(SKKN 2022) một số biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai có chủ đề

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Trước địi hỏi của thời đại, của cơng cuộc xây dựng và phát triển đất nước,
cần phải có những con người thông minh, năng động, tự lập và sáng tạo. Trẻ mẫu
giáo hôm nay sẽ là công dân tương lai, là nhân tố quyết định trong công cuộc phát
triển đất nước sau này. Do đó việc chăm sóc và giáo dục nhằm phát triển toàn diện
cho trẻ là nhiệm vụ hàng đầu của giáo dục mầm non. Như L.N. Tonxtoi cũng đã
từng khẳng định: “Tất cả những cái gì mà đứa trẻ sẽ có sau này khi trở thành người
lớn đều thu nhận được trong thời thơ ấu. Trong qng đời cịn lại, những cái mà nó
thu nhận được chỉ đáng 1 % những cái đó mà thơi”.
Hình thành nhân cách cho trẻ ngay từ buổi ban đầu đang được các bậc phụ
huynh và các cơ sở giáo dục mầm non đặc biệt quan tâm, ngay từ lứa tuổi mầm
non chúng ta phải chăm lo phát triển toàn diện cho trẻ, trên cơ sở đó mà từng bước
hình thành nhân cách cho trẻ theo yêu cầu mà xã hội đặt ra. Và một trong những
nhiệm vụ quan trọng của giáo dục nhân cách trẻ là làm thế nào để có thể phát huy
tính tự lập cho trẻ. Việc giáo dục tính tự lập cho trẻ mầm non sẽ tạo cơ hội cho trẻ
tự khẳng định bản thân, có khả năng giải quyết mọi vấn đề gặp phải trong cuộc
sống sau này mà không ỷ nại, dựa dẫm vào người khác. Chính những điều này sẽ
góp phần khơng nhỏ vào sự thành công của trẻ khi trẻ trưởng thành.
Việc giáo dục tính tự lập cho trẻ ở trường mầm non có thể được tiến hành
dưới nhiều hình thức khác nhau như: lồng ghép trong hoạt động học tập, chế độ
sinh hoạt hàng ngày, hoạt động vui chơi, hoạt động trải nghiệm… Trong đó giáo
dục tính tự lập cho trẻ thơng qua hoạt động vui chơi mà trung tâm là trò chơi đóng
vai có chủ đề là hình thức giáo dục phù hợp với đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ.
Là những giáo viên mầm non chúng tôi nhận thấy hiệu quả giáo dục tính tự
lập cho trẻ thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề cịn nhiều hạn chế. Một trong
những nguyên nhân là do giáo viên chưa sử dụng hợp lý, linh hoạt các biện pháp
giáo dục tính tự lập cho trẻ trong trị chơi này. Trong q trình chơi, trẻ cịn khá
thụ động, nhút nhát, phụ thuộc nhiều vào người lớn. Những điều này làm cho các
em khi bước vào cuộc sống gặp nhiều khó khăn.

Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, chúng tôi quyết định chọn đề tài “ Một số
biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thơng qua trị chơi
đóng vai có chủ đề” làm đề tài nghiên cứu của mình. Hi vọng rằng đề tài này sẽ
góp phần nhỏ bé vào việc nâng cao hiệu quả hình thành và phát triển nhân cách
tồn diện nói chung, tính tự lập của trẻ nói riêng trong công tác giáo dục mầm non.
2. Tên sáng kiến
Một số biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thơng qua
trị chơi đóng vai có chủ đề


3. Tác giả sáng kiến
- Họ và tên tác giả 1: Nguyễn Thanh Bình
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Giáo viên Trường mầm non Cao Phong- Xã Cao
Phong- Huyện Sông Lô- Tỉnh Vĩnh Phúc
- Số điện thoại: 0356.290.980
- Email:
- Họ và tên tác giả 2: Đỗ Thị Lan
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Giáo viên Trường mầm non Cao Phong- Xã Cao
Phong- Huyện Sông Lô- Tỉnh Vĩnh Phúc
- Số điện thoại: 0973543112
- Email:
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến
- Họ và tên: Nguyễn Thanh Bình
- Họ và tên: Đỗ Thị Lan
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Sáng kiến “ Một số biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo lớn 5 –
6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề”. Được áp dụng chủ yếu trong giáo
dục tính tự lập cho trẻ trong các trị chơi đóng vai có chủ đề ở góc phân vai.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: 20/9/2021
7. Mô tả bản chất của sáng kiến

7.1. Giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
7.1.1. Khái niệm tính tự lập
Tính tự lập là một phẩm chất quan trọng của nhân cách được hình thành
trong quá trình hoạt động của cá nhân với các sự vật hiện tượng, với người khác và
với bản thân. Nó đặc trưng cho thái độ tự tin vào khả năng của bản thân, thể hiện
khả năng tự đặt mục đích, nhiệm vụ hành động, tự điều khiển, điều chỉnh bản thân,
sử dụng các kiến thức, kĩ xảo, có sự nỗ lực cao về trí tuệ, thể lực để đạt mục đích đã đề
ra.
7.1.2. Tính tự lập của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
Ở trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi tính chủ định của q trình tâm lí đã phát triển
mạnh mẽ, trẻ có khả năng tự lập trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã
hội. Như vậy tính tự lập của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi là một phẩm chất nhân cách
được hình thành trong quá trình hoạt động của cá nhân với các sự vật hiện tượng
với người khác và với bản thân, khả năng hoạt động tự lập, tự đặt mục đích, lựa
chọn phương tiện, cách thức hoạt động, tự đánh giá, kiểm tra bản thân, có sự nỗ
lực cao về trí tuệ, thể lực, ý chí trong q trình hoạt động.
7.1.3. Đặc điểm tính tự lập của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
Đến tuổi mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi, tính tự lập biểu hiện ở sự chiếm lĩnh kiến
thức, kĩ năng tự khẳng định mình trong tập thể, ở những dấu hiệu tự lập trên bình


diện rộng và sâu hơn. Những biểu hiện đặc trưng về tính tự lập của trẻ mẫu giáo 5
– 6 tuổi thể hiện qua các hoạt động bằng các dấu hiệu sau:
- Tính chủ động trong các ý định của mình
- Sự quyết tâm thực hiện nhiệm vụ đặt ra
- Sự tự tin của trẻ
- Khả năng trẻ tự kiểm tra, tự đánh giá kết quả hoạt động và đánh giá bản
thân như một chủ thể hành động
- Có biểu hiện mang tính sáng tạo
7.1.4. Vai trị của tính tự lập đối với nhân cách của trẻ

Tính tự lập có ý nghĩa quyết định đến sự hình thành và phát triển nhân cách
của trẻ mầm non nói chung và của trẻ 5 – 6 tuổi nói riêng. Vai trị của tính tự lập
thể hiện ở một số mặt như sau:
- Tính tự lập tạo điều kiện phát triển trí tuệ và xúc cảm của trẻ
- Tính tự lập ảnh hưởng mạnh mẽ đến quá trình hình thành những chuẩn
mực và hành vi đạo đức ở trẻ
- Tính tự lập liên quan trực tiếp đến q trình phát triển tính tích cực,
sáng tạo của trẻ
- Tính tự lập thúc đẩy nhanh q trình chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1
7.2. Trị chơi đóng vai có chủ đề
7.2.1. Khái niệm trị chơi đóng vai có chủ đề
Trị chơi đóng vai có chủ đề là một loại trò chơi sáng tạo của trẻ nhằm mô
phỏng lại một mảng hiện thực trong cuộc sống xã hội của người lớn, thơng qua
việc đóng vai một nhân vật nào đó, trẻ thực hiện chức năng xã hội của họ bằng
cách tái tạo có sáng tạo những hành động, thái độ cũng như các mối quan hệ giữa
họ với nhau.
7.2.2. Bản chất của trị chơi đóng vai có chủ đề
Bản chất của trị chơi đóng vai có chủ đề là mơ hình hố những mối quan hệ
xã hội mà trẻ chịu sự chi phối của chúng. Đó là những quan hệ giữa người lớn với
nhau trong xã hội được trẻ quan tâm và trở thành đối tượng hành động của chúng.
Cụ thể như sau:
- Trị chơi đóng vai có chủ đề bao giờ cũng có chủ đề chơi. Đó chính là các
mảng hiện thực được phản ánh vào trị chơi.
- Trị chơi đóng vai có chủ đề bao giờ cũng có vai chơi, các mối quan hệ
chơi, hồn cảnh tưởng tượng mà trẻ phải đóng vai, tức là ướm mình vào vị trí của
một người lớn nào đó, bắt chước hành động của họ để thực hiện các chức năng xã
hội.
- Trị chơi đóng vai có chủ đề mang tính biểu trưng cao hay gọi là chức năng
kí hiệu - tượng trưng, các vai chơi, các mối quan hệ chơi và cả đồ dùng đều là giả
vờ, mang ý nghĩa tượng trưng.

- Trong trị chơi đóng vai có chủ đề trẻ ln đứng ở vị trí của chủ thể hành
động. Từ việc nghĩ ra dự định chơi, lập kế hoạch chơi, chọn bạn chơi, phân vai
chơi, tìm kiếm phương tiện chơi phù hợp với dự định chơi ban đầu… đến việc chủ
động thiết lập các mối quan hệ với bạn cùng chơi
7.2.3. Cấu trúc của trị chơi đóng vai có chủ đề
Mỗi trị chơi đóng vai có chủ đề đều có thành phần cấu trúc như sau:
- Chủ đề chơi: Là một mảng cuộc sống được phản ánh vào trò chơi dựa trên
biểu tượng sinh động của chính trẻ em về cuộc sống đang diễn ra hàng ngày như
sinh hoạt gia đình, nội trợ, bán hàng, xây dựng,… phạm vi hiện thực mà trẻ tiếp
xúc càng rộng thì chủ đề chơi sẽ càng mở rộng và phong phú.
- Vai chơi: Trò chơi đóng vai có chủ đề bao giờ cũng có vai chơi, vai chơi là
linh hồn của trò chơi này, chính nhờ đóng vai mà trẻ mới hiểu được thế nào là mẹ,
là cô bán hàng, là bác lái xe,.. Tất nhiên là bằng con mắt và tâm hồn trẻ thơ, nhưng
đó lại là điều hết sức cần thiết để qua đó trẻ học làm người
- Nội dung chơi: Là những hành động, hành vi ứng xử và các mối quan hệ
xã hội mà trẻ nhận thức và phản ánh trong trò chơi. Trong khi chơi, trẻ phải thực
hiện các thao tác, các hành vi theo những quy tắc nhất định để hồn thành tốt vai
chơi của mình. Nhận thức và kinh nghiệm của trẻ càng mở rộng thì nội dung chơi
càng phong phú, nội dung chơi càng phong phú càng tạo cơ hội nhiều hơn để trẻ
tiếp thu những tri thức, kĩ năng.
- Luật chơi: Trong trị chơi đóng vai có chủ đề, luật chơi khơng được quy
định trước một cách rõ ràng mà được ẩn giấu sau các vai chơi để quy định các
hành động, thái độ của trẻ phù hợp với từng vai chơi. Do đó, trong trị chơi đóng
vai có chủ đề, luật chơi gắn liền với vai chơi, nó quy định các hành vi của trẻ do
nhu cầu của chính đứa trẻ khi đóng vai một nhân vật nào đó.
7.2.4. Ý nghĩa của trị chơi đóng vai có chủ đề đối với việc giáo dục tính tự
lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
Trong các hoạt động vui chơi của trẻ mẫu giáo, trò chơi đóng vai có chủ đề

với vị trí là hoạt động chủ đạo, là trò chơi phổ biến nhất, đặc trưng nhất của trẻ
mẫu giáo, vì vậy nó có vai trị quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.
Có thể nói, trị chơi đóng vai có chủ đề là trị chơi giữ vị trí trung tâm, có ý
nghĩa quan trọng đối với quá trình giáo dục nhằm phát triển nhân cách của trẻ nói
chung và q trình giáo dục tính tự lập nói riêng. Trong giáo dục tính tự lập cho
trẻ, các nội dung giáo dục được lồng ghép vào các chủ đề chơi, nội dung chơi của
trò chơi đóng vai có chủ đề giúp trẻ dễ dàng hình thành và phát triển tính tự lập.
Nội dung phong phú của trị chơi đóng vai có chủ đề sẽ giúp việc lồng ghép
các nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ trở nên dễ dàng hơn.
Khi đóng vai, ở trẻ xuất hiện hứng thú mới, trẻ muốn biết nhiều hơn để tái
tạo các hành động và các mối quan hệ xã hội của người lớn đúng hơn. Chính vì


vậy, giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề sẽ
giúp hình thành và phát triển tính tự lập.
Các mối quan hệ chơi và các mối quan hệ trong trò chơi đóng vai có chủ đề
sẽ tạo điều kiện để trẻ được tích cực giao lưu, học hỏi lẫn nhau. Thơng qua “xã hội
trẻ em” trong trò chơi, trẻ biết đánh giá bản thân, biết đánh giá bạn. Vì vậy giúp trẻ
có được thái độ tích cực hơn trong việc rèn luyện tính tự lập thơng qua thực hiện
tốt vai chơi của mình.
Một đặc điểm nổi bật của trẻ mẫu giáo là tính xúc cảm, tình cảm. Vì vậy,
giáo dục tính tự lập cho trẻ thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề sẽ tác động nhiều
đến tình cảm của trẻ làm cho trẻ có những thái độ đúng đắn khi chơi, từ đó hiệu
quả giáo dục tính tự lập sẽ cao hơn
Như vậy, thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề, giáo viên có thể tác động
đến tình cảm của trẻ để trẻ có những thái độ tự giác, tích cực, chủ động.
7.3. Biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thơng qua
trị chơi đóng vai có chủ đề
7.3.1. Khái niệm biện pháp
Biện pháp là một khái niệm thuộc phạm trù phương pháp, bao gồm các

phương pháp, cách tổ chức thực hiện một vấn đề cụ thể nào đó, các thành tố của
biện pháp tương tác với nhau một cách biện chứng. Việc xác định đúng biện pháp
sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết cơng việc, nhanh chóng đạt được mục
đích đề ra.
7.3.2. Khái niệm biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
Biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi là phương thức
hoạt động gắn bó, là cách làm cụ thể của giáo viên và trẻ nhằm hình thành và phát
triển ở trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi tính tự lập.
7.3.3. Biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thơng qua
trị chơi đóng vai có chủ đề
Tính tự lập là một thuộc tính quan trọng của nhân cách. Người lớn có vai trị
quan trọng trong việc hình thành tính tự lập của trẻ, cũng như vai trị hướng dẫn,
chỉ đạo của người lớn trong quá trình lĩnh hội các kĩ năng và thói quen tự lập trong
các hoạt động của trẻ ở trường mầm non. Vì vậy việc hướng tới tổ chức hoạt động
vui chơi dưới hình thức trị chơi đóng vai có chủ đề để hình thành và rèn luyện cho
trẻ những thói quen, kĩ năng tự lập như khả năng tự lập kế hoạch, tự tìm kiếm
phương tiện thực hiện dự định chơi, tự chọn bạn chơi, tự điều khiển cuộc chơi,…ý
thức tự giác, sự nỗ lực ý chí thực hiện nhiệm vụ của trị chơi. Điều đó hướng tới
nhiệm vụ hình thành ở trẻ ý thức tự lập, độc lập chuẩn bị cho trẻ bước vào lớp 1.
8. Biện pháp thực hiện
8.1. Biện pháp 1: Sưu tầm và lựa chọn trị chơi đóng vai có chủ đề phù
hợp với nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi


Việc sưu tầm và lựa chọn trị chơi đóng vai có chủ đề phù hợp với nội dung
giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo lớn (5 – 6 tuổi) sẽ giúp giáo viên hướng trẻ
tới nội dung giáo dục tính tự lập dễ dàng hơn, khơi gợi được sự hứng thú, tích cực
của trẻ tới những nội dụng giáo dục tính tự lập trong trị chơi, kích thích sự tìm tịi,
khám phá của trẻ trong q trình chơi nhằn hình thành và phát triển tính tự lập ở
trẻ.

Nội dung của trị chơi đóng vai có chủ đề có tính chất quyết định tới hiệu
quả giáo dục nói chung và hiệu quả giáo dục tính tự lập cho trẻ nói riêng. Nếu trị
chơi đóng vai có chủ đề có nội dung phù hợp với nội dung giáo dục tính tự lập, phù
hợp với vốn sống, kinh nghiệm và khả năng nhận thức của trẻ thì sẽ giúp trẻ dễ
dàng và hứng thú hơn trong khi chơi; kích thích trẻ tự khám phá, tự lập và sáng tạo
trong khi chơi và ngược lại. Do đó, để nâng cao hiệu quả giáo dục tính tự lập cho
trẻ mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề, giáo viên cần
sưu tầm và lựa chọn những trị chơi có nội dung phù hợp với nội dung giáo dục
tính tự lập.
Căn cứ vào mục tiêu, nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo lớn 5 –
6 tuổi, sưu tầm và lựa chọn các trò chơi đóng vai có chủ đề có nội dung gần gũi,
phù hợp với hứng thú, khả năng nhận thức của trẻ, phù hợp với nội dung giáo dục
tính tự lập cho trẻ từ nhiều nguồn thông tin khác nhau, sắp xếp các trò chơi theo
từng chủ đề giáo dục một cách có hệ thống để tổ chức thực hiện các trị chơi nhằm
giáo dục tính tự lập cho trẻ có hiệu quả.
Việc sưu tầm và lựa chọn trị chơi đóng vai có chủ đề phù hợp với nội dung
giáo dục tính tự lập được tiến hành như sau:
- Để có thể lựa chọn được những trị chơi có nội dung phù hợp với nội dung
giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi, trước tiên cần xác định rõ các
nhiệm vụ, mục tiêu và nội dung giáo dục tính tự lập cụ thể cho trẻ ở lứa tuổi này.
- Sưu tầm các trò chơi từ nhiều nguồn khác nhau như từ các loại sách, báo
chuyên ngành, các sáng kiến kinh nghiệm của giáo viên, từ mạng internet… các trò
chơi đã được sưu tầm phải phong phú, đa dạng, phản ánh nhiều lĩnh vực của cuộc
sống xã hội có liên quan đến vấn đề giáo dục tính tự lập cho con người.
- Căn cứ vào các nội dung và mục tiêu giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo
5 – 6 tuổi, căn cứ vào khả năng nhận thức, nhu cầu, vốn kinh nghiệm của trẻ và nội
dung các chủ đề giáo dục, xác định nội dung của trị chơi đóng vai có chủ đề cần
lựa chọn, sau đó tiến hành lựa chọn những trị chơi có nội dung phù hợp trong
nguồn trị chơi đã sưu tầm và được sắp xếp có hệ thống. Nội dung trị chơi được
lựa chọn để giáo dục tính tự lập cho trẻ phải thật gần gũi, xuất phát từ cuộc sống

thực của trẻ, phù hợp với nhu cầu, vốn kinh nghiệm và khả năng nhận thức của trẻ.
Ví dụ: Trước khi tổ chức trị chơi đóng vai có chủ đề “Gia đình”, giáo viên
tổ chức cho trẻ đàm thoại về gia đình, nhu cầu của gia đình, những người thân và
cơng việc của mỗi người trong gia đình,… Từ đó giúp trẻ hiểu được hơn về gia


đình. Đồng thời cung cấp cho trẻ sự hiểu biết về công việc của mỗi thành viên như:
Bố mẹ đi làm, chăm sóc các con, đi cửa hàng mua đồ dùng, các con biết giúp đỡ bố
mẹ việc nhà, tự chăm sóc bản thân,…. Qua đó, trẻ sẽ có được hiểu biết cần thiết để
tham gia các trị chơi đóng vai có chủ đề có nội dung giáo dục tính tự lập.
- Việc lựa chọn trị chơi đóng vai có chủ đề phải đảm bảo phù hợp với nội
dung giáo dục tính tự lập cho trẻ, dựa trên chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ
mẫu giáo 5 – 6 tuổi, được sắp xếp theo chủ đề thành hệ thống, việc lựa chọn các trị
chơi phải đảm bảo tính phát triển để có thể mở rộng nội dung chơi, chủ đề chơi
nhằm nâng cao dần và mở rộng hơn vốn hiểu biết về tính tự lập cho trẻ.
- Để tạo hứng thú cho trẻ trong quá trình chơi, phát huy tính tích cực nhận
thức của trẻ, nội dung của trị chơi được lựa chọn phải luôn chứa đựng những điều
mới mẻ, hấp dẫn.
- Để tạo hứng thú và sự tích cực hoạt động của trẻ đối với trò chơi và nội
dung giáo dục tính tự lập trong trị chơi, giáo viên cần chuẩn bị những đồ dùng, đồ
chơi đẹp mắt, phù hợp với từng chủ đề và nội dung chơi. Đồ dùng, đồ chơi phải
được sắp xếp có tính gợi mở nhằm thu hút sự chú ý của trẻ, hướng trẻ tới các ý
tưởng chơi phù hợp, tạo cho trẻ sự thích thú đối với trị chơi, hình thành cho trẻ
những cảm xúc tích cực, thái độ đúng đắn đối với tính tự lập.
Để thực hiện có hiệu quả biện pháp này, cần đảm bảo 1 số điều kiện như
sau:
- Giáo viên phải nắm vững mục tiêu, nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ
mẫu giáo 5 – 6 tuổi, để có thể sắp xếp các trị chơi đóng vai có chủ đề vào các chủ
đề hợp lí, phù hợp với nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ.
- Có nhiều nguồn thơng tin về trị chơi đóng vai có chủ đề để lựa chọn đa

dạng, phong phú những trị chơi có nội dung phù hợp với giáo dục tính tự lập cho
trẻ.
- Nội dung các chủ đề trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5 – 6 tuổi
phải được xây dựng theo hướng mở để có thể lồng ghép giáo dục tính tự lập cho
trẻ 1 cách linh hoạt, phù hợp với vốn sống, kinh nghiệm và khả năng nhận thức của
trẻ
Như vậy, việc lựa chọn những trị chơi đóng vai có chủ đề phù hợp với nội
dung giáo dục tính tự lập cho trẻ có vai trị vơ cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp
tới hiệu quả giáo dục. Vì vậy, giáo viên phải lựa chọn những trò chơi phù hợp với
nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ, phù hợp với hứng thú, kinh nghiệm và khả
năng nhận thức của trẻ, gần gũi, quen thuộc với cuộc sống của trẻ, đồng thời chứa
đựng nhiều điều mới mẻ, hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tham gia trị chơi một cách thích
thú.
8.2. Biện pháp 2: Tạo môi trường chơi phù hợp, hấp dẫn đối với trẻ
Việc tạo môi trường chơi phù hợp, hấp dẫn trẻ là khơi gợi hứng thú của trẻ
đến với trò chơi, khiến trẻ thích thú khi tham gia vào trị chơi, tích cực, chủ động


hơn trong quá trình chơi. Đồng thời, giúp trẻ dễ dàng hơn, thuận lợi hơn khi sử
dụng các đồ dùng, đồ chơi để thực hiện các thao tác chơi, khi hợp tác chơi với bạn
hay phối hợp chơi giữa các góc chơi nhằm hồn thành tốt các nhiệm vụ.
Khi nhận thức một sự vật hiện tượng của thế giới xung quanh, trẻ khơng
phân biệt rạch rịi từng chi tiết đơn lẻ của sự vật, hiện tượng mà có cái nhìn bao
qt tồn bộ sự vật, hiện tượng đó trong một chỉnh thể trọn vẹn. Vì vậy, việc tạo
mơi trường chơi, cho trẻ đảm bảo sự phù hợp trong tổng thể thống nhất là vô cùng
cần thiết tổ chức giáo dục tính tự lập cho trẻ thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề.
Trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi rất thích những đồ dùng, đồ chơi đẹp. Vì vậy, việc tổ
chức môi trường chơi cho trẻ với sự sắp xếp hợp lý các phương tiện chơi như tranh
ảnh, mô hình, búp bê,… thành một tổng thể trọn vẹn, hài hịa sẽ lơi cuốn, hấp dẫn
trẻ đến với các trị chơi một cách tự nhiên, hiệu quả. Môi trường chơi đầy đủ và đa

dạng các đồ dùng, đồ chơi sẽ giúp trẻ có thể chủ động hơn trong q trình chơi. Trẻ
mẫu giáo 5 – 6 tuổi còn rất non nớt, kinh nghiệm của trẻ cịn ít ỏi. Vì vậy, mội
trường chơi được bố trí an tồn sẽ tạo cho trẻ cảm giác thoải mái, tự tin trong quá
trình tham gia trị chơi. Đồng thời, mơi trường chơi được sắp xếp thuận lợi sẽ giúp
trẻ giải quyết các nhiệm vụ một cách nhanh chóng hơn, dễ dàng hơn.
Việc tạo mơi trường chơi phù hợp, hấp dẫn trẻ được tiến hành như sau:
- Lựa chọn không gian, địa điểm phù hợp để tổ chức hoạt động chơi cho trẻ:
Không gian phải sạch sẽ, thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đơng, đủ rộng, đủ
ánh sáng để trẻ có thể thực hiện hoạt động trong khi chơi thật thoải mái, không
gian phải thuận lợi cho việc bao quát trẻ trong suốt quá trình trẻ chơi.
- Lựa chọn các phương tiện đồ dùng đồ chơi đa dạng nhưng có cấu trúc đơn
giản, dễ sử dụng và có kích cỡ phù hơp với trẻ, đảm bảo tính thẩm mĩ, phù hợp với
chủ đề chơi, nội dung chơi và nội dung giáo dục tính tự lập cho trẻ trong trị chơi.
- Góc phân vai phải được trang trí đẹp làm nổi bật chủ đề chơi và nội dung
giáo dục tính tự lập nhằm kích thích sự chú ý và hứng thú của trẻ, hướng trẻ tới ý
tưởng chơi, nội dng chơi và hành động chơi phù hợp.
+ Các mảng tường của góc phân vai cần trang trí bằng các loại tranh ảnh
đẹp, có màu sắc hài hồ, có nội dung minh hoạ phù hợp với chủ đề của từng góc
chơi làm nổi bật chủ đề chơi và nội dung chơi cụ thể. Các loại tranh ảnh này phải
được treo vừa tầm nhìn của trẻ để trẻ dễ quan sát
+ Đồ dùng, đồ chơi cho trẻ phải được bố trí đầy đủ ở các góc chơi, phù hợp
với nội dung từng góc chơi phân vai. Các đồ dùng, đồ chơi được sắp xếp trên bàn
hoặc các giá đồ chơi phải vừa tầm với của trẻ để trẻ dễ dàng lấy khi cần thiết. Việc
sắp xếp đồ dùng, đồ chơi phải mang tính gợi mở nhằm kích thích sự chú ý của trẻ
tới nội dung giáo dục tính tự lập trong trị chơi, đồng thời kích thích sự tích cực tìm
tịi và sáng tạo của trẻ. Ngồi ra, cần có một số đồ dùng, đồ chơi để bổ sung dần
cho các góc chơi phân vai trong quá trình trẻ đang chơi để tạo sự mới mẻ cho trò


chơi, kích thích sự hứng thú và tích cực của trẻ trong q trình chơi để giải quyết

có hiệu quả các nhiệm vụ.
+ Các loại trang phục cho trẻ mặc khi đóng vai được treo trên mắc áo vừa
tầm tay của trẻ để trẻ dễ dàng sử dụng
Để thực hiện có hiệu quả biện pháp này cần đảm bảo một số điều kiện như sau:
- Giáo viên phải có khiếu thẩm mĩ nhất định, có năng lực tổ chức mơi trường
hoạt động cho trẻ đảm bảo tính thẩm mĩ và khoa học.
- Cơ sở vật chất, điều kiện thực tế của trường, lớp phải đảm bảo cho việc tổ
chức môi trường hoạt động cho trẻ: lớp học đủ rộng, đồ dùng, đồ chơi đầy đủ, số
trẻ trong một lớp không q đơng.
Hình ảnh mơi trường chơi ở góc phân vai
8.3. Biện pháp 3: Tạo ra các tình huống có vấn đề hướng trẻ vào nội dung
giáo dục tính tự lập trong trị chơi đóng vai có chủ đề
Khi giải quyết các vấn đề xuất hiện trong quá trình chơi, trẻ phải xây dựng
kế hoạch hoạt động phù hợp, tự tìm kiếm cách thức giải quyết nhiệm vụ và tự kiểm
tra kết quả chơi. Chính biện pháp này tạo điều kiện cho trẻ phát huy tính độc lập và
sáng kiến của chúng trong trò chơi. Sự hướng dẫn của người lớn và sự tích cực
hoạt động của bản thân trẻ sẽ khiến trẻ tự tin, tư duy độc lập qua việc tiếp cận tình
huống dưới nhiều góc độ khác nhau. Trong quá trình tự giải quyết các vấn đề, trẻ
phải huy động tư duy sáng tạo và khả năng phán đoán ra cái mới, sẽ tạo cho trẻ
niềm vui, niềm tin vào sức mình.
Tổ chức hoạt động vui chơi trị chơi đóng vai có chủ đề là mơi trường giáo
dục tính tự lập rất tốt đối với trẻ 5 – 6 tuổi. Vì vậy, trong q trình tổ chức trị chơi
đóng vai có chủ đề cho trẻ, giáo viên phải tạo ra các tình huống với mục đích giáo
dục tính tự lập cho trẻ.
Các tình huống giáo dục phải đáp ứng các yêu cầu sau:
+ Giải quyết được nhiệm vụ giáo dục tính tự lập cho trẻ
+ Các tình huống phải rõ ràng, phản ánh được thực tiễn phù hợp với nội
dung trị chơi của trẻ.
Tạo tình huống có vấn đề giúp trẻ mở rộng vai chơi, nội dung chơi. Đối với
những trẻ khả năng chơi hạn chế thì tình huống đưa vào trò chơi nhằm giúp trẻ

khắc phục những hạn chế từng bước nâng cao khả năng tự chơi của trẻ. Đối với
những trẻ có khả năng chơi tốt thì việc tạo ra tình huống nhằm nâng cao u cầu
kích thích tính độc lập sáng tạo của trẻ trong trị chơi, tăng cường tính chủ động, tự
lập giao tiếp khi chơi, phức tạp hoá nội dung chơi, hành động chơi và đa dạng hoá
các mối quan hệ của trẻ trong trò chơi, tạo điều kiện để trẻ tự đưa ra ý tưởng chơi
mới.
Giáo viên giới thiệu tình huống rồi trao đổi bàn bạc, khêu gợi để trẻ tích cực,
chủ động nêu các vấn đề cần giải quyết phù hợp với nhiệm vụ của nhà giáo.


Cần đặt trẻ vào các trạng thái cần giải quyết. Giáo viên dùng các câu hỏi mở
để kích thích trẻ hứng thú giải quyết các tình huống, tạo cơ hội để tìm ra cách giải
quyết của riêng mình. Để giải quyết tình huống, giáo viên sử dụng các câu hỏi mở
đòi hỏi trẻ phải huy động vốn kiến thức sẵn có của mình, vận dụng các thao tác tư
duy, đề xuất các phương án giải quyết, dự báo các khả năng có thể xảy ra. Sau khi
trẻ đưa ra các phương án giải quyết khác nhau, giáo viên khéo léo cùng trẻ chọn
phương án tốt nhất áp dụng trong thực tiễn và tự giải quyết vấn đề.
Trong quá trình giải quyết tình huống, giáo viên khơng chỉ chú ý vào những
câu trả lời của trẻ mà cả những phản ứng, những xúc cảm và các thao tác, hành
động cũng như sự sáng tạo của trẻ.
Ví dụ: Giáo viên có thể cho trẻ giải quyết những tình huống thực đang xảy
ra trong khi trẻ chơi như: tranh giành đồ chơi, cãi nhau, bạn ốm,…. Như vậy các
xung đột này mang tính xã hội, trẻ bị đặt vào các xung đột, vào các hồn cảnh trái
ngược nhau và phải thốt ra các tình huống.
Như vậy, khi tổ chức cho trẻ chơi trị chơi đóng vai có chủ đề, tình huống có
vấn đề thường đặt ra ngay từ bước thoả thuận chơi, trong quá trình trẻ chơi. Tận
dụng tình huống và tạo ra tình huống có vấn đề trong trị chơi của trẻ là khá phong
phú, chúng ta phải biết lựa chọn và sử dụng cho phù hợp với đặc điểm và diễn biến
của q trình chơi.
Hình ảnh cơ hướng dẫn và chơi cùng trẻ

8.4. Biện pháp 4: Tạo mối quan hệ thân tình giữa cơ và trẻ
Đây là biện pháp tưởng như đơn giản nhưng lại có vai trị quan trọng đối với
trẻ nhỏ. Trong quá trình tổ chức cho trẻ chơi trị chơi đóng vai có chủ đề, nếu giáo
viên tạo ra mối quan hệ thân tình giữa cơ và trẻ, tạo ra trạng thái vui vẻ thoải mái
về mặt tâm lí sẽ giúp trẻ chủ động hơn trong việc lựa chọn hoạt động giao tiếp giữa
giáo viên và các bạn. Chúng sẽ mạnh dạn hơn và có nhu cầu muốn thử sức, nhu
cầu muốn khảng định, thể hiện khả năng của bản thân có tác dụng tốt đến việc hình
thành tính tự lập cho trẻ.
Tạo ra mối quan hệ thân tình cởi mở, thể hiện ở giọng nói thiện cảm của cô,
sự ủng hộ tinh thần khi thất bại hoặc thành cơng đối với trẻ sẽ giúp trẻ tích cực hơn
khi thực hiện ý tưởng của trò chơi. Giáo viên là người cung cấp nguyên vật liệu để
trẻ tự khám phá, tạo điều kiện để trẻ vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Giáo viên
cần phải tin trẻ, yêu cầu trẻ phải tự nói, tự làm, phải biết ưu nhược điểm của trẻ từ
đó tìm ra biện pháp giáo dục tích hợp. Trong q trình trẻ chơi nếu có khó khăn,
giáo viên không giúp đỡ trẻ ngay mà cần phải gợi ý để trẻ tự tìm con đường giải
quyết.
Khi tổ chức cho trẻ chơi, giáo viên phải tôn trọng, gần gũi trẻ, phải làm chủ
trạng thái tình cảm của mình, kiềm chế, che giấu tâm trạng khi cần thiết; biết điều
khiển, điều chỉnh diễn biến tâm lí của mình. Trong q trình chơi, có rất nhiều tình


huống xung đột xảy ra nếu giáo viên không biết tự kiềm chế, điều chỉnh diễn biến
tâm lý của mình dễ dẫn đến những hành động tiêu cực, gay gắt, quát nạt trẻ,…
Điều này ảnh hưởng không tốt đến kết quả chơi của trẻ nói chung và tính tự lập nói
riêng.
Trẻ mẫu giáo đặc biệt là mẫu giáo 5 – 6 tuổi rất vui thích khi giáo viên
chú ý đến mình, nhằm tạo cảm giác thoải mái hứng thú chơi, chơi hết mình, kích
thích sự sáng tạo của trẻ, cùng với sự động viên khuyến khích trẻ nói lên ý tưởng
chơi của mình thì giáo viên phải biết lắng nghe trẻ.

Hình ảnh cơ chơi cùng trẻ tạo sưu thân tình giữa cô và trẻ
8.5. Biện pháp 5: Cung cấp kinh nghiệm cho trẻ
Các nhà nghiên cứu lí luận và thực tiễn về trò chơi đều thừa nhận rằng, trò
chơi chỉ xuất hiện trong trường hợp trẻ có biểu tượng rõ ràng, cụ thể về 1 số sự
kiện hay hiện tượng nào đó mà trẻ hứng thú và tác động đến tình cảm của trẻ. Cho
nên để phát huy tính tự lập của trẻ trong hoạt động vui chơi cần hình thành cho trẻ
những biểu tượng rõ ràng, cụ thể, phong phú về các sự kiện, hiện tượng về đời
sống xã hội trẻ sẽ chủ động độc lập tham gia vào trò chơi, hiểu được ý nghĩa, nội
dung mỗi trò chơi và biết cách thực hiện các thao tác, hành động khi chơi.
Khi tham gia chơi các trị chơi đóng vai có chủ đề phải vận dụng kinh
nghiệm của mình để giải quyết nhiệm vụ chơi. Chính vì vậy, chuẩn bị làm giàu
kinh nghiệm cho trẻ là một trong những nội dung quan trọng khi tổ chức trị chơi
đóng vai có chủ đề nhằm phát huy tính tự lập cho trẻ. Giáo viên cần căn cứ vào nội
dung chơi trong các chủ đề giáo dục trong kế hoạch và căn cứ vào vốn hiểu biết
của trẻ như hứng thú, nhu cầu chơi của trẻ để lên kế hoạch bồi dưỡng làm giàu
kinh nghiệm cho trẻ.
Trước khi chuyển sang một chủ đề chơi mới, trò chơi mới, giáo viên dành
thời gian 1 hoặc 2 buổi để trao đổi, trò chuyện về nội dung của các trò chơi, cách
thức thực hiện khi tiến hành chơi
Sử dụng tranh ảnh, bằng các câu chuyện, câu đố có nội dung gắn với từng
mảng hoạt động của đời sống xã hội như: Chú công an, bác sĩ, cơ giáo,… để trẻ
đốn xem đó là nghề gì? Từ đó giúp trẻ nhớ lại cơng việc của người lớn trong xã
hội, giúp trẻ nảy sinh ý đồ chơi, là cơ sở để trẻ tự mình thể hiện vai chơi một cách
sáng tạo.
Để cung cấp kinh nghiệm cho trẻ giáo viên cần làm những việc sau:
- Tổ chức cuộc trò chuyện với trẻ theo chủ đề giáo dục trong kế hoạch
- Tổ chức cho trẻ đi tham quan những địa điểm liên quan đến chủ đề chơi,
nội dung của từng trị chơi. Có thể cho trẻ xem video, phim, tranh ảnh, thơng qua
việc đọc, kể chuyện cho trẻ nghe có nội dung liên quan đến chủ đề chơi.

Cô cho trẻ tham quan bếp ăn cung cấp kiến thức cho trẻ
Như vậy, tuỳ vào điều kiện cụ thể giáo viên có thể lựa chọn các biện
pháp khai thác mở rộng vốn hiểu biết, chuẩn bị kinh nghiệm cho trẻ, có như vậy trẻ
mới có những hiểu biết nhất định để tự mình tiến hành các thao tác, hành động vai
chơi, tự giải quyết các vấn đề nảy sinh trong trò chơi.
8.6. Biện pháp 6: Tạo cho trẻ quyền tự quyết định vai chơi mà trẻ thích
Chơi là nhu cầu tự nhiên của trẻ, khi chơi trẻ thể hiện rõ tính tự nguyện, độc
lập, sáng tạo, tạo cho trẻ tự quyết định vai chơi, nội dung chơi sẽ làm cho trẻ hào
hứng, tự tin. Nếu trẻ thích chơi một trị chơi nào đó trẻ sẽ tự mình chủ động lập kế
hoạch chơi, tích cực tìm kiếm các phương thức giải quyết.
Trong quá trình tổ chức hoạt động chơi cho trẻ giáo viên cần chú ý phát huy
tính tự lập của trẻ, không nên áp đặt trẻ chơi theo ý của cô.
Sau khi ổn định trẻ, cô dành thời gian ngắn (2- 5 phút) trò chuyện với
trẻ về chủ đề chơi, cô lắng nghe các ý tưởng chơi của trẻ.
Cô giáo chỉ làm nhiệm vụ khơi gợi hứng thú của trẻ đối với trị chơi. Khi
xảy ra tình trạng phân bố quá lệch số lượng trẻ giữa các vai chơi, giáo viên khơng
nên điều động một cách độc đốn mà chỉ làm nhiệm vụ quảng cáo cho các vai chơi
cần bổ sung thêm người chơi.
Trong q trình chơi có rất nhiều trò chơi khác nhau, giáo viên cho trẻ tự lựa
chọn trị chơi, khơng nhất thiết trị chơi ấy phải phù hợp với chủ để. Thực tế cho
thấy nếu trẻ thích chơi trị chơi nào, trẻ mới chủ động lập kế hoạch chơi, tự tìm
kiếm phương tiện chơi và tích cực thực hiện ý tưởng chơi đó.
Cơ giáo quan sát và chỉ can thiệp vào cuộc chơi khi thật cần thiết như: Khi
trẻ có xung đột hoặc có ý tưởng sáng tạo nhưng không thực hiện được, lúng túng
trong việc lựa chọn nội dung trị chơi, trẻ chơi khơng tích cực… Lúc đó giáo viên
xuất hiện với tư cách là cố vấn, hoặc đóng vai trị nào đó trong trị chơi để giúp đỡ
trẻ. Sau đó giáo viên rút khỏi trị chơi và quan sát trẻ chơi. Có như vậy mới hình
thành thói quen tự lập giải quyết các vấn đề nảy sinh trong trị chơi.
Việc cho trẻ tồn quyền quyết định lựa chọn vai chơi, lựa chọn nội dung

chơi sẽ kích thích hứng thú, sự tự tin của trẻ vào quyết định của mình. Đáp ứng
nhu cầu hứng thú của trẻ sẽ tạo điều kiện cho trẻ tự lập hơn trong q trình hoạt
động.
8.7. Biện pháp 7: Ln ủng hộ những sáng kiến của trẻ
Vui chơi là sự phản ánh cuộc sống xung quanh. Trong quá trình chơi, mỗi trẻ
đều có những dự định khác nhau, và tự đưa ra những sáng kiến mới trong trò chơi.
Nếu sáng kiến của trẻ được sự đồng tình ủng hộ sẽ tạo niềm vui, sự tin tưởng vào
khả năng của mình và như vậy kích thích tính tự lập, sáng tạo của trẻ trong quá
trình chơi.
Ở trẻ mẫu giáo lớn, vốn kinh nghiệm sống đã phong phú, kĩ năng chơi thành
thạo hơn, việc mơ phỏng cuộc sống của người lớn vào trị chơi không chỉ là sự bắt


chước đơn thuần mà trẻ có thể tự mình nảy sinh nhiều sáng kiến trong trị chơi. Vì
vậy, trong q trình tổ chức trị chơi đóng vai có chủ đề cho trẻ, giáo viên cần có kĩ
năng quan sát, phát hiện những sáng kiến của trẻ, đồng tình ủng hộ những sáng
kiến đó.
Ủng hộ của giáo viên khơng chỉ là những lời động viên thông thường với
những nét mặt, cử chỉ thân thiện giúp trẻ có những ý tưởng sáng kiến đó mà giáo
viên cần phải cung cấp đồ dùng, đồ chơi cho trẻ khi cần thiết.
Ví dụ: Trong trị chơi “bác sĩ”, trẻ không chỉ dùng que để làm bơm kim tiêm
mà trẻ còn sáng tạo dùng bút để làm bơm kim tiêm,…
Những sáng kiến của trẻ có thế xuất hiện ở bất cứ thời điểm nào trong quá
trình trẻ chơi vì vậy giáo viên cần phải có kĩ năng quan sát, phát hiện những sáng
kiến chơi của trẻ, phải làm cho trẻ tin và ngày càng có nhu cầu tự lập sáng tạo
trong trò chơi.
8.8. Biện pháp 8: Luân chuyển vai chơi để tạo điều kiện cho trẻ được rèn
luyện tính tự lập
Ln chuyển vai chơi, nhóm chơi thường xun trong trị chơi đóng vai có
chủ đề nhằm tạo điều kiện để trẻ được rèn luyện những kĩ năng tự lập. Từ đó hình

thành cho trẻ tính tự lập trong cuộc sống thực.
Trị chơi đóng vai có chủ đề là một trị chơi mang tính độc lập, tính tự
nguyện cao của trẻ. Trong khi tham gia trò chơi, trẻ được tự lựa chọn vai chơi, chủ
đề chơi, phương tiện chơi,… tuỳ thuộc vào hứng thú và khả năng của mình. Tuy
nhiên, nếu giáo viên khơng có sự điều khiển phù hợp quá trình chơi của trẻ sẽ rất
dễ xuất hiện tình trạng trẻ chỉ chơi một vai chơi làm hạn chế khả năng nhận thức
của trẻ, ảnh hưởng tới hứng thú của trẻ với trị chơi. Vì vậy, việc luân chuyển vai
chơi không chỉ làm thay đổi cả nội dung chơi, nhiệm vụ chơi.
Việc luân chuyển vai chơi cho trẻ thường xuyên sẽ đáp ứng được nhu cầu
nhận thức ngày càng rộng, ngày càng cao của trẻ trong q trình tham gia trị chơi
đóng vai có chủ đề. Ngoài ra, việc luân chuyển vai chơi một cách hợp lí sẽ tạo
hứng thú cho trẻ trong q trình chơi, giúp trẻ chơi tích cực hơn, tạo điều kiện
thuận lợi để nâng cao hiệu quả giáo dục tính tự lập cho trẻ thơng qua trị chơi đóng
vai có chủ đề.
Việc luân chuyển vai chơi để tạo điều kiện cho trẻ được rèn luyện tính tự lập
nhiều hơn được tiến hành như sau:
- Giáo viên quan sát quá trình chơi của trẻ ở các buổi chơi trước để có được
những đánh giá cụ thể về sự hứng thú, khả năng thể hiện vai chơi, nhóm chơi cho
trẻ ở các buổi chơi sau.
- Ở giai đoạn đầu của mỗi của mỗi chủ đề chơi, khi chủ đề chơi và nội dung
giáo dục tính tự lập được lồng ghép trong trị chơi cịn quá mới mẻ với trẻ, giáo
viên có thể lựa chọn những trẻ có năng lực, nhanh nhẹn, hoạt bát để đóng các vai
chính, làm thủ lĩnh của nhóm chơi. Khi trẻ đã thành thạo, giáo viên cần khuyến


khích những trẻ đóng vai chính ln chuyển vai chơi khác để có cơ hội được tiếp
thu và mở rộng những kiến thức và mở rộng những kiến thức và kĩ năng mới về
tính tự lập. Đồng thời, động viên những trẻ nhút nhát đóng vai chính để trẻ có thể
hiện nhiều hơn những hiểu biết, kĩ năng của mình thông qua vai chơi mới.
- Việc luân chuyển vai chơi cho trẻ được tiến hành trước mỗi buổi chơi, giáo

viên trao đổi, trò chuyện với trẻ để trẻ nhận vai một cách thích thú, tự nguyện.
Tránh ép buộc trẻ thay đổi vai chơi.
- Để tạo hứng thú cho trẻ đến với vai chơi và nhóm chơi mới, giáo viên có
thể nói cho trẻ thấy được sự thú vị mà vị trí mới, nhiệm vụ chơi mới, đồ chơi mới
mang lại. Giáo viên có thể sử dụng những tình huống nhằm thu hút trẻ tới vai chơi
mới một cách tự nhiên. Giáo viên sử dụng những lời động viên, khen ngợi trẻ làm
động lực để trẻ tự nguyện nhận vai chơi mới.
- Giáo viên giải thích để trẻ hiểu được sự thú vị khi tham gia đóng nhiều vai
chơi khác nhau và chơi ở nhiều nhóm chơi khác nhau. Khen ngợi, động viên kịp
thời những trẻ đã sẵn sàng nhường vai chơi cho bạn và những trẻ nhút nhát mạnh
dạn đóng vai chính của trị chơi.
- Trong q trình chơi, đối với những trẻ vừa mới đảm nhận vai chơi mới,
giáo viên có thể đưa ra những lời gợi ý, hướng dẫn kịp thời khi trẻ gặp khó khăn để
trẻ có thể hồn thành tốt vai chơi của mình.
Để thực hiện có hiệu quả biện pháp này, cần đảm bảo 1 số điều kiện như
sau:
- Giáo viên phải theo dõi thường xuyên quá trình chơi của trẻ ở các buổi
chơi để nắm được các vai chơi mà trẻ đã đóng, hứng thú, nhu cầu và khả năng thể
hiện vai chơi của trẻ để trẻ có sự luân chuyển hợp lý, kịp thời.
- Giáo viên phải thực sự khéo léo và linh hoạt trong quá trình luân chuyển
vai chơi cho trẻ.
- Đảm bảo được quyền tự do bình đẳng của mọi trẻ trong q trình tham gia
trị chơi.
- Trẻ phải nắm được 1 số kĩ năng chơi, những hiểu biết và kĩ năng nhất định
về tính tự lập để có thể tham gia vào các trò chơi.
8.9. Biện pháp 9: Kiểm tra, đánh giá quá trình chơi và kết quả chơi của
trẻ
Đánh giá có một ý nghĩa vơ cùng quan trọng trong giáo dục tính tự lập cho
trẻ thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề. Việc đánh giá khơng chỉ giúp giáo
viên có cơ sở thực tế để điều chỉnh các thao tác kĩ năng và thái độ của trẻ đối với

tính tự lập mà cịn giúp trẻ bước đầu biết tự đánh giá bản thân mình và các bạn.
Qua đó trẻ biết tự giác hơn, cố gắng hơn để hồn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Dựa trên kết quả thực hiện nhiệm vụ giáo dục tính tự lập cho trẻ trong
quá trình chơi, thái độ mà trẻ biểu hiện thông qua các vai chơi, lượng kiến thức mà
trẻ vận dụng trong quá trình chơi, giáo viên xác định những hạn chế và những sai


lệch của trẻ trong q trình chơi để có những điều chỉnh. Đồng thời trên cơ sở kết
quả đánh giá, giáo viên lập kế hoạch cho việc tổ chức các trị chơi đóng vai có chủ
đề tiếp theo để củng cố, mở rộng những kiến thức, kĩ năng, thái độ đúng đắn của
trẻ đối với tính tự lập.
Việc kiểm tra, đánh giá quá trình chơi và kết quả chơi của trẻ được tiến hành
như sau:
- Việc đánh giá phải được tiến hành thường xuyên trong mỗi buổi chơi. Kết
quả đánh giá phải dựa trên những quan sát và ghi chép của giáo viên trong mỗi q
trình tổ chức trị chơi đóng vai có chủ đề cho trẻ. Giáo viên cần thường xuyên theo
dõi, quan sát quá trình chơi của trẻ từ đó có thể đưa ra nhận xét, đánh giá cụ thể
làm căn cứ để điều chỉnh các quá trình chơi tiếp theo của trẻ nhằm nâng cao hiệu
quả giáo dục tính tự lập cho trẻ thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề.
- Đánh giá cần được đưa vào trò chơi như là một nhiệm vụ của trẻ trong quá
trình chơi. Muốn vậy giáo viên cần phải giải thích để trẻ hiểu rằng trong trị chơi
trẻ khơng những phải thực hiện tốt nhiệm vụ chơi mà còn phải biết nhận xét, đánh
giá hành động cũng như thái độ của mình, của bạn có đúng và phù hợp hay chưa
phù hợp.
- Giáo viên cần tạo cơ hội và điều kiện để trẻ được tham gia vào quá trình tự
đánh giá và đánh giá lẫn nhau trong nhóm bạn bè, giúp trẻ bước đầu biết cách tự
đánh giá bản thân, đánh giá các bạn thông qua việc nhận xét các hành động chơi,
thao tác chơi đúng hay chưa đúng, thái độ thể hiện đã phù hợp hay chưa phù hợp.
- Để giúp trẻ biết đánh giá bản thân mình, giáo viên nên sử dụng những câu
hỏi gợi ý để hướng trẻ vào việc nhận xét các hành động chơi và thái độ của mình

trong quá trình chơi như: Trong buổi chơi hơm nay các con đã chơi gì? Con đã làm
gì để thể hiện vai chơi của mình? Con thấy mình làm đã đúng chưa? Nếu được
đóng vai đó vào buổi chơi sau con sẽ làm gì để thể hiện vai chơi tốt hơn?....
- Cuối cùng giáo viên đánh giá quá trình chơi của trẻ, việc đánh giá của giáo
viên phải dựa trên những quan sát trong cả quá trình chơi của trẻ, phải dựa vào
đánh giá của trẻ và tập thể trẻ để có nhưng đánh giá khách quan, tạo ra được sự
nhất trí cao trong tập thể và kết luận đánh giá của cô. Đối với trẻ mầm non, việc
đánh giá khơng nhằm phê phán những gì trẻ làm sai mà chủ yếu hướng vào việc
động viên, khuyến khích những cố gắng của trẻ trong khi chơi, tạo cho trẻ hứng
thú chờ đợi những lần chơi tiếp theo.
Để thực hiện có hiệu quả biện pháp này, cần đảm bảo một số điều kiện như
sau:
- Giáo viên phải có kĩ năng đánh giá
- Số lượng trẻ trong lớp không q đơng để giáo viên có thể bao qt hết các
biểu hiện của trẻ về nhận thức, kĩ năng, thái độ đối với tính tự lập trong q trình
chơi.


- Giáo viên phải tạo được khơng khí thoải mái, vui vẻ khi tổ chức đánh giá,
tránh sự căng thẳng, ngun tắc và khơng khí q nghiêm túc gây ra tâm lý lo lắng,
sợ hãi của trẻ.
- Sự đánh giá phải đảm bảo công bằng, khách quan đối với trẻ.
- Việc đánh giá phải giúp tạo cho trẻ sự tự tin đối với bản thân mình.
Hình ảnh cơ cùng trẻ nhận xét góc chơi
Trên đây là 9 biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi
thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề, giúp cho q trình tổ chức trị chơi đóng vai
có chủ đề linh hoạt hơn, hấp dẫn hơn, trẻ chủ động và tích cực hơn trong q trình
chơi, do đó giúp trẻ hình thành và phát triển tính tự lập. Các biện pháp trên có mối
quan hệ mật thiết với nhau, được sử dụng một cách đồng bộ trong quá trình trị
chơi đóng vai có chủ đề. Vì vậy, để phát huy tối đa hiệu quả sử dụng các biện pháp

nhằm nâng cao hiệu quả trị chơi đóng vai có chủ đề, giáo viên phải biết sử dụng
phối hợp các biện pháp một cách linh hoạt, sáng tạo trong quá trình tổ chức trị
chơi đóng vai có chủ đề nhằm giáo dục tính tự lập cho trẻ.
9. Những thơng tin cần được bảo mật (nếu có):Khơng
10. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
Chúng tôi tiến hành thử nghiệm trên 52 trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở trường
mầm non Cao Phong. Trong đó:
Nhóm thử nghiệm gồm 26 trẻ thuộc lớp 5 tuổi A1 trường mầm non Cao
Phong
Nhóm đối chứng gồm 26 trẻ thuộc lớp 5 tuổi A2 trường mầm non Cao
Phong
* Điều kiện tiến hành thử nghiệm:
- Nhóm đối chứng và nhóm thử nghiệm có số trẻ tương đương nhau. Các trẻ
này đều có sự phát triển bình thường về thể chất và trí tuệ.
- Tất cả đều được chăm sóc – giáo dục theo chương trình đổi mới hình thức
tổ chức hoạt động giáo dục theo sự hướng dẫn, chỉ đạo của ngành học mầm non
- Giáo viên phụ trách lớp thử nghiệm và đối chứng đều có trình độ đạt chuẩn
- Điều kiện cơ sở vật chất ở nhóm đối chứng và nhóm thử nghiệm là tương
đương nhau
- Ở nhóm thử nghiệm, giáo viên tiến hành tổ chức giáo dục tính tự lập cho
trẻ thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề theo 9 biện pháp mà chúng tôi đã đề ra.
Lớp đối chứng, giáo viên tổ chức giáo dục tính tự lập cho trẻ thơng qua trị chơi
đóng vai có chủ đề theo các biện pháp thơng thường.
11. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tác giả và theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham
gia áp dụng sáng kiến lần đầu, kể cả áp dụng thử (nếu có) theo các nội dung
sau:


11.1. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng

sáng kiến theo ý kiến của tác giả
11.1.1. Kết quả đo trước thử nghiệm
Ở lần đo trước thử nghiệm chúng tôi tiến hành đo mức độ biểu hiện tính tự
lập của trẻ 5 – 6 tuổi với điều kiện cả hai lớp đều tổ chức trị chơi đóng vai có chủ
đề cho trẻ bình thường, chúng tôi quan sát và ghi chép những biểu hiện tính tự lập
của trẻ trong trị chơi đóng vai có chủ đề ở nhóm thử nghiệm và đối chứng. Kết
quả như sau:
Bảng 11.1: Mức độ biểu hiện tính tự lập của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong
trò chơi đóng vai có chủ đề trước khi tiến hành thử nghiệm
Mẫu
Số
Mức độ
lượng
Tốt
Khá
Trung
Yếu
bình
Nhóm
26
1
4
15
6
thử nghiệm
3.8%
15.4
57.7%
23,1%
%

Nhóm
26
1
5
13
7
đối chứng
3.8%
19.2
50%
27%
%
Kết quả khảo sát trước thử nghiệm thể hiện ở bảng 11.1 cho chúng ta thấy
mức độ phát triển tính tự lập của trẻ nhóm đối chứng và thử nghiệm tương đương
như nhau và nhìn chung là thấp.
11.1.2. Kết quả đo sau thử nghiệm
Sau 10 tuần thử nhiệm, ở nhóm thử nghiệm chúng tơi tiến hành tổ chức áp
dụng 9 biện pháp phát huy tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong trị chơi
đóng vai có chủ đề. Cịn ở nhóm đối chứng, giáo viên hướng dẫn lớp vẫn tổ chức
hoạt động vui chơi bình thường, chúng tơi quan sát, ghi chép kết quả biểu hiện tính
tự lập của trẻ trong trị chơi đóng vai có chủ đề. Kết quả thu được như sau:
Bảng 11.2: Mức độ biểu hiện tính tự lập của trẻ mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi
( Nhóm thử nghiệm và đối chứng) Trong trị chơi đóng vai có chủ đề sau khi
tiến hành thử nghiệm
Mẫu
S
Mức độ
ố lượng
Tốt
Khá

Trung
Yếu
bình
Nhó
26
7
15
4
0
m
thử
27%
57.7
15.3%
0%
nghiệm
%
Nhó
26
1
5
14
6
m
đối
3.8
19.2
53.9%
23.1
chứng

%
%
%


Kết quả bảng 11.1 cho thấy:
So với kết quả khảo sát trước khi tiến hành thử nghiệm được thể hiện ở bảng
11.1 thì mức độ biểu hiện tính tự lập của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong trò chơi
đóng vai có chủ đề của cả hai nhóm thử nghiệm và đối chứng đều được nâng cao.
Sự phát triển này hoàn toàn phù hợp với quy luật phát triển tự nhiên của trẻ, đồng
thời cũng thể hiện hiệu quả giáo dục tồn diện của chương trình chăm sóc và giáo
dục trẻ mầm non hiện hành. Nhưng đáng chú ý là sau 10 tuần áp dụng chương
trình thử nghiệm thì mức độ phát triển tính tự lập của trẻ ở 2 nhóm có sự chênh
lệch rõ rệt.
Như vậy các biện pháp phát huy tính tự lập qua sự tác động của giáo viên có
ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển tính tự lập của trẻ trong trị chơi đóng vai có
chủ đề.
Quan sát hoạt động của trẻ trong trị chơi đóng vai có chủ đề, chúng tơi thấy
biểu hiện tính tự lập của trẻ ở nhóm thử nghiệm có tiến bộ hơn hẳn ở nhóm đối
chứng, điều đó biểu hiện cụ thể như sau:
- Trẻ thích thú chơi, tự lựa chọn chủ đề chơi, vai chơi, tự động lựa chọn đồ
chơi, nội dung chơi, lựa chọn bạn cùng chơi,…
Chủ đề và nội dung chơi luôn thay đổi. Trẻ tự tin nói lên suy nghĩ của mình.
Tự lựa chọn trị chơi, vai chơi. Ví dụ trong trị chơi “bác sĩ” các cháu không những
lựa chọn đồ dùng, đồ chơi phù hợp với vai chơi của mình mà các cháu cịn biết lấy
que làm bơm kim tiêm.
Khi được hỏi tại sao cháu thích chơi trị chơi đóng vai có chủ đề cháu Thanh
Tâm trả lời rất tự tin: “ Cháu muốn sau này trở thành cơ giáo”
Trong q trình chơi trẻ tự bàn bạc, phân công công việc cho từng thành
viên trong nhóm chơi

Ví dụ: Trong nhóm chơi “Gia đình” Cháu Hân nhanh nhảu nhận vai mẹ, “
Bạn Hà My sẽ là con vì tơi thấy hơm nay bạn có chiếc váy màu hồng rất dễ
thương”. Trẻ tự do bàn bạc, trao đổi thoả thuận, tạo một khơng khí rất tự nhiên.
Trẻ ln tự mình chủ động tìm kiếm đồ dùng, đồ chơi thay thế hồn thành
nhiệm vụ chơi mà khơng nhờ vả cô giáo. Cháu An về nhà xin mẹ ít vải vụn để làm
áo, váy và khăn mặt cho búp bê. Cháu Lê tìm những chiếc bút bi hết mực, vỏ hộp
bánh làm đồ chơi bán hàng. Trẻ tự mình sưu tầm những ngun vật liệu có sẵn để
làm đồ dùng phục vụ cho trị chơi của mình. Sau khi kết thúc buổi chơi trẻ tự nhắc
nhau thu dọn đồ dùng đồ chơi ngăn nắp.
- Trẻ tích cực thực hiện dự định chơi kiên trì làm đi làm lại sản phẩm của trị
chơi nếu chưa hồn thành. Khơng những thế trẻ cịn tự đánh giá vai chơi của mình
và của bạn cũng như những sản phẩm mà chúng làm ra.
Sự đánh giá, nhận xét của trẻ tỏ ra mạnh dạn, rất tự tin. Cháu Tuấn nói: “ bạn
Hân đóng vai mẹ rất đạt, mẹ dịu dàng và rất yêu thương các con”. Hôm nay chúng


cháu sẽ nấu các món ăn để cho trẻ ở trường mầm non Cao Phong ăn, chúng cháu sẽ
đóng vai bác cấp dưỡng.
Trong quá trình hoạt động trẻ tỏ thái độ rất sung sướng khi làm được một
việc nào đó. Trẻ thường đánh giá mình bằng các câu nói “con giỏi hơn”, tỏ thái độ
tự tin và thích “khoe”. Ở một số trẻ yếu hơn ln có sự phấn đấu để hồn thành
nhiệm vụ trong nhóm chơi, trẻ ln kiểm tra kết quả hoạt động của nhau. Trẻ thích
thú và tự hào về sản phẩm của mình. Đặc biệt trẻ đặt ra nhiều câu hỏi với giáo viên
về những vấn đề chúng quan tâm và những việc trẻ đang làm, chúng rất phấn khởi
trước những lời động viên khen ngợi của giáo viên.
Giáo viên của nhóm thử nghiệm ln tạo ra các tình huống để phát huy khả
năng sáng tạo của trẻ. Sự đồng tình ủng hộ của giáo viên, sự động viên, khuyến
khích kịp thời ln là điều kiện để phát huy tính tự lập sáng tạo của trẻ. Thể hiện
ngay trong việc tự mình làm đồ dùng, đồ chơi vào mục đích khác nhau. Trẻ cịn tự
mình làm đồ dùng, đồ chơi để phục vụ cho trò chơi của mình.

* Nhóm đối chứng: Mức độ tự lập của trẻ có cao hơn nhưng độ chênh lệch
khơng đáng kể, số trẻ đạt ở mức độ tốt và khá còn thấp. Số trẻ đạt ở mức độ trung
bình và yếu cịn rất cao…Ở nhóm đối chứng trẻ tỏ ra thụ động, thiếu tự tin, thường
xuyên có sự gợi ý của giáo viên khi lựa chọn chủ đề chơi, vai chơi. Nội dung chơi
của trẻ còn nghèo nàn, lặp đi lặp lại trong các buổi chơi. Trong q trình chơi, trẻ
khơng tự giao tiếp giữa các nhóm chơi và ít có những sáng kiến trong quá trình
chơi. Trẻ tỏ ra thiếu tính tự lập ln thụ động chờ vào sự giúp đỡ của giáo viên
11.1.3. Mức độ biểu hiện tính tự lập của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong trị
chơi đóng vai có chủ đề ở nhóm thử nghiệm trước và sau thử nghiệm
Mức độ biểu hiện tính tự lập của trẻ trong tróm thử nghiệm sau thử nghiệm
phát triển cao hơn so với trước thử nghiệm. Có thể thấy rõ trong bảng sau:
11.3. Mức độ biểu hiện tính tự lập của trẻ nhóm thử nghiệm trước và sau
khi thử nghiệm
Mẫu
S
Mức độ
ố lượng
Tốt
Khá
Trung
Yếu
bình
Trước
26
1
4
15
6
thử nghiệm
3.8

15.4
57.7%
23,1
%
%
%
Sau
26
7
15
4
0
thử nghiệm
27%
57.7
15.3%
0%
%
Kết quả bảng 11.3 cho thấy:
Sau khi tiến hành thử nghiệm, mức độ biểu hiện tính tự lập của trẻ ở nhóm
thử nghiệm cao hơn hẳn so với trước thử nghiệm. Số trẻ ở mức độ tốt và khá tăng
lên, số trẻ ở mức độ trung bình giảm xuống, đặc biệt khơng có trẻ ở mức độ yếu,


kết quả này một lần nữa khẳng định những tác động có hiệu quả của các biện pháp
phát huy tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong trị chơi đóng vai có chủ đề
và ở mức độ nhất định đã giúp trẻ có điều kiện phát triển theo nhịp điệu riêng của
chúng.
Qua việc áp dụng một số biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 –
6 tuổi thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề ở lớp 5 tuổi A1 và 5 tuổi A2, chúng

tơi có một số kết luận sau:
- Trước khi áp dụng các biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 –
6 tuổi thông qua trị chơi đóng vai có chủ đề, hiệu quả giáo dục tính tự lập thơng
qua trị chơi đóng vai có chủ đề là rất thấp, số trẻ ở mức độ tốt và khá rất ít, chủ
yếu tập trung ở mức độ trung bình và yếu.
- Sau khi áp dụng các biện pháp giáo dục tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5 – 6
tuổi thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề, hiệu quả giáo dục tính tự lập cho trẻ
thơng qua trị chơi đóng vai có chủ đề đã được nâng cao. Số trẻ ở mức độ tốt và
khá tăng lên nhiều, số trẻ ở mức độ yếu khơng cịn.
Như vậy, kết quả thử nghiệm đã chứng tỏ các biện pháp có hiệu quả và mang
tính khả thi, giả thuyết khoa học là đúng đắn.
11.2. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân:
Sáng kiến có tính đổi mới, sáng tạo phù hợp với nhận thức của trẻ trong
trường mầm non, có thể áp dụng rộng rãi đối với trẻ 5 – 6 tuổi tại các trường mầm
non trong và ngoài huyện.
11. Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp
dụng sáng kiến lần đầu
Số
Tên
tổ
Địa chỉ
Phạm
TT
chức/cá nhân
vi/Lĩnh vực
áp dụng sáng
kiến
1

Lớp 5 tuổi

Trường Mầm Non Cao
Phong

Lớp 5 tuổi A1

Lớp 5 tuổi

Trường Mầm Non Cao
Phong

Lớp 5 tuổi A2

A1
2
A2

Cao Phong, ngày
năm 2022
Thủ trưởng đơn vị

tháng

Cao Phong, ngày
năm 2022
Tác giả sáng kiến

tháng

Nguyễn Thanh Bình
Đỗ Thị Lan