GIÁO ÁN LỊCH SỬ 7 TIẾT 12

Ngày soạn: 28/09/2018
Tiết 12
Bài 9
NƯỚC ĐẠI CỒ VIỆT THỜI ĐINH-TIỀN LÊ
I – TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, QN SỰ
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Thời Đinh - Tiền Lê, bộ máy nhà nước đã được xây dựng tương đối hoàn chỉnh,
khơng cịn đơn giản như nhà Ngơ.
- Nhà Tống tiến hành chiến tranh xâm lược và bị quân ta đánh bại.
2. Kĩ năng
- Bồi dưỡng kĩ năng vẽ sơ đồ, lập biểu đồ trong quá trình học bài.
3.Thái độ
- Bồi dưỡng lịng tự hào tự tơn dân tộc.
- Biết ơn các vị anh hùng Đinh Bộ Lĩnh, Lê Hoàn, Dương Vân Nga có cơng xây
dựng và bảo vệ đất nước.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực tự chủ, tự học
- Năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật; nhận xét, đánh giá, rút ra bài học
lịch sử; xác định mối liên hệ, tác động giữa các sự kiện, hiện tượng.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Giáo viên
- Lược đồ chống Tống lần thứ I, máy chiếu
- Tranh ảnh di tích LS về đền thờ vua Đinh, vua Lê
2. Học sinh
- Sgk, vở ghi, vở bài tập, chuẩn bài ở nhà…
III. PHƯƠNG PHÁP/KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Phương pháp dạy học: thuyết trình, đàm thoại, vấn đáp, ...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi, trình bày 1 phút, ...
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định tổ chức(1p)

Lớp
Ngày dạy
Vắng
Ghi chú
7A
7B
2. Kiểm tra bài cu(5p)
a. Trình bày tình hình chính trị cuối thời Ngơ ?
b. Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước như thế nào ?
* Gợi ý:
a. - Năm 944 Ngô Quyền mất → Dương Tam Kha tiếm quyền, các phe phái
nổi lên khắp nơi.


- Năm 950 Ngô Xương Văn giành lại ngôi vua nhưng khơng quản lí được đất
nước → uy tín nhà Ngô giảm sút, đát nước bị chia cắt “Loạn 12 sứ quân”
b. * Lãnh đạo: Đinh Bộ Lĩnh
* Diễn biến:
- Đinh Bộ Lĩnh lập căn cứ ở Hoa Lư
- Liên kết với sứ quân Trần Lãm, chiêu dụ sứ quân Phạm Bạch Hổ tiến đánh các
sứ quân khác.
- Được nhân dân ủng hộ → đánh đâu thắng đó-> xưng là Vạn Thắng Vương
* Kết quả: → Cuối năm 967, đất nước thống nhất
3. Bài mới
* Giới thiệu bài mới: Sau khi dẹp yên 12 sứ quân, đất nước được thanh bình thống
nhất. Đinh Bộ Lĩnh lên ngơi vua, tiếp tục công cuộc xây dựng một quốc gia vững
mạnh mà Ngô Quyền đã đặt nền móng & cuộc kháng chiến chống Tống của Lê
Hoàn đã diễn ra, kết quả như thế nào? Đó là nội dung bài học
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG BÀI HỌC

Hoạt động 1
1. Nhà Đinh xây dựng đất
- Thời gian: 10p
nước
- Mục tiêu: Nêu được công lao to lớn của Đinh
Bộ Lĩnh trong việc xây dựng đất nước.
- Phương pháp dạy học: thuyết trình, đàm
thoại, vấn đáp, ...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi, trình bày 1
phút, ...
GV: Sau khi thống nhất đất nước Đinh Bộ
Lĩnh đã làm gì?
- Năm 968 Đinh Bộ Lĩnh lên
HS: Đọc bảng tra cứu thuật ngữ “Hồng đế” ngơi Hồng đế (Đinh Tiên
trang 153
Hoàng), đặt tên nước là Đại Cồ
GV giải thích thêm:
Việt, đóng đơ ở Hoa Lư (Ninh
+ " Vương" là tước hiệu của vua dùng cho Bình).
nước nhỏ
- 970, đặt niên hiệu là Thái Bình,
+ " Đế" là tước hiệu của vua 1 nước lớn mạnh, phong vương cho con, cử các
được các nước khác thần phục.
tướng thân cận giữ các chức vụ
GV: Việc vua Đinh Tiên Hoàng xưng Hồng chủ chốt, dựng cung điện ,đúc
đế có ý nghĩa gì ?-> Khẳng định nước ta có tiền...sai sứ sang giao hảo với
nền độc lập tự chủ và hoàng đế nước Nam phải nhà Tống.
sánh ngang với hoàng đế phương Bắc.
GV: Em hiểu gì về tên nước Đại Cồ Việt ?
GV: " Đại " là lớn; "cồ" cũng có nghĩa là lớn

→Nước Việt to lớn có ý nghĩa ngang hàng với


Trung Hoa.
GV: Tại sao Đinh Tiên Hồng đóng đơ ở
Hoa Lư ?
HS: Là quê hương Đinh Tiên Hoàng, đất hẹp,
nhiều đồi núi thuận lợi cho việc phòng thủ.
GV giới thiệu H. 19/ Tr.31 : Tồn cảnh cố đơ
Hoa Lư
GV: Việc nhà Đinh đặt tên nước, bỏ niên
hiệu của Trung Quốc và đặt niên hiệu riêng
đã nói lên điều gì?
HS: Đinh Bộ Lĩnh muốn khẳng định nước Việt
có giang sơn, bờ cõi riêng, nước Đại Cồ Việt
độc lập và ngang hàng với Trung Quốc chứ
không phải là nước phụ thuộc
GV: So với thời Ngơ, nhà Đinh cịn có
những tiến bộ gì ?
HS:  tiến thêm một bước trong việc xây
dựng chính quyền độc lập, tự chủ, khẳng định
chủ quyền quốc gia dân tộc.(xưng Vương).
GV: Tại sao vua Đinh sai sứ sang giao hảo
với nhà Tống?
GV: Đinh Tiên Hồng cịn áp dụng biện
pháp gì để xây dựng đất nước?
GV giảng : Thời Đinh nước ta chưa có luật
pháp cụ thể, vua sai đặt vạc dầu và chuồng cọp
trước điện để răn đe kẻ phản loạn.
GV: Những việc làm của Đinh Bộ Lĩnh có ý

nghĩa như thế nào?
HS: Làm cho nhân dân ta có cuộc sống độc lập
và hịa bình để lao động sản xuất; thế nước
hưng thịnh, là cơ sở, nền tảng để xây dựng và
phát triển đất nước...
GV giới thiệu H.18/ Tr.29 : Đền thờ vua Đinh.
GV: Đinh Bộ Lĩnh có công lao như thế nào
trong công cuộc xây dựng đất nước ?
HS: bày tỏ quan điểm suy nghĩ của mình.
………………………………………………
…
………………………………………………
…

- Xử phạt nghiêm những kẻ có
tội

*Cơng lao của Đinh Bộ Lĩnh :
Dẹp « Loạn 12 sứ quân », tiến
thêm một bước trong việc xây
dựng chính quyền độc lập, tự


Hoạt động 2
- Thời gian: 15p
- Mục tiêu: Tìm hiểu được sự hình thành, xây
dựng tổ chức chính quyền của nhà Tiền Lê.
- Phương pháp dạy học: thuyết trình, đàm
thoại, vấn đáp, ...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi, trình bày 1

phút, sơ đồ tư duy,...
GV: Nhà Tiền Lê được thành lập trong hoàn
cảnh nào?
HS: Sau khi Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị ám
hại, nội bộ nhà Đinh lục đục, bên ngoài quân
Tống chẩn bị xâm lược → Lê Hồn được suy
tơn làm vua.
GV: Hãy nhận xét về tình hình đất nước lúc
bấy giờ ?
HS : Thế nước mất ổ định, lại đứng trước hiểm
họa giặc ngoại xâm.
GV: Vì sao Lê Hồn được suy tơn làm vua ?
Hãy trình bày vài nét về Lê Hồn ?
HS: + Sinh ra trong một gia đình nghèo ở
Thanh Hóa, bố mẹ mất sớm, phải làm con nuôi
một viên quan họ Lê, lớn lên ơng phị tá Đinh
Liễn, giúp Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ qn.
+ Ơng là người có tài, có chí lớn, mưu lược,
dũng cảm vơ song, có lịng thương u binh sĩ,
được họ kính u sâu sắc. Ơng lại đang giữ
chức Thập đạo tướng quân thống lĩnh quân
đội ...
+ Trước nguy cơ xâm lược của nhà Tống, ông
được Thái hậu họ Dương và quan lại đồng tình
đã suy tôn lên làm vua, lập nên nhà Lê.
GV: Việc Thái Hậu Dương Vân Nga trao áo
hoàng bào cho Lê Hoàn nói lên điều gì?
HS: Đây là việc làm hợp với ý trời và lịng
người. Thể hiện sự thơng minh, quyết đốn,
biết đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích dòng

họ. Vượt lên quan niệm phong kiến, bỏ qua
những lời bàn tán phản đối, thậm chí cả dư
luận xấu của triều đình để bảo vệ lợi ích dân

chủ, khẳng định chủ quyền quốc
gia...
2. Tổ chức chính quyền thời
Tiền Lê

* Sự thành lập của nhà Tiền
Lê:
- Lê Hoàn sinh ra trong một gia
đình nghèo ở Thanh Hóa, bố mẹ
mất sớm phải làm con nuôi cho
một viên quan họ Lê, lớn lên
ông phò tá Đinh Liễn, giúp Đinh
Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân.
+ Được vua Đinh phong cho
chức Thập đạo tướng qn Điện
tiền chỉ huy sứ+ Khi Đinh Tiên
Hồng mất, ơng làm phụ chính
cho vua Đinh Tồn (cịn nhỏ
tuổi)
+ Trước nguy cơ xâm lược của
nhà Tống, ông được Thái hậu
Dương Vân Nga và các quan đại
thần suy tôn lên làmVua, lập nên
nhà Lê (Tiền Lê)

tộc.
GV phân biệt " Tiền Lê " và " Hậu Lê" SGK/
Tr.30
GV: Theo em, nhiệm vụ cấp bách đối với nhà
Tiền Lê lúc này là gì ?
HS: Ổn định tình hình dất nước, chuẩn bị đối
phó với qn Tống.
GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm (2 phút)
GV: Chính quyền nhà Tiền Lê được tổ chức
như thế nào? Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời
Tiền Lê ?
* Tổ chức chính quyền :
- Bộ máy cai trị trung ương : vua
nắm mọi quyền hành, giúp vua
có thái sư, đại sư và quan lại
gồm hai ban văn – võ ; các con
vua được phong vương và trấn
giữ các nơi quan trọng.
- Bộ máy địa phương : cả nước
chia thành 10 lộ, dưới lộ có phủ
và châu
* Sơ đồ tổ chức bộ máy nhà
nước thời Lê Hoàn :

GV: Em hãy nhận xét bộ máy nhà nước thời
Tiền Lê?
HS: Bộ máy nhà nước được tổ chức chặt chẽ,
quy củ hơn thời Ngô.
GV: Quân đội thời tiền Lê tổ chức như thế
nào?

GV: Em có nhận xét gì về tổ chức quân đội
nhà Tiền Lê?
HS: Quân đội được xây dựng thành quân đội - Quân đội gồm 10 đạo với 2 bộ


mạnh, tổ chức quy củ.
GV: Việc chia quân làm 2 bộ phận có tác
dụng gì ?
HS: Cấm qn : bảo vệ vua và kinh thành
Quân địa phương : vừa tham gia sản xuất, vừa
luyện tập sẵn sang chiến đấu.
GV: Những việc làm của vua Lê Hồn có tác
dụng như thế nào ?
HS : - Làm ổn định tình hình đất nước
- Chuẩn bị mọi điều kiện để sẵn sàng đối phó
với quân Tống
GV mở rộng : Nhà Tiền Lê đã tiến thêm một
bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập
tự chủ. Đây là sự hồn thiện chính quyền ở
Trung Ương, chia lại đơn vị hành chính trong
cả nước, chú trọng xây dựng quân đội…
………………………………………………
…
………………………………………………
…
Hoạt động 3
- Thời gian: 10p
- Mục tiêu: Năm được hoàn cảnh, diễn biến,
nguyên nhân, kết quả, ý nghĩa của cuộc kháng
chiến chống Tống của Lê Hồn...

- Phương pháp dạy học: thuyết trình, đàm
thoại, vấn đáp, ...
- Kĩ thuật dạy học: đặt câu hỏi, trình bày 1
phút, ...
GV: Quân Tống xâm lược nước ta trong
hoàn cảnh nào?
HS: Nhân cơ hội cuối năm 979 nội bộ nhà
Đinh lục đục vì tranh quyền lợi → Quân Tống
liền gấp rút tập trung quân đội, chuẩn bị xâm
lược nước ta
GV: Quân Tống tiến hành xâm lược nước ta
như thế nào? Em có nhận xét gì về qn
Tống ?
HS : Là một đạo quân mạnh, hiếu chiến, tiến
vào nước ta với lực lượng đông.

phận : cấm quân & quân địa
phương

3. Cuộc kháng chiến chống
Tống của Lê Hoàn (năm 981)

* Hoàn cảnh:
- Nhân cơ hội cuối năm 979 nội
bộ nhà Đinh lục đục vì tranh
quyền lợi → Quân Tống liền gấp
rút tập trung quân đội, chuẩn bị
xâm lược nước ta

GV: Lê Hoàn đã chuẩn bị cho cuộc kháng
chiến như thế nào ? Em có nhận xét gì về
cách bố trí, mai phục của Lê Hồn ?
HS : - Chủ động đốn đúng hướng tấn cơng
của địch
- Biết kế thừa cách đánh giặc của Ngô Quyền
GV: Tường thuật cuộc kháng chiến theo lược
đồ.
HS:

* Diễn biến:
- Đầu năm 981, quân Tống do
Hầu Nhân Bảo chỉ huy theo 2
đường thuỷ và bộ tiến đánh nước
ta.
- Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và
lãnh đạo cuộc kháng chiến
- Nhiều trận chiến diễn ra trên
GV: Cuộc kháng chiến chống Tống kết quả sông Bạch Đằng. Trên bộ quân
như thế nào ?
ta chặn đánh địch quyết liệt.
HS:
* Kết quả : Quân Tống đại bại
GV: Cuộc KC chống Tống thắng lợi có ý
nghĩa gì ?
HS:
* Ý nghĩa:
- Chiến thắng biểu thị ý chí
quyết tâm chống ngoại xâm của
quân dân ta

GV: Vì sao cuộc KC chống Tống giành - Chứng tỏ bước phát triển mới
thắng lợi ?
của đất nước và khả năng bảo vệ
HS : - Do triều Tiền Lê đã chuẩn bị rất kĩ độc lập dân tộc của Đại Cồ Việt.
lưỡng
- Sự chỉ huy tài tình, sáng suốt của Lê Hoàn
- Nhân dân đoàn kết, trên dưới một lòng cùng
nhau chống giặc.
………………………………………………
…
………………………………………………
…
4. Củng cố(2p)
- GV khái quát lại nội dung bài học
- Vẽ sơ đồ bộ máy chính quyền trung ương và địa phương thời Tiền Lê?
- Trả lời câu đố:
+ Vua gì lúc nhỏ, cùng bạn chăn trau, chon lấy cờ lau, làm cờ tập trận?
+Vua Đinh Bộ Lĩnh, đặt nước tên gì, những năm trị vì, đóng đơ ở đâu?
+ Bạch Đằng mổi sáng trận đầu. Phá tan Nam Hán cơng lao vua gì?
+Bạch Đằng mỗi sáng trận Nhì. Phá tan nhà Tống Vua gì Đố em?
5. Hướng dẫn về nhà(2p)
- Học bài cũ


- Chuẩn bị tiếp bài 9 " II - Sự phát triển về KT và văn hóa"
+ Tìm hiểu ngun nhân làm cho nền kinh tế thời Đinh – Tiền Lê có những bước
phát triển
+ XH thời kì này gồm những giai cấp, tầng lớp nào ?
+ Đời sống XH và văn hóa nước Đại Cồ Việt có gì thay đổi ?