Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và vận dụng đạo đức cho giới trẻ hiện nay

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THƠNG VẬN TẢI TP. HỒ CHÍ MINH

KHOA LÍ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN TƯ TƯỞNG
HỒ CHÍ MINH

ĐỀ TÀI 7: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẠO ĐỨC VÀ SỰ VẬN DỤNG TRONG
VIỆC XÂY DỰNG ĐẠO ĐỨC CHO THẾ HỆ
TRẺ GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Giảng viên hướng dẫn: THS Phan Thị Thanh Lý

Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2021
1


MỞ ĐẦU
Bác Hồ, vị cha già mn vàn kính u của dân tộc Việt Nam luôn quan tâm
đến việc rèn luyện nhân cách cho thế trẻ Việt Nam. Người đã từng có câu “ Có tài
mà khơng có đức là người vô dụng”, đạo đức là thước đo đánh giá, là nền tảng cơ
bản của mỗi con người. Đạo đức như gốc của cây, ngọn nguồn của sông của suối,
sức mạnh của con người, có sức mạnh mới làm được những điều lớn lao, bước xa
trên con đường của mình.
Đất nước Việt Nam đang trên con đường xây dựng Chủ Nghĩa Xã Hội, xây
dựng một đất nước với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh. Muốn xây dựng thành cơng một đất nước như vậy thì khơng thể thiếu đi
những con người tài giỏi, có nền tảng đạo đức tốt và đặc biệt điều này phải có ở thế
hệ trẻ Việt Nam, những người chủ tương lai đất nước. Vì lí do trên, tơi quyết định
chọn đề tài cho bài tiểu luận: “ Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và sự vận dụng
trong việc xây dựng đạo đức cho thế hệ trẻ giai đoạn hiện nay”. Bài tiểu luận tập

trung vào hai mục tiêu chính: một là nắm rõ các quan điểm của tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức từ vai trị, sức mạnh, cách xây dựng các chuẩn mực đạo đức và
tầm quan trọng của những quan điểm ấy trên mỗi cá nhân, tập thể, xã hội; hai là vận
dụng những quan điểm đó vào xây dựng đạo đức cho thế hệ Việt Nam giai đoạn
hiện nay.
Đề tài dựa trên những cơ sở lí luận của tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan
điểm và chính sách của đảng về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách
Hồ Chí Minh. Bài tiểu luận gồm có bốn phần chính: Mở Đầu, Nội Dung, Kết Luận
và Danh mục tài liệu tham khảo. Phần Nội Dung gồm các phần trọng tâm sau đây:
Phần 1: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
Phần 2: Vận dụng Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong việc xây dựng đạo
đức cho thế hệ trẻ giai đoạn hiện nay

2


NỘI DUNG
PHẦN 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC
1.1. Khái niệm về tư tưởng Hồ Chí Minh
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm tồn diện và sâu sắc về
những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của sự vận dụng và phát
triển sáng tạo chủ nghĩa Mac - Lenin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và
phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân
loại; là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi
soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi.1

1.2. Những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về đạo đức
1.2.1. Quan điểm về vai trò sức mạnh của đạo đức
❖ Đạo đức là gốc, là nền tảng của người cách mạng

Chủ tịch Hồ Chí Minh coi đạo đức là nguồn nuôi dưỡng, phát triển con người,
là gốc, là nền tảng, là sức mạnh, là tiêu chuẩn hàng đầu của người cách mạng. Đạo
đức là nền tảng của người cách mạng, cũng giống như gốc của cây, ngọn nguồn của
sơng suối. Người cách mạng phải có đạo đức, khơng có đạo đức thì dù tài giỏi đến
mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Xây dựng đất nước vững mạnh là một sự
nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, đây là một con
đường rất gian nan, lâu dài. Đạo đức là nhân tố quyết định của sự thành bại của mọi
công việc, phẩm chất mỗi con người. Hồ Chí Minh yêu cầu “Người cán bộ cách
mạng phải có đạo đức cách mạng... Mọi việc thành hay là bại, chủ chốt là do cán bộ
có thấm nhuần đạo đức cách mạng hay là không”. Đạo đức cách mạng trong sáng
mới làm được những việc cao cả, vẻ vang.
Đức và tài, hồng và chuyên, phẩm chất và năng lực thống nhất là một. Đức là
gốc của tài, hồng là gốc của chuyên, phẩm chất là gốc của năng lực. Tài là thể hiện
cụ thể của đức trong hành động. “Người có đức mà khơng có tài thì chẳng khác gì
ơng bụt ngồi trong chùa, khơng làm hại ai, nhưng chẳng có ích gì. Ngược lại, nếu có
1

ThS. Ngơ Thị Thu Hồi, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 1.

3


tài mà khơng có đức, thì cũng chẳng khác gì một anh làm kinh doanh giỏi, đem lại
nhiều lãi, nhưng lãng phí, tham ơ, ăn cắp của cơng, thì như vậy chỉ có hại cho dân
cho nước, cịn sự nghiệp của bản thân thì sớm muộn cũng đỗ vỡ.2
❖ Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội

Theo Hồ Chí Minh, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội chưa phải là lý tưởng
cao xa, ở mức sống vật chất dồi dào, mà là ở tư tưởng được tự do, giải phóng,

những giá trị đạo đức cao đẹp, ở của phẩm chất của những người cộng sản ưu tú,
bằng tấm gương sống và hành động của mình và chiến đấu cho lý tưởng xã hội chủ
nghĩa thành hiện thực.
Vai trò của đạo đức thể hiện ngay ở tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh có
sức hấp dẫn mạnh mẽ đối với nhân dân Việt Nam và nhân dân thế giới, là nguồn cổ
vũ, động viên tinh thần quan trọng đối với nhân dân ta và nhân loại tiến bộ đồn kết
đấu tranh vì mục tiêu hồ bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.3

1.2.2. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng
❖ Trung với nước, hiếu với dân

Đây là chuẩn mực có ý nghĩa quan trọng hàng đầu của người cách mạng bởi
quan hệ với dân với nước có ý nghĩa vơ cùng quan trọng, là tâm điểm khi xem xét
đạo đức của con người, của mỗi chiến sĩ cách mạng.
Trước đây quan niệm Trung và Hiếu là “Trung với vua, Hiếu với cha mẹ”.
Theo Tư tưởng của Hồ Chí Minh: Trung và Hiếu là “Trung với nước, là tuyệt đối
trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, là suốt đời phấn đấu cho Đảng,
cho cách mạng, Hiếu với dân, là phải thương dân, tin dân, phục vụ nhân dân hết
lòng là kế thừa giá trị yêu nước truyền thống của dân tộc. Vì nước là của dân, còn
dân lại là chủ của nước. “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân”. “Bao nhiêu quyền hạn đều
của dân". Mọi hành động đều phải lấy dân làm gốc. Đối với cán bộ lãnh đạo phải

2

ThS. Ngô Thị Thu Hoài, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 71 – 72.
3
ThS. Ngơ Thị Thu Hồi, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 72.

4


nắm vững dân tình, hiểu rõ dân tâm, thường xuyên quan tâm cải thiện dân sinh,
nâng cao dân trí.4
❖ Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư

Đây là phẩm chất đạo đức gắn liền với hoạt động hàng ngày của mỗi người.
Cần, kiệm, liêm, chính là cho cán bộ thực hiện làm gương cho nhân dân theo để lợi
cho nước cho dân. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư cũng là một biểu hiện cụ
thể của phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”.
Cần tức là siêng năng, chăm chỉ, lao động có kế hoạch, có hiệu quả, có năng
suất cao; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng. Kiệm là tiết
kiệm thời gian, công sức, của cải của dân, của nước, của bản thân mình. Liêm là
liêm khiết, trong sạch, khơng tham lam, ln tơn trọng giữ gìn của cơng và của dân.
Chính là thẳng thắn, đứng đắn. Hồ Chí Minh đưa ra một số u cầu: Đối với
mình – khơng được tự cao, phải khiêm tốn học hỏi, phát triển cái hay, sửa đổi cái dở
của mình. Đối với người – khơng nịnh nọt, thật thà, không dối trá. Đối với việc –
phải để công việc lên trên, chủ động làm việc thiện, khơng làm việc ác.
Cần, Kiệm, Liêm Chính là bốn đức tính trên là khơng thể thiếu ở mỗi con
người như trời phải có bốn mùa, đất có bốn phương.
Hồ Chí Minh cho rằng, các đức tính cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ chặt
chẽ với nhau, ai cũng phải thực hiện, song cán bộ, đảng viên phải là người thực
hành trước để làm kiểu mẫu cho dân, làm gương cho dân.
Chí cơng vơ tư là cơng bằng, cơng tâm, khơng thiên vị; làm việc vì Đảng, vì
dân, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”. Chí cơng vơ tư là nêu cao chủ nghĩa tập
thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân. Bác có căn dặn “Khi làm bất cứ việc gì cũng đừng
nghĩ đến mình trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau”.5
❖ Thương u con người, sống có tình nghĩa

4

ThS. Ngơ Thị Thu Hồi, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 73.
5
ThS. Ngơ Thị Thu Hồi, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 74.

5


Yêu thương con người được Hồ Chí Minh xác định là một trong những phẩm
chất đạo đức cao đẹp nhất. Người cách mạng là người giàu tình cảm, có lịng yêu
nước, yêu dân mà chấp nhận mọi gian khổ hy sinh để đem lại độc lập, tự do, cơm no
áo ấm và hạnh phúc cho dân.
Tình yêu thương con người, là tình cảm rộng lớn, có tình u thương thì mới
nói đến cách mạng, rồi mới nói đến chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
Tình thương yêu con người theo Hồ Chí Minh phải được xây dựng trên lập
trường của giai cấp công nhân, thể hiện trong mối quan hệ hằng ngày với bạn bè,
đồng chí, anh em, phải được thể hiện ở hành động cụ thể thiết thực. Mỗi người phải
nghiêm khắc với mình; rộng rãi, độ lượng và giàu lịng vị tha đối với người khác;
tơn trọng những quyền của con người, tạo điều kiện cho con người phát huy tài
năng; nâng con người lên. Tình thương yêu con người còn thể hiện đối với những
người có sai lầm, khuyết điểm biết sửa chữa, đối với người lầm đường lạc lối đã hối
cải.6
❖ Tinh thần quốc tế trong sáng

Chủ nghĩa quốc tế là một trong những phẩm chất quan trọng nhất của đạo đức
cộng sản chủ nghĩa. Điều này được bắt nguồn từ bản chất của giai cấp công nhân,
nhằm vào mối quan hệ rộng lớn vượt ra khỏi quốc gia dân tộc. Đây là sự tơn trọng,

hiểu biết, thương u và đồn kết với giai cấp vơ sản tồn thế giới, với tất cả các
dân tộc và nhân dân các nước chống lại mọi sự chia rẽ, hằn thù, bất bình đẳng và
phân biệt chủng tộc, chủ nghĩa bành trướng bá quyền.
Đoàn kết quốc tế là nhằm thực hiện những mục tiêu lớn của thời đại là hịa
bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội, là hợp tác và hữu nghị theo tinh
thần: “ Quan sơn muôn dặm một nhà, bốn phương vô sản đều là anh em”. Trong
suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh đã dày cơng xây đắp tình đồn
kết hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân thế giới. Đã tạo ra một kiểu quan
hệ quốc tế mới: đối thoại thay cho đối đầu, nhằm kiến tạo một một nền văn hóa hịa

6

ThS. Ngơ Thị Thu Hồi, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 75.

6


bình cho nhân loại, đó là di sản thời đại vơ giá của Người về hịa bình, hữu nghị,
hợp tác phát triển giữa các dân tộc.7

1.2.3. Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng
❖ Nói đi đơi với làm, nêu gương đạo đức

Nói đi đơi với làm, nêu gương về đạo đức là một nét đẹp của truyền thống văn
hóa phương Đơng. Nói đi đơi với làm phải gắn liền với nêu gương về đạo đức. Hồ
Chí Minh có câu “ Một tấm gương sống cịn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn
tuyên truyền”. Người đã đào tạo cho các cán bộ cách mạng khơng chỉ bằng lý luận
cách mạng tiền phong mà cịn bằng chính tấm gương đạo đức cao cả của mình.
Hồ Chí Minh cho rằng “Lấy gương người tốt, việc tốt hằng ngày là một trong

những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng tổ chức cách mạng, xây dựng con
người mới, cuộc sống mới”. Đối với cán bộ, đảng viên muốn hướng dẫn nhân dân,
mình phải làm mực thước cho người ta làm theo, chủ động xây dựng “người tốt,
việc tốt” trong đời thường, trong các lĩnh vực lao động, sản xuất, học tập. 8
❖ Xây đi đôi với chống

Để đào tạo nên những con người hoàn thiện về tài, đức, phục vụ cho sự nghiệp
cách mạng, theo Hồ Chí Minh cần quán triệt nguyên tắc xây phải đi đôi với chống.
xây tức là xây dựng các giá trị, các chuẩn mực về đạo đức mới; chống là chống các
biểu hiện, các hành vi vô đạo đức. Để xây dựng một nền đạo đức mới, cần phải kết
hợp chặt chẽ giữa xây và chống. Trong đời sống hằng ngày, những hiện tượng tốt xấu, đúng - sai, cái đạo đức và cái vô đạo đức thường đan xen nhau thông qua hành
vi của mỗi con người, giữa người với người. Khơng có ai là hồn hảo cả. Vậy nên
việc xây và chống trong lĩnh vực đạo đức rõ ràng không đơn giản. Xây phải đi đôi
với chống, muốn xây phải chống, chống nhằm mục đích xây.
Xây dựng đạo đức mới, đạo đức cách mạng trước hết phải được tiến hành
bằng việc giáo dục những phẩm chất, những chuẩn mực đạo đức mới. Việc giáo dục

7

ThS. Ngơ Thị Thu Hồi, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 75.
8
ThS. Ngơ Thị Thu Hoài, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 76.

7


đạo đức mới phải được tiến hành phù hợp với từng giai đoạn cách mạng, phù hợp
với từng lứa tuổi, ngành nghề, giai cấp, tầng lớp và trong từng môi trường khác

nhau; phải khơi dậy được ý thức đạo đức lành mạnh ở mỗi người. Hồ Chí Minh cho
rằng, “Mỗi con người đều có thiện và ác ở trong lịng. Ta phải biết làm cho phần tốt
ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi, đó là
thái độ của người cách mạng”.
Xây phải đi đôi với chống, với việc loại bỏ cái sai, cái xấu, cái vô đạo đức
trong đời sống hằng ngày. Hồ Chí Minh cho rằng, trên con đường đi tới tiến bộ và
cách mạng, đạo đức mới chỉ có thể được xây dựng thành cơng trên cơ sở kiên trì
mục tiêu chống chủ nghĩa đế quốc, chống những thói quen và tập tục lạc hậu, phải
loại trừ chủ nghĩa cá nhân. Đây thực sự là con đường đầy khó khăn và để giành
được thắng lợi, quan trọng nhất là phải phát hiện sớm, phải tuyên truyền, vận động
phong trào quần chúng rộng rãi đấu tranh cho sự lành mạnh, trong sạch về đạo đức.9
❖ Tu dưỡng đạo đức suốt đời

Vì sao phải tu dưỡng đạo đức suốt đời? Vì theo Hồ Chí Minh đã là con người
ai cũng có chỗ hay, chỗ dở, chỗ tốt, chỗ xấu, ai cũng có cái thiện, cái ác… Do đó,
muốn xây dựng một nền đạo đức mới bản thân mỗi cá nhân phải không ngừng tu
dưỡng đạo đức để loại bỏ những cái xấu, cái ác, phát huy những cái hay, cái tiến bộ.
Tu dưỡng đạo đức như một cuộc cách mạng trường kỳ, gian khổ vì đó là một
cuộc cách mạng trong bản thân của mỗi người. Bồi dưỡng tư tưởng mới để đánh
thắng tư tưởng cũ để trở thành con người mới không phải là một việc dễ dàng.
Mỗi người phải nhìn thẳng vào mình, kiên trì rèn luyện liên tục, tu dưỡng suốt
đời như công việc rửa mặt hàng ngày. Hồ Chí Minh nói: “Đạo đức cách mạng
khơng phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát
triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng
trong”.10

9

ThS. Ngơ Thị Thu Hồi, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 77.

10
ThS. Ngơ Thị Thu Hồi, ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ, Bài Giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh,
trang 77.

8


PHẦN 2: VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẠO ĐỨC TRONG VIỆC XÂY DỰNG ĐẠO ĐỨC
CHO THẾ HỆ TRẺ GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
2.1. Tầm quan trong của việc giáo dục đạo đức cách mạng cho
giới trẻ
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, thế hệ trẻ là một lực lượng hùng hậu, đây là lứa
tuổi ham hiểu biết, giàu niềm tin, nhiệt tình, năng động, dám nghĩ, dám lam... Do
vậy, nếu được giáo dục, định hướng, động viên đúng thì giới trẻ sẽ phát huy được
vai trò làm chủ và tiềm năng to lớn của mình. Người ln đặt niềm tin lớn vào thế
hệ trẻ đối với sự nghiệp đấu tranh cách mạng và xây dựng nước nhà. Người đã cổ
vũ, lôi cuốn thanh niên, đưa họ đến với cách mạng bằng chính những năm tháng
tuổi trẻ đầy nhiệt huyết cách mạng và khát khao đấu tranh giành độc lập cho dân
tộc, tự do cho đồng bào của mình.
Giới trẻ phải “tiên phong” đến những nơi khó khăn gian khổ nhất, nơi nào
người khác làm ít kết quả thì mình phải làm cho tốt thì mới xứng đáng là “người
chủ tương lai của nước nhà”. Dưới sự dìu dắt của Đảng, giới trẻ phải tự thân vận
động, thường xuyên sáng tạo và đổi mới trong suy nghĩ và hành động; dám nghĩ,
dám làm, dám hi sinh và cống hiến vì mục tiêu chung của đất nước. Muốn vậy, thế
hệ trẻ phải không ngừng tu dưỡng, rèn luyện và học tập để làm người và phụng sự
Tổ quốc, phụng sự nhân dân.
Trong giai đoạn hiện nay, mặt trái của kinh tế thị trường, những thách thức
của hội nhập kinh tế thế giới, đặc biệt những âm mưu của các thế lực thù địch đã và
đang tác động mạnh mẽ đến thế hệ trẻ khiến cho khơng ít người chạy theo lối sống

thực dụng, xa rời các giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc, có thái độ thờ ơ trước các
sự kiện kinh tế, chính trị của đất nước. Vì vậy, việc giáo dục đạo đức cách mạng
cho thế hệ trẻ là việc làm hết sức cần thiết, dẫn dắt, đi tới những giá trị tốt đẹp, cống
hiến hết mình để bảo vệ sự bình yên cho Tổ quốc, cho nhân dân, xây dựng và phát
triển đất nước. Bác Hồ có câu:“Có gì sung sướng vẻ vang hơn là trau dồi đạo đức
cách mạng để góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và giải
9


phóng lồi người”. Người khẳng định đạo đức cách mạng là cái gốc, là nền tảng
vững chắc của thanh niên, nhờ đó mà thanh niên có thể phấn đấu hồn thành xuất
sắc nhiệm vụ của mình. Theo Người: “Cũng như sơng có nguồn mới có nước,
khơng có nguồn thì sơng cạn. Cây phải có gốc, khơng có gốc thì cây héo. Người
cách mạng phải có đạo đức cách mạng, khơng có đạo đức cách mạng dù tài giỏi
mấy cũng khơng lãnh đạo được nhân dân”.11

2.2. Quan điểm và giải pháp giáo dục đạo đức cách mạng cho
giới trẻ
2.2.1. Ý thức chủ động rèn luyện đạo đức cách mạng ở bản thân
Thế hệ trẻ phải rèn luyện bản thân để vừa có tài vừa có đức, “Tài” ở đây chính
là tài năng, tri thức, kỹ năng, kinh nghiệm để mỗi người có thể hồn thành cơng
việc của mình một cách tốt nhất. Người có tài là người đem hết tài năng của mình ra
phụng sự Tổ quốc và nhân dân. “Đức” là đạo đức, là những khát vọng hướng tới
“chân, thiện, mỹ”. Người có đức là người ln cố gắng học tập nâng cao trình độ,
rèn luyện bản thân để hồn thành nhiệm vụ được giao, có tinh thần ủng hộ những
người tài năng hơn mình để họ ra gánh vác việc nước, việc dân.
Để thế hệ trẻ xứng đáng là những người chủ tương lai của đất nước thì việc chỉ
học tập kiến thức là chưa đủ, cần phải có đạo đức cách mạng. Vì khi có đạo đức
cách mạng thì khi gặp khó khăn, gian khổ thì khơng sợ, lùi bước,... khi gặp thuận
lợi, họ vẫn giữ vững tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn. Để trở thành những

con người tài giỏi như vậy, thì theo Bác trước hết cần phải có những phẩm chất đạo
đức cơ bản sau:
•

Trung với nước, hiếu với dân
Phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”: hết lòng hết sức phục vụ sự nghiệp

cách mạng của dân tộc, coi đó là trách nhiệm, nghĩa vụ cao quý của mình, thương
dân, tin dân, phục vụ nhân dân hết lòng là kế thừa giá trị yêu nước truyền thống của
dân tộc.

11

ThS. Bùi Thế Đông, Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh
trong giai đoạn hiện nay

10


Thế hệ trẻ phải tự nhận thức rõ phải, trái, giữ vững lập trường. Tận trung với
nước, tận hiếu với dân. Phải chủ động nhận biết được việc gì có lợi cho Tổ quốc
phải làm, cái gì trái với quyền lợi của Tổ quốc, chúng ta kiên quyết chống lại. Yêu
nước không chỉ dừng lại ở lý tưởng chung chung, mà phải thể hiện cụ thể trong học
tập, tu dưỡng, rèn luyện, trong học tập, làm việc hàng ngày. Trong bài hát “Khát
vọng tuổi trẻ” có câu hát “Đừng hỏi tổ quốc đã làm gì cho ta, mà cần hỏi ta đã làm
gì cho Tổ Quốc hơm nay”, thế hệ trẻ phải chủ động làm học tập, làm việc, đặt việc
nước lên trên hết, có trách nhiệm đối với sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Một
chiến sĩ đã từng nói: “ Tự do, hịa bình khơng phải dễ, có được bây giờ nhất định
phải giữ”.
•

Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư
Phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư” trong tư tưởng đạo đức Hồ

Chí Minh phẩm chất phải có, đây được xem là “tứ đức”, là “gốc” của con người.
Giới trẻ, những người chủ tương lai đất nước phải luôn nỗ lực rèn luyện đạo
đức cách mạng, thực hiện: cần, kiệm, liêm, chính, sống trong sạch, hết lịng vì nhân
dân phục vụ, lao động tích cực, siêng năng cần cù, sáng tạo trong học tập và lao
động, trung thực, ngay thẳng, thật thà, chính trực, ln đặt lợi ích tập thể lên trên
hết; chống các biểu hiện cá nhân, ích kỷ, xa hoa, lãng phí... Đồng thời, Người phê
bình những người trẻ chỉ biết lo cho lợi ích riêng của mình, tự lợi, ham vật chất,
siêng ăn lười làm, coi thường lao động, nhất là lao động chân tay.
Đạo đức cách mạng theo tóm tắt trong ba điểm:
• Trung thành: Trọn đời trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Tổ quốc,

với Đảng, với giai cấp cơng nhân và nhân dân lao động.
• Dũng cảm: Khơng sợ khổ, khơng sợ khó, đâu cần thanh niên có, việc gì khó

có thanh niên.
• Khiêm tốn: Khơng nên tự cho mình là tài giỏi, khơng khoe cơng,12

•

Phẩm chất u thương con người, quý trọng con người
Phẩm chất yêu thương con người, quý trọng con người: Bên cạnh phẩm chất

trung với nước, thì giới trẻ chúng ta phải yêu thương nhân dân, yêu thương con

12

ThS. Bùi Thế Đông, Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh
trong giai đoạn hiện nay

11


người. Yêu dân là làm những việc có lợi cho nhân dân, việc gì có hại cho nhân dân
kiên quyết tránh và phải hiểu rõ rằng nước ta chỉ đang ở các hạng các nước thu nhập
trung bình, nhân dân còn cực khổ, phải biết chia sẻ những lo lắng, những câu
chuyện, nỗi buồn của dân.
Tình yêu thương nhân dân, u thương con người địi hỏi chúng ta phải ln
ln gắn với hành động thiết thực chứ không dừng lại ở lời nói. Hãy chủ động tích
cực tham gia các phong trào đoàn, hội, các hoạt động xã hội như ủng hộ, giúp đỡ
những người có hồn cảnh khó khăn, các hoạt động đền ơn, đáp nghĩa, uống nước
nhớ nguồn, hoạt động tình nguyện, hiến máu nhân đạo... Đồng thời, phải có thái độ
đúng đắn, đấu tranh chống lại mọi biểu hiện sai trái, gây phiền hà cho những người
xung quanh.
•

Tinh thần đồn kết
Đồn kết, giúp đỡ nhau cùng nhau tiến bộ và phát triển: Đoàn kết vốn là một

truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam, thể hiện qua rõ ràng nhất qua câu “
Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao hay là sự đoàn kết của
toàn dân tộc qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và Đế Quốc Mỹ. Dân
tộc ta đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, đánh bại âm mưu xâm lược của các
nước đế quốc lớn mạnh, giành lại độc lập, tự do cho Tổ quốc. Đoàn kết là sức mạnh
để xây dựng và bảo vệ đất nước. Một câu nói quen thuộc của Bác Hồ nhằm nhấn
mạnh tinh thần. sức mạnh của đoàn kết: “Đồn kết, đồn kết, đại đồn kết. Thành
cơng, thành cơng, đại thành cơng”

Do đó mà Bác Hồ rất coi trọng việc giáo dục về truyền thống đoàn kết, nhằm
xây dựng cho giới trẻ ý thức cộng đồng, ý thức tập thể. Đây cũng là cơ hội tốt để
chúng ta học tập những điều hay từ người khác, giải quyết được mối quan hệ giữa
cá nhân với tập thể, giữa cá nhân với xã hội, biết đặt lợi ích tập thể, lợi ích xã hội
lên trên lợi ích cá nhân, biết hy sinh cái riêng để phục vụ cái chung.13
Đạo đức cách mạng của giới trẻ được thể hiện ở các chuẩn mực:“ Trung với
nước, hiếu với dân; Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư; u thương con người,

13

ThS. Bùi Thế Đông, Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh
trong giai đoạn hiện nay

12


quý trọng con người; Tinh thần đoàn kết”. Các chuẩn mực đạo đức trên có mối quan
hệ biện chứng, tác động lẫn nhau trong suốt quá trình rèn luyện của mỗi người.

2.2.2. Vai trị của hệ thống chính trị trong công cuộc xây dựng đạo đức
của giới trẻ hiện nay
Bồi dưỡng, giáo dục cho thế hệ trẻ thành lớp người vừa “hồng”, vừa “chuyên”
là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trị quan
trọng của Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, gia đình, nhà trường và xã hội.
Trách nhiệm ấy phải được cụ thể hóa thành những chủ trương, chính sách, giải pháp
cụ thể, phù hợp và phải được thực hiện thường xun, kiên trì.
Thứ nhất, coi trọng cơng tác giáo dục lý tưởng cách mạng thông qua tuyên
truyền, giáo dục, học tập, nghiên cứu và vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh. Đa dạng hình thức giáo dục: học tập trực tuyến, thi trắc nghiệm, thi
tự luận trên Internet, xây dựng phim ngắn, bản đồ tư duy tuyên truyền.

Thứ hai, thường xuyên và đa dạng hóa các hoạt động tuyên truyền, giáo dục
thanh thiếu nhi về truyền thống vẻ vang của Đảng, của Đồn, lịng u nước, tinh
thần tự hào, dân tộc. Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức,
phong cách Hồ Chí Minh, đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xun, liên tục trong
cơng tác giáo dục của Đồn, trong đó đề cao trách nhiệm nêu gương, tự giác học,
xây dựng và triển khai các giá trị tiêu chí, lối sống, ứng xử của thanh thiếu nhi trên
nền các giá trị cốt lõi của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Thứ ba, chú trọng giáo dục nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức cảnh giác cách
mạng cho đoàn viên, thanh niên; tham gia đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt
động chống phá của các thế lực thù địch. Chủ động cung cấp thông tin, trang bị kiến
thức, kỹ năng để thanh niên tự phòng ngừa, sàng lọc, đấu tranh với các luận điệu
xuyên tạc của các thế lực thù địch, chống phá.
Thứ tư, tiếp tục tận dụng ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông
hiện đại, mạng xã hội, hệ thống báo chí để tập hợp, kết nối, giáo dục và định hướng
thanh niên qua các phương tiện truyền thông hiện đại, mạng xã hội được xác định là
giải pháp quan trọng trong đổi mới phương thức giáo dục của Đoàn, trong đó chú
13


trọng tuyên truyền yếu tố tích cực, người tốt, việc tốt, hành động đẹp trên mạng xã
hội.
Thứ năm, coi trọng giáo dục bằng hành động, qua thực tiễn phong trào. Tổ
chức và triển khai phong trào hành động cách mạng: “Thanh niên tình nguyện”,
“Tuổi trẻ sáng tạo”, “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc, tạo mơi trường thực tiễn
rộng lớn, phong phú để giáo dục, rèn luyện, phát huy thanh niên.
Thứ sáu, chăm lo củng cố xây dựng tổ chức Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh thực sự vững mạnh về tư tưởng chính trị, tổ chức và hành động, xứng
đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam. Chú trọng công tác cán bộ
đoàn, đào tạo đội ngũ kế cận của Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ đồn tiên phong,
bản lĩnh, có tinh thần đổi mới, dám nghĩ, dám làm, năng động và sáng tạo, khơng

suy thối về chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
Thứ bảy, thường xuyên làm tốt công tác tham mưu với các cấp ủy đảng, chính
quyền,t ừ đó phát huy vai trò trách nhiệm của các tổ chức trong hệ thống chính trị
đối với việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên.
Thứ tám, chủ động mở rộng, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ hữu nghị và
hợp tác quốc tế; chú trọng phát triển quan hệ đi vào chiều sâu, thiết thực; không
ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả cơng tác quốc tế của Đồn; đẩy mạnh việc
nâng cao nhận thức, hỗ trợ trang bị kiến thức, kỹ năng để đồn viên, thanh niên chủ
động, tích cực hội nhập quốc tế. 14

14

Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lỗi sống văn hóa cho thế hệ trẻ theo Di chúc của Bác

14


KẾT LUẬN
Tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản giá trị tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc
Việt Nam. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, nước ta đang trên con đường đổi mới
thì giá trị ấy càng thể hiện được giá trị hơn bao giờ hết. Tư tưởng ấy như là chiếc
đèn pin soi sáng cho ta đi trên con đường đầy khó khăn và trắc trở. Để bước được
nhanh và xa đều tùy thuộc vào ý thức, trình độ, năng lực và vận dụng của chúng ta
vào tư tưởng ấy. Nhất là yếu tố đạo đức cách mạng, đây được coi là yếu tố cực kì
quan trọng, nó là gốc của con người cách mạng, có đạo đức cách mạng mới làm
được những điều trong sáng và vẻ vang. Mỗi người phải ra sức học tập, làm việc để
phát triển đất nước, tiến nhanh trên con đường tiến tới xã hội, biết yêu thương nhân
dân, làm việc vì dân vì nước, lấy dân làm gốc. Hồn thiện và thấm nhuần tứ đức:
“cần, kiệm, liêm, chính”, điều nay được coi là thành công cơ bản nhất ở mỗi con
người chúng ta. Ln phải có tinh thần đặt lợi ích đất nước lên lợi ích cá nhân, làm

việc và học tập vì sự nghiệp cách mạng mới, thương yêu mọi người, mở rộng quan
hệ từ trong nước ra ngồi nước với chủ trương “ Quan Sơn mn dặm một nhà, bốn
phương vô sản đều là anh em”. Tự lập tập cho thói quen nói được phải làm được,
đừng chỉ nói rồi bỏ đó, chủ trương xây dựng đạo đức tốt đẹp, loại trừ những thói
quen, phẩm chất đạo đức xấu và việc rèn luyện đạo đức này phải làm hằng ngày,
hằng năm và suốt cuộc đời mỗi con người chúng ta.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đất nước ta đang đứng trước thời cơ và thử
thách khó khăn, giới trẻ hiện nay, những người chủ sau này có trách nhiệm rất lớn
trong cơng cuộc này. Mỗi người phải tự thân rèn luyện đạo đức cách mạng, nâng
cao tinh thần tập thể, có một câu nói rất phổ biến hiện nay: “ muốn đi nhanh thì đi
một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau”, điều này đề cao sự đồn kết của một tập
thể, giảm lợi ích cá nhân xuống, đưa lợi ích tập thể xã hội lên trước. Đừng từ cao, tự
mãn với những thành công nhất thời, quan trọng nhất phải là lợi ích lâu dài, điều gì
dễ có được thì cũng dễ mất đi. Thế hệ trẻ phải tự thân rèn luyện, tạo động lực phát
triển, rèn luyện đúng đắn, làm cho mỗi người có ý thức làm chủ, ham học hỏi, cầu
tiến bộ, vươn lên tự khẳng định mình. Hãy vì mục tiêu: “ Dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh”.
15


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. TS. Trần Thị Điểu (1/10/2020), Giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ theo Di
chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, .[Truy
cập ngày 23/11/2021].
2. ThS. Bùi Thế Đông (19/05/2021), Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh
niên theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay,
.[Truy cập ngày 23/11/2021].
3. Nguyễn Văn Quang , Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức,
.[Truy cập ngày 23/11/2021].
4. PGS.TS. Trần Minh Trưởng (24/08/2019), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo

dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, .[Truy cập
ngày 23/11/2021].
5. Trung tá Đồng Xuân Trường, Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên
trong giai đoạn hiện nay, .[Truy cập ngày
23/11/2021].
6. ThS. Ngơ Thị Thu Hồi( Chủ biên), ThS. Phan Thị Thanh Lý, ThS. Đỗ Thị
Ngọc Lệ (2020), “Tập bài Giảng Tư Tưởng Hồ Chí Minh”, Trang 71–76.
7. Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lỗi sống văn hóa cho thế hệ trẻ theo
Di chúc của Bác (15/09/2021),, .[Truy cập ngày
23/11/2021].

16


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU…………………………………………………………..3
NỘI DUNG………………………………………………………..4
Phần 1: Tư Tưởng Hồ Chí Minh Về Đạo Đức
1.1. Khái niệm về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh…………….…….4
1.2. Những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về đạo đức………..4
1.2.1. Quan điểm về vai trị sức mạnh của đạo đức…………………………..4
1.2.2. Quan điểm về những chuẩn mực đạo đức cách mạng……….…….…..5
1.2.3. Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng đọa đức cách mạng………8

Phần 2: Vận Dụng Tư Tưởng Hồ Chí Minh Về Đạo Đức Trong
Việc Xây Dựng Đạo Đức Cho Thế Hệ Trẻ Giai Đoạn Hiện Nay
2.1. Tầm quan trong của việc giáo dục đạo đức cách mạng cho giới
trẻ………………………………………………………………………10
2.2. Quan điểm và giải pháp giáo dục đạo đức cách mạng cho giới
trẻ……………………………………………………………………...11

2.2.1. Ý thức chủ động rèn luyện đạo đức cách mạng ở bản thân…………..11
2.2.2. Vai trị của hệ thống chính trị trong cơng cuộc xây dựng đạo đức của
giới trẻ hiện nay……………………………………………………………..14

KẾT LUẬN……………………………………………………….16
TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………….17

17


18