TỔ CHỨC HIỆU QUẢ CÁC HÌNH THỨC KỂ CHUYỆN SÁNG TẠO CHO TRẺ 5 6 TUỔI

1


SỞ GD & ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG MẦM NON HOA SEN
--------------- --------------

Đề tài:
“TỔ CHỨC HIỆU QUẢ CÁC HÌNH THỨC

KỂ CHUYỆN SÁNG TẠO CHO TRẺ 5-6 TUỔI”

(LĨNH VỰC: PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ)

Tác giả : Hồ Thị Duyên
Năm học 2021 – 2022

2


MỤC LỤC
PHẦN
I.
ĐẶT
VẤN
ĐỀ
...............................................................................................................................
1
PHẦN
II.
NỘI

DUNG
NGHIÊN
CỨU
.......................................................................................................................................
2

I.
Cơ
sở
khoa
học
...............................................................................................................................
2
1. Cơ sở lý luận việc tổ chức hiệu quả các hình thức kể chuyện sáng tạo cho trẻ

56
tuổi
...............................................................................................................................
2
2. Cơ sở thực tiễn việc tổ chức hiệu quả các hình thức kể chuyện sáng tạo cho
trẻ
56
tuổi
...............................................................................................................................
3
2.1.
Thuận
lợi:
...............................................................................................................................
3

2.2.
Khó
khăn:
...............................................................................................................................
4
3.
Tổ
chức
khảo
sát
...............................................................................................................................
4
II.
Một
số
giải
pháp
thực
hiện.
...............................................................................................................................
5
1.
Giải
pháp
1:
Kể
chuyện
theo
tranh:
...............................................................................................................................

5
2.

Giải

pháp

2:

Kể

chuyện

theo

kinh

nghiệm:
3


...............................................................................................................................
9
3.
Giải
pháp
3:
Kể
chuyện
bằng

đồ
vật
...............................................................................................................................
12
4. Giải pháp 4: Tạo mơi trường cho trẻ tích cực kể chuyện sáng tạo.
...............................................................................................................................
16
III.
Kết
quả
thực
hiện.
...............................................................................................................................
19
1.
Đối
với
trẻ:
...............................................................................................................................
19
2.
Đối
với
giáo
viên:
...............................................................................................................................
20
3.
Đối
với

phụ
huynh
...............................................................................................................................
20
IV. Bài học kinh nghiệm
20
PHẦN
III.
PHẦN
KẾT
LUẬN
.......................................................................................................................................
21
1.

Ý

nghĩa

của

đề

tài.

21
2.
Những
kiến
nghị,

đề
xuất
.......................................................................................................................................
21

4


PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Văn học là người bạn, là nhu cầu không thể thiếu được đối với đời sống con
người. Đặc biệt đối với trẻ mầm non, văn học có khả năng mở ra cho trẻ thế giới
hiểu biết về thế giới mọi vật xung quanh. Cho trẻ làm quen với văn học là một
trong những nhiệm vụ quan trọng của trường mầm non. Bởi đây là sự dẫn dắt và
mở cửa cho trẻ ngay từ những bước chập chững đầu tiên đi vào thế giới của các giá
trị phong phú chứa đựng trong văn học. Sự tiếp xúc thường xuyên với tác phẩm
văn học chọn lọc sẽ kích thích sự nhạy cảm thẩm mỹ đồng thời phát triển thái độ
sáng tạo ngôn ngữ nghệ thuật cũng như hội hoạ ở trẻ. Văn học cịn góp phần vào
việc phát triển trí tuệ, tình cảm, đạo đức, hình thành những phẩm chất nhân cách
đầu tiên cho trẻ.
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất ở
mầm non. Hoạt động này không những giúp trẻ hình thành và phát triển các năng
lực ngơn ngữ như nghe, nói, tiền đọc, tiền viết, mà cịn giúp trẻ phát triển khả năng
tư duy, nhận thức, tình cảm…Đó là sự liên kết giúp trẻ bước vào thế giới lung linh,
huyền ảo, rực rỡ màu sắc của xã hội. Ngôn ngữ giúp trẻ bày tỏ ý kiến, đặt câu hỏi,
phân loại và phát triển tư duy, đặc biệt là tạo nên cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và
tương lai. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi. Ngơn ngữ giữ
vai trị quyết định sự phát triển của tâm lý trẻ em. Vậy làm thế nào để phát triển
ngôn ngữ cho trẻ một cách toàn diện? Làm thế nào để trẻ khi rời khỏi trường mầm
non trẻ có một vốn ngơn ngữ phong phú, trẻ có thể mạnh dạn giao tiếp với
mọi người xung quanh?

Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5 tuổi nói riêng, rất nhạy cảm với
nghệ thuật ngơn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, dân
ca sớm đi vào tâm hồn trẻ. Hay là những câu chuyện đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì
vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học và đặc biệt là hoạt động dạy trẻ kể chuyện sáng
tạo là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất, hiệu quả nhất.
Kể chuyện sáng tạo là hoạt động vô cùng quan trọng ở độ tuổi mầm non.
Khi kể chuyện sáng tạo trẻ được chìm đắm vào thế giới ngơn ngữ và trí tưởng
tượng phong phú. Ngơn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ
phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự việc nào đó hoặc trẻ
như được diễn đạt câu chuyện theo ngôn ngữ riêng. Ngôn ngữ ấy có thể cịn rất
ngây ngơ, nhưng thể hiện tính cách của mỗi trẻ.
Khi dạy trẻ kể chuyện sáng tạo ở lớp tôi, tôi nhận thấy ngôn ngữ, sự sáng tạo,
vốn từ của trẻ sử dụng để kể chuyện sáng tạo còn nhiều hạn chế. Trẻ nhút nhát, tự ti và
chưa dám thể hiện mình khi kể chuyện sáng tạo. Bên cạnh đó, giáo viên chưa gây được
sự hứng thú tham gia của trẻ đối với hoạt động kể chuyện sáng tạo.
1


Từ những thực trạng trên, tôi đã đưa ra giải pháp “Tổ chức hiệu quả các
hình thức kể chuyện sáng tạo cho trẻ 5- 6 tuổi” nhằm đáp ứng nhu cầu nhận
thức của trẻ mầm non hiện nay, giúp trẻ tích lũy, mở rộng vốn từ phong phú, đa
dạng, trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp, và chính là điều kiện tốt để trẻ học
đọc khi lên lớp một.
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
I. Cơ sở khoa học
1. Cơ sở lý luận việc tổ chức hiệu quả các hình thức kể chuyện sáng tạo cho
trẻ 5- 6 tuổi
Kể chuyện sáng tạo là sự thể hiện bằng ngôn ngữ của bản thân mỗi trẻ về
câu chuyện, đồ vật, bức tranh hay sự vật hiện tượng xung quanh mà trẻ được nghe,
được thấy và được trải nghiệm. Hoạt động này giúp trẻ mở rộng vốn từ một cách

chủ động, luyện phát âm, phát triển khả năng biểu đạt, tự trình bày ý kiến bằng
ngơn ngữ của mình, học cách thể hiện văn hóa nói, phát triển các thói quen hội
thoại. Đặc biệt có hiệu quả trong việc phát triển ngơn ngữ mạch lạc, giúp trẻ mạnh
dạn, tự tin và phát triển các tố chất cần thiết để vào lớp một. Kể chuyện sáng tạo
địi hỏi trẻ khơng những phải biết kể lại mà còn phải biết phát triển câu chuyện,
tưởng tượng thêm những chi tiết để câu chuyện hấp dẫn, cuốn hút. Đồng thời trẻ
phải thể hiện câu chuyện bằng ngơn ngữ của chính bản thân trẻ.
Thơng qua việc kể chuyện sáng tạo giúp trẻ phát triển năng lực tư duy, óc
tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể chuyện,
ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú. Trẻ
biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó bằng chính
ngơn ngữ của trẻ.
Bác Hồ của chúng ta đã dạy: “Tiếng nói là thứ của cải vơ cùng lâu đời và vô
cùng quý báu của dân tộc. Chúng ta phải giữ gìn nó, tơn trọng nó”.
Một đứa trẻ 5-6 tuổi mà nói năng ấp úng, phát âm ngọng, vốn từ nghèo nàn...
thì đó là đứa trẻ chậm phát triển. Mặt khác một đứa trẻ thơng minh sẽ có ngôn ngữ
phát triển đầy đủ, lượng từ vựng đáng kể, nắm vững danh từ, tính từ, động từ, số từ
và bắt đầu nắm bắt một số phó từ và liên từ. Như vậy có thể nói ngơn ngữ vơ cùng
quan trọng trong sự phát triển tồn diện của trẻ.
Có thể nói hoạt động kể chuyện sáng tạo là thước đo về tốc độ phát triển
ngôn ngữ của trẻ. Trẻ kể được nhiều câu chuyện sáng tạo phù hợp với ngữ cảnh thì
chứng tỏ đó là một đứa trẻ thơng minh. Để trẻ kể được câu chuyện sáng tạo đòi hỏi
giáo viên phải có óc sáng tạo và sự linh hoạt mềm dẻo trong mỗi câu chuyện, mỗi
2


tình huống thì mới tạo ra cho trẻ hứng thú kể chuyện sáng tạo. Đây là một lĩnh vực
theo tôi là khó nhưng vơ cùng thú vị và cần thiết cho bản thân trẻ. Trong giao tiếp
hàng ngày, để đạt được mục đích giao tiếp thì cuộc giao tiếp đó không chỉ sử dụng
các câu từ đơn thuần. Như vậy cuộc đối thoại sẽ rất khô khan và thiếu thú vị. Vì

vậy cần phải sử dụng vốn từ phong phú hợp với từng hồn cảnh cụ thể. Tơi xin lấy
một ví dụ điển hình như sau: Có một đứa trẻ đang cầm quả trứng trên tay. Khi thấy
mẹ về bé vội chạy ra đón mẹ mà quên mất quả trứng nên quả trứng đã bị rơi vỡ
tung tóe. Ngay lập tức bé tưởng tượng ra một câu chuyện vô cùng sáng tạo để lí
giải cho việc làm vỡ trứng của mình: “em trứng” thấy mẹ về mừng quá chạy ra đón
mẹ chẳng may bị ngã nên “em ấy” mới bị vỡ. Một câu chuyện vô cùng sáng tạo và
thông minh dí dỏm vì vậy theo tơi việc dạy trẻ kể chuyện sáng tạo đóng vai trị rất
quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
2. Cơ sở thực tiễn việc tổ chức hiệu quả các hình thức kể chuyện sáng tạo cho
trẻ 5- 6 tuổi
Ngày nay với sự phát triển của cơng nghệ thơng tin, người lớn vơ tình biến
các thiên thần nhỏ của mình trở thành những cỗ máy, việc các con tiếp xúc sớm với
các sản phẩm công nghệ như những chiếc điện thoại thông minh hay việc các con
ngồi hàng giờ chơi game trên máy tính hay gián mắt vào chiếc Tivi hiện khơng cịn
xa lạ. Sau những giờ học trên lớp điều các con cần là một bầu khơng gian thống
đãng để có thể thoải mái nơ đùa, chạy nhảy, hồ mình vào cùng thiên nhiên trong
lành, đó sẽ là khoảng thời gian tuyệt vời để các con có thể rèn luyện nâng cao sức
khoẻ. Đồng thời, việc giúp các con tiếp xúc với những bộ môn nghệ thuật sớm sẽ
tạo cơ hội cho các con kết bạn để trở nên mạnh dạn, tự tin hơn và khám phá những
cảm xúc mới lạ của bản thân, nâng cao những kỹ năng sống cần thiết. Nếu trẻ được
tạo nhiều cơ hội tham gia giao tiếp, trải nghiệm khám phá, thì như vậy trẻ đã có
thể được phát triển tư duy sáng tạo, giúp trẻ có nhiều cơ hội phát triển ngơn ngữ,
tình cảm xã hội, phát triển thẩm mỹ, thể chất, phát triển nhận thức.
Trên thực tế, việc dạy trẻ Mầm non phát triển ngôn ngữ chỉ mang tích chất
đáp ứng đủ chương trình mà chưa chú ý đến tính sáng tạo trong hoạt động kể
chuyện sáng tạo.
Thực tiễn của tồn ngành giáo dục nói chung và Trường Mầm non Hoa Sen
nói riêng thì việc đi sâu lấy trẻ làm trung tâm luôn được đề cao, tạo điều kiện cho
mỗi đứa trẻ được hoạt động tích cực phù hợp với sự phát triển của bản thân trẻ, đáp
ứng tối đa nhu cầu và hứng thú của trẻ trong quá trình giáo dục. Nhận thức tầm

quan trọng của việc nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy trẻ đáp ứng với yêu cầu
và xu thế hội nhập của toàn ngành giáo dục hiện nay. Thực hiện chủ trương đổi
mới phương pháp giảng dạy trong toàn ngành Giáo dục nói chung và bậc học mầm
non nói riêng. Tơi xin mạnh dạn đưa ra những suy nghĩ và hiểu biết của mình về
3


“Tổ chức hiệu quả các hình thức kể chuyện sáng tạo cho trẻ 5- 6 tuổi”. Là một giáo
viên trực tiếp giảng dạy, tơi ln trăn trở để tìm ra hướng đi, giải pháp phù hợp với
đặc điểm của trẻ tại lớp. Để việc đổi mới không chỉ là phong trào, khơng chỉ được
nhìn thấy trên bề nổi mà cịn được nhân rộng ở các nhà trường, ở từng lớp học.
II. Thực trạng của đề tài.
1. Thuận lợi
- Trường Mầm non Hoa Sen là trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, là trường
luôn đi đầu trong công tác thi đua dạy tốt, đạt nhiều thành tích xuất sắc, chất lượng
giáo dục không ngừng được nâng cao. Với cơ sở vật chất đầy đủ, khang trang,
phịng học rộng rãi, thống mát tạo điều kiện thuận lợi cho việc chăm sóc giáo dục
trẻ.
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường về mặt chun mơn, giúp
giáo viên có thêm năng lực và tiếp thêm nguồn cảm hứng để giáo viên chăm sóc
giáo dục trẻ tốt nhất.
- Ban giám hiệu cùng tổ chuyên môn thường xuyên tổ chức các đợt thao giảng,
dự giờ giúp tôi học tập, rút kinh nghiệm và nâng cao trình độ chun mơn của mình.
Bản thân thường xuyên được dạy mẫu cho các đoàn về tham quan học tập.
- Trẻ có nề nếp học tập tốt, hứng thú tham gia các hoạt động.
- Bản thân là giáo viên có trình độ về chun mơn, nhiệt tình u nghề mến
trẻ. Có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe và biết định hướng cho trẻ kể
chuyện sáng tạo có hiệu quả, tạo được mơi trường hoạt động ở lớp đa dạng, phong
phú nên được sự tín nhiệm và tin cậy của phụ huynh.
- Phụ huynh quan tâm đến các hoạt động của trường, lớp.

2. Khó khăn
- Phụ huynh cưng chiều con mình, khi giao tiếp với con có những lúc cịn
nói ngang, nói nũng nĩu nên dẫn đến trẻ bắt chước theo những hành động và lời nói
đó.
- Thời gian ở nhà phụ huynh cho con xem phim hoạt hình, điện thoại nhiều.
Ngày nghỉ hay buổi tối về nhà, các thành viên trong gđ mỗi người 1 điện thoại, ít
giao tiếp và cùng chơi với con nên ảnh hưởng đến việc phát triển tư duy, ngôn ngữ
mạch lạc của các con. Như vậy thì tính sáng tạo của trẻ còn hạn chế . Hơn nữa còn
làm cho trẻ ko thốt ra được các bộ phim, hay trị chơi điện tử.
- Một số giáo viên còn chưa chú trọng nhiều đến hoạt động kể chuyện sáng tạo
cho trẻ mọi lúc mọi nơi, việc sưu tầm các câu chuyện ngồi chương trình cịn ít.
- Các kỹ năng nghe, nói, đọc và nhận thức của trẻ còn chưa đồng đều.
4


- Tính sáng tạo, khả năng diễn đạt, triển khai và phán đoán trước mọi diễn
biến câu chuyện của trẻ cịn hạn chế.
- Trẻ cịn rụt rè trước đám đơng, chưa hiểu rõ hoạt động kể chuyện sáng tạo.
3. Tổ chức khảo sát
Dưới đây là kết quả khảo sát về các tiêu chí trong hoạt động kể chuyện sáng
tạo của trẻ lớp MG Lớn C vào đầu năm học 2020- 2021:

Mức độ nội dung khảo sát

Đạt

Chưa đạt

Tổng số
trẻ

SL

TL (%)

SL

TL (%)

Trẻ hiểu rõ, và hứng thú tham gia kể
chuyện sáng tạo .

42

10

23,8

32

76,2

Ngôn ngữ kể rõ ràng, tự tin, mạch lạc

42

15

35,7

22

64,3

42

10

23,8

32

76,2

42

12

28,5

27

71,5

Biết kể chuyện sáng tạo một cách linh
hoạt
Trí tưởng tượng, khả năng phán đốn
tình huống
III. Một số giải pháp thực hiện.

Có rất nhiều giải pháp để tổ chức cho trẻ kể chuyện sáng tạo, tuy nhiên trong
q trình thực hiện, tơi nhận thấy rằng đạt hiệu quả cao nhất là các giải pháp như sau:
1. Cho trẻ kể chuyện theo nhiều hình thức khác nhau.
1.1. Kể chuyện theo tranh
Dạy kể chuyện theo tranh là hình thức sử dụng tranh minh hoạ để gợi mở,
hướng dẫn trẻ kể lại từng đoạn và toàn bộ câu chuyện bằng ngơn ngữ của mình
một cách rõ ràng, độc lập, sáng tạo với tranh đơn lẻ hoặc tranh liên hoàn. Đồng
thời giúp cho trẻ rèn luyện và phát triển kỹ năng nói, kể trước đám đơng một cách
có nghệ thuật, góp phần khơi gợi tư tuy hình tượng của trẻ.
Khi hướng dẫn trẻ kể chuyện theo tranh, tơi đã sử dụng các tình huống chơi
hoặc các tình huống mới lạ, hấp dẫn, giàu cảm xúc để thu hút sự chú ý, hứng thú của
trẻ. Ngoài ra, cần sử dụng các câu hỏi mơ tả sắc thái tình cảm của các nhân vật trong
tranh như: “Nam thấy thế nào khi Hoa bị bạn bè xa lánh?”… để hướng sự chú ý và
hứng thú của trẻ đến nội dung cần quan sát khi xem tranh. Đối với tranh liên hồn, nên
sử dụng các câu hỏi phán đốn để kích thích tị mị, tưởng tượng của trẻ. Nếu trẻ cịn
lung túng khi kể chuyện sáng tạo thì tơi kể mẫu cho trẻ nghe với lời kể ngắn gọn, súc
tích, có logic và đầy đủ phần mở đầu, triển khai và kết thúc. Từ đó trẻ sẽ biết cách kể
chuyện sáng tạo theo tranh và kể theo ngơn ngữ của mình.
5


+ Tranh đơn lẻ theo chủ đề: Là những bức tranh phản ánh cuộc sống của con
người và con vật. Tranh mô tả môi trường sống (thiên nhiên, xã hội), các hành
động của con người và con vật trong cuộc sống hằng ngày, trong lao động, học tập
và vui chơi. Tranh mô tả con người, con vật, các sự vật, hiện tượng trong mối quan
hệ nào đó. Tranh giáo dục tình cảm, giáo dục lối sống, giáo duc tình yêu thương
gia đình, cha mẹ, quê hương đất nước.

Hình ảnh: Tranh đơn lẻ “Mùa hè của em”
Ví dụ 1: Bức tranh “Mùa hè của em”, Trẻ nhìn vào bức tranh và có thể kể

thành câu chuyện theo ngơn ngữ và ý tưởng của trẻ. Cháu Kim Ngân lớp tôi đã kể
thành câu chuyện như sau: “Vào một buổi sáng chủ nhật, Nam được mẹ mua cho
mình một chiếc xe đạp mới, Nam rất vui liền đạp xe đi khoe với các bạn. Khi đến
công viên, Nam thấy các bạn đang chơi cùng nhau thật vui vẻ: Bạn thì chơi nhảy
dây, có bạn thì chơi thả diều. Nam cảm thấy cơ đơn, và nhận ra rằng: Khơng phải
có đồ chơi, hay chiếc xe đạp là niềm vui duy nhất, mà chính tình bạn và sự sẻ chia
mới là những điều thật vui và ý nghĩa”.

6


Hình ảnh: Cháu Kim Ngân kể chuyện về tranh “Mùa hè của em”
Ví dụ 2: Dựa vào một bức tranh, mỗi trẻ có thể kể thành một câu chuyện
khác nhau bằng vốn từ và khả năng của từng trẻ. Tôi cho trẻ kể đầy đủ câu chuyện
về bức tranh của chúng chứ không phải chỉ là sự mô tả nội dung. Có thể hỏi những
câu hỏi như: Chuyện gì xảy ra trong bức tranh này? Các con hãy kể cho cô về bức
tranh?...Và như vậy, mỗi trẻ sẽ kể thành một câu chuyện trên bức tranh của mình.
Với những trẻ rụt rè, nhút nhát hơn trong lớp, tơi có thể khơi gợi trẻ kể chuyện
bằng cách đưa ra các câu hỏi gợi ý. Cũng là bức tranh “Mùa hè của em”, tôi đưa ra
các câu hỏi cho trẻ như: Bức tranh có những ai? Các bạn đang làm gì?...Sau đó, trẻ
tổng hợp lại và kể thành câu chuyện với ngôn ngữ và vốn từ theo ý tưởng của trẻ.
Và bức tranh đó được bạn Duy Hiếu kể như sau: “Mùa hè đến rồi các bạn ơi!
Chúng mình cùng đi chơi thôi nào! Mai rủ các bạn cùng đi chơi ở bãi cỏ công viên.
Đến nơi, thấy bãi cỏ thật rộng và thoải mái, Các bạn cùng nhau thả diều, chiếc diều
bay lên tít trên cao. Các bạn gái thì thích nhảy dây, xem ai là người nhảy giỏi nhất.
Còn Khang, đang tập đi xe đạp trông thật ngộ nghĩnh. Tất cả đều rất đáng yêu và
có một mùa hè thật ý nghĩa”.

7

Hình ảnh: Cháu Duy Hiếu kể chuyện tranh “Mùa hè của em”
+ Tranh liên hồn: Là một bộ tranh có nhiều bức tranh rời có nội dung của
một câu chuyện. Tơi đã lựa chọn những câu chuyện có nội dung gần gũi với vốn
kinh nghiệm sống của trẻ. Các bức tranh sắp xếp theo trình tự, có nội dung rõ ràng,
có khả năng hướng suy nghĩ của trẻ theo các sự kiện và giúp trẻ nhận thức được
các mối quan hệ giữa các sự kiện với nhau. Có thể sử dụng các truyện tranh theo
nội dung truyện kể. Ngoài ra, với tranh liên hồn trẻ sẽ có nhiều cách kể chuyện
khác nhau. Đầu tiên cô cho trẻ sắp xếp các bức tranh theo trình tự của câu chuyện
để trẻ có thể hình dung và hiểu ra nội dung câu chuyện. Sau khi trẻ đã hiểu nội
dung câu chuyện, giáo viên có thể cho trẻ thay đổi vị trí của các bức tranh để tạo ra
một câu chuyện có nội dung mới theo ý tưởng và ngơn ngữ của trẻ.

Hình ảnh: Cơ hướng dẫn trẻ kể chuyện theo tranh liên hồn
8


Ví dụ 1: Với bộ tranh truyện “Chú chim nhỏ đáng thương”, tôi yêu cầu trẻ
kể câu chuyện theo thứ tự tranh đã sắp xếp, nếu trẻ gặp khó khăn thì tơi sẽ gợi ý để
giúp đỡ trẻ hồn thành câu chuyện. Cháu Bảo Ngọc đã kể câu chuyện này như sau:
“Một ngày chủ nhât, hai bạn Lan và Hoa đang dắt tay nhau đi chơi, bỗng từ trên
cao, có một chú chim nhỏ bị trúng tên rơi xuống đất. Hai bạn vội vàng chạy đến,
ôm ấp vỗ về, nâng chú chim nhỏ trên tay nhẹ nhàng, sau đó đem chim nhỏ về nhà
băng bó và chăm sóc. Chẳng bao lâu, chim nhỏ đã khỏe mạnh và được hai bạn sắm
cho một chiếc lồng rất xinh xắn. Ngày ngày, chim nhỏ ln hót vang những bài ca
u thương để cảm ơn lịng tốt của hai cơ bé”

1

2

3

4

Hình ảnh: Bộ tranh truyện “Chú chim nhỏ đáng thương”xếp theo thứ tự.

4

1

2

3

4

Hình ảnh: Bộ tranh truyện “Chú chim nhỏ đáng thương”đổi vị trí các tranh
9


4

Ví dụ 2: Khi trẻ đã biết cách kể chuyện theo tranh, tơi cho trẻ đổi vị trí các
bức tranh để kể theo ý tưởng mới của trẻ. Đây là kết quả mà cháu Minh Nam lớp
tôi đã kể: “Vào một buổi sáng đẹp trời, hai bạn Lan và Hoa rủ nhau ra vườn chơi.
Bỗng! Bạn Lan phát hiện một chú chim nhỏ bị thương nằm dưới bãi cỏ. Hai bạn
vội vàng đem chim nhỏ về nhà chăm sóc, và để chim nhỏ trong một chiếc lồng thật
xinh xắn. Chẳng bao lâu, chim nhỏ đã dần khỏe mạnh, nhưng hai cơ bé lại khơng
thấy chim nhỏ nhảy nhót, hát ca, mắt luôn hướng về bầu trời trong xanh, đầy nắng.

Hiểu được lịng chim, hai cơ bé đã đưa chim nhỏ ra vườn, thả chú về với bạn bè và
khu vườn quen thuộc của chú. Từ đó trở đi, hai bạn ln ln được nghe tiếng hót
thánh thót của chim nhỏ, như nói lời cảm ơn tới hai cơ bé.”

Video: Cháu Minh Nam kể chuyện về “Chú chim nhỏ đáng thương”
Sau khi cho trẻ kể chuyện, tôi để bức tranh ở một nơi dễ quan sát trong lớp,
nhằm tạo điều kiện cho trẻ có cơ hội xem lại bức tranh, nhận thấy những gì trước
đó cịn bỏ sót và kể lại. Hay trẻ có thể đổi vị trí của các bức tranh theo ý thích của
trẻ. Sau đó, có thể cho trẻ kể chuyện theo tranh trong các hoạt động như hoạt động
chiều, hoạt động góc.
1.2. Kể chuyện theo kinh nghiệm
Kể chuyện theo kinh nghiệm đóng vai trị quan trọng đối với sự phát triển
ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. Từ những trải nghiệm thức tế như: Những buổi tham
quan, hoạt động lễ hội, những ngày vui trong gia đình hay những chuyến du lịch…
đều là kho tàng để kể lại chuyện theo kinh nghiệm với những ấn tượng của trẻ.

10


Việc kể chuyện theo kinh nghiệm ngay từ khi ở lớp mẫu giáo lớn tạo tiền đề giúp
trẻ tự tin, không bỡ ngỡ khi bước vào lớp một.
Để giúp trẻ tự tin và mạnh dạn khi kể lại chuyện của mình cho người khác
nghe, thì trước tiên tơi tạo tâm lý thoải mái cho trẻ, khơi gợi cho trẻ kể lại một cách
tự nhiên, nhẹ nhàng, không bắt buộc trẻ kể khi trẻ khơng thích. Hay khi trẻ lúng
túng, khơng tự tin, tơi có thể khơi gợi giúp trẻ nhớ và kể lại câu chuyện của mình
theo trình tự bằng cách đặt câu hỏi gợi ý. Khi trẻ trả lời là lúc trẻ luyện các câu nói
biểu đạt sự hiểu biết, suy nghĩ của mình về câu chuyện định kể. Giáo viên là người
cần trò chuyện với trẻ về những sự kiện, tình huống đó. Khơi gợi những tình tiết và
vốn từ lien quan đến tên gọi, đặc điểm, hành động của nhân vật, nơi xảy ra sự kiện,
thời điểm…Sau đó, cơ cùng trẻ đặt tên cho câu chuyện trẻ vừa kể. Sau khi trẻ kể

xong, tôi cho các bạn trong lớp nêu cảm nhận về câu chuyện của các bạn vừa kể.
Mọi câu chuyện của trẻ đều cần được cô giáo khen ngợi, động viên. Tiếp tục động
viên trẻ quan sát những sự kiện, tình huống gần gũi hàng ngày để trẻ tập kể ở
những hoạt động sau.

Buổi tham quan dã ngoại

Sinh nhật gia đình

Hoạt động lễ hội

Chuyến du lịch gia đình
11


Ví dụ: Năm học vừa rồi, Trường chúng tơi đã tổ chức “Hội chợ xuân”. Sau
hoạt động chung của toàn trường, ở lớp tôi đã tổ chức một cuộc thi kể chuyện theo
kinh nghiệm với chủ đề: “Lễ hội mùa xuân” bằng cách khơi gợi lại những ấn tượng
đẹp cho trẻ. Lớp tơi đã có một hoạt động hết sức ý nghĩa và hiệu quả. Và đây là
thành quả của lớp tôi: Cháu Phương Thảo đã kể thành một câu chuyện như sau:
“Mùa xuân thật là đẹp, em rất vui và nhớ mãi lễ hội mùa xuân của chúng em. Sân
trường tràn ngập sắc xuân với hoa mai vàng rực rỡ, hoa đào hồng tươi. Những câu
đối đỏ tràn ngập sân trường. Các cô giáo tất bật chuẩn bị những gian hàng với
nhiều món ăn hấp dẫn. Khi tham gia lễ hội em được thưởng thức các món ăn, được
xem các tiết mục văn nghệ đặc sắc và được chơi những trị chơi dân gian hấn dẫn,
nào là tơ tượng, nào là bắt vịt…Lễ hội mùa xuân mãi là kỷ niệm đẹp trong lòng
em. Em thật hạnh phúc khi được tham gia vào lễ hội”.

Hình ảnh Hội xuân - Trường mầm non Hoa Sen

Video cháu Phương Thảo lớp MG lớn C kể chuyện về “Lễ hội mùa xuân”
12


1.3. Kể chuyện bằng đồ vật
Kể chuyện bằng đồ vật là trẻ sử dụng các đồ vật, đồ chơi theo ý thích của
mình như: Gấu, búp bê. Hay là các sản phẩm mà trẻ vẽ, nặn, xé dán… hoặc tận
dụng các hình ảnh trên họa báo, sách cũ…để tạo thành các nhân vật trong trí tưởng
tượng của trẻ. Kể chuyện bằng đồ vật giúp trẻ phát triển khả năng tri giác, tư duy,
phát triển lời nói tích cực, khả năng diễn đạt rõ ràng mạch lạc. Thơng qua đó, trẻ
rèn luyện được cách phát âm đúng, cách sử dụng câu, diễn đạt ý một cách logic,
khả năng xử lý tình huống của trẻ sẽ tốt hơn.
Tôi đã hướng dẫn trẻ sử dụng các tình huống chơi hoặc tình huống mới lạ,
hấp dẫn, giàu cảm xúc để thu hút sự chú ý, hứng thú của trẻ. Trò chuyện, đàm thoại
và sử dụng câu hỏi gợi mở giúp trẻ quan sát có chủ định, thấy được các đặc điểm
nổi bật của đồ vật, đồ chơi. Các câu hỏi gợi mở cho trẻ cần hướng trẻ suy nghĩ về
bố cục, ý tưởng, dàn ý, nội dung câu chuyện sẽ kể, mối lien hệ giữa các nhân vật
trong câu chuyện. Nếu trẻ gặp khó khăn khi đặt lời kể, tôi sử dụng các câu hỏi gợi
ý để hỗ trợ trẻ. Ví dụ: “Hai chú gấu đang đi thì nhìn thấy gì?”. Sau đó, giúp trẻ
ghép các câu trả lời vào thành một câu chuyện và cho trẻ đặt tên câu chuyện của
mình.
Ví dụ 1: Trẻ có thể sử dụng các đồ dùng đồ chơi trong lớp. Hoặc là tôi cho
trẻ đưa đồ chơi ở nhà lên lớp để trẻ kẻ cho các bạn cùng nghe về đồ chơi của mình.
Cháu Khánh My đã kể câu chuyện “Búp bê Elsa” như sau: “Đây là búp bê Elsa của
mình. Mình thích nhất là búp bê. Mỗi ngày, mình thường thay quần áo cho bạn búp
bê, chải và tết tóc thật gọn gàng. Mình hay kể cho búp bê về các câu chuyện thật
vui khi được đi học. Buổi tối mình thường ngủ với bạn búp bê. Búp bê là người
bạn thân thiết của mình đấy.

13

Hình ảnh: Cháu Khánh My kể chuyện về búp bê
Ví dụ 2: Cũng là với búp bê trên tay, Cháu Bảo Ngọc lại có cách kể khác
như sau: “Sáng nay mẹ Ngọc phải đi chợ, trước khi đi mẹ dặn Ngọc phải trơng em
cho mẹ, về mẹ sẽ có thưởng. Ngọc ở nhà nghe lời mẹ dặn và trông em. Một lúc
sau, thấy em bỗng khóc rất nhiều, Ngọc khơng biết làm sao cả, chạy lấy đồ chơi
cho em, nhưng em vẫn khơng ngừng khóc. Nghĩ một lúc, Ngọc chạy nhanh đến lấy
bình sữa cho em bé uống, thế là em bé khơng khóc nữa rồi, mà cịn ngủ rất say khi
mẹ về. Mẹ đi chợ về, nghe Ngọc kể lại mẹ rất khen ngợi Ngọc, xoa đầu con và
thường cho Ngọc một con búp bê thật là xinh xắn”.

14


Hình ảnh: Cháu Bảo Ngọc kể chuyện về búp bê
Khơng chỉ với một đồ chơi, mà tơi cịn cho trẻ lựa chọn nhiều đồ dùng đồ
chơi có sẵn ở trong lớp, hay ở nhà, để tạo nên các nhân vật khác nhau và sử dụng
các đồ chơi đó thành các nhân vật trong một câu chuyện theo ý tưởng của trẻ.
Ví dụ 3: Với rất nhiều đồ chơi trong lớp: Cốc nước, bánh rán, dưa hấu..
cháu Khả Hân đã kể thành câu chuyện “Ai tham ăn nhất”: “Một hôm hai anh em
Khánh và Khoa đi chơi đá bóng, vì mãi ham chơi nên hai anh em không nghe mẹ
gọi về ăn, mãi đến trưa muộn mới về nhà. Đói quá, Khánh chạy thật nhanh vào bàn
lấy nước uống, rồi tiếp đến lấy bánh rán mẹ để ở trên bàn ăn ngấu nghiến và nuốt
thật nhanh, sau đó lại thấy đĩa dưa đỏ trong bếp, Khánh lấy dưa ăn hết cả đĩa. Vì
mãi ham ăn, khơng để phần cho em, nên Khánh đã bị đau bụng”.

15

Hình ảnh: Cháu Khả Hân kể chuyện với nhiều đồ chơi trong lớp
Ví dụ 4: Tận dụng các tranh, ảnh có sẵn trên họa báo cũ để tạo thành nhân
vật trong truyện theo ngôn ngữ và ý tưởng của trẻ. Tôi cho trẻ tô màu, vẽ và cắt các
nhân vật từ họa báo cũ và dán thành một bức tranh hoàn toàn mới để trẻ kể chuyện.
Với các nhân vật có sẵn trên họa báo: Ơng già noen, cây thơng hay bông tuyết
được cắt rời ra, dán thành bức tranh hồn chỉnh. Sau đó trẻ lớp tơi đã kể thành câu
chuyện như sau: “ Vậy là một mùa giáng sinh nữa lại đến rồi. Mọi người tất bật về
nhà để chuẩn bị cho Lễ giáng sinh. Ông già noen đang chuẩn bị những món quà
thật to để tặng cho các bạn nhỏ. Bên cạnh là cây thông noen được trang trí đẹp mắt,
những bơng hoa, dây lấp lánh, hay là cái chuông ngân vang, với ánh đèn nháy đầy
màu sắc trơng thật lung linh làm sao. Ngồi sân, những bơng tuyết vẫn đang rơi
một lúc một dày hơn, nhưng trong lòng mọi người đều cảm thấy thật ấm áp và
hạnh phúc”.

Trẻ cắt hình ảnh từ họa báo

Trẻ kể chuyện về “Ngày giáng sinh”
16


Ví dụ 5: Cho trẻ kể chuyện với các nhân vật mà trẻ nặn thành theo từng chủ
đề. Tôi hướng cho trẻ nặn các con vật trong rừng và cùng nhau kể chuyện sáng tạo
về các nhân vật đó. Trẻ nặn thành các con vật như: Con Công, con voi, con chim,
thỏ trắng... Và cháu Minh Thư đã kể câu chuyện “Lễ hội rừng xanh” như sau: “Vào
một ngày đẹp trời, các con vật trong khu rừng tổ chức lễ hội thi đua ai sẽ là người
đáng yêu nhất. Bạn Cơng thì xịe đơi cánh với màu sắc sặc sỡ, bạn Thỏ khoe bộ
lơng trắng tinh. Cịn những chú chim thì đua nhau cất vang tiếng hót lảnh lót trong
veo. Bác Voi đang khoe thân hình to lớn và vững chắc với cái vịi rất dài và đơi tai
hình cánh quạt. Tất cả đều mang những nét đẹp và đáng yêu riêng. Một ngày hội
thật vui vẻ”

Hình ảnh: Trẻ nặn các con vật

Video Cháu Minh Thư kể chuyện sáng tạo “Lễ hội rừng xanh ”.
17


Sau khi trẻ kể xong, cơ cùng trẻ tìm hiểu về nội dung câu chuyện bạn vừa
kể. Từ đó giáo viên có thể đưa ra những bài học trong câu chuyện của trẻ, đồng
thời lồng ghép nội dung giáo dục trẻ những đức tính tốt.
2. Tạo mơi trường cho trẻ tích cực kể chuyện sáng tạo.
Tạo mơi trường cho trẻ tích cực kể chuyện sáng tạo là chỗ dựa, cơ sở vững
chắc để trẻ kể chuyện sáng tạo. Đòi hỏi giáo viên phải biết cách tạo môi trường
cảm xúc cho trẻ, đồng thời biết khơi gợi cảm xúc tích cực cho trẻ khi tham gia hoạt
động kể chuyện sáng tạo. Đó chính là nguồn cảm hứng để trẻ tham gia hoạt động
kể chuyện sáng tạo, cũng như là các hoạt động tại lớp học. Vậy nên để trẻ tích cực
trong hoạt động kể chuyện sáng tạo, có trí tưởng tượng phong phú, có cơ hội trải
nghiệm thì tạo mơi trường cho trẻ hoạt động là một yếu tố hết sức quan trọng. Và
tôi đã tạo môi trường cho trẻ hoạt động như:
+ Tạo môi trường trong lớp học: Đa số thời gian hoạt động một ngày của trẻ
là ở trường, nên tôi rất chú trọng môi trường trong lớp học. Để giúp trẻ chủ động
sáng tạo thì tơi đã tạo nên góc văn học với đa dạng đồ chơi , tranh ảnh, con rối,
sách truyện để trẻ thỏa mãn niềm đam mê và sự sáng tạo của mình.
Ví dụ: Mỗi chủ điểm, tôi đã chuẩn bị các bộ rối tay các câu chuyện. Tơi cịn
vẽ, in các nhân vật trong các câu chuyện để trang trí mảng tường lớn ở góc văn
học. Cho trẻ sưu tầm, cắt hình ảnh trên sách cũ, họa báo để làm thành bộ sưu tập
tranh kể chuyện sáng tạo. Hay là in các bức tranh đơn lẻ và tranh liên hoàn giúp trẻ
kể chuyện theo ngơn ngữ của mình. Tơi tạo nên những “Thước phim” cho trẻ tha
hồ kể thành những câu chuyện đầy màu sắc. Ngồi ra tơi cịn làm các bộ sa bàn
truyện để cho trẻ thỏa sức kể chuyện sáng tạo theo ngơn ngữ của mình.

Hình ảnh: Góc văn học của lớp MG Lớn C
18


Hình ảnh: Trẻ kể chuyện theo sa bàn
+ Tận dụng mơi trường ngồi lớp học: Mơi trường bên ngồi lớp học có ý
nghĩa quan trọng trong việc hình thành, cung cấp cho trẻ những hình ảnh đẹp của
thiên nhiên, con vật, đồ chơi ngồi sân trường. Đó chính là sân chơi, quang cảnh
sân trường xanh- sạch- đẹp, hay những nhân vật trong khu vườn cổ tích, và mơ
hình các góc chơi…Tất cả những hình ảnh đẹp đó đã kích thích trí tưởng tượng
sáng tạo của trẻ, tạo sự hứng thú cho trẻ. Tơi đã tận dụng những hình ảnh đó để
kích thích, gợi mở cho trẻ kể thành câu chuyện sáng tạo.
Ví dụ: Trong giờ dạo chơi ngồi trời, tơi tận dụng những bức tranh trên
mảng tường hay trong khu Vườn cổ tích có các con vật, suối chảy róc rách, cây
nấm…đã gợi cho trẻ trí tưởng tượng để kể thành 1 câu chuyện hay: “Ơi vườn cổ
tích mới đẹp làm sao! Tiếng suối chảy róc rách, cịn có những cây nấm to ơi là to.
Bên cạnh là hình ảnh Thánh gióng cưỡi ngựa trong truyền thuyết thật oai hùng.
Những bông hoa đua nhau khoe sắc, tạo cho khu vườn trở nên thật vui nhộn và
đáng yêu.”

Hình ảnh: Trẻ kể chuyện về nhân vật trong vườn cổ tích.
19


Cho trẻ ra vườn rau, tôi cung cấp cho trẻ các từ: “Vườn rau xanh tốt” và kể
chuyện về vườn rau. Tất cả những hình ảnh đó giúp trẻ khắc sâu và cung cấp thêm
vốn từ để trẻ đưa vào kể chuyện sáng tạo.

Hình ảnh: Trẻ kể chuyện về vườn rau.

+ Tuyên truyền với phụ huynh: Công tác tuyên truyền với phụ huynh để tạo
môi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo ở lớp là một việc làm rất quan trọng. Góp
phần giúp trẻ kể các câu chuyện sáng tạo phong phú, đa dạng hơn.
Tôi đã vận động phụ huynh đưa truyện tranh vào góc văn học, đặc biệt là
những truyện có chữ to. Ngồi ra, phụ huynh cịn thu thập những ngun vật liệu
sẵn có, dễ tìm như: Họa báo, vải vụn, vỏ nghêu, sò…để đưa lên lớp và tạo môi
trường thuận lợi cho các con thỏa sức kể chuyện sáng tạo.

Hình ảnh: Phụ huynh đem sách truyện đến lớp
20


3. Phối kết hợp với phụ huynh cho trẻ kể chuyện sáng tạo ở nhà.
Chúng ta biết rằng, gia đình và nhà trường là môi trường tiếp xúc chủ yếu của
trẻ. Vì vậy, việc phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một giải pháp không
thể thiếu. Gia đình chính là mơi trường để trẻ tái hiện lại những gì các con được
học ở trên lớp.
Để phụ huynh hiểu hơn về tầm quan trọng của lĩnh vực phát triển ngôn ngữ,
đặc biệt là hoạt động kể chuyện sáng tạo, trong cuộc họp phụ huynh đầu năm, tôi
đã trao đổi với phụ huynh về việc đa số phụ huynh đều cho rằng trẻ em lứa tuổi
mẫu giáo lớn 5- 6 tuổi cần chú trọng đầu tư vào lĩnh vực phát triển nhận thức:
Toán, chữ cái…mà quên rằng lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cũng rất quan trọng, đặc
biệt là hoạt động kể chuyện sáng tạo. Có thể nhận thức của trẻ tốt, nhưng ngơn ngữ
và trí tưởng tượng, sự sáng tạo của trẻ cịn kém thì trẻ sẽ khơng thể trình bày, cũng
như khai thác hết được những nhận thức đó. Dần dần sẽ hạn chế khả năng nhận
thức của trẻ. Chính vì vậy, việc đầu tiên mà phụ huynh cần quan tâm đó là hạn chế
tối đa việc cho trẻ chơi điện tử, hay các video, trang mạng xã hội trên điện thoại,
ipad khi ở nhà. Thay vào đó, phụ huynh đưa ra những câu hỏi và cùng trò chuyện
với con về một ngày hoạt động của trẻ, những niềm vui, kỉ niệm của trẻ khi được
đi học. Từ đó, trẻ sẽ kể lại cho bố mẹ nghe các hoạt động, kỉ niệm đáng nhớ với

các bạn thành câu chuyện theo ngơn ngữ của trẻ.
Ngồi ra, để giúp phụ huynh hiểu rõ và tạo môi trường thuận lợi cho trẻ kể
chuyện sáng tạo ở nhà, tôi chủ động trao đổi với phụ huynh vào các giờ trả trẻ về
các câu chuyện, mức độ tự tin hay rụt rè của trẻ khi tham gia kể chuyện sáng tạo ở
lớp. Bên cạn đó, tơi cịn gửi những hình ảnh và video kể chuyện sáng tạo của các
con cho phụ huynh xem. Hướng cho phụ huynh về nhà thường xuyên gợi mở cho
trẻ những bức tranh, câu chuyện hay những đồ chơi, đồ dùng có sẵn ở trong nhà để
trẻ kể chuyện sáng tạo. Đặc biệt là giọng kể của phụ huynh khi hướng dẫn các con
cần có cường điệu, sắc thái theo tính cách nhân vật để gây hứng thú cho trẻ. Phụ
huynh cần biết cách “khen, chê” trẻ để không gây sự tự ti cho trẻ , thường xuyên
động viên con mình khi tham gia kể chuyện sáng tạo.
Mỗi lần trẻ kể chuyện sáng tạo, tôi và phụ huynh đã lưu lại những hình ảnh,
video của các con để các con thấy mình tiến bộ như thế nào, mức độ tự tin của con
ra sao.
Ví dụ: Với các đồ dùng có sẵn ở trong nhà như: Cái bát, cái cốc, cái thìa và
cái nồi nhỏ xinh, cháu Kim Ngân lớp tôi đã kể thành câu chuyện như sau:
“Những đồ dùng để ăn của mình đây rồi. Cái nồi nhỏ xinh mẹ dành riêng để
nấu món ăn cho mình đấy. Hơm nay mẹ nấu món gà mà mình thích. Ơi! Mình sẽ
lấy thức ăn ra bát, rồi dùng thìa để xúc thức ăn các bạn nhé! Sau khi ăn xong,
21