Tiểu luận nhóm ngành sư phạm lịch sử đề tài kế HOẠCH sử DỤNG bản đồ TRONG dạy học GIÁO dục PHỔ THÔNG môn LỊCH sử

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
KHOA SƯ PHẠM LỊCH SỬ
---------------

Tiểu Luận Nhóm
Ngành sư phạm Lịch Sử
TÊN ĐỀ TÀI: KẾ HOẠCH SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TRONG DẠY
HỌC GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MÔN LỊCH SỬ

Giáo viên hướng dẫn: TS. Đậu Khắc Tài
Sinh viên thực hiện: Đỗ Lê Đức Hiền; Vang Thị Kim Yến; Lê
Thị Khánh Huyền; Nguyễn Gia Bảo Khánh.
Nhóm: 4- SPLS.
Lớp: Bản đồ Giáo Khoa.
Khóa 60A.

Vinh – 2021

1

MỤC LỤC:


A. Mở đầu:
…………………………3
1. Lý do chọn đề tài:………………3

Bài 21: Phong trào yêu nước của
nhân dân Việt Nam………..……..31

2. Nội dung SGK lớp 10_11_12:.....3

3. Lịch sử lớp 12:……………..….38
Bài 1: Sự hình thành trật tự thế giới
mới sau chiến tranh thế giới thứ
II………………………………….38

B. Nội dung:
……………………….5
1. Lịch sử lớp 10:………………….5

Bài 2: Liên Xô và các nước Đông
Âu (1945-2000). Liên Bang Nga
(1991-2000)…...............................39

Bài 11: Tây Âu thời kỳ Trung
đại…………………………….........5
Bài 14: Các quốc gia cổ đại trên
nước Việt Nam................................7

Bài 4: Các nước Đông Nam Á và Ấn
Độ……….……………………42

Bài 16: Thời kỳ Bắc thuộc và các
cuộc đấu tranh…………………....8

Bài 5: Các nước Châu Phi và Mỹ
La Tinh..................………………44

Bài 19: Những cuộc kháng chiến
chống ngoại xâm từ X-XV………11

Bài 20: Các cuộc kháng chiến chông
thực dân pháp kết thúc…….........46

Bài 30: Chiến tranh giành độc lập
của các thuộc địa Anh ở Bắc
Mỹ……….......................................12

Bài 6: Nước Mỹ…………………..49
Bài 7: Tây Âu…………………….56
Bài 14: Phong trào cách mạng
1930-1935…………………………53

2. Lịch Sử lớp 11:
………………...15

Bài 16: Phong trào giải phóng dân
tộc và tổng khởi nghĩa Tháng Tám
(1939-1945). Nước Việt Nam DCCH
ra đời……………………………...59
Bài 18: Những năm đầu của cuộc
kháng chiến toàn Quốc chống thực
dân Pháp (1946-1950)……………66
C. Kết luận:
……………………....71
1. Tổng kết:……………………….71
2. Đánh giá thành viên:……..……72

Bài 1: Nhật Bản……………….....15
Bài 6: Chiến tranh thế giới thứ

I……………………………….......18
Bài 16: Các nước ĐNA giữa hai
cuộc chiến tranh…………………22
Bài 19: Nhân dân Việt Nam kháng
chiến chống Pháp xâm lược…....25

2


A. MỞ ĐẦU:
1. Lý do chọn đề tài:
Trong giảng dạy môn Lịch sử; việc sử dụng hệ thống bản đồ và lược đồ rất quan
trọng. Chính vì vậy là những sinh viên thuộc nghành sư phạm Lịch sử; chúng em
nhận thấy cần xác định làm thế nào để khai thác có hiệu quả bản đồ; lược đồ
trong giảng dạy mơn Lịch sử giúp học sinh phát huy theo hướng tích cực.
Với đề tài này chúng em đã lựa chọn một số trong chương trình Trung học phổ
thơng: với nội dung bài đã được xác định sẵn và số lượng bản đồ được biên tập
theo từng bài, từng nội dung; thì sẽ được xác định mỗi bản đồ trong giảng dạy sẽ
được sử dụng vào bài học như thế nào nhằm tăng hiệu quả cho bài học; đồng
thời thúc đấy tinh thần học tập môn Lịch sử cho học sinh.
2. Nội dung SGK lớp 10_11_12:
Lớp

Tổng số
bài trong
SGK

10

40 bài.

11

24 bài.

3


12

27 bài.

- Bài 2: Liên Xô và các nước
Đông Âu (1945-2000); Liên
Bang Nga (1991-2000).
- Bài 4: Các nước ĐNA và
Ấn Độ.
- Bài 5: Các nước Châu
Phi và Mỹ La Tinh.
- Bài 6: Nước Mỹ.
- Bài 7: Tây Âu.
- Bài 14: Phong trào cách
mạng 1930-1935.
- Bài 16: Phong trào giải
phóng dân tộc và tổng
khởi nghĩa Tháng Tám
(1939-1945). Nước Việt
Nam DCCH ra đời.
- Bài 18: Những năm đầu của
cuộc kháng chiến toàn Quốc

chống thực dân Pháp (19461950).
- Bài 20: Cuộc kháng chiến
toàn quốc chống thực dân
Pháp (1953-1954).

3. Đánh giá chung thái độ làm việc nhóm:
Nhìn chung trong q trình làm bài, sửa bài, tất cả các thành viên đều nghiêm túc,
luôn chủ động nhận nhiệm vụ và hoàn thành nhiệm vụ được giao đúng thời hạn.
Hầu hết các thành viên trong nhóm đều lắng nghe và có nhiều ý kiến bổ sung cho
nhau để bài tiểu luận của nhóm được hồn thiện hơn.
4


B. NỘI DUNG:
1. LỊCH SỬ 10: (Nguyễn Gia Bảo Khánh).
BÀI 11: TÂY ÂU THỜI KỲ TRUNG ĐẠI:
1. Nội dung cần sử dụng bản đồ:
Sử dụng bản đồ ở phần nội dung:
+ Tìm hiểu những cuộc phát kiến địa lý.
2. Mục tiêu sử dụng bản đồ trong dạy học:
- Giúp HS thông qua bản đồ rèn luyện được kỹ năng quan sát bản đồ, lược đồ. - Qua
bản đồ, lược đồ được sử dụng HS nắm được kiến thức trọng tâm của bài: Nguyên
nhân dẫn đến các cuộc phát kiến địa lý, các con đường phát kiến địa lý,…
3. Bản đồ, lược đồ được sử dụng trong bài học:

Lược đồ những cuộc phát kiến địa lý.

4. Nội dung hoạt động sử dụng bản đồ:
5

Hoạt động của GV
* Nhiệm vụ: Gv trình chiếu lược đồ
lên màn hình:

Chia lớp thành 4 nhóm, đưa ra câu hỏi
nhiệm vụ:
- Em hãy cho biết nguyên nhân nào dẫn
đến các cuộc phát kiến địa lí?
- Hãy nêu các cuộc phát kiến địa lí lớn?

6


BÀI 14: CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI TRÊN NƯỚC VIỆT NAM.
1. Nội dung cần sử dụng bản đồ:
Sử dụng bản đồ ở phần nội dung:
+Các quốc gia cổ đại trên đất nước Việt Nam.
2. Mục tiêu sử dụng bản đồ trong dạy học:
Giúp HS thông qua bản đồ rèn luyện được kỹ năng quan sát bản đồ, lược đồ.
- Qua bản đồ, lược đồ được sử dụng HS nắm được kiến thức trọng tâm của
bài: nhận biết được lịch sử hình thành của đất nước Việt Nam.
3. Bản đồ, lược đồ được sử dụng trong bài học:

4. Nội dung hoạt động sử dụng bản đồ:
*

Hoạt động của GV
Nhiệm vụ: Gv trình chiếu lược đồ lên

7

Hoạt động của HS


* Nhiệm vụ: Gv trình chiếu lược đồ
lên màn hình:

* Hs thực hiện nhiệm vụ và trả lời câu
hỏi:
Có 3 quốc gia cổ đại hình thành trên
đất nước Việt Nam:
+Văn lang – Âu lạc
+
Cham Pa
+
Phù Nam

Yêu cầu HS quan sát lược đồ và tài liệu
SGK trả lời câu hỏi: Có bao nhiêu quốc
gia cổ đại hình thành trên đất nước VN?
Hãy kể tên các quốc gia trên?

BÀI 16: THỜI KỲ BẮC THUỘC VÀ CÁC CUỘC ĐẤU TRANH
1. Nội dung cần sử dụng bản đồ:
Sử dụng bản đồ ở phần nội dung:
+ Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I - đầu thế kỉ X)
+ Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu.
2. Mục tiêu sử dụng bản đồ trong dạy học:
Giúp HS thông qua bản đồ rèn luyện được kỹ năng quan sát bản đồ, lược đồ.

Qua bản đồ, lược đồ được sử dụng HS nắm được kiến thức trọng tâm của bài:

8


+ Hs nắm được cuộc khởi nghĩa tiêu biểu và nơi diễn ra khởi nghĩa, biết được vị trí
địa danh Mê Linh, Hát Môn,…..
+ Hs nắm được cuộc khởi nghĩa tiêu biểu và nơi diễn ra khởi nghĩa, vị trí địa lí của
sơng Bạch Đằng, lí giải được vì sao ta lại đóng cọc được trên sơng Bạch Đằng, nêu
được diễn biến cuộc khởi nghĩa…
3. Các loại bản đồ, lược đồ được sử dụng:
* Có 2 loại bản đồ cần sử dụng:

- Lược đồ khởi nghĩa Hai Bà Trưng và cuộc kháng chiến chống quân xâm lược
Hán 40-43.

-

Lược đồ khơi nghĩa chiến thắng Bạch Đằng năm 938:

4. Nội dung hoạt động sử dụng bản đồ:
9


Hoạt động của GV
* Nhiệm vụ 1: Gv trình chiếu lược đồ lên
màn hình:
Gv cho học sinh quan sát lược đồ khởi
nghĩa Hai Bà Trưng và yêu cầu nêu diễn
biến của khởi nghĩa, cho biết khởi nghĩa

chống triều đại đô hộ nào…

*Nhiệm vụ 2: Gv cho học sinh quan sát
lược đồ khởi nghĩa:

Giải thích vì sao ta lại đóng cọc trên sông
Bạch Đằng mà không bị địch phát hiện, nêu
diễn biến của cuộc chiến.


10


cũng tung ra đánh đuổi, khiến quân
của Hoằng Tháo phải quay đầu bỏ
chạy.
+ Thủy triều càng rút nhanh, thuyền
chiến của Nam Hán càng sợ mắc cạn
càng chạy thục mạng và bị những
cọc gỗ dưới lịng sơng nhơ lên đâm
thủng thuyền, quân sĩ chết đầy sông,
Lưu Hoằng Tháo bị bắt sống và bị
giết tại Bạch Đằng giang. Trận Bạch
Đằng chỉ diễn ra trong vòng một
ngày đã kết thúc thắng lợi, phá tan
âm mưu xâm lược của quân Nam
Hán.

BÀI 19: NHỮNG CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG NGOẠI XÂM TỪ X-XV.
1. Nội dụng sử dụng bản đồ:

- Sử dụng bản đồ trong phần nội dung:
+ Phong trào đấu tranh chống quân xâm lược Minh và khởi nghĩa Lam Sơn.
2. Mục đích sử dụng bản đồ:
- Giúp HS phát triển kỹ năng quan sát bản đồ, dựa vào bản đồ, lược đồ để nêu diễn
biến và nhận xét các sự kiện.
- Hs nắm được các cuộc khởi nghĩa lớn và nơi diễn ra các trận đánh lớn.
3. Bản đồ, lược đồ sử dụng trong bài học:

11


4. Nội dung hoạt đông sử dụng bản đồ:
Hoạt động của GV
* Nhiệm vụ: Gv trình chiếu lược đồ lên
màn hình:
Quan sát lược đồ hình 37 so sánh sự
khác nhau giữa cuộc khởi nghĩa Lam
Sơn và các cuộc kháng chiến thời Lí,
Trần?

BÀI 30: CHIẾN TRANHGIÀNH ĐỘCLẬP CỦACÁC THUỘCĐỊA
ANHỞBẮC MỸ:
1. Nội dung sử dụng bản đồ:
- Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.
2. Mục đích sử dụng bản đồ:
12


- Giúp hs nắm được tình hình các thuộc địa của Anh tại Bắc Mĩ => Nguyên nhân
dẫn đến cuộc chiến.

- HS nắm được diễn biến cuộc chiến và nơi diễn ra cuộc chiến, vị trí, địa lý và
kết quả của cuộc chiến.
3.Các bản đồ, lược đồ được sử dụng
trong bài: - Lược đồ (1):

- Lược đồ (2):

13


4. Nội dung hoạt động sử dụng bản đồ:
Hoạt động của GV
* Nhiệm vụ 1: Gv trình chiếu lược đồ lên
màn hình:
Quan sát lược đồ (1) hãy kể tên 13 thuộc
địa của Anh tại Bắc Mĩ.

14


* Nhiệm vụ 2: Quan sát lược đồ (2)
kết hợp nội dung SGK hãy kẻ bảng
nêu diễn biến cuộc chiến tranh giành
độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc
Mĩ.

* Diễn biến cuộc chiến tranh giành
độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc
Mĩ:
Tháng 10-1773: Nhân dân cảng Bôxton tấn công 3 tàu chở chè của Anh. Đầu tháng 9-1774, Đại hội lục địa lần

thứ nhất được triệu tập ở Phi-la-đenphi-a.
- Tháng 4-1775, chiến tranh giữa các
thuộc địa với chính quốc bùng nổ.
- Nghĩa quân đã chiến đấu rất dũng
cảm, song do lực lượng yếu và tổ chức
kém nên không thắng nổi đội quân
chính quy của vua Anh.
- Tháng 5-1775, Đại hội lục địa lần
thứ hai được triệu tập, thành
lập "Quân đội thuộc địa” do Gioócgiơ Oa-sinh-tơn làm tổng chỉ huy.
- Cuộc đấu tranh giành độc lập không
ngừng phát triển. Các thuộc địa lần
lượt tuyên bố tách khỏi nước Anh.
-Ngày 4-7-1776, Thông qua
bản Tuyên ngôn Độc lập, Hợp chúng
quốc Mĩ ra đời.
- Ngày 17-10-1777: Quân khởi nghĩa
thắng lớn ở Xa-ra-tô-ga, tạo nên bước
ngoặt của cuộc chiến tranh.
- Năm 1781, Chiến thắng I-ooc-tao,
chiến tranh kết thúc.
- Năm 1783, Anh kí hiệp ước Vec-xai
chính thức cơng nhận nền độc lập của
13 thuộc địa ở Bắc Mĩ.

2. LỊCH SỬ LỚP 11: (Vang Thị Kim Yến)
BÀI 1: NHẬT BẢN:
15

1. Nội dung cần sử dụng bản đồ:
- Sử dụng bản đồ ở phần nội dung:
+

Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa.

2. Mục tiêu sử dụng bản đồ trong dạy học:
- Giúp HS bước đầu khai thác được lược đồ, bản đồ để trình bày những nét chính
cơ bản của các sử kiện lịch sử trong bài học.
-

HS cần nắm được các kiến thức của bài qua bản đồ, lược đồ GV đưa ra như:

+

Nguyên nhân Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa.

+ Quá trình Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa: các cuộc xâm
lược bành trướng lãnh thổ.
3. Bản đồ, lược đồ sử dụng trong bài học:

- Lược đồ về sự bành trướng của đế quốc Nhật Bản từ cuối thế kỷ XIX- đầu thế
kỷ XX:

16


4. Nội dung hoạt động sử dụng bản đồ:
Hoạt động của GV
* Nhiệm vụ 1: GV chiếu lược đồ (1):

Yêu cầu HS: Nhìn lược đồ kết hợp nội * HS nghiên cứu và hoàn thành bài
dung SGK, em hãy kể tên các vùng tập vào phiếu học tập cá nhân:
NB đánh chiếm:
- Lưu Cầu (1872-1879)
17


* Nhiệm vụ 2: GV phát phiếu học tập
cá nhân có hình lược đồ (2):

u cầu HS: Dựa vào lược đồ (1) và
nội dung SGK em hãy ghi tên các khu
vực, các nước và tô màu khác nhau thể
hiện sự xâm chiếm các vùng lãnh thổ
của Nhật Bản qua từng giai đoạn.

-

Đài Loan (1895)
Liêu Đông (1905)
Bán đảo Triều Tiên (1910)
Sơn Đông (1914)

* HS nghiên cứu và thực hiện bài tập
trong phiếu học tập cá nhân:

BÀI 6: CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ I:
1. Nội dung cần sử dụng bản đồ:
- Sử dụng bản đồ ở các phần nội dung:

+ Nguyên nhân của cuộc chiến tranh.
+ Diễn biến của cuộc chiến tranh thế giới thứ I.
2. Mục tiêu sử dụng bản đồ trong dạy học:
- Giúp HS bước đầu khai thác được lược đồ, bản đồ để trình bày những nét chính
cơ bản của các sử kiện lịch sử trong bài học.
- HS cần nắm được các kiến thức trọng tâm của bài qua bản đồ, lược đồ GV đưa ra
như:
18


+ Nguyên nhân sâu xa dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ I: sự hình thành của
hai khối đế quốc đối lập nhau Phe Liên Minh - Phe Hiệp Ước.
+ Diễn biến cuộc Chiến tranh thế giới thứ I => Kết cục của chiến tranh thế
giới.
3. Bản đồ, lược đồ sử dụng trong bài học:
- Lược đồ về sự phân chia thuộc địa giữa các nước đế quốc trước CTTG thứ I (1):

- Lược đồ về sự phân chia hai khối đế quốc đối lập (2):

19


- Lược đồ về diễn biến cuộc Chiến tranh thế giới thứ I (3):

4. Nội dung hoạt động sử dụng bản đồ:
Hoạt động của GV
* Nhiệm vụ 1: GV trình chiếu lược đồ
(1) lên màn hình chiếu:
=> Yêu cầu HS nhìn vào lược đồ và
nhận xét hệ thống thuộc địa các nước

Anh - Pháp với Đức? Từ đó nêu ra
nguyên nhân sâu xa dẫn đến Chiến tranh
thế giới thứ I?

- Các nước đế quốc "già" (Anh, Pháp) có hệ thống
thuộc địa rộng lớn; các nước đế quốc "trẻ" (Đức)
có ít thuộc ⇒địa.

* Nhiệm vụ 2: GV trình chiếu lược
đồ
(2):
=> Yêu cầu HS: từ lược đồ hãy chỉ ra
những nước nào thuộc phe Hiệp Ước và
nước nào thuộc phe Liên Minh? Kết hợp
với Lược đồ (1) lý giải mâu thuẫn giữa 2
phe đế quốc?

* HS nghiên cứu lược đồ và trả lời
câu hỏi:
- Các nước thuộc phe Hiệp Ước:
Anh-Pháp-Nga.
- Các nước thuộc phe Liên Minh:
Đức-Italya-Áo-Hung.
=> Hai phe đế quốc đối lập mâu thuẫn
gay gắt về vấn đề thuộc địa. Cả hai
khối đế quốc đều ôm mộng xâm lược,
cướp đoạt lãnh thổ của nhau.

* Nhiệm vụ 3: GV trình chiếu lược
đồ
(3) đồng thời phát phiếu học tập có chứa
lược đồ (4):
=> Yêu cầu HS: Từ lược đồ (3) hãy sử
dụng màu tô vào các mũi tên để thể hiện
diễn biến 2 giai đoạn của cuộc chiến
tranh vào lược đồ (4) dưới đây:

* HS nghiên cứu hai lược đồ và trả
lời câu hỏi nhiệm vụ vào phiếu học
tập:

Mâu thuẫn giữa các đế quốc về
vấn đề thuộc địa ngày càng sâu sắc,
nhiều cuộc chiến tranh cục bộ nhằm
tranh giành thuộc địa đã diễn ra- đây
chính là nguyên nhân sâu xa dẫn đến
CTTG thứ I.

21


BÀI 16: CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH
(1918-1939):
1. Nội dung cần sử dụng bản đồ:
- Sử dụng bản đồ ở các phần nội dung:
+

Tình hình các nước Đông Nam Á sau CTTG thứ I.

+

Khái quát chung về phong trào độc lập ở các nước Đông Nam Á.

2. Mục tiêu sử dụng bản đồ trong dạy học:
- Giúp HS bước đầu khai thác được lược đồ, bản đồ để trình bày những nét chính
cơ bản của các sử kiện lịch sử trong bài học.
- HS cần nắm được các kiến thức trọng tâm của bài qua bản đồ, lược đồ GV đưa ra
như:
+ Tình hình về chính trị-xã hội, kinh tế của các nước Đông Nam Á sau chiến
tranh thế giới thứ I.
+ Phong trào đấu tranh giành độc lập của các nước Đông Nam Á, cụ thể ở một số
nước: Indonesia; Lào; Campuchia; Mã Lai- Miến Điện; Xiêm.
22


3. Bản đồ, lược đồ sử dụng trong bài học:
- Lược đồ các nước Đông Nam Á:

23


4. Nội dung hoạt động sử dụng bản đồ:
Hoạt động của GV
* Nhiệm vụ 1: Hoạt động khởi động:
GV trình chiếu lược đồ và đưa ra câu
hỏi tia chớp: "Nhìn vào bản đồ, lược đồ
em hãy kể tên các quốc gia Đông Nam
Á?"

24