Biện pháp mới nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với chữ cái

PHẦN I: MỞ ĐẦU: LÝ DO LỰA CHỌN BIỆN PHÁP
Như chúng ta đã biết, đối với trẻ mầm non hoạt động phát triển ngôn ngữ là
rất quan trọng, đặc biệt là trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi có hoạt động “làm quen chữ cái”
được qui định trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ do Bộ Giáo dục ban
hành. Làm quen chữ cái không chỉ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mà còn tiền đề
cần thiết cho trẻ bước vào lớp 1. Nội dung cho trẻ làm quen với chữ cái bao gồm
dạy trẻ nhận biết và phát âm chính xác 29 chữ cái Tiếng Việt; tô chữ cái theo nét
chấm mờ; biết chơi các trò chơi với chữ cái và nhận biết vai trò chữ cái trong
cuộc sống hàng ngày.
Tuy nhiên trên thực tế hoạt động cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với chữ cái đã
và đang được tổ chức song cịn gặp nhiều hạn chế như mơi trường chữ cái cho
trẻ làm quen chưa phong phú sinh động; trẻ phát âm chữ cái chưa chính xác,
nhiều trẻ tơ chữ chưa đúng theo quy trình; cha mẹ trẻ chưa thực sự quan tâm tới
hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái... Với lý do trên, bản thân tôi là giáo viên
mầm non trực tiếp phụ trách lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi, tơi thấy mình cần phải tìm
tịi và sữ dụng một số biện pháp mới nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen
với chữ cái.
PHẦN II: NỘI DUNG
I. Đánh giá thực trạng
Năm học này tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công dạy lớp 5 - 6
tuổi, với tổng số cháu là 27 cháu, trong đó có 15 nữ, 12 nam. Qua quá trình tổ
chức hoạt động làm quen với chữ cái tơi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn
sau.
1


1. Thuận lợi.
- Ban giám hiệu luôn tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên về chuyên môn, cơ sở
vật chất, đồ dùng trang thiết bị dạy học
- Hầu hết trẻ trong lớp tơi phụ trách đều có sức khỏe tốt, trẻ rất hứng thú khi
được tham gia hoạt động làm quen với chữ cái.

- Trang thiết bị trong lớp đầy đủ: Có đủ tranh, thẻ chữ cái các loại, bảng,
phấn, vở bé làm quen với chữ cái. Lớp có máy vi tính, bản thân tơi biết sử dụng
máy tính thành thạo.
- Phụ huynh học sinh rất quan tâm đến việc học chữ của con em mình: hàng
tuần, tháng thường hỏi han cơ giáo về tình hình học của con em mình và phối
kết hợp với giáo viên để có những kinh nghiêm dạy trẻ học đạt kết quả cao.
2. Khó khăn.
- Đa số cha mẹ trẻ làm nghề nông nên khơng có thời gian dạy học cho con
em, chủ yếu là cô giáo dạy trên lớp.
- Một bộ phận cha mẹ trẻ cịn nóng vội muốn con biết đọc, biết viết sớm nên
khó khăn trong cơng tác phối kết hợp.
- Nhận thức và sức khoẻ của trẻ chưa đồng đều nên phần nào ảnh hưởng tới
chất lượng chăm sóc giáo dục.
- Một số trẻ cịn nói ngọng, nói lắp, nói câu chưa tròn, chưa mạnh dạn tự tin
trong hoạt động,hầu hết trẻ học theo vần, theo thứ tự (gọi là học vẹt).
Từ thực trạng trên tôi đã áp dụng một số biện pháp nâng cao chất lượng cho
trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi làm quen chữ cái và đã đạt kết quả cao trong trường.

2


Trước khi áp dụng các biện pháp mới tôi đã tiến hành khảo sát trẻ và thông qua
các bài tập để từ đó tơi đánh giá đúng với từng trẻ.
Đạt
Tỉ lệ
Số trẻ
%

TT

Nội dung

1

Trẻ nhận biết và phân biệt được các

2
3
4

15/27

56

12/27

44

12

44

15

56

11

41

16

59

9

33

18

67

chữ cái đã học
Trẻ sao chép lại được chữ cái đã
học, kỷ năng tơ trùng khích
Trẻ phát âm chuẩn, chính xác
Trẻ nhận biết chữ cái qua tên gọi,

Chưa đạt
Tỉ lệ
Số trẻ
%

tạo chữ cái theo yêu cầu
II. Trình bày Biện pháp:
1. Biện pháp 1: Tạo môi trường giúp trẻ làm quen chữ cái.
* Môi trường trong lớp học
Tạo môi trường chữ cái cho trẻ làm quen là một việc làm không thể
thiếu trong mơi trường lớp học. Nó rất quan trọng địi hỏi giáo viên mầm
non cần phải tạo môi trường giúp trẻ hứng thú trong hoạt động làm quen

chữ cái. Khi tạo mơi trường cần phải đảm bảo tính thẩm mỹ, phù hợp với
chủ đề, đề tài và trị chơi. Mơi trường phải thường xuyên thay đổi nội dung
và hình thức tổ chức giúp trẻ khơng bị nhàm chán.
- Ví dụ: Ở góc học tập, tơi dành riêng một khoảng tường tạo và dán tên
góc “Bé học chữ cái”. Ở góc này, tơi chọn những hình ảnh, từ cắt dán phù
hợp với chủ đề lớp đang thực hiện và cho trẻ chơi sao chép từ bằng cách
tìm, ghép từ tương ứng với từ có sẵn hoặc tìm và cắt dán chữ cái còn thiếu
trong từ.
3


Hay những góc chơi trong lớp, ngồi kí hiệu góc chơi tơi cịn dán tên
góc.
Các bảng, biểu trong lớp như bảng “Bé đến lớp” hay “Hoa bé ngoan”,
những học phẩm, đồ dùng học tập của trẻ, đồ dùng cá nhân như: Gối, ca,
khăn,… tôi cho trẻ nhận biết bằng tên của trẻ hoặc chữ cái.
* Mơi trường ngồi lớp học:
Tạo mơi trường chữ cái trong lớp chưa đủ, tơi cịn phối hợp với các
giáo viên trong tổ khối Lá cùng nhau xây dựng mơi trường chữ cái ngay cả
ở ngồi trời nhằm giúp trẻ nhận biết và phát âm tốt các chữ cái đã học mọi
lúc, mọi nơi.
- Ngoài sân trường, tôi cùng các cô tạo môi trường chữ cái bằng cách
vẽ những chữ cái trên cột hành lang, nhà bếp, trên những viên đá cuội ở
góc cây…
- Ngồi ra các loại cây xanh, hoa trên sân trường đều được chúng tôi
gắn tên cho từng loại.
Như vậy, việc tạo môi trường chữ cái cho trẻ làm quen nhằm lôi cuốn
được trẻ tham gia một cách tích cực vào các hoạt động làm quen chữ cái và
khắc sâu những chữ cái đã học.
2. Biện pháp 2: Dạy trẻ làm quen với chữ cái trên tiết học

Để tiết học làm quen với chữ cái đươc thành cơng và trẻ hiểu bài thì
u cầu đặt ra đối với giáo viên là kiến thức khi truyền thụ đến trẻ phải hết
sức ngắn gọn ,dễ hiểu, tránh sự rập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới. Trước

4


khi lên lớp tôi phải chuẩn bị đồ dùng chu đáo, nghiên cứu bài soạn kỹ
lưỡng, lòng ghép các trò chơi để gây cho trẻ hứng thú hoạt động.
* Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi:
Để lôi cuốn trẻ vào hoạt động thì khâu chuẩn bị đồ dung đồ chơi cho trẻ
là một công việc hết sức cần thiết và quan trọng của mổi giáo viên. Vì vậy
trước hết phải chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, đồ chơi cho hoạt động học thật đẹp
mắt, mới lạ và hấp dẫn để lôi cuốn sự tập trung chú ý của trẻ vào hoạt
động. Những đồ dùng đồ chơi này có thể cơ tự làm hoặc cô sưu tầm nguyên
phế liệu rồi cho trẻ cùng làm với cô. Với cách làm như thế, tôi vừa tiết
kiệm thời gian cịn trẻ thì rất hứng thú hoạt động với những đồ chơi trẻ tự
làm.
Ví dụ: Chủ đề “gia đình” cơ cùng trẻ sưu tầm những vỏ phế liệu sạch
và làm ra các loại đồ dùng trong gia đình có gắn các chữ cái a,ă,â. Tơi cho
trẻ chơi trò chơi thi đua “Mua hoa chợ tết” đi mua hoa đem về nhà theo yêu
cầu của cô.
* Để tiết học được trẻ tham gia tích cực hứng thú đáp ứng với mục tiêu
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thì giáo viên cần phải lịng ghép, tích hợp
bài hát và các trò chơi xuyên suốt cả tiết học.
* Ví dụ : Với chủ đề “Ngành nghề” tơi dạy nhóm chữ cái m,n
- Hoạt động 1: Tơi gây hứng thú bằng bài hát: “Lại đây với nhau” và
chọn cho mình 1 chữ cái theo ý thích.
+ Hỏi trẻ các con có biết những chữ cái này khơng?
- Giới thiệu nhóm chữ cái n,m

5


- Sau đó cho trẻ chơi trị chơi: Ném booling
- Chia trẻ 3 nhóm mỗi nhóm ln phiên nhau lên ném booling. Nhóm
nào ném đổ bơling chữ cái nào thì phát âm chữ cái đó
- Cho trẻ chơi trị chơi: Quay xổ số
Cách chơi: Cho 1 trẻ xoay chiếc lồng xổ số quả bóng chữ gì rơi xuống
thì cả lớp phát âm sau đó ghép các nét rời có trong rổ thành chữ cái vừa rơi
xuống.
Để khắc sâu hơn nữa về các chữ cái đã học cuối giờ học tôi cho trẻ xếp
chữ cái n,m bằng các hột hạt, tạo hình chữ cái n,m bằng các nét rời
tơ chữ cái o,ô,ơ in rỗng, đồ theo mẫu chữ cái n,m...
Song song với việc làm quen với mặt chữ, tơi cịn phải hướng trẻ cách
cầm bút đúng, cách mở sách, cách tô sao cho đúng, tơ trùng khít chữ như:
khi tơ các con phải ngồi ngay ngắn lưng thẳng, đầu hơi cúi, cầm bút bằng
tay phải bằng ba ngón tay, mở sách từ từ nhẹ nhàng khơng làm rách, quăn
mép sách.
Ví dụ tơ chữ o các con đặt bút chì từ đỉnh giữa chữ o tô từ trái qua phải
theo vệt chấm mờ thành một vịng trịn khép kín .
(Hình ảnh trẻ tập tơ chữ cái)
3. Biện pháp 3: Lồng ghép tích hợp các môn học khác:
Hoạt động làm quen với chữ cái tương đối khô khan so với các hoạt
động khác vì thế để giúp trẻ hứng thú tham gia vào bài học với cơ một cách
tích cực giáo viên nên tổ chức lồng ghép tích hợp các mơn học một cách

6


hợp lý để trẻ phát huy hứng thú, khuyến khích trẻ tích cực chủ động say mê

trong tiết học.
* Tích hợp mơn âm nhạc:
Âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với trẻ, âm nhạc
làm tâm hồn trẻ tươi vui rộn ràng và hứng khởi .Vì vây tôi thường chọn
những bài hát phù hợp với từng loại tiết và phù hợp từng chủ điểm. Ví dụ:
Nhóm chữ o,ô,ơ chủ điểm trường mầm non tôi cho trẻ hát và vận động
bài “Vịt con đến trường ”hay bài hát “Bé học chữ o,ô,ơ”.
Hay chủ đề “bé yêu các nghề” cho trẻ hát bài: “cháu yêu cô chú công
nhân”
* Tích hợp văn học:
Để tiết học lơ rích và xun suốt cả bài học khi vào một tiết học làm
quen chữ cái tơi thường tích hợp bộ mơn văn học vì nó phù hợp với bộ mơn
chữ cái. Đây là bộ môn mà Bộ giáo dục chọn làm chuyên đề mũi nhọn
cùng lúc với chữ cái. Khi tích hợp một câu chuyện hay một bài thơ có các
nhân vật, sự vật, con vật có tên gọi trong đó có chứa chữ cái mà cơ sẽ cho
trẻ làm quen.
Ví dụ : khi cho trẻ làm quen với nhóm chữ cái o,ơ,ơ cơ kể cho trẻ nghe
câu chuyện “món q của cơ giáo” sau đó hỏi trẻ trong câu chuyện có ai?
Cơ đưa tranh cô giáo cho trẻ xem, cho trẻ đọc từ dưới tranh.
Hay cơ có thể kể mơt câu truyện sáng tạo để lồng ghép ví dụ chủ đề “Bé
yêu các nghề’ cơ có thể kể câu truyện sáng tạo “Ước mơ”. Có hai anh em
ước mơ sau này lớn lên sẽ làm những nghề khác nhau. Người anh thì nói
7


“lớn lên anh thích làm nghề “Lái tàu”, cịn người em thì nói sau này lớn lên
em sẽ làm nghề ”đưa thư” và cô cho trẻ quan sát tranh 2 nghề đó gắn thẻ
chữ rời và cho trẻ làm quen 2 chữ u và ư
Và các chữ cái khác cũng vậy tơi thường sử dụng thơ ca hị vè câu đố
đề gây hứng thú.

Ví du:

“Bình thường em đọc là u
Khi em quay ngược u ra chữ gì? ”

Thơ ca hị vè dễ nhớ, dễ đọc, rất gây sự hứng thú cho trẻ như bài “
Gánh gánh gồng gồng” “Rềnh rềnh ràng ràng” “vè con cua” “ Cây đào”
hay một số bài thơ cơ tự sáng tác.
* Tích hợp bộ mơn tạo hình:
Trong mỗi tiết học của trẻ thường xen kẽ động và tĩnh mà trong tiết học
trẻ được hoạt động nhiều rồi thì bộ mơn tạo hình rất phù hợp với trạng thái
tĩnh. Tôi cho trẻ tô màu chữ cái rổng, rắc màu, len tạo màu sắc cho chữ cái
theo u cầu của cơ để làm tranh dán vào góc tạo hình.
* Tích hợp mơn mơi trường xung quanh.
Một trong những bộ mơn được tích hợp nhiều nhất là mơn môi trường
xung quanh. Mà môn chữ cái muốn cho trẻ làm quen chữ cái một cách hiệu
quả phải có tranh ảnh, mơ hình vật thật có chứa các chữ cái mà cơ sẽ cho
trẻ làm quen .
Ví dụ : Khi dạy một tiết chữ cái i,t,c chủ điểm “Thế giới động vật” tơi
cho trẻ tìm hiểu chữ i qua từ “Con vịt” trẻ được quan sát con vịt và sẽ biết

8


thêm về đặc điểm bên ngoài của con vịt từ đó làm tăng thêm hứng thú cho
trẻ.
* Tích hợp bộ mơn làm quen với tốn:
Với trẻ học phải đi đơi với hành và khi kết hợp lồng ghép mơn tốn
với tiết chữ cái tơi thường đưa vào trị chơi như: khi cho trẻ chơi trò
chơi“Thi đội nào nhanh” trẻ thi đua nhau gắn chữ sau đó đếm số lượng và

cùng kiểm tra kết quả đội nào nhiều hơn, nhiều hơn là mấy. Cô cùng trẻ
đọc chữ cái và đếm xem gạch được bao nhiêu chữ cái .
4. Biện pháp 4: Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy trẻ LQCC
Mục đích giúp trẻ được làm quen và nhận biết, phát âm các chữ cái, được
tham gia vào các trò chơi trên máy tính như sử dụng chuột bấm chuột di chuột
để chọn chữ. Kết hợp với những âm thanh sống động kích thích trẻ tham gia vào
hoạt động tốt nhất. Vì vậy khi tiếp cận với máy tính trẻ rất thích. Vì thế ngồi
tiết dạy theo kiểu truyền thống tơi cịn sử dụng máy tính để soạn giáo án điện tử
để dạy trẻ bằng những hình ảnh sống động trẻ rất thích thú và say mê.
5. Biện pháp 5: Dạy trẻ làm quen với chữ cái ở mọi lúc mọi nơi
Để khắc sâu những chữ cái đã học, tôi tổ chức cho trẻ viết bằng phấn
trên sân của trường, xếp hột hạt tạo thành chữ cái đã học hoặc tạo chữ cái
bằng bàn tay….
Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian có đọc đồng dao như trị
chơi: “Rồng rắn lên mây” trong lúc đọc các từ “Rồng, rắn, lúc lắc…”các
cháu phải cong lưỡi vì có chữ: “l” và “r” qua đó trẻ phát âm chuẩn hơn.

9


Bên cạnh đó để tạo mơi trường ngơn ngữ nói phong phú, tơi xây dựng
những nhóm bạn nhỏ trong lớp có cháu yếu, cháu khá để các cháu cùng
chơi, nói chuyện với nhau.
6. Biện pháp 6: Phối kết hợp với phụ huynh.
Ngồi giờ học trên lớp, trong những lúc đón trả trẻ tôi trao đổi với phụ
huynh về tầm quan trọng của hoạt động làm quen chữ cái.
- Lập nhóm zalo của lớp để thường xuyên trao đổi với phụ huynh về
tình hình học tập của trẻ để về nhà phụ huynh kết hợp dạy thêm, cho trẻ ôn
luyện.
- Lên kế hoạch, thơng báo chương trình dạy trẻ ghi từng nội dung dạy

vào bảng treo ngoài cửa lớp để phụ huynh theo dõi, ôn luyện thêm cho con
ở nhà.
- Đánh vi tính với các nội dung trẻ đã được học ở lớp đưa cho phụ
huynh về nhà cùng tham khảo và dạy trẻ.
- Giới thiệu các loại sách vở có tính giáo dục tới phụ huynh.
- Trao đổi một số nhược điểm của trẻ về cách phát âm, nhận mặt chữ,
cách tô, cầm bút, để vở…để phụ huynh nắm được.
- Vận động phụ huynh ủng hộ những nguyên vật liệu phế liệu để làm đồ
dùng đồ chơi cho các cháu ,chú ý cho phụ huynh biết từ những vật liệu đơn
giản vẫn có thể trở thành đồ dùng đồ chơi cho trẻ.
IV. HIỆU QUẢ CỦA VIỆC ÁP DỤNG BIỆN PHÁP TRONG THỰC
TẾ TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG CSGD TRẺ TẠI CƠ SỠ GDMN.

10


Sau một thời gian thực hiện đề tài tôi thấy trẻ của lớp tơi có nhiều tiến
bộ rõ rệt khi làm quen chữ cái. Trẻ nhận biết chữ cái nhanh và ghi nhớ lâu,
phát âm rõ rang mạch lạc ngay cả với những chữ cái khó…Đặc biệt là kĩ
năng tơ chữ trẻ làm rất tốt, và hơn nữa là trẻ khơng cịn cảm giác sợ hãi khi
hoạt động mà rất hứng thú say sưa trong hoạt động, kết quả cụ thể là:
1. Đối với trẻ:
- Trẻ đã hứng thú hơn khi tham gia vào hoạt động làm quen chữ cái.
- Những bé nói ngọng hay phát âm khơng chuẩn cũng đã được rèn và
phát âm đúng hơn, khơng cịn ngọng nữa.
- Trẻ nhận biết đúng chữ cái, biết cách tô chữ và tơ khơng chườm ra ngồi.
Từ đó các tiết học khác trở nên nhẹ nhàng, thoải mái và đạt kết quả tốt hơn
cụ thể:

TT

Nội dung

Đạt
Số
Tỉ lệ

Chưa đạt
Số
Tỉ lệ

trẻ

%

trẻ

%

27

100

0

0

26

96

1

4

27

100

0

0

26

96

1

4

Trẻ nhận biết và phân biệt được các
1
chữ cái đã học
Trẻ sao chép lại được chữ cái đã
2
3

học, kỷ năng tô trùng khích
Trẻ phát âm chuẩn, chính xác

Trẻ nhận biết chữ cái qua tên gọi,

4
tạo chữ cái theo yêu cầu
2. Đối với giáo viên

- Giáo viên đã nắm vững phương pháp tổ chức cho trẻ làm quen với chữ
cái.
- Đã xây dựng được môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái.
11


- Thiết kế được nhiều giờ dạy cho trẻ làm quen với chữ cái theo CTGD
mầm non
- Tham gia dự giờ nhiều tiết dạy của đồng nghiệp để học hỏi kinh
nghiệm.
- Vận động phụ huynh ủng hộ nguyên vật liệu phục vụ cho hoạt động
3. Đối với phụ huynh.
- Đa số các bậc phụ huynh đã có sự nhìn nhận đúng đắn tầm quan trọng
cho trẻ làm quen 29 chữ cái trước khi vào lớp 1.
- Phụ huynh nhiệt tình trong việc cùng cơ tìm kiếm các ngun vật liệu
sẳn có ở địa phương để làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ.
- Đặc biệt các bậc phụ huynh đã biết cách ôn luyện cho trẻ ở nhà (khi
đọc truyện cho trẻ nghe đã biết chỉ từ, tìm các chữ cái trong từ, cho trẻ sao
chép từ...) mà không phải là kiểu dạy trước chương trình lớp 1
C. KẾT KUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. Kết luận:
Để tổ chức hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái đạt kết quả như trên
trong quá trình thực hiện tơi đã rút ra được bài học kinh nghiệm như sau:
- Chuẩn bị chu đáo giáo án giảng dạy trước khi lên lớp.

- Tạo đồ dùng phù hợp, hấp dẫn và sử dụng linh hoạt, hợp lý tạo bất
ngờ, hứng thú cho trẻ.
- Lựa chọn, ứng dụng các trò chơi hay, phù hợp, hấp dẫn vào tiết học
tạo hứng thú, phát huy trí thơng minh cho trẻ.

12


- Tạo môi trường chữ viết phong phú, đa dạng để kích thích trẻ làm
quen với chữ cái say mê.
- Bám vào nội dung yêu cầu dạy trẻ đúng trọng tâm của bài dạy ,tích
hợp các mơn học khác vào tiết học một cách hợp lý nhằm đem lại kết quả
cao.
- Cho trẻ ôn luyện làm quen chữ cái ở mọi nơi.
- Cần làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh và Ban giám hiệu nhà
trường hỗ trợ cơ sở vật chất.
- Không ngừng bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ để học hỏi, trao dồi
kinh nghiệm với các bạn đồng nghiệp để đưa ra những hình thức tổ chức
mới, sáng tạo áp dụng trong cơng tác chăm sóc và giảng dạy được tốt.
2. Kiến nghị - đề xuất:
Từ thực tế trên tơi có một số ý kiến đề xuất như sau:
- Ban giám hiệu cần phải tham mưu với các cấp lãnh đạo để nhà trường
có bổ sung các loại tài liệu để giáo viên tham khảo, nghiên cứu, tìm ra
những biện pháp có hiệu quả giúp trẻ lĩnh hội kiến thức làm quen với chữ
cái đạt kết quả cao nhất.
-Tạo điều kiện cho cán bộ giáo viên đi thăm quan các trường trọng
điểm để giáo viên học hỏi kinh nghiệm góp phần nâng cao chất lượng chăm
sóc giáo dục trẻ.
Trên đây là một số biện pháp hữu ích nhằm giúp trẻ học tốt môn chữ
cái. Tôi rất mong được sự ủng hộ của các đồng nghiệp và của các cấp lãnh

đạo.
13


Tôi xin chân thành cảm ơn!

14