Vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh về tư tưởng: “lấy dân làm gốc” trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Đề tài: Vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh về tư tưởng: “lấy dân làm
gốc” trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
MỞ ĐẦU
Hồ Chí Minh khơng chỉ là lãnh tụ của dân tộc Việt Nam và phong trào
giải phóng dân tộc trên thế giới mà cịn là nhà tư tưởng lớn với những chân lý
đã được kiểm chứng bởi thực tiễn. Điều nổi bật và cũng là bí quyết thành cơng
của Hồ Chí Minh với tư cách nhà tư tưởng và thủ lĩnh chính trị nằm ở chỗ:
Người đã thấu hiểu vai trò của dân, thực sự trọng dân, biết phát huy vai trò của
dân và hết lịng vì dân. Trong 35 năm qua, Đảng Cộng sản Việt Nam đã tiến
hành sự nghiệp Đổi mới với tinh thần “đổi mới là sự nghiệp của dân, do dân và
vì dân”. Cho dù chưa bao giờ Việt Nam có được cơ đồ như ngày hơm nay
nhưng cơ hội và thách thức đang đặt ra cho cách mạng Việt Nam đòi hỏi mỗi
cán bộ, đảng viên phải nhận thức và hành động đúng tinh thần “Lấy dân làm
gốc” để phát huy cao độ tiềm lực trong dân, đưa đất nước tiến lên.
Tư tưởng Hồ Chí Minh phong phú và đa dạng, chứa đựng những chân lý
bền vững đã được thực tiễn cách mạng Việt Nam kiểm nghiệm và khẳng định.
Trong quá trình đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa, Đảng ta đã rút ra
nhiều bài học kinh nghiệm sâu sắc, một trong số đó chính là: Đổi mới là sự
nghiệp của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân; mọi chủ trương chính sách
đều phải dựa vào dân, lấy dân làm gốc. Bài học này chính là sự tổng kết thực
tiễn sâu sắc trên cơ sở quán triệt quan điểm “Nước lấy dân làm gốc” của Chủ
tịch Hồ Chí Minh. “Dân là gốc của nước, nước lấy dân làm gốc” là triết lý
chính trị của mọi thời đại nhưng đã được Hồ Chí Minh luận giải một cách khoa
học và phát triển lên một tầm cao mới. Đó là lý do em chọn đề tài : “Vận dụng
quan điểm của Hồ Chí Minh về tư tưởng: “lấy dân làm gốc” trong xây dựng
Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.”
1


NỘI DUNG
1. Quan điểm “Nước lấy dân làm gốc” trong tư tưởng Hồ Chí Minh

Thấm nhuần sâu sắc quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò
của quần chúng Nhân dân trong lịch sử, trong tư tưởng chỉ đạo cũng như trong
thực tiễn hành động, Hồ Chí Minh ln ln đề cao vai trị làm chủ của Nhân
dân, quyền lực của dân, luôn tin vào khả năng và sức mạnh của dân, rằng còn
dân là còn nước, được lòng dân là được tất cả.
Trong tác phẩm “Đường kách mệnh” (1927), trả lời cho câu hỏi: “Ai là
người cách mệnh?”, Người giải thích: “Vì bị áp bức mà sinh ra cách mệnh, cho
nên ai mà bị áp bức càng nặng thì lịng cách mệnh càng bền, chí cách mệnh
càng quyết. Khi trước tư bản bị phong kiến áp bức cho nên nó cách mệnh. Bây
giờ tư bản lại đi áp bức công nông, cho nên công nông là người chủ cách
mệnh”.
Sau Cách mạng Tháng Tám thành công bằng sức mạnh của toàn quốc đồng
bào “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”, đất nước bắt tay vào thực hiện nhiệm
vụ “vừa kháng chiến vừa kiến quốc”, quyết giữ vững nền độc lập dân tộc và đưa
kháng chiến đến thắng lợi hồn tồn. Để hồn thành nhiệm vụ khó khăn, to lớn,
nặng nề đó, quan điểm của Hồ Chí Minh là phải thấy hết và khai thác triệt để sức
mạnh của Nhân dân. Nước Dân chủ cộng hịa thì Chính phủ và Nhân dân phải
đồn kết thành một khối. Nếu khơng có Nhân dân thì Chính phủ khơng đủ lực
lượng; nếu khơng có Chính phủ thì Nhân dân khơng ai dẫn đường. Lực lượng
bao nhiêu đều là nhờ dân hết, rằng “có lực lượng dân chúng việc to tát mấy, khó
khăn mấy làm cũng được. Khơng có, thì việc gì làm cũng khơng xong. Dân
chúng biết giải quyết nhiều vấn đề một cách giản đơn, mau chóng, đầy đủ, mà
những người tài giỏi, những đoàn thể to lớn, nghĩ mãi không ra”.
Kế thừa và phát triển tư tưởng “trọng dân” trong truyền thống lịch sử của
dân tộc, Hồ Chí Minh khẳng định: Dân là “gốc của nước”, gốc có vững thì cây
2


mới bền, xây lầu thắng lợi trên nền Nhân dân. Từ chỗ coi “Lực lượng toàn dân
là lực lượng vĩ đại hơn hết. Không ai chiến thắng được lực lượng đó”, Người

dạy cán bộ: “Quan tâm đến đời sống của quần chúng thì quần chúng sẽ theo ta,
ta được lịng dân thì ta khơng sợ gì cả, nếu khơng được lịng dân thì ta khơng
thể làm tốt cơng tác”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh ln tin tưởng vào sức mạnh và trí tuệ của Nhân dân,
Người khẳng định: “Trong bầu trời khơng gì q bằng nhân dân. Trong thế giới
khơng gì mạnh bằng lực lượng đồn kết của nhân dân”. Vì vậy, Người chủ
trương: “Cách làm là: dựa vào: Lực lượng của dân, Tinh thần của dân, để gây:
Hạnh phúc cho dân”. Tin tưởng vào lực lượng và trí tuệ của Nhân dân là một
trong những phẩm chất cơ bản của người cộng sản. Trong hoàn cảnh đất nước
càng gian khổ thì lại càng phải tin vào khả năng cách mạng, tin vào lực lượng
quần chúng Nhân dân.
Tin vào dân, dựa vào dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh ln coi trọng phát huy
tinh thần làm chủ của Nhân dân, tôn trọng, lắng nghe ý kiến của Nhân dân.
“Nước lấy dân làm gốc” vừa là mục tiêu, vừa là động lực, vừa là bí quyết thắng
lợi của mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước ta. Chủ
nghĩa xã hội là nhằm nâng cao đời sống vật chất, văn hoá và tinh thần của Nhân
dân và do Nhân dân xây dựng. Nghĩa là phải phát huy tinh thần làm chủ và tinh
thần sáng tạo của Nhân dân; Nhân dân phải được tham gia một cách thực tế vào
công việc quản lý sản xuất và đời sống của mình; phải tôn trọng, lắng nghe ý
kiến của Nhân dân thông qua các tổ chức đoàn thể đại diện như: Quốc hội, Mặt
trận tổ quốc, Cơng đồn, Đồn thanh niên, Hội Phụ nữ… Những vấn đề liên
quan đến đường lối chính sách, đến cơ chế tổ chức có liên quan đến sinh mệnh,
cuộc sống, tương lai hy vọng của hàng chục triệu quần chúng, nếu khơng có ý
kiến của quần chúng, khơng tập hợp được trí tuệ của quần chúng sẽ khơng tránh
khỏi những hạn chế sai lầm.
3


Trong điều kiện Đảng cầm quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn căn dặn:
Phải ra sức thực hành dân chủ, thật sự tôn trọng quyền làm chủ của quần chúng,

dân chủ về kinh tế, dân chủ về chính trị. Theo Người “Có dân chủ mới làm cho
cán bộ và quần chúng đề ra sáng kiến”, có dân chủ thì dân mới tin, mới dám
nói, mới có sự sáng tạo, do đó mới tạo nên động lực.
Là người đứng đầu Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên giáo
dục cán bộ, đảng viên nêu cao tinh thần phục vụ, tinh thần trách nhiệm trước
Nhân dân, nghiêm khắc phê phán những biểu hiện vi phạm lợi ích của Nhân
dân. Với quan điểm “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng”, Người ln
xem mình là người phục vụ quần chúng, chịu trách nhiệm trước quần chúng.
Người nghiêm khắc phê phán những biểu hiện của tệ quan liêu, xa dân, khinh
dân, đặc biệt là thói kiêu ngạo “quan cách mạng”, ra lệnh, ra oai, “không tin
dân” để dẫn đến chỗ “dân không tin”, làm hại đến uy tín của Đảng, của Chính
phủ.
Trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn đau đáu nỗi lòng về chăm lo
cuộc sống của Nhân dân. Trong Di chúc của mình, Người đã để lại những lời
căn dặn tỉ mỉ về những việc cần làm đối với những người đã dũng cảm hy sinh
một phần xương máu của mình, đối với cha mẹ, vợ con của thương binh liệt sĩ,
đối với chiến sỹ trẻ tuổi trong các lực lượng vũ trang và thanh niên xung phong,
đối với nông dân, với việc “xây dựng lại thành phố và làng mạc đẹp đẽ”, “phát
triển công tác vệ sinh y tế”, “sửa đổi chế độ giáo dục”... nhằm nâng cao đời
sống vật chất và tinh thần cho Nhân dân.
Chính tư tưởng “Nước lấy dân làm gốc”, yêu thương, kính trọng Nhân dân,
luôn tin tưởng vào khả năng, sức mạnh của quần chúng Nhân dân mà Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã vun trồng cho khối đại đoàn kết toàn dân tộc ngày càng rộng rãi
và vững mạnh, góp phần to lớn làm nên những thắng lợi vẻ vang của cách mạng
Việt Nam.
4


Tư tưởng “Nước lấy dân làm gốc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tư tưởng vì
Nhân dân, vì con người. Dựa vào dân, tin vào lực lượng, trí tuệ của Nhân dân, chăm

lo cho cuộc sống vật chất, tinh thần của Nhân dân là cơ sở tạo nên sức mạnh đoàn
kết và mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, Nhân dân. Đó cũng chính là nền tảng của
cơng cuộc đổi mới và phát triển mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã và đang lãnh đạo
Nhân dân thực hiện.
2.Vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh về tư tưởng: “lấy dân làm
gốc” trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
2.1. Đảng ta quán triệt quan điểm “Nước lấy dân làm gốc” trong quá trình
đổi mới
Sau 35 năm đổi mới, chúng ta giành được những thành tựu to lớn, có ý
nghĩa lịch sử, một trong những thành tựu đó là nhận thức sâu sắc về lòng dân,
sức dân. Hiểu biết kinh nghiệm hàng đầu mà Đảng ta có được là trong tồn bộ
hoạt động của mình, Đảng phải qn triệt tư tưởng “lấy dân làm gốc”, xây dựng
và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân lao động.
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm
1991 rút ra bài học kinh nghiệm thứ hai: “Sự nghiệp cách mạng là của Nhân dân,
do Nhân dân và vì Nhân dân. Chính Nhân dân là người làm nên thắng lợi lịch sử.
Toàn bộ hoạt động của Đảng phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chân chính
của Nhân dân. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với Nhân dân. Quan
liêu, mệnh lệnh, xa rời Nhân dân sẽ đưa đến những tổn thất không lường được đối
với vận mệnh của đất nước”.
Tổng kết chặng đường đổi mới 10 năm (1986-1996), Đảng ta rút ra 06 bài
học; trong đó, bài học thứ tư là “mở rộng và tăng cường khối đại đoàn kết toàn
dân, phát huy sức mạnh của cả dân tộc” và khẳng định: “Cách mạng là sự
nghiệp của Nhân dân, vì Nhân dân và do Nhân dân. Chính những ý kiến,
5


nguyện vọng và sáng kiến của Nhân dân là nguồn gốc hình thành đường lối đổi
mới của Đảng”.
Bước vào thế kỷ XXI cũng là chặng đường 15 năm đổi mới, Đảng vẫn nhất

quán “đổi mới phải dựa vào Nhân dân, vì lợi ích của Nhân dân, phù hợp với
thực tiễn, luôn luôn sáng tạo”. Thực tiễn 20 năm đổi mới (1986-2006), Đảng
tiếp tục nhấn mạnh: “Đổi mới phải vì lợi ích của Nhân dân, dựa vào Nhân dân,
phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của Nhân dân, xuất phát từ thực tiễn, nhạy
bén với cái mới”.
Cương lĩnh Bổ sung, phát triển năm 2011 rút ra một trong những bài học
kinh nghiệm lớn: “Sự nghiệp cách mạng là của Nhân dân, do Nhân dân và vì
Nhân dân. Chính Nhân dân là người làm nên những thắng lợi lịch sử. Toàn bộ
hoạt động của Đảng phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của
Nhân dân. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với Nhân dân. Quan
liêu, tham nhũng, xa rời Nhân dân sẽ dẫn đến những tổn thất khôn lường đối
với vận mệnh của đất nước, của chế độ xã hội chủ nghĩa và của Đảng”.
Cùng với đó, tổng kết 30 năm đổi mới, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII
tiếp tục quán triệt sâu sắc bài học kinh nghiệm: “Đổi mới phải ln ln qn
triệt quan điểm lấy “dân làm gốc”, vì lợi ích của Nhân dân, dựa vào Nhân dân,
phát huy vai trò làm chủ, tinh thần trách nhiệm, sức sáng tạo và mọi nguồn lực
của Nhân dân, phát huy sức mạnh đại đồn kết tồn dân”. Như vậy có thể thấy
rằng, trong suốt quá trình lãnh đạo đưa đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội, Đảng
ta luôn nhất quán quan điểm “sự nghiệp đổi mới phải vì lợi ích của Nhân dân”,
xa rời, đi ngược lại lợi ích của Nhân dân, đổi mới sẽ thất bại. Những ý kiến,
nguyện vọng và sáng kiến của Nhân dân nảy sinh từ thực tiễn là nguồn gốc
hình thành đường lối đổi mới của Đảng. Nhân dân là người làm nên những
thành tựu của đổi mới. Đổi mới phải dựa vào Nhân dân, do lịng dân quyết
định. Nguồn lực của Nhân dân có nhiều, bao gồm tài dân, sức dân, của dân,
6


quyền dân; song nguồn lực lớn nhất, quan trọng nhất, quyết định nhất là lịng
dân, có lịng dân thì có sức dân.
Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc triển khai chương trình hành động thực

hiện Nghị quyết Đại hội tồn quốc lần thứ XII của Đảng và các văn bản của
Trung ương về cơng tác dân vận, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng
định: Tin ở dân, chăm lo cho dân, lấy dân làm gốc là một bài học lớn được rút
ra từ chiều sâu lịch sử đất nước ta. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng,
Bác Hồ và Đảng ta ln nhận thức sâu sắc vai trị to lớn của Nhân dân, ý
nghĩa cực kỳ quan trọng của công tác dân vận, thường xuyên chăm lo xây dựng
và củng cố mối liên hệ chặt chẽ với Nhân dân. Chính nhờ thế mà mặc dù với số
lượng khơng đơng, Đảng ta vẫn có đủ sức mạnh lãnh đạo cách mạng vượt qua
mọi khó khăn, chiến thắng mọi kẻ thù, dù đó là kẻ thù nguy hiểm và hung bạo
nhất. Với sự khẳng định này, Tổng bí thư muốn nhắc nhở các cấp ủy đảng, các
cấp chính quyền cần quan tâm hơn nữa, làm tốt hơn nữa công tác dân vận, nâng
cao vai trò của Mặt trận và các đoàn thể trong việc giữ vững và phát huy quyền
làm chủ của Nhân dân. Cần có biện pháp cụ thể và tích cực bảo đảm đời sống
Nhân dân, trước hết là bảo đảm việc làm, chăm lo cái ăn, cái mặc, sức khỏe,
việc học hành... của Nhân dân; thực hiện ngun tắc cơng bằng xã hội, lối sống
có văn hóa, bảo đảm an ninh xã hội, an sinh xã hội, an toàn xã hội. Các cấp ủy
đảng, các cơ quan Nhà nước cần động viên, tổ chức Nhân dân tham gia rộng rãi
và thường xuyên vào các công việc quản lý kinh tế, quản lý xã hội. "Dân biết,
dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát" phải trở thành khẩu hiệu hành động,
thành phương châm công tác vận động quần chúng.
Thế nhưng, thực tế trong đổi mới có hiện tượng “xói mịn lịng tin của Nhân
dân đối với Đảng” hay “làm giảm lòng tin của Nhân dân đối với Đảng”. Với
thái độ nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật, đánh giá đúng sự thật, Đảng đã
chỉ ra: “Vấn đề phai nhạt lý tưởng, sa sút phẩm chất đạo đức cách mạng, quan
7


liêu, tham nhũng, cá nhân chủ nghĩa làm xói mịn lịng tin của Nhân dân đối với
Đảng”; “Có những yếu kém, khuyết điểm kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ chậm
được khắc phục, làm giảm sút lòng tin của Nhân dân đối với Đảng; nếu không

được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn
vong của chế độ”; “Một số chính sách chưa đáp ứng nguyện vọng, lợi ích của
Nhân dân, nhiều bức xúc chưa được giải quyết; quyền làm chủ của Nhân dân
nhiều nơi bị vi phạm, làm giảm lòng tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà
nước”; “Tình trạng tham nhũng, lãng phí vẫn cịn nghiêm trọng với biểu hiện
ngày càng tinh vi, phức tạp, gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng đến niềm tin
của Nhân dân với Đảng và Nhà nước. Tình trạng suy thối về tư tưởng chính
trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có
mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn”.
Từ nhận thức sâu sắc thực tiễn ấy, càng phải củng cố vững chắc lòng tin của
Nhân dân đối với Đảng, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc và mối quan
hệ máu thịt giữa Đảng với Nhân dân. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật
thiết với Nhân dân, được lịng dân. Muốn được lịng dân, có lịng dân thì toàn
bộ hoạt động của Đảng cũng như mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà
nước phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân, nhằm
vào mục đích vì lợi ích của Nhân dân. Thực hiện đầy đủ, có chất lượng quyền
và nghĩa vụ cơng dân, đặc biệt không chỉ là tôn trọng mà phải tạo cơ chế để dân
phát huy đầy đủ, có hiệu quả quyền làm chủ của mình. Tập trung giải quyết bức
xúc, nguyện vọng chính đáng của Nhân dân liên quan đến lợi ích, đời sống,
việc làm; chống tham nhũng, lãng phí; xử lý nghiêm những tiêu cực… Có như
vậy, chắc chắn chúng ta sẽ góp phần tạo nên sự chuyển biến mạnh mẽ, tích cực
và tiến bộ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, từng bước hiện thực hoá mục
tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, cơng bằng, văn minh” mà Đảng,
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Nhân dân ta đã lựa chọn và kiên định.
8


2.2. Xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
Trong điều kiện hiện nay, chúng ta phải phát huy cao độ quyền làm chủ
của Nhân dân nhằm khai thác và sử dụng có hiệu quả sức mạnh to lớn của lực

lượng đơng đảo này. Thực tế cho thấy “Chỉ có phát huy sức mạnh làm chủ của
Nhân dân mới có thể chống tiêu cực, chống suy thoái, chống tham nhũng có
hiệu quả, nhằm củng cố Đảng, làm trong sạch bộ máy Nhà nước, lành mạnh
hoá các quan hệ xã hội”. Những kỳ tích của ơng cha ta trong các cuộc đấu
tranh dựng nước và giữ nước cũng như những thành tựu to lớn mà chúng ta đạt
được trong những giai đoạn cách mạng trước đây đều xuất phát từ đường lối
“lấy dân làm gốc”. Trong giai đoạn cách mạng mới, bài học đó vẫn giữ nguyên
giá trị. Song, vấn đề không phải chỉ nêu lên khẩu hiệu “lấy dân làm gốc”, hay
thực hiện nó một cách hời hợt, hình thức, thiếu triệt để. Điều quan trọng nhất là
phải biến tư tưởng đó trở thành hiện thực, nó phải được thể hiện một cách sinh
động, nhất quán trong hành động thực tiễn hàng ngày, hàng giờ của mỗi cán bộ,
đảng viên. Mỗi cán bộ, đảng viên phải thực sự là “người đầy tớ thật trung thành
của Nhân dân”; phải tôn trọng Nhân dân, vừa lãnh đạo, vừa phát huy quyền làm
chủ của Nhân dân, vừa giáo dục, vừa không ngừng học hỏi Nhân dân; phải làm
cho dân tin, dân yêu, dân ủng hộ; phải sống chan hoà với Nhân dân, quan tâm
đến đời sống của Nhân dân, biết chia sẻ niềm vui, nỗi buồn cùng Nhân dân,
phải xây dựng cho mình tác phong, thái độ và hành động đúng với vị trí, vai trị
của mình, xứng đáng là người mà Nhân dân đặt trọn niềm tin cũng như giao
phó trách nhiệm. Có như vậy, chắc chắn chúng ta sẽ góp phần tạo nên sự
chuyển biến mạnh mẽ, tích cực và tiến bộ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã
hội, từng bước hiện thực hoá mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh” mà Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Nhân dân ta đã lựa chọn.

9


2.3. Vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh về tư tưởng: “lấy dân làm
gốc” trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
"Lấy dân làm gốc" là một trong những nền tảng tạo nên giá trị cốt lõi lớn
nhất trong tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong q trình hoạt động của mình, Người

ln đề cao vai trị của "quần chúng nhân dân" coi Nhân dân là cội nguồn sức
mạnh, là vũ khí sức bén, mạnh mẽ nhất có thể chiến thắng mọi kẻ thù, Người
khẳng định: Dân là "gốc của nước", gốc có vững thì cây mới bền, xây lầu thắng
lợi trên nền Nhân dân; "lực lượng toàn dân là lực lượng vĩ đại hơn hết. Không
ai chiến thắng được lực lượng đó". Nắm chắc tư tưởng này, Đảng ta đã có
những vận dụng sáng tạo trong việc phát huy vai trị của người dân trong q
trình đổi mới đất nước, đặc biệt trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước. Đảng ta đã khẳng định" đổi mới là sự nghiệp của Nhân dân,
do Nhân dân, vì Nhân dân" trên cơ sở đó, Đảng đã khơng ngừng hồn thiện
nâng cao năng lực và sức chiến đấu của mình; tăng cường thực hành dân chủ,
tạo mọi điều kiện để phát huy quyền làm chủ của Nhân dân. Trong đó, phải kể
đến việc từng bước xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa, thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế,
quản lý xã hội, kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, từ đó thúc đẩy sự
phát triển, khai thác sức mạnh của Nhân dân vào công cuộc đổi mới đất nước,
từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân và đưa đất
nước thốt khỏi tình trạng nghèo nàn, kém phát triển; dần dần tiến đến mục tiêu
"dân giàu" đáp ứng được nguyện vọng, nhu cầu của đông đảo quần chúng nhân
dân cả nước. Khi nói về sức mạnh của Nhân Dân, Hồ Chí Minh khẳng định sức
mạnh trong dân luôn là vô địch "lật thuyền cũng là dân, đẩy thuyền cũng là
dân", chính vì thế phải làm cho dân tin, dân theo thì mọi việc đều có thể thực
hiện được. Vậy làm "sao cho được lòng dân?", Bác chỉ dẫn rất đơn giản: “Muốn
10


cho dân u, muốn được lịng dân, việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc
gì có hại cho dân phải hết sức tránh… Nói tóm lại, muốn được dân yêu, muốn
được lòng dân, trước hết phải yêu dân, phải đặt quyền lợi của dân trên hết thảy,
phải có một tinh thần chí cơng vơ tư”, xem đây là nguyên tắc tối thượng không
được vi phạm. Thấm nhuần quan điểm này, Đảng ta đã nghiêm khắc thừa nhận

và khắc phục những sai lầm của mình, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp
vi phạm nguyên tắc này trên tinh thần khơng có đối tượng ưu tiên cũng như
khơng có vùng cấm, quyết tâm xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của dân, do dân vì dân, thực hiện nghiêm túc cơ chế "dân biết, dân bàn,
dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng", chính những điều này đã
tạo nên được lịng tin của Nhân dân đối với lãnh đạo của Đảng và sự quản lý
của nhà nước.
Giá trị của tư tưởng "lấy dân làm gốc" đã được Đảng ta nhiều lần khẳng
định và cụ thể thành bài học kinh nghiệm quý giá trong suốt quá trình lãnh đạo.
Cụ thể: trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội năm bổ sung và phát triển năm 2011 đã khẳng định: "Sự nghiệp cách
mạng là của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Chính Nhân dân là người
làm nên thắng lợi lịch sử. Toàn bộ hoạt động của Đảng phải xuất phát từ lợi ích
và nguyện vọng chân chính của Nhân dân. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó
mật thiết với Nhân dân. Quan liêu, mệnh lệnh, xa rời Nhân dân sẽ đưa đến
những tổn thất không lường được đối với vận mệnh của đất nước". Qua Tổng
kết chặng đường đổi mới 35 năm (1986-2021), Đảng ta tiếp tục khẳng định:
Ðổi mới phải luôn ln qn triệt quan điểm “dân là gốc”, vì lợi ích của nhân
dân, dựa vào nhân dân, phát huy vai trò làm chủ, tinh thần trách nhiệm, sức
sáng tạo và mọi nguồn lực của nhân dân, phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân
tộc. Xa rời, đi ngược lại lợi ích của nhân dân, đổi mới sẽ thất bại. Những ý
11


kiến, nguyện vọng, sáng kiến của nhân dân nảy sinh từ thực tiễn là yếu tố quan
trọng góp phần hình thành đường lối đổi mới của Ðảng. Nhân dân làm nên các
thành tựu của đổi mới, đổi mới phải dựa vào nhân dân. Dân chủ XHCN là bản
chất của chế độ, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển đất nước. Do
đó, xây dựng, phát huy dân chủ XHCN phải bảo đảm tất cả quyền lực thuộc về
Nhân Dân, để nhân dân thật sự là chủ thể tiến hành đổi mới và thụ hưởng thành

quả của đổi mới. Ðể phát huy dân chủ XHCN, phát huy sức mạnh đại đồn kết
tồn dân tộc, cần phịng, chống đặc quyền, đặc lợi, chống suy thoái, “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa”
Chính những thành tựu của 35 năm, đã khẳng định và là minh chứng chính
xác nhất cho sự vận dụng đúng đắn tư tưởng "lấy dân làm gốc" của Đảng ta
trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, tiếp tục khẳng định giá trị lịch sử
của tư tưởng Hồ Chí Minh khơng chỉ giai đoạn đã qua mà cịn trong giai đoạn
tiếp theo, ln là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động.

12


KẾT LUẬN
Quan điểm "Lấy dân làm gốc” là một trong những bài học quan trọng,
góp phần làm nên những thành tựu to lớn, xuyên suốt chiều dài lịch sử, nhằm
phát huy vai trò làm chủ, sức sáng tạo và nguồn lực của Nhân dân trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Đảng Cộng sản Việt Nam đã kế thừa và
vận dụng thành công quan điểm này. Từ khi được thành lập cho đến nay, Đảng
luôn xác định cách mạng là sự nghiệp của quần chúng Nhân dân, do Nhân dân
và vì Nhân dân. Quan điểm “lấy dân làm gốc”, phát huy sức mạnh khối đại
đoàn kết toàn dân tộc, yêu cầu đặt ra là mọi hoạt động của hệ thống chính trị,
của cán bộ, đảng viên, cơng chức phải phục vụ lợi ích của Nhân dân; giải quyết
hài hồ các quan hệ lợi ích trong xã hội; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp,
chính đáng của Nhân dân; không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần
của Nhân dân. Nhà nước trong tư tưởng Hồ Chí Minh khơng phải là nhà nước
vĩnh cửu, bất biến, trái lại đó là nhà nước ln vận động và phát triển để phục
vụ ngày càng tốt hơn quyền và lợi ích của nhân dân. Ln đấu tranh để khắc
phục và loại trừ những thói hư, tật xấu, những căn bệnh thường gặp như: tham
nhũng, hối lộ, quan liêu, lãng phí, lạm quyền... dẫn đến sự suy yếu và đánh mất
bản chất cách mạng của nhà nước.

13


Từ những phân tích nêu trên, chúng ta có thể khẳng định rằng, quan điểm
và tư tưởng Hồ Chí Minh về tư tưởng: “lấy dân làm gốc” có ý nghĩa vơ cùng
quan trọng. Điều có giá trị to lớn và ý nghĩa sâu sắc là mơ hình nhà nước đó
khơng phải tồn tại ở dạng lý thuyết, quan điểm, mà nó đã trở thành hiện thực
sinh động; nhà nước ấy đã tập hợp, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta giành được
những thắng lợi hết sức to lớn. Chúng ta cần thấm nhuần bài học “Nước lấy dân
làm gốc”; khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực tự cường, sức
mạnh đại đoàn kết dân tộc, khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc,
phát huy giá trị văn hóa của con người Việt Nam. Như vậy, tư tưởng Hồ Chí
Minh về “lấy dân làm gốc” trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN
Việt Nam. có những giá trị lý luận và thực tiễn to lớn đối với cách mạng Việt
Nam. Tư tưởng ấy vẫn là ngọn nguồn tạo nên sức mạnh vô địch của cách mạng
Việt Nam để đi tới thắng lợi hoàn toàn và triệt để của độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội.

14


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hồ Chí Minh tồn tập (2011), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, Tập 2, tr. 288.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá
độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1991, tr.5
3. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, tr.73
4. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ X,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr.19

5. Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá
độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2011, tr.9
6. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XII,
Văn phịng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.69
7. Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội (2006)

15