CHUYEN DE MON THE DUC LAN 2 NAM HOC 20172018

PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC TRÒ CHƠI
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY-HỌC MƠN THỂ DỤC
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Trị chơi khơng chỉ là một phương tiện giáo dục mà còn được nâng lên vị
trí của mỗi phương pháp giáo dục, đó là “Phương pháp vui mà học, học mà vui”
như Bác Hồ đã căn dặn chúng ta: “Trong lúc học, cũng cần cho chúng vui, trong
lúc vui cũng làm cho chúng học” vì vậy trị chơi đã cuốn hút tất cả các em từ
bậc tiểu học đến THPT kể cả một số thanh niên tuổi đời cịn trẻ cũng rất thích
vui chơi, địi hỏi được vui chơi, giải trí mà đã chơi thì rất đam mê.
Trong thời kỳ mới của đất nước chúng ta hiện nay, thì mục tiêu của
ngành Giáo dục - Đào tạo là tạo ra những con người mới để thực hiện cơng cuộc
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Muốn thực hiện được điều đó thì mỗi
con người phải có đủ đức, đủ tri thức và đủ sức khỏe. Như Bác Hồ đã từng nói:
“Có đức, có tài nhưng khơng đủ sức khỏe thì con người khơng thể làm được
việc gì”. Vì thế trong chương trình đào tạo ở bậc THCS thể dục chiếm một vai
trò và vị trí hết sức quan trọng, nhưng do đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi này
có sự biến đổi nhiều, đôi lúc đột ngột về tâm sinh lý của các em nên địi hỏi giáo
viên giảng dạy bộ mơn này phải hiểu và chọn phương pháp giảng dạy sao cho
phù hợp, giúp các em vừa ổn định được tâm lý vừa phát triển được thể lực một
cách toàn diện, để các em có đủ sức khỏe học tập lĩnh hội các kiến thức một
cách tốt nhất.
Nếu việc dạy và luyện tập các kiến thức TDTT theo yêu cầu của chương
trình mà khơ khan, cứng nhắc sẽ làm ức chế tâm lý nhận thức của học sinh từ đó
sẽ hình thành trong các em những thói quen luyện tập gượng ép, bắt buộc, sẽ
làm hạn chế kết quả và có thể có hại cho sức khỏe. Ở kế hoạch dạy học bộ mơn
thì trị chơi có thể đưa vào ở đa số các tiết học, thế nhưng phần lớn các trò chơi
ở đây là do giáo viên tự chọn. Như vậy nếu giáo viên nào chọn và tổ chức các
trò chơi hợp lý với tiết học thì sẽ giúp học sinh có tinh thần nhận thức thoả mái,
luyện tập các kiến thức một cách tự giác như vậy hiệu quả tiết dạy sẽ đạt hiệu
quả cao. Nếu giáo viên chọn trị chơi khơng phù hợp thì mất thời gian của tiết
học hay luyện tập mà khơng có hiệu quả.

Qua thời gian công tác giảng dạy bộ môn này, bản thân tôi thấy rất rõ
tầm quan trọng của việc chọn và tổ chức các trò chơi trong các tiết học nên tơi
đã chú ý tìm tịi chọn lọc và tổ chức các trị chơi trong các tiết dạy của mình.
Trong những năm gần đây tơi nhận thấy các tiết dạy có hiệu quả hơn.
II. NỘI DUNG – BIỆN PHÁP
1. Thực trạng của đề tài:
- Trong tình hình chung hiện nay, đa số học sinh chưa coi trọng chất
lượng của tiết học thể dục.


- Do điều kiện cơ sở vật chất (sân bãi, đồ dùng học tập) còn nhiều hạn
chế nên sự đánh giá chất lượng tiết dạy chưa đòi hỏi cao, giáo viên chưa đầu tư
nhiều tìm tịi, sáng tạo để vận dụng nhiều phương pháp vào các tiết dạy.
- Giáo viên chưa chú trọng chọn và tổ chức trò chơi phù hợp.
- Nhiều tiết dạy trong kế hoạch dạy học bộ mơn có ghi “Trị chơi tự
chọn”. Họ chưa chú ý đến mục đích của trị chơi đó có phù hợp với bài dạy đó
hay khơng? hoặc là chỉ nghĩ chơi để thư giãn cho học sinh là chủ yếu.
- Qua nhiều năm công tác, bản thân tôi đã được dự giờ rất nhiều đồng
nghiệp dạy thể dục, trò chuyện và tiếp xúc với rất nhiều đồng nghiệp ở các
trường khác, tôi đã chú ý nghiên cứu các phương pháp làm sao để tiết dạy có
chất lượng hơn, kích thích sự ham muốn thích học, thích luyện tập của học sinh
qua các trị chơi.
- Tìm trị chơi, nhất là những trị chơi dân gian do ông cha ta để lại, tự
sáng tạo các trò chơi mới, hoặc cải biến những trò chơi tương tự khi những trị
chơi đã biết khơng phù hợp với tiết dạy. Từ đầu năm học cho đến nay bản thân
tôi đã áp dụng vào tiết dạy thấy kết quả rất khả quan.
Thơng qua các trị chơi các em được gì trong mục tiêu của tiết dạy?
a) Khởi động thư giãn.
b) Luyện tập các động tác đã học.
c) Thư giãn cuối giờ

d) Rèn kỹ năng, kỹ xảo, giáo dục truyền thống.
Như vậy tổ chức tốt phương pháp trò chơi là giúp cho học sinh chống lại
mệt mỏi trong hoạt động TDTT . Trị chơi có ảnh hưởng đặc biệt đối với thành
tích thi đấu của nhiều mơn thể thao và là yếu tố quyết định đối với khả năng
chịu đựng LVĐ cao đối với học sinh.
Phương pháp tổ chức trò chơi là tiền đề cần thiết cho khả năng phục hồi
nhanh chóng sau các lượng vận động lớn.
Trong xã hội hiện đại, tình trạng học sinh thiếu vận động và thừa chất
dinh dưỡng ngày càng nhiều, hiện tượng học sinh có trọng lượng cơ thể vượt
q mức bình thường hoặc mắc bệnh béo phì cũng ngày càng phổ biến. Việc tập
luyện thường xuyên liên tục đặc biệt là trị chơi sẽ giúp các em thốt khỏi tình
trạng nêu trên, tiêu hao năng lượng thừa. Trị chơi vừa có lợi cho sức khoẻ vừa
chống lại được căn bệnh béo phì và làm hứng thú cho tiết học.
Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, để giảng dạy và huấn luyện phát triển trị
chơi cho học sinh THCS, vừa có thể lực tốt vừa có hứng thú cho tiết dạy. Tơi
mạnh dạn áp dụng “Phương pháp tổ chức trò chơi nhằm nâng cao chất lượng
dạy- học mơn thể dục.”
2. Chọn trị chơi và tổ chức trị chơi:
Cũng như các mơn học khác, bao giờ giáo viên cũng phải có kế hoạch cụ
thể là giáo án, muốn chọn được trò chơi phù hợp để đưa vào tiết dạy, trước tiên
giáo viên cần tìm hiểu và nắm được:


* Nội dung bài dạy: Lượng kiến thức theo yêu cầu trong tiết dạy đó ít
hay nhiều, u cầu về lượng vận động trong tiết dạy ra sao, các dạng vận động
đó là dạng nào (tay, chân, tồn thân…).
*Khơng gian, thời gian:
Chú ý điều kiện sân bãi: bằng phẳng, rộng, thống, tiếng ồn khơng làm
ảnh hưởng xung quanh hay ngược lại.
Một tiết dạy thời lượng cho phép 45 phút. Như vậy khi phân phối thời

gian cho phép tổ chức trò chơi, giáo viên cần lưu ý sao cho hợp lý (phần này cịn
lệ thuộc vào mục đích của trị chơi), ngoài ra cần chú ý đến thời gian vào buổi
nào (ảnh hưởng của thời tiết).
* Phân loại trị chơi:
Theo tính chất vận động: Có trị chơi động và trị chơi tĩnh.
-Trò chơi động: Dạng trò chơi đòi hỏi vận động tồn thân và được thay
đổi vị trí của người chơi.
- Trò chơi tĩnh: là trò chơi chỉ vận động một bộ phận của cơ thể, và
khơng thay đổi vị trí của người chơi.
Theo mục đích của trị chơi: Tất cả các trị chơi đều có một mục đích
chung là giúp cho người chơi thư giãn, song trò chơi trong tiết dạy thể dục cịn
có mục đích riêng:
- Là một bài tập khởi động, làm nóng các bộ phận cơ thể liên quan mạnh
đến bài tập ở phần tiếp theo.
- Là một bài tập luyện: Thơng qua trị chơi học sinh được tập luyện thêm
các động tác, các kiến thức mới được học hoặc ôn luyện những kiến thức đã học
những tiết trước.
- Là bài tập củng cố: Thơng qua trị chơi học sinh được củng cố lại
những kiến thức đã được học.
Theo thời gian trong tiết dạy: Chơi vào đầu giờ, giữa giờ hoặc cuối
giờ.
Như vậy căn cứ vào mục tiêu của bài dạy mà chọn trị chơi theo mục
đích.
2.1. TRÒ CHƠI LÀ BÀI TẬP KHỞI ĐỘNG:
- Thường được tổ chức vào đầu giờ hoặc đầu phần nội dung mới.
- Loại trò chơi này ta nên chọn để áp dụng vào những tiết dạy mà sự luyện
tập của học sinh là sự vận động mạnh các cơ bắp và các khớp cơ. Tất nhiên vào
đầu giờ học bao giờ giáo viên cũng cho học sinh khởi động toàn diện, song bài
tập như thế có thể một số học sinh thực hiện cịn hời hợt, thì sự khởi động đó
chưa đạt yêu cầu, nhất là các tiết học vào đầu buổi sáng khi các em sau một đêm

ngủ các cơ bắp nghỉ, cơ thể còn mệt mỏi uể oải.


* Nếu giáo viên cho tổ chức trò chơi sau khi thực hiện bài tập khởi động,
các em sẽ thấy thoả mái, hưng phấn hẳn lên. Khởi động có chất lượng hơn, thì
vào bài tập luyện có sự vận động mạnh các em sẽ thấy dễ dàng và còn tránh
được các tai nạn như trật khớp, đau cơ bắp sau khi tập luyện - Do đó ta chọn trị
chơi động là chủ yếu. Theo tính chất vận động của tiết dạy mà chọn nội dung trò
chơi cho phù hợp với sự vận động đó. Có thể cải tiến những trị chơi cũ thành trò
chơi mới mà sự vận động trong trị chơi phù hợp với nội dung bài.
Ví dụ: Nội dung chạy nhanh.
. Ôn: chạy nâng cao đùi
. Học mới: Đứng tại chỗ đánh tay. Di chuyển sang chạy nhanh (20m
-30m)
- Vì yêu cầu đánh mạnh tay, chạy nâng cao đùi và nhanh nên giáo viên
có thể chọn một trị chơi động như: “Trị chơi gió thổi”, trị chơi này dựa trên trò
chơi “Mưa rơi” mà nhiều giáo viên và học sinh đã biết.
- Giáo viên là người điều khiển bằng lời, học sinh thực hiện động tác
theo quy định:
* Gió hiu hiu: học sinh đánh tay vịng từ sau ra trước từ từ nhẹ nhàng.
* Gió mạnh: học sinh đánh hai tay vòng từ sau ra trước nhanh mạnh hơn.
* Gió thành bão: học sinh đánh hai tay vịng từ sau ra trước nhanh mạnh
hơn nữa.
* Kết hợp hai chân chạy bước nhỏ và đổi chỗ cho người bên phải. Để
gây hứng thú mạnh cho học sinh, giáo viên điều khiển như kể một câu chuyện
có thực và thay đổi liên tục hiệu lệnh. Những học sinh làm không đúng các động
tác quy định theo hiệu lệnh thì giáo viên có thể phạt nhẹ ví dụ như: giáo viên hỏi
các em thích có bão khơng? Cho học sinh đó hơ khẩu hiệu “Tơi thích gió nhưng
khơng muốn có bão” (3 lần) và cả lớp cùng vỗ tay. Trò chơi này chỉ cần thực
hiện trong vòng 3 phút và sau đó tiến hành ơn luyện.

Trị chơi này cũng có thể áp dụng vào đầu phần 2 sau khi đã ôn tập: chạy
nâng cao đùi. Lúc đó trị chơi này vừa bài tập khởi động cho phần sau vừa là bài
tập ơn luyện phần trước.
2.2. TRỊ CHƠI LÀ BÀI TẬP LUYỆN:
Thì thường được tổ chức vào gần cuối phần cơ bản.
Trò chơi loại này có tác dụng giúp các em luyện tập kiến thức với tinh
thần tự nguyện tự giác cao, nên giáo viên chú ý chọn đúng trị chơi thì tác dụng
luyện tập sẽ được nâng cao hiệu quả.
Giáo viên cần xem nội dung của tiết học yêu cầu hoạt động các động tác
thế nào để chọn trị chơi có tính chất luyện tập những động tác đó.
a. Mơn chạy nhanh: Với trò chơi chạy tiếp sức mà trong chương trình
đã giới thiệu thì chỉ dùng luyện chạy nhanh xuất phát cao và chỉ vận dụng một


vài tiết còn những tiết còn lại giáo viên phải tự chọn: Nên giáo viên cần tìm các
trị chơi có tác dụng phù hợp với tiết dạy
Trò chơi 1: trò chơi “Gọi tên” (H1) Chia lớp thành hai đội, đứng thành
hai hàng cách nhau từ 2-3cm và đứng quay lưng vào nhau, giáo viên đặt tên cho
hai đội. Khi giáo viên gọi tên đội nào thì đội đó sẽ quay lưng lại và đuổi đội kia,
đồng thời đội kia cũng chạy bạn nào bắt được bạn của đội kia sẽ thắng, bạn bị
bắt thua.





20m







3m

20m

(H1)

Trị chơi 2: Trị chơi “Tìm chỗ” Vẽ một vòng cách vạch xuất phát 20m
(tùy thuộc vào lượt em chạy). Ở vạch xuất phát, học sinh được xếp hàng ngang.
Khi có hiệu lệnh của giáo viên hàng đầu vào vạch chạy lên và đứng vào vòng
tròn, mỗi vòng chỉ đứng một số em theo quy định. Số em được đứng trong vòng
tròn chỉ bằng 2/3 số em chạy lên.
.Nên học sinh sẽ chạy nhanh để dành chỗ đứng của mình, em nào khơng
đứng được trong vịng trịn sẽ xuống và chạy lại vào những hàng sau.
Với trò chơi như trên giáo viên có thể tự đặt tên và hướng dẫn các em
chơi, luyện chạy nhanh xuất phát cao.

20m










Hình 2



- Đây là trị chơi hồn thiện bài tập chạy nhanh xuất phát, nếu là xuất
phát thấp nên cải biến trị chơi sao cho có tính chất kỹ năng bật chạy nhanh
nhẹn.





Trị chơi 3: (H3) Ví dụ chia lớp thành 4 nhóm ngồi thành một vịng trịn
lớn, bán kính của vòng tròn là quãng đường chạy. Thùy theo sân bãi mà vòng
tròn lớn hay nhỏ. Chia vòng tròn nhỏ bán kính khoảng 50 cm trong vịng nhỏ bỏ
một 4 vật khác nhau (cái cờ nhỏ, cái khăn,…)









Khi có hiệu lệnh những em mang số 1 sẽ chạy lên vòng tròn nhỏ và lấy
vật (phải lấy được vật đã quy định của tổ mình) chạy về đưa cho bạn số 2, bạn
số 2 lên bỏ vật vào vòng tròn và chạy về cứ như thế chạy cho đến hết bạn cuối
cùng của tổ, tổ nào có số bạn cuối cùng về trước tổ đó thắng. Giáo viên điều
khiển theo dõi và xếp thi đua (nhất, nhì…).



*
*

Hình 3
Với trò chơi này sẽ rèn luyện các em tham gia chạy nhanh xuất phát thấp
với kỹ năng nhanh nhẹn, khéo léo, giáo dục được tính tổ chức, tinh thần tập thể
đồn kết tên trị chơi giáo viên có thể tự đặt sao cho phù hợp với nội dung của
tiết dạy.
b.Môn bật nhảy: Ngồi những trị chơi mà trong chương trình đã giới
thiệu: “Nhảy ô tiếp sức”, “Bật xa tiếp sức” giáo viên tự chọn trị chơi khác sinh
động hơn, tơi xin giới thiệu cải biến một trò chơi như sau:
Ở trò chơi rèn luyện chạy nhanh xuất phát thấp mà tơi đã giới thiệu ở trên,
có thể thay đổi một số chi tiết bằng cách: Cho vẽ vòng tròn lớn có bán kính
khoảng 4m, vịng trịn nhỏ khoảng 3m.
Cách chơi: Ở trò chơi này các em sẽ đứng quanh vòng trịn lớn nhất, khi
có hiệu lệnh, các em mang số 1 sẽ chạy (xuất phát cao) đến vòng tròn thứ hai rồi
chụm chân bật nhảy vào vòng tròn ở tâm để lấy mẫu vật trong vòng tròn này,
khi quay về cũng bật nhảy ra vòng tròn thứ hai rồi mới chạy về đưa cho bạn thứ
hai
- Với trò chơi này giáo viên tổ chức chơi như trò chơi ở chạy nhanh xuất
phát thấp, nên khi giới thiệu trò chơi cho các em không mất nhiều thời gian,
cách chơi cũng dễ mà huy động được 100% các em tham gia trò chơi.

*




o


c. Môn đá cầu:
Do yêu cầu của bộ môn chủ yếu là rèn luyện sự khéo léo, nhanh nhẹn. Nên
giáo viên có thể sao cho mục đích của trị chơi có tác dụng phát triển sự nhanh
nhẹn, khéo léo.
Trị chơi 5: (hình 5) chia lớp làm 2 nhóm, mỗi học sinh có 1 quả cầu đá.
Cách chơi: Kẻ 1 đường giới hạn cách đường giới hạn 4m ta vẽ vòng trịn
đường kính 1m50 2 nhóm đứng trước 2 vịng có vạch giới hạn lần lượt cầm cầu đá
sao cho cầu vào vịng trịn, đội nào có số lượng cầu đá vào vịng trịn nhiều hơn thì
đội đó thắng. Trị chơi này có thể gọi là “Đá cầu trúng đích”



4m
Hình 5
1,5
0m

Trị chơi này vừa giáo dục tính đồn kết và rèn luyện sự khéo léo cho học
sinh, hoặc cho học sinh mỗi nhóm thi tâng cầu hay có thể giáo viên tổ chức trò
chơi khác trò chơi trên, nhưng làm thế nào để trị chơi là bài tập luyện có tính
giáo dục cao là được. Nó phụ thuộc vào sự sáng tạo của giáo viên trong cách tổ
chức trò chơi.
Những trò chơi là bài tập luyện thì chỉ cần giáo viên chú ý đến các động
tác luyện tập của bài học và tự cải biến trị chơi có động tác phù hợp là được,
làm sao đảm bảo tính giáo dục tồn diện cho các em học sinh. Trị chơi loại này
có tác dụng lớn đối với các em học sinh THCS.
2.3. TRỊ CHƠI CĨ TÍNH THƯ GIÃN ĐƠN THUẦN:

Thường được tổ chức vào cuối giờ. Chỉ áp dụng cho những tiết dạy mà
giáo viên đã cho các em học sinh luyện tập nhiều lần, đảm bảo được yêu cầu của
bài.
* Nếu tiết dạy đòi hỏi lượng vận động lớn, giáo viên cho luyện nhiều, lúc
các em đã thấm mệt. Giáo viên nên tổ chức trò chơi tĩnh, chủ yếu để các em lấy
tinh thần vui vẻ thoả mái, trường hợp này có thể áp dụng cho các tiết luyện tập
chạy bền.
Thời gian tổ chức các trò chơi này khoảng từ 5-7 phút cuối giờ.
III. KẾT LUẬN:


1. Kết quả đạt được:
Qua điều tra các lớp học do tôi trực tiếp giảng dạy trong nhiều năm học
năm học qua:
- 100% học sinh thích các tiết học có trò chơi.
- 97% học sinh thấy sức khỏe thoả mái sau các tiết dạy này.
- Số học sinh trốn tiết và nghỉ học môn thể dục giảm 70% so với những
năm học trước.
2. Bài học kinh nghiệm:
. Trong các tiết dạy thể dục, giáo viên biết lựa chọn và tổ chức trị chơi hợp
lý sẽ có tác dụng lớn trong việc luyện tập thể lực một cách toàn diện cho học
sinh gây được hứng thú học cho học sinh và hứng thú dạy cho giáo viên. Từ đó
nâng cao chất lượng dạy và học.
. Xóa được tư tưởng: “xem nhẹ bộ môn” ở giáo viên làm cho giáo viên
thêm yêu nghề.
. Giáo dục tính tổ chức kỷ luật, tính đồn kết cho các em học sinh.
. Qua những trò chơi hợp lý giáo viên tận dụng được thời gian tiết dạy để
học sinh “chơi mà học”.
. Giáo viên không mất nhiều cơng sức, thời gian tìm tịi các trị chơi này
mà chỉ cần chú ý suy nghĩ và sáng tạo làm thế nào để các em học sinh vui chơi

bổ ích có tính tổ chức, tính giáo dục đặc biệt tăng chất lượng tiết học lên.
3.Kết luận:
Môn thể dục được coi là mơn năng khiếu, song khơng phải ai có năng
khiếu thể dục thể thao là đã có một sức khỏe tốt mà địi hỏi phải có sự tập luyện
hợp lý thường xuyên. Tùy thuộc vào tâm lý lứa tuổi, sự phát triển về mặt sinh
học mà có kế hoạch luyện tập hợp lý. Nếu giáo viên giảng dạy mà khơng chú ý
thì kết quả giáo dục sẽ ngược lại.
Áp dụng phương pháp này tôi thấy mang lại hiệu quả rõ rệt:
-Xóa được tư tưởng: “xem nhẹ bộ mơn” ở giáo viên làm cho giáo viên
thêm yêu nghề.
- Giáo dục tính tổ chức kỷ luật, tính đồn kết cho các em học sinh.
. Qua những trò chơi hợp lý giáo viên tận dụng được thời gian tiết dạy để
học sinh “chơi mà học”.
- Giáo viên không mất nhiều công sức, thời gian tìm tịi các trị chơi này
mà chỉ cần chú ý suy nghĩ và sáng tạo làm thế nào để các em học sinh vui chơi
bổ ích có tính tổ chức, tính giáo dục đặc biệt tăng chất lượng tiết học giáo dục
cho các em tinh thần đoàn kết gắn bó, giúp đỡ lẫn nhau cùng học tập – tập luyện
- Giúp cho học sinh hứng thú hơn và chịu đựng được lượng vận động lớn,
khắc phục khó khăn, chống lại mệt mỏi hồi phục nhanh chóng sau một giờ tập,
buổi tập. Làm cho các em ln tích cực hăng say và hiểu rõ được kỹ năng vận


động, phương pháp tập luyện của một giờ học, một buổi học . Nâng cao hiệu
quả phát triển toàn diện về đức , trí , thể , mĩ trong nhà trường phổ thông. Theo
đúng chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước trong việc giáo dục và đào
tạo thế hệ trẻ hơm nay.
Trong q trình thực hiện có thể cịn do hạn chế về kinh nghiệm, do đó
khơng thể tránh khỏi thiếu sót nhất định. Vì vậy mong được sự đóng góp ý kiến
của các đồng nghiệp để phương pháp này mang lại hiệu quả nhiều hơn.
Bình Định Bắc, ngày 21 tháng 2 năm 2018

NGƯỜI VIẾT

Nguyễn Đức Sơn