SKKN vai trò của bản đồ tư duy trong môn Mỹ thuật THCS

Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

MỤC LỤC
Trang bìa…………………………………………………………………...........Trang
Mục lục……………………………………………………………………..................1
I/

Phần

mở

đầu. .............................................................................................................2
1/ Lí do chọn đề tài: .............................................................................. .......................2
2/ Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài: .................................................................................3
3. Đối tượng, nghiên cứu...............................................................................................3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu....................................................................................4
5. Phương pháp nghiên cứu: .........................................................................................4
A. Phương pháp nghiên cứu tài liệu. ............................................................................4
B. Phương pháp khảo sát thực tiễn. ..............................................................................4
II.

Nội

dung

đề

tài: ................................................................... ....................................4
Chương I. Cơ sở lí luận liên quan đến đề tài.................................................................4
A.

Cơ

sở

pháp

lí: ...........................................................................................................4
B. Cơ sở lí luận.................................................................................................. ...........5
C. Cơ sở thực tiễn..........................................................................................................5
Chương II. Thực trạng của đề tài nghiên cứu................................................................6
A.1/ thuận lợi: ...............................................................................................................7
A.2/ khó khăn: .............................................................................................................7
B.1

thành

cơng: .............................................................................................................7
B.2 hạn chế: ..................................................................................................................8
C.1

mặt

mạnh: ...............................................................................................................8
D. Nguyên nhân, các yếu tố tác động: ..........................................................................9
Chương III. Giải pháp, biện pháp thực hiện..................................................................9
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

1

Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

A. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: ..........................................................................9
B. Nội dung và cách thực hiện giải pháp, biện pháp: ...................................................9
C. điều kiện thực hiên giải pháp: ................................................................................10
D. Mối liên hệ giữa các giải pháp, biện pháp: ............................................................11
E. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu: ............................11
Chương IV. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên
cứu...............................................................................................................................12
III: Kết luận và kiến nghị............................................................................................13
1/ Kết luận: .................................................................................................................13
2/ Kiến nghị: ...............................................................................................................14
Tài liệu tham khảo:......................................................................................................15
*Phụ lục
(BĐTD) Bản đồ tư duy
( THCS ) Trung học cơ sở
( HS) Học sinh

Vai trò của Bản đồ tư duy trong mơn Mĩ thuật THCS
LỜI NĨI ĐẦU
Mỗi người mỗi nghề đều mang những đặc thù,đặc trưng riêng của từng ngành
nghề sao cho phù hợp với từng năng lực sở trường của mình.Nghề dạy học được coi
là một nghề cao quý bởi sản phẩm chủ yếu là nhân cách con người. Muốn trở thành
con người hữu ích, đều phải dựa vào sự giáo dục của nhà trường.
Dạy và học Mĩ thuật ở THCS không nhằm đào tạo họa sĩ hay ngừơi làm nghệ
thuật mà nhằm giáo dục thị hiếu thẩm mỹ cho học sinh. Chủ yếu tạo điều kiện cho
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

2


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

học sinh tiếp xúc làm quen và thưởng thức cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp vận dụng cái
đẹp vào trong cuộc sống hằng ngày. Để làm được điều đó cần hiểu về cách nhìn cách
cảm nhận, lý giải hiện tượng sự vật....của học sinh hay nói cách khác là vai trị của
bản đồ tư duy trong bộ mơn Mĩ thuật THCS, mà cụ thể ở đề tài nghiên cứu này được
tìm hiểu thơng qua phân mơn thường thức mỹ thuật.
Việc tìm hiểu vai trị của bản đồ tư duy trong môn mỹ thuật THCS sẽ giúp cho giáo
viên giảng dạy đánh giá một cách tích cực đúng đắn, gây hứng thú cho cả người học
và người dạy, tìm ra được phương pháp, cách thức giảng dạy phù hợp đối tượng, lứa
tuổi.Tuy nhiên dạy như thế nào? dạy thật tốt hay bình thường cịn phụ thuộc ý thức
học tập của mỗi chúng ta.
I/ PHẦN MỞ ĐẦU
1/ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Hầu hết các dự báo về tương lai đều cho biết sẽ có một cuộc cách mạng về giáo
dục, thứ công nghệ đào luyện con người cho thế kỷ XXI. Đào tạo ra những con
người biết tự mình tìm tòi và khám phá, tiến tới mỗi người phải biết tự thiết kế bản
thân.
Luật phổ cập giáo dục THCS quy định giáo dục trung học là nền tảng của hệ
thống giáo dục quốc dân, có nhiệm vụ xây dựng và phát triển tình cảm đạo đức, trí
tuệ, thẩm mỹ và thể chất của trẻ em nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát
triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tính nhân văn
được thể hiện rõ trước hết ở mục tiêu phổ cập và phát triển ở bậc học từ năm 1994.
phần lớn giáo viên chính thức thừa nhận quan điểm coi học sinh là trung tâm, cũng
từ đó nhiều cuộc hội thảo, nhiều bài giảng, bài viết về đổi mới phương pháp dạy học

ở THCS được ra đời.
Đổi mới phương pháp dạy học là đề tài nghiên cứu khoa học giáo dục mà tính hiệu
quả là lấy học sinh làm trung tâm. Học sinh THCS là lứa tuổi rất hiếu động, hay tìm
tịi, khám phá. Các em sẽ tham gia vào các hoạt động do giáo viên thiết kế một cách
chủ động, linh hoạt và sáng tạo.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

3


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Song song với việc học tập các môn học ở bậc THCS thì mơn “Mỹ thuật” là mơn học
hết sức quan trọng. Nó rèn luyện cho các em một tâm hồn thẩm mỹ về bản chất con
người sáng tạo theo quy luật cái đẹp nó ln gắn liền với giác quan thẩm mỹ thơng
qua đó các em biểu hiện thái độ đánh giá nhận xét các hiện thực trong xã hội góp
phần làm phong phú hiện thực cuộc sống. Trau dồi và phát huy nghệ thuật mĩ thuật
một cách khoa học.
Học mỹ thuật là mang lại cho các em niềm vui, trí tuệ ngày càng sâu rộng cách
nhìn nhận cuộc sống của nền văn minh nhân loại toàn cầu. Giúp các em nhận thức
hiện thực khách quan trong tự nhiên, trong xã hội biến cái đẹp ấy thành cái chủ quan
qua các giác quan thẩm mỹ để học sinh chúng ta theo kịp sự phát triển của những
nước mạnh có nền mỹ thuật lâu đời làm cho các em say mê hứng thú đón nhận cái
đẹp từ bên ngồi lẫn bên trong.
Với xu thế tiến bộ của thời đại, dạy học theo hướng tích cực có ý nghĩa rất lớn
đối với ngành giáo dục nói chung và bậc THCS nói riêng. Dạy học theo hướng tích
cực nhằm giúp học sinh phát huy khả năng tự học, sáng tạo mà qua đó cịn giúp cho
các em nắm vững kiến thức, phát huy khả năng hoạt động nhóm…

Tuy nhiên trong quá trình giảng dạy, bản thân nhận thấy có ý thức tự học, hiểu và
nắm vững kiến thức, nhưng vẫn còn một số học sinh chưa có khả năng tự học, chỉ
dựa vào những kiến thức do giáo viên truyền đạt, rồi học thuộc lòng nên khi quên
một chữ đầu là qn tất cả.
Từ những lí do trên, bản thân ln trăn trở phải truyền đạt kiến thức như thế nào để
tất cả các học sinh đều hiểu bài, nắm vững nội dung kiến thức và hứng thú trong học
tập. Đúng lúc việc triển khai dạy học bằng bản đồ tư duy được đưa vào áp dụng cho
ngành, bản thân tôi rất tâm đắc và chọn làm đề tài nghiên cứu .
2/ MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI:
Dựa trên việc tìm hiểu thực trạng của việc giảng dạy và học tập mơn Mĩ thuật hiện
nay, người viết có một số đề xuất về việc giảng dạy, để giờ Mỹ thuật thực sự hấp dẫn,
có tính nghệ thuật nhằm kích thích hứng thú học tập của học sinh thông qua việc tổ
chức dạy và học của học sinh.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

4


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Giáo dục và rèn luyện cho trẻ yêu thích học mơn Mỹ thuật nhằm cho trẻ phát triển
hồn thiện các kiến thức về tài, đức, mĩ, dục. Trong đó “Mỹ” là môn học trừu tượng
không phải ai cũng cảm nhận đúng cái đẹp. Cho nên việc trang bị cho các em hiểu
đúng nghĩa về môn Mỹ thuật là phải rèn luyện cho mình một kiến thức thẩm mỹ.
Mục đích của tơi nghiên cứu đề tài “Vai trị của bản đồ tư duy trong Mơn Mỹ thuật
THCS’’ nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn phần thường thức
Mỹ thuật nói chung và các mơn học khác nói riêng, giúp học sinh hiểu bài, nắm được
kiến thức cơ bản và nhớ lâu.

3. ĐỐI TƯỢNG, NGHIÊN CỨU
Khảo sát thực trạng học môn Mỹ thuật của học sinh các lớp trong trường THCS Trần
Phú.
Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao tính sáng tạo trong dạy học mơn Mỹ thuật
cho học sinh góp phần nâng cao chất lượng cho mơn học Mĩ thuật và nâng cao tính
thẩm mĩ cho học sinh.
Kĩ năng sử dụng bản đồ tư duy vào giảng dạy mơn Mỹ thuật. Vì trong phần này nội
dung kiến thức rất đa dạng, bao gồm nhiều nội dung với các mảng kiến thức rất khác
nhau, từ kiến trúc, điêu khắc,địa lí tự nhiên đến dân cư, kinh tế, chính trị, xã hội...
Với lượng kiến thức đa dạng, chính vì vậy việc sử dụng bản đồ tư duy vào dạy học
mơn Mỹ thuật rất thích hợp.
4. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Chương trình Mĩ thuật, phương pháp dạy Mĩ thuật.
- Giáo viên, học sinh khối lớp 6 – 7 – 8 – 9 của trường THCS Trần Phú.
- Giáo viên, học sinh của một số trường THCS trong địa bàn thị xã.
Trong phạm vi giới hạn, tôi chỉ nghiên cứu kĩ năng sử dụng bản đồ tư duy trong môn
Mỹ thuật.
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
a. Phương pháp nghiên cứu tài liệu.

Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

5


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Đọc tài liệu và sách tham khảo có liên quan và phục vụ cho việc nghiên cứu.

Phương pháp này được thực hiện nhằm nghiên cứu lý thuyết, làm cơ sở cho phần lý
luận.
Sử dụng phương pháp khảo sát, điều tra trên lớp thông qua các tiết dạy.
b. Phương pháp khảo sát thực tiễn.
Khảo sát điều tra thực tế dạy Mỹ thuật ở học sinh.
Dự giờ phỏng vấn giáo viên và học sinh.
Phương pháp này nhằm nghiên cứu thực trạng dạy có sử dụng bản đồ tư duy trong
mơn Mỹ thuật ở trường THCS.
II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI

Vai trò của bản đồ tư duy trong môn Mỹ thuật THCS
CHƯƠNG 1.

CƠ SỞ LÍ LUẬN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI

A. CƠ SỞ PHÁP LÍ:
Nghị quyết TW4 ( khố VII) của Đảng Cộng Sản Việt Nam về “ Tiếp tục đổi
mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo”( 14.01.1993) và gần đây nhất là nghị quyết TW2
(khoá VIII) khẳng định “ trong thời gian qua, mặt dù có nhiều khó khăn, sự nghiệp
giáo dục có nhiều tiến bộ và phát triển nhưng cũng có một số mặt quan trọng bị
giảm sút so với trước “. Con người được đào tạo thường thiếu năng động , chậm
thích nghi với nền kinh tế – xã hội đang đổi mới. Nghị quyết đang đề ra nhằm xác
định lại mục tiêu, thiết kế lại chương trình, kế hoạch, nội dung, phương pháp giáo
dục hiện đại để bồi dưỡng học sinh năng lực tư duy, sáng tạo, năng động khi giải
quyết vấn đề.
Theo Nghị quyết TW khóa VIII khẳng định, đổi mới phương pháp giáo dục, đào
tạo khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện, thành lập nếp tư duy sáng tạo của
người học. Từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến và phương pháp hiện đại vào
quá trình dạy học.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

6


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Và thông qua việc đưa bản đồ tư duy vào vào dạy học ở trường THCS và
trường phổ thông, người giáo viên phải có kĩ năng vận dụng tốt thì chất lượng tiết
dạy mới có hiệu quả cao.
Mỹ thuật là bộ môn rất cần thiết đối với học sinh bậc THCS , nó cung cấp cho các
em hiểu những hiểu biết cơ bản về cái đẹp trong cuộc sống mà con người có thể tác
động đến và điều khiển chúng phục vụ lợi ích cho mình. Ngồi ra các em còn trang
bị những kiến thức cơ bản nhất về nghệ thuật tạo hình. Trên cơ sở đó biết vận dụng
vào cuộc sống hàng ngày, góp phần vào mục tiêu đào tạo con người trong thời đại
mới.
B. CƠ SỞ LÍ LUẬN

:

*.Tính giáo dục:
Giáo dục và rèn luyện cho trẻ yêu thích học mơn Mỹ thuật nhằm cho trẻ phát triển
hồn thiện các kiến thức về tài, đức, mĩ, dục. Trong đó “Mỹ” là mơn học trừu tượng
khơng phải ai cũng cảm nhận đúng cái đẹp. Cho nên việc trang bị cho các em hiểu
đúng nghĩa về môn Mỹ thuật là phải rèn luyện cho mình một kiến thức thẩm mỹ.
*. Vai trị:
Vai trị của mơn mỹ thuật trong đời sống hết sức quan trọng thế hệ trẻ phải nắm bắt
mục đích ý nghĩa của nó, thì biết sử dụng nó để phục vụ cho bản thân cho xã hội.
Nếu một đất nước văn minh thì cái đẹp là cái nhìn đầu tiên đòi hỏi là cái đẹp đưa vào

mọi lĩnh vực kiến trúc, hội họa, điêu khắc và ngay cả cách ăn mặc trang trí mọi
phương diện từ ngồi xã hội đến trong gia đình cũng phải thật sự thẫm mỹ.
Muốn cho xã hội ta giàu mạnh vươn lên ngang tầm với thế giới là người đầu tiên
chúng ta cần quan tâm đó là các học sinh ở bậc tiểu học và bậc THCS. Trau dồi cho
các em kiến thức Mỹ thuật là làm cho tâm hồn trong sáng của các em đón nhận tinh
hoa của nhân loại.
Người giáo viên giúp vẽ vào tâm hồn chúng bằng nhiều hình ảnh lâu dài, bông hoa
muôn màu muôn sắc, các em sẽ nhận ra trên thế giới loài người này cái đẹp đã thâm
nhập trong mỗi lĩnh vực từng giờ từng phút. Công nghiệp, nông, lâm, ngư, thủ công,
mỹ nghệ từ thời xưa người nguyên thủy đã biết khắc vào đá những biểu tượng sống
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

7


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

động bằng hình ảnh để ghi lại kết quả trong q trình lao động. Xã hội lồi người
càng phát triển con người biết làm đồ trang sức làm thủ cơng gốm sứ hình chim, hình
thú trên dụng cụ của mình để giải trí trong những giờ làm việc mệt nhọc.Tập cho các
em làm quen và tiếp nhận môn Mỹ thuật xuất sắc vào bộ óc các em hiện nay là vấn
đề quan trọng. Nhưng làm thế nào để các em hiểu đúng và có cách nhìn cụ thể về
mơn học đó là vấn đề càng quan trọng hơn.
*. Nhu cầu thị hiếu:
Thị hiếu thẩm mỹ cũng là một trong những yếu tố hợp thành tính đa dạng hóa, giúp
trẻ có cách nhìn chính xác nhận biết một sự vật, hiện tượng khách quan chủ thể bằng
nhiều tác động kép thơng qua đó tạo chất xám cho não bộ hình thành phát triển rèn
cho mình tính tỉ mỉ, cần cù, sáng tạo nhận xét đánh giá màu sắc thiên nhiên qua

không gian thời gian phù hợp với chức năng thẩm mỹ.
Nhu cầu thị hiếu cịn giúp các em nhìn sâu trạng thái của mọi vật thường xuyên và
hướng chúng theo ý riêng của mình.
C. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Xuất phát từ sự say mê cái đẹp trong hội họa cái đẹp trong tâm hồn của mỗi con
người, trong tự nhiên ngoài xã hội. Như từng vị ngọt của quả, vị thơm của hoa, vị
men nồng say của muôn vàng cái đẹp. Của những nghệ thuật độc đáo của các nước
có nền văn minh sớm từ lâu đời trên thế giới đã trở thành thần tượng ăn sâu vào tiềm
thức của tôi như các bức tượng được truyền từ đời này sang đời khác về tên tuổi của
các nhà Mỹ thuật lừng danh “chân dung nàng Mô-na li - da”của LêôNađơVanh -xi từ
năm 1452-1520”.
Và chưa kể đến một số nhà điêu khắc vĩ đại tên tuổi sáng chói mn đời “ tượng đá
Đa-vít của Mi-ken-lăng-giơ”và nền văn minh của nền văn minh Đại Việt thời
Lý,Trần. Chùa Một cột thời Lý đánh dấu một bước lớn về nền hội họa của dân tộc ta
sau trống đồng Đồng Sơn. Để tiếp bước và phát huy những gì đã có tơi ước mơ học
trị mình sẽ là những nhà Mỹ thuật. Chính vì vậy mà tôi chọn đề tài này. Nhằm định
hướng sâu hơn giúp các em đam mê với nghệ thuật để có kiến thức song song với
các môn khoa học khác trong nhà trường.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

8


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Việt Nam ta từ các đồ cổ đã cho ta thấy được bề dày của Mỹ thuật nước ta thời ông
cha ta từ khi nước Âu Lạc tiếp nối nền văn minh Văn Lang cộng đồng người Việt đã
để lại đồ đá, đồ đồng và nét điêu khắc trên chúng. Trống đồng Đông Sơn đánh giá

một dấu ấn nền văn minh của nước ta trong lịch sử. Dưới thời Lý kiến trúc chùa “
Một Cột”là tiêu biểu nghệ thuật độc đáo của nước ta thời bấy giờ. Thời Trần phát
huy và nối tiếp thời Lý phát triển Mỹ thuật tạo hình trên phật Adi đà khống đạt về
phong cách khỏe khoắn về đường nét. Yếu tố tạo nên nét đặt trưng là sự giao lưu văn
hóa rộng rãi.
Phát huy nền Mỹ thuật nước nhà và tìm hiểu tinh hoa thế giới mục đích đưa nền Mỹ
thuật nước ta ngày càng lớn mạnh đáp ứng được sự quan tâm và mong muốn của
Đảng nhà nước và nguyện vọng của Bác Hồ kính yêu.
Như chúng ta đã biết, cùng với xu thế phát triển của thời đại như hiện nay, đòi hỏi
mỗi người phải có trình độ trí thức. Do vậy, việc học tập là một trong những vấn đề
mà Đảng và Nhà nước ta đặt lên hàng đầu. Qua đó trách nhiệm của người giáo viên
càng được nâng cao.
Và ta cũng thường nghe nói “Dạy học là một nghệ thuật”, đã nói là “nghệ thuật” thì
bằng mọi cách người giáo viên phải có kĩ năng vận dụng các phương pháp để truyền
đạt kiến thức cho học sinh, tùy theo nội dung của từng tiết học mà giáo viên viên lựa
chọn phương pháp phù hợp với đặc trưng của bộ môn và từng đối tượng học sinh.
Không những thế giáo viên còn rèn luyện cho học sinh kĩ năng quan sát, nghiên cứu,
phân tích, so sánh, tổng hợp…
Để đánh giá một tiết dạy có hiệu quả hay khơng đều do kĩ năng vận dụng tốt các
phương pháp giúp học sinh hiểu bài, nắm bài. Chính vì vậy mà kĩ năng vận dụng bản
đồ tư duy vào dạy học Mỹ thuật có ý nghĩa rất lớn.
CHƯƠNG 2.

THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

Hiện nay môn Mỹ thuật trong các nhà trường phổ thơng chỉ dạy một tiết trên tuần
đó là phần thời gian qúa ít khơng đủ cho các em tìm tịi tiếp thu và phát huy được
khả năng vẽ sáng tạo của mình.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

9


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Trong chương trình Mỹ thuật THCS đặt biệt là phân môn thường thức Mỹ thuật. kiến
thức cung cấp cho học sinh theo từng mạch. VD: Mỹ thuật Việt Nam từ Cổ Đại đến
các triều đại: Lý – Trần – Lê – Nguyễn… Và mỗi đơn vị kiến thức đó có nhiều điểm
tương đồng. Kiến thức rất rộng nếu dạy và học theo cách cũ học sinh sẽ khó ghi nhớ,
nhưng khi sơ đồ hóa kiến thức sẽ giúp rất nhiều trong việc ghi nhớ kiến thức. Đặt
biệt bộ môn Mỹ thuật chỉ dạy 1 tiết trên tuần/1 lớp.
a.1/ Thuận lợi:
- Hiện nay cơ sở vật chất trang thiết bị của trường tương đối đầy đủ rất thuận lợi cho
giáo viên khi lựa chọn và vận dụng các phương pháp giảng dạy tích cực.
- Nhà trường đã tạo điều kiện cho tất cả các giáo viên tiếp cận và nghe báo cáo
chuyên đề soạn giảng bằng bản đồ tư duy, nên phần nào giáo viên cũng nắm được sơ
bộ quá tình xây dựng tiết dạy theo phương pháp mới là đưa bản đồ tư duy vào giảng
dạy ở trường.Việc vận dụng bản đồ tư duy trong dạy học sẽ dần hình thành cho HS tư
duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ
thống, khoa học. Sử dụng bản đồ tư duy kết hợp với các phương pháp dạy học tích
cực khác như vấn đáp gợi mở, thuyết trình,… có tính khả thi cao góp phần đổi mới
Phương pháp dạy học, đặc biệt là đối với các lớp ở cấp THCS.Với những ưu việt đó
tơi đã chọn phương pháp bản đồ tư duy trong dạy học phân môn Mỹ thuật bậc THCS
đồng thời nghiên cứu các phần mềm chuyên dùng nhằn mục đích hệ thống hóa kiến
thức theo chuẩn kiến thức, kĩ năng.
a.2/ Khó khăn:
- Qua nhiều năm giảng dạy nhận thấy, nhiều học sinh cịn xem nhẹ bộ mơn, cho rằng
môn phụ nên không mấy hứng thú với môn học, chưa đầu tư nhiều thời gian, rất khó

khăn cho việc truyền đạt kiến thức.
- Với đặc thù mơn học, có nhiều nội dung kiến thức học sinh không nhớ nổi tòan bộ
kiến thức, phần lớn các em chỉ học thuộc lịng hay nhớ máy móc. Chính vì vậy để
học sinh nắm vững nội dung bài học, giáo viên phải có kĩ năng vận dụng tốt bản đồ tư
duy vào dạy học Mỹ thuật, góp phần nâng cao chất lượng bộ môn.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

10


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Qua thăm dò ý kiến của một số giáo viên thì nhiều giáo viên chưa chú trọng dạy Mỹ
thuật vì mơn học này chưa được đưa vào nội dung các đề kiểm tra, đánh giá.
Những nguyên nhân trên đã ảnh hưởng tới chất lượng giờ Mĩ thuật ở học sinh THCS,
khơng kích thích được hứng thú học tập của học sinh.
- Ý tưởng thể hiện bài dạy còn it nhiều khó khăn trở ngại vì kiến thức nội dung bài
học tương đối nhiều khó thể hiện hết trên bản đồ tư duy.
- Học sinh lớp 6 kĩ năng vẽ hình cịn hạn chế nên việc vẽ bản đồ tư cịn gặp những
khó khăn nhất định.
- Lối tư duy logic và khoa học của học sinh lớp 6 còn nhiều hạn chế khi làm quen với
kĩ thuật dạy học bản đồ tư duy.
b.1 Thành công:
Với cách thể hiện gần như cơ chế hoạt động, cấu trúc và chức năng của bộ não, Bản
đồ tư duy sẽ giúp bạn:


Giúp bạn giải quyết vấn đề.



Giúp bạn trở nên Sáng tạo hơn.



Tiết kiệm thời gian cho bạn .



Ghi nhớ tốt hơn và lâu hơn.



Làm sáng tỏ một tính huống.



Nhìn thấy bức tranh tổng thể, sẽ hướng bạn đến trọng tâm của vấn đề.



Phát triển các ý tưởng của mình.



Sắp xếp kế hoạch cho bản thân.



Giúp bạn tổ chức và quản lý lớp học tốt hơn.

b.2 Hạn chế:
Trước hết chúng ta cần phải xác định việc sử dụng khơng đúng hay nói cách khác
là vẽ sẵn Bản đồ tư duy vào phần kết bài theo ý tưởng của giáo viên thì học sinh
vẫn chỉ tiếp nhận kiến thức một cách thụ động. Khi đó học sinh chỉ cố nhớ những
gì quan sát thấy trên Bản đồ tư duy có sẵn của giáo viên mà không hề tư duy.
c.1 Mặt mạnh:
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

11


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Bản đồ tư duy (BĐTD) là hình thức ghi chép sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở rộng
và đào sâu các ý tưởng. Bản đồ tư duy một cơng cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể
miêu tả nó là một kĩ thuật hình họa với sự kết hợp giữa từ ngữ, hình ảnh, đường nét,
màu sắc phù hợp với cấu trúc, hoạt động và chức năng của bộ não, giúp con người
khai thác tiềm năng vô tận của bộ não.
Cơ chế hoạt động của Bản đồ tư duy chú trọng tới hình ảnh, màu sắc, với các mạng
lưới liên tưởng (các nhánh). Bản đồ tư duy là cơng cụ đồ họa nối các hình ảnh có liên
hệ với nhau vì vậy có thể vận dụng Bản đồ tư duy vào hỗ trợ dạy học kiến thức mới,
củng cố kiến thức sau mỗi tiết học, ôn tập hệ thống kiến thức sau mỗi chương,...
Bản đồ tư duy giúp học sinh học được phương pháp học: Việc rèn luyện phương pháp
học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là
mục tiêu dạy học. Thực tế cho thấy một số học sinh học rất chăm chỉ nhưng vẫn học

kém, các em này thường học bài nào biết bài đấy, học phần sau đã quên phần trước và
không biết liên kết các kiến thức với nhau, không biết vận dụng kiến thức đã học
trước đó vào những phần sau. Phần lớn số học sinh này khi đọc sách hoặc nghe giảng
trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thơng tin, lưu kiến thức trọng tâm vào trí
nhớ của mình. Sử dụng thành thạo Bản đồ tư duy trong dạy học, học sinh sẽ học được
phương pháp học, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển tư duy.
Bản đồ tư duy giúp học sinh học tập một cách tích cực. Một số kết quả nghiên cứu
cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm cái mà do chính mình
tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngơn ngữ của mình vì vậy việc sử dụng Bản đồ tư duy
giúp học sinh học tập một cách tích cực, huy động tối đa tiềm năng của bộ não.
Việc học sinh tự vẽ Bản đồ tư duy có ưu điểm là phát huy tối đa tính sáng tạo của học
sinh, phát triển năng khiếu hội họa, sở thích của học sinh, các em tự do chọn màu sắc
(xanh, đỏ, vàng, tím,…), đường nét (đậm, nhạt, thẳng, cong…), các em tự “sáng tác”
nên trên mỗi Bản đồ tư duy thể hiện rõ cách hiểu, cách trình bày kiến thức của từng
học sinh và Bản đồ tư duy do các em tự thiết kế nên các em yêu quý, trân trọng “tác
phẩm” của mình.
Bản đồ tư duy giúp học sinh ghi chép có hiệu quả. Do đặc điểm của Bản đồ tư duy
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

12


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

nên người thiết kế Bản đồ tư duy phải chọn lọc thông tin, từ ngữ, sắp xếp, bố cục để
“ghi” thơng tin cần thiết nhất và lơgic, vì vậy, sử dụng Bản đồ tư duy sẽ giúp học sinh
dần dần hình thành cách ghi chép có hiệu quả.
Chẳng hạn, học sinh lớp 8 học về bài tranh dân gian Việt Nam thì học sinh cần nắm

bắt được tịan bộ kiến thức về các dạng tranh dân gian, các giá trị giống và khác nhau
của các dạng tranh đó mà chủ đạo là hai dạng tranh Đông Hồ và Hàng Trống . Ta có
thể hệ thống kiến thức bằng Bản đồ tư duy. Với cách làm này rèn luyện cho bộ óc các
em hướng dần tới cách suy nghĩ lơgic, mạch lạc và cũng là cách giúp các em hiểu bài,
ghi nhớ kiến thức vào não chứ không phải là học thuộc lòng, học vẹt.
Minh hoạ được những kiến thức, mơ phỏng những hoạt động, q trình hình thành,
phát triển và tạo thành của các đối tượng (Hình học, sinh học, địa lý, vật lý , văn học
….) nếu không có Bản đồ tư duy thì học sinh rất khó tưởng tượng, ghi nhớ và giáo
viên cũng rất khó truyền đạt và giải thích lại cho học sinh. Tơi thấy rằng việc sử dụng
Bản đồ tư duy đã thay thế cho rất nhiều lời giảng giải và giúp cho HS tư duy dễ ràng
hơn. Để vẽ được một Bản đồ tư duy ứng ý có thể sẽ mất rất nhiều thời gian nhưng
càng làm học sinh sẽ càng thấy cuốn hút, hứng thú và nảy sinh thêm được những ý
tưởng mới. Điều đó đã giúp cho học sinh hiểu bài sâu hơn, ghi nhớ tốt hơn, càng phát
triển tư duy cho bản thân học sinh, từ đó học sinh càng có hứng thú học tập, tích cực
hơn. Như vậy việc sử dụng Bản đồ tư duy được sử dụng trong việc củng cố bài học
cho học sinh, lập kế hoạch học tập tốt nhất, giúp học sinh ghi nhớ bài sâu sắc hơn ...
đồng thời phát triển tư duy cho học sinh tạo hứng thú cho học sinh trong học tập.
d. Nguyên nhân, các yếu tố tác động:
- Kĩ thuât dạy học bản đồ tư duy mới nên học sinh rất hứng thú với kĩ thuật dạy này
kiến thức lĩnh hội được học sinh tiếp thu tương đối trọn vẹn bên cạnh đó việc ghi
chép nội dung bài học chưa được đầy đủ vì học sinh bước đầu mới làm quen với cách
ghi chép thông tin thông qua bản đồ tư duy.
CHƯƠNG 3.

GIẢI PHÁP, BIỆN PHÁP THỰC HIỆN

a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

13


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Để giúp học sinh có hứng thú học tập trong Mỹ thuật , góp phần nâng cao chất lượng
giờ học ở Mỹ thuật THCS, tôi xin đề xuất một số giải pháp biện pháp sau:
Người giáo viên cần xác định vị trí, nhiệm vụ của mơn Mỹ thuật cũng như tác dụng
của việc dạy học Mỹ thuật.
Như trên đã nói: Dạy Mỹ thuật góp phần thoả mãn nhu cầu thị hiếu thẩm mĩ cho trẻ
em, đồng thời là một phương tiện giáo dục hữu ích.
Dạy Mỹ thuật góp phần giúp học sinh rèn luyện các kỹ năng, mở rộng tầm hiểu biết,
rèn luyện khả năng tư duy, phát triển trí tưởng tượng ...
Giờ Mỹ thuật đem đến cho các em học sinh những xúc cảm thẩm mỹ lành mạnh,
giáo dục cho các em những tình cảm, phẩm chất đạo đức cao đẹp, giúp các em có
một nhân cách phát triển tồn diện.
Thơng qua mơn học có thể rút ra ý nghĩa gì cho cuộc sống hiện tại? Trước thực trạng
trên, để góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, tôi xin trao đổi một số kĩ năng sử
dụng bản đồ tư duy trong dạy học Mỹ thuật.
b. Nội dung và cách thực hiện giải pháp, biện pháp:
- Giáo viên phải chủ động tự bồi dưỡng nâng cao trình độ tin học của mình. Trong tiết
học giáo viên khơng nên đưa Bản đồ tư duy có sẵn mà phải yêu cầu học sinh tư duy
và vẽ được một Bản đồ tư duy hồn chỉnh sau đó giáo viên chốt lại bằng Bản đồ tư
duy của mình nếu cảm thấy cần thiết.
- Biết cách khêu gợi tư duy để học sinh vẽ được Bản đồ tư duy khoa học và hiệu quả.
Bản đồ tư duy của một tiết học, một chương hay một chủ đề không nhất thiết phải
yêu cầu vẽ tại lớp mà giáo viên có thể giao về nhà để học sinh tư duy, đến buổi học
sau giáo viên kiểm tra đánh giá học sinh kịp thời.
- Sau khi học sinh vẽ xong Bản đồ tư duy thì giáo viên đặt những câu hỏi liên quan

đến nội dung kiến thức bài học để học sinh dựa vào Bản đồ tư duy trả lời tốt nhất, từ
đó có thể so sánh, đánh giá giữa các học sinh trong lớp
- Khi yêu cầu học sinh vẽ Bản đồ tư duy, giáo viên yêu cầu học sinh gấp sách vở lại
vì khi đó học sinh mới tư duy có hiệu quả nhất.
- Chuẩn bị kĩ nội dung kiến thức tiết học thông qua bài soạn.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

14


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

- Lựa chọn đồ dùng dạy học phù hợp với nội dung từng bài.
- Chuẩn bị hệ thống câu hỏi sao cho phát huy được tính tích cực của học sinh.
- Lựa chọn nội dung để giao cho nhóm hay cá nhân .
- Xây dựng bản đồ tư duy, tùy theo nội dung của từng bài mà lựa chọn cho phù
hợp (sử dụng bản đồ tư duy để khai thác kiến thức mới hay để củng cố bài).
Để giảng dạy bản đồ tư duy đạt hiệu quả, tơi xin thực hiện các bước theo cụ thể
như sau:
* Kĩ năng sử dụng bản đồ tư duy trong việc củng cố kiến thức bài vừa học.
Củng cố kiến thức:
Sau khi học xong bài, GV đưa bản đồ tư duy để hệ thống kiến thức. Đây là
biện pháp cấp bách cần làm ngay trong nhà trường hiện nay để chúng ta kịp có cơ hội
mở mang những bộ óc vàng theo kịp sự phát triển hiện đại hóa, hiện đại hóa của nền
công nghiệp kĩ thuật trong thời đại mới. Bên cạnh phát triển kinh tế xã hội khoa học
đi lên thì nền nghệ thuật phải phát triển theo xu hướng chung đáp ứng được nhu cầu
trong nước và toàn cầu.
Nội dung cải tiến các mơn học là tình hình chung hiện nay và đặc biệt mơn “ Mỹ

thuật” nói riêng.Thể hiện được tính đặc trưng của mơn học.
c Điều kiện thực hiên giải pháp:
Năm học 2011-2012 là năm đầu tiên ngành Giáo dục và Đào tạo triển khai
giảng dạy theo sơ đồ tư duy ở bậc học. Qua thực tế cho thấy việc giảng dạy này đã
tạo hứng thú cho học sinh. Mỗi học sinh có thể tự lập sơ đồ tư duy cho mình dưới sự
hướng dẫn của giáo viên để bài học trở nên dễ thuộc, dễ hiểu, dễ nhớ hơn. Cùng một
nội dung nhưng các em có thể thêm nhánh, thêm chú thích dưới dạng hình vẽ nhiều
màu sắc tùy vào cách hiểu, cách lĩnh hội kiến thức trong bài học của mình.
Ngay từ đầu năm học 2012 - 2013, sau khi đăng kí đề tài SKKN tơi đã tìm hiểu,
áp dung dạy học lịch sử bằng sơ đồ tư duy. Từ đó tơi tự lập kế hoạch giảng dạy cho
từng tiết học. Nếu không sử dụng phần mềm, giáo viên có thể linh động sử dụng hình
vẽ tay với những màu sắc, hình ảnh, từ ngữ diễn đạt khác nhau nhằm giúp học sinh có
thể nắm bắt và nhớ được phần cốt lõi của bài giảng ngay tại lớp học.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

15


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Sơ đồ tư duy đặc biệt chú trọng về màu sắc, hình ảnh với từ ngữ ngắn gọn thể
hiện qua mạng liên tưởng (các nhánh trong bài giảng). Từ phần nội dung chính, giáo
viên vẽ ra từng nhánh nhỏ theo từng tiểu mục chính của bài giảng và chú thích, giảng
giải theo một ngơn ngữ dễ hiểu và gần gũi với học sinh.
Như vậy, thay vì phải học thuộc lòng các khái niệm, định nghĩa hay cả bài
giảng đọc chép như lúc trước, giờ đây học sinh có thể hiểu và nắm được khái niệm
qua hình vẽ. Chính sự liên tưởng theo hướng dẫn của giáo viên cũng giúp các em nhớ
được phần trọng tâm của bài giảng.

Cách học này còn phát triển được năng lực riêng của từng học sinh khơng chỉ
về trí tuệ, vẽ, viết gì trên sơ đồ tư duy, hệ thống hóa kiến thức chọn lọc những phần
nào trong bài để ghi, thể hiện dưới hình thức kết hợp hình vẽ, chữ viết, màu sắc, vận
dụng kiến thức được học qua sách vở vào cuộc sống.
Để giảng dạy theo sơ đồ tư duy, giáo viên có thể chủ động vẽ hình trên bảng rồi
cho học sinh tiếp tục lên phân nhánh sơ đồ hay để học sinh chia thành từng nhóm nhỏ
rồi tự vẽ sơ đồ theo cách hiểu của mình sau đó giáo viên định hướng lại từng nội dung
cho học sinh.
Sơ đồ tư duy thực chất là một sơ đồ mở không theo một khuôn mẫu hay tỷ lệ
nhất định mà là cách hệ thống kiến thức tạo ra một tiết học sinh động, đầy màu sắc và
thực sự hiệu quả. Giảng dạy theo sơ đồ tư duy phát huy tính tích cực nhiều nhất trong
các giờ ôn tập. Khi học sinh trở thành chủ thể thành nhân vật trung tâm trong mỗi tiết
học, các em sẽ trở nên hào hứng và hăng say hơn trong học tập.
d. Mối liên hệ giữa các giải pháp, biện pháp:
Trước đây, giáo viên vẫn thường sử dụng sơ đồ để hệ thống kiến thức cho học
sinh nhưng học sinh vẫn là người tiếp thu một cách thụ động. Với việc giảng dạy bằng
sơ đồ tư duy, nhất là cho học sinh tự phát huy khả năng sáng tạo của mình bằng cách tự
vẽ, tự phân bố và thể hiện nội dung bài học qua sơ đồ sau đó yêu cầu các bạn khác bổ
sung những phần cịn thiếu. Kết thúc bài giảng, thay vì phải ghi chép theo cách truyền
thống, học sinh có thể tự “vẽ” bài học theo cách hiểu của mình với nhiều màu sắc và
hình ảnh khác nhau. Đến tiết học sau, chỉ cần nhìn vào sơ đồ, các em có thể nhớ được
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

16


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

những phần trọng tâm của bài học. Giảng dạy theo sơ đồ tư duy mang tính khả thi cao vì
có thể vận dụng được với bất kỳ điều kiện cơ sở vật chất nào của các nhà trường, có thiết
kế trên giấy, bìa, bảng bằng cách sử dụng bút chì màu, phấn màu hoặc cũng có thể thiết
kế trên phần mềm sơ đồ tư duy đã được triển khai đến từng trường. Việc vận dụng sơ đồ
tư duy trong dạy học sẽ dần hình thành cho học sinh tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề
một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học.
e. kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu:
Qua thời gian giảng dạy được áp dụng phương pháp mới (một năm), với sáng
tạo của thầy và họat động tích cực của học sinh cùng với một số phương pháp tổ chức
hợp lý, bản thân tôi nhận thấy kết quả đạt được một cách rất tích cực với tỷ lệ học
sinh hứng thú và sử dụng được sơ đồ tư duy với những yêu cầu cụ thể chứng tỏ thành
tích đạt được qua trải nghiệm hồn tồn có sức thuyết phục. Thơng qua bảng thống kê
dưới đây đã nói rõ điều đó. ( cho tới hết kì hai năm học 2011- 2012).
1. Chất lượng năm học 2010 - 2011
Khối

Sĩ số

Khối 6
Khối 7
Khối 8
Khối 9

89
86
87
97

Đạt ( Trên TB)
SL

%
79
89
80
93
79
90.8
91
94

Chưa đạt (Dưới TB)
SL
%
10
11.2
06
7
08
9.2
06
6

2. Chất lượng năm học 2011 – 2012
Khối

Sĩ số

Khối 6
Khối 7
Khối 8

Khối 9

77
81
80
82

Đạt ( Trên TB)
SL
%
74
96.1
80
98.8
78
97.5
81
98.8

Chưa đạt (Dưới TB)
SL
%
03
3.9
01
1.2
02
2.5
01
1.2

Sơ đồ tư duy một cơng cụ có tính khả thi cao vì có thể vận dụng được với bất kì điều
kiện cơ sở vật chất nào của các nhà trường hiện nay. Có thể thiết kế sơ đồ tư duy trên
giấy, bìa, bảng phụ,… bằng cách sử dụng bút chì màu, phấn, tẩy,… hoặc cũng có thể
thiết kế trên phần mềm sơ đồ tư duy. Với trường có điều kiện cơ sở hạ tầng công nghệ
thông tin tốt có thể cài vào máy tính phần mềm Mindmap cho giáo viên và học sinh
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

17


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

sử dụng, bằng cách vào trang web www.download.com.vn gõ vào ơ “tìm kiếm” cụm
từ Mindmap, ta có thể tải về bản demo ConceptDraw MINDMAP 5 Professional,
phần mềm này không hạn chế số ngày sử dụng và việc sử dụng nó cũng khá đơn giản.
CHƯƠNG 4.

KẾT QUẢ THU ĐƯỢC QUA KHẢO NGHIỆM, GIÁ TRỊ
KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Bản đồ tư duy chính là một bức tranh tổng thể về chủ đề đang hướng tới để mỗi cá
nhân có thể hiểu được bức tranh đó, nắm bắt được diễn biến của quá trình tư duy
theo nhám đang diễn ra đến đâu, đang ở nhánh nào của sơ đồ tư duy và tổng quan
tòan bộ kết quả của bài ra sao. Sử dụng sơ đồ tư duy sẽ khắc phục được những hạn
chế đó bởi sơ đồ tư duy tạo nên sự đồng thuận trong nhóm, các thành viên đều suy
nghĩ tập trung vào một vấn đề chung cần giải quyết, tránh được hiện tượng lan man
và đi lạc chủ đề. Không những vậy, sơ đồ tư duy đa chiều tạo nên sự cân bằng giữa

các cá nhân và cân bằng trong tập thể. Mọi thành viên đều đóng góp ý kiến và cùng
nhau xây dựng nên Bản đồ tư duy của cả nhóm. Các thành viên tơn trọng ý kiến của
nhau và các ý kiến đều được thể hiện trên sơ đồ tư duy.
Bản đồ tư duy là một cơng cụ tư duy thực sự hiệu quả bởi nó tối đa hố được nguồn
lực của cá nhân và tập thể. Mỗi thành viên đều rèn luyện được khả năng tư duy, kỹ
năng thuyết trình và làm việc khoa học. Sử dụng sơ đồ tư duy giúp cho các thành
viên hiểu được nội dung bài học một cách rõ ràng và hệ thống.Việc ghi nhớ cũng như
vận dụng cũng sẽ tốt hơn. Chỉ cần nhìn vào Bản đồ tư duy, bất kỳ thành viên nào của
nhóm cũng có thể thuyết trình được nội dung bài học.
Bản đồ tư duy cung cấp cho ta cái nhìn chi tiết và cụ thể. Khi mọi người tập trung
vào chủ đề ở giữa thì bộ não của mỗi thành viên đều hướng tới trọng tâm tạo nên sự
đồng thuận tập thể, cùng hướng tới một mục tiêu chung và định hướng được kết quả.
Các nhánh chính của Bản đồ tư duy đưa ra cấu trúc tổng thể giúp các thành viên định
hướng tư duy một cách logic. Bên cạnh đó, các nhánh phụ kích thích tính sáng tạo
đồng thời hiểu được tư duy cũng như sự tích cực của mỗi thành viên. Nhóm trưởng
có thể giao nhiệm vụ cho từng thành viên mỗi thành viên nghiên cứu một nhánh. Và
thể hiện tính sáng tạo của mình trên nhánh đó.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

18


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Như vậy sử dụng Bản đồ tư duy trong dạy học Mỹ thuật đã phát huy được tính sáng
tạo, tối đa khả năng của mỗi cá nhân đồng thời kết hợp sức mạnh cá nhân thành sức
mạnh tập thể để có thể giải quyết được các vấn đề một cách hiệu quả. Bản đồ tư duy
tạo cho mỗi thành viên cơ hội được giao lưu học hỏi và phát triển chính mình một

cách hồn thiện hơn.
Một số sản phẩm thu được trong việc học thông qua bản đồ tư duy của học
sinh.
III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1/ KẾT LUẬN:
Cùng với việc đổi mới mục tiêu và nội dung dạy học, vấn đề đổi mới phương pháp
dạy học theo triết lý lấy người học làm trung tâm được đặt ra một cách bức thiết. Bản
chất của dạy học lấy người học làm trung tâm là phát huy cao độ tính tự giác, tích
cực, độc lập, sáng tạo của người học.
Để làm được điều đó thì vấn đề đầu tiên mà người giáo viên cần nhận thức rõ ràng
là quy luật nhận thức của người học. Người học là chủ thể hoạt động chiếm lĩnh tri
thức, kỹ năng, kỹ xảo và thái độ chứ khơng phải là “cái bình chứa kiến thức” một
cách thụ động.
Trong thực tế hiện nay, còn nhiều học sinh, sinh viên học tập một cách thụ năng tư
duy. Học thụ động, chỉ đơn thuần là nhớ kiến thức một cách máy móc mà chưa rèn
luyện kỹ năng, học sinh chỉ học bài nào biết bài đấy, cô lập nội dung của các mơn,
phân mơn mà chưa có sự liên hệ kiến thức với nhau vì vậy mà chưa phát triển được tư
duy logic và tư duy hệ thống. Sử dụng Bản đồ tư duy giúp các em giải quyết được các
vấn đề trên và nâng cao hiệu quả học tập.
Bản đồ tư duy chính là một bức tranh tổng thể về chủ đề đang hướng tới để mỗi cá
nhân có thể hiểu được bức tranh đó, nắm bắt được diễn biến của q trình tư duy theo
nhóm đang diễn ra đến đâu, đang ở nhánh nào của sơ đồ tư duy và tổng quan toàn bộ
kết quả của nhóm ra sao. Điều này giúp tiết kiệm thời gian làm việc trong nhóm do
các thành viên khơng mất thời gian giải thích ý tưởng của mình thuộc ý lớn nào.
Trong q trình thảo luận nhóm có rất nhiều ý kiến trong khi đó mỗi người ln giữ
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

19

Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

chính kiến của mình, khơng hướng vào mục tiêu đã đề ra dẫn đến không rút ra được
kết luận cuối cùng. Sử dụng sơ đồ tư duy sẽ khắc phục được những hạn chế đó bởi sơ
đồ tư duy tạo nên sự đồng thuận trong nhóm, các thành viên đều suy nghĩ tập trung
vào một vấn đề chung cần giải quyết, tránh được hiện tượng lan man và đi lạc chủ đề.
Không những vậy, sơ đồ tư duy đa chiều tạo nên sự cân bằng giữa các cá nhân và cân
bằng trong tập thể. Mọi thành viên đều đóng góp ý kiến và cùng nhau xây dựng nên
Bản đồ tư duy của cả nhóm. Các thành viên tơn trọng ý kiến của nhau và các ý kiến
đều được thể hiện trên Bản đồ tư duy.
Bản đồ tư duy là một công cụ tư duy thực sự hiệu quả bởi nó tối đa hố được nguồn
lực của cá nhân và tập thể. Mỗi thành viên đều rèn luyện được khả năng tư duy, kỹ
năng thuyết trình và làm việc khoa học. Sử dụng Bản đồ tư duy giúp cho các thành
viên hiểu được nội dung bài học một cách rõ ràng và hệ thống. Việc ghi nhớ cũng như
vận dụng cũng sẽ tốt hơn. Chỉ cần nhìn vào Bản đồ tư duy, bất kỳ thành viên nào của
nhóm cũng có thể thuyết trình được nội dung bài học.
Bản đồ tư duy cung cấp cho ta cái nhìn chi tiết và cụ thể. Khi mọi người tập trung
vào chủ đề ở giữa thì bộ não của mỗi thành viên đều hướng tới trọng tâm tạo nên sự
đồng thuận tập thể, cùng hướng tới một mục tiêu chung và định hướng được kết quả.
Nhìn chung các tiết Mỹ thuật trong thời gian qua đến nay đã được chú trọng nên
cũng dần có hiệu quả trong nhà trường nói chung và trường THCS Trần Phú nói riêng
từ năm học 2011 – 2012 đến nay đã có hiệu quả rõ rệt. Năng lực sáng tạo của nhiều
giáo viên có nhiều tiến bộ. Học sinh u thích mơn học này nhưng với mức độ chưa
cao. Tơi tin rằng thời gian tới đây có lẽ mơn nghệ thuật này sẽ tiếp tục phát triển
mạnh đó là tìm năng của thế hệ trẻ về sau.
Hiện nay đa số học sinh rất thích giờ học Mỹ thuật các bài học, bài vẽ có tiến bộ rõ
rệt.
2/ KIẾN NGHỊ:

Đối với Sở, Phòng giáo dục:
Cần thường xuyên tổ chức các chuyên đề về Mĩ thuật cho giáo viên trong toàn
Thị xã.
Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

20


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Tổ chức các cuộc thi vẽ tranh cho học sinh nhằm thúc đẩy ý thức học Mĩ thuật
cho học sinh.
Đối với nhà trường:
Cần quan tâm hơn đến các phong trào vẽ tranh của học sinh.
Thường xuyên mở các cuộc thi vẽ tranh trong nhà trường.
Muốn đảm bảo việc dạy và học tốt các mơn nghệ thuật thì u cầu địi hỏi chúng
phải đầy đủ, đặc biệt mơn vẽ nhu cầu cần đáp ứng cũng khá phức tạp và tốn kém.
 Đối với nhà trường có phịng tranh riêng dành cho mỹ thuật.
Có các bản vẽ, giá vẽ giúp các tiết thực hành tốt.
học sinh phải vẽ trên giấy A3,A4 …
Tơi xin chân thành cảm ơn. 
Đồn kết, ngày 20 tháng 10 năm 2012
Người viết

Nguyễn Hải Dương

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bản đồ Tư duy trong công việc – Tony Buzan – NXB Lao động – Xã hội.

Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

21


Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

2. www.mind-map.com (trang web chính thức của Tony Buzan)
3. www.peterussell.com/mindmaps/mindmap.htm
4. Bài giảng của ThS Trương Tinh Hà về Mind Mapping và các Kỹ năng giải quyết
vấn đề.
5. Lớp tập huấn của Bộ GD&ĐT hướng dẫn sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy và học.
6. Hướng dẫn sử dụng phần mềm Bản đồ tư duy (xem phim minh họa)
7. Phim giới thiệu một số giáo viên và học sinh các trường THPT, TTGDTX áp dụng
thành công việc sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy và học của đài truyền hình (gửi kèm
theo SKKN)
8. Trần Đình Châu, Sử dụng Bản đồ tư duy – một biện pháp hiệu quả hỗ trợ học sinh
học tập Tạp chí Giáo dục, kì 2, tháng 9-2009.
9. Trần Đình Châu, Đặng Thị Thu Thủy; Bản đồ tư duy – công cụ hiệu quả hỗ trợ dạy
học và công tác quản lý nhà trường, Báo Giáo dục&Thời đại, số 147 ngày 14/9/2010.

Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

22

Vai trị của Bản đồ tư duy trong mơn mĩ thuật THCS

Giáo viên: Nguyễn Hải Dương

Trường THCS Trần Phú – TX Buôn Hồ

23