Bai 9 Noi qua

KIỂM TRA BÀI CŨ
Em hãy nêu một số từ chỉ quan hệ ruột thịt
địa phương em.


Tiết 37 Phần Tiếng Việt

I. Nói quá và tác dụng của
nói q.

* Xét ví dụ.

Nói q
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
(Tục ngữ)
b.
Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hơi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)


-Tháng 5 (âm lịch) là vào mùa hè trời thường
sáng sớm và tối muộn hơn so với các mùa khác.
Ta thấy vào tháng 5 thường 5 giờ trời đã tờ mờ
sáng, tối 7h trời mới bắt đầu tối hẳn nên tạo cho
ta cảm giác đêm tháng năm ngắn hơn ban ngày.
- Ngược lại tháng 10 (âm lịch) là vào mùa đông
trời thường sáng muộn và tối sớm hơn so với các

mùa khác. Ta thấy thường vào mùa đông 6h –
6h30 trời mới tờ mờ sáng, tối 5h30-6h trời đã
nhập nhoạng tối tạo cảm giác ngày tháng 10
ngắn hơn đêm.


Tiết 37 Phần Tiếng Việt

Nói quá

I. Nói quá và tác dụng của
nói q.

* Xét ví dụ.

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
(Tục ngữ)
a. chưa nằm đã sáng Đêm tháng 5 ngắn.
chưa cười đã tối
Ngày tháng 10 ngắn.
Ngụ ý hiện tượng thời gian đêm tháng
năm và ngày tháng 10 rất ngắn.

=> Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại
quy mơ, mức độ, tính chất của sự vật,
hiện tượng.

Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.

Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.
(Ca dao)
b. thánh thót như mưa ruộng cày
Mồ
hơi rơi rất nhiều.
Ngụ ý nhấn mạnh công việc cày đồng
của người nông dân hết sức vất vả.


Hãy so sánh các câu trong bài tục ngữ và bài ca dao với các câu
đồng nghĩa tương ứng ( cách nói bình thường) và cho biết cách
nói nào hay hơn ? Vì sao?
-Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

- Đêm tháng năm ngắn.

-Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

- Ngày tháng mười ngắn.

-Mồi hơi thánh thót như mưa ruộng cày - Mồi hơi ướt đẫm như mưa.

NĨI Q

Gây ấn tượng và có giá trị biểu
cảm cao, gợi hình gợi cảm.

CÁCH NĨI BÌNH THƯỜNG

Khơng gây ấn tượng.
Khó hình dung sự vật.


Tiết 37 Phần Tiếng Việt

Nói quá

I. Nói quá và tác dụng của nói q.
* Xét ví dụ.

Tác dụng: Nhấn mạnh, nhằm
gây ấn tượng cho người đọc,
tăng sức biểu cảm.

Vậy, em hãy nêu tác
dụng của nói quá.

* Ghi nhớ: SGK/102

- Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy
mơ , tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để
nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.


Nói q cịn có tên gọi khác là khoa trương,
thậm xưng, phóng đại, cường điệu, ngoa ngữ.
Nói quá được sử dụng nhiều trong ca dao, tục
ngữ, trong thơ văn châm biếm, hài hước và
trong cả thơ trữ tình. Nói q được sử dụng

nhiều trong thành ngữ.


ĐIỀN TỪ THÍCH HỢP ĐỂ CĨ THÀNH NGỮ HỒN CHỈNH

1
2
3
4
5

Nhấn mạnh sự vất vả

HAI SƯƠNG.
MỘT NẮNG....................
.....................QUỶ
MA CHÊ
HỜN.
.........................
CHẬM NHƯ RÙA.

Ngụ ý rất xấu
Ngụ ý rất chậm

TRẮNG
................NHƯ TUYẾT.

Ngụ ý rất trắng

NHƯ CỘT NHÀ CHÁY.

ĐEN..................................

ĐỔ MỒ HÔISÔI NƯỚC MẮT.
6 ....................

1’

2’

3’

4’

5’

6’

Ngụ ý rất đen
Nhấn mạnh sự vất vả


QUẢ BÍ KHỔNG LỒ
Hai anh chàng cùng đi qua một khu vườn trồng bí, anh A thấy quả bí to vội kêu
lên :
- Chà quả bí to thật!
Anh B cười mà bảo rằng:
- Thế thì lấy gì làm to! Tơi đã từng thấy quả bí to hơn nhiều. Có một lần tơi trơng
thấy quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa!
Anh A nói ngay:
- Thế thì lấy gì làm lạ! Tơi cịn nhớ có một lần tơi cịn trơng

bằng cả cái đình làng ta!

thấy cái nồi to

Anh B ngạc nhiên hỏi:
- Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?
Anh A giải thích:
- Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà.
Anh B biết bạn chế nhạo mình bèn nói lảng sang
chuyện khác.

Theo: Truyện cười dân gian


Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khốc: giống và
khác nhau ở điểm nào?
Nói q

Giống
Khác

Nói khốc

Điều phóng đai quy mơ tính chất của sự vật, hiện tượng
và sự vật.
Nhằm mục đích nhấn mạnh, Nhằm mục đích làm cho
gây ấn tượng, tăng sức biểu người nghe tin vào những
cảm.
điều khơng có thực. Nói
khốc là hành động có tác

động tiêu cực.


Tiết 37 Phần Tiếng Việt

Nói q

II. Luyện tập
Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a)
Bàn tay ta làm nên tất cả .
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hồng Trung Thơng, Bài ca vỡ đất)
•
Thành quả của lao động gian khổ , vất vả nhọc nhằn
Nghĩa bóng: Niềm tin vào bàn tay lao động
=> Sức lao động của con người thật kỳ diệu.
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thơi. Từ giờ đến sáng em có thể đi
lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)
Vết thương chẳng có nghĩa lí gì, khơng phải bận tâm. Cơ rất khoẻ có thể đi
tới bất cứ nơi nào.
c) Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
( Nam Cao, Chí phèo)
Kẻ có uy quyền khiến mọi người khiếp sợ. ( nhấn mạnh uy quyền của Cụ
Bá Kiến).


Bài 2 :Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để
tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím ruột;

Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài
da; Vắt chân lên cổ mà chạy.

chó ăn đá gà ăn sỏi thế này, cỏ khơng mọc
a. Ở nơi ...............................
nổi nữa là trồng rau trồng cà.
gan tím ruột
b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng bầm
.........................
ruột để ngồi da
c. Cơ Nam tính tình sởi lởi,.........................
nở từng khúc ruột
d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...........................
vắt chân lên cổ mà chạy.
e. Bọn giặc hoảng hồn ..........................


Bài 3: Đặt câu với các thành ngữ có dùng phép nói quá
sau: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển,
lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc .
a. Cô ấy có vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
b. Đoàn kết là sức mạnh dời non lấp biển.
c. Công việc lấp biển vá trời là công việc của nhiều đời,
nhiều thế hệ mới có thể làm xong.
d. Những chiến sĩ mình đồng da sắt đã chiến thắng.
e. Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài tốn này.


Bài 4 : Tìm thành ngữ so sánh có sử dụng phép nói quá

Trắng như tuyết

Đẹp như tiên


Bài 4 : Tìm thành ngữ so sánh có sử dụng phép nói quá

Nhanh như sóc

Phi như bay


Bài 4: Tìm thành ngữ so sánh có sử dụng phép nói quá

Nói như vẹt

Khỏe như voi


Bài 4 : Tìm thành ngữ so sánh có sử dụng phép nói quá

Chậm như rùa

Tươi như hoa


Bài tập 5: Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ có dùng biện
pháp nói quá.

Kiều càng sắc sảo mặn mà

So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
( Trích: Truyện Kiều – Nguyễn Du)


* Hướng dẫn hoạt động nối tiếp.
- Làm tiếp bài tập 5 vào vở.
- Sưu tầm một số câu ca dao và thơ văn có sử
dụng phép nói quá .
- Chuẩn bị “ Ôn tập truyện ký Việt Nam.


TIẾT HỌC KẾT THÚC
CHÚC CÁC EM VUI