(luận văn thạc sĩ) hoàn thiện công tác lập dự toán tổng thể tại công ty TNHH MTV sản xuất và lắp ráp ô tô tải chu lai trường hải

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

HOÀN THIỆN CƠNG TÁC LẬP DỰ TỐN TỔNG THỂ
TẠI CƠNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP
Ô TÔ TẢI CHU LAI - TRƢỜNG HẢI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Đà Nẵng - Năm 2015

download by :


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

HOÀN THIỆN CƠNG TÁC LẬP DỰ TỐN TỔNG THỂ
TẠI CƠNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP
Ô TÔ TẢI CHU LAI - TRƢỜNG HẢI

Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60.34.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Ngƣời hƣớ

Đà Nẵng - Năm 2015

download by :

Tôi

download by :


HĐQT

: Hội đồng quản trị

MTV

: Một thành viên

NVL

:

SX

: Sản xuất

SXC

:

SXKD

: Sản xuất kinh doanh

TNHH

: Trách nhiệm hữu hạn

SP

: Sản phẩm

QLDN

: Quản lý doanh nghiệp

GTGT

: Giá trị gia tăng

TNCN

: Thu nhập cá nhân

TSCĐ

: Tài sản cố định

CCDC

: Công cụ dụng cụ

TM

: Tiền mặt

TNDN

: Thu nhập doanh nghiệp

NCTT

: Nhân công trực tiếp

KQHĐSXKD : Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh

download by :


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................. 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 2
4. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................... 2
......................................................................................... 3
.............................................................. 3
CHƢƠNG 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN TỔNG THỂ DOANH
NGHIỆP ................................................................................................................ 8
...... 8
1.1.1. Khái niệm dự toán .......................................................................... 8
1.1.2. Phân loại dự toán ............................................................................ 8
1.1.3. Tầm quan trọng của lập dự toán tổng thể doanh nghiệp ................ 10

1.1.4. Các phƣơng pháp lập dự toán tổng thể doanh nghiệp .................... 14
1.1.5. Quy trình lập dự toán tổng thể trong doanh nghiệp ....................... 18
............................ 19
1.2.1. Dự tốn tiêu thụ ............................................................................ 21
........................................................................... 22
1.2.3. Dự tốn chi phí sản xuất ............................................................... 23
1.2.4. Dự toán giá vốn hàng bán ............................................................. 26
1.2.5. Dự tốn chi phí bán hàng .............................................................. 27
1.2.6. Dự tốn chi phí quản lý doanh nghiệp........................................... 28
1.2.7. Dự tốn chi phí tài chính ............................................................... 29
1.2.8. Dự tốn báo cáo kết quả kinh doanh ............................................. 29
1.2.9. Dự toán vốn bằng tiền ................................................................... 30
1.2.10. Dự toán Bảng cân đối kế toán ..................................................... 31

download by :


KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..................................................................................... 32
CHƢƠNG 2.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TỐN TỔNG THỂ
TẠI CƠNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ TẢI CHU
LAI TRƢỜNG HẢI ........................................................................................... 33
2.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÔNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP
RÁP Ô TÔ TẢI CHU LAI TRƢỜNG HẢI ......................................................... 33
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty ............................. 33
2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty ................... 34
2.1.3. Đặc điểm tổ chức sản xuất và quản lý tại Công ty ......................... 35
2.1.4. Đặc điểm tổ chức cơng tác kế tốn tại Cơng ty ............................. 38
2.2. THỰC TRẠNG CƠNG TÁC LẬP DỰ TỐN TỔNG THỂ TẠI CƠNG
TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ TẢI CHU LAI TRƢỜNG
HẢI .............................................................................................................. 41

2.2.1. Tổng quan về cơng tác dự tốn tổng thể tại Cơng ty ..................... 41
2.2.2. Các dự tốn tại Cơng ty ................................................................ 46
2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LẬP DỰ TỐN TỔNG THỂ
TẠI CƠNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ TẢI CHU LAI
TRƢỜNG HẢI ..................................................................................................... 56
2.3.1. Ƣu điểm ........................................................................................ 56
2.3.2. Nhƣợc điểm .................................................................................. 57
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..................................................................................... 61
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HỒN THIỆN CƠNG TÁC LẬP DỰ TỐN
TỔNG THỂ TẠI CƠNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ
TẢI CHU LAI TRƢỜNG HẢI ......................................................................... 62
3.1. SỰ CẦN THIẾT PHẢI HỒN THIỆN CƠNG TÁC LẬP DỰ TỐN
TỔNG THỂ TẠI CƠNG TY TNHH MTV SẢN XUẤT VÀ LẮP RÁP Ô TÔ
TẢI CHU LAI TRƢỜNG HẢI ............................................................................ 62

download by :


..................................................................................................... 63
.......................................................................... 63
3.2.2. Hồn thiện phƣơng pháp lập dự tốn ............................................ 64
3.2.3. Hồn thiện quy trình lập dự tốn ................................................... 65

.............................................................................................................. 69
3.3.1. Dự toán tiêu thụ ............................................................................ 71
3.3.2. Dự toán sản xuất ........................................................................... 73
............................................................... 74
3.3.4. Dự toán giá thành sản phẩm .......................................................... 79
......................................................... 79
3.3.6. Dự tốn chi phí QLDN ................................................................. 80

3.3.7. Dự tốn chi phí tài chính ............................................................... 81
......................................................... 81
3.3.9. Dự toán Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh .............. 82
3.3.10. Dự toán tiền ................................................................................ 83
3.3.11. Dự toán Bảng cân đối kế toán ..................................................... 84
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..................................................................................... 85
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 86
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)
PHỤ LỤC

download by :


Trang

2.1

tại Công ty

download by :

44


Trang
1.1

Phƣơng pháp lập dự toán từ nhà quản trị cấp cao

14

1.2

Phƣơng pháp lập dự toán kết hợp

15

1.3

Phƣơng pháp lập dự tốn từ cấp cơ sở

17

1.4

Quy trình lập dự tốn tổng thể doanh nghiệp

18

1.5

Trình tự xây dựng dự tốn tổng thể trong doanh nghiệp
sản xuất

20

2.1

Sơ đồ quy trình cơng nghệ sản xuất tại Công ty

35

2.2

Sơ đồ bộ máy tổ chức tại Cơng ty

37

2.3

Sơ đồ bộ máy kế tốn tại Cơng ty

39

2.4

Quy trình ghi sổ theo hình thức Nhật ký chung

41

download by :


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tồn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế và tự do hóa thƣơng mại đã và
đang là xu thế nổi bật của nền kinh tế thế giới đƣơng đại. Nhận rõ sự tất yếu

của xu thế đó, Việt Nam đã tiến hành công cuộc đổi mới và đẩy mạnh hội
nhập kinh tế quốc tế. Sự kiện Việt Nam trở thành thành viên chính thức thứ
150 của Tổ chức thƣơng mại thế giới đã đánh dấu bƣớc chuyển mình quan
trọng của nền kinh tế nƣớc ta. Điều này tạo ra cho các doanh nghiệp Việt
Nam những thuận lợi và khó khăn nhất định. Một trong những khó khăn phải
kể đến là sự cạnh tranh gay gắt giữa các đối thủ trong và ngoài nƣớc. Nhƣ
vậy, để có thể tồn tại và phát triển đòi hỏi các nhà quản trị doanh nghiệp phải
đƣa ra các quyết định kinh doanh phù hợp và nhanh chóng. Một trong những
nguồn thông tin quan trọng ảnh hƣởng trực tiếp đến quyết định của nhà quản
trị đó là thơng tin kế toán quản trị. Việc vận dụng kế toán quản trị sẽ giúp các
nhà quản lý có đƣợc những công cụ quản lý khoa học và hiệu quả nhằm xử lý
kịp thời và cung cấp thông tin linh hoạt. Trong đó phải kể đến cơng cụ lập dự
tốn tổng thể doanh nghiệp. Lập dự toán sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn
trong hoạt động sản xuất kinh doanh, chuẩn bị hƣớng hoạt động theo mục tiêu
đã đề ra.
Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải
là một trong những con chim đầu đàn trong Khu Phức Hợp Sản xuất và Lắp
ráp ô tô Chu Lai Trƣờng Hải, chuyên về sản xuất và lắp ráp các dịng xe tải.
Với quy mơ sản xuất lớn thì việc lập dự tốn là điều hết sức cần thiết tại Công
ty. Tuy nhiên theo khảo sát tại Cơng ty thì cơng tác lập dự tốn chƣa đƣợc
quan tâm đúng mức và còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hƣởng đến việc ra quyết
định kinh doanh của nhà quản trị, đồng thời làm giảm sức cạnh tranh của
Cơng ty. Tại Cơng ty, cơng tác lập dự tốn cịn thủ cơng, chƣa có sự hỗ trợ

download by :


2
của phƣơng tiện kỹ thuật hiện đại, hệ thống các báo cáo dự tốn chƣa khoa
học và linh hoạt. Cơng tác lập dự tốn chủ yếu mang tính chất so sánh, chƣa

cung cấp thô
tổng thể
Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải"
để làm luận văn tốt nghiệp. Từ đó luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm
hồn thiện cơng tác lập dự tốn tổng thể tại Cơng ty.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu thực trạng cơng tác lập dự
tốn tổng thể tại Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai Trƣờng Hải;

đƣa ra một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác lập dự

tốn tổng thể tại Công ty.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng cơng tác lập dự tốn tổng thể tại
Cơng ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải: kỳ
lập dự toán, phƣơng pháp lập dự tốn, quy trình lập dự tốn và các báo cáo dự
tốn tại Cơng ty.
- Phạm vi nghiên cứu
Đề tài đề cập đến cơng tác lập dự tốn tổng thể, chủ yếu là dự tốn ngắn
hạn tại Cơng ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng
Hải.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng
Công ty TNHH MTV Sản xuất và
Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải

download by :

3

Cơng ty
5.
Ngồi phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng:
Chương 1. Cơ sở lý luận về dự toán tổng thể doanh nghiệp.
Chương 2. Thực trạng công tác lập dự tốn tổng thể tại Cơng ty TNHH
MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải.
Chương 3. Giải pháp hồn thiện cơng tác lập dự tốn tổng thể tại Công
ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải.

Công ty TNHH MTV Sản xuất
và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải

Công ty
Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải
Chu Lai - Trƣờng Hải

download by :


4

“Hồn thiện cơng tác lập dự tốn ngân sách tại Cơng ty Phân bón
Miền Nam” của tác giả Nguyễn Ý Nguyên Hân (2008), Đại học Kinh tế TP.
Hồ Chí Minh [4]. Luận văn đã khái quát hóa cơ sở lý luận về lập dự toán ngân
sách trong doanh nghiệp một cách hệ thống và đầy đủ, làm cơ sở và tiền đề
cho việc phân tích, đánh giá thực trạng cơng tác lập dự tốn tại Cơng ty Phân
bón Miền Nam. Tác giả cũng đã phản ánh đƣợc thực trạng công tác lập dự

tốn tại Cơng ty Phân bón Miền Nam; chỉ rõ những ƣu điểm, hạn chế trong
công tác lập dự tốn ngân sách tại đơn vị. Từ đó luận văn đã đƣa ra đƣợc các
giải pháp hoàn thiện nhƣ hồn thiện quy trình lập dự tốn, hồn thiện mơ hình
lập dự tốn, hồn thiện các báo cáo dự tốn... Tuy nhiên, trong số các giải
pháp đƣa ra thì một số ít giải pháp tính khả thi cịn chƣa cao, chƣa cân nhắc
giữa lợi ích mang lại và chi phí bỏ ra. Hơn nữa bố cục của đề tài còn chƣa thật
sự phù hợp và logic.
[2] đã
giải quyết đƣợc một số vấn đề nhƣ hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về
lập dự toán trong doanh nghiệp; Khảo sát thực tế về cơng tác lập dự tốn tổng
thể tại Viễn thông Quảng Nam, làm cơ sở đề xuất các giải pháp hồn thiện
cơng tác lập dự tốn tại đơn vị. Trong các giải pháp đƣa ra, ngoài giải pháp
hồn thiện mơ hình lập dự tốn, quy trình lập dự tốn và các báo cáo dự tốn
liên quan thì đề tài cịn đƣa ra đƣợc giải pháp hồn thiện hệ thống đánh giá
trách nhiệm cho các cấp quản lý trong việc lập dự toán tại đơn vị. Tuy nhiên,
luận văn chƣa đề cập đến kỳ lập dự toán tại Viễn thông Quảng Nam. Hơn nữa
trong các báo cáo dự toán mà tác giả nêu ra trong phần giải pháp thực hiện số
liệu còn chung chung, chƣa cụ thể theo từng q, gây khó khăn cho ngƣời sử
dụng thơng tin.

download by :


5

Sa”

[14]. Luận

văn đã góp phần bổ sung lý luận về hoạch định ngân sách và giúp các cấp

quản trị tại Cơng ty nhận thức rõ hơn vai trị của cơng tác hoạch định ngân
sách đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị. Trên cơ sở tìm hiểu
thực trạng công tác hoạch định ngân sách tại đơn vị, tác giả đã đề xuất một số
giải pháp hoàn thiện mang ý nghĩa thực tiễn cao đối với công tác hoạch định
ngân sách tại Công ty Cổ phần Thủy điện Đăk Rơ Sa. Tuy nhiên, phần đánh
giá thực trạng công tác hoạch định ngân sách tại đơn vị còn chung chung, một
số giải pháp cịn chƣa cụ thể.
nghiên cứu

nghiên cứu

Cơng ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai Trƣờng Hải

download by :


6
Ngồi ra đ
cịn

, giáo trình. Có thể kể

thêm

đến:
Giáo trình “

” (2012) của tác giả
[9]. Tác giả đã trình bày một cách hệ

Quang,

thống những vấn đề chung về kế toán quản trị; Trong đó bao gồm cả những
vấn đề liên quan tới dự toán sản xuất kinh doanh. Tác giả nhấn mạnh ý nghĩa
cơng tác lập dự tốn trong doanh nghiệp, tiến hành phân loại dự toán, đặc biệt
chỉ rõ cơ sở khoa học khi xây dựng dự toán và nêu lên một số trình tự xây
dựng dự tốn cơ bản. Đối với mỗi trình tự xây dựng dự tốn, tác giả cũng
phân tích rõ ƣu nhƣợc điểm của mỗi loại dự tốn để các doanh nghiệp có thể
vận dụng một cách phù hợp với đặc điểm của đơn vị mình.
“
Thanh,

”(2008) của tác giả
[12]. Ngoài những vấn đề chung về dự tốn tổng thể

doanh nghiệp thì điểm mới của giáo trình là đã nêu lên một số các nhân tố ảnh
hƣởng đến cơng tác lập dự tốn, cụ thể là cơng tác dự báo tiêu thụ và một số
phƣơng pháp để có thể dự báo tiêu thụ. Thêm vào đó, tác giả cịn xây dựng
trình tự lập dự tốn tổng thể trong doanh nghiệp sản xuất một cách khoa học,
chi tiết với đầy đủ các loại dự tốn.
–
[10]. Thơng qua quyết định này,
tác giả có thể nắm bắt các mục tiêu tổng quát và cụ thể về tỷ trọng sản xuất xe
ơ tơ trong nƣớc ở giai đoạn tới; tìm hiểu cơ chế, chính sách ƣu đãi của nhà
nƣớc đối với nhà sản xuất cũng nhƣ ngƣời tiêu dùng trong và ngồi nƣớc, làm
cơ sở dự đốn sản lƣợng tiêu thụ trong đề tài nghiên cứu của mình.

download by :

7
Nhìn chung, ngồi việc nhấn mạnh tầm quan trọng, ý nghĩa của cơng tác
lập dự tốn đối với hoạt động kinh doanh, các tài liệu trên cịn hệ thống hóa
những nội dung cơ bản liên quan tới dự toán tổng thể doanh nghiệp một cách
khoa học, cụ thể. Đây là nền tảng lý luận để tác giả có cơ sở, định hƣớng và
vận dụng vào thực tế tại Công ty TNHH MTV Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải
Chu Lai - Trƣờng Hải trong đề tài nghiên cứu của mình.

Nhờ cơng tác lập dự tốn mà doanh nghiệp
có thể phịng tránh tối thiểu các rủi ro có thể xảy ra

Công ty TNHH MTV
Sản xuất và Lắp ráp ô tô tải Chu Lai - Trƣờng Hải

khái qt hó

Cơng ty
phƣơng

Cơng ty, luận văn sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác lập
dự tốn tại Cơng ty
phƣơng pháp lập dự tốn và hồn thiện các báo cáo dự tốn. Các giải pháp
hồn thiện mà tác giả nêu ra trong luận văn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc đối
với Công ty trong việc nâng cao hiệu quả trong cơng tác lập dự tốn tổng thể
doanh nghiệp.

download by :


8

CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN TỔNG THỂ DOANH NGHIỆP
1.1.
1.1.1. Khái niệm dự toán
Dự toán là những dự kiến, những phối hợp chi tiết chỉ rõ cách huy động
và sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp trong từng thời kỳ và đƣợc biểu diễn
bằng một hệ thống chỉ tiêu dƣới dạng số lƣợng và giá trị [9, tr.163].
Dự tốn tổng thể doanh nghiệp là sự tính tốn, dự kiến một cách tồn
diện mục tiêu kinh tế, tài chính mà doanh nghiệp cần đạt đƣợc tron
cách thức huy động, sử dụng vốn và các nguồn khác để
thực hiện các mục tiêu của đơn vị. Dự toán tổng thể doanh nghiệp là một hệ
thống gồm nhiều báo cáo dự toán nhƣ: Dự toán tiêu thụ sản phẩm, Dự to
trực tiếp, Dự tốn chi phí nhân cơng
trực tiếp, Dự tốn chi phí sản xuất chung, Dự tốn chi phí bán hàng, Dự tốn
chi phí quản lý doanh nghiệp, Dự tốn giá vốn hàng bán, Dự toán vốn đầu tƣ,
Dự toán tồn kho thành phẩm hàng hoá, Dự toán kết quả hoạt động kinh
doanh, Dự tốn Bảng cân đối kế tốn. Thơng tin trên dự toán là cơ sở để đánh
giá kết quả hoạt động của các bộ phận và từng cá nhân trong bộ phận nhằm
phục vụ tốt cho quá trình tổ chức và hoạch định trong doanh nghiệp.
1.1.2. Phân loại dự tốn
Dự tốn là một cơng cụ quản lý rất hữu ích, tuy nhiên để phát huy đƣợc
tính hữu ích của cơng cụ quản lý này địi hỏi nhà quản trị phải có sự am hiểu
các loại dự tốn để có thể ứng dụng một cách thích hợp nhất vào việc quản lý
doanh nghiệp trong từng thời kỳ. Tùy theo nhu cầu cung cấp thông tin của
nhà quản lý cũng nhƣ mục đích phát triển của doanh nghiệp trong tƣơng lai,
khi xây dựng dự tốn các nhà quản trị có thể lựa chọn các loại dự toán khác

download by :

9
nhau. Căn cứ vào từng tiêu thức phân loại cụ thể, dự toán đƣợc phân loại
thành:
a. Phân loại theo thời gian
Bao gồm dự toán ngắn hạn và dự toán dài hạn [9].
+ Dự toán ngắn hạn: Là dự toán chủ đạo đƣợc lập cho kỳ kế hoạch (một
năm tài chính) và đƣợc chia thành từng quý, từng tháng, tuần… Dự tốn ngắn
hạn là dự tốn nguồn tài chính hoạt động hàng năm liên quan đến các hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhƣ tiêu thụ, sản xuất, mua hàng,
thu, chi… Dự toán ngắn hạn là cơ sở đƣa ra các quyết định tác nghiệp.
+ Dự toán dài hạn: Là những dự tốn liên quan đến nguồn tài chính cho
việc mua sắm tài sản cố định, đất đai, nhà xƣởng, tài sản dài hạn gắn liền với
hoạt động của doanh nghiệp trong nhiều năm. Dự toán dài hạn đảm bảo khi
thời hạn dự toán kết thúc doanh nghiệp sẽ có đủ nguồn vốn sẵn sằng đáp ứng
nhu cầu mua sắm tài sản cố định mới. Dự toán dài hạn chính là những kế
hoạch dài hạn thể hiện các mục tiêu chiến lƣợc, phát triển của doanh nghiệp.
Hệ thống dự toán trong doanh nghiệp rất phong phú và đa dạng. Do đó,
tùy thuộc vào mục đích cung cấp thơng tin mà nhà quản trị sẽ vận dụng cho
phù hợp.

[9]:

download by :


10

c. Phân loại theo mối quan hệ với mức độ hoạt động
Theo cách phân loại này, ta có hai loại dự toán: Dự toán tĩnh và dự toán

linh hoạt [9].
+ Dự toán tĩnh là dự toán đƣợc lập theo một mức độ hoạt động nhất định.
Theo định nghĩa, dự toán tĩnh sẽ không bị điều chỉnh hay thay đổi kể từ khi
đƣợc lập ra; bất kể có sự thay đổi về doanh thu tiêu thụ, các điều kiện kinh
doanh xảy ra trong kỳ dự toán. Nhƣng trong thực tế sự biến động của các yếu
tố chủ quan và khách quan thƣờng xuyên nhƣ: sự lên xuống của giá cả thị
trƣờng, sản lƣợng tiêu thụ biến động, thay đổi các chính sách kinh tế…Do đó,
dự tốn tĩnh thƣờng phù hợp với những doanh nghiệp sản xuất sản phẩm theo
đơn đặt hàng, tình hình sản xuất kinh doanh ổn định.
+ Dự tốn linh hoạt: là dự toán đƣợc lập với nhiều mức độ hoạt động
khác nhau trong cùng một phạm vi hoạt động. Dự toán linh hoạt giúp nhà
quản trị thấy đƣợc sự biến động chi phí khi mức độ hoạt động thay đổi. Dự
tốn linh hoạt có ý nghĩa trong việc đánh giá hiệu quả kiểm sốt chi phí thực
tế của doanh nghiệp và phù hợp với những doanh nghiệp sản xuất theo nhu
cầu thị trƣờng.
1.1.3. Tầm quan trọng của lập dự tốn tổng thể doanh nghiệp
a, Mục đích lập dự tốn tổng thể doanh nghiệp
Mục đích cơ bản của dự toán tổng thể doanh nghiệp là phục vụ cho việc
hoạch định và kiểm tra hoạt động kinh doanh. Thông qua đó mà ngƣời quản
lý đạt đƣợc mục tiêu của các tổ chức kinh doanh là tối đa hoá lợi nhuận.

download by :


11
+ Hoạch định
Dự toán ngân sách buộc ngƣời quản lý phải dự tính những gì sẽ xảy ra
trong tƣơng lai. Chẳng hạn nhƣ, thay vì chờ đợi việc bán hàng xảy ra, ngƣời
quản lý phải biết trƣớc vấn đề, giải quyết vấn đề trƣớc khi chúng trở nên bế
tắc. Tóm lại, dự tốn ngân sách địi hỏi các nhà quản lý ln suy nghĩ về

những gì họ dự tính xảy ra. Những dự tính xảy ra nếu khơng tốt, các nhà quản
lý thấy đƣợc những gì cần làm để thay đổi kết quả không mong muốn.
+ Kiểm tra
Kiểm tra là quá trình so sánh kết quả thực hiện với kế hoạch và đánh giá
việc thực hiện đó. Kiểm tra phụ thuộc vào kế hoạch, khơng có kế hoạch thì
khơng có cơ sở để so sánh kết quả và đánh giá việc thực hiện. Nếu khơng
kiểm tra, dự tốn ngân sách sẽ khơng phát huy hết tác dụng vốn có của nó.
Việc đánh giá các mục tiêu đề ra đƣợc cung cấp bởi các báo cáo thực hiện.
Báo cáo thực hiện là tài liệu trình bày số liệu dự tốn và kết quả thực hiện, so
sánh để thấy đƣợc sự thay đổi giữa thực hiện và dự toán. Nếu sự thay đổi đó
lớn, vƣợt quá mức cho phép, Ngƣời quản lý sẽ điều tra nguyên nhân của sự
thay đổi, thấy đƣợc những hoạt động đúng đắn cần phải phát huy và những
hoạt động sai lầm cần loại bỏ.
Báo cáo thực hiện thông tin cho ngƣời quản lý thấy đƣợc những mặt hoạt
động không xảy ra theo kế hoạch. Tuy nhiên trong nhiều trƣờng hợp, sai lầm
nằm ngay trong dự toán, do dự tốn khơng sát thực tế.
Tóm lại, so sánh kết quả thực hiện với dự toán ngân sách đƣợc xem là kỹ
thuật kiểm soát trong quản lý. Ngƣời quản lý khơng chỉ biết dự tính cái gì mà
cịn phải biết những dự tính đó đƣợc hồn thành nhƣ thế nào. Nếu kết quả xảy
ra khơng theo dự tính, ngƣời quản lý phải có những biện pháp để điều chỉnh
hoạt động ngày càng tốt hơn [5, tr.72-73].

download by :


12
b, Chức năng lập dự toán tổng thể doanh nghiệp
+ Chức năng dự báo: đề cập đến việc dự báo các tác động từ bên ngoài
đến hoạt động của doanh nghiệp. Một vài bộ phận của dự tốn khơng khác
hơn là dự báo vì trong thực tế dự tốn có thể đƣợc sử dụng cho kiểm sốt

nhƣng đơi khi lại khơng thể do có những yếu tố khách quan khơng thể kiểm
sốt đƣợc. Có thể nói dự tốn trong những trƣờng hợp này chỉ mang tính chất
dự báo mà thơi.
+ Chức năng hoạch định: chức năng này khác với chức năng dự báo tính
chủ động. Chức năng này thể hiện ở việc hoạch định cụ thể các mục tiêu và
nhiệm vụ của doanh nghiệp nhƣ hoạch định về sản lƣợng tiêu thụ, chi phí sản
xuất chung, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp. Có thể nói dự
tốn ngân sách là một cơng cụ lƣợng hố các kế hoạch của nhà quản trị.
+ Chức năng điều phối: chức năng này thể hiện thông qua việc huy động và
phân phối các nguồn lực để thực hiện các mục tiê
kết hợp giữa việc hoạch định các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể với việc đánh giá
năng lực sản xuất kinh doanh của từng bộ phận, từ đó điều phối các nguồn lực
của doanh nghiệp sao cho các nguồn lực đƣợc sử dụng hiệu quả nhất.
+ Chức năng thông tin: chức năng này thể hiện thơng qua việc xem dự tốn
ngân sách là văn bản cụ thể, súc tích để truyền đạt các mục tiêu, chiến lƣợc kinh
doanh của doanh nghiệp đến nhà quản lý các bộ phận, phịng ban. Thơng qua các
chỉ tiêu cụ thể trong dự toán, nhà quản trị đã truyền đạt thông điệp hoạt động cho
các bộ phận. Các bộ phận xem các chỉ tiêu này là kim chỉ nam cho hoạt động
hàng ngày của mình.
+ Chức năng kiểm sốt: thể hiện thơng qua việc xem dự toán ngân sách là
cơ sở, là chuẩn để so sánh với kết quả thực tế đạt đƣợc tại doanh nghiệp. Thơng
qua vai trị kiểm tra, kiểm sốt, dự tốn ngân sách quan sát việc thực hiện các kế

download by :


13
hoạch chiến lƣợc, đánh giá mức độ thành công của dự tốn và trong trƣờng hợp
cần thiết có thể đề ra phƣơng án sửa chữa, khắc phục nhƣợc điểm.
+ Chức năng đo lƣờng: thể hiện qua việc xem dự toán nhƣ là tiêu chuẩn

cho việc thực hiện. Tuy nhiên, do sự thiếu cố gắng của con ngƣời trong việc thực
hiện các mục tiêu cũng nhƣ do sự tác động từ bên ngồi nên khơng phải lúc nào
việc thực hiện cũng đạt đƣợc những tiêu chuẩn mà dự toán đƣa ra. Vì vậy để
giảm bớt sự khác biệt giữa tiêu chuẩn và thực hiện ngƣời ta thƣờng dựa vào tình
hình thực tế để dự tốn và tính thêm phần trăm (%) mức độ rủi ro khi tính tốn
các tiêu chuẩn cho việc dự tốn.
Trong tất cả các chức năng trên thì chức năng hoạch định và kiểm soát là
hai chức năng quan trọng nhất đối với việc dự toán ngân sách.
c, Ý nghĩa của lập dự toán tổng thể doanh nghiệp
Dự tốn doanh nghiệp là chức năng khơng thể thiếu đƣợc đối với các nhà
quản lý hoạt động trong môi trƣờng cạnh tranh ngày nay. Các doanh nghiệp dù
hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận hay phi lợi nhuận thì việc lập dự tốn vẫn là
cơng việc quan trọng hàng đầu. Dự tốn thể hiện mục tiêu, nhiệm vụ của tồn
doanh nghiệp, đồng thời dự toán cũng là cơ sở để kiểm tra kiểm soát cũng nhƣ ra
quyết định trong doanh nghiệp. Do đó, dự tốn có ý nghĩa quản lý trong doanh
nghiệp, đƣợc thể hiện ở những điểm sau [9]:
- Xác định mục tiêu phát triển của doanh nghiệp làm căn cứ đánh giá việc
thực hiện kế hoạch sau này. Bản dự tốn đã cụ thể hóa kế hoạch hoạt động của
doanh nghiệp thành các con số cụ thể. Việc so sánh kết quả thực hiện với kế
hoạch đã đề ra, nhà quản trị dễ dàng tìm thấy đƣợc bộ phận nào trong doanh
nghiệp khơng hồn thành chỉ tiêu đề ra, từ đó tìm hiểu ngun nhân vì sao hoạt
động của bộ phận khơng hiệu quả và có biện pháp hữu hiệu để khắc phục.
- Kết hợp hoạt động của toàn doanh nghiệp bằng các kế hoạch hoạt động
của các bộ phận phối hợp nhịp nhàng đạt mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp.

download by :


14
Các nhà quản trị các cấp trong doanh nghiệp thƣờng có những quyền h

trình lập dự tốn đã tăng cƣờng sự hợp tác, tham gia,
trao đổi công việc giữa các thành viên trong doanh nghiệp. Nhờ đó dự tốn đảm
bảo hoạt động của các bộ phận phù hợp với mục tiêu chung của tồn doanh
nghiệp.
- Dự tốn giúp các nhà quản trị phát hiện những điểm mạnh, điểm yếu, từ
đó sẽ có những phân tích, lƣờng trƣớc đƣợc những khó khăn trƣớc khi chúng
xảy ra để có những biện pháp đúng đắn khắc phục kịp thời.
- Dự toán là cơ sở xây dựng và đánh giá trách nhiệm quản lý của các cấp
quản trị doanh nghiệp. Qua kết quả thực hiện so với dự toán sẽ đánh giá hiệu quả
hoạt động của các bộ phận. Từ đó, sẽ có mức thƣởng phạt dựa trên kết quả thực
hiện dự toán của các bộ phận. Dự toán là bức tranh tổng thể về hoạt động kinh
tế, tài chính của doanh nghiệp, thơng qua dự tốn các nhà quản trị sẽ có trách
nhiệm hơn trong cơng tác quản lý của mình.
1.1.4. Các phƣơng pháp lập dự toán tổng thể doanh nghiệp
a. Phương pháp lập dự toán từ nhà quản trị cấp cao
Quản trị cấp cao nhất

Quản trị cấp trung gian

QT cấp cơ sở

QT cấp cơ sở

Quản trị cấp trung gian

QT cấp cơ sở

QT cấp cơ sở

1.1: Phƣơng pháp lập dự toán từ nhà quản trị cấp cao

(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quang (2012), Kế toán quản trị, NXB
Đại học Kinh tế Quốc dân)

download by :


15
Theo phƣơng pháp này, dự toán đƣợc xây dựng tại cấp quản trị cao nhất
của doanh nghiệp, sau đó đƣợc xét duyệt cho bộ phận cấp trung gian. Và tiếp
tục xét duyệt cho bộ phận cấp cơ sở để tiến hành thực hiện dự tốn.
Dự tốn khi lập theo trình tự từ cấp quản trị cao nhất có ƣu điểm là tiết
kiệm đƣợc thời gian và chi phí. Nhƣng vì dự toán đƣợc xây dựng từ bộ phận
quản trị cao nhất nên đòi hỏi nhà quản trị cấp cao phải có kiến thức tồn diện
về hoạt động của doanh nghiệp đồng thời phải có tầm nhìn chiến lƣợc về sự
phát triển của doanh nghiệp trong tƣơng lai. Bên cạnh đó, bản dự tốn mang
tính áp đặt cho ngƣời thực hiện, sẽ gây cảm giác không thoải mái khi thực
hiện chỉ tiêu.
Phƣơng pháp này chỉ phù hợp trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung
quan liêu bao cấp, hoặc trong một số ngành nghề đặc biệt, đòi hỏi sự quản lý
chặt chẽ, thống nhất, hay trong những doanh nghiệp nhỏ [9, tr.167].
b. Phương pháp lập dự toán kết hợp
Quản trị cấp cao nhất

Quản trị cấp trung gian

QT cấp cơ sở

Quản trị cấp trung gian

QT cấp cơ sở

QT cấp cơ sở

QT cấp cơ sở

1.2: Phƣơng pháp lập dự toán kết hợp
(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quang (2012), Kế toán quản trị, NXB
Đại học Kinh tế Quốc dân )
Chú thích:

Bƣớc 1
Bƣớc 2
Bƣớc 3

download by :


16
Theo phƣơng pháp này, các bƣớc lập dự toán đƣợc thể hiện nhƣ sau:
Bƣớc 1: Các chỉ tiêu của bản dự toán dự thảo đƣợc xây dựng tại cấp
quản trị cao nhất. Căn cứ vào quy mô hoạt động các chỉ tiêu đƣợc phân bổ về
cho các bộ phận quản trị trung gian. Các cấp quản lý trung gian căn cứ vào
điều kiện quản lý tiến hành phân bổ các chỉ tiêu cho bộ phận quản lý cấp cơ
sở.
Bƣớc 2: Bộ phận quản trị cấp cơ sở căn cứ vào chỉ tiêu của bản dự toán
dự thảo kết hợp với điều kiện thực tế phát sinh chi phí tại cơ sở tiến hành điều
chỉnh bản dự toán cho phù hợp và bảo vệ bản dự toán sửa đổi trƣớc bộ phận
quản trị cấp trung gian. Bộ phận quản trị cấp trung gian tổng hợp các bản dự
toán cấp cơ sở, kết hợp với mục tiêu cần đạt của cấp quản trị trung gian tiến
hành điều chỉnh bản dự toán và bảo vệ trƣớc bộ phận quản trị cấp cao nhất.

Bƣớc 3: Bộ phận quản trị cấp cao nhất tổng hợp dự toán từ các bộ phận
quản trị cấp trung gian kết hợp với mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp để
chỉnh sửa bản dự toán. Sau khi bản dự toán hoàn chỉnh sẽ đƣợc phân bổ về bộ
phận trung gian căn cứ vào quy mô hoạt động. Bộ phận trung gian tiếp tục
phân bổ về cho các bộ phận cơ sở để tiến hành thực hiện dự toán.
Bản dự toán đƣợc xây dựng theo mơ hình kết hợp có tính khả thi, đi sâu
thực tế phát sinh chi phí của các bộ phận thực hiện. Dự toán đã huy động
đƣợc kinh nghiệm và trí tuệ của các cấp quản lý khác nhau. Tuy nhiên, để
thực hiện ba bƣớc của dự toán trên sẽ mất nhiều thời gian và tốn kém về chi
phí, làm giảm tính hữu ích của dự tốn. Vì khi kỳ kế hoạch đi vào thực hiện
nhƣng dự tốn có thể chƣa đƣợc hồn thành [9, tr.168].
c. Phương pháp lập dự toán từ cấp cơ sở
Bƣớc 1: Chỉ tiêu của bản dự toán ban đầu đƣợc xây dựng từ cấp cơ sở
thực hiện, căn cứ vào các điều kiện thực tế phát sinh chi phí, khả năng của cơ
sở mình và bảo vệ bản dự tốn trƣớc bộ phận quản trị cấp trung gian. Bộ phận

download by :