(MN) một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho trẻ tại lớp 3 tuổi

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng chấm sáng kiến huyện ..............
Tơi:

TT

Họ tên tác giả

Ngày/
tháng/ năm
sinh

1 ..............

Nơi cơng tác

Tỷ lệ (%)
đóng góp
Chức Trình độ vào việc
danh chuyên môn tạo ra
sáng kiến
(2)

Trường
Mầm
non ..............

Giáo Đại học sư
viên phạm mầm
non

100%

Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: “Một số biện pháp nâng cao
khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho trẻ tại lớp 3 tuổi A trường mầm
non ..............”.
1. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:

- Họ tên: ..............
- Chức vụ: Giáo viên trường mầm non ..............
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho
trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non .............. thuộc lĩnh vực giáo dục phát triển
ngôn ngữ, phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo.
3. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
- Ngày 10/09/2018 đến 08/04/ 2019
4. Mơ tả bản chất của sáng kiến:
4.1. Tính mới:

1


Việc đưa ra một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học
cho trẻ tại lớp 3 tuổi A ở trường mầm non .............. có những điểm mới sau:
- Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua các tác phẩm văn học
trong chương trình giáo dục mầm non.
- Nâng cao được khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học của trẻ

- Trẻ được tiếp cận với các tác phẩm văn học thông qua nhiều hình thức,
mọi lúc mọi nơi.
- Phương pháp và hình thức tổ chức các hoạt động làm quen với tác phẩm
văn học cũng có sự phong phú đa dang hơn.
- Sử dụng nhiều đồ dùng dụng cụ tự làm để kích thích sự hứng thú của trẻ
khi làm quen với các tác phẩm văn học.
Các biện pháp mà tôi đưa ra áp dụng lần đầu tiên tại trường mầm
non .............., sáng kiến chưa được đăng trên sách, báo, tài liệu hoặc trên các
phương tiện thơng tin đại chúng.
4.2. Tính khoa học:
Nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi
là một nhiệm vụ quan trọng và cần thiết giúp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho
trẻ. Tạo điều kiện tốt nhất về ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ bước vào các bậc học
tiếp theo, ngơn ngữ phát triển tốt thì trẻ sẽ tiếp thu các kiến thức của môi trường
xung quanh, môi trường xã hội dễ dàng hơn. Đã có nhiều nghiên cứu cũng như
các tài liệu về phương pháp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học nhằm giúp
trẻ cảm thụ các tác phẩm văn học tốt hơn.
* Cơng trình nghiên cứu “Hình thành sự cảm thụ nghệ thuật các tác phẩm
văn học ở trẻ mẫu giáo lớn của PTS Lê Thị Ánh Tuyết” là một trong những
nhiên cứu đầu tiên ở Việt Nam trong lĩnh vực giáo dục mẫu giáo về cho trẻ làm
quen với các tác phẩm văn học nghệ thuật. Trong nghiên cứu này tác giả nêu lên
những đặc điểm thực tế của các tác phẩm văn học ở trẻ mẫu giáo lớn trong
2


trường mầm non ở Việt Nam. Làm sáng tỏ mức độ cảm thụ tác phẩm văn học
của trẻ mẫu giáo lớn.
* Tác giả Nguyễn Thu Thủy trong cuốn sách “Giáo dục trẻ mẫu giáo qua
thơ, truyện” đã đưa ra một số phương pháp cho trẻ làm quen với văn học, nhưng
chỉ dừng lại ở phương thức đọc, kể của giáo viên là chủ yếu mà chưa đề cập đến

việc làm thế nào để giúp trẻ mẫu giáo cảm thụ tốt các tác phẩm thơ, truyện.
* Các tác giả Phạm Thị Việt, Lê Thị Ánh Tuyết, Cao Đức Tiến trong cơng
trình nghiên cứu “Văn học và phương pháp cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn
học” các tác giả đã chú ý tới sự gần gũi phù hợp, tự nhiên bắt nguồn từ tâm sinh
lý trẻ với các thể loại văn học dân gian từ đó đề xuất các phương pháp giúp trẻ
tiếp xúc với tác phẩm văn học.
* Phó tiến sĩ Hà Nguyễn Kim Giang trong các nghiên cứu của mình đã
khẳng định ngơn ngữ nghệ thuật ảnh hưởng lớn đến sự phát triển, tâm hồn của
trẻ đặc biệt là sự nhạy cảm thẩm mĩ, sáng tạo ngôn ngữ.
* Cũng như cơng trình “Văn học và phương pháp cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm
văn học” của nhóm tác giả Lê Thị Ánh Tuyết, Cao Đức Tiến, Phạm Thị Việt, Hà
Nguyễn Kim Giang đã nhấn mạnh các phương pháp cơ bản cho trẻ mẫu giáo tiếp
xúc với tác phẩm văn học như đọc và kể các tác phẩm nghệ thuật, trao đổi gợi mở,
sử dụng các phương tiện đồ dùng trực quan và đưa trẻ vào văn học nghệ thuật.
Tôi chưa thấy cơng trình nào nghiên cứu và đưa ra biện pháp giúp trẻ cảm
thụ tốt các tác phẩm thơ, truyện dành riêng cho lứa tuổi mẫu giáo lớn 3-4 tuổi.
Vì vậy các biện pháp của sáng kiến mà tơi đưa ra được dựa trên những cơ sở
khoa học phù hợp với tâm lý của độ tuổi này, trẻ dễ thực hiện các kỹ năng khi
làm quen với các tác phẩm văn học. Sáng kiến được trình bày theo đúng cấu
trúc, đúng thể thức văn bản, ngôn ngữ dễ hiểu, phù hợp với giáo dục mầm non.
4.3. Tính Thực tiễn:
4.3.1. Đặc điểm tình hình.
Năm học 2018 - 2019 bản thân tôi được nhà trường phân công trực tiếp
3


giảng dạy tại lớp 3 tuổi A trường mầm non ..............
Lớp 3 tuổi A có tổng số là 29 cháu đến từ 07 xóm trong xã học tập tại lớp,
nhìn chung các cháu đều ngoan, hiếu động thích khám phá và có sức khoẻ tốt.
Trong năm học này, tơi mong muốn trẻ lớp mình nâng cao được khả năng cảm

thụ các tác phẩm văn học phù hợp với độ tuổi. Từ đó giúp trẻ có đủ vốn từ để nói
năng lưu loát, diễn đạt gãy gọn biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những
thế mà việc dạy trẻ làm quen với những từ ngữ nghệ thuật như từ tượng hình, từ
tượng thanh giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, ngôn ngữ, khả năng quan sát, khả
năng tư duy độc lập trong suy nghĩ. Thông qua nội dung các tác phẩm giáo dục trẻ
biết yêu quý người hiền lành, biết ơn và kính u ơng bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè,
biết nhường nhịn em nhỏ. Nên tôi đã áp dụng một số biện pháp nâng cao khả năng
cảm thụ các tác phẩm văn học cho trẻ lớp mình. Với sáng kiến trên tơi cũng có
những thuận lợi và khó khăn sau:
* Thuận lợi:
- Cơ sở vật chất của nhà trường đã đầy đủ các phòng học đáp ứng cho cơng
tác giảng dạy của giáo viên.
- Nhà trường có kế hoạch chỉ đạo sát sao ngay từ đầu năm học cho việc
thực hiện chương trình giáo dục mầm non
- Được sự quan tâm, chỉ đạo của Phòng GDĐT .............., của BGH
nhà
trường giáo viên được học tập bồi dưỡng chuyên môn hè, học tập và thực hiện
chuyên đề về văn học. Nhà trường sưu tầm tài liệu có liên quan cho giáo viên
nghiên cứu học tập theo.
- Phụ huynh nhiệt tình với lớp, phối hợp với các cơ rất nhiệt tình trong mọi
cơng việc, mọi hoạt động, quan tâm đến con em mình, nhiệt tình ủng hộ các cơ
giáo trong việc dạy dỗ các cháu và thường xuyên ủng hộ những nguyên vật liệu
để làm đồ dùng dạy học và vui chơi cho các cháu.
4


- Lớp có 2 giáo viên đều có trình độ đào tạo trên chuẩn, có kiến thức về
lĩnh vực phát triển ngôn ngữ đối với trẻ mầm non.
- Bản thân tôi là giáo viên đứng lớp 3 tuổi A, đã nhiều năm đạt giải trong
cuộc thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện, có trình độ trên chuẩn và được sự tín

nhiệm của nhà trường và phụ huynh học sinh.
- Một số giáo viên đã có những tiết dạy đổi mới gây được sự hứng thú tích
cực vận động của trẻ.
Bên cạnh những thuận lợi trên trong khi thực hiện các hoạt động tạo hình
cho trẻ tơi cịn gặp một số khó khăn như sau:
* Khó khăn
- Mơi trường nhóm lớp chưa thể hiện nổi bật được các tác phẩm văn học mà trẻ
cần tiếp thu trong chủ đề.
- Một số trẻ cịn nói ngọng, nhút nhát trong giao tiếp, nói không đủ câu.
- Giáo viên chỉ chú trọng dạy trẻ kể chuyện, đọc thơ chứ chưa quan tâm
đến việc nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học bằng hình thức nào?
- Kế hoạch dạy của độ tuổi 3- 4 tuổi còn chưa chú trọng đưa các tác phẩm
văn học mới vào dạy, các trò chơi sáng tạo mới, chưa sử dụng hiệu quả các đồ
dùng đồ chơi.
- Phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến con, chưa hiểu được tầm quan
trọng của việc giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua tác phẩm văn học. Phụ
huynh có tư tưởng đưa trẻ đến lớp chỉ để các cơ giáo chơng trẻ, khơng phải học
gì, chỉ múa hát, chơi đồ chơi.
4.3.2. Thực trạng khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học của trẻ tại
lớp 3 tuổi A ở trường mầm non ..............
Những hoạt động làm quen với các tác phẩm văn học của lớp 3 tuổi A diễn ra
hàng ngày theo đúng kế hoạch, chương trình giảng dạy. Đa số trẻ hào hứng tích cực
tham gia vào các hoạt động mà cô tổ chức, trả lời các câu hỏi của cô rõ ràng mạch
5


lạc, đọc thơ, ca dao, đồng dao diễn cảm, kể chuyện theo đúng trình tự câu chuyện,
thích thú nghe cơ kể chuyện, trẻ cảm thấy vui thích, tự tin, tự hào khi mình hồn
thành được bài tập cơ giao cho.
Ngay từ đầu năm học tơi quan tâm tìm hiểu đến đặc điểm tâm sinh lý của

trẻ cũng như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt động làm quen với
tác phẩm văn học do tôi và giáo viên dạy cùng lớp tổ chức. Qua quá trình giảng
dạy tôi khảo sát khả năng cảm thụ văn học của trẻ thông qua việc kể cho trẻ
nghe một câu chuyện, hoặc đọc cho trẻ nghe một bài thơ ngắn. Sau đó cho từng
trẻ nói lại nội dung câu chuyện, bài thơ. Tuy nhiên những trẻ nhút nhát, nói ngọng
thì lại thấy ngại ngùng, tâm lí sợ sệt mình khơng thực hiện được. Từ đó tơi cần chú
ý nhiều hơn đến những trẻ mà khả năng cảm thụ văn học còn chậm, thường xuyên
cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học mọi lúc mọi nơi. Nhìn chung các hoạt động
làm quen với các tác phẩm văn học nó đã có tác động đến trẻ hầu như tồn diện về
tình cảm xã hội, trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ và lao động.
Phương pháp tổ chức các hoạt động làm quen với các tác phẩm văn học vẫn
tập trung chủ yếu dựa vào hoạt động của cơ, cơ giáo cịn nói nhiều, cách truyền
đạt chưa lưu loát, trẻ tiếp thu một cách thụ động, trẻ chưa có cơ hội được phát
huy tính tích cực, khả năng cảm thụ các tác phẩm cịn chưa cao, chưa tồn diện.
Đồ dùng tranh ảnh cịn ít dẫn đến việc luyện tập ít, tiết học buồn tẻ không gây
được sự hứng thú của trẻ.
Kế hoạch dạy của giáo viên chỉ đưa những tiết dạy đã quen thuộc chưa
mạnh dạn đưa vào những tiết dạy mới, những bài thơ, câu chuyện mới có sử
dụng các đồ dùng dụng cụ làm từ phế thải để trẻ thích thú cảm nhận.
Xuất phát từ thực tế trên tôi đã tiến hành điều tra khảo sát thực trạng ban đầu
về khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học của lớp 3 tuổi A. Tiến hành khảo sát
và ghi kết quả 2 hoạt động làm quen với tác phẩm văn học tại lớp 3 tuổi A:
Tổng số trẻ điều tra là 29 trẻ.

6


Bảng 1: Khảo sát 2 hoạt động làm quen với tác phẩm văn học
TT
1

2

Tên tác phẩm
văn học
- Truyện: Vì sao
bé Huy nín khóc

- Thơ: Trăng sáng

Nội dung khảo sát
- Trẻ thích đọc thơ, kể
chuyện, thích được đóng
kịch.
- Trẻ nhớ và nói được nội
dung bài thơ, câu chuyện.
- Trẻ ghi nhớ và thuộc thơ,
truyện lâu hơn.
- Trẻ có kiến thức về văn
học phù hợp với độ tuổi.
- Trẻ thích đọc thơ, kể
chuyện, thích được đóng kịch
- Trẻ nhớ và nói được nội
dung bài thơ, câu chuyện.
- Trẻ ghi nhớ và thuộc thơ,
truyện lâu hơn
- Trẻ có kiến thức về văn
học phù hợp với độ tuổi

Đạt

Số Tỷ
trẻ lệ %
16 55,2

Chưa đạt
Số Tỷ
trẻ lệ %
13 44,8

15

51,7

14

48,3

13

44,8

16

55,2

12

41,4

17

58,6

17

58,6

12

41,4

14

48,3

15

51,7

13

44,8

16

55,2

12

41,4

18

58,6

Qua kết quả điều tra cho thấy, số trẻ đạt trong các nội dung khảo sát là rất
thấp có nội dung dưới 50% số trẻ trong lớp. Trước thực trạng như vậy của lớp 3
tuổi A, bản thân tơi suy nghĩ làm thế nào để có những biện pháp hữu hiệu nhằm
tạo sự hứng thú tham gia của trẻ vào các hoạt động làm quen văn học để nâng
cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho trẻ tại lớp mình.
4.3.3. Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm
văn học cho trẻ tại lớp 3 tuổi A ở trường mầm non ..............
a. Biệp pháp 1: Tạo môi trường học tập cho trẻ
Môi trường cho trẻ hoạt động là nơi cung cấp nguồn thơng tin phong phú
khuyến khích tính độc lập và hoạt động tích cực của trẻ. Mơi trường giúp trẻ tìm
tịi khám phá và phát hiện những điều mới lạ hấp dẫn trong cuộc sống, các kiến
thức và kĩ năng của trẻ cũng được củng cố và bổ xung. Một môi trường đẹp,
7


phong phú và phù hợp sẽ gây hứng thú cho trẻ, trẻ sẽ chú ý và ghi nhớ có chủ
định. Chính vì vậy cần tạo cho trẻ mơi trường lớp học phong phú, sáng tạo. Ở
lớp tôi, tôi xây dựng mơi trường trong lớp ngay tại các góc như: “Bé u văn
học”, “Bé vui học tốn”, “Bé thích xây gì”, “Siêu thị của bé”, “Bé muốn làm bác
sỹ”. Ở mỗi góc tơi đều trang trí những hình ảnh gần gũi, quen thuộc với trẻ, có
tính sáng tạo, phù hợp với từng nội dung chủ đề. Tôi luôn chú ý bố trí sắp xếp
các học cụ, đồ dùng đồ chơi, đội hình để tạo mơi trường học tốt và thoải mái cho
trẻ. Tận dụng tất cả các diện tích trong lớp để giúp trẻ tiếp xúc với các tác phẩm
văn học, trang trí thay đổi theo từng chủ đề trong năm học.
Để giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học thì việc tạo cơ hội cho trẻ

làm quen với tác phẩm văn học phải thường xuyên. Ngay từ đầu năm học Ban
giám hiệu nhà trường đã trang bị cho lớp nhiều quyển truyện, truyện tranh, tạp
chí, một số sách báo có hình ảnh đẹp, bắt mắt. Ngồi ra tơi còn sưu tầm các sách
văn học, truyện tranh cũ, các họa báo, tạp chí, lịch cũ, nguyên liệu cho trẻ tự làm
sách để xây dựng một “Góc thư viện” mang nội dung văn học. Tại “Góc thư
viện” trẻ được xem các tranh truyện, tạp chí, họa báo. Sau đó cơ kể chuyện cho
trẻ nghe về nội dung những câu chuyện, hướng dẫn trẻ cách tri giác các tranh
truyện đó dần dần trẻ có thể tự đọc thơ, kể chuyện. Tất nhiên có thể lúc đầu trẻ
đọc theo trí nhớ, trẻ nhớ về nội dung bài thơ, câu chuyện cô đã kể rồi tự kể khớp
với nội dung câu chuyện mà trẻ tri giác.
Trong góc thư viện tơi cịn trang trí những hình ảnh đẹp, khung cảnh và
những nhân vật trong truyện để khi trẻ ngồi vào xem tranh, sách, truyện có thể
xem được các nhân vật, thích thú khi xung quanh cũng là khung cảnh của những
câu chuyện gần gũi mà trẻ được học. Đồng thời khung cảnh trong góc thư viện
cũng có thể làm nền sân khấu khi vào tiết dạy cơ làm mơ hình của từng câu
chuyện, hình ảnh các nhân vật có thể thay thế theo từng chủ đề đang học.
Bên cạnh góc thư viện tơi cịn trang trí một “Sân khấu tuổi thơ” cho trẻ hoạt
động. Bắt đầu vào chủ đề mới là tôi sưu tầm tranh ảnh phù hợp với hoạt cảnh
nhân vật trong truyện, nội dung câu chuyện, bài thơ đó để trẻ được quan sát, tạo
8


sự thích thú tìm tịi và trẻ có thể kể lại câu chuyện, đọc thuộc bài thơ. Sử dụng
cách này trẻ có thể hoạt động cá nhân, theo nhóm, hoạt động mọi lúc mọi nơi.
Từ đó phát triển khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học một cách sáng tạo,
thoải mái, khơng gị bó. Tơi sử dụng gỗ để đóng thành sân khấu rối và trang trí
thay đổi theo từng nội dung câu chuyện. Những hình ảnh minh họa cho bài thơ,
câu chuyện cơ và trẻ có thể làm cùng nhau bằng các nguyên vật liệu phế thải rồi
đưa lên sân khấu. Ngồi việc trang trí sân khấu thì việc hố trang cho trẻ rất
quan trọng, tơi cho trẻ mặc quần áo, mặt nạ hình con vật phù hợp với câu

chuyện, áo quần màu sắc khác nhau phù hợp với tính cách của từng nhân vật.
Việc hố trang và bố trí sân khấu phù hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin khi
nhập vai tạo cho trẻ hứng thú hơn với từng vở diễn.
Các loại tranh ảnh, sách truyện do cô và trẻ làm không chỉ được sử dụng
trong các giờ học văn học mà cịn được tơi sử dụng trang trí lớp, làm đồ dùng đồ
chơi trong góc thư viện. Như vậy trẻ sẽ được ơn luyện, củng cố kiến thức về các
câu chuyện, bài thơ ở mọi lúc, mọi nơi, trong các thời điểm khác nhau.
Không những chú ý tạo môi trường học tập trong lớp mà tơi cịn tạo cho trẻ
mơi trường hoạt động ngay ngồi lớp học như xây dựng cho trẻ “Góc thiên
nhiên” ở ngoài hiên với nhiều loại cây hoa khác nhau. Qua đó giúp trẻ nhận thức
được tên các lồi cây hoa, biết được mầu sắc quen thuộc trong cuộc sống, trẻ sẽ
học và liên tưởng đến những câu chuyện liên quan đến những lồi cây hoa. Từ
đó trẻ tham gia giúp cơ chăm sóc góc thiên nhiên. Hơn nữa mơi trường hoạt
động ngoài lớp học sẽ giúp trẻ hoạt động một các thoải mái, tự do, sáng tạo hơn.
Ngoài ra tơi cịn tận dụng những gì có sẵn trên sân trường để trẻ tiếp thu
được kiến thức và kĩ năng theo yêu cầu của chương trình đề ra như kể chuyện tại
khu vườn cổ tích, kể tại vườn rau...

Kết quả cho thấy trẻ thực sự thích thú khi tham gia vào các hoạt động làm
quen với tác phẩm văn học, kiến thức, khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học
9


của trẻ được nâng dần lên và ngôn ngữ của trẻ phát triển mạch lạc, rõ ràng, trẻ
nói đủ câu, rõ lời, đủ ý.
b. Biện pháp 2: Sử dụng đồ dùng, đồ chơi trực quan hấp dẫn
Tư duy của trẻ lứa tuổi này là tư duy trực quan hình tượng nếu như cô chỉ
kể cho trẻ nghe nhiều lần bằng lời thì trẻ sẽ nhanh chán và tiết học sẽ khơng
những khơng tạo cho trẻ có được tính nhanh nhẹn, thơng minh hoạt bát, sáng tạo
mà cịn khơng thu được kết quả cao trong quá trình hoạt động trên lớp cũng như

trong các hoạt động khác. Muốn trẻ hào hứng tham gia và u thích mơn văn
học thì phải xây dựng nề nếp thói quen tốt trong học tập cho trẻ như cách ngồi
học đúng tư thế, cách trẻ trả lời câu hỏi của cô và cách sử dụng đồ dùng trực
quan khi tham gia các hoạt động như thế nào?
* Việc lựa chọn và sử dụng đồ dùng trực quan đúng lúc, đúng chỗ
Đồ dùng trực quan phải đủ, đẹp, hấp dẫn, phù hợp với từng tiết học, đúng
chủ đề, trẻ phải có đồ dùng trực quan như cơ để thao tác và sử dụng cùng một
lúc với cô nhịp nhàng. Chính vì thế ngồi việc đọc kể tác phẩm diễn cảm tơi cịn
làm thêm rất nhiều các loại đồ dùng trực quan như: Sa bàn để tạo cho trẻ một
tâm trạng vui vẻ, phấn khởi khơi gợi tính tò mò ham hiểu biết của trẻ.
Từ những nguyên vật liệu phế thải như bìa cứng, giấy vẽ, giấy nỉ, mầu
nước, bút chì... Để làm thành bức tranh trong câu chuyện “Nhổ củ cải”, “Ai cho
trái ngọt”, “Gấu con bị sâu răng” , thơ “Thăm nhà bà”. Tranh được vẽ nền, bối
cảnh có nhân vật nào thì nhân vật đó xuất hiện, các nhân vật có thể di chuyển từ
chỗ này sang chỗ khác. Các bộ tranh minh họa cũng được tạo ra cho trẻ cảm
thấy thích thú, với những phần nền phù hợp với bối cảnh câu chuyện, phần hình
ảnh minh họa chuẩn theo từng nhân vật. Tơi làm theo 2 hình thức là: Thứ nhất:
Tranh minh họa dạng vuông, khi cô kể chuyện, đọc thơ sẽ đặt tranh lên giá đỡ
rồi lật từng bức tranh, bối cảnh của truyện (thơ) sẽ lần lượt xuất hiện theo trình
tự nội dung truyện (thơ). Thứ 2 là tranh minh họa dạng xoay trịn, có chân đứng
và xoay theo từng bối cảnh của bài thơ, câu chuyện. Các đồ dùng trực quan tôi
10


chuẩn bị cho trẻ theo mức độ từ đơn giản đến phức tạp để trẻ tiếp cận một cách ,
chi tiết, đầy đủ các nội dung cần truyền đạt.
* Sử dụng hình ảnh trên máy chiếu, sa bàn, rối dẹt, rối que, rối ngón tay,
sân khấu rối.
Thời đại cơng nghệ thông tin nên việc ứng dụng công nghệ thông tin vào
bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này ln gây sự chú ý, tị mị cho

trẻ. Vì vậy tơi sưu tầm các hình ảnh phù hợp với nội dung bài thơ, câu chuyện
để trình chiếu lên máy chiếu cho trẻ xem và cảm nhận, các hình ảnh đưa lên máy
sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù hợp cũng đã gây được sự chú ý của trẻ.
Ngoài ra tơi cịn chuyển các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn
phim hoạt hình, hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như
thế rất thu hút và gây hứng thú hơn cho trẻ.
Để làm những con rối tôi tận dụng vải, bông, len, cúc áo, giấy vụn. Rồi
khâu thành các nhân vật có đủ các bộ phận như mồm, mắt, tai, mũi, chân, tay và
trang trí quần áo theo nội dung truyện.
Ngồi ra tơi sử dụng rối que để khi kể chuyện sẽ di chuyển một cách sinh
động trên sân khấu giúp trẻ nhìn rõ các nhân vật, trẻ tập trung nghe cô kể, hứng
thú tham gia các hoạt động, trẻ nhớ và hiểu nội dung câu chuyện nhanh hơn. Từ
những hình ảnh minh họa cho câu chuyện di chuyển linh hoạt kết hợp với lời kể
diễn cảm của cô trẻ sẽ ghi nhớ nội dung câu chuyện, thích thú mong muốn khi
đến giờ kể chuyện.

Tơi cịn làm những chiếc mũ với các nhân vật để trẻ có thể đội và đóng
thành các nhân vật đó. Trong giờ hoạt động văn học tôi cho trẻ đội mũ theo tổ,
theo tên các nhân vật có trong bài thơ, câu chuyện giúp trẻ thích thú tham gia
vào giờ học. Khi đội mũ có hình các nhân vật sẽ giúp trẻ nhớ tên nhân vật trong
truyện dễ hơn. Từ đó phát triển khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho trẻ.

11


Đồng thời khi cho trẻ đóng kịch cũng dùng các loại mũ của nhân vật trong
chuyện cho trẻ biểu diễn.

Qua việc sử dụng những đồ dung trực quan tôi thấy trẻ tập trung chú ý một
cách say mê hứng thú. Thích thú tham gia khi đến giờ hoạt động làm quen với

văn học của lớp.
* Sử dụng nghệ thuật múa rối:
Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều
kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối, một môn nghệ thuật truyền
thống của dân tộc. Với câu truyện “Nhổ củ cải” tơi sử dụng mơ hình sân khấu
là một khu vườn nhỏ, có hoa, cỏ, rau củ, cây xanh, củ cải. Nhân vật trong
truyện được cách điệu hố, chó, mèo, chuột được mặc quần áo. Tôi dùng rối
kể chuyện trên sân khấu cho trẻ nghe, đồng thơi khi kể mặc trang phục của
nhân vật trong truyện. Trẻ vừa được nghe và xem những hình ảnh con rối di
chuyển trên sân khấu sẽ tạo ra sự hứng thú, trẻ chú ý không rời mắt khỏi sân
khấu, giúp trẻ nhớ truyện nhanh hơn.

Khi tôi dạy tôi dùng cánh tay lồng vào con rối, điều khiển con rối bằng ba
ngón tay: Ngón cái, trỏ, giữa sao cho những cử chỉ phù hợp với lời thoại trong
truyện. Nhờ việc sử dụng nghệ thuật rối trong tiết học mà số trẻ có khả năng
cảm thụ tác phẩm văn học đạt cao, đa số trẻ nhớ được nội dung câu chuyện, lời
thoại của các nhân vật trong truyện và qua đó trẻ biết nhận xét đánh giá tính
cách của nhân vật trong truyện như ai là người xấu? Ai là người tốt? Cần học tập
noi gương theo nhân vật nào? Tôi luôn dành thời gian nghiên cứu và làm rối phù
hợp với các chủ đề trong năm học để dạy trẻ, giúp trẻ thích thú, mong muốn đến
giờ văn học. Từ đó giúp trẻ cảm thụ tốt các tác phẩm văn học trong chương trình
giáo dục mầm non 3-4 tuổi.
* Trị chơi đóng kịch:
12


Là một hoạt động đặc biệt giúp trẻ thể hiện những suy nghĩ, tình cảm của
nhân vật, trẻ lĩnh hội được ngơn ngữ giàu hình ảnh, học được giọng nói diễn
cảm, rõ ràng, phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể. Qua hoạt động
đóng kịch góp phần giúp trẻ cảm thụ các tác phẩm văn học một cách sâu sắc

hơn. Trẻ được rèn luyện tính mạnh dạn, lòng tự tin, đem lại niềm vui, hạnh
phúc, bồi dưỡng tâm hồn nhạy cảm, phong phú của trẻ, truyền đạt lại nội dung
câu chuyện, làm sống lại tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân
vật trong truyện, đồng thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật
trong truyện. Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác
phẩm, nắm được tính liên tục của câu chuyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự
phát triển tư duy, cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở trẻ. Để đạt được điều đó
thì trước khi cho trẻ đóng kịch tơi cho trẻ ôn lại nội dung câu chuyện và đàm
thoại với trẻ về nội dung. Giúp trẻ hiểu sâu hơn về nội dung truyện và lời thoại
của các nhân vật trong truyện. Để từ đó trẻ biết thể hiện những sắc thái khác
nhau về ngữ điệu, tính cách tâm trạng của các nhân vật trong truyện. Nhằm giúp
trẻ phân biệt được giọng điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được
tính cách nhân vật, trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong
truyện để đóng kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó
cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm.
Ví dụ trong truyện “Qua đường” cho tổ 1 làm chị Mai, tổ 2 làm bé An, tổ 3
làm Chú cảnh sát, để trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của nhân vật cho quen
và thành thạo. Sau đó phân vai cho từng trẻ theo vai của các nhân vật trong
truyện và cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ đóng. Lúc
này cơ giáo là người dẫn truyện và trẻ tự diễn theo nội dung câu chuyện. Khi trẻ
diễn xong tôi cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình, của bạn, từ đó trẻ xác
định được thái độ của trẻ đối với nhân vật trong truyện là yêu hay ghét.
c. Biện pháp 3: Một số hình thức vào bài gây hứng thú cho trẻ
* Nghiên cứu kỹ tác phẩm:

13


Để hoạt động làm quen với văn học đạt kết quả cao thì trước hết tơi phải
xác định rõ mục đích, yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa

ra nội dung giáo dục phù hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên
cạnh đó tơi ln chú ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của
từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến
của câu chuyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô
nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu
chuyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao. Muốn cho trẻ
làm quen với một tác phẩm văn học (dù là một câu chuyện hay một bài thơ) thì
tơi ln dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần. Vì vậy khi tơi dạy về văn học,
tơi tin rằng mình cũng đã phần nào góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác
phẩm văn học của trẻ.
* Sử dụng một số hình thức vào bài gây hứng thú:
Để tìm được cách vào bài gây hứng thú cho trẻ địi hỏi người giáo viên
ngồi lịng u nghề, mến trẻ cần phải có năng lực sư phạm, trình độ chuyên
môn, hiểu tâm lý trẻ. Trong một tiết dạy phần vào bài tuy chiếm ít thời gian
nhưng lại giữ một vị trí khơng kém phần quan trọng.
Đối với trẻ mầm non việc hiểu biết và cảm nhận được về tác phẩm văn học
chủ yếu là do cô giáo truyền thụ thông qua giọng kể, các đồ dùng trực quan. Cho
nên cơ giáo có thể dẫn dắt vào bài bằng rất nhiều hình thức khác nhau như câu
đố, tiếng kêu, bài hát có liên quan đến chủ đề, tới nội dung câu chuyện. Cơ vào
bài cần ngắn gọn, dí dỏm, dễ hiểu và thu hút trẻ.
+ Sử dụng các trò chơi, bài hát để vào bài như: Nghe tiếng kêu đoán tên con
vật, trò chơi bắt chước tiếng kêu con vật. Cơ dùng hình thức cho trẻ vừa hát vừa
vận động theo lời bài hát giúp trẻ vào tiết nhẹ nhàng thoải mái hơn. Ngồi ra tơi
cịn sử dụng những trị chơi dân gian để vào bài cho trẻ rất thích.
+ Sử dụng câu đố để vào bài: Trong các hoạt động kể chuyện theo chủ đề
tôi sử dụng các câu đố phù hợp với bài dạy để tạo sự tò mò của trẻ.
14


+ Điều bất ngờ: Có ai đó tặng 1 món quà (trong quà có thể là tranh ảnh liên

quan đến bài thơ, câu chuyện hoặc một lời yêu cầu nào đó)
+ Đóng vai một nhân vật trong câu chuyện: Tùy vào những câu chuyện cụ
thể cơ có thể đóng một vai nào đó rồi xuất hiện trước trẻ trị chuyện với trẻ bằng
ngơn ngữ của nhân vật đó, gây hứng thú cho trẻ, trẻ sẽ được đối thoại trực tiếp
với nhân vật trẻ sẽ thích thú.
Nhờ các hình thức vào bài mới đơn giản nhẹ nhàng bằng các trò chơi dân
gian, trị chơi đóng vai, câu đố phù hợp với từng chủ đề đã gây hứng thú đối với
trẻ, giúp trẻ dễ hiểu, dễ tiếp thu bài hơn, ln có cảm giác tự nhiên thoải mái
khơng bị gị bó khi vào bài mới. Bằng các hình thức giới thiệu bài phong phú,
hấp dẫn khơng chỉ thu hút trẻ mà cịn giúp trẻ nhớ lâu, tạo điều kiện cho trẻ ghi
nhớ có chủ định, phát triển ngơn ngữ và tư duy cho trẻ.
d. Biện pháp 4: Sửa lỗi về phát âm (sửa ngọng) và
luyện phát âm cho trẻ
Ở độ tuổi này bộ máy phát âm của trẻ chưa hoàn thiện cho nên vẫn còn
nhiều trẻ thường ngọng, phát âm chưa đúng một số âm như N-L (làm – nàm)
KH – H (khơng – hơng) vì vậy luyện phát âm cho trẻ là khâu đầu tiên trong q
trình giáo dục ngơn ngữ, là cơ sở đầu tiên đẻ hình thành tiếng nói của trẻ.
Ở lứa tuổi này trẻ bắt trước ngữ điệu một cách dễ dàng và tự nhiên chính vì
vậy để cho trẻ phát âm chính xác, rõ ràng, mạch lạc, có ngữ điệu và khơng bị
ngọng thì giáo viên phải phát âm chính xác, to, rõ ràng, chậm, có ngữ điệu để
thu hút trẻ và có ý thức dạy trẻ phát âm và sửa lỗi phát âm cho trẻ.
Đối với những từ khó như: L,N,S,X,P,Q,T,D,Đ. Cơ phải phát âm mẫu cho
trẻ nhiều lần, yêu cầu trẻ chú ý khi cô phát âm và nhận xét cách phát âm, cô cho
trẻ phát âm và hỏi miệng, môi, lưỡi phải như thế nào? Cô giới thiệu cho trẻ rõ
cách phát âm. Tôi cịn chú ý ơn luyện cách phát âm cho trẻ bằng các trò chơi
được sử dụng rất nhiều, rất đa dạng và phong phú: Ví dụ trị chơi “Bắt chước
tiếng kêu của các con vật”
15

Bị kêu: Bị ị ị
Mèo kêu: Mèo meo
Chó sủa: Gâu gâu
Gà gáy: Ị ó o
Hay trị chơi “Bắt chước tiếng kêu của các phương tiện giao thông”
Máy bay: Ù ù
Tàu hỏa: Tu tu
Xe đạp: Kính koong
Sử dụng các bài thơ, ca dao, đồng dao luyện phát âm cho trẻ giúp trẻ cảm
nhận được nhịp điệu, vần điệu của Tiếng Việt. Ví dụ với chữ N cơ đọc bài đồng
dao “Nu na nu nống”, với chữ D đọc bài “Dung dăng dung dẻ”, luyện chữ L và
N đọc bài thơ “Lúa ngơ là cơ đậu nành”
Ngồi ra tơi cịn sử dụng những trò chơi dân gian kết hợp với lời ca: Sử
dụng những bài hát dân gian trong các buổi biểu diễn thơ ca sáng tạo giúp trẻ có
niềm tin ham thích mơn văn học, trẻ vừa được luyện cách phát âm bằng nhiều
hình thức khác nhau dần dần trẻ có ý thức về âm điệu, nhịp điệu, tiết tấu khả
năng phát âm được rèn luyện giúp cho trẻ phát âm chuẩn, chính xác các từ, các
câu quen thuộc trong đời sống hàng ngày.
e. Biện pháp 5: Phối hợp với phụ huynh trong việc
nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học
Môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà trường. Chính vì vậy
việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp khơng thể thiếu. Phụ
huynh chính là nhân tố quyết định trong việc tạo nguồn nhiên liệu để chúng tôi
làm đồ dùng của các góc, nhất là góc làm quen với văn học. Ngay đầu năm học
tôi đã tổ chức họp phụ huynh về tầm quan trọng của việc cho trẻ đến trường để
trẻ được làm quen với trường lớp, với các bạn, giao lưu với các bạn. Ngoài ra tơi
cịn trao đổi với phụ huynh về vấn đề chăm sóc và giáo dục trẻ ở trường cũng
16

như ở nhà để cô giáo và phụ huynh cùng kết hợp dạy trẻ. Đặc biệt tôi đề cập đến
tầm quan trọng của bộ môn “Làm quen với văn học” vì đây là mơn học giúp trẻ
phát triển ngơn ngữ một cách mạch lạc, giúp trẻ phát triển khả năng cảm thụ văn
học, qua các tác phẩm trẻ hiểu biết về thế giới xung quanh.
Tôi vận động phụ huynh hỗ trợ vật liệu, nguyên liệu như: Giấy, sách, những
lọ nhựa, vải vụn để làm rối kể chuyện cho trẻ, góp sách, truyện, tranh ảnh. Vận
động phụ huynh sưu tầm các mảnh gỗ, tre, nứa để làm sân khấu, giá để sách,
truyện làm góc thư viện.
Đối với những trẻ tiếp thu chậm tôi trực tiếp trao đổi với phụ huynh để cùng
đưa ra những biện pháp để trẻ tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất.
Sẵn sàng trò chuyện trao đổi với phụ huynh về các hình thức, phương pháp
giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học.
4.3.4. Khả năng áp dụng của giải pháp:
Sau một năm thực hiện tôi thấy đề tài rất phù hợp khi ứng dụng tại trường
mầm non .............. và các trường mầm non trong huyện.
5. Những thông tin cần được bảo mật: Khơng có
6. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
- Tài liệu tham khảo
+ Phương pháp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học – Thạc sỹ Nguyễn
Thị Thu Thủy- Trường Đại học sư phạm ...............
+ Chương trình kế hoạch năm học 2018 - 2019 khối 3-4 tuổi Trường Mầm
non ..............
+ Một số thông tin trên các trang mạng
- Cơ sở vật chất trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi
- Đội ngũ giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội

17


7. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo

ý kiến của tác giả:
Trong khoảng thời gian 1 năm nghiên cứu và thực hiện bản thân tôi đã cố gắng
thực hiện tốt các biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho
trẻ tại lớp 3 tuổi A ở trường mầm non .............. với những kết quả như sau:
Tiến hành khảo sát và ghi kết quả 4 hoạt động làm quen với tác phẩm văn
học tại lớp 3 tuổi A:
Tổng số trẻ điều tra là 29 trẻ.
Bảng 2: Khảo sát kết quả 4 hoạt động làm quen với tác phẩm văn học tại lớp
3 tuổi A
TT
1

2

3

Tên tác phẩm
văn học
- Truyện: Gấu con
bị sâu răng

- Thơ: Thăm nhà
bà

- Thơ: Tết đang
vào nhà

Nội dung khảo sát
- Trẻ thích đọc thơ, kể
chuyện, thích được đóng

kịch.
- Trẻ nhớ và nói được nội
dung bài thơ, câu chuyện.
- Trẻ ghi nhớ và thuộc thơ,
truyện lâu hơn.
- Trẻ có kiến thức về văn
học phù hợp với độ tuổi.
- Trẻ thích đọc thơ, kể
chuyện, thích được đóng kịch
- Trẻ nhớ và nói được nội
dung bài thơ, câu chuyện.
- Trẻ ghi nhớ và thuộc thơ,
truyện lâu hơn
- Trẻ có kiến thức về văn
học phù hợp với độ tuổi
- Trẻ thích đọc thơ, kể
chuyện, thích được đóng kịch
- Trẻ nhớ và nói được nội
dung bài thơ, câu chuyện.
18

Đạt
Chưa đạt
Số Tỷ
Số Tỷ lệ
trẻ lệ % trẻ %
29 100 0
0

27

93,1

2

6,9

27

93,1

2

6,9

26

89,7

3

10,3

29

100

0

0

28

96,6

1

3,4

28

96,6

1

3,4

27

93,1

2

6,9

29

100

0

0

28

96,6

1

3,4


4

- Truyện: Nhổ củ
cải

- Trẻ ghi nhớ và thuộc thơ,
truyện lâu hơn
- Trẻ có kiến thức về văn
học phù hợp với độ tuổi
- Trẻ thích đọc thơ, kể
chuyện, thích được đóng kịch
- Trẻ nhớ và nói được nội
dung bài thơ, câu chuyện.
- Trẻ ghi nhớ và thuộc thơ,
truyện lâu hơn
- Trẻ có kiến thức về văn
học phù hợp với độ tuổi

29

100

0

0

27

93,1

2

6,9

29

100

0

0

29

100

0

0

29

100

0

0

28

96,6

2

3,4

Qua kết quả khảo sát khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho thấy tỷ lệ
trẻ đạt được yêu cầu của các nội dung tăng lên so với đầu năm. Điều đó cho ta
thấy những biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học cho trẻ
đã thực hiện là hết sức đúng đắn và cần thiết.
+ Đối với trẻ:
- Trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động làm quen với tác phẩm văn học
một cách hào hứng, tự nguyện.
- Trẻ yêu thích, hứng thú, mong muốn đến giờ hoạt động làm quen với
văn học, trẻ nhanh chóng thuộc thơ, thuộc truyện và hiểu nội dung bài thơ,
câu chuyện lâu hơn
- Trẻ hứng thú nghe kể chuyện và phát triển tốt hơn về ngôn ngữ: Lời nói rõ
ràng, mạch lạc trong khi kể chuyện, kể đúng theo trình tự thời gian, lơgic.

- Trẻ thơng minh sáng tạo hơn khi hoạt động làm quen với văn học, có kiến
thức về văn học phù hợp với độ tuổi.
- Trẻ thích đọc thơ, kể chuyện, thích được đóng kịch
- Trẻ ghi nhớ và thuộc thơ, truyện lâu hơn
- Trẻ có khả năng tự sáng tạo và thể hiện tính cách nhân vật, nhập vai một
cách linh hoạt.
19


- Hình thành ở trẻ những thái độ, phẩm chất tốt đẹp
- Trẻ biết thể hiện tình cảm yêu, ghét với các nhân vật trong tác phẩm văn
học được nghe, kể
- Từ nội dung của các tác phẩm thơ, truyện, ca dao, tục ngữ trẻ có những kỹ
năng tốt về giao tiếp với mọi người, với động vật, cây cối.
+ Đối với giáo viên: Tự tin khi tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm
văn học, có nhiều hình thức và phương pháp mới gây được sự chú ý, tích cực
hoạt động của trẻ. Có thêm một số kỹ năng làm đồ dùng đồ chơi một cách hiệu
quả cao.
+ Đối với phụ huynh: Hầu hết các bậc phụ huynh đều vui vẻ, tích cực
hưởng ứng sưu tầm các nguyên vật liệu cho lớp, cùng con học thêm ở nhà. Quan
tâm động viên các cơ giáo hồn thành tốt nhiệm vụ.
8. Danh sách những người đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng
sáng kiến lần đầu: Khơng có
Tơi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật
và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
.............., ngày 10 tháng 04 năm 2019
NGƯỜI NỘP ĐƠN

..............

20