Ngu van 7 giao an chu de tho Bac HK1

Ngày dạy: 22/10 (7A2) 24/10 (7A1)
CHỦ ĐỀ THƠ BÁC
( Thời lượng 2 tiết: VB Cảnh khuya, Rằm tháng giêng)
Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết trong bài học
- Nắm được nghệ thuật, nội dung, ý nghĩa trong văn bản
- Phân tích được tác dụng của nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản.
Bước 2: Xây dựng nội dung chủ đề bài học
Gồm 02 bài: Cảnh khuya, Rằm tháng giêng
Tích hợp: Luyện tập viết đoạn văn cảm nhận về nghệ thuật được sử dụng
trong các văn bản thơ.
Bước 3: Xác định mục tiêu bài học
* Kiến thức:
- Sơ giản về tác giả Hồ Chí Minh.
- Tình u thiên nhiên gắn liền với tình cảm cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí
Minh.
- Tâm hồn chiến sĩ - nghệ sĩ vừa tài hoa tinh tế vừa ung dung, bình tĩnh, lạc
quan.
- Nghệ thuật tả cảnh, tả tình; ngơn ngữ và hình ảnh đặc sắc trong bài thơ.
* Kĩ năng:
- Đọc - hiểu tác phẩm thơ hiện đại viết theo thể thơ thất ngơn tứ tuyệt Đường
luật.
- Phân tích để thấy được chiều sâu nội tâm của người chiến sĩ cách mạng và
vẻ đẹp mới mẻ của những chất liệu cổ thi trong sáng tác của lãnh tụ Hồ Chí Minh.
- So sánh sự khác nhau giữa nguyên tác và văn bản dịch bài thơ Rằm tháng
giêng
* Thái độ:
- Giáo dục lòng yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước cho HS.
*Các năng lực cần định hướng:
- Năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề; Năng lực giao tiếp và hợp tác; năng
lực ngôn ngữ.
Bước 4: Xác định và mô tả mức độ yêu cầu của mỗi loại câu hỏi/bài tập

có thể sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm chất của học sinh trong
dạy học
Mức độ
Mức độ nhận biết

Cảnh khuya
- Bài thơ được sáng tác
trong hoàn cảnh nào?
- Bài thơ được viết theo
thể thơ gì?
Cảnh đêm trăng rừng Việt
Bắc được tác giả miêu tả
như thế nào?

Rằm tháng giêng
- Bài thơ được sáng tác
trong hoàn cảnh nào?
- Bài thơ được viết theo
thể thơ gì?
Mức độ thơng hiểu
Hình ảnh con thuyền chở
đầy ánh trăng ở cuối bài
thơ gợi cho em suy nghĩ
gì?
Mức độ vận dụng thấp Nhận xét về việc sử dụng Qua bài thơ em hiểu gì


và vận dụng cao

điệp ngữ trong bài thơ?

Viết đoạn văn nêu cảm
nghĩ của em về con người
Hồ Chí Minh

về con người Hồ Chí
Minh?
Phát biểu cảm nghĩ của
em về bài thơ Rằm tháng
giêng của Hồ Chí Minh

Bước 5: Biên soạn các câu hỏi/bài tập cụ thể theo các mức độ yêu cầu đã mơ tả có thể sử
dụng các câu hỏi sau:

Mức độ

Cảnh khuya
- Nêu những nét chính về về
tác giả HCM?
- Bài thơ được sáng tác trong
hoàn cảnh nào?
- Bài thơ được viết theo thể
thơ gì?
? Hai câu thơ đầu m/tả cảnh
Mức độ nhận biết
gì? Ở đâu?
? Hai câu thơ đầu tác giả
miêu tả những đối tượng nào?
Tìm những từ ngữ, hình ảnh
thơ đó?
- Hai câu thơ cuối, t/g tả cảnh

hay tả tâm trạng?
Mức độ thông hiểu ? Em hãy cho biết nội dung
khái quát của bài thơ
? Hai câu thơ đầu m/tả cảnh
gì? Ở đâu?
? Cảnh rừng VB vào lúc đêm
khuya được miêu tả th/qua
những chi tiết nào?
? Cảnh vật ở đây đã chìm vào
n tĩnh, nhưng trong cái
khơng gian yên tĩnh ấy, Bác
đã nghe thấy âm thanh gì?
? Tác giả sử dụng NT gì trong
câu thơ thứ 1?
? Câu thơ thứ 2 tả cảnh gì?
SD BP NT gì? Tác dụng?
? Người chưa ngủ ở đây là ai?
Và chưa ngủ vì lý do gì? ?
Theo em, đó là tâm trạng gì,
của ai?
? Ở câu thơ thứ ba có thể hiểu
Người chưa ngủ vì cảnh TN
q đẹp. Vậy ta có thể hiểu

Rằm tháng giêng
- Nêu những nét chính về
tác giả HCM?
- Bài thơ được sáng tác
trong hoàn cảnh nào?
- Bài thơ được viết theo

thể thơ gì?
? Cảnh được miêu tả như
thế nào?
? Hình ảnh trăng xuất hiện
trong những câu thơ nào?
? H/ảnh Bác hiện lên ntn
trong 2 câu cuối?
? Em hãy cho biết nội
dung khái quát của bài thơ
? Em hiểu kim dạ, nguyên
tiêu, nguyệt nghĩa là gì?
? Ý nghĩa của điệp từ
“xuân”?
? So sánh bản nguyên tác
với dịch thơ em thấy có
điều gì khác biệt?
? Hai câu thơ đầu tác giả
SD nghệ thuật gì? Tác
dụng?
? Hai câu đầu gợi cho ta
một cảnh tượng như thế
nào?
? Hình ảnh con thuyền chở
đầy ánh trăng ở cuối bài
thơ gợi cho em suy nghĩ
gì?
- Trong hai câu thơ cuối
t/g đã sử dụng thủ pháp
nghệ thuật gì?

Mức độ vận dụng
thấp và vận dụng
cao

ntn về trạng thái c/xúc của
Bác?
? Trạng thái đó phản ánh cảm
xúc tâm hồn nào của tác giả?
? Ngồi ra Bác chưa ngủ vì lý
do nào nữa?
? Có gì độc đáo trong cách
miêu tả âm thanh đó? (biện
pháp nghệ thuật)
? Cách tả này, bước đầu gợi
lên một cảnh thiên nhiên như
thế nào?
? Ở câu thơ thứ hai có gì đặc
biệt trong cách miêu tả ánh
trăng với cổ thụ và hoa?
Tác giả đã sử dụng từ ngữ
như thế nào?
? Hai câu thơ đầu đã cho
người đọc thấy cảnh th/nhiên
nơi núi rừng VB ntn?
? Bài thơ đã cho em hiểu gì
về Bác?
? Viết một đ/văn ghi lại suy
nghĩ của bản thân với vẻ đẹp
thiên nhiên, và tâm hồn nhà

thơ

? Em cảm nhận gì về
khơng gian trong bài thơ?
- Qua bài thơ em hiểu gì
về con người Hồ Chí
Minh?
- Phát biểu cảm nghĩ của
em về bài thơ Rằm tháng
giêng của Hồ Chí Minh
- Em hãy so sánh mối
quan hệ giữa trăng và
người trong bài “ Cảnh
khuya ” với trăng và người
trong bài “Rằm tháng
giêng ”?
? Không gian sáng tạo để
tạo cảm hứng trữ tình cho
tác giả trong 2 bài thơ có
gì khác nhau?

Bước 6: Thiết kế tiến trình dạy học
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung cần đạt
I. Hoạt động 1: Khởi động
- Cho HS: nghe bài ngâm thơ Bác
(Cảnh khuya).
? Qua bài thơ đó em cảm nhận được
điều gì về Bác?
II. HĐ2: Hình thành kiến thức

I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
1. Tác giả, văn bản
? Nêu những nét chính về về tác giả * Tác giả:
HCM?
+ HCM (1890 - 1969), Quê xã Kim Liên,
GV: Mở rộng
huyện Nam Đàn, Nghệ An
+ Là anh hùng giải phóng dân tộc, danh
nhân văn hố thế giới.
* Văn bản
? 2 Bài thơ được sáng tác trong hoàn - 2 bài thơ ra đời trong thời kì đầu cuộc
cảnh nào? Em biết gì về hồn cảnh kháng chiến chống Pháp, ở chiến khu Việt


LS thời điểm năm 1947-1948?
Bắc ( Cảnh khuya 1947- Rằm tháng giêng
? Bài thơ được viết theo thể thơ gì?
1948).
- Dịch thơ: Thơ Lục bát – do người * Thể thơ: Thất ngơn tứ tuyệt
dịch
? Hai bài thơ có điểm gì chung?
II. Đọc - Hiểu văn bản
HS: Đọc bài thơ
1. VB: Cảnh khuya
? Hai câu thơ đầu miêu tả cảnh gì? Ở * Cảnh rừng Việt Bắc trong đêm khuya
đâu?
HS: HĐ cặp đôi 1’
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
? Hai câu thơ đầu tác giả miêu tả
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

những đối tượng nào? Tìm những từ
ngữ, hình ảnh thơ đó?
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
? Âm thanh tiếng suối có gì đáng chú ý?
? Em hiểu từ “trong” ở đây ntn?
-> NT: So sánh
? Câu thơ tg đã sử dụng BPNT nào?
=> Gợi sự gần gũi, ấm áp, thân thương,
? Tác giả so sánh tiếng suối với tiếng gợi sức sống của con người.
hát? Tiếng hát gợi cho chúng ta cảm
giác gì?
- Tiếng suối trong đêm mang lại cảm
giác thanh bình của TN, rừng núi
trong đêm khuya.
HS: HĐ cặp đôi (1p)
=> Núi rừng đêm chiến khu mang sức
? Câu thơ cho ta cảm nhận được gì sống trẻ trung và hơi ấm con người
về núi rừng Việt Bắc trong đêm
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
khuya?
HS: đọc câu thơ thứ 2
? Từ “Lồng” ở đây nghĩa là gì? Tác
dụng?
-> Sự quấn qt, hịa quyện, đan xen
=> Gợi sự gắn bó, hài hịa, ấm áp.
-> NT: Điệp ngữ
Trăng, cây cổ thụ, hoa...
? Câu thơ được tác giả sử dụng => Bức tranh nhiều tầng lớp, đường nét,
BPNT nào?
hình khối đa dạng. Bức tranh chỉ có hai

? Bức tranh thiên nhiên hiện lên màu sáng - tối, trắng - đen mà tạo nên vẻ
như thế nào?
đẹp lung linh, kì ảo, chập chờn nhưng lại
HS: HĐ cặp đơi (2p)
ấm áp, hòa hợp, quấn quýt, thật thơ mộng.
=> Hai câu thơ thể hiện tình yêu thiên
nhiên say đắm của nhà thơ.
? Em có nhận xét gì về tâm hồn của
t/g qua 2 câu thơ đầu?
GV: Hai câu thơ đầu m/tả cảnh TN
vào 1 đêm rất khuya ở núi rừng Việt
Bắc. TN thơ mộng, đẹp như 1 bức
tranh thuỷ mặc: Cảnh khuya như vẽ.


Đẹp mà có hồn.
* Tâm trạng của nhà thơ:
HS: Đọc 2 câu cuối
? Hai câu thơ cuối, t/g tả cảnh hay tả Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
tâm trạng?
- Ở hai câu đầu, chưa thấy có sự xuất
hiện của con người. Vì con người lúc
đó cịn đang lắng nghe nhạc suối, lặng
ngắm trăng. Bây giờ mới xuất hiện.
Nhưng xuất hiện không phải qua hình
dáng mà qua tâm trạng.
? Theo em, đó là tâm trạng gì, của ai?
? Người chưa ngủ ở đây là ai? Và
chưa ngủ vì lý do gì?

- Người chưa ngủ ở đây là vì cảnh
thiên nhiên q đẹp. Nhưng lí do
chính khiến Bác chưa ngủ vì “lo nỗi
nước nhà”.
? Em hiểu cụm từ “lo nỗi nước nhà”
ở đây như thế nào?
- Bác lo việc dân, việc nước. Lo cho
cuộc kháng chiến chống Pháp gian
khổ bao giờ đến ngày thắng lợi.
HS: HĐ cặp đôi 2’
? Hai câu thơ sử dụng BPNT gì?
Tác dụng của biện pháp nghệ thuật -> NT: So sánh, điệp ngữ
đó?
- Miêu tả theo lối ước lệ cổ điển: cảnh
đẹp như tranh vẽ
- Điệp từ chưa ngủ - Nối kết hai trạng
thái.
? Ở câu thơ thứ ba có thể hiểu Người
chưa ngủ vì cảnh TN quá đẹp. Vậy ta
có thể hiểu ntn về trạng thái c/xúc của
Bác?
- Say mê thiên nhiên đẹp
? Trạng thái đó phản ánh cảm xúc tâm
hồn nào của tác giả?
- Chất nghệ sĩ
? Ngoài ra Bác chưa ngủ vì lý do nào
nữa?
- Tình yêu nước-> chiến sĩ.
HS: HĐ cặp đơi 1’
=> Tình u nước sâu sắc, thiết tha luôn

? Hai câu thơ đã cho ta biết gì?
thường trực trong tâm hồn tác giả.
? Qua bài thơ em cảm nhận được điều => Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu nước


gì về tâm hồn Bác?

sâu nặng, phong thái ung dung, lạc quan
của Bác Hồ.
HS: Đọc bài thơ
2. VB: Rằm tháng giêng
HS: đọc hai câu thơ đầu.
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
HS: HĐ cá nhân 1’
Xuân giang, xuân thủy tiếp xuân thiên;
? Cảnh đêm rằm được miêu tả qua
Rằm xuân lồng lộng trăng soi
những từ ngữ, hình ảnh nào?
Sơng xn nước lẫn màu trời thêm xuân.
? Em hiểu kim dạ, nguyên tiêu,
nguyệt nghĩa là gì?
Kim dạ: đêm nay; nguyên tiêu: rằm
tháng giêng; nguyệt: trăng
GV: giải thích, nhấn mạnh về nguyên
tác: Đêm rằm tháng giêng, trăng đúng
lúc tròn nhất, tỏa sáng nhất...
? Có mấy từ “xuân”? Ý nghĩa của
“xuân”?
? So sánh bản ngun tác với dịch thơ
em thấy có điều gì khác biệt?

- Bản dịch thơ chỉ có 2 từ xuân, cịn
ngun tác có 3 từ xn. Mặc dù dịch
thơ đã cố gắng diễn tả vẻ đẹp của
không gian nơi đây nhưng vẫn chưa
toát lên hết được khung cảnh cao rộng,
khoáng đạt, bát ngát, tràn ngập ánh trăng
và tràn đầy sức sống như nguyên tác..
HS: TL cặp đôi/2’/2 câu hỏi
? Hai câu thơ đầu tác giả SD nghệ -> NT: Tả thực, điệp từ, từ ngữ gợi tả..
thuật gì? Tác dụng?
? Hai câu đầu gợi cho ta một cảnh => Khung cảnh cao rộng, khoáng đạt, bát ngát,
tượng như thế nào?
tràn ngập ánh trăng và tràn đầy sức sống của
GV: nhấn mạnh
mùa xuân trong đêm rằm tháng giêng.
HS: đọc hai câu cuối.
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Giữa dòng bàn bạc việc quân
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền
? Giữa cảnh xuân, con người đang
ngắm cảnh hay đang làm việc gì?
- Con người khơng phải khách du
ngoạn, thưởng thức cảnh xuân mà
đang bàn việc quân.
? Tác giả bàn việc quân trong không -> Bàn việc quân trong nơi sâu thẳm mịt mù
khói sóng: giữa dòng bàn bạc việc quân
gian như thế nào?
? Nhận xét gì về hình ảnh đó?
-> Hình ảnh đẹp mang tính biểu tượng

? H/ảnh trăng ngân đầy thuyền giúp
em cảm nhận được điều gì?


( Trăng không chỉ lan toả ánh sáng
đầy thuyền mà còn ngân nga xao
xuyến tâm hồn thi nhân ).
-> Con thuyền chở cả trăng và người
kháng chiến đang lướt nhanh trên
sơng trăng
GV: liên hệ hồn cảnh lịch sử.
? Nhận xét gì về câu 3, 4 trong bản
dịch thơ so với bản nguyên tác?
- Câu 3: Chưa nói được khung cảnh
diễn ra “ bàn việc quân”
- Câu 4: Thêm “ngân” ý khác đi...
HS: HĐN 4/3’/2 câu hỏi
? Hình ảnh trăng xuất hiện trong
những câu thơ nào?
- Câu 1,4
? Em cảm nhận gì về khơng gian
trong bài thơ?
- Lãng mạn, hy vọng, không gian tràn
đầy ánh sáng.
? Qua bài thơ em biết thêm điều gì về => Phong thái ung dung, tự tại, lạc quan,
tâm hồn phơi phới cùng tình yêu thiên
con người Hồ Chí Minh?
nhiên say đắm, tình u đất nước thiết
tha, sâu sắc của HCM.
HS: HĐN bàn 4/5’câu hỏi, khái III. Tổng kết

quát NT,ND, ý nghĩa của 2 bài thơ/ 1. VB: Cảnh khuya
phiếu học tập
* Nghệ thuật:
- Thể thơ thất ngơn tứ tuyệt.
? Nhận xét về thể thơ, hình ảnh thơ và - Nhiều hình ảnh thơ đẹp.
cách sử dụng từ ngứ của tg trong bài - So sánh, điệp từ.
thơ?
- Sáng tạo về nhịp điệu (câu 1,4)
* Nội dung:
Cảnh đẹp đêm khuya nơi núi rừng Việt Bắc
? Nội dung chính của bài thơ?
và tâm trạng của nhà thơ.
* Ý nghĩa:
? Bài thơ thể hiện điều gì về con - Ca ngợi tình u thiên nhiên gắn liền với
lịng yêu nước của Hồ Chí Minh.
người HCM?
2. VB: Rằm tháng giêng
* Nghệ thuật:
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt (Lục bát).
- Hình ảnh thơ trong sáng, lãng mạn.
- Sử dụng phép điệp từ
* Nội dung:
- Cảnh thiên nhiên đêm trăng rằm tháng
giêng tươi đẹp, trong sáng, tràn đầy sức


sống.
- Sự gắn bó hịa hợp giữa thiên nhiên và con
người.
* Ý nghĩa:

- Rằm tháng giêng toát lên vẻ đẹp tâm hồn
nhà thơ - chiến sĩ HCM trước vẻ đẹp của
thiên nhiên ở Việt Bắc ở giai đoạn đầu của
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp còn
nhiều gian khổ.
III. Hoạt động 3. Hoạt động thực III. Thực hành
hành
? Hai thơ có điểm gì giống nhau?
* Giống nhau:
HS: HĐ cặp đơi 2’
- Đều tả cảnh đêm trăng nơi núi rừng VB
đẹp, lung linh, thơ mộng, tràn đầy sức sống.
- Đều ca ngợi tình u thiên nhiên, sự gắn
bó hịa hợp với thiên nhiên, tình yêu nước,
phong thái ung, lạc quan của Bác.
IV. Hoạt động 4. Vận dụng (trên
4. Vận dụng
lớp/ở nhà)
? Em hãy so sánh mối quan hệ giữa + “Cảnh khuya”: trăng với người còn
trăng và người trong bài “Cảnh khoảng cách, con người say đắm, chiêm
khuya” với trăng và người trong bài ngưỡng, thưởng ngoạn trăng từ xa.
“Rằm tháng giêng ”?
+ “Rằm tháng giêng ”: trăng không chỉ là
HS: HĐN bàn 4’, trả lời.
bầu bạn, là tri âm tri kỷ ngồi cùng thuyền
? Viết một đ/văn ghi lại suy nghĩ của bàn việc quân, trăng còn đi vào trái tim thi
bản thân với vẻ đẹp thiên nhiên, và sĩ, chiến sĩ Hồ Chí Minh.
tâm hồn nhà thơ
V. Hoạt động 5. Mở rộng, bổ sung, 5. Mở rộng, phát triển ý tưởng sáng tạo
phát triển ý tưởng sáng tạo (thực

hiện ở nhà)
- Sưu tầm và đọc một số bài thơ viết
về thiên nhiên của Bác
? Không gian sáng tạo để tạo cảm
hứng trữ tình cho tác giả trong 2 bài
thơ có gì khác nhau?
- Cảnh khuya: Ánh trăng chiếu rọi
lồng vào bóng cây cổ thụ khi tỏ khi
mờ.
- Rằm tháng giêng: Trăng đêm rằm
tháng giêng tràn đầy ánh sáng, bao
trùm khắp khơng gian cảnh vật...
*Dặn dị:
- Học thuộc lịng 2 bài thơ, ND, NT, ý nghĩa
- Chuẩn bị bài mới: Tiếng gà trưa
+ Những nét chính về nhà thơ Xuân Quỳnh.


+ Hoàn cảnh sáng tác, bố cục bài thơ.
+ Nội dung và nghệ thuật chính của hai khổ thơ đầu.
+ Tiếng gà trưa khơi dậy những h/a nào trong tâm trí người chiến sĩ qua đoạn thơ?
+ Qua những hình ảnh đó em cảm nhận được điều gì về người bà? Tình
cảm của cháu đối với bà?
+ Hai khổ thơ cuối người cháu suy tư về điều gì?
+ Ở khổ cuối, người cháu đã chiến đấu vì những mục đích nào?
+ Nhận xét về từ ngữ và BPTT? Khổ thơ khẳng định tình cảm nào của
người cháu?
+ Giá trị nghệ thuật, nội dung và ý nghĩa của bài thơ
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Nhóm/Tổ/Tên học sinh:……………………………….

Lớp:………... Trường:……………………………………………………

? Nhận xét về thể thơ, hình ảnh thơ và cách sử dụng từ ngữ của tg trong bài thơ?
? Nội dung chính của bài thơ?
? Bài thơ thể hiện điều gì về con người HCM?
Văn bản

Cảnh
khuya

Rằm
tháng
giêng

Nghệ thuật

Nội dung

Ý nghĩa