề với quyết tâm và nhiệt huyết cháy bổng
bởi “Mục tiêu của giáo dục không phải là dạy cách kiếm sống hay cung cấp công cụ
để đạt được sự giàu có, mà đó phải là con đường dẫn lối tâm hồn con người vươn
đến cái Chân và thực hành cái Thiện”.
Đối với học sinh tiểu học, giáo viên chính là người dẫn đường đáng tin cậy. Nhờ
làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, đồng thời luôn quan tâm đến học sinh nên trong thời
gian qua, kết thúc học kì 1, lớp tơi khơng có học sinh vi phạm các chuẩn mực phẩm
chất. Đánh giá về phẩm chất: 100% học sinh xếp đạt, trong đó 50% học sinh xếp Tốt.
Kết quả, chất lượng giáo dục văn hóa cũng như phẩm chất của học sinh tiến bộ rõ rệt.
3.2. Kiến nghị , đề xuất
Qua một thời gian nghiên cứu, áp dụng những biện pháp của đề tài này, tôi thấy
bước đầu mang lại hiệu quả tốt đẹp. Tuy có nhiều cố gắng trong việc tìm ra các giải
pháp thiết thực nhằm tăng tính thực tiễn của đề tài song khó tránh khỏi sự thiếu sót.
Rất mong các bạn đồng nghiệp đóng góp để cùng tìm ra những biện pháp giáo dục
phẩm chất cho học sinh tiểu học hay hơn, thiết thực hơn, hiệu quả hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

25