Quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh luang prabang nước CHDCND lào

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

DAYMONE VIRANON

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TẠI TỈNH LUANG PRABANG NƯỚC CỘNG HÒA
DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI, NĂM 2021


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

DAYMONE VIRANON

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TẠI TỈNH LUANG PRABANG NƯỚC CỘNG
HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CƠNG
Chun ngành: Quản lý cơng

Mã số: 9 34 04 03

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Trương Quốc Chính
2. TS. Lê Tồn Thắng

HÀ NỘI, NĂM 2021


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tác giả. Các số
liệu nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn
đầy đủ theo quy định.
Nghiên cứu sinh

Daymone Viranon


LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận án tiến sĩ Quản lý cơng tại Học viện Hành chính
quốc gia (Việt Nam), bên cạnh sự cố gắng của bản thân tôi đã nhận được sự
động viên, hướng dẫn, giảng dạy và nhiều ý kiến đóng góp q báu của các
thầy giáo, cơ giáo, gia đình, bạn bè trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu
và hồn thành luận án. Tơi xin được bày tỏ lịng biết ơn chân thành của
mình tới Ban lãnh đạ, các thày cô giáo của Học viện Hành chính quốc gia,
Ban Quản lý đào tạo Sau đại học của Học viện Hành chính quốc gia.
Tơi vơ cùng biết ơn sự quan tâm giúp đỡ về mọi mặt của cơ quan tơi
đang cơng tác, gia đình, bạn bè đã tạo điều kiện thuận lợi cho tơi hồn thành

khóa học.
Đặc biệt tôi vô cùng trân trọng biết ơn PGS.TS Trương Quốc Chính
và TS Lê Tồn Thắng, là hai người hướng dẫn khoa học đã dành nhiều thời
gian và trí lực trực tiếp hướng dẫn, tận tình giúp đỡ tơi trong suốt q trình
nghiên cứu và hồn thành luận án này.
Tơi xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận án


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án .....................................................3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................4
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ....................................................4
5. Giả thuyết khoa học và câu hỏi nghiên cứu...........................................................6
6. Những đóng góp mới của luận án..........................................................................6
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...............................................................7
8. Cấu trúc của luận án ...............................................................................................8
Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
ĐẾN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC........................................ 9
1.1. CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN .......................................................................................................9
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về quản lý thu - chi ngân sách ............................9
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về phân cấp quản lý ngân sách ......................... 13
1.1.3. Các cơng trình nghiên cứu về cải cách, nâng cao hiệu quả, hoàn thiện quản
lý ngân sách nhà nước .................................................................................. 19
1.2. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG
BỐ LIÊN QUAN ĐẾN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC .......... 26

1.2.1. Kết quả các cơng trình đã nghiên cứu .......................................................... 26
1.2.2. Những khoảng trống trong quản lý ngân sách nhà nước cần tiếp tục nghiên
cứu................................................................................................................. 28
Kết luận chương 1 ................................................................................................... 30
Chương 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH ...................................................................... 32


2.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC .................... 32
2.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước ..................................................................... 32
2.1.2. Đặc điểm của ngân sách nhà nước................................................................ 35
2.1.3. Vai trò của ngân sách nhà nước .................................................................... 36
2.1.4. Hệ thống ngân sách nhà nước ....................................................................... 41
2.2. QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH.................................... 43
2.2.1. Khái niệm và sự cần thiết quản lý ngân sách nhà nước cấp tỉnh ................. 43
2.2.2. Chỉ số đánh giá quản lý ngân sách nhà nước cấp tỉnh ................................. 47
2.2.3. Nội dung quản lý ngân sách nhà nước cấp tỉnh ........................................... 51
2.2.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách nhà nước cấp tỉnh ........... 62
2.3. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA MỘT SỐ
ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH VÀ GIÁ TRỊ THAM KHẢO ĐỐI VỚI
LUANG PRABANG, NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN
LÀO .............................................................................................................. 66
2.3.1. Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước của một số địa phương cấp tỉnh66
2.3.2. Giá trị tham khảo đối với quản lý ngân sách cấp tỉnh của Luang Prabang,
nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào ........................................................ 74
Kết luận chương 2 ................................................................................................... 75
Chương 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI
TỈNH LUANG PRABANG, NƯỚC CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN
DÂN LÀO ............................................................................................ 77
3.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA TỈNH LUANG

PRABANG - CƠ SỞ CHO HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH............................................................................. 77
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................................... 77
3.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội .............................................................................. 78
3.2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH TẠI
TỈNH LUANG PRABANG ........................................................................ 82
3.2.1. Thực trạng cơ quan quản lý ngân sách cấp tỉnh Luang Prabang ................. 82


3.2.2. Thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước cấp tỉnh................................... 95
3.2.3. Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước cấp tỉnh ................................. 100
3.2.4. Thực trạng quản lý cân đối ngân sách nhà nước cấp tỉnh .......................... 104
3.2.5. Giám sát, thanh tra, kiểm toán ngân sách nhà nước cấp tỉnh.................... 105
3.2.6. Thực trạng thực hiện các chỉ tiêu ................................................................ 111
3.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP TỈNH
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LUANG PRABANG, NƯỚC CHDCND LÀO
..................................................................................................................... 116
3.3.1. Kết quả đạt được.......................................................................................... 116
3.3.2. Một số hạn chế, bất cập ............................................................................... 120
3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập .................................................. 128
Kết luận chương 3 ................................................................................................. 134
Chương 4 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC HOÀN THIỆN QUẢN
LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI TỈNH LUANG PRA BANG,
NƯỚC CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ......................... 136
4.1. QUAN ĐIỂM HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TỈNH LUANG PRA BANG ..................................................................... 136
4.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Luang Prabang đến năm
2030............................................................................................................. 136
4.1.2. Quan điểm hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước tỉnh Luang Prabang . 138
4.1.3. Mục tiêu quản lý ngân sách nhà nước cấp tỉnh Luang Prabang ................ 141

4.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI
TỈNH LUANG PRA BANG ..................................................................... 142
4.2.1. Đẩy mạnh phân cấp trong quản lý ngân sách nhà nước ............................ 142
4.2.2. Hoàn thiện chu trình quản lý ngân sách nhà nước ..................................... 148
4.2.3. Chống thất thoát ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh ............................. 151
4.2.4. Nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức quản lý ngân sách nhà nước tại
tỉnh Luang Prabang .................................................................................... 154
4.2.5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách nhà nước ........... 156


4.2.6. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với hoạt động liên
quan đến NSNN ......................................................................................... 158
4.3. KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 162
4.3.1. Đối với Quốc hội ......................................................................................... 162
4.3.2. Đối với Chính phủ ....................................................................................... 163
4.3.3. Đối với Bộ tài chính .................................................................................... 165
4.3.4. Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Luang Prabang ........................................... 165
Kết luận chương 4 ................................................................................................. 165
KẾT LUẬN................................................................................................ 168
DANH MỤC CƠNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ........................................... 172
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................... 173


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

1.

CHDCND

Cộng hòa dân chủ nhân dân

2.

HĐND

Hội đồng nhân dân

3.

KBNN

Kho bạc nhà nước

4.

NSNN

Ngân sách nhà nước

5.

NSTW

Ngân sách trung ương

6.

NSĐP

Ngân sách địa phương

7.

NS

Ngân sách

8.

QLNN

Quản lý nhà nước

9.

UBND

Ủy ban nhân dân

10.

CBCC

Cán bộ cơng chức

11.

CQĐP

Chính quyền địa phương


DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ

1. Bảng
Bảng 3.1 Tỷ lệ tăng trưởng GRDP của tỉnh Luang Prabang ......................... 79
Bảng 3.2 Cơ cấu kinh tế các nhóm ngành chủ yếu giai đoạn 2015-2019 ...... 80
Bảng 3.3 Thu NSNN Luang Prabang (triệu kip) ........................................... 99
Bảng 3.4 Chi NSĐP của Luang Prabang (triệu kip) .................................... 103
Bảng 3.5 Cân đối ngân sách cấp tỉnh (triệu kip) ......................................... 104
Bảng 3.6 Chênh lệch thực thu 2016 - 2019 ................................................. 112
Bảng 3.7 Chênh lệch thực chi 2016 - 2019 ................................................. 114
2. Sơ đồ
Sơ đồ 2.1 Hệ thống NSNN của nước CHDCND Lào.................................... 42


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Ngân sách nhà nước (NSNN) là bộ phận cơ bản, là khâu chủ đạo, có vị
trí, vai trị đặc biệt quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia, đồng thời là
cơng cụ tài chính để Nhà nước thực hiện chức năng quản lý vĩ mô đối với
hoạt động kinh tế - xã hội của đất nước. Cùng với sự quản lý kinh tế và hành
chính thì quản lý NSNN là cần thiết, nó giúp quá trình quản lý và phân bổ
một cách hiệu quả việc sử dụng các nguồn lực tài chính khan hiếm của quốc
gia, tạo tiền đề và điều kiện thuận lợi để thúc đẩy sự phát triển hài hoà về kinh

tế - xã hội. Trong hệ thống NSNN, ngân sách cấp tỉnh là một cấp ngân sách
rất quan trọng bởi vì ngân sách cấp tỉnh có vai trị cung cấp phương tiện vật
chất cho sự tồn tại và hoạt động của chính quyền tỉnh và các cấp chính quyền
trực thuộc. Đồng thời, là một cơng cụ để chính quyền cấp tỉnh thực hiện quản
lý toàn diện các hoạt động kinh tế - xã hội trên địa bàn.
CHDCND Lào là một quốc gia chưa phát triển, sự phát triển kinh tế xã hội giữa các địa phương không đồng đều. Trong một thời gian khá dài,
hoạt động quản lý NSNN theo mơ hình cơ chế kế hoạch tập trung chưa mang
lại hiệu quả như mong muốn. Hiện nay, CHDCND Lào đã sự phát triển nhất
định, đạt được một số thành tựu to lớn, có ý nghĩa quan trọng về kinh tế - xã
hội. Tuy nhiên, trong q trình thực hiện cơng cuộc đổi mới, vấn đề quản lý
NSNN của Lào vẫn còn yếu kém, ngân sách địa phương chưa tự chủ được
nguồn thu cho nhiệm vụ chi nên vẫn phải nhận trợ cấp từ NSTW; việc sử
dụng công cụ ngân sách trong điều chỉnh các mục tiêu kinh tế vĩ mô của chính
quyền cấp tỉnh có phần bị hạn chế.
Luang Prabang là một tỉnh của nước CHDCND Lào đang chuyển mình
cùng đất nước để phát triển kinh tế - xã hội. Việc tăng cường quản lý NSNN,
đổi mới quản lý thu, chi ngân sách sẽ tạo điều kiện tăng thu ngân sách và sử

1


dụng ngân sách quốc gia tiết kiệm, có hiệu quả hơn; thúc đẩy phát triển kinh
tế - xã hội của địa phương.
Những năm qua, bên cạnh những mặt đạt được trong công tác quản lý
ngân sách địa phương, Luang Prabang cũng còn một số hạn chế, bất cập trong
quản lý NSNN. Thu ngân sách hàng năm không đủ chi, tỉnh phải trợ cấp cân
đối thì vấn đề tăng cường quản lý ngân sách càng trở nên cấp bách. Nhiều cơ
quan cùng tham gia quản lý NSNN nhưng quy định thẩm quyền quyết định
ngân sách chưa rõ ràng giữa các cơ quan, cịn có sự chồng chéo. Quy trình
quản lý NSNN cấp tỉnh cịn mang nặng tính hình thức và trong q trình điều

hành ngân sách cịn thiếu tính năng động, sáng tạo. Một số quy định còn bất
cập, chưa tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh làm chủ ngân sách của mình...
Những hạn chế đó ảnh hưởng khơng nhỏ tới quá trình phát triển kinh tế - xã
hội của địa phương, cũng như tạo kẽ hở cho việc thất thoát ngân sách.
Trong khi đó, cơ sở lý luận về quản lý NSNN ở CHDCND Lào tương
đối “mỏng”, nhất là quản lý NSNN ở địa phương. Nghiên cứu về NSNN có
khơng ít cơng trình, tuy nhiên tuyệt đại đa số các cơng trình đó đều nghiên
cứu ở góc độ chun ngành kinh tế, rất ít cơng trình nghiên cứu NSNN từ góc
độ chun ngành quản lý cơng. Trong số ít cơng trình nghiên cứu NSNN từ
góc độ chun ngành quản lý cơng thì tập trung vào vấn đề phân cấp quản lý
NSNN hoặc chỉ đi sâu vào công tác quản lý thu hoặc quản lý chi, mà chưa có
cơng trình nào nghiên cứu quản lý NSNN cấp tỉnh. Do vậy, cơ sở lý luận về
NSNN cấp tỉnh là vấn đề đặt ra.
Xuất phát từ vị trí, vai trị của NSNN cấp tỉnh đối với chính quyền địa
phương, từ thực trạng quản lý NSNN của tỉnh Luang Prabang còn nhiều vấn
đề bất cập, từ cơ sở lý luận về quản lý NSNN cấp tỉnh còn “mỏng” nên nghiên
cứu sinh lựa chọn vấn đề “Quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Luang
Prabang nước CHDCND Lào” làm đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sĩ

2


Quản lý công, với mong muốn đề xuất những giải pháp, kiến nghị nâng cao
hiệu quả công tác quản lý NSNN trên q hương của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở bổ sung và hoàn thiện khung lý luận về quản lý NSNN,
phân tích thực tiễn quản lý NSNN tại tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND
Lào, luận án đề xuất những quan điểm, phương hướng và giải pháp nhằm
hoàn thiện công tác quản lý NSNN tại tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND

Lào, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan các cơng trình đã nghiên cứu có liên quan đến quản lý
NSNN để tìm hiểu những nội dung mà các cơng trình đi trước đã nghiên cứu;
trên cơ sở đó, luận án đánh giá kết quả của các cơng trình đã đạt được; từ đó
chỉ ra hướng nghiên cứu phù hợp của luận án, đảm bảo tính khơng trùng lắp
và tính mới của luận án.
- Tổng hợp, bổ sung, hoàn chỉnh khung lý thuyết về QLNN đối với
NSNN cấp tỉnh, bao gồm: khái niệm, vai trò, nguyên tắc quản lý NSNN
cấp tỉnh, nội dung và những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp
tỉnh... trên cơ sở hệ thống pháp luật của nước CHDCND Lào về ngân sách
nhà nước.
- Phân tích và đánh giá về thực trạng quản lý ngân sách tại tỉnh Luang
Prabang trên các khía cạnh: thu ngân sách, chi ngân sách, cân đối ngân sách,
giám sát, thanh tra, kiểm toán ngân sách… trên cơ sở đó, luận án chỉ ra, làm
rõ những kết quả, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đã và đang tồn
tại trong tình hình quản lý ngân sách của tỉnh.
- Từ những thực trạng địa phương, trên quan điểm của Đảng và Nhà
nước Lào, phương hướng phát triển của tỉnh, luận án đề xuất hệ thống các giải

3


pháp có tính khả thi và thực tiễn nhằm hồn thiện công tác quản lý NSNN
trên địa bàn tỉnh Luang Prabang trong giai đoạn tiếp theo.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là hoạt động quản lý NSNN cấp tỉnh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu về nội dung:

Luận án nghiên cứu công tác quản lý ngân sách cấp tỉnh của chính
quyền tỉnh - là một trong 3 cấp ngân sách ở nước Lào (ngân sách trung
ương, ngân sách cấp tỉnh, ngân sách cấp huyện). Luận án không nghiên cứu
hoạt động quản lý ngân sách cấp huyện của các huyện nằm trên địa bàn tỉnh
Luang Prabang.
Công tác quản lý ngân sách được đề cập trong luận án bao gồm 4 nội
dung sau: (1) Quản lý thu ngân sách; (2) Quản lý chi ngân sách; (3) Quản lý
cân đối ngân sách; (4) Thanh tra, kiểm tra, giám sát NSNN.
- Phạm vi nghiên cứu về không gian:
Luận án nghiên cứu các hoạt động ngân sách trên địa bàn tỉnh Luang
Prabang; đồng thời khảo sát kinh nghiệm của một số địa phương cấp tỉnh
trong và ngoài nước Lào về quản lý NSNN.
- Phạm vi nghiên cứu về thời gian:
Luận án thu thập các số liệu, dữ liệu về hoạt động quản lý NSNN trong
khoảng thời gian từ 2015 đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp luận
Luận án được nghiên cứu triển khai trên cơ sở phương pháp luận duy
vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin.

4


4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Tác giả áp dụng phương pháp này
để phân chia hoạt động quản lý NSNN thành những bộ phận cấu thành, những
mối quan hệ gắn với lịch trình thời gian; từ đó giúp tác giả nhận thức, phát
hiện ra các vấn đề cịn tồn tại; phân tích trên các khía cạnh khác nhau để tìm
ra những vấn đề cịn bất cập trong đối tượng nghiên cứu. Đồng thời khái quát,
liên kết những mặt, những bộ phận từ lý thuyết đã thu thập được thành một

chỉnh thể để tạo ra cơ sở lý luận về quản lý NSNN. Kết hợp lý luận với thực
tế, đem lý luận để soi rọi, phân tích thực tế. Từ phân tích thực tế, tác giả đã rút
ra những đánh giá, tổng hợp lại đưa ra những kết luận, những đề xuất mang
tính khoa học, phù hợp với lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách trong
phạm vi nghiên cứu.
- Phương pháp kế thừa: Tác giả sử dụng có chọn lọc những kết quả
nghiên cứu có liên quan đã được cơng bố trước đây ở trong và ngoài nước để
bổ sung, hoàn thiện cơ sở lý luận; đồng thời xây dựng hệ thống các giải pháp
của luận án. Phương pháp này được vận dụng chủ yếu trong chương 2 và
chương 4 của luận án.
- Phương pháp so sánh: Luận án sử dụng phương pháp này để chỉ ra sự
thay đổi, tăng giảm các chỉ tiêu về ngân sách trong giai đoạn nghiên cứu.
Ngoài ra, phương pháp này cũng sử dụng để làm rõ sự tương đồng cũng như
tính khác biệt, đặc thù trong quản lý ngân sách giữa các địa phương, từ đó rút
ra những bài học, kinh nghiệm có giá trị có thể làm tham khảo cho quản lý
ngân sách của tỉnh Luang Prabang.
- Phương pháp thống kê: Phương pháp này được sử dụng xuyên suốt
trong toàn bộ nội dung của luận án. Việc thu thập và xử lý số liệu về ngân
sách nhà nước bằng các phương pháp thống kế đã làm rõ tình hình cũng như
xu hướng vận động của quản lý ngân sách ở địa phương; khẳng định những

5


vấn đề có liên quan để luận giải, minh chứng cho những nhận xét và kết luận
nghiên cứu của tác giả.
5. Giả thuyết khoa học và câu hỏi nghiên cứu
5.1. Giả thuyết khoa học
NSNN là nguồn tài chính quan trọng của quốc gia và kiểm soát chặt chẽ
NSNN là yêu cầu của bất kỳ quốc gia, của địa phương nào. Luang Prabang là

một trong số ít tỉnh của CHDCND Lào có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, thu NSNN của Luang Prabang chưa cao, trong khi
chi khá lớn. Có nhiều nguyên nhân nhưng cơ bản là do hoạt động quản lý
NSNN còn hạn chế dẫn đến sự thất thốt hoặc lãng phí ngân sách. Nếu cơng
tác quản lý NSNN của Luang Prabang được hồn thiện thì NSNN của tỉnh sẽ
được sử dụng hiệu quả hơn, tạo động lực để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội
của địa phương.
5.2. Câu hỏi nghiên cứu
- Quản lý NSNN cấp tỉnh là gì và quản lý theo những nội dung nào?
- Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp tỉnh?
- Tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND Lào học tập được những kinh
nghiệm gì từ thực tiễn quản lý NSNN cấp tỉnh của một số địa phương khác?
- Thực trạng quản lý NSNN cấp tỉnh của Luang Prabang hiện nay như
thế nào? Nguyên nhân của những hạn chế là gì?
- Để tiếp tục hồn thiện quản lý NSNN cấp tỉnh, Luang Prabang cần
thực hiện những giải pháp nào? Trên cơ sở quan điểm nào?
6. Những đóng góp mới của luận án
6.1. Về mặt lý luận
- Luận án góp phần hồn thiện khung lý thuyết về quản lý NSNN cấp
tỉnh trên cơ sở hệ thống pháp lý của nước CHDCND Lào. Qua đó làm rõ khái
niệm NSNN, các bộ phận cấu thành NSNN, sự cần thiết và nội dung của quản

6


lý NSNN ở cấp tỉnh. Luận án xây dựng và chỉ ra được các yêu cầu, nguyên
tắc cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp tỉnh.
- Luận án đã nghiên cứu, khảo sát kinh nghiệm của một số địa phương
trong nước và ngoài nước (Việt Nam) về quản lý NSNN cấp tỉnh. Từ đó rút ra
một số bài học về quản lý NSNN, nhận ra sự tương đồng và phù hợp để áp

dụng các bài học này vào hồn thiện cơng tác quản lý ngân sách của tỉnh
Luang Prabang, nước CHDCND Lào.
6.2. Về mặt thực tiễn
- Luận án đã phân tích và mơ tả tồn cảnh bức tranh quản lý ngân sách
của tỉnh Luang Prabang: số thu, số chi, nguồn thu, nhiệm vụ chi, mất cân đối
thu chi, cơng tác lập dự tốn, thực hiện dự toán và quyết toán, phân cấp nguồn
thu và nhiệm vụ chi; các hoạt động quản lý, kiểm soát, sử dụng ngân sách của
của chính quyền tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND Lào.
- Luận án đề xuất các quan điểm của cá nhân tác giả về quản lý ngân
sách cấp tỉnh, đồng thời đã đưa ra hệ thống giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện
quản lý NSNN ở tỉnh Luang Prabang của CHDCND Lào.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
7.1. Ý nghĩa khoa học
- Kết quả nghiên cứu của đề tài luận án sẽ cung cấp luận cứ khoa học
và thông tin đáng tin cậy về những vấn đề liên quan đến quản lý NSNN ở một
địa phương của CHDCND Lào. Mặt khác, các kiến nghị, đề xuất giải pháp rút
ra từ kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần vào việc củng cố cơng tác
quản lý NSNN của tỉnh Luang Prabang, đồng thời góp phần xây dựng, hồn
thiện chính sách và pháp luật của nước CNDCND Lào về NSNN trong những
năm tới.
- Kết quả của Luận án có những tác động nhất định đến thực tiễn quản
lý NSNN ở tỉnh Luang Prabang, góp phần sử dụng tốt nguồn lực tài chính của
địa phương, nâng cao năng lực quản lý NSNN của các cấp chính quyền.

7


7.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Kết quả nghiên cứu của luận án là tài liệu tham khảo cho những nhà
khoa học nghiên cứu, tìm hiểu về hệ thống NSNN, cơ chế quản lý ngân sách

cấp tỉnh ở nước CHDCND Lào; đồng thời, luận án sẽ là nguồn tài liệu tham
khảo có giá trị và tin cậy cho các thế hệ học viên tại Học viện Hành chính
Quốc gia; đặc biệt là cán bộ, công chức của nước CHDCND Lào đang nghiên
cứu, học tập về vấn đề này.
8. Cấu trúc của luận án
Kết cấu của Luận án gồm: Phần mở đầu; phần nội dung và phần kết
luận, ngồi ra cịn có danh mục tài liệu tham khảo được sử dụng trong nghiên
cứu luận án. Cấu trúc luận án cơ bản gồm 4 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến quản lý
ngân sách nhà nước
Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nước
cấp tỉnh
Chương 3: Thực trạng quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Luang
Prabang, nước CHDCND Lào
Chương 4: Quan điểm và giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý ngân
sách nhà nước tại tỉnh Luang Prabang, nước CHDCND Lào

8


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

1.1. CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
Quản lý NSNN khơng phải là một đề tài mới, đã có rất nhiều các nhà
khoa học, nhà nghiên cứu ở CHDCND Lào và Việt Nam nghiên cứu về vấn
đề này trên các cấp độ khác nhau: từ cấp quốc gia, cấp tỉnh, cấp huyện…; từ
nghiên cứu tổng thể hoạt động quản lý NSNN đến nghiên cứu từng bộ phận

theo chu trình ngân sách; nghiên cứu từ góc độ vi mơ như cơng tác quản lý
thu, quản lý chi… đến nghiên cứu từ góc độ vĩ mơ như phân cấp ngân
sách… Để nghiên cứu triển khai luận án này, tác giả đã tìm hiểu, tham khảo
rất nhiều các cơng trình nghiên cứu có liên quan, và dưới đây là một số
nghiên cứu tiêu biểu:
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về quản lý thu - chi ngân sách
Quản lý thu - chi ngân sách có một số cơng trình trong nước và ngồi
nước đề cập.
- Các cơng trình trong nước:
+ Viêng Thoong Sỉ Phăn Đon (2011), "Quản lý thu NSNN ở Cộng hòa
dân chủ nhân dân Lào", Luận án Tiến sĩ kinh tế, Học viện Chính trị - Hành
chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Luận án đã hệ thống hóa, làm sáng tỏ
những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu NSNN trong nền kinh tế thị
trường, như: khái niệm thu NSNN, đặc điểm và các yếu tố ảnh hưởng đến thu
NSNN; vai trò, mục tiêu và nội dung quản lý thu NSNN (trong đó nhấn mạnh
đến hoạch định chính sách thu NSNN, quản lý q trình tổ chức thu NSNN);
mơ hình tổ chức bộ máy quản lý thu NSNN. Trên cơ sở khảo cứu kinh
nghiệm quản lý thu NSNN của Việt Nam, Thái Lan, Singapore, Pháp, Anh,

9


tác giả rút ra 7 bài học có thể vận dụng trong quản lý NSNN ở CHDCND
Lào. Trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý thu NSNN ở CHDCND Lào qua
các thời kỳ, luận án đánh giá những thành công, hạn chế, nguyên nhân của
các hạn chế trong quản lý thu NSNN ở Lào. Luận án đã đề xuất 5 định hướng
và 4 nhóm giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý thu NSNN ở Lào trong
thời gian tới.
Tuy nhiên, luận án chưa đưa ra được các tiêu chí đánh giá hiệu quả của
hoạt động quản lý thu ngân sách; chưa chỉ rõ các căn cứ đề xuất giải pháp và

điều kiện thực hiện các giải pháp. Nội dung quản lý thu NSNN được trình bày
trong chương lý luận và khi tiến hành đánh giá thực trạng chưa nhất quán.
Trong chương lý luận, tác giả trình bày quản lý thu NSNN bao gồm q trình
xây dựng các chính sách, chế độ thu; quá trình tổ chức hệ thống cơ quan thu;
triển khai các phương pháp thu; kiểm tra giám sát hoạt động thu và giải quyết
tranh chấp trong q trình thu NSNN. Nhưng khi phân tích thực trạng quản lý
thu NSNN ở Lào, luận án lại xây dựng thành 3 nội dung là: chính sách thu
NSNN; quản lý quá trình thu NSNN và bộ máy thu NSNN.
+ Thongvon Luongphimma (2016), “Hoàn thiện quản lý chi ngân sách
nhà nước tỉnh Hủa Phăn nước CHDCND Lào”, Luận án tiến sĩ kinh tế, Học
viện Tài chính, Hà Nội. Tác giả Thongvon đã hệ thống hố, phân tích và làm
rõ hơn cơ sở lý luận về quản lý chi NSNN: khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội
dung quản lý chi NSNN, các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi
NSNN. Tác giả luận án cũng đã nghiên cứu kinh nghiệm cải cách chi tiêu
cơng ở các nước có nền kinh tế phát triển (OECD), kinh nghiệm đổi mới quản
lý chi ngân sách nhà nước theo đầu ra và kết quả. Từ đó, rút ra những bài học
kinh nghiệm có giá trị tham khảo, vận dụng cho công tác quản lý chi ngân
sách nhà nước của CHDCND Lào nói chung và cho tỉnh Hủa Phăn nói riêng.
Tác giả đã khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng về cơng tác quản lý chi
NSNN tại tỉnh Hủa Phăn CHDCND Lào trong giai đoạn từ 2005 - 2015. Từ

10


đó, chỉ rõ những kết quả đạt được cũng như những tồn tại, vướng mắc và
nguyên nhân của những tồn tại, vướng mắc đó.
Trên cơ sở định hướng, mục tiêu hoàn thiện quản lý chi NSNN của tỉnh
Hủa Phăn CHDCND Lào. Tác giả đã đề xuất hệ thống bao gồm 06 nhóm giải
pháp và 04 điều kiện để thực hiện các giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân
sách nhà nước tỉnh Hủa Phăn CHDCND Lào cho những năm tới. Những giải

pháp đề xuất hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tỉnh Hủa Phăn tương
đối toàn diện và cụ thể, đồng thời có sự gắn kết giữa lý luận và thực tiễn, có
căn cứ khoa học và có tính khả thi cao.
- Các cơng trình ngồi nước:
+ Trịnh Thị Thúy Hồng (2012), “Quản lý chi NSNN trong đầu tư xây
dựng cơ bản trên địa bàn tỉnh Bình Định”, Luận án Tiến sĩ kinh tế, Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Tác giả đã luận giải sự cần thiết quản lý chi
NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản. Nội dung quản lý chi NSNN được luận án
tiếp cận theo chu trình ngân sách. Luận án đã phân tích khá rõ các nhân tố chủ
yếu ảnh hưởng tới quản lý chi NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản (03 nhân tố
chủ quan và 04 nhân tố khách quan). Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý chi
NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn tỉnh Bình Định, luận án đã đề
xuất được 07 giải pháp lớn nhằm tăng cường quản lý NSNN trong đầu tư xây
dựng cơ bản trên địa bàn tỉnh Bình Định. Điều đáng chú ý là tác giả luận án đã
đề cập đến hệ thống chỉ tiêu đánh giá quản lý chi ngân sách trong đầu tư xây
dựng cơ bản thơng qua phân tích các chỉ tiêu phản ánh kết quả chi NSNN và các
chỉ tiêu phản ánh hiệu quả chi NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản.
+ Nguyễn Thị Huệ (2012), “Chống thất thoát trong chi NSNN ở tỉnh
Thái Bình”, Luận án Tiến sĩ kinh tế, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc
gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Tác giả đã đề cập tới những hậu quả do thất thoát
trong chi ngân sách gây ra, từ đó khẳng định chống thất thốt trong chi ngân
sách có ý nghĩa vô cùng to lớn. Luận án cũng đã phân tích thực trạng thất

11


thoát và chống thất thoát trong chi NSNN cấp tỉnh ở Thái Bình, chỉ ra 14
nguyên nhân dẫn đến thất thoát trong chi NSNN và đề xuất 06 giải pháp
tăng cường phịng, chống thất thốt trong chi ngân sách cấp tỉnh ở Thái Bình
trong thời gian tới. Luận án chưa đưa ra các tiêu chí đánh giá tính hiệu lực,

hiệu quả của việc chống thất thoát này. Do xuất phát từ đối tượng và phạm
vi nghiên cứu, nên luận án không nghiên cứu công tác QLNN đối với chi
NSNN ở tỉnh Thái Bình.
+ Nguyễn Thị Thanh Mai (2017), “Hồn thiện quản lý nhà nước đối
với thu - chi ngân sách của thành phố Hải Phòng”, Luận án tiến sĩ Quản lý
kinh tế, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, Hà Nội. Tác giả đã xây
dựng được cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với thu - chi ngân sách địa
phương, bao gồm khái niệm, nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến QLNN
đối với thu - chi NSNN. Qua việc tìm hiểu kinh nghiệm QLNN đối với thu chi NSNN của Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Bắc Kinh (Trung Quốc),
tác giả rút ra bài học để vận dụng cho Hải Phòng. Luận án đã đánh giá thực
trạng QLNN đối với thu - chi NSNN trên địa bàn Hải Phòng trên 03 nội dung
là ban hành các văn bản pháp luật về thu - chi ngân sách địa phương của
chính quyền thành phố Hải Phịng; tổ chức q trình thu - chi ngân sách của
thành phố Hải Phòng; kiểm tra, giám sát quá trình thu - chi ngân sách của
thành phố Hải Phịng, tác giả đã chỉ ra những thành cơng, hạn chế và nguyên
nhân của hạn chế trong việc QLNN đối với thu - chi NSNN của Hải Phòng.
Từ phương hướng hoàn thiện quản lý nhà nước đối với thu - chi ngân
sách của thành phố Hải Phòng đến năm 2025, tác giả đề xuất 10 giải pháp
nhằm hoàn thiện QLNN đối với thu - chi NSNN của Hải Phòng. Cụ thể: 1)
Ban hành, sửa đổi, hoàn thiện các quy định của thành phố về thu - chi ngân
sách địa phương và quản lý nhà nước đối với thu - chi ngân sách địa phương;
2) Nâng cao chất lượng xây dựng dự toán ngân sách địa phương; 3) Nâng cao
năng lực quản lý của người lãnh đạo, trình độ chun mơn của cán bộ, công

12


chức trong bộ máy quản lý nhà nước; 4) Tăng cường công khai, minh bạch
trong quản lý nhà nước đối với thu - chi ngân sách địa phương; 5) Tăng
cường và nâng cao chất lượng thanh tra, kiểm tra, giám sát thực hiện thu - chi

ngân sách địa phương; 6) Tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành và
các đơn vị trong công tác quản lý, điều hành thu - chi ngân sách địa phương;
7) Có hình thức khen thưởng, vinh danh và xử phạt thỏa đáng; nâng cao hiệu
lực của các văn bản pháp luật; 8) Đề cao vai trò giám sát của người dân; 9)
Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các đối tượng quản lý;
10) Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý điều hành ngân
sách địa phương.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về phân cấp quản lý ngân sách
Phân cấp quản lý ngân sách, đặc biệt là phân cấp giữa ngân sách trung
ương và địa phương là một nội dung quan trọng trong quản lý ngân sách.
Nghiên cứu về phân cấp quản lý ngân sách cũng đã được khá nhiều nhà
nghiên cứu tiến hành.
- Các cơng trình trong nước:
+ Khamphan Keomany (2018), “Kinh nghiệm phân cấp quản lý ngân
sách nhà nước của một số nước và bài học có thể vận dụng đối với Lào và
tỉnh Attapư", Tạp chí Nghiên cứu Tài chính kế tốn, Số 09/2018. Quản lý
ngân sách nhà nước và phân cấp quản lý luôn là vấn đề nóng và thực sự cần
thiết của bất kỳ quốc gia nào. Việc phân cấp và quản lý ngân sách một cách
đúng đắn hệ thống không chỉ là giảm bội chi ngân sách, mà còn đem lại hiệu
quả kinh tế cao, góp phần ổn định kinh tế vĩ mơ, đảm bảo an sinh xã hội một
cách tích cực nhất. Trong khuôn khổ bài viết tác giả muốn nêu kinh nghiệm
quản lý ngân sách ở một số nước để từ đó rút ra bài học trong quản lý ngân
sách ở CHDCND Lào.
+ Khamphan Keomany (2019), "Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
trên địa bàn tỉnh Attapư nước CHDCND Lào", Luận án tiến sĩ kinh tế, Học

13


viện Tài chính, Hà Nội. Tác giả đã hệ thống hóa làm sáng tỏ hơn cơ sở lý luận

về phân cấp quản lý NSNN. Khung lý thuyết được xây dựng gồm có: (1)
NSNN và hệ thống NSNN. (2) Lý luận về phân cấp quản lý NSNN bao gồm
các nội dung cụ thể như: Khái niệm, hình thức, căn cứ, nội dung, nguyên tắc,
lợi ích và bất lợi của phân cấp, đo lường mức độ phân cấp và những yếu tố
ảnh hưởng đến kết quả phân cấp. Để làm rõ hơn những nhận định mang tính
lý luận về phân cấp quản lý NSNN, luận án nghiên cứu về phân cấp quản lý
NSNN ở một số nước trên thế giới, kinh nghiệm phân cấp quản lý ngân sách
địa phương của một số tỉnh ở CHCDND Lào, từ đó rút ra các bài học kinh
nghiệm cho phân cấp quản lý NSNN trường hợp tỉnh Attapư.
Trên cơ sở các quy định về khung pháp lý, các nguồn tài liệu của chính
quyền tỉnh tỉnh Attapư và các nguồn khác, luận án phân tích thực trạng phân
cấp quản lý NSNN trường hợp tỉnh, giai đoạn 2011 - 2017, gồm 2 vấn đề lớn:
(1) Phân cấp của Trung ương cho tỉnh với 3 nội dung cơ bản: (a) Phân cấp
thẩm quyền ban hành luật pháp, chính sách; (b) Phân cấp nguồn thu, số bổ
sung và nhiệm vụ chi NSNN; (c) Phân cấp thực hiện quy trình quản lý NSNN.
(2) Phân cấp giữa các cấp chính quyền địa phương ở tỉnh Attapư với nội dung
cơ bản là phân cấp nguồn thu, số bổ sung, và nhiệm vụ chi ngân sách. Trên cơ
sở đó đã đánh giá kết quả, hạn chế trong phân cấp quản lý NSNN trên địa bàn
tỉnh Attapư thời kỳ 2011 - 2017, đồng thời chỉ ra những nguyên nhân của hạn
chế. Đánh giá về thực trạng và những nguyên nhân hạn chế trong phân cấp
quản lý NSNN trên địa bàn tỉnh Attapư là căn cứ thực tiễn sinh động để tác
giả đề xuất các giải pháp phân cấp quản lý NSNN trong thời gian tới.
Tác giả đề xuất 13 nhóm giải pháp về phân cấp quản lý ngân sách địa
phương ở tỉnh Attapư và đề xuất một số kiến nghị để thực hiện các giải pháp.
Cụ thể 13 giải pháp mà tác giả đề xuất là: 1) Hoàn thiện hệ thống văn bản quy
phạm pháp luật do Trung ương ban hành có liên quan đến phân cấp quản lý
ngân sách nhà nước; 2) Hoàn thiện quy trình ngân sách nhà nước: 3) Hồn

14

thiện cơ chế phân cấp nguồn giữa các cấp chính quyền địa phương trên địa
bàn tỉnh; 4) Hoàn thiện cơ chế phân cấp nhiệm vụ chi; 5) Phân cấp quản lý
ngân sách gắn với quản lý ngân sách theo kết quả thực hiện nhiệm vụ và kế
hoạch tài chính 5 năm, kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm; 6)
Quy định rõ trách nhiệm của cơ quan thuế, Kho bạc nhà nước các cấp; 7)
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra phân cấp ngân sách địa phương; 8)
Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy do tỉnh Attapư ban hành về phân cấp
quản lý ngân sách địa phương; 9) Hoàn thiện việc phân cấp nguồn thu, số bổ
sung ngân sách địa phương tỉnh Attapư; 10) Hoàn thiện việc phân cấp nhiệm
vụ chi ngân sách địa phương tỉnh Attapư; 11) Tăng cường tính cơng khai,
minh bạch; kiểm tra chặt chẽ việc quản lý và phân cấp quản lý ngân sách địa
phương tỉnh Attapư: 12) Nâng cao trình độ cán bộ, cơng chức tài chính - ngân
sách các cấp tỉnh Attapư.
- Các cơng trình ngồi nước:
+ Võ Kim Sơn (2004), Phân cấp quản lý nhà nước - Lý luận và thực
tiễn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đây là một cuốn sách bổ ích với những
phân tích cặn kẽ các vấn đề lý luận về phân cấp quản lý nhà nước như các
quan niệm về phân cấp cùng sự bình luận về các hình thức phân cấp quản lý
nhà nước. Tác giả đã phân tích tình hình phân cấp quản lý hành chính nhà
nước ở Việt Nam từ năm 1945 đến năm 2003 và rút ra những nhận xét, đánh
giá. Đặc biệt, dựa trên kinh nghiệm của một số nước, tác giả có đưa ra một số
kiến nghị về phân cấp quản lý NSNN cho Việt Nam:
(1) Phân cấp quản lý NSNN phải được xem xét như là một cách thay
đổi mang tính hệ thống, vì q trình này tác động đến nhiều đối tượng, nhiều
loại cơ quan và nhiều cấp. (2) Phân cấp quản lý NSNN phải theo chức năng,
nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước. (3) Phải có Chính phủ có năng
lực để theo dõi và đánh giá phân cấp quản lý NSNN của các cấp chính quyền
(Trung ương, địa phương) để có sự đánh giá ai có thể trao quyền quản lý

15