Phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam: Gấp rút đào tạo nguồn nhân lực ppt

Phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam:
Gấp rút đào tạo nguồn nhân lực

Theo “Chiến lược ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình
đến năm 2020” vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 3/1/2006,
mục tiêu của Việt Nam là tới năm 2020 sẽ “xây dựng và đưa nhà máy điện
hạt nhân (ĐHN) đầu tiên vào vận hành, khai thác hiệu quả”. Cho tới nay,
Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu
tiên ở Việt Nam và báo cáo kết quả nghiên cứu làm rõ 7 vấn đề liên quan
tới phát triển điện hạt nhân cũng đã được Bộ trưởng Bộ Công nghiệp ký
trình Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, theo các chuyên gia trong lĩnh vực
hạt nhân, trở ngại lớn nhất trong việc xây dựng và vận hành nhà máy điện
hạt nhân đầu tiên ở Việt Nam vẫn là thiếu nguồn nhân lực.
Cần rất nhiều nhân lực
Tiến sĩ Lê Văn Hồng, Phó viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt
Nam, người chủ trì việc “Nghiên cứu làm rõ một số vấn đề liên quan đến
chương trình phát triển điện hạt nhân ”, cho biết: Báo cáo tiền khả thi xây
dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Việt Nam có khả năng được Chính
phủ phê duyệt trong thời gian tới. Quan điểm của Viện Năng lượng nguyên
tử Việt Nam là điện hạt nhân có các lợi ích trước mắt như : giúp cân đối
cung cầu điện năng cho đất nước khi khả năng khai thác tài nguyên đã hạn
chế (vào thời điểm sau 2015), tăng cường an ninh năng lượng nội địa, giảm
phụ thuộc vào dầu mỏ vốn khủng hoảng ngày càng nhiều, tăng cường tiềm
lực khoa học kỹ thuật và công nghệ, phát triển cơ sở hạ tầng trong các
ngành năng lượng hạt nhân
Tuy nhiên, công việc này thực hiện ở giai đoạn hiện nay không hề dễ dàng.
Giáo sư Phạm Duy Hiển, một chuyên gia uy tín trong lĩnh vực hạt nhân cho
rằng, hiện giờ khó có nước nào “sẵn lòng” đào tạo cho Việt Nam các
chuyên gia hạt nhân một cách bài bản, lâu dài như cách mà Liên Xô cũ đã
làm đối với thế hệ của ông trước đây (Viện DUBNA). Hơn nữa, tìm được
các sinh viên tâm huyết với nghề (hạt nhân) giờ cũng không phải là chuyện

dễ. “Vấn đề quan trọng nhất, cũng là nghiêm trọng nhất đối với việc phát
triển điện hạt nhân ở Việt Nam hiện giờ là thiếu các chuyên gia được đào
tạo một cách thực sự bài bản", ông nhấn mạnh. Tương tự, ông Pierre
Darriulat, một tên tuổi lớn trong làng vật lý thế giới hiện đang làm việc tại
Việt Nam cho biết: “Để đào tạo những người trẻ, đủ trình độ phát triển điện
hạt nhân thì sẽ phải cần tới 10 năm và Việt Nam cần mời các chuyên gia
giỏi người Việt hiện đang làm việc ở nước ngoài về nước phối hợp thực
hiện”.
Giáo sư Cao Chi, nguyên Trưởng phòng Điện nguyên tử (Viện Khoa học
Kỹ thuật Hạt nhân), chủ nhiệm đề tài “Nghiên cứu các ứng dụng kỹ thuật
hạt nhân vào các ngành kinh tế và nghiên cứu khả năng đưa điện nguyên tử
vào Việt Nam” cho biết, thực ra các nghiên cứu về đào tạo nhân lực cho
ngành điện hạt nhân cũng đã được tiến hành ở Việt Nam. Mới hơn một
tháng trước đây, đề án về đào tạo nhân lực cho điện hạt nhân do Phó giáo
sư Hoàng Đắc Lực (chuyên gia cao cấp Viện KHKTHN) và ông thực hiện
cũng đã được hoàn thành và nghiệm thu. Theo đó, nhân lực cần thiết trước
mắt cho điện hạt nhân ở Việt Nam là: 150 chuyên gia giỏi về nghiên cứu và
phát triển công nghệ hạt nhân (R&D), trong đó có ít nhất 10 - 20 cán bộ
đầu đàn đạt trình độ quốc tế; 300 chuyên gia khác trong nhiều lĩnh vực
phục vụ cho nhà máy điện hạt nhân đầu tiên (professional); 500 kỹ thuật
viên (technician) và hàng nghìn thợ lành nghề (crafman). Tất cả lực lượng
nhân sự này phải được tiến hành đào tạo ngay từ năm nay để trong vòng 5 -
10 năm nữa có được một đội ngũ cần thiết cho việc phát triển điện hạt nhân
ở Việt Nam. Giáo sư Cao Chi cũng cho rằng cái khó nhất đối với Việt Nam
hiện nay và trong thời gian tới là có được các chuyên gia giỏi, đặc biệt là
một nhạc trưởng/một kiến trúc sư trưởng phục vụ cho việc phát triển điện
hạt nhân ở Việt Nam. Còn các đối tượng nhân lực khác thì hiện nay một
phần cũng đã sẵn có, một phần có thể gấp rút đào tạo nếu theo đúng định
hướng và tiến độ.
Một trong những bước đệm quan trọng để tiến tới vận hành một nhà máy

điện hạt nhân là xây dựng một lò phản ứng nghiên cứu mới ở Việt Nam
thay thế cho lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt. Theo các tính toán ban đầu của
Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, lò phản ứng này sẽ có công suất
khoảng 10 - 20 MW, tức là gấp khoảng 20 - 40 lần công suất của lò phản
ứng hạt nhân Đà Lạt. “Khoảng tháng 10 tới chúng tôi sẽ chuyển đề án xây
dựng lò phản ứng mới sang Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Dự kiến năm 2007 sẽ
tiến hành làm kế hoạch tiền khả thi, tiếp đó là kế hoạch khả thi vào khoảng
năm 2010, việc xây dựng bắt đầu vào năm 2011 và khoảng 2015 - 2016 lò
sẽ chính thức vận hành”, Tiến sĩ Hồng cho biết. Không chỉ có mục đích
thay thế cho lò phản ứng Đà Lạt (dự tính đến 2015 là hết hoạt động), lò
phản ứng mới sẽ là một cơ sở để đào tạo cán bộ, chuyên gia và các kỹ thuật
viên cho nhà máy điện hạt nhân sau đó. Kinh nghiệm này thực ra theo mô
hình của lò phản ứng hạt nhân của Đà Lạt, nơi từ khi ra đời tới nay vẫn là
chiếc nôi tạo nguồn nhân lực kỹ thuật hạt nhân cho Việt Nam.
Phải quyết liệt hơn nữa Giáo sư Phạm Duy Hiển, người đã từng chỉ huy xây
dựng và khai thác xây dựng lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, kể lại cho chúng
tôi một câu chuyện khá thú vị. Đó là vào cuối năm 1983, đầu 1984, ông đã
hai lần không đồng ý với các chuyên gia Liên Xô về chuyện lắp nhiên liệu
vào lò phản ứng để khởi động vật lý cho kịp ngày kỷ niệm 5 năm Hiệp ước
hữu nghị Việt-Xô khi thấy nước dưới đáy lò còn rất bẩn. Sau đó khi khởi
động năng lượng để vận hành chính thức lại nhận ra những dấu hiệu bất ổn
trên bề mặt các thanh nhiên liệu sau hơn hai tuần lễ chúng được nhúng
trong nước. Ông đã quyết định lui ngày khánh thành lại, làm chậm tiến độ
đến vài tháng để cả hai phía Liên Xô và Việt Nam nghiên cứu kỹ các thanh
nhiên liệu, đảm bảo chắc chắn rằng sau này bề mặt của chúng không bị ăn
mòn có thể gây ra rò rỉ phóng xạ. "Qua câu chuyện này thực ra tôi chỉ
muốn nói: người đứng đầu trong việc phát triển điện hạt nhân không được
chạy theo thành tích mà phải đủ nhạy cảm, quyết đoán và đặt mục tiêu an
toàn lên trên hết", Giáo sư Hiển nhấn mạnh.
Để làm được nhà máy điện hạt nhân, trước mắt Việt Nam cần phải "quyết

liệt" hơn nữa. Tức là phải đẩy nhanh tiến độ và thực sự làm việc chứ không
phải chỉ là các đề án, dự án "trên giấy" như hiện nay. Giáo sư người Pháp
Pierre Darriulat cũng cho rằng “Việt Nam đến giờ mới tính đến việc tiến
hành bồi dưỡng và đào tạo nguồn nhân lực mới cho kỹ thuật hạt nhân là
quá muộn. Thậm chí việc này vẫn chỉ là các dự định chứ chưa thực sự bắt
đầu”. Theo Giáo sư Cao Chi, để đẩy nhanh công việc, điều cấp thiết nhất là
Chính phủ phải nâng tầm của Tổ chỉ đạo quốc gia về điện hạt nhân hiện
nay (với sự tham gia của các Bộ: Công nghiệp, Khoa học và Công nghệ,
Giáo dục và Đào tạo ) trở thành một Ban chỉ đạo quốc gia, dưới ban này là
một ban chỉ đạo khác chuyên về đào tạo để có thể điều khiển và phối hợp
hoạt động của các bộ liên quan một cách nhịp nhàng, hiệu quả và nhanh
chóng. “Điều kỳ lạ là cho đến giờ Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn chưa có kế
hoạch về đào tạo nhân sự cho điện hạt nhân trong khi hai Bộ Công nghiệp
và Khoa học và Công nghệ đã có các đề án cụ thể”, ông cho biết./.
Nguyễn Hoàng-Trung Dũng