skkn hoa 8

I. Lý do chọn đề tài.
Hiện nay chất lợng giáo dục cũng nh việc giảng dạy hoá học trong trờng trung häc c¬ së phơ thc nhiỊu u tè. H¬n nữa đây là môn mà học
sinh bậc trung học cơ sở bớc đầu làm quen. Có nhiều khái niệm mới còn xa
lạ đối với các em. Để giúp các em có kiến thức về lý thuyết một cách vững
chắc thì vai trò của ngời giáo viên làm nh thế nào để các em hiểu, là vấn đề
rất cần thiết .
Cũng nh các môn học khác lý thuyết là môn học cơ sở để làm bài tập.
Lý thuyết hiểu sâu và nắm chắc thì mới làm đợc bài tập tốt. Vì vậy qua
những lần tiếp cận thực tế, thực trạng dạy và học ở trờng trung học cơ sở hiện
nay tôi thấy rằng những khái niệm mới các em còn thiếu vững chắc, một số
em chỉ thuộc mà cha hiểu bản chất của nó. Vì thế việc viết phơng trình hoá
học cũng nh giải bài tập còn gặp nhiều khó khăn. Xuất phát từ thực trạng
trên tôi nghĩ rằng hình thành khái niệm trong dạy hoá học nhằm xây
dựng tiền đề vững chắc tạo điều kiện thuận lợi cho việc học môn hoá học .
Vậy chúng ta phải làm gì để học sinh trung học cơ sở học tốt bộ môn
này ? Trớc hết cần phải hình thành cho học sinh khía niệm ban đầu. Từ đó
học sinh có thể vận dụng để tiến hành tốt việc làm các bài tập.
II. Giải quyết vấn đề:
Trớc hết ngời giáo viên giúp các em hiểu rằng hoá học không phải là
quá trình tiếp nhận một cách thụ động những tri thức hoá học mà chủ yếu là
quá trình học sinh tự nhận thức, tự khám phá tìm tòi các kiến thức một cách
chủ động tích cực là quá trình tự phát hiện và giải quyết vấn đề.
Để hình thành khái niệm cho học sinh mỗi một giáo viên phải xác
định đợc mục tiêu kiểu bài lên lớp và vận dụng phơng pháp phù hợp với đối
tợng học sinh để khai thác các kiến thức. Theo tôi đựoc tiến hành bằng nhiều
hình thức nh sau :
* Sử dụng hệ thống câu hỏi:
Giáo viên có thể dẫn dắt bằng những câu hỏi gợi mở đến câu hỏi suy luận.
Học sinh làm việc cá nhân hoặc theo nhóm trả lời các câu hỏi. Từ câu trả lời
của học sinh giáo viên bổ sung và hình thành khái niệm mới.
* Sử dụng hình ảnh, mẫu vật:

Giáo viên cho học sinh quan sát tranh, mẫu vật ®ång thêi ph¸t phiÕu häc tËp,
tỉ chøc theo nhãm cho học sinh hoàn thành phiếu học tập. Từ đó học sinh rút
ra các kiến thức mới.
* Qua thí nghiệm hình thành khái niệm mới.
Đối với dạng này thì ngời giáo viên cần tổ chức cho học sinh hoạt động theo
nhóm làm thí nghiệm. Để đạt đợc điều đó thì ngời giáo viên yêu cầu học sinh
phải tự nghiên cứu và nắm đợc các dụng cụ hoá chất và các bớc tiến hành thí
nghiệm .
Sau đó học sinh tiến hành theo nhóm 6 - 8 em. Tất cả mỗi học sinh làm một
bớc. Tất cả cùng quan sát trớc - trong quá trình làm - và sau khi làm thí
nghiệm. Giáo viên gợi ý các em quan sát các hiện tợng, trạng thái màu sắc
của các chất .
Đại diện nhóm trình bày kết quả quan sát đợc của nhóm. Thống nhất ý kiến
của nhóm. Từ đó giáo viên đa ra một số câu hỏi gợi mở giúp các em rút ra
kết luận từ thí nghiệm trên.
* Qua bài tập hình thành khái niệm mới :


Giáo viên cần chọn bài tập phù hợp không quá khó đối với học sinh và
liên quan đến khái niệm mà chúng ta cần hình thành. Cần tổ chức cho học
sinh hoạt động theo nhóm. Giáo viên kiểm soát chặt chẽ đối tợng học sinh để
tất cả học sinh trong nhóm cùng trao đổi với nhau. Đồng thời hổ trợ các em
khi cần thiết. Từ bài toán rút ra kết luận hình thành khái niệm mới.
Để quá trình hình thành khái niệm đợc tốt hơn thì ngời giáo viên phải nghiên
cứu kỹ bài học .
Ví dụ : Đối với bài glucozo, theo tôi quá trình nghiên cứu gồm các bớc sau :
Bớc 1 : Xác định mục tiêu bài học .
Qua bài học, học sinh nắm đợc công thức phân tử, trạng thái thiên nhiên, tính
chất vật lý, tính chất hoá học và ứng dụng của glucozo.
Rèn luyện kỉ năng viết sơ đồ phản ứng tráng gơng, phản ứng lên men rợu,

kỉ năng tiến hành thi nghiệm. Qua đó giúp các em vận dụng kiến thức vào
việc giải quyết một số bài tập: Nhận biết glucozo và tính toán thoe phơng
trình hoá học .
Củng cố thêm 1 số khái niệm nh: Phản ứng oxi hoá, sự khử, sự oxi hoá và
phản ứng lên men rợu .
Giáo dục học sinh có thái độ tích cực trong quá trình quan sát làm thí
nghiệm cũng nh việc hình thành khái niệm mới .
Học sinh khám phá phát hiện đợc glucozo có vị ngọt bằng cách nếm
những trái cây có chứa glucozo, biết đợc phản ứng tráng gơng qua thí
nghiệm có lớp bạc bám vào thành bình .
Bớc 2 : Xác định những phơng tiện, thiết bị dạy học cần thiết:
- Phiếu học tập
Dụng cụ : ống nghiệm, giá ống nghiệm, đèn cồn, ống hút
Hoá chất : Mẫu glucozo, dung dịch AgNO 3 , NaOH, nớc cất, tranh và
một số loại trái cây có chứa glucozo (nh quả nho chín)
Bớc 3 : Xác định phơng pháp dạy học của từng phần .
+ Trạng thái tự nhiên :
Giáo viên sử dụng một số hình ảnh về một số trái cây kết hợp với câu hỏi :
- Trong tự nhiên glucozo có nhiều ở đâu? Kể một số loại quả chín chứa
glucozo ?
- Giáo viên đa ra 1 số thông tin: trong máu ngời luôn chứa lọng glucozo là
0,1%, mật ong trên: 30% glucozo. Vậy glucozo còn có ở đâu nữa ?
- Từ đó học sinh rót ra kh¸i niƯm míi :
+ TÝnh chÊt vËt lí :
Giáo viên tổ chức cho học sinh theo nhóm làm thí nghiệm .
Học sinh qua sát màu sắc, trạng thái của glucozo. Tiếp tục cho glucozo vào
cốc nớc khuấy đều .
? Nhận xét về tính tan ?
Giáo viên có thể cho học sinh nếm đờng glucozo từ các loại trái cây có chứa
glucozo (quả nho ).

+ Tính chất hoá học :
Giáo viên giới thiệu công thức cấu tạo của glucozo. Từ cấu tạo đó nên chúng
có tính chất hoá học khác với các dẫn xuất của hiđrocacbon.
Giáo viên sử dụng phơng pháp biểu diễn thí nghiệm kết hợp với phiếu học
tập.
Giáo viên yêu cầu học sinh nắm đợc dụng cụ, hoá chất, các bớc tiến hành thí
nghiệm. Đồng thời giáo viên phát phiếu học tập cho các em .


Nhãm häc sinh (6 - 8 em) lµm thÝ nghiƯm. Mỗi nhóm có một nhóm trởng,
các học sinh trong nhóm mỗi em một nhiệm vụ.
Quan sát, mô tả hiện tợng: Cả nhóm cùng quan sát và điền vào phiếu học tập.
Giải thích hiện tợng và viết phơng trình hoá học.
Rút ra kết luận :
Giáo viên gọi đại diện của nhóm trình bày kết quả cho cả lớp cùng nghe.
Thống nhất ý kiến đa ra khái niệm mới về phản ứng tráng gơng .
- Phản ứng lên men rợu giáo viên sử dụng một số câu hỏi yêu cầu học sinh
nhớ lại phơng pháp sản xuất rợu etylic.
* ứng dụng của glucozo:
Giáo viên sử dụng sơ đồ về ứng dụng và một số vật dụng đợc làm từ glucozo.
Yêu cầu học sinh dựa vào trạng thái tự nhiên, tính chất vật lí và tính chất hoá
học kết hợp với quan sát trình bày những ứng dụng của glucozo.
Bớc 4 : Ra một số bài tập để học sinh tự đánh giá và vận dụng kiến thức :
Giáo viên ra bài tập trắc nghiệm về tính chất vật lí và tính chất hoá học .
Bài tập 3 sách giáo khoa và bài tập 50.2, 50.3 ở sách bài tập.

III. Kết luận .
Vậy muốn dạy tốt môn hoá học đặc biệt là hình thành khái niệm mới
đạt hiệu quả cao thì tôi nghĩ mỗi giáo viên phải linh hoạt lựa chọn cho mình
phơng pháp phù hợp với đối tợng học sinh. Giáo viên thực sự là ngời chỉ

đạo, học sinh là đối tợng tích cực chủ động học tập tạo cho các em một
không khí học tập sáng tạo sôi nổi, tích cực.
Trên đây là một số ý kiến của tôi đa ra trong quá trình giảng dạy bộ
môn hoá học rất mong các đồng nghiệp góp ý xây dựng để chuyên đề đợc tốt
hơn.
Hùng Cờng, ngày tháng năm 2011
Ngời viết

Đoàn Trung Đức