Tiểu luận cao học tư tưởng hồ chí minh về đại đoàn kết

Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

PHẦN A: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Dân tộc ta có truyền thống yêu nước nồng nàn đó là truyền thống quý báo
của dân tộc. Khi tổ quốc bị xâm lăng thì truyền thống ấy lại càng sơi nổi, nó kết
thành một làn sóng vơ cùng mạnh mẽ, vượt qua mọi khó khăn thử thách, nhấn
chìm tất cả bè lũ bán nước và bon cướp nước. Sức mạnh đó chính là sự đồn kết
nhất trí một lịng vì mục tiêu chung, lý tưởng chung của dân tộc. Tuy trải qua hàng
nghìn năm lịch sử, nhưng sự đồn kết nhất trí đó vẫn ln ln được phát huy
trong mỗi giai đoạn cách mạng. Trong thời kỳ cách mạng Việt Nam thành công,
dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, thì sự đồn kết thống nhất
trong các tổ chức, giữa các tổ chức và mọi tổ chức với nhân dân trong khối đại
đoàn kết thống nhất được nâng lên một tầm cao mới. Và nó cũng được đảm bảo
bằng một nguyên tắc đoàn kết rất chặt chẻ. Trên cơ sở tiếp thu Chủ nghĩa Mác –
Lênin về con đường cách mạng Việt Nam, để rồi Nguyễn Ái Quốc xác định cần
phải có một tổ chức lãnh đạo cách mạng. Hồ Chí Minh bắt đầu truyền bá Chủ
nghĩa Mác – Lênin và chuẩn bị cho sự ra đời của tổ chức Đảng. Người đã tiếp thu
những nguyên tắc xây dựng Đảng kiểu mới của Chủ nghĩa Mác – Lênin và nguyên
tắc đoàn kết tập hợp lực lượng trong khối đại đoàn kết dân tộc, vận dụng trong việc
xây dựng các tổ chức Đảng, các tổ chức chính trị xã hội để tập hợp lực lượng cách
mạng, xây dựng khối đoàn kết toàn dân dưới sự lãnh đạo của tổ chức Đảng. Đó là
một trong những nhân tố quan trọng trong vai trị lãnh đạo của Đảng, nó quyết
định sự tồn tại của một Đảng chính trị chân chính cách mạng đặc biệt là vai trò
lãnh đạo xuyên suốt cách mạng Việt Nam. Thắng lợi trong hai cuộc kháng chiến
chống Pháp và Mỹ vừa qua có thể khẳng định chính là sự thắng lợi của tồn Đảng,
tồn dân và tư tưởng Hồ Chí Minh. Đồng thời cũng là sự thắng lợi của đoàn kết
1
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

nhất trí, tự giác một lịng của khối đồn kết toàn dân trong Mặt trận thống nhất của
dân tộc. Một lần nữa cho thấy tầm quan trọng của nguyên tắc đồn kết theo tư
tưởng Hồ Chí Minh. Trong cơng cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước ngày nay, giữ
vững ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và nguyên tắc đoàn kết trên cơ sở đấu
tranh và tự phê bình dưới sự lãnh đạo của đảng trong khối đại đoàn kết là một
trong những nguyên tắc cần phải được nghiên cứu sâu để góp phần trong việc xây
dựng các tổ chức thật sự vững mạnh, tăng cường sự gắn bó với nhân dân để góp
phần củng cố và xây dựng khối đại đoàn kết thật sự vững mạnh, góp phần thắng lợi
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Đứng trên quan điểm của người học thấy rằng việc đi nghiên cứu nguyên tắc
đoan fkết theo tư tưởng Hồ Chí Minh là rất quan trọng và cần thiết. Nó khơng
những góp phần người học tìm hiểu rõ thêm về tư tưởng Hồ Chí Minh, mà nó cịn
giúp mỗi người chúng ta hiểu sâu sắc thêm về nguyên tắc đồn kết đó theo tư
tưởng Hồ Chí Minh là như thế nào? để vận dụng xem xét trong thực tế hiện nay ở
các cơ quan ban ngành, đoàn thể hay trong tổ chức Đảng và Nhà nước vận dụng
như thế nào về nguyên tắc đó. Tuy nhiên trong quá trình nghiên cứu cịn nhiều điều
chưa được thể hiện một cách cụ thể và toàn toàn diện về nguyên tắc đồn kết tự
giác có tổ chức và ngun tắc đồn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình theo tư
tưởng Hồ Chí Minh. Rất các ban đọc giả và q thầy cơ đóng góp để bổ sung và
hồn thiện đề tài tiểu luận tốt hơn.
2. Đối tượng nghiên cứu:
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và nguyên tắc đoàn kết trên cơ sở

đấu tranh và tự phê bình trong tư tưởng Hồ Chí Minh.

2
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

3. Phương pháp và phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi: Tập trung phân tích những ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức
và ngun tắc đồn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình trong tư tưởng Hồ Chí
Minh chủ yếu nói về khối đồn kết dân tộc.
Phương pháp: Sử dụng nhiều phương pháp nhưng chủ yếu là phương pháp
luận của Chủ nghĩa Mác – Lênin, phương pháp lịch sử, phân tích và xử lý thơng
tin.

3
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

PHẦN B: NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận:
Chủ nghĩa duy vật lịch sử khẳng định vai trò của quần chúng nhân dân là
chủ thể sáng tạo ra lịch sử. Bởi vì mọi lý tưởng giải phóng xã hội, giải phóng con
người chỉ được chứng minh thông qua sự tiếp thu và hoạt động của quần chúng
nhân dân. Hơn nữa tư tưởng tự nó khơng làm biến đổi xã hội mà phải thông qua
hành động cách mạng, hoạt động thực tiễn của quần chúng nhân dân, để biến lý
tưởng ước mơ thành hiện thực trong xã hội.
Vai trò quyết định lịch sử của quần chúng nhân dân được biểu hiện ở ba nội
dung:
- Quần chúng nhân dân là lực lượng sản xuất cơ bản của xã hội, trực tiếp sản
xuất ra của cải vật chất, là cơ sở tồn tại và phát triển của xã hội. Lực lượng sản
xuất cơ bản đó là đơng đảo quần chúng nhân dân lao động chân tay và lao động trí
óc.
- Quần chúng nhân dân là động lực cơ bản của mọi cuộc cách mạng xã hội.
Lịch sử chứng minh rằng khơng có cuộc chuyển biến cách mạng nào mà không là
hoạt động đông đảo của quần chúng nhân dân. Họ là lực lượng cơ bản của cách
mạng, đóng vai trị quyết định thắng lợi của mọi cuộc cách mạng. Trong cuộc cách
mạng làm chuyển biến xã hội từ hình thái kinh tế xã hội này sang hình thái kinh tế
xã hội khác, nhân dân lao động là lực lượng tham gia đông đảo. Cách mạng là
ngày hội của quần chúng, là sự nghiệp của quần chúng. Bởi vậy nhân dân lao động
là chủ thể của các q trình kinh tế - xã hội, chính trị đóng vai trị là động lực cơ
bản của mọi cuộc cách mạng xã hội.
4
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết

Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

- Quần chúng nhân dân là người sáng tạo ra những giá trị văn hoá tinh thần.
Quần chúng nhân dân đóng vai trị to lớn trong sự phát triển của khoa học cơng
nghệ, y học, qn sự, kinh tế, chính trị, đạo đức... Nhân dân vừa là cội nguồn vừa
là điều kiện để thúc đẩy sự phát triển văn hoá tinh thần của các dân tộc trong mọi
thời đại. Hoạt động của quần chúng nhân dân từ trong thực tiễn là nguồn cảm hứng
vô tận cho mọi sáng tạo tinh thần trong đời sống xã hội.
Tóm lại, xét từ kinh tế, chính trị, từ hoạt động vật chất đến hoạt động tinh
thần, quần chúng nhân dân ln ln đóng vai trị quyết định lịch sử.
Từ những vai trị đó các nhà lý luận Macxit đề cao vai trò tập hợp quần
chúng trở thành lực lượng cách mạng . Cụ thể trên những nguyên tắc đảm bảo ý
thức tổ chức và tinh thần tự giác trong khối đại đoàn kết rộng rãi.
Sau đại hội lần thứ II (17/7/1903), cuộc đấu tranh trong nội bộ Đảng càng
ngày càng quyết liệt hơn. Bọn Mensêvich tìm đủ mọi cách để phá hoại những nghị
quyết của Đại hội II và để chiếm các cơ quan trung tâm của Đảng. Bọn Mensêvich
lén lút lập ra một tổ chức bè phái chống Đảng tách ra khỏi Đảng. Đứng đầu là
Máctôp, Tơrôtxki và Axentốt. Chúng tuyên truyền ráo riết phá hoại, làm cho công
cuộc tổ chức mọi mất hẳn tính cách chặt chẽ của nó. Như thế là phá hoại tính kỷ
luật của Đảng và chất lượng Đảng, vừa là tăng bốc chủ nghĩa các nhân, trí thức,
vừa lại xác nhận tinh thần vơ kỷ luật, vơ chính phủ. Rõ ràng bọn chúng đã kéo
Đảng dật lùi trở lại với lối phê phán về tổ chức, với tinh thần cơ độc từng nhóm
nhỏ, với cách làm việc thủ cơng nghiệp.
Lênin khẳng định phải đập tan bọn Mensêvích một vố có tính chất quyết
định, chính Lênin đã thực hành trong tác phẩm “Một bước tiến, hai bước lùi” xuất
bản vào tháng 5/1904. Đó là những nguyên tắc căn bản để xây dựng tổ chức. Trong
5
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

đó có một số ngun tắc quan trọng như: đàon kết trong đảng và với toàn thể quần
chúng nhân dân lao động:
- Đảng Mácxit là một bộ phận của giai cấp cơng nhân, nó là một biệt đội của
giai cấp ấy, nhưng trong giai cấp cơng nhân có nhiều biệt đội, cho nên mỗi biệt
đội của giai cấp công nhân không thể gọi là đảng của giai cấp công nhân được.
Đảng không giống với các biệt đội khác của giai cấp cơng nhân, trước hết vì đảng
khơng phải là một biệt đội thường, mà là đội tiền phong, một biệt đội có ý thức,
một biệt đội macxit của giai cấp cơng nhân. Nó được vũ trang bằng sự hiểu biết
những quy luật về đấu tranh giai cấp, và do đó có khả năng dìu dắt giai cấp cơng
nhân và lãnh đạo họ trong cuộc đấu tranh giai cấp. Bởi thế không nên lẫn lộn Đảng
với giai cấp công nhân, cũng như khơng nên lẫn lộn với bộ phận tồn khối.
Lênin viết: “Chúng ta là Đảng của giai cấp, và vì thế, hầu hết cả giai cấp
(trong lúc chiến tranh, nội chiến chẳng hạn thì nhất thiết tồn thể giai cấp) phải
hành động dưới chỉ đạo của Đảng ta, phải cố hết sức ghép chặt hàng ngũ chung
quanh đảng”1
- Đảng không những là đội tiền phong giác ngộ của giai cấp cơng nhân, mà
cịn là một bộ phận có tổ chức kỷ luật riêng cua giai cấp công nhân bắt buộc tất cả
các đảng viên phải tuân theo. Bởi thế mỗi đảng viên nhất định phải gia nhập một
trong những tổ chức của Đảng. Khi nào hết thảy các đảng viên đều được tổ chức
vào trong một địa vị chung thống nhất, đoàn kết chặt chẽ bằng sự thống nhất ý chí,
hành động, thống nhất kỷ kuật, khi ấy đảng mới có thể lãnh đạo một cách thực tế
cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân và lực lượng của giai cấp đó đi đến mục
đích được.

1

Lênin tập VI tiếng Nga, tr 205 - 206

6
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

Lênin viết: “Khi tơi nói Đảng khơng phải là một tổng số (không phải một
tổng số thường về số học mà là một tổng hợp) các tổ chức, ấy là tơi diễn đạt một
cách hết sức rõ ràng và chính xác rằng, tôi muốn, tôi yêu cầu Đảng , đã là đội tiên
phong của giai cấp, thì phải là một cái gì được tổ chức hơn yêu cầu Đảng chỉ
được thu hẹp những phần tử nào chịu thừa nhận sự tổ chức trên một mức tối
thiểu.”1
Lênin cũng cho rằng: giai cấp vô sản không sợ tổ chức, không sợ kỷ luật
- Trong mọi tổ chức của giai cấp công nhân, thì Đảng khơng phải là một tổ
chức giản đơn mà là một hình thức tổ chức cao nhất có nhiệm vụ lãnh đạo hết thảy
các tổ chức khác của giai cấp cơng nhân. Đảng là hình thức tổ chức tối cao, bao
gồm những người ưu tú của giai cấp, được vũ trang bằng một lý luận tiên tiến,
bằng sự hiểu biết những quy luật về đấu tranh giai cấp, kinh nghiệm về cơng cuộc
vận động cách mạng, nên có đủ khả năng để lãnh đạo – và có nhiệm vụ lãnh đạo
hết thảy các tổ chức khác của giai cấp cơng nhân, vì khơng có tổ chức vững vàng
lãnh đạo thì khơng có phong trào cách mạng” và “Trong cuộc đấu tranh giành

chính quyền, vơ sản khơng có khí giới nào khác hơn là sự tổ chức” 2
- Đảng là sự hiện thân liện lạc giữa đội tiên phong của giai cấp công nhân và
đông đảo quần chúng của giai cấp ấy. Đảng sẽ là bộ phận tiên tiến ưu tú nhất và
được tổ chức hồn hảo nhất. Nếu khơng được liện lạc ấy không tăng bội thêm,
hoặc không được vững chắc thêm thì Đảng sẽ khơng sao tồn tại và phát triển được.
“Chỉ trông chờ vào bàn tay của những người cộng sản để xây dựng xã hội cộng
sản. Đó là một tư tưởng hết sức ngây thơ. Những người cộng sản chỉ là một giọt
nước trong đại dương nhân dân và họ chỉ giành được thắng lợi trong trường hợp
dẫn dắt quần chúng công nhân, nông dân và toàn thể nhân dân lao động đi theo
1
2

Sđd, tr 203
Sđd tr 328

7
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

mình và thực hiện mục đích đã đề ra”. Lênin cho rằng một đảng chỉ biết có mình,
xa rời quần chúng và mất hẳn liên lạc, hoặc lỏng lẻo với giai cấp mình, đảng ấy sẽ
mất tính nhiệm và mất hết hậu thuẩn của quần chúng, do đấy sẽ không tránh khỏi
nạn diệt vong. “Muốn thành một Đảng xã hội dân chủ, phải cầm chắc cho được sự
ủng hộ của chính giai cấp mình.” 1

- Đảng phải được tổ chức theo nguyên tắc tập trung dân chủ chỉ có một điều
lệ duy nhất, có một kỷ luật duy nhất, một cơ quan chỉ đạo thống nhất do đại hội
của đảng đại diện, hoặc giữa các kỳ đại hội thì do Ban Chấp hành Trung ương đảng
đại diện. Thiểu số phải phục tùng đa số, các tổ chức phải phục tùng Trung ương,
các tổ chức cấp dưới phải phục tùng các tổ chức cấp trên. Đảng của giai cấp công
nhân không có các điều kiện ấy, khơng thể gọi là đảng chân chính cách mạng được,
và do đó khơng thể làm trong nhiệm vụ của nó là lãnh dạo giai cấp được. Mặt khác
trong tổ chức cũng phải có dân chủ. Nếu trong Đảng khơng có dân chủ thì sẽ có
nguy cơ thoái hoá thành một tổ chức quan liêu.
Lênin viết: “Trước kia đảng của ta không phải là một khối tổ chức hẳn hoi
mà chỉ một số các cá nhân riêng biệt, và do đấy, giữa các nhóm khơng thể có mối
quan hệ nào khác, ngồi sự tác động về tư tưởng. Ngày nay chúng ta đã trở thành
một đảng có tổ chức, như thế nghĩa là chúng ta đã tạo nên một quyền lực đã biến
cái uy tín của tư tưởng thành uy tín của quyền lực, đã đem cấp dưới của đảng phụ
thuộc vào cấp trên”2
Muốn giữ vững sự thống nhất hàng ngũ, trong hoạt động thực tiễn, Đảng
phải áp dụng một kỷ luật vô sản thống nhất, cùng đều bắt buộc đối với tất thẩy
đảng viên đối với các lãnh tụ cũng như đối với đảng viên thường.

1
2

Sđd tr 208
Sđd tr 291

8
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền

Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

Bởi thế trong đảng khơng được có sự phân chia thành hạng “đảng viên
thượng lưu” không phải tuân theo kỷ luật và hạng “không phải đảng viên thượng
lưu” bắt buộc phải tuân thủ kỷ luật. Trái lại nếu có sự phân chia như thế trong
đảng, thì khơng sao giữ cho Đảng được ngun vẹn tồn khối và cũng khơng sao
giữ được sự thống nhất trong đảng. Lênin cho rằng sự thống nhất tư tưởng vô sản
cũng chưa đủ để đảm bảo cho thắng lợi, rằng muốn chiến thắng, cần phải củng cố
vững chắc sự thống nhất tư tưởng bằng sự thống nhất vật chất về tổ chức của vô
sản. Chỉ có điều kiện như thế giai cấp vơ sản mới trở thành một lực lượng vô địch
được.
“Trong cuộc đấu tranh cướp chính quyền giai cấp vơ sản khơng có vũ khí
nào khác hơn là sự tổ chức.
Giai cấp vơ sản tuy bị sự thống trị cạnh tranh vơ chính phủ trong thế giới tư
sản chia rẽ, tuy phải vất vả lao khổ để làm tôi tớ cho tư bản, luôn ln bị đày
xuống tận đáy của sự bần cùng hồn tồn của sự thất học, của sự hao mịn mà vẫn
có thể trở thành - tất nhiên phải trở thành một lực lượng vơ địch chính, chỉ nhờ
một lẽ là sự thống nhất tư tưởng của họ dựa trên nguyên tắc Chủ nghĩa Mác đã
được củng có vững chắc bằng sự thống nhất vật chất về tổ chức, sự thống nhất vật
chất đã tập hợp được hành triệu người lao động lập thành đội quân của giai cấp
công nhân”1
- Đảng phải tự đẩy mạnh tự phê bình và phê bình, Lênin coi tự phê bình và
phê bình là tiêu chuẩn quan trọng của Đảng chân chính cách mạng. Chỉ có sự
thơng qua tự phê bình và phê bình thường xun mới làm nhiệm vụ cho Đảng là
một khối thống nhất cả về chính trị, tổ chức, thì đảng mới vững mạnh. Thì đó cũng
là tiêu chuẩn đảm bảo vai trị lãnh dạo của đảng đối với xã hội. Quan điểm này có
1

Sđd tr 328

9
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

ý nghĩa quyết định như là quy luật phát triển đảng. Tự phê bình và phê bình rất cần
thiết cho đảng cầm quyền, làm cho đảng viên tránh khỏi sai lầm khuyết điểm thì
phải thường xuyên tự phê bình và phê bình.
“Thái độ của một chính đảng trước những sai lầm của mình là một trong
những mâu thuẩn quan trọng nhất và chắc chắn nhất để xem xét đảng ấy có
nghiêm túc khơng và có thật sự làm trịn nghĩa vụ đối với gia cấp mình và với quần
chúng lao động khơng. Cơng khai thừa nhận sai lầm, phân tích những hồn cảnh đẻ
ra sai lầm, đó là dấu hiệu của một chính đảng nghiêm túc. Đó đảng làm trịn nghĩa
vụ của mình.
Đối với người đảng viên, trước những sai lầm của mình cần phải thực hiện
nghiêm túc tự phê bình. “Người thơng minh khơng phải là khơng phạm sai lầm.
Người nào phạm sai lầm mà biết sửa chữa là người thơng minh”. Nếu có sai lầm
mà cứ giữ mãi sai lầm thì từ một sai lầm nhỏ có thể làm cho nó trở thành một sai
lầm lớn ghê ghớm.
II. Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức:
1. Tầm quan trọng của ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức:
Đối với Hồ Chí Minh thì ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức là hết sức

quan trọng. Trong quá trình chống giặc ngoại xâm, xây dựng đất nước, chống mọi
sự đồng hoá của ngoại bang, bảo tồn nền văn hoá dân tộc, đã hun đúc cho dân tộc
ta truyền thống yêu nước, tinh thần nhân ái, đoàn kết, kiên cường bất khuất, tự lực
tự cường sáng tạo.
Trong giai đoạn từ giữa những năm 40 của thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX
thì chủ nghĩa tư bản đã phát triển mạnh mẽ đem lại sự phát triển to lớn về lực
10
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

lượng sản xuất, thúc đẩy tiến bộ xã hội phát triển. Song nó vẫn bộc lộ những mâu
thuẩn và hạn chế vốn có của nó. Trong những mâu thuẩn đó thì mâu thuẩn giữa vơ
sản và tư sản càng trở nêm gay gắt dẫn tới xung đột giai cấp. Cuộc đấu tranh giai
cấp của giai cấp vô sản từ đấu tranh tự phát sang đấu tranh tự giác. Đánh dấu giai
cấp cơng nhân bước lên vũ đài chính trị, họ được tổ chức trên tinh thần tự giác vì
nó có chung mục tiêu lý tưởng và họ đều được trang bị vũ khí lý luận Mác – Lênin.
Đến giữa thế kỷ XIX đế quốc Pháp tiến hành xâm lược nước ta, nhiều cuộc
khởi nghĩa nổ ra của nhân dân ta và nhiều bậc sĩ phu yêu nước những đều thất bại.
Từ những bài học kinh nghiệm thất bại đó rút ra: Cuộc đấu tranh của họ chưa có
đường lối đúng dắn và chưa có một tổ chức chặt chẽ trang bị lý luận khoa học cách
mạng tiên tiến nhất. Nên cuộc đấu tranh của họ mang tính tự phát chỉ đáp ứng nhu
cầu lưọi ích giản đơn nhằm thoả mãn cho một số người, hay những nhóm người
nhất định nào đó.
Ngay từ khi Đảng ta ra đời trước đó Nguyễn Ái Quốc đã tích cực tuyên

truyền chủ nghĩa Mác – Lênin vào trong nước, chuẩn bị đầy đủ về mặt tư tưởng, tổ
chức, chính trị như Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên để giác ngộ tinh thần
cách mạng của quần chúng để phát huy tính tự giác của họ, là tự nguyện tham gia
vào trong tổ chức. Khi đó chúng ta sẽ có một khối đồn kết thống nhất vững chắc.
Trong Điều lệ tạm thời của Hội liên hiệp công nhân quốc tế, Mác – Ăngghen cũng
từng khẳng định: “Sự thành công của phong trào công nhân trong mỗi nước chỉ có
thể được đảm bảo bằng sức mạnh của sự thống nhất và tổ chức.” 1
Khi mỗi người trong tổ chức có tính tự giác thì lúc đó ý chí thống nhất, hành
động thống nhất và tổ chức thống nhất, khi đó thật sự trong sạch vững mạnh. Vì nó
phát huy hết tiềm lực vật chất và tinh thần. Lênin đặc biệt quan tâm tới việc xây dựng
1

Mác – Ănggen toàn tập, Nxb CTQG HN 1993, tập 16, tr 705

11
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

khối đại đồn kết tồn dân thống nhất vững chắc trong tổ chức Đảng lãnh đạo. Ơng
cho rằng: “Sự đồn kết thống nhất trong đảng bắt nguồn từ bản chất của giai cấp
cơng nhân và đó là nguồn sức mạnh vô địch và rất vô tận của Đảng.”1
Người coi mục tiêu của xây dựng và củng cố đảng là nhằm xây dựng khối
đoàn kết thống nhất trong tổ chức đảng là rất quan trọng. Nội bộ càng tự giác đoàn
kết, càng ít dao động thì ảnh hưởng của tổ chức đối với quần chúng càng rộng lớn.

Lênin cũng từng khẳng định: “Một điều rất rõ ràng là trong một nước thực hiện
chun chính vơ sản, thì một sự chia rẽ trong nội bộ giai cấp vô sản hoặc đảng
giai cấp vô sản với quần chúng vô sản, không phải chỉ là nguy hiểm mà còn là cực
kỳ nguy hiểm, nhất là nếu trong nước đó, giai cấp vơ sản lại chỉ là thiểu số nhỏ bé
trong dân cư”2. Từ đó ta thấy tầm quan trọng của tính đồn kết tự giác trong tổ
chức, đó là thu hút đơng đảo lực lượng cách mạng tham gia.
Đảng ta luôn luôn coi sự đoàn kết thống nhất là sinh mệnh của đảng, là vấn
đề sống còn của cách mạng, là cơ sở để thống nhất giai cấp, là điều kiện để đoàn
kết toàn dân và đưa cách mạng đến thắng lợi. Như Bác Hồ đã từng nói phải giữ gìn
sự đồn kết thống nhất như giữ gìn con ngươi trong mắt mình.
Trong suốt cuộc đời hoạt động của mình Hồ Chí Minh ln đặc biệt chú
trọng giáo dục cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ý thức tự giác xây dựng và sự đoàn
kết thống nhất . Người là hiện thân của sự đồn kết thóng nhất trong tồn đảng,
tồn dân. Người day: “Đoàn kết là sức mạnh là then chốt của thành công” 3.
Trong điều kiện đời sống xã hội gặp nhiều khó khăn phức tạp, khi cách
mạng chuyển giai đoạn thì vấn đề đoàn kết tự giác là một trong những biện pháp
để khắc phục, vượt qua những khó khăn ấy. Bác cũng từng khẳng định: “Sữa cái xã
1

Lênin toàn tập, Nxb tiến bộ Maxcowa. 1978, tập 2, tr 107 - 108
Sđd tập 42, tr 336
3
Hồ Chí Minh tồn tập, Nxb CTQG HN 1996, tập 11, tr 154
2

12
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền

Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

hội cũ đã mấy nghìn năm làm xã hội mới ấy là rất khó. Nhưng biết cách làm, biết
đồng tâm hiệp lực mà làm thì chắc làm được, thế thì khơng khó. Khó dể cũng tại
mình, mình quyết chí thì làm được.” 1
Vì vậy trong những lúc “ngàn cân treo sợi tóc” của cách mạng Việt Nam thì
Đảng ta đã vận dụng khối đại đồn kết dân tộc một lịng tự nguyện ra sức vì đất
nước đã giúp nước ta vượt qua những khó khăn và thử thách lớn lao ấy.
Tóm lại: Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh
có tầm quan trọng trong mọi tổ chức và đối với mọi tầng lớp nhân dân vì nó tránh
tình trạng chia rẻ bè phái, đồng thời giúp cho mỗi cán bộ đảng viên cảnh giác và đề
cao trách nhiệm, xiết chặt hàng ngũ để giữ gìn sự đồn kết thống nhất trong khối
đại đồn kết dân tơc.
2. Đồn kết tự giác có tổ chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh:
Hồ Chí Minh khẳng định vai trị quan trọng của đại đồn kết đối với sự
nghiệp cách mạng Việt Nam:
“Đoàn kết làm ra sức mạnh” 2
“Đồn kết, đồn kết, đại đồn kết
Thành cơng, thành cơng, đại thành công” 3
Là một trong những nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam một chiến lược cách mạng - chiến lược huy động, tập hợp mọi lực lượng có thể tập
hợp được, hình thành sức mạnh to lớn của đoàn kết dân tộc trong đấu tranh với kẻ
thù dân tộc, giai cấp.
1

Hồ Chí Minh tuyển tập, Nxb Sự thật, HN 1980, tập 1, tr 239
Hồ Chí Minh tồn tập, Nxb CTQG, HN 1996, Tập 1, tr 447
3

Sđd, tập 10, tr 607
2

13
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

Tn thủ và vận dụng những ngun tắc có tổ chức sinh hoạt của một đảng
chân chính cách mạng theo Chủ nghĩa Mác – Lênin vào trong việc xây dựng tổ chức
Đảng ở Việt Nam. Trong suốt thời gian cầm quyền lãnh đạo cách mạng giành chính
quyền và thời kỳ Đảng cầm quyền. Hồ Chí Minh chú ý đến các vấn đề đồn kết
mang tính tự giác trong tổ chức, nhất là trong công việc, từng cán bộ, đảng viên
trong các cơ quan tổ chức của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể phải nghiêm chỉnh
chấp hành với tinh thần tự giác, nhưng phải có tính tổ chức kỷ luật chặt chẽ. Xuất
phát từ những nguyên tắc về xây dựng tổ chức của Chủ nghĩa Mác – Lênin về xây
dựng các tổ chức, đặc biệt là xây dựng tổ chức Đảng để thực hiện vai trò lãnh đạo
tập hợp khối đại đồn kết dân tộc thì Hồ Chí Minh rất chú ý và quan tâm. Tuy nhiên
tuỳ hoàn cảnh và điều kiện của mỗi quốc gia và điều kiện cụ thể mà Hồ Chí Minh đã
vận dụng và phát huy một cách sáng tạo vào hoàn cảnh và điều kiện của Việt Nam.
Nhằm để phát huy tinh thần chủ động tích cực sáng tạo của tất cả cán bộ, đảng viên
và sức mạnh của nhân dân trên tinh thần cả nước đồng lịng đồng tâm.

“Dân ta có một chữ đồng
Đồng tâm, đồng sức, đồng lòng, đồng minh”

Theo tư tưởng Hồ Chí Minh tự giác khơng có nghĩa là tự giác vơ tổ chức, tự
theo ý mình làm, tự giác theo Người là nhằm phát huy trí tuệ của tồn bộ con ngời
Việt Nam, khi đã vào tổ chức thì tinh thần ấy vẫn được phát huy với dân chủ cao độ,
nhưng phải có tổ chức, có kỷ cương, kỷ luật. Đối với Người, kỷ luật trong tổ chức là
rất quan trọng nhưng khơng phải bắt buộc mà là mang tính tự nguyện, như trong tổ
chức đảng kỷ luật từ tính chất của Đảng là tổ chức tự nguyện nên: “kỷ luật này là
do lòng tự giác của Đảng viên về nhiệm vụ của họ đối với đảng” 1, “Mỗi đảng viên
1

Sđd, Tập 5, tr 250

14
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

cần phải làm kiểu mẫu phục tùng kỷ luật chẳng những kỷ luật của Đảng mà cả kỷ
luật của các đồn thể nhân dân và của cơ quan chính quyền cách mạng” 1. Có như
vậy mới đảm bảo “tư tưởng thống nhất, hành động thống nhất”. Nếu khơng có tư
tưởng thống nhất, hành động thống nhất thì ý chí sẽ lung lai, kỷ luật trở nên lỏng
lẻo, sự đoàn kết bị buông lỏng dẫn đến sức mạnh tất nhiên sẽ yếu. Vì vậy trong cơng
tác tổ chức thì chúng ta nên tơn trọng ngun tắc, đưa ra ngồi những kẻ phản bội,
hủ bại, những kẻ mang nặng chủ nghĩa cá nhân, công thần, thiếu trách nhiệm... làm
trái tiêu chuẩn, phẩm chất của người cán bộ nói chung và của đảng viên.
Ngun tắc tổ chức của Hồ Chí Minh khơng tập trung vào trong việc xây

dựng đảng, mà nó cịn mang tính rộng rãi vì trong tư tưởng của người ln quan
tâm đến vấn đề đoàn kết là vấn đề chiến lược của cách mạng Việt nam. Ngồi tổ
chức Đảng thì các đoàn thể là tổ chức gần dân nhất và dể tập hợp nhân dân nhất,
luôn nắm bắt những thông tin một cách chính xác từ nhân dân. Nên việc đoàn kết
dân tộc trong mặt trận thống nhất dưới sự lãnh đạo của đảng là vấn đề chiến lược
của cách mạng vì nhằm mục đích để phục vụ cho nhân dân, cho Tổ quốc. Ở nước
ta gồm 54 dân tộc anh em cùng nhau làm ăn sinh sống từ lâu đời, việc xây dựng,
duy trì, củng cố khối đại đồn kết trong cách mạng xã hội chủ nghĩa sẽ góp phần
giải quyết tốt mối quan hệ giữa các dân tộc: “Phải đoàn kết toàn dân, đoàn kết
trong Đảng và ngoài Đảng, đoàn kết lương giáo, v.v... Đoàn kết chặt chẽ để thi đua
tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm, thi đua xây dựng chủ nghĩa xã hội.”2
Hồ Chí Minh thể hiện tinh thần trước sau một lòng: “Đồng bào các dân tộc,
không biệt lớn nhỏ, phải thương yêu giúp đỡ lẫn nhau, phải đoàn kết chặt chẽ như
anh em một nhà, để cùng nhau xây dựng tổ quốc chung, xây dựng chủ nghĩa xã
hội, làm cho tất cả các dân tộc được hạnh phúc ấm no”
1
2

Sđd, Tập 6, tr 167
Hồ Chí Minh tồn tập NXBCTQG, H.2000, tập 9, tr.530.

15
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

Trong tư tưởng đồn kết của H Chí Minh ln xuất phát từ tinh thần tự giác,
nhưng phải phát huy được tính dân chủ. Vì khi có dân chủ thì mới đảm bảo cho
tính tự giác phát huy đến cao độ. Dân chủ phải mang tính tổ chức, khơng dân chủ
quá trớn, khi đó trở thành một câu lạc bộ cãi vả. Do vậy theo Hồ Chí Minh dân chủ
phải trên cơ sở tập trung, thống nhất của tổ chức. Dân chủ là đi đến tập trung, là cơ
sở của tập trung chứ không phải dân chủ phân tán, vô tổ chức. Tập trung là tập
trung trên cơ sở dân chủ, không phải là tập trung theo kiểu quan liêu, độc đoàn,
chuyên quyền, “mọi việc đều bàn bạc một cách dân chủ và tập thể, khi đã quyết
định rồi, thì phân phối cơng tác phải rạch rịi, giao cho một hoặc mấy đồng chí phụ
trách làm đến nơi đến chốn.” 1
Người nhấn mạnh: Dân chủ là của quý nhất của nhân dân, là thành quả của
cách mạng “chế độ ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải được tự do. Tự do là thế
nào? Đối với mọi vấn đề, mọi người tự do bày tỏ ý kiến của mình, góp phần tìm ra
chân lý. Đó là một quyền lợi mà cũng là một nghĩa vụ của mọi người.
Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, đã tìm thấy chân lý đó, quyền tự do tư
tưởng hố ra quyền tự do phục tùng chân lý” 2
Từ lịch sử dân tộc, đầu năm 1942 Chủ tịch Hồ Chí Minh rút ra kết luận:
“Lúc nào dân ta đồn kết mn người như một thì nước ta độc lập, tự do. Trái lại
lúc nào dân ta khơng đồn kết thì bị nước ngồi xâm lấn” 3. Cuộc đời Bác là tấm
gương phấn đấu cho sự đồn kết vì một nước Việt Nam hồ bình, thống nhất, độc
lập, dân chủ, dân giàu, nước mạnh.
Theo Bác, cách mạng Việt Nam là sự nghiệp của toàn dân Việt Nam do
Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Để đạt được mục tiêu cuối cùng, Đảng phải
1

Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG, HN 1996, tập 10, tr 36
Sđd, Tập 8, tr 216
3
Hồ Chí Minh tồn tập, NXBCTQG, H.1995, tập 3, tr.217

2

16
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

tun truyền, giáo dục, vận động, giúp đỡ tồn dân đồn kết trong Mặt trận Dân
tộc thống nhất, khơng để sót một lực lượng, một cá nhân yêu nước nào đứng ngoài
đoàn thể nhân dân trong Mặt trận.
Đầu năm 1951, tại Hội nghị đại biểu Mặt trận Liên – Việt tồn quốc, Bác
nói: “Đại đồn kết tức là trước hết phải đoàn kết đại đa số nhân dân, mà đại đa số
nhân dân ta là công nhân, nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động khác... Bất
kỳ ai mà thật thà tán thành hồ bình, thống nhất, độc lập, dân chủ thì dù những
người đó trước đây chống chúng ta, bây giờ chúng ta cũng thật thà đoàn kết với
họ”1. Bác chỉ rõ: “Đồn kết là một chính sách dân tộc, khơng phải là một thủ đoạn
chính trị. Ta đoàn kết để đấu tranh cho thống nhất và độc lập của Tổ quốc; ta cịn
phải đồn kết để xây dựng nước nhà. Ai có tài, có đức, có sức, có lịng phụng sự
Tổ quốc và phục vụ nhân dân thì ta đồn kết với họ” 2. Bác nhấn mạnh: “Đoàn kết
rộng rãi, chặt chẽ, đồng thời phải củng cố: Nền có vững nhà mới chắc chắn, gốc
có tốt thì cây mới tốt tươi. Trong chính sách đồn kết cần phải chống hai khuynh
hướng sai lầm: cô độc hẹp hịi và đồn kết vơ ngun tắc...” 3 Có lần Bác chỉ rõ
bệnh hẹp hịi “rất nguy hiểm”, “trong, thì bệnh này ngăn trở Đảng thống nhất và
đoàn kết. Ngoài, thì nó phá hoại sự đồn kết tồn dân” 4
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh đồn kết tự giác có tổ chức không chỉ trong

một tổ chức Đảng, Mặt trận mà nó nằm trong những mối quan hệ với các tổ chức
khác nhằm phát huy sức mạnh nội lực, tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, để
thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội dưới sự lãnh đạo của đảng
- “Trong mối quan hệ Đảng với Đoàn thanh niên, đối với nhau theo tinh
thần dân chủ, nghĩa là khi đảng có việc gì thì cũng có đại biểu thanh niên dự hội.
1

Sđd, H.1996, tập 7, tr.438
Sđd, H.1996, tập 7, tr.438
3
Sđd, H.1996, tập 7, tr.438
4
Sđd, tập 5, tr.236.
2

17
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

khi thanh niên có việc gì thì đảng có đại biểu dự hội. Đường chính thì thanh niên
theo đảng chỉ huy, nhưng việc làm thì thanh niên độc lập. Nếu đảng và thanh niên
có việc gì khơng đồng ý thì có hai quốc tế xử phân” 1
- Mối quan hệ với Cơng đồn: Hồ Chí Minh coi Cơng hội chú trọng mặt
kinh tế hơn; Đảng thì chú trọng mặt chính trị hơn. Ai là thợ thuyền thì được vào

hội, dù tin phận , tin đạo, tin cộng sản, tin vô chính phủ, tin gì cũng mặc; miễn là
theo đúng quy tắc hội là được
Đảng thì bất kỳ người ấy là nghề gì, thợ thuyền hay là dân cày, hoc sinh hay
là người buôn miễn là người ấy tin theo chủ nghĩa Đảng, phục vụ phép luật đảng
thì được vào.
Ai vào cả đảng và hội, chính trị thì theo đảng chỉ huy, mà kinh tế thì theo
cơng hội chỉ huy. Đảng viên ai cũng phải vào hội để mà tuyên truyền chủ nghĩa của
đảng. Nhưng không phải hội viên nào cũng được vào đảng.
Việc kết nạp hội viên mới vào công hội, tất nhiên là tất cả những gì liên
quan đến cơng hội đều phải có tổ chức cách mạng, nên chỉ những công nhân hiểu
rõ cách mạng vô sản và cách mạng chủ nghĩa cộng sản mới được kết nạp vào cơng
hội. Vì vậy Cơng đồn phải tun truyền đường lối chính sách của đảng vì đảng là
của giai cấp vơ sản. Giai cấp mà khơng Đảng lãnh đạo thì khơng làm cách mạng
được. Đảng mà khơng có giai cấp cơng nhân thì cũng khơng làm gì được? Đảng là
đội tiền phong của giai cấp công nhân đồng thời cũng là đảng của dân tộc.
- Mối quan hệ Đảng với nông hội: Nông hội phải liên hệ chặt chẻ với công
hội. Nông dân và công dân chịu sự lãnh đạo tối cao về chính trị của đảng, nhưng
phải phân biệt đảng với các tổ chức công hội và nông hội. Đảng tun truyền đường
1

Hồ Chí Minh tồn tập, Nxb sự thật 1980 – 1989, tập 2, tr 227

18
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình

*******************************************************************************

lối thơng qua những cán bộ của mình. Khi tun truyền chính sách của đảng cán bộ
phải dùng cách thuyết phục chứ không nên dùng mệnh lệnh và phải ra sức làm cho
quần chúng nông dân tin tưởng ở đảng. Từ đó quần chúng mới giác ngộ và tự giác
làm theo những chủ trương của đảng, Nhà nước và các tổ chức đoàn thể. Phải đi
đúng đường lối quần chúng, khơng được quan liêu, mệnh lệnh, và gị ép nhân dân.
Nhiệm vụ của chính quyền dân chủ là phục vụ nhân dân; tổ chức giáo dục, động
viên nhân dân xây dựng cuộc sống mới. Chúng ta phải thật sự dân chủ với nhân dân
và chuyên chính với bọn phản cách mạng, bọn phá hoại lợi ích của nhân dân.
Mối quan hệ giữa Đảng với Mặt trận; Đảng ta khéo tập hợp lực lượng yêu
nước và tiến bộ trong Mặt trận dân tộc thống nhất, thực hiện đoàn kết dân tộc để
đấu tranh chống đế quốc và phong kiến. Lực lượng chủ yếu trong khối đồn kết
dân tộc là cơng nơng, cho nên liên minh công nông là nền tảng của Mặt trận dân
tộc thống nhất. Đảng ta có chính sách mặt trận dân tộc đúng đắn, cho nên đã phát
huy được truyền thống đoàn kết và yêu nước rất vẻ vang của dân tộc ta. Công tác
Mặt trận là một trong những cơng tác rất quan trọng trong tồn bộ cơng tác cách
mạng. Mặt trận ấy khơng những chỉ có người Đông Dương mà bao gồm cả những
người Pháp tiến bộ ở Đơng Dương, khơng chỉ có nhân dân lao động mà gồm cả
giai cấp tư sản dân tộc.
Mặt trận là một khối đoàn kết thống nhất những trên nguyên tắc phải có
nhận thức khoa học, phát huy tính tự giác, có tổ chức, có lãnh đạo, đại đồn kết
rộng rãi, lâu dài, chặt chẽ, không phải là một tập hợp ngẫu nhiên, tự phát, nhất thời
mà phải là một tập hợp lâu dài bền vững.
Nguyên tắc này thể hiện sự khác biệt cơ bản giữa tư tưởng đoàn kết của Hồ
Chí Minh với tư tưởng tập hợp lực lượng, đoàn kết lực lượng của các nhà yêu nước
Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX và một số lãnh tụ khác trên thế giới. Đó
19
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

là lập trường đồn kết theo lập trường vơ sản, theo ngọn cờ chủ nghĩa Mác – Lênin
dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Theo Hồ Chí Minh: “Chúng ta
phải đoàn kết chặt chẽ các tầng lớp nhân dân..., phải đoàn kết các đảng phái, các
đoàn thể, các nhân sĩ thực hiện hợp tác lâu dài, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ...,
phải đoàn kết các dân tộc anh em cùng nhau xây dựng tổ quốc..., phải đoàn kết
chặt chẽ giữa đồng bào lương và đồng bào các tơn giáo, cùng nhau xây dựng đời
sống hồ thuận, ấm no xây dựng tổ quốc.”1
Bác cũng từng khẳng định khi trả lời một số đồng chí: “Ở nước ta có đảng
lao động, lại có Đảng Dân chủ, Đảng xã hội, Đảng lao động thì đã rõ. Cịn Đảng
dân chủ, Đảng xã hội thì làm gì? Có cần nữa khơng? Cần lắm. Đảng xã hội tổ
chức, giáo dục anh em trí thức. Trong anh em trí thức, có một số đã vào Đảng
Lao động hoặc gần đảng, có một số đồng chí chưa hiểu đảng. Đảng xã hội tổ
chức, huấn luyện cho anh em ấy gần công nông. Đảng dân chủ tổ chức, huấn
luyện tư sản dân tộc, tiểu thương tiểu chủ” 2. Trong vai trị đồn kết ấy đảng phải
ln ln là người dẫn đầu. Hồ Chí Minh căn dặn: “Để làm tròn trách nhiệm lãnh
đạo cách mạng, Đảng ta phải dựa vào giai cấp công nhân, lấy liên minh cơng
nơng làm nền tảng vững chắc để đồn kết các tầng lớp nhân dân. Có như thế mới
phát triển và củng cố được lực lượng cách mạng và đưa cách mạng đến thắng lợi
cuối cùng”3. Dân chúng là người rất khơn khéo, rất hăng hái, rất anh hùng. Vì vậy
chúng ta phải học dân chúng, phải hỏi dân chúng, phải hiểu dân chúng.
Vì vậy, mỗi khẩu hiệu, mỗi một cơng tác, mỗi một chính sách của chúng ta,
phải dựa vào ý kiến và kinh nghiệm của dân chúng, phải nghe theo nguyện vọng
của dân chúng.

1

Hồ Chí Minh tồn tập, Nxb CTQG, HN 2000, tập 10, tr 605 - 606
Hồ Chí Minh tồn tập, Nxb Sự thật HN 1980 – 1989, tập 6, tr 441 - 442
3
Hồ Chí Minh tồn tập, Nxb CTQG, HN 2000, tập 10, tr 605.
2

20
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

Mà muốn hiểu biết, học hỏi dân chúng, thì ắt phải có nhiệt thành, phải có
quyết tâm, phải khiêm tốn, phải chịu khó. Nếu khơng vậy, thì dân chúng sẽ khơng
tin chúng ta. Biết, họ cũng khơng nói. Nói, họ cũng khơng nói hết lời.
Dân chúng đồng lịng thì việc gì làm cũng được
Dân chúng khơng ủng hộ việc gì cũng khơng nên.
Việc gì cũng hỏi ý kiến dân chúng, cùng dân chúng bàn bạc. Giải thích cho
dân chúng hiểu rõ, được dân chúng đồng ý. Do đó dân chúng vui lòng ra sức làm.
Như thế hơi phiền hà một chút, phiền hà cho những người biếng học hỏi và giải
thích. Nhưng việc gì cũng nhất định thành cơng.
Hồ Chí Minh mong rằng: “Mỗi chi bộ của đảng là hạt nhân lãnh đạo quần
chúng ở cơ sở, đoàn kết chặt chẽ, liên hệ mật thiết với quần chúng, phát huy được

trí tuệ và lực lượng vĩ đại của quần chúng” 1
Như vậy đồn kết tự giác có tổ chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh phải được
xây dựng trên lập trường của giai cấp công nhân, liên minh công – nơng – trí làm
nền tảng, do Đảng cộng sản lãnh đạo, thực hiện đoàn kết rộng rãi, lâu dài, chặt chẽ,
để thực hiện khối đại đoàn kết. Mọi sự phủ nhận lập trường giai cấp, phủ nhận vai
trò lãnh đạo của đảng đối với khối đại đoàn kết, thực chất là phủ nhận và làm suy
yếu khối đại đoàn kết.
III. Nguyên tắc đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình:
1. Tầm quan trọng của ngun tắc đồn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình:
Hồ Chí Minh khẳng định: cách mạng là sự nghiệp của tồn dân, khơng phải
việc của một hai người. Người cho rằng cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, nhân dân
1

Sđd, tập 11, tr23

21
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

Việt Nam đấu tranh và đổ máu đã nhiều nhưng chưa giành được độc lập vì tồn
dân chưa đồn kết thành một khối. Muốn cách mạng thành công, dân tộc được độc
lập, nhân dân được tự do, hạnh phúc cần phải giác ngộ, tổ chức đoàn kết toàn dân
trong một mặt trận thống nhất. Từ truyền thống và thực tiễn đấu tranh của dân tộc
ta, Hồ Chí Minh khẳng định: “Sử ta dạy cho ta bài học này: lúc nào dân ta biết

đồn kết mn người như một thì nước ta độc lập, tự do. Trái lại lúc nào dân ta
khơng đồn kết thì bị nước ngồi xâm lấn”.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: Dưới ách thống trị của thực dân đế quốc, dân tộc Việt
Nam chịu thân phận nô lệ, bị đầu độc huỷ hoại cả về thể xác lẫn tinh thần, nhưng
có truyền thống đồn kết đấu tranh chống ngoại xâm và cường quyền được giác
ngộ, nhất định nhân dân Việt Nam sẽ đoàn kết đứng lên giành độc lập tự do, quyền
sống, quyền làm người.
Trải qua những năm bơn ba nước ngồi tìm đường cứu nước cứu dân tộc.
Người đã tiếp thu, vận dụng sáng tao Chủ nghĩa Mác – Lênin vào trong điều kiện
cụ thể ở Việt Nam. Đặc biệt là những nguyên tắc cũng được Người vận dụng sáng
tạo trong quá trình xây dựng khối đại đoàn kết ở Việt Nam.
Theo Chủ nghĩa Mác – Lênin xã hội luôn luôn biến đổi và phát triển theo
quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập. Nhưng đấu tranh không phải
là sự bài trừ tuyệt đối, phủ định toàn bộ mà là sự kế thừa phát huy những cái tốt,
cái hiệu quả. Trong công tác đồn kết, thì cũng cần phải có sự đấu tranh giữa cái
xấu và cái tốt rồi rút ra cái chân lý, để mọi người phục tùng chân lý, và biện pháp
hữu hiệu nhất là mọi người phải tự giác trên tinh thần tự phê bình và phê bình.
Khối đồn kết dân tộc chúng ta bao gồm nhiều thành phần, giai cấp và các tầng lớp
lao động khác nhau, nên không thể có sự đồng nhất về tất cả mọi mặt như trình độ
nhận thức. Vì vậy trước những vấn đề nào đó sẽ có những ý kiến khác nhau, những
22
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

cách thức và phương pháp giải quyết khác nhau. Bằng tự phê bình và phê bình, trí
tuệ sáng tạo của từng cán bộ, tổ chức được khơi dậy và phát huy mạnh mẽ, tìm ra
cái đúng và dần dần tiếp cận chân lý. Qua tự phê bình và phê bình, trình độ mọi
mặt của đội ngũ cán bộ dần dần được nâng lên và trách nhiệm trước quần chúng
được phát huy một cách thiết thực hiệu quả.
Đối với Việt Nam, trong khối đại đoàn kết Mặt trận dân tộc thống nhất dưới
sự lãnh đạo của đảng, thì nhiều vấn đề phức tạp cần giải quyết mà mọi cán bộ,
đảng viên không thể nắm bắt, nhận thức đầy đủ và sâu sắc những việc xảy ra hằng
ngày, hằng giờ trong xã hội. Vì vậy việc mắc sai lầm, khuyết điểm là khó tránh.
Chỉ có thơng qua tự phê bình và phê bình trên cơ sở đấu tranh có tình thương u
đồng chí, thì mới giúp cho những cán bộ, đảng viên và mọi tầng lớp nhân dân
tránh những sai lầm, khuyết điểm.
Tự phê bình và phê bình là một trong những đặc trưng quan trọng về phong
cách Lêninit của người cán bộ trong tổ chức. Ngoài những tiêu chuẩn, những
nguyên tắc rất nghiêm ngặt, song vẫn không tránh khỏi những người vào tổ chức vì
mục đích lợi ích cá nhân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “... Có người tưởng vào
đảng thì để tìm cơng ăn việc làm. Có người vào đảng mong làm chức này tước nọ.
Có người vì anh em bạn hữu kéo vào...” 1
Vì vậy phải bằng mọi cách đấu tranh tự phê bình và phê bình để phát hiện
và đưa những phần tử xấu, cơ hội, thù địch ra khỏi đảng. Vì “sức hấp dẫn được
tham gia một đảng chấp chính rất là lớn..., những phần tử tiểu tư sản và công khai
thù địch với tất cả những gì có tổ chức vơ sản, lại sẽ ồ ạt kéo về phía đảng rất
đơng”2.

1
2

Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb CTQG, HN 1995, tập 5, tr 254
Lênin toàn tập, Nxb tiến bộ Maxcowa, 1978, tập 45, tr 24.

23
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

Mác – Ăngghen cho rằng tự phê bình và phê bình là rất cần thiết cho hoạt
động và phát triển của đảng Cộng sản. Ăngghen nhấn mạnh: Việc đảng phê bình
hoạt động đã qua của mình và việc tuyệt đối cần thiết và bằng cách đó, đảng học
cách hoạt động tốt hơn. Lênin cọi tự phê bình và phê bình là quy luật bất di bất
dịch về sự phát triển của đảng cách mạng. Tự cao tự đại không thấy những sai lầm
khuyết điểm của mình, giấu giếm những sai lầm, khuyết điểm ấy là một trong
những nguyên nhân giảm sức chiến đấu.
“Tất cả những đảng các mạng đã bị tiêu vong cho tới nay, đều bị tiêu vong
vì tự cao tự đại và khơng biết nhìn rõ cái gì tạo nên sức mạnh của mình và vì sợ
sệt khơng dám nói lên những nhược điểm của mình. Cịn chúng ta sẽ khơng bị tiêu
vong, vì chúng ta khơng sợ nói lên những nhược điểm của chúng ta, và những
nhược điểm đó, chúng ta sẽ học được cách khắc phục.” 1
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần quan tâm đến vấn đề này. Cán bộ đảng viên
phải tự điểm trước nhân dân. Hể thấy khuyết điểm thì phải đấu tranh kiên quyết sữa
chữa đồng chí mình, như thế thì mới cho người phát triển, công việc mới thành công.
Nếu khơng kiên quyết sữa chữa khuyết điểm thì cũng như giấu giếm bệnh tật
trong mình khơng dám uống thuốc để bệnh ngày càng nặng, nguy đến tính mệnh.
Người khẳng định “một đảng cầm quyền mà giấu giếm khuyết điểm của mình là
một đảng hỏng...”
Vì vậy có thể thấy tầm quan trọng của nguyên tắc tự phê bình và phê bình

trên cơ sở đấu tranh có tình đồng chí thương u lẫn nhau. Đó là phương pháp có
hiệu quả giáo dục rèn luyện cho mọi cán bộ, thành viên các tổ chức và ngay cả
đảng viên, nó trở thành quy luật phát triển, biện pháp quan trọng của việc củng cố
và xây dựng mọi tổ chức, để góp phần cho khối đại đoàn kết toàn dân thống nhất ý
1

Sđd, Tập 45, tr 141.

24
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền


Tiểu luận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đồn kết
Ngun tắc đồn kết tự giác có tổ chức và đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình
*******************************************************************************

chí thống nhất hành động. Từ đó giúp cho mọi người, mọi cán bộ, đảng viên thấy
được những ưu điểm mình để phát huy và đồng thời khắc phục những khuyết điểm
để hoàn thành nhiệm vụ đối với Đảng, Mặt trận, các tổ chức đoàn thể. Đặc biệt khi
thực hiện có chất lượng tự phê bình và phê bình trong tất cả mọi lĩnh vực sẽ góp
phần quyết định thắng lợi trong sự nghiệp cách mạng nước ta trong giai đoạn hiện
nay. Từ đó có thể khẳng định tầm quan trọng của nguyên tắc đoàn kết trên cơ sở
đấu tranh và tự phê bình theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong tiến trình cách mạng
Việt Nam trải qua hai cuộc kháng chiến và trong giai đoạn hiện nay.

2. Đoàn kết trên cơ sở đấu tranh và tự phê bình theo tư tưởng Hồ Chí Minh:
Trong khối đại đồn kết tập hợp lực lượng giai cấp, xã hội, các thành viên
vừa có mục tiêu, nguyện vọng, lợi ích chung vừa tồn tại những mục tiêu, nguyện

vọng lợi ích riêng và bên cạnh những nhân tố tích cực, tiên tiến vẫn cịn những
nhân tố tiêu cực chậm tiến.
Giải quyết những vấn đề đó. Hồ Chí Minh ln ln nhấn mạnh phương châm
“cầu đồng tôn dị”, lấy cái chung, đề cao cái chung để hạn chế cái riêng, cái khác biệt.
Mặt khác, Người chú trọng thực hiện đoàn kết gắn với đấu tranh, đấu tranh để tăng
cường đoàn kết. Người lưu ý đoàn kết thật sự nghĩa là mục đích phải nhất trí và lập
trường cũng phải nhất trí. Đồn kết thật sự nghĩa là vừa đoàn kết vừa đấu tranh, học
những cái tốt của nhau, phê bình những cái sai của nhau. Bác nói: “Tự phê bình rồi
lại phê bình người khác nữa: Ví dụ Tơi làm điều xấu, các đồng chí trơng thấy, phải
phê bình cho tơi sửa chữa ngay. Nếu tơi có vết nhọ trên trán, các đồng chí trơng thấy,
lại lấy cớ nể “cụ” khơng nói, là tơi mang nhọ mãi. Nhọ ở trên trán không quan trọng,
những nếu có vết nhọ trong óc, ở tinh thần, mà khơng nói cho người ta sửa tức là hại
25
****************************************************************************

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Văn Hiền