GIAO án bài 35 BENZEN (TIẾT 2)

GIÁO ÁN HÓA HỌC 11 – BÀI 35
Ngày soạn: 15/12/2020
Ngày dạy: 22/12/2020
Lớp: 11/...
Tiết:
CHƯƠNG 7: HIĐROCACBON THƠM – NGUỒN HIDROCACBON THIÊN
NHIÊN – HỆ THỐNG HÓA VỀ HIDROCACBON
BÀI 35: BENZEN VÀ ĐỒNG ĐẲNG. MỘT SỐ HIDROCACBON THƠM KHÁC
(Tiết 2)
I. CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Nêu được tính chất hóa học của benzen và ankylbenzen.
+ Phản ứng thế: thế nguyên tử H của vòng benzen và thế nguyên tử H của mạch
nhánh.
+ Phản ứng cộng: H2, Cl2.
+ Phản ứng oxi hóa; oxi hóa khơng hồn tồn, oxi hóa hồn tồn.
- Trình bày được cấu tạo đặc biệt của vòng benzen: cấu trúc phẳng và phân tử có dạng
hình lục giác đều, có hệ liên kết 𝜋 liên hợp là nguyên nhân dẫ đến benzen có thể hiên
tính chất của hidrocacbon no và khơng no.
- Viết được các phương trình hóa học, biểu diễn tính chất hóa hoch của benzen và
một số chất trong dãy đồng đẳng, vận dụng quy tắc thế để dự đoán sản phẩm của phản
ứng.
2. Kỹ năng
- Rèn luyện kĩ năng quan sát thí nghiệm, giải thích hiện tượng từ đó rút ra kết luận.
- Rèn luyện tính cẩn thận, niềm say mê, hứng thú, tự chủ, trung thực, u thích mơn
học trong học tập.
3. Phát triển năng lực
- Năng lực giải quyết vấn đề.
- Năng lực tư duy.
- Năng lực hợp tác (trong hoạt động nhóm).

- Năng lực sử dụng ngơn ngữ hóa học.
- Năng lực sử dụng ngơn ngữ: Diễn đạt, trình bày ý kiến, nhận định của bản thân.
II. CHUẨN BỊ
1. Chuẩn bị của GV
- Giáo án, bài giảng powerpoint.
- SGK, phiếu học tập.
2. Chuẩn bị của HS
- Sách giáo khoa.
- Vở ghi bài.
III. PHƯƠNG PHÁP
1. Phương pháp
- Phương pháp dạy học hợp tác nhóm
- Phương pháp dạy học nêu vấn đề
PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

Trang 2


GIÁO ÁN HÓA HỌC 11 – BÀI 35
- Phương pháp đàm thoại
- Phương pháp dạy học trực quan
2. Kĩ thuật
- Kĩ thuật tia chớp.
IV. THIẾT KẾ CHI TIẾT TỪNG HOẠT ĐỘNG HỌC
A. Hoạt động trải nghiệm, kết nối (10 phút)
a. Mục tiêu hoạt động: Huy động các kiến thức được học của HS và tạo nhu cầu tiếp
tục tìm hiểu kiến thức mới của HS.
b. Phương thức tổ chức hoạt động:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS

- GV chia lớp làm 2 đội tổ chức trị chơi “
HS tích cực tham gia trị chơi.
Mảnh ghép hồn hảo ”
- GV sẽ mở tất cả các hình cho HS quan
sát 10 giây và ghi nhớ, sau đó các hình sẽ
được lật úp lại.
- GV sẽ quay random chọn đội chơi trước,
mỗi đội lần lượt chọn 2 hình ảnh liên quan
nhau về cơng thức cấu tạo và danh pháp.
Khi 2 hình ảnh trùng khớp nhau thì sẽ bị
biến mất và xuất hiện hình ảnh chủ đề.
Mỗi cặp đúng sẽ được 10 điểm, đội đốn
được hình ảnh chủ đề sẽ được 30 điểm.
Kết thúc trò chơi, đội nào nhiều điểm nhất
sẽ được cộng điểm vào điểm kiểm tra
thường xuyên.

Hình ảnh chủ đề
c. Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động:
- HS tham gia trò chơi tích cực.
GV đánh giá thơng qua quan sát HS trả lời câu hỏi. HS đánh giá đồng đẳng thông qua
nhận xét.
Đặt vấn đề: Hình ảnh chủ đề là thuốc nổ TNT (2, 4, 6 – trinitrotoluene). Đây là thuốc
nổ được điều chế từ toluen, vậy để biết được nó được điều chế như thế nào thì chúng ta
PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

Trang 3


GIÁO ÁN HĨA HỌC 11 – BÀI 35

tìm hiểu bài hôm nay Bài 35: Benzen và đồng đẳng – Một số hiđrocacbon thơm khác
(tiết 2).
Giới thiệu sơ lược về thuốc nổ TNT cho HS:
Thuốc nổ TNT là chất rắn màu vàng, là một loại chất thử trong hóa học nhưng
nó cũng là loại chất nổ nổi tiếng được dùng trong lĩnh vực quân sự. TNT là thuốc nổ có
nhiều ưu điểm như: độ ổn định cao, độ nhạy với tác dụng cơ học thấp, năng lượng nổ
khá cao nên được sử dụng rất rộng rãi. Nhưng TNT độc hại với con người và khi tiếp
xúc với da có thể làm da bị kích thích làm cho da chuyển sang màu vàng. Những người
làm việc, tiếp xúc nhiều với TNT sẽ dễ bị bệnh thiếu máu và dễ bị bệnh về phổi. TNT
khi nổ sản sinh ra các chất ô nhiễm trong q trình sản xuất, và chúng có thể gây nguy
hiểm dù khơng cần phát nổ.
B. Hoạt động hình thành kiến thức
HOẠT ĐỘNG 1: TÌM HỂU TÍNH CHẤT HĨA HỌC CỦA BENZEN VÀ
ĐỒNG ĐẲNG (30 phút)
a. Mục tiêu hoạt động:
- HS hiểu được cấu tạo của benzen và đồng đẳng từ đó suy ra tính chất hóa học của
chúng.
- Nêu được tính chất hóa học cơ bản của benzen và đồng đẳng. Viết được PTHH
minh họa.
b. Phương thức tổ chức:
NỘI DUNG 1: Tìm hiểu tính chất hóa học chung của benzen và đồng đẳng
(5 phút)
Hoạt động của GV
Hoạt động của
Nội dung bài học
HS
- GV yêu cầu học - HS lắng nghe III. Tính chất hóa học
sinh phân tích đặc u cầu GV đưa ra - Các hiđrocacbon thơm có 2 trung tâm
điểm cấu tạo của và xung phong phản ứng:
benzen và đồng đẳng, phát biểu.

+ Nhân benzen
từ đó dự đốn tính chất
+ Mạch nhánh
hóa học chung của
chúng. GV gọi 1 HS
phát biểu, HS khác
nhận xét bổ sung.
- GV phân tích đặc - HS tập trung
điểm cấu tạo của lắng nghe GV
benzen và đồng đẳng. giảng.
+ Benzen có mạch
vịng và hệ liên kết 𝜋
liên hợp khép kín, vì
vậy nhân benzen khá
bền.
PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

Trang 4


GIÁO ÁN HÓA HỌC 11 – BÀI 35
+ Các hiđrocacbon
thơm có hai trung tâm
phản ứng là: nhân
benzen
và
mạch
nhánh.
+ Khả năng phản
ứng của ankylbenzen

là phản ứng thế, phản
ứng cộng, phản ứng
oxi hóa.
NỘI DUNG 2: Tìm hiểu phản ứng thế nguyên tử H của vịng benzen (5 phút)
- Hoạt động nhóm: - HS hoạt động 1. Phản ứng thế
GV chia lớp làm 4 nhóm hồn thành a) Thế ngun tử H của vịng benzen
nhóm, các nhóm quan phiếu học tập của  Phản ứng với halogen
sát video thí nghiệm, nhóm mình
dựa vào SGK và hoàn
thành phiếu học tập số
1 và 2.
Brombenzen

Video 1

Video 2
- GV mời 2 nhóm
bất kì trình bày câu trả
lời nội dung phiếu học
tập số 1 và 2. Sau đó
GV mời các nhóm cịn
lại bổ sung, nhận xét.
- GV chuẩn hóa, bổ
sung thêm kiến thức
trong phản ứng thế H
của toluen sẽ thu được
hỗn hợp sản phẩm thế
chủ yếu ở vị trí ortho
và para.

- HS trình bày câu
trả lời phiếu học
phiếu học tập, các
nhóm cịn lại lắng  Phản ứng với axit nitric
nghe và nhận xét.

PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

Nitrobenzen

Trang 5


GIÁO ÁN HÓA HỌC 11 – BÀI 35
- Khi toluen phản ứng
với HNO3 đặc dư có
H2SO4 đặc thì sẽ thu
được sản phẩm là
2,4,6 – trinitro toluen
- Sau đó, GV yêu - HS phát biểu quy
cầu HS đưa ra quy tắc tắc thế.
thế.

* Quy tắc thế: Các ankylbenzen dễ tham
gia phản ứng thế nguyên tử H của vòng
benzen hơn benzen và sự thế ưu tiên ở vị trí
ortho và para so với nhóm ankyl.
NỘI DUNG 3: Tìm hiểu phản ứng thế nguyên tử H của mạch nhánh (5 phút)
Hoạt động chung cả
b) Thế nguyên tử H của mạch nhánh

lớp:
- GV hướng dẫn cho - HS tập trung
HS phản ứng này xảy quan sát, nghe GV
ra ở nhóm ankyl của giảng.
các
ankylbenzen
tương tự ankan.
Benzyl bromua
- GV mời 1 HS lên - HS xung phong
bảng viết phương trình lên bảng viết *Nhận xét: Trong phản ứng giữa
phản ứng của toluen, PTHH.
ankylbenzen với halogen, nếu có mặt của
HS khác nhận xét và
bột sắt thì xảy ra phản ứng thế H của vòng
bổ sung.
benzen và ngược lại nếu khơng có mặt của
- GV mời HS nhận - HS nhận xét, bổ bột sắt thì sẽ xảy ra phản ứng thế nguyên tử
xét.
sung cho bạn.
H của mạch nhánh.
- GV nhận xét, bổ
sung, chuẩn hóa kiến
thức cho HS.
NỘI DUNG 4: Tìm hiểu phản ứng cộng của benzen và đồng đẳng (5 phút)
Hoạt động chung cả
2. Phản ứng cộng
lớp :
- HS tập trung a) Cộng hiđro
- GV hướng dẫn: phản quan sát, nghe GV
ứng cộng vào liên kết giảng.

PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

Trang 6


GIÁO ÁN HĨA HỌC 11 – BÀI 35
đơi trong vịng benzen
tương tự phản ứng
cộng vào liên kết đôi
của anken.
- GV yêu cầu HS suy - HS xung phong
nghĩ và mời 1 HS lên lên bảng viết
bảng viết phương trình PTHH.
b) Cộng clo
phản ứng.
- GV mời HS nhận - HS nhận xét, bổ
xét.
sung cho bạn.
- GV nhận xét, bổ
sung, chuẩn hóa kiến
thức.
Ngoài ra, GV giới - HS tập trung
thiệu thêm: Sản phẩm lắng nghe GV
của phản ứng cộng Cl2 giảng.
vào
benzen
là
hexacloran là chất bột
màu trắng, trước đây
dùng làm thuốc trừ sâu

(6.6.6). Tuy nhiên, do
độc tính cao và phân
huỷ chậm nên ngày
nay khơng được sử
dụng nữa.
NỘI DUNG 5: Tìm hiểu phản ứng oxi hóa (10 phút)
3. Phản ứng oxi hóa
a) Phản ứng oxi hóa
a) Phản ứng oxi hóa khơng hồn tồn
khơng hồn tồn
- HS tập trung - Ở nhiệt độ cao, toluen làm mất màu dd
- Hoạt động theo
xem video và KMnO4, tạo kết tủa MnO2.
nhóm: GV chiếu video
hồn thành phiếu
thí nghiệm của benzen
học tập số 3.
và toluen phản ứng
với kali pemanganat
cho HS quan sát và
hoàn thành phiếu học
tập số 3.
⇒ Đây là phản ứng nhận biết benzen và
ankylbenzen
b) Phản ứng oxi hóa hồn tồn
CnH2n-6 +
Video
PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

3n  3

O2
2

nCO2 + (n-

3)H2O
Trang 7


GIÁO ÁN HÓA HỌC 11 – BÀI 35
- GV mời 1 nhóm
trình bày phiếu học
tập số 3, u cầu HS
lên bảng viết phương
trình phản ứng.
- GV mời các nhóm
khác bổ sung, nhận
xét.
- GV chuẩn hóa, bổ
sung thêm kiến thức
cho HS để phân biệt
benzen
và
ankylbenzen thì sử
dụng
dung
dịch
KMnO4.
b) Phản ứng oxi hóa
hồn tồn

- Hoạt động chung cả
lớp: GV nêu: Phản
ứng này tương tự như
phản ứng đốt cháy của
các hiđrocacbon trước
mình đã học, vậy em
nào cho cơ biết sản
phẩm là gì? Sau đó,
mời HS lên bảng viết
phương trình phản
ứng.

- HS trình bày nội Nhận xét: Benzen tương đối dễ tham gia
dung phiếu học thế, khó tham gia phản ứng cộng và bền
tâp số 3.
vững với tác nhân oxi hóa. Đó cũng là tính
chất đặc trưng của các hidrocacbon thơm
nên được gọi là tính thơm.
- HS nhận xét, bổ
sung cho nhóm
bạn.
- HS tập trung
lắng nghe.

- HS xung phong
trả lời và lên bảng
viết PTHH.

Thí nghiệm
Benzen tác dụng với brom

Benzen tác dụng với brom
(xúc tác bột Fe)

Thí nghiệm
Benzen tác dụng với dd HNO3
đặc (xt H2SO4 đặc)

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Hiện tượng

Phương trình phản ứng

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Hiện tượng

Phương trình phản ứng

PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

Trang 8


GIÁO ÁN HÓA HỌC 11 – BÀI 35

Tác dụng với dd KMnO4 ở
điều kiện thường
Tác dụng với dd KMnO4 khi
đun nóng

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

Benzen
Hiện tượng
PTHH
Hiện tượng
PTHH

Toluen

c. Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động:
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Hiện tượng
Phương trình phản ứng

Thí nghiệm
Benzen tác dụng với
brom

Khơng hiện
tượng

Benzen tác dụng với
brom
(xúc tác bột Fe)

Màu của brom
nhạt dần, có
khí thốt ra

Thí nghiệm
Benzen tác dụng với dd

HNO3 đặc (xt H2SO4 đặc)

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Hiện tượng
Phương trình phản ứng
Có lớp chất lỏng
màu vàng nhạt

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
Benzen
Hiện tượng
Tác dụng với dd
KMnO4 ở điều kiện
thường

Tác dụng với dd
KMnO4 khi đun
nóng

Toluen

Khơng hiện tượng

Khơng hiện tượng

Không hiện tượng

Dung dịch KMnO4 mất màu

PTHH

Hiện tượng
PTHH

2KMnO4 + C6H5CH3 to
H2O + KOH + 2MnO2 +
C6H5COOK

GV đánh giá thông qua quan sát HS trả lời câu hỏi. HS đánh giá đồng đẳng thơng qua
nhận xét.
PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

Trang 9


GIÁO ÁN HÓA HỌC 11 – BÀI 35
HOẠT ĐỘNG 2: GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ, TÌM TỊI, MỞ RỘNG (5 phút)
a. Mục tiêu hoạt động: Rèn luyện kĩ năng viết phương trình hóa học, giải bài tập. Phát
triển năng lực giải quyết vấn đề.
b. Phương thức tổ chức hoạt động:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- GV yêu cầu HS đọc trước phần còn lại - HS lắng nghe.
của bài 35 để tiết sau học.
- GV yêu cầu HS tìm hiểu về ứng dụng
của benzen (nhóm 1,3) và stiren (nhóm
2,4) để tiết sau lên trình bày.
c. Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động:
GV đánh giá thơng qua sự trình bày của học sinh.
V. RÚT KINH NGHIỆM
.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

Giảng viên hướng dẫn

Sinh viên

BÙI NGỌC PHƯƠNG CHÂU

PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN

PHÍ THỊ HUYỀN TRÂN – 17SHH

Trang 10