(SKKN 2022) một số giải pháp trong quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở thị trấn quan hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HĨA

PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUAN HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP
TRONG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG
NGHIỆP CHO HỌC SINH THƠNG QUA HOẠT ĐỘNG GIÁO
DỤC NGỒI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN
QUAN HOÁ, HUYỆN QUAN HOÁ

Người thực hiện: Trịnh Văn Tiến
Chức vụ: Hiệu trưởng
Đơn vị công tác: Trường THCS Thị trấn Quan Hoá
SKKN thuộc lĩnh vực: Quản lý

THANH HOÁ, NĂM 2022


2
MỤC LỤC
Mục

Nội dung

Trang

I

MỞ ĐẦU

1

1

Lí do chọn đề tài

1

2

Mục đích nghiên cứu

1

3

Khách thể và đối tượng nghiên cứu

1

4

Phương pháp nghiên cứu

1

II

NỘI DUNG

2

1

Cơ sở lí luận về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
trường THCS Thị trấn Quan Hóa

2

2

Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học
sinh thơng qua hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp ở trường
THCS Thị trấn Quan Hóa

6

3

Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh thơng qua hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp ở
trường THCS Thị trấn Quan Hóa

10

4

Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp

18

III

KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ

20

1

Kết luận

20

2

Kiến nghị

20

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT


3
Từ viết tắt
CBQL
CBQLGD
CSVC
CSSX

GDHN
GDPT
GD&ĐT
GV
GVBM
GVCN
HĐ
HĐGD
HĐGDHN
HĐNG
HN
HS
KT
KT-XH
NL
NNL
NT
PHHS
QL
SX
TCCN
THCS
THPT
XH

Viết đầy đủ
Cán bộ quản lý
Cán bộ quản lý giáo dục
Cơ sở vật chất
Cơ sở sản xuất

Giáo dục hướng nghiệp
Giáo dục phổ thông
Giáo dục và Đào tạo
Giáo viên
Giáo viên bộ môn
Giáo viên chủ nhiệm
Hoạt động
Hoạt động giáo dục
Hoạt động giáo dục hướng nghiệp
Hoạt động ngoài giờ
Hướng nghiệp
Học sinh
Kinh tế
Kinh tế - Xã hội
Nhân lực
Nguồn nhân lực
Nhà trường
Phụ huynh học sinh
Quản lý
Sản xuất
Trung cấp chuyên nghiệp
Trung học Cơ sở
Trung học phổ thông
Xã hội

I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục và Đào tạo là một trong những nền tảng quan trọng thúc đẩy

4
sự nghiệp cơng nghiệp hố - hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực
con người. Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh
trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 - 2025”, được Chính phủ phê duyệt
ngày 14 tháng 5 năm 2018. Mục tiêu chung của đề án là : “Tạo bước đột phá về
chất lượng giáo dục hướng nghiệp trong giáo dục phổ thơng, góp Phần chuyển
biến mạnh mẽ cơng tác phân luồng học sinh sau Trung học Cơ sở và trung học
phổ thơng vào học các trình độ giáo dục nghề nghiệp phù hợp với yêu cầu phát
triển kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương, đáp ứng nhu cầu nâng cao
chất lượng đào tạo nguồn nhân lực quốc gia, hội nhập khu vực và quốc tế” [2].
Trong những năm qua, công tác hướng nghiệp đã được quan tâm và đã đạt
được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, việc giúp học sinh phát triển năng lực
hướng nghiệp để định hướng, lựa chọn ngành nghề phù hợp sở thích cá nhân
cũng như năng lực bản thân và nhu cầu xã hội còn nhiều hạn chế. Qua thực tế
cho thấy, đại đa số học sinh tốt nghiệp xong trung học cơ sở (THCS) đều thi tiếp
lên trung học phổ thông (THPT) không đỗ mới chuyển sang học nghề. Số cịn
lại có thể ở nhà ơn tập và chờ năm sau thi tiếp THPT hoặc tìm kiếm việc làm
khác.
Như vậy, giáo dục hướng nghiệp cho học sinh THCS là một việc hết sức
cần thiết, đúng với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm nâng
cao hiệu quả giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, cơ cấu nhân lực
được cải thiện, tránh được lãng phí cho xã hội trong giáo dục. Hiện nay hoạt
động hướng nghiệp chủ yếu hướng đến đối tượng là học sinh THPT, trong khi
đó lứa tuổi học sinh THCS cũng là đối tượng rất cần được hướng nghiệp để các
em có thể nhận biết được bản thân, biết được thế giới nghề nghiệp và từ đó xây
dựng được kế hoạch nghề nghiệp cho bản thân mình. Trong trường THCS, giáo
dục hướng nghiệp được thực hiện qua nhiều con đường khác nhau, trong đó phải
kể đến hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp. Từ thực tiễn giáo dục hiện nay
cũng như thực tế hoạt động hướng nghiệp tại trường THCS Thị trấn Quan Hố

trong những năm qua nói chung cịn nhiều bất cập cả về nội dung và hình thức
giáo dục. Một trong những nguyên nhân cơ bản là do công tác quản lí hoạt động
hướng nghiệp cho học sinh THCS cịn hạn chế. Vì vậy, nghiên cứu và khảo sát
thực trạng hoạt động hướng nghiệp và quản lí hoạt động hướng nghiệp tại
trường THCS Thị trấn Quan Hoá, huyện Quan Hố, từ đó đề xuất một số biện
pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng hoạt động hướng nghiệp cho học sinh
THCS là rất cần thiết.
Xuất phát từ tình hình thực tế và yêu cầu của công tác quản lý, tác giả lựa
chọn đề tài: “Một số giải pháp trong quản lý hoạt động giáo dục hướng
nghiệp cho học sinh thơng qua hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp ở trường
trung học cơ sở Thị trấn Quan Hóa, huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa” làm
sáng kiến kinh nghiệm.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho


5
học sinh ở trường THCS Thị trấn Quan Hố thơng qua hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp.
3. Khách thể và đối tượng nghiêncứu
3.1. Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở trường THCS
Thị trấn Quan Hố thơng qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
3.2. Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở
trường THCS Thị trấn Quan Hố thơng qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp.
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp nghiên cứu luận
Thu thập, phân tích, tổng hợp và khái quát hóa các tài liệu, văn bản, các

cơng trình nghiên cứu về hướng nghiệp, năng lực hướng nghiệp, quản lý giáo
dục hướng nghiệp cho học sinh THCS.
4.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra khảo sát: Xây dựng bộ phiếu thăm dò ý kiến với
các nội dung về thực trạng hoạt động dạy học, thực trạng công tác quản lý hoạt
động dạy học và tính khả thi, tính cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt động
dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THCS Thị trấn
Quan Hóa, huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
Đối tượng khảo sát: Cán bộ quản lý; giáo viên trường THCS Thị trấn Quan
Hóa, huyện Quan Hóa.
+ Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động giáo dục liên quan đến
giáo dục hướng nghiệp và quản lý các hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học
sinh thơng qua hoạt động ngồi giờ lên lớp tại trường THCS Thị trấn Quan Hoá.
+ Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn CBQL, GV và học sinh về các vấn
đề liên quan đến hướng nghiệp, giáo dục hướng nghiệp, công tác quản lý hoạt
động giáo dục hướng nghiệp…
1.

II. NỘI DUNG
Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học
sinh Trung học cơ sở thơng qua hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp

1.1. Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp
Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp là một bộ phận của QLGD, là
hệ thống những tác động có định hướng, có chủ đích, có kế hoạch và hợp quy
luật của chủ thể quản lí đến đối tượng quản lí, của chủ thể hướng nghiệp đến đối
tượng hướng nghiệp nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu hướng
nghiệp cho HS.

6
Quản lí hoạt động giáo dục hướng nghiệp bao gồm những yếu tố cơ bản
sau:

Đối tượng quản lý là tất cả những người thực hiện và nhận nhiệm vụ HN,
bao gồm các GV và CB phụ trách HN, tập thể HS ở các trường THCS, cán bộ
(CB), GV và HS các trung tâm Giáo dục thường xuyên - Hướng nghiệp (GDTX
- HN); các tổ chức, đoàn thể xã hội như Hội cha mẹ HS, hội liên hiệp phụ nữ,
các doanh nghiệp… Đối tượng quản lí cịn bao gồm các hình thức HN, ngân
sách, cơ sở vật chất và thiết bị GD cho HN và hệ thống thông tin cho công tác
HN.
Vậy, quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp: là một hệ thống bao gồm
các tác động từ phía chủ thể quản lý đến khách thể một cách có định hướng, có
chủ đích rõ ràng thơng qua cơng cụ quản lý (các chủ trương, chính sách, cơ
chế...), phương tiện quản lý (CSVC, trang thiết bị...) nhằm đạt tới mục tiêu giáo
dục hướng nghiệp cho học sinh.
1.2. Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học
cơ sở thơng qua hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp
Nội dung quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học
cơ sở thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
1.2.1. Quản lý mục tiêu giáo dục hướng nghiệp
Quản lý mục tiêu giáo dục hướng nghiệp THCS được thể hiện qua các nội
dung sau:
- Làm tốt công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 9, giúp học sinh
lựa chọn học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động phù hợp với điều kiện của bản
thân và yêu cầu đào tạo nhân lực của địa phương và cả nước.
- Giáo dục thái độ lao động và ý thức đúng đắn với nghề nghiệp.
- Giúp học sinh có hiểu biết khái qt về sự phân cơng lao động xã hội,
cơ cấu nền kinh tế quốc dân, sự phát triển kinh tế của đất nước, địa phương,
làm quen với những ngành nghề chủ yếu, nghề cơ bản đặc biệt là nghề truyền

thống của địa phương.
- Tìm hiểu năng khiếu, khuynh hướng nghề nghiệp của từng học sinh để
khuyến khích, hướng dẫn và bồi dưỡng khả năng nghề nghiệp thích hợp nhất.


7
- Giáo dục, động viên, hướng dẫn học sinh đi vào những ngành nghề mà
nhà nước, địa phương đang cần phát triển.
1.2.2. Quản lý nội dung chương trình giáo dục hướng nghiệp
Tổ chức lồng ghép nội dung GDHN vào chương trình HĐGD ngồi giờ
lên lớp, HĐ Đồn - Đội nhằm thu hút HS hiệu quả hơn đến với GDHN cũng như
tăng tính tích cực chủ động và sáng tạo của các em. Các hoạt động phong trào
này cần giúp HS có điều kiện tìm hiểu bản thân, tìm hiểu thế giới nghề nghiệp
và xây dựng được một định hướng nghề nghiệp cho bản thân (VD: hội thi làm
báo tường giới thiệu các nghề truyền thống, hội thi viết bài về nghề yêu thích,
hội thi thiết kế blog sưu tầm các nghề, hội thi thiết kế file powerpoint giới thiệu
các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp trong địa bàn thành phố,
hội diễn tiểu phẩm ước mơ nghề nghiệp...).
Việc QL chương trình GDHN cần tạo được sự hài hịa, phân bổ đều khắp
nội dung của chương trình GDHN ở cấp THCS, cần tính tốn đến sự phù hợp
của các nội dung GDHN đối với HS từng cấp học sao cho HS ln tiếp nhận
được những thơng tin mới, có ích và phù hợp với mong đợi của bản thân, tránh
làm hình thức hoặc nội dung lặp lại ở các năm học.
1.2.3. Quản lý hình thức, phương pháp hướng nghiệp thơng qua hoạt động
giáo dục ngồi giờ lên lớp
CBQLGD cần QL việc đổi mới phương pháp GDHN theo hướng tăng tính
chủ động, sáng tạo cho HS, người thầy vẫn đóng vai trò chủ đạo trong việc gợi
mở, giúp HS tự khám phá thế giới nghề nghiệp, tự khám phá bản thân để từ đó
có đầy đủ thơng tin cần thiết tự HN cho mình. Đổi mới phương pháp GDHN
theo hướng đặt HS vào một tình huống có vấn đề trong cuộc sống, hướng dẫn

HS giải quyết tình huống bằng những kiến thức có được qua q trình học tập,
từ đó, góp phần tạo hứng thú cho HS khi tham gia vào các GDHN do NT tổ
chức, việc này đòi hỏi phải đổi mới cả trong nhận thức và hành động của lực
lượng tham gia làm GDHN.
Ngoài phương pháp truyền thống truyền đạt kiến thức 1 chiều từ thầy đến
trị, có thể kể ra nhiều phương pháp GDHN khác ở trường THCS cần được QL,
chỉ đạo tổ chức thực hiện hiệu quả, bao gồm:
- Phương pháp học tập theo dự án: đây là phương pháp tạo điều kiện cho
HS rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, tìm hiểu, nghiên cứu và vận dụng những
kiến thức học được trong việc giải quyết một vấn đề cụ thể trong cuộc sống, ví
dụ như tìm hiểu về xu hướng nghề nghiệp của HS trong một lớp học hoặc tìm
hiểu về các nhu cầu nhân lực của cơ quan cha mẹ HS đang làm việc, tìm hiểu về
các nghề truyền thống của địa phương…
- Phương pháp trắc nghiệm: NT cung cấp các bảng trắc nghiệm giúp HS
tự hiểu được năng lực, kỹ năng, nhu cầu, sở thích nghề nghiệp của bản thân…
Các trắc nghiệm này có thể được sử dụng 1 lần hoặc nhiều lần nhằm giúp HS
xác định chính xác hơn đặc điểm nhân cách nghề nghiệp của mình.


8
- Phương pháp sân khấu hóa: CBQLGD có thể hướng dẫn GV làm GDHN
thực hiện phương pháp này nhằm thay đổi khơng khí học tập, tăng hứng thú cho
HS khi tham gia các GDHN. Qua hình thức sân khấu hóa, HS có thể tiếp cận và
giới thiệu với bạn bè các tình huống liên quan đến việc lựa chọn nghề nghiệp có
thể gặp trong đời sống hằng ngày (VD: mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái khi
chọn nghề; giữ gìn và phát huy các nghề truyền thống; thích ứng với một số
nghề mới…). Sau khi xem tiết mục sân khấu hóa, các HS cịn lại có thể thảo
luận để làm sáng tỏ vấn đề với sự dẫn dắt của GV.
- Phương pháp giao lưu: CBQLGD cần chỉ đạo GV huy động được lực
lượng phụ huynh học sinh (PHHS) giỏi và thành đạt trong nghề vào trường giao

lưu trao đổi, hướng dẫn HS đến với thế giới nghề nghiệp, kể cho HS nghe những
khó khăn trong nghề và cách vượt qua khó khăn. Điều quan trọng là “truyền
lửa” cho HS, giúp các em thêm tin yêu vào lao động chân chính, tin vào sự
thành đạt và sự cống hiến cho XH. Bên cạnh PHHS, NT có thể mời thêm cựu
HS hiện đang thành đạt trong nghề, đặc biệt là những người thành công mà chưa
qua ngưỡng cửa đại học, cần tuyên truyền rộng rãi hơn nữa “Đại học không phải
là con đường duy nhất đi đến thành công”. Điều cốt lõi của phương pháp này là
phải có sự lựa chọn khi mời diễn giả giao lưu sao cho nghề nghiệp của họ phù
hợp với các ngành nghề mà địa phương đang có nhu cầu về NL.
- Phương pháp tổ chức tham quan học tập: CBQLGD chỉ đạo Ban GDHN
phối hợp cùng các tổ bộ mơn và phịng, ban trong NT tổ chức cho HS tham quan
các nhà máy, xí nghiệp, cơ sở sản xuất, các làng nghề, trường nghề, các trường
Đại học, Cao Đẳng, trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) nhằm tạo điều kiện cho
HS tiếp cận với thế giới nghề nghiệp. Bên cạnh tham quan GDHN, các tổ bộ
môn cũng tổ chức hoạt động ngoại khóa, đưa HS đến những địa điểm có liên
quan đến bài học của bộ mơn. Trong trường hợp này, cần quán triệt với tổ bộ
môn về “bầu khơng khí HN” trong NT để giáo viên bộ mơn (GVBM) có thể tích
hợp cả nội dung GDHN vào quá trình hướng dẫn HS tham quan, học tập bơ mơn
của mình. Như đã nêu ở trên, những địa điểm HS tham quan học tập phải là
những nơi đang thực hiện theo cơ cấu nghề nghiệp mà địa phương đang cần.
Cần lưu ý cả GV và HS khi tham gia GDHN phải nghiêm túc, cuối buổi tham
quan, có thể cho HS viết bài cảm nghĩ về chuyến tham quan…
1.2.4. Quản lý thông tin giáo dục hướng nghiệp
Để QL thông tin đầu ra của GDHN trong trường THCS, CBQLGD cần
đảm bảo đạt được các mục tiêu của QL GDHN cũng như mục tiêu của GDHN
trong cấp THCS. Muốn vậy, CBQLGD cần xây dựng kế hoạch kiểm tra đánh giá
chất lượng của GDHN, thu thập thông tin phản hồi từ CBQLGD, GV, HS,
PHHS, doanh nghiệp về hiệu quả của GDHN. Đặc biệt, GDHN phải giúp phân
luồng, định hướng được đa số HS theo học hoặc tham gia làm các ngành nghề
theo đúng cơ cấu nghề nghiệp của địa phương và đáp ứng được nhu cầu, sở

thích, năng lực, kỹ năng nghề nghiệp và động cơ nghề nghiệp của từng HS. Các
số liệu có được cần được lưu thành từng năm học để có sự so sánh về hiệu quả


9
QL GDHN theo từng thời điểm nhất định, từ đó rút được những bài học kinh
nghiệm cho những năm học sau.
1.2.5. Quản lý lực lượng tham gia giáo dục hướng nghiệp
Xây dựng cơ cấu tổ chức hợp lý và bồi dưỡng, phát triển đội ngũ CB và
GV có đủ trình độ, năng lực và phẩm chất để hoàn thành tốt nhiệm vụ GDHN
là một trong những nội dung quan trọng của QL GDHN. Tuy nhiên, cần nhấn
mạnh việc phát triển năng lực tự chủ chuyên môn trong công tác QL đội ngũ
GDHN ở trường THCS.
1.2.6. Quản lý tài chính, cơ sở vật chất giáo dục hướng nghiệp
Quản lý tài chính, cơ sở vật chất giáo dục hướng nghiệp gồm:
+ QL việc xem xét, dự báo, phân tích tài chính, lập dự toán, giám sát việc
xây dựng và thực hiện KH chi tiêu của nhà trường dành cho GDHN cũng như
đánh giá hiệu quả của nó.
+ QL tính hiệu quả, tính cập nhật của hệ thống trang thiết bị, tài liệu, sách
báo, các trắc nghiệm hướng nghiệp phục vụ GDHN.
+ QL việc rà soát, nâng cấp, bổ sung trang thiết bị, tài liệu phục vụ
GDHN.
1.2.7. Quản lý công tác xã hội hóa, thực hiện giáo dục hướng nghiệp
Việc huy động, phối hợp, sử dụng và khai thác tối đa các nguồn lực trong
và ngoài trường phục vụ cho GDHN, tạo nên sức mạnh tổng hợp để đạt được
mục tiêu GDHN có vai trò rất quan trọng trong QL GDHN ở trường THCS. Do
đó, để đẩy mạnh cơng tác XH hóa GDHN, các trường cần sáng tạo và chủ động
trong việc huy động mọi nguồn lực trong và ngoài nhà trường phục vụ cơng tác
này (trí lực, NL, vật lực, tài lực), đặc biệt là các doanh nghiệp, các tổ chức, cá
nhân có năng lực hỗ trợ nhà trường định hướng nghề nghiệp cho HS. Tuy nhiên,

cần có chọn lọc, khơng làm tràn lan, khơng làm bề nổi. Bên cạnh đó, khi tổ chức
các GDHN, tư vấn HN tại trường thì nên mời cả phụ huynh học sinh (PHHS)
cùng tham gia, vì thực tế, việc chọn nghề của HS phụ thuộc khá nhiều vào ý
kiến và mong muốn của PHHS.
1.2.8. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá
Xu hướng chung của dạy học trên thế giới hiện nay là chuyển từ mục
tiêu cung cấp tri thức sang hình thành các năng lực ở người học, do đó, hoạt
động dạy học định hướng vào việc tích cực hóa người học. Vì vậy, cần đổi mới
công tác kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình GDHN, giúp HS xác định được
nhu cầu, nâng cao khả năng học tập, từ đó phát triển các năng lực cần có nhằm
đáp ứng được yêu cầu của XH.
2. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh
ở Trung học cơ sở Thị trấn Quan Hố thơng qua hoạt động giáo dục ngồi
giờ lên lớp


10
2.1. Đặc điểm tình hình địa phương, nhà trường năm học 2021-2022
2.1.1. Đặc điểm tình hình địa phương
Thị Trấn Hồi Xuân được thành lập tháng 12/2019 trên cơ sở sáp nhập Thị
trấn Quan Hoá và xã Hồi Xuân theo Nghị quyết số 786/NQ-UBTVQH14 về việc
sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Thanh Hố. Diện tích tự nhiên
của Thị trấn Hồi Xuân hiện nay là 72,81 km2, với dân số là 7 214 người gồm có
5 dân tộc anh em cùng chung sống. Đời sống kinh tế của nhân dân tương đối ổn
định, tỉ lệ hộ khá gần 55%, hộ trung bình 35%, hộ nghèo,cận nghèo 10%. Thị
trấn Hồi Xuân là trung tâm kinh tế, chính trị của huyện Quan Hố. Tình hình trật
tự và an tồn xã hội được gìữ vững. Dân sinh sống chủ yếu bằng buôn bán các
mặt hàng phong phú đa dạng như đặc sản: kẹo nhãn, bị khơ, khâu nhục, đũa
tre…và du lịch cộng đồng.
Trong công cuộc phát triển kinh tế hiện nay, Thị trấn Hồi Xuân là địa

phương luôn đạt nhiều thành tích trong việc ổn định dân sinh và phát triển kinh
tế, là địa phương có nhiều thế mạnh và tiềm năng để phát triển du lịch, kinh tế
trồng trọt và chăn ni trong huyện. Đảng bộ, chính quyền và các tổ chức đồn
thể địa phương ln quan tâm sâu sắc đối với công tác giáo dục của các nhà
trường trên địa bàn xã nói chung, trường THCS Thị trấn Quan Hố nói riêng.
Nhận thức của các tầng lớp nhân dân đối với cơng tác giáo dục đã có nhiều
chuyển biến tích cực. Hội cha mẹ học sinh nhà trường hoạt động cực, có hiệu
quả góp phần cùng với nhà trường hồn thành nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ
chun mơn tại đơn vị.
2.1.2. Đặc điểm tình hình nhà trường
Năm học 2021 - 2022, nhà trường có 07 lớp với 203 học sinh, gồm 03 dân
tộc: Thái - Mường - Kinh. Học sinh người dân tộc Thái chiếm 48,3%, dân tộc
Mường chiếm 22,2%, dân tộc Kinh chiếm 29,5%.
Tổng số cán bộ giáo viên, nhân viên năm học 2021-2022 gồm: 16 đồng
chí. Trong đó: Ban Giám hiệu 02 đồng chí; Giáo viên 11 đồng chí; Nhân viên:
01đồng chí (kế tốn hợp đồng) và giáo viên liên trường 02 người.
Học sinh của nhà trường thuộc địa bàn Thị trấn Hồi Xuân và xã Phú
Nghiêm, kinh tế gia đình chủ yếu phụ thuộc chính là trồng luồng và làm công
nhân trong các xưởng chế biến lâm sản trên địa bàn.
2.2. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng
nghiệp cho học sinh trung học cơ sở ở trường THCS Thị trấn Quan Hố
thơng qua hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp
2.2.1. Thực trạng nhận thức về giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung
học cơ sở
Để đánh giá thực trạng nhận thức về vai trị của cơng tác giáo dục hướng


11
nghiệp thơng qua hoạt động ngồi giờ lên lớp ở trường THCS Thị trấn Quan
Hoá, tác giả tiến hành khảo sát nhận thức của CBQL, giáo viên và học sinh về

mức độ cần thiết của giáo dục hướng nghiệp thông qua hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp đối với học sinh THCS hiện nay. Kết quả thu được như sau:
đề tài đã thực hiện khảo sát với:
- 02 CBQL, bao gồm Hiệu trưởng, Hiệu phó.
- 16 giáo viên.
- 50 học sinh lớp 9.
Bảng 1. Đánh giá của CBQL, GV và HS về mức độ cần thiết của công tác
GDHN cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp
CBQL

Giáo viên

Học sinh

SL

%

SL

%

SL

%

Rất cần thiết

0

0.0%

2

12.5%

15

30.0%

Cần thiết

1

50.0%

8

50.0%

14

28.0%

Bình thường

1

50.0%

4

25.0%

15

30.0%

Khơng cần thiết

0

0.0%

2

12.5%

6

12.0%

Tổng

02

100%

16

100%

50

100%

GDHN trong trường THCS trong những năm gần đây đang được các cấp
chính quyền, nhà trường, học sinh và nhiều phụ huynh học sinh quan tâm. Công
tác hướng nghiệp trong chương trình giáo dục trung học tại Việt Nam được
thực hiện thơng qua 2 bước chính: Giáo dục hướng nghiệp - Hoạt động giáo
dục hướng nghiệp (9 tiết/năm) và một số hoạt động ngoài giờ lên lớp và một
phần qua môn Công nghệ (35 tiết/năm).
Đánh giá về mức độ cần thiết của công tác giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh THCS qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, kết quả cụ thể như sau:
Đa số bộ phận quản lý (50%) cho rằng sự cần thiết ở mức bình thường,
50% cho là cần thiết. Một số CBQL cho rằng các em học sinh THCS cịn non
trẻ, việc GDHN nên thơng qua lồng ghép vào các môn học sẽ hợp lý qua các
hoạt động ngồi giờ lên lớp. Trong khi đó 62,5% giáo viên đánh giá là cần thiết
và rất cần thiết, vì theo họ hoạt động ngồi giờ là hoạt động thường thu hút
nhiều sự chú ý của học sinh, GDHN qua hoạt động ngoài giờ cho học sinh
THCS sẽ tạo cho các em một số hiểu biết cơ bản về hoạt động HN, tạo tiền đề
cho quyết định hướng nghiệp của các em sau này. Trong khi đó, đối với các em
học sinh, 12% các em cho rằng không cần thiết phải GDHN trong giai đoạn
này, vì một bộ phận các em luôn mặc định sau khi tốt nghiệp THPT các em mới
có định hướng nghề nghiệp. Tuy nhiên, vẫn có 30% các em học sinh cho rằng
đây là hoạt động rất cần thiết, nó giúp các em có những hiểu biết cơ bản về HN,


12
để có những lựa chọn đúng đắn sau khi tốt nghiệp.

Nhìn chung, có thể thấy vẫn cịn nhiều quan điểm khác nhau về sự cần
thiết của hoạt động GDHN nói chung và GDHN qua hoạt động ngồi giờ lên
lớp nói riêng. Đây là vấn đề còn nhiều tranh cãi trong thực tế. Tuy nhiên, có thể
thấy mặc dù mới đưa vào triển khai trong chương trình THCS, nhưng hoạt động
GDHN đã phần nào giúp CBQL, GV và học sinh bước đầu có những kiến thức
cần thiết về hướng nghiệp sau THCS.
2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng
nghiệp cho học sinh ở Trường THCS Thị trấn Quan Hố thơng qua hoạt
động giáo dục ngồi giờ lên lớp
2.4.1. Ưu điểm
Nhà trường đều áp dụng nhiều hình thức GDHN qua hoạt động ngồi giờ
lên lớp. Hoạt động giáo dục HN đã thu hút sự quan của phần lớn các em học
sinh. Bên cạnh đó, các nhà trường cũng tạo nhiều điều kiện để tổ chức các hoạt
động GDHN ngoài giờ lên lớp cho các em.
Mặc dù mức độ thường xuyên của các hoạt động còn bị hạn chế, nhưng
hiệu quả GDHN đến các em học sinh là điều thấy rõ. Việc lồng ghép GDHN qua
hoạt đông NGLL giúp các em có những khái niệm, hiểu biết cơ bản về hướng
nghiệp một cách dễ tiếp cận.
Thêm vào đó có thể thấy, nhà trường đã huy động được nhiều lực lượng
tham gia GDHN cho các em học sinh ngoài giờ lên lớp. Dù hiệu quả và mức độ
tham gia cịn hạn chế, nhưng có thể thấy hoạt động GDHN đã thu hút được sự
quan tâm của nhiều lực lượng trong cũng như ngoài nhà trường.
2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân
Dù nhà trường nằm trên địa bàn Thị trấn, nhưng điều kiện cơ sở vật chất
phục vụ cho GDHN nói chung và GDHN qua hoạt động ngồi giờ nói riêng cịn
khá hạn chế. Chủ yếu học sinh tìm hiểu thơng tin qua sách vở, báo chí, mạng
chứ các nhà trường chưa có nhiều sách chuyên khảo về GDHN.
Nhà trường chưa xây dựng được phịng tư vấn HN, cơng tác hướng
nghiệp cho học sinh chủ yếu thông qua giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ mơn,
Đồn thanh niên … dưới vai trò kiêm nhiệm. Hướng nghiệp chỉ được xem là nội

dung phụ trong quá trình học tập, chưa được đầu tư đúng mức về nhân sự, nội
dung, phương pháp… Đội ngũ làm công tác hướng nghiệp chưa được đào tạo về
công tác HN, thiếu giáo viên chuyên trách làm GDHN. Nhà trường tổ chức
giảng dạy bộ môn GDHN do Bộ GD&ĐT qui định, tuy nhiên còn nhiều hạn chế
về nội dung chương trình, thơng tin cịn chưa cập nhật. Việc giáo dục cịn mang
nặng tính hình thức, đối phó do vậy các kỹ năng cần thiết cho hoạt động lao
động nghề còn rất hạn chế.
Mặt khác sự phối hợp giữa nhà trường và các tổ chức xã hội bên ngồi
cịn nhiều hạn chế, đơn độc trong công tác GDHN. Phương tiện thơng tin đại
chúng có tiếp cận đến các học sinh các trường nhưng bản chất chỉ là các hoạt
động hướng dọc, tổ chức một cách cơ động, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu thơng tin


13
nhưng chưa phải là giải pháp GDHN lâu dài.
3. Một số giải pháp tăng cường quản lý giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh ở trường THCS Thị trấn Quan Hoá thơng qua hoạt động giáo dục
ngồi giờ lên lớp
3.1. Tổ chức nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động
giáo dục hướng nghiệp cho CBQL, GV và học sinh thơng qua hoạt động
giáo dục ngồi giờ lên lớp
•

Mục đích, ý nghĩa của biện pháp
Để QL GDHN thơng qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần đẩy
mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các nhân tố có liên quan đến GDHN
bên trong như CBQLGD, GV, nhân viên, HS và PHHS cũng như trong cộng
đồng dân cư bao gồm người dân và các doanh nghiệp về tầm quan trọng của
GDHN. Khi nhận thức được nâng cao, các bên liên quan sẽ có ý thức, thái độ,
niềm tin, mục tiêu cụ thể, định hướng cho mọi hành động trong GDHN cũng

như QL GDHN, giúp mọi nhân tố có liên quan tích cực và chủ động hơn trong
GDHN.

•

Nội dung
- Nâng cao nhận thức cho CBQLGD, GV, nhân viên, HS, PHHS của nhà trường

về mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của GDHN qua hoạt động ngoài giờ lên
lớp.
- Nâng cao vai trò, trách nhiệm của cá nhân và các tập thể trong và ngoài NT đối

với việc tổ chức các GDHN cho HS.
- Xây dựng bầu khơng khí hướng nghiệp trong và ngồi NT.
- Cung cấp thơng tin về tình hình phát triển KT-XH của thành phố, phục vụ hiệu

quả GDHN.
•

Cách thức thực hiện
- Đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn cho CBQLGD các cấp về GDHN ở trường

THCS theo định hướng của Bộ GD&ĐT. Theo đó, cần làm rõ cho CBQLGD các
cấp về mối quan hệ biện chứng giữa GDHN và các mục tiêu từ đó, giúp
CBQLGD các cấp xây dựng chính sách, cơ chế hoạt động, thực hiện công tác
lãnh đạo, chỉ đạo các tổ chức trong hệ thống giáo dục tham gia GDHN theo
đúng nhiệm vụ và chức năng của mình.
- Ban giám hiệu cần thường xuyên tổ chức bồi dưỡng, nâng cao nhận thức và kỹ

năng GDHN cho GV, nhân viên trong toàn trường. Bên cạnh đó, cần tiếp tục

tuyên truyền trong HS và PHHS về tính khoa học và tính cần thiết của GDHN
đối với việc định hướng nghề nghiệp cho bản thân.
- Trong các buổi họp hội đồng sư phạm và họp PHHS, các buổi sinh hoạt

dưới
cờ, CBQLGD cần tích cực tuyên truyền GDHN là một hoạt động giáo dục nhằm


14
góp phần giáo dục tồn diện HS, là một trong những mục tiêu đổi mới căn bản
và toàn diện GD&ĐT, do đó, mọi tổ chức, cá nhân trong trường cần quan tâm
thực hiện hiệu quả công tác này như đối với những hoạt động giáo dục cịn lại
của NT.

Hình ảnh: Một buổi Họp Hội đồng sư phạm nhà trường, triển khai các
giải pháp giải pháp tăng cường quản lý giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở
trường THCS Thị trấn Quan Hố.
- Các Đồn thể trong NT như Đồn trường của HS, Chi đoàn GV cần xây dựng kế

hoạch và tổ chức các hoạt động học mà chơi, chơi mà học, các hoạt động phong
trào có lồng ghép nội dung GDHN. Ví dụ như: tổ chức hội thi sưu tầm, thiết kế
báo tường, hội thi thiết kế tập tin trình diễn, hội thi viết về nghề… nhằm tạo điều
kiện cho HS tìm hiểu và giới thiệu cho nhau về thế giới nghề nghiệp, tìm hiểu về
các cơ sở giáo dục có các ngành đào tạo theo định hướng phát triển.
- Trong các buổi họp PHHS Ban giám hiệu tư vấn trực tiếp cho PHHS về GDHN,

tầm quan trọng và ảnh hưởng của HĐGD này đến hiệu quả phân luồng học sinh
sau tốt nghiệp. Từ đó, tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa PHHS và NT trong GDHN
cho HS cũng như huy động được các vị PHHS tâm đắc và có khả năng hỗ trợ
NT.

- Trong năm học, NT có thể tổ chức cho HS tham quan các nhà máy, xí nghiệp,

trường nghề, làng nghề truyền thống… hoặc liên kết với các trường TCCN để


15
đưa HS đến tìm hiểu chương trình đào tạo, cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp,
các yêu cầu của nghề cụ thể…

Hình ảnh: Một buổi tham quan các cơ sở chế biến lâm sản trên địa bàn huyện
Quan Hố
•

Điều kiện thực hiện
- CBQLGD phải xây dựng được kế hoạch tổ chức các hoạt động tuyên truyền, bồi

dưỡng, nâng cao nhận thức của mọi thành phần có liên quan trong suốt năm học.
Kế hoạch phải khả thi, nêu rõ các nguồn lực, phân bổ thời gian hợp lý, có những
hoạt động phù hợp với từng cấp lớp.
- CBQLGD cần tập trung đầy đủ tài liệu, sách, văn bản, tài liệu điện tử, phim ảnh,

nhạc, tranh vẽ… có liên quan đến tình hình phát triển KT-XH của thành phố và
cả nước, khoa học GDHN, các bảng mơ tả nghề có liên quan đến các cơ cấu
ngành nghề đã được thành phố quy hoạch, phát triển trong thời gian tới.
- CBQLGD phải tạo điều kiện về cơ sở vật chất đảm bảo trang thiết bị phục vụ

công tác tuyên truyền nhằm đạt hiệu quả cao nhất có thể trong việc nâng cao
nhận thức của các nhân tố có liên quan đến GDHN ở trường THCS.
- CBQLGD phải thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện việc nâng cao

nhận thức đối với từng đối tượng cụ thể, đặc biệt nhất là CBQLGD, GV và HS
qua từng học kỳ, từng năm học. Chú ý sử dụng kết quả này để có kế hoạch góp
phần cải tiến QL GDHN trong thời gian tới.
3.2. Tổ chức bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, nghiệp vụ cho cán bộ phụ
trách công tác giáo dục hướng nghiệp phù hợp với thực tiễn giáo dục hướng
nghiệp hiện nay
•

Mục tiêu của biện pháp


16
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về GDHN trong thời gian tới, chúng ta
cần có một đội ngũ có phẩm chất đạo đức tốt, có trình độ chun mơn sâu, có
năng lực sư phạm về dạy nghề và hướng nghiệp, đặc biệt có tay nghề thực hành
giỏi. CSVC là phương tiện cần thiết và là nhu cầu thiết yếu cho hoạt động giáo
dục hướng nghiệp ở các trường THCS.
•

Nội dung của biện pháp
Đội ngũ giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và
được xã hội tôn vinh. Đổi mới đội ngũ cán bộ giáo viên là khâu đột phá trong
Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2020 - 2025. Bên cạnh đó, Luật giáo
dục mới năm 2019 và Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể mới ban hành
chú trọng đến giáo dục hướng nghiệp và định hướng nghề cho học sinh THCS.
Cán bộ phụ trách công tác giáo dục hướng nghiệp phải đủ các loại hình
bao gồm giáo viên dạy kỹ thuật, dạy nghề phổ thông và hướng nghiệp. Hiện nay
các trường phổ thơng khơng có giáo viên hướng nghiệp chun trách mà chỉ có
giáo viên chủ nhiệm nhưng để dạy hướng nghiệp cho học sinh cũng cần có
những giáo viên thật sự có năng lực và tâm huyết với nghề.

Các trường THCS phải có một đội ngũ CBQL, đội ngũ GV có phân cơng
cụ thể về trách nhiệm về hoạt động GDHN, đồng thời đội ngũ này phải có kinh
nghiệm chuyên mơn, có khả năng tư vấn, nhạy bén nắm bắt thông tin và nhất là
thông tin về thị trường lao động, nhu cầu nghề nghiệp trong xã hội.
Bồi dưỡng cho cán bộ phụ trách công tác giáo dục hướng nghiệp về kiến
thức hướng nghiệp như…. Kiến thức về nghiệp vụ như: Tổ chức cho học sinh
làm quen với các ngành nghề của nền kinh tế, đặc biệt với các nghề phổ biến; Tổ
chức các hoạt động giáo dục nghề cho học sinh nhằm giúp các em có ý thức
chọn nghề; Tiến hành tư vấn chọn nghề cho học sinh; Giúp học sinh tìm hiểu
nhân cách của mình để giúp các em chọn nghề phù hợp; Giáo dục học sinh có
thái độ lao động đúng với mọi ngành nghề.
•

Cách thức thực hiện biện pháp

Khảo sát, xác định nhu cầu tập huấn bồi dưỡng cho cán bộ phụ trách
hướng nghiệp về kiến thức, nghiệp vụ.
Xây dựng kế hoạch tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên, cán bộ phụ trách
hướng nghiệp…
Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên tham gia hoạt động giáo
hướng nghiệp. Phát huy tạo điều kiện cho giáo viên dạy môn Công nghệ tham
gia hoạt động GDHN cho học sinh ngay tại trường. Vận động các nghệ nhân
tham gia bồi dưỡng giáo viên và giảng dạy hướng nghiệp các ngành nghề
truyền thống của địa phương và đất nước. Cử giáo viên và cán bộ quản lý đi
tham quan, học tập ở một số trường làm tốt công tác hướng nghiệp.
Xây dựng đội ngũ cộng tác viên gồm PHHS, cựu học sinh đã ra trường và
thành đạt. Thành lập và có chế độ bồi dưỡng Tổ hướng nghiệp và những người


17

tham gia làm cơng tác giáo dục hướng nghiệp thích hợp. Đẩy mạnh kiểm tra,
đánh giá kết quả hoạt động GDHN tại nhà trường. Đánh giá giáo viên luôn phải
đảm bảo tính khách quan, chính xác, cơng bằng, kết quả đánh giá chung được
coi là tiêu chí để đánh giá thi đua của tổ nhóm chun mơn.
Lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và kiểm tra chuyên đề GDHN; Tổ tư vấn
HN phải lập được kế hoạch kiểm tra định kỳ và kiểm tra chuyên đề của GDHN,
qua mỗi lần kiểm tra đề có đánh giá và rút kinh nghiệm để xây dựng ý thức tự
kiểm tra của giáo viên và học sinh.
•

Điều kiện thực hiện biện pháp
- Tạo điều kiện về thời gian cho GV tham gia hoạt động bồi dưỡng kiến
thức GDHN.
- Tạo được nguồn kinh phí cho hoạt động phát triển, bồi dưỡng đội ngũ
GV tư vấn hướng nghiệp.
- Gắn yêu cầu bồi dưỡng với trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ của GV
trong công tác GDHN và có thể đưa vào thi đua.
- Báo cáo viên tham gia tập huấn bồi dưỡng phải thực sự là chuyên gia về
giáo dục hướng nghiệp.
3.3. Đổi mới công tác quản lý của hiệu trưởng đối với công tác giáo
dục hướng nghiệp

•

Mục tiêu
Để thực hiện tốt cơng tác quản lý các hoạt động giáo dục nói chung, hoạt
động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh nói riêng người hiệu trưởng đóng vai
trị rất quan trọng. Đổi mới cơng tác quản lý của hiệu trưởng đối với công tác
GDHN sẽ làm tăng hiệu quả quản lý hoạt động, giúp phân luồng học sinh sau tốt
nghiệp.

•

Nội dung
Hiệu trưởng cần thực hiện bốn chức năng trong quản lý: Xây dựng kế
hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra.
Ngay từ đầu năm học, hiệu trưởng phải tiến hành xây dựng kế hoạch cho
hoạt động GDHN cho đơn vị.
Tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động GDHN
Kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch hoạt động GDHN

•

Cách thức thực hiện
Hiệu trưởng phải nắm được thực trạng học sinh trong trường đã và đang
có những kiến thức, hiểu biết, định hướng nghề nghiệp ở mức độ nào, đồng thời
đánh giá được các yếu tố tác động đến hoạt động GDHN như: nhu cầu nhân lực
ở địa phương, sự quan tâm của cha mẹ học sinh đến việc chọn lựa nghề nghiệp
của con họ, điều kiện tìm hiểu, tiếp cận của học sinh với hoạt động GDHN (báo


18
chí, Internet…). Từ đó, đề ra mục tiêu đạt được cùng với những biện pháp khả
thi để triển khai tổ chức hoạt động GDHN ở đơn vị.
Xây dựng kế hoạch GDHN trong đó thể hiện rõ:
- Mục tiêu
- Nội dung GDHN
- Phương pháp và hình thức
- Phân cơng thực hiện
- Kiểm tra giám sát

- Các điều kiện để thực hiện
- Tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch
Sau khi hoàn chỉnh kế hoạch, hiệu trưởng tiến hành tổ chức thực hiện
công tác GDHN bao gồm việc chọn lựa những giáo viên có năng lực, có hiểu
biết rộng, có uy tín và thành đạt đảm nhiệm công tác GDHN trong nhà trường.
Tổ chức các hoạt động GDHN cho HS thông qua các mơn học, các hoạt
động giáo dục ngồi giờ lên lớp..
Chỉ đạo xây dựng phòng hướng nghiệp, tổ hướng nghiệp, xây dựng quy
định /quy chế về hoạt động của phòng/tổ hướng nghiệp
Quản lý kế hoạch hoạt động của phòng/tổ hướng nghiệp
Quản lý các điều kiện đảm bảo thực hiện GDHN: giáo viên, cơ sở vật
chất, tài chính, phối hợp các lực lượng…
•

Điều kiện thực hiện
Việc chỉ đạo cơng tác GDHN cần được quan tâm đúng mực xuyên suốt
năm học thông qua việc hướng dẫn, giám sát, động viên khuyến khích, khen
thưởng giáo viên thực hiện tốt, uốn nắn những nhận thức sai lệch về hoạt động
GDHN trong giáo viên và học sinh.
Hiệu trưởng phải thực hiện tốt chức năng kiểm tra hoạt động GDHN, thu
thập những thông tin cần thiết để kịp thời điều chỉnh và chỉ đạo hoạt động này.
3.4. Chỉ đạo đa dạng hóa nội dung, phương thức tổ chức hoạt động
giáo dục hướng nghiệp ngoài giờ lên lớp cho học sinh trung học cơ sở

•

Mục tiêu
Đa dạng hóa nội dung, phương thức tổ chức hoạt động GDHN ngoài giờ
lên lớp cho học sinh THCS để các em tiếp nhận thông tin một cách chủ động,
phát huy hiệu quả các hoạt động hướng nghiệp.

•

Nội dung thực hiện
Đa dạng hoá nội dung, phương thức tổ chức hoạt động GDHN ngoài giờ
lên lớp: Hoạt động GDHN theo quy định của Bộ GD-ĐT quy định thực hiện


19
thông qua các chủ đề. Một số chủ đề được tổ chức trong phạm vi lớp học nhằm
cung cấp kiến thức cho các em học sinh thông qua các giờ lên lớp.
Các hoạt động còn lại là hoạt động tham quan, học tập thực tế. Tuy nhiên,
do nhiều lý do khác nhau, nhiều trường THCS đã bỏ qua các hoạt động ngoại
khóa mà chủ yếu tổ chức theo hình thức thầy giảng, trị nghe một cách thụ động.
Do đó, để hoạt động GDHN thu hút học sinh và đem lại hiệu quả thiết thực thì
việc đa dạng hóa nội dung, hình thức tổ chức là điều cần thiết ngồi việc tổ chức
các buổi giảng bài theo truyền thống.
•

Cách thức thực hiện
Tổ chức tham quan thực tế kết hợp tham dự Ngày hội tư vấn tuyển sinh do
các trường đại học hoặc cao đẳng, trung cấp nghề chủ trì. Hoạt động này là hoạt
động thường niên do các trường đại học phối hợp với báo Tuổi trẻ tổ chức hoặc
các trường cao đẳng, trung cấp nghề phối hợp cùng nhà trường tổ chức.
Tham dự Ngày hội, học sinh được tiếp cận nhiều thơng tin bổ ích một
cách sinh động từ các trường Đại học, Cao đẳng, Trung cấp nghề, được giải đáp
thắc mắc một cách triệt để đồng thời, qua những chuyến tham quan thực tế, các
em cũng thay đổi nhận thức, nỗ lực phấn đấu, quyết tâm hơn trong học tập.

Hình ảnh: Học sinh lớp 9 được tham gia Chương trình ngày hội việc làm do

TTGDNN-GDTX huyện Quan Hố tổ chức ngày 3/2022
Tổ chức tham quan thực tế các nhà máy, xí nghiệp, những làng nghề ở
những nơi có điều kiện. Các trường cần dành nhiều thời gian hơn nữa cho việc
tổ chức sinh hoạt các chuyên đề ngoại khoá về công tác hướng nghiệp.
Đồng thời đẩy mạnh công tác tư vấn cho học sinh, cung cấp những thông
tin cần thiết, cho những lời khuyên bổ ích và giải đáp triệt để những thắc mắc
của các em trong quá trình chọn ngành, nghề qua các buổi đối thoại trực tiếp
giữa giáo viên - học sinh.
Cần hướng dẫn các em chọn những ngành, nghề đúng năng lực, sở trường
của mình, rồi mới theo sở thích, mức thu nhập do ngành nghề đó mang lại và
đặc biệt phải chú ý đến nhu cầu của xã hội về ngành, nghề mình chọn.


20
•

Điều kiện thực hiện
- Cần có sự phối hợp đồng bộ, phối giữa các bộ phận với nhau từ chỉ đạo cho tới

thực tế thực hiện.
- Đảm bảo trang bị đầy đủ các trang thiết bị cần thiết phục vụ công tác giáo dục

hướng nghiệp.
3.5. Chỉ đạo tăng cường xã hội hóa hoạt động giáo dục hướng nghiệp
cho học sinh trung học cơ sở
•

Mục đích
- Huy động được mọi nguồn lực (nhân lực, trí lực, tài lực, vật lực) trong và ngoài

nhà trường nhằm phục vụ GDHN tốt nhất với chi phí thấp nhất có thể.
- Góp phần xây dựng bầu khơng khí hướng nghiệp ở trường THCS.
•

Nội dung thực hiện
- Chỉ đạo huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực về khoa học GDHN, kinh

nghiệm thực tiễn và tài chính phục vụ GDHN.
- Hồn thiện cơ chế phối hợp nhằm đảm bảo sự phối hợp hiệu quả giữa trường

THCS và các cá nhân, tổ chức ngoài nhà trường có tham gia và có tiềm năng
tham gia vào GDHN.
•

Cách thức thực hiện
Nhà trường cần đẩy mạnh huy động các nguồn lực trong và ngoài nhà
trường nhằm phục vụ tốt nhất cho GDHN. Theo đó, vào đầu năm học, Ban
GDHN tham mưu cho Hiệu trưởng chỉ đạo các Đoàn thể, tổ chức chính trị xã
hội bên trong nhà trường (Đồn TNCS Hồ Chí Minh, Ban đại diện Cha mẹ HS,
các tổ chun mơn, các phịng ban chun mơn…) xây dựng chỉ tiêu tổ
chức GDHN cho HS trong chương trình hành động, kế hoạch hoạt động của mỗi
tổ chức.
Nhìn chung, việc chỉ đạo các bộ phận, tổ chức trong trường xây dựng chỉ
tiêu đầu năm học chính là một trong những biện pháp gắn kết các tổ chức, bộ
phận này vào GDHN cho HS. Điều quan trọng là vào cuối năm học, kết quả
thực hiện các chỉ tiêu này phải được xem như là một trong những tiêu chí đánh
giá hiệu quả hoạt động của các tổ chức, bộ phận kể trên.
Ban GDHN phải là hạt nhân trong việc tham mưu với Hiệu trưởng liên
kết hiệu quả với các tổ chức Chính trị - Xã hội ngồi nhà trường nhằm hỗ trợ tối
đa cho GDHN về kinh phí hoạt động cũng như nội dung GDHN cho HS. Mặt

khác, nhà trường cũng cần thường xuyên tham mưu với Phòng giáo dục và đào
tạo và chính quyền địa phương trong việc chỉ đạo các cơ sở sản xuất tư nhân,
các nhà máy, xí nghiệp trên địa bàn tạo điều kiện cho HS được đến tham quan,
thực hành nghề, tìm hiểu ngành nghề mình u thích.
Nhà trường cần xây dựng được “bầu khơng khí HN” trong và ngồi NT


21
nhằm tạo môi trường gắn kết GV, HS, PHHS và cộng đồng XH vào GDHN cho
HS. Theo đó, Ban GDHN tham mưu với HT tổ chức tư vấn cho PHHS trong các
buổi họp phụ huynh định kỳ để giúp PHHS hiểu rõ hơn về khoa học GDHN, về
các định hướng phát triển nhân lực, về tâm lý lứa tuổi của HS… nhằm tránh tình
trạng PHHS ép con em mình chọn nghề theo cảm tính.
•

Điều kiện thực hiện
- Nội dung xã hội hóa GDHN phải được thể hiện với chỉ tiêu cụ thể trong kế

hoạch chiến lược và kế hoạch từng năm học của nhà trường, bên cạnh các công
tác xã hội hóa các mảng hoạt động khác.
- Mối quan hệ giữa nhà trường và các tổ chức, cá nhân bên ngoài nhà trường phải

được thường xuyên QL và kiểm tra, bồi đắp và phải phát huy được tiềm lực của
các nhân tố ngoài nhà trường phục vụ GDHN.
- Cần xác định rõ, xã hội hóa GDHN khơng chỉ dừng lại ở huy động kinh phí để

tổ chức GDHN mà cịn phải huy động được sự hỗ trợ về cơ sở vật chất, về
phương pháp, về nội dung GDHN trong cộng đồng và chính quyền thành phố
cùng các cấp lãnh đạo trong ngành giáo dục và đào tạo.
- Thông qua các hoạt động cụ thể, nhà trường phải cố gắng làm cho xã hội hiểu rõ

tầm quan trọng của GDHN ở trường THCS đối với định hướng phát triển và
tương lai nghề nghiệp của mỗi HS, từ đó, đẩy mạnh sự hỗ trợ về lâu dài của xã
hội đối với GDHN của nhà trường.
4. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp
+ Mục tiêu: Khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động. Với các nội dung của các biện pháp đề xuất là:
- Tổ chức nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục hướng

nghiệp cho CBQL, GV và học sinh thơng qua hoạt động giáo dục ngồi giờ lên
lớp
- Tổ chức bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, nghiệp vụ cho cán bộ phụ trách công tác giáo

dục hướng nghiệp phù hợp với thực tiễn giáo dục hướng nghiệp hiện nay
- Đổi mới công tác quản lý của hiệu trưởng đối với công tác giáo dục hướng

nghiệp
- Chỉ đạo đa dạng hóa nội dung, phương thức tổ chức hoạt động giáo dục hướng

nghiệp cho học sinh trung học cơ sở
- Chỉ đạo tăng cường xã hội hóa hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh

trung học cơ sở
+ Đối tượng khảo nghiệm:
- Cán bộ quản lý: 02 người
- Giáo viên các trường THCS: 14 người
Số phiếu phát ra 16 phiếu, số phiếu hợp lệ thu về 16 phiếu, đạt 100%.


22

Cách tính điểm trung bình cho mỗi nội dung đánh giá = Lấy số người
cho điểm ở mỗi mức độ nhân với số điểm tương ứng, cộng điểm của 3 mức độ
và chia cho tổng người tham gia đánh giá
Thang đánh giá: + Mức độ 1- Tốt: 2,5 << 3,0
+ Mức độ 2 - Trung bình: 1,5 <<2,5
+ Mức độ 3- Yếu: < 1,5
+ Kết quả khảo nghiệm:
Bảng 2. Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động GDHN cho học sinh ở Trường THCS Thị trấn Quan Hoá
T
T

1

2

Mức độ
Biện pháp quản lý
Tổ chức nâng cao nhận thức về
tầm quan trọng của hoạt động
giáo dục hướng nghiệp cho
CBQL, GV và học sinh trung học
cơ sở thơng qua hoạt động giáo
dục ngồi giờ lên lớp

Khả
thi

Ít khả
thi

12

4

75%

Tổ chức bồi dưỡng, cập nhật kiến
6
thức, nghiệp vụ cho cán bộ phụ
trách công tác giáo dục hướng
nghiệp phù hợp với thực tiễn giáo 37.5%
dục hướng nghiệp hiện nay

3

Đổi mới công tác quản lý của
8
hiệu trưởng đối với công tác giáo
dục hướng nghiệp ở các trường 50.0%
trung học cơ sở

4

Chỉ đạo đa dạng hóa nội dung,
6
phương thức tổ chức hoạt động
giáo dục hướng nghiệp cho học 37.5%
sinh trung học cơ sở

5

Chỉ đạo tăng cường xã hội hóa
6
hoạt động giáo dục hướng nghiệp
37.5%
cho học sinh trung học cơ sở

Điểm
Không TB
khả thi
0

25%

0%

8

2

50.0%

12.5%

5

3

31.25

%

18.75
%

7

3

43.75
%

18.75
%

6

4

37.5%

Xếp
hạng

25.0%

2.75

1

2.25

3

2.31

2

2.18

4

2.13

5

Các biện pháp đề ra đều có tính khả thi, điểm trung bình của các biện
pháp đều lớn hơn 2. Trong đó, biện pháp có tính khả thi cao nhất là “Tổ chức
nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho
CBQL, GV và học sinh trung học cơ sở thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ


23
lên lớp” với điểm bình quân x = 2,75 điểm. Biện pháp ít khả thi nhất là “Chỉ đạo
tăng cường xã hội hóa hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học
cơ sở” và “Đầu tư cho hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học
cơ sở” với điểm bình quân x = 2,13 điểm.

III. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
1. Kết luận

Sau khi nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng GDHN và thực trạng QL
GDHN ở trường THCS Thị trấn Quan Hố thơng qua hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp cũng như đề xuất hệ thống các biện pháp QL GDHN qua hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp tác giả đề xuất 05 biện pháp QL GDHN qua hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS, đó là:
Biện pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt
động giáo dục hướng nghiệp cho CBQL, GV và học sinh THCS thơng qua hoạt
động giáo dục ngồi giờ lên lớp
Biện pháp 2: Tổ chức bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, nghiệp vụ cho cán
bộ phụ trách công tác giáo dục hướng nghiệp phù hợp với thực tiễn giáo dục
hướng nghiệp hiện nay
Biện pháp 3: Đổi mới công tác quản lý của hiệu trưởng đối với công tác
giáo dục hướng nghiệp
Biện pháp 4: Chỉ đạo đa dạng hóa nội dung, phương thức tổ chức hoạt
động giáo dục hướng nghiệp ngoài giờ lên lớp cho học sinh trung học cơ sở
Biện pháp 5: Chỉ đạo tăng cường xã hội hóa hoạt động giáo dục hướng
nghiệp cho học sinh trung học cơ sở
Các biện pháp được xây dựng đồng bộ, có tính thực tiễn, phù hợp với các
nhà trường THCS có cùng điều điều kiện. Nếu các biện pháp trên được áp dụng
triệt để, cùng với sự quan tâm sát sao của nhà trường, sự hợp tác của các giáo
viên và các em học sinh, sự ủng hộ từ phía cha mẹ học sinh và xã hội thì cơng
tác GDHN của các nhà trường THCS sẽ thu được kết quả tốt nhất.
2. Kiến nghị
2.1. Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thanh Hóa
Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thanh Hóa cần tăng cường tập huấn cho
giáo viên làm GDHN trong các trường THCS như giáo viên chủ nhiệm, giáo
viên bộ môn, giáo viên bộ mơn nghề phổ thơng…, trong đó, đặc biệt cần
quan tâm đến lực lượng giáo viên chủ nhiệm hiện có vì đây chính là lực
lượng trực tiếp theo dõi, hỗ trợ và giáo dục học sinh thường xuyên và hiệu
quả nhất.

2.2. Ủy ban Nhân dân huyện Quan Hóa


24
Ủy ban Nhân dân huyện Quan Hóa tăng cường đầu tư xây mới, sửa
chữa nâng cấp phòng học, phòng học bộ mơn và các cơng trình phụ trợ nhằm
đáp ứng nhu cầu giảng dạy và học tập, đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất,
trang thiết bị phục vụ cho GDHN.
2.3. Phịng Giáo dục và Đào tạo huyện Quan Hóa
Phịng Giáo dục và Đào tạo tham mưu với Ủy ban Nhân dân huyện có
lộ trình tăng nguồn kinh phí chi cho hoạt động GDHN của các trường THCS
và chỉ đạo các trường THCS đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị
phục vụ cho GDHN.
Tăng cường tập huấn cho giáo viên làm GDHN trong các trường THCS
như giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, giáo viên bộ môn nghề phổ
thông…, cần xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá tính hiệu quả của QL GDHN
ở trường THCS.
Quan Hóa, ngày 21 tháng 4 năm 2022
XÁC NHẬN
CỦATHỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Tơi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác

Trịnh Văn Tiến


25
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ban chấp hành Trung ương (2013), Nghị quyết số 29 –NQ/TW về đổi mới căn

bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế, Hà Nội.
2. Chính phủ (2018), Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng
học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 - 2025”, Hà Nội
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26
tháng 12 năm 2018 Ban hành Chương trình GDPT tổng thể.
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Chương trình GDPT hoạt động trải nghiệm
và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, Ban hành kèm theo Thông tư số
32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018. 5. Phạm Minh Hạc (1986),
Một số vấn đề về giáo dục và khoa học giáo dục, NXB Giáo dục.
5. Nguyễn Thị Minh Hòa (2007), “Hướng nghiệp cho học sinh và vấn đề sử
dụng nguồn nhân lực”, Tạp chí khoa học giáo dục, 24(9), tr.49-50.
6. Hội đồng nhân dân tỉnh Thanh Hóa (2018), Nghị quyết phát triển Kinh tế xã
hội năm 2019 số 116/NQ-HĐND tỉnh Thanh Hóa ngày 13 tháng 12 năm 2018.