Quản lý dạy học môn Vật lí ở các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

ĐỖ VĂN DỖN

QUẢN LÍ DẠY HỌC MƠN VẬT LÍ
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN BÌNH GIANG TỈNH HẢI DƯƠNG
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

ĐỖ VĂN DỖN

QUẢN LÍ DẠY HỌC MƠN VẬT LÍ
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN BÌNH GIANG TỈNH HẢI DƯƠNG
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ THÚY HẰNG

HÀ NỘI - 2022


i
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu độc lập của tác giả. Các số
liệu thu thập và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố
trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trích dẫn trong q trình nghiên cứu
đều được ghi rõ nguồn gốc.
Tác giả

Đỗ Văn Doãn


ii
LỜI CÁM ƠN
Lời đầu tiên, cho phép tôi xin được tỏ lịng kính trọng và gửi lời cảm ơn sâu
sắc tới PGS.TS. Đỗ Thị Thuý Hằng đã tận tình giúp đỡ, trực tiếp hướng dẫn cho tơi
trong suốt q trình nghiên cứu, hồn thiện luận văn.
Với tình cảm chân tình, tôi gửi lời tri ân đến ban giám hiệu Học viện QLGD,
cùng tồn thể q thầy, cơ giáo thuộc Khoa Sau đại học, Khoa Giáo dục của nhà
trường đã tận tình giảng dạy, cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tơi trong q
trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô giáo là lãnh đạo và giáo viên các trường
THCS trên địa bàn huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương đã nhiệt tình giúp đỡ tơi
trong q trình nghiên cứu thực hiện luân văn.
Vì thời gian dành cho nghiên cứu luận văn cịn hạn chế, khả năng của bản
thân có hạn và thực tiễn cơng tác thì vơ cùng sinh động nên luận văn khó tránh khỏi

những thiếu sót, tơi mong nhận được những ý kiến chỉ bảo của quý thầy, cơ cũng
như những góp ý chân tình của các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả

Đỗ Văn Doãn


iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Ký hiệu
CBQL
CTDH
DH
GD&ĐT
GDPT
HĐDH
PPDH
QLDH
THCS
THPT
TTCM

Nguyên nghĩa
Cán bộ quản lý
Chương trình dạy học
Dạy học
Giáo dục - Đào tạo
Giáo dục phổ thông
Hoạt động dạy học

Phương pháp dạy học
Quản lý dạy học
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Tổ trưởng chuyên môn


iv
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.....................................................................................................i
LỜI CÁM ƠN..........................................................................................................ii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................................iii
MỤC LỤC............................................................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................viii
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu...........................................................................................3
3. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................3
4. Giả thuyết khoa học.............................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................................................4
6. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................4
7. Dự kiến đóng góp của luận văn..........................................................................5
8. Cấu trúc của luận văn.........................................................................................5
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MƠN VẬT LÍ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ.......................................................................6
1.1. Tổng quan nghiên cứu về dạy học và quản lí dạy học theo hướng phát
triển năng lực học sinh............................................................................................6
1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực
học sinh.....................................................................................................................6

1.1.2. Các nghiên cứu về quản lí hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng
lực học sinh..............................................................................................................10
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài....................................................................13
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường..............................................13
1.2.2. Dạy học, hoạt động dạy học...........................................................................15
1.2.3. Năng lực........................................................................................................16
1.2.4. Dạy học phát triển năng lực...........................................................................17
1.2.5. Quản lí hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh..............18
1.2.6. Quản lí hoạt động dạy học mơn Vật lí ở các trường THCS theo hướng
phát triển năng lực học sinh.....................................................................................18
1.3. Hoạt động dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát triển
năng lực học sinh...................................................................................................19
1.3.1. Đặc trưng mơn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát triển năng lực
học sinh...................................................................................................................19


v
1.3.2. Mục tiêu của dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát triển
năng lực học sinh.....................................................................................................21
1.3.3. Nội dung dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát triển
năng lực học sinh.....................................................................................................22
1.3.4. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học mơn Vật lí ở trường THCS
theo hướng phát triển năng lực học sinh..................................................................23
1.3.5. Phương tiện, thiết bị dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo hướng
phát triển năng lực học sinh.....................................................................................24
1.3.6. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập mơn Vật lí ở trường THCS theo
hướng phát triển năng lực học sinh..........................................................................26
1.4. Nội dung quản lí hoạt động dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo
hướng phát triển năng lực học sinh......................................................................27
1.4.1. Xây dựng kế hoạch dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát

triển năng lực học sinh.............................................................................................27
1.4.2. Tổ chức dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát triển năng
lực học sinh..............................................................................................................28
1.4.3. Chỉ đạo dạy học môn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát triển năng
lực học sinh..............................................................................................................30
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo
hướng phát triển năng lực học sinh..........................................................................31
1.5. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy học mơn Vật lí ở trường THCS
theo hướng phát triển năng lực học sinh..............................................................32
1.5.1. Các yếu tố chủ quan.......................................................................................32
1.5.2. Các yếu tố khách quan...................................................................................33
Kết luận chương 1..................................................................................................34
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN VẬT LÍ Ở
TRƯỜNG THCS HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH..............................................35
2.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - văn hoá - xã hội và giáo dục
huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương......................................................................35
2.1.1. Tình hình kinh tế - văn hố - xã hội huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương
................................................................................................................................. 35
2.1.2. Tình hình giáo dục THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.....................37
2.1.3. Tình hình dạy học mơn Vật lí các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh
Hải Dương...............................................................................................................40
2.2. Khái quát về thực trạng nghiên cứu..............................................................42
2.2.1. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................42


vi
2.2.2. Nội dung nghiên cứu......................................................................................42
2.2.3. Đối tượng khảo sát.........................................................................................42
2.2.4. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................43

2.2.5. Cách thức xử lí số liệu...................................................................................43
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học mơn Vật lí ở các trường THCS huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triên năng lực học sinh.............44
2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và GV về mục tiêu dạy học môn Vật lí
ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển
năng lực học sinh.....................................................................................................44
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung chương trình dạy học mơn Vật lí theo
hướng phát triển năng lực học sinh..........................................................................46
2.3.3. Thực trạng sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức học mơn Vật lí theo
hướng phát triển năng lực học sinh..........................................................................48
2.3.4. Thực trạng sử dụng phương tiện và thiết bị dạy học môn Vật lí theo
hướng phát năng lực học sinh..................................................................................50
2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Vật lí theo hướng
phát năng lực học sinh.............................................................................................51
2.4. Thực trạng quản lí dạy học mơn Vật lí sinh ở các trường THCS
huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học.........53
2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo
hướng phát triển năng lực học sinh..........................................................................53
2.4.2. Thực trạng tổ chức dạy học mơn Vật lí theo định hướng phát triển năng
lực học sinh ở trường Trung học cở sở....................................................................55
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát
triển năng lực học sinh.............................................................................................58
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học mơn Vật lí ở trường
THCS theo hướng phát triển năng lực học sinh.......................................................60
2.4.5. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học mơn Vật lí ở các
trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng
lực học sinh..............................................................................................................62
2.5. Đánh giá chung về thực trạng........................................................................64
2.5.1. Mặt mạnh.......................................................................................................64
2.5.2. Mặt hạn chế...................................................................................................65

2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng..........................................................................65
Kết luận chương 2..................................................................................................66


vii
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở CÁC
TRƯỜNG THCS HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG THEO
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH..............................................68
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp........................................................................68
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu.................................................................68
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.................................................................68
3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa.....................................................................................69
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả.................................................................69
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn................................................................69
3.2. Biện pháp quản lý dạy học mơn Vật lí ở các trường THCS huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh.............70
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên,
học sinh về sự cần thiết của quản lí hoạt động dạy học mơn Vật lí theo hướng
phát triển năng lực học sinh.....................................................................................70
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch chương trình dạy học mơn Vật lí ở
trường THCS theo hướng phát triển năng lực học sinh............................................72
3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức, chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức
dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học mơn Vật lí theo hướng phát triển năng
lực học sinh..............................................................................................................73
3.2.4. Biện pháp 4: Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên
Vật lí ở trường THCS đáp ứng yêu cầu dạy học theo hướng phát triển năng lực
học sinh...................................................................................................................75
3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học mơn Vật lí ở
trường THCS theo hướng phát triển năng lực học sinh............................................78
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp....................................................................81

3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất..............82
3.4.1. Mục đích khảo sát..........................................................................................82
3.4.2. Nội dung khảo sát..........................................................................................82
3.4.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát........................................................................82
3.4.4. Phương pháp khảo sát....................................................................................82
3.4.5. Kết quả khảo sát.............................................................................................83
Kết luận chương 3..................................................................................................87
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................88
1. Kết luận..............................................................................................................88
2. Khuyến nghị.......................................................................................................89
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................91
PHỤ LỤC


viii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.
Bảng 2.2.
Bảng 2.3.
Bảng 2.4.
Bảng 2.5.
Bảng 2.6.
Bảng 2.7.
Bảng 2.8.
Bảng 2.9.
Bảng 2.10.
Bảng 2.11.

Bảng 2.12.

Bảng 2.13.
Bảng 2.14.
Bảng 2.15.

Quy mô trường lớp cấp THCS huyện Bình Giang........................38
Quy mơ đội ngũ cấp THCS huyện Bình Giang..............................38
Bảng thống kê xếp loại Học lực.......................................................39
Bảng thống kê xếp loại Hạnh kiểm.................................................39
Bảng thống kê trình độ đào tạo GV Vật lí huyện Bình Giang
...........................................................................................................41
Đối tượng nghiên cứu qua khảo sát................................................42
Kết quả khảo sát đánh giá thực hiện mục tiêu dạy học mơn
Vật lí theo hướng phát triển năng lực học sinh..............................45
Kết quả khảo sát đánh giá mức độ thực hiện nội dung
chương trình dạy học mơn Vật lí....................................................47
Kết quả khảo sát đánh giá mức độ sử dụng phương pháp,
hình thức dạy học mơn Vật lí..........................................................49
Kết quả khảo sát đánh giá mức độ sử dụng phương tiện thiết
bị dạy học của giáo viên...................................................................50
Đánh giá thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học
tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh của học
sinh....................................................................................................52
Đánh giá thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học môn Vật lí
theo hướng phát triển năng lực HS.................................................54
Đánh giá thực trạng tổ chức hoạt động dạy học môn Vật Lý
theo hướng phát triển năng lực HS.................................................56
Thực trạng chỉ đạo dạy học mơn Vật lí ở trường THCS theo
hướng phát triển năng lực học sinh................................................58
Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Vật
Lý theo hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường

THCS.................................................................................................60


ix
Bảng 2.16. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học mơn Vật lí
theo hướng phát triển năng lực.......................................................63
Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp
...........................................................................................................83
Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp...........85


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Công cuộc giáo dục và đào tạo của nước ta luôn là nhiệm vụ quan trọng hàng
đầu, được các cấp, các ngành đề cao và ưu tiên tạo mọi điều kiện để phát triển.
Muốn giáo dục được các thế hệ học sinh có tiềm năng và tri thức thì việc quản lí
dạy học là một yếu tố vô cùng quan trọng. Đứng trước yêu cầu đó, ngành giáo dục
nước ta đã từng bước cải cách mạnh mẽ về nội dung, chương trình và phương pháp.
Trong đó xu hướng đổi mới được vận dụng chủ yếu là chuyển từ dạy học mang
nặng tính định hướng nội dung sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực
người học.
Để bắt kịp với tình hình phát triển chung của thế giới, Đảng và nhà nước ta
đã đề ra những định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo, coi “Giáo dục
là quốc sách hàng đầu”. Tại hội nghị 8 Trung ương khóa XI đã ra Nghị quyết số
29-NQTW ngày 04/11/2013 “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo,
đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường hướng XHCN và hội
nhập quốc tế”. Việc thực hiện Nghị quyết 29 cùng với các chủ trương của Đảng,
Nhà nước được triển khai sâu rộng trong toàn ngành. Cụ thể đổi mới đồng bộ, mạnh
mẽ từ mục tiêu, phương pháp đến nội dung. Mục tiêu giáo dục hiện nay coi trọng

phẩm chất, năng lực học sinh. Nội dung giáo dục chuyển từ trang bị kiến thức sang
phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất học sinh. Học đi đôi với hành; lý luận
gắn với thực tiển”. Thực tế, chất lương của giáo dục Việt Nam đã có những bước
đột phá tuy nhiên chưa thực sự đáp ứng đầy đủ nhu cầu nguồn nhân lực để phát
triển kinh tế -xã hội của đất nước. Hiện tại, giáo dục phổ thông ở Việt Nam vẫn còn
nặng nề về cách dạy truyền thụ nội dung kiến thức, chưa thực sự chú trọng đến dạy
học theo hướng phát triển năng lực người học dẫn đến hiệu quả dạy học chưa cao.
Trong chương trình giáo dục phổ thơng 2018 mơn Vật lí được lồng ghép
trong môn Khoa học tự nhiên là môn học bắt buộc, được dạy ở trung học cơ sở
(THCS), giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành và
phát triển ở cấp tiểu học; hoàn thiện tri thức, kĩ năng nền tảng và phương pháp học
tập để tiếp tục học lên trung học phổ thông, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống


2
lao động góp phần đáp ứng yêu cầu cung cấp nguồn nhân lực trẻ cho giai đoạn cơng
nghiệp hố và hiện đại hố đất nước.
Trong hệ thống giáo dục mơn Vật lí có vai trị rất quan trọng song việc quản
lí hoạt động dạy học mơn Vật lí theo hướng phát triển năng lực học sinh cịn gặp
nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện. Nhận thức được tầm quan trọng của mơn
Vật lí trong chương trình GDPT nhưng thực tế việc dạy, học và quản lí hoạt động
dạy học mơn Vật lí cịn nhiều vấn đề phải quan tâm. Thực tế trong những năm gần
đây, tình trạng học sinh khơng thích học mơn Vật lí ngày càng có chiều hướng gia
tăng, giáo viên cũng vì thế mà thiếu đi lịng nhiệt tình say mê với nghề nghiệp; cán
bộ quản lí đơi khi cịn nặng về thành tích giáo dục của nhà trường cũng như chỉ chú
trọng đầu tư vào các mơn Vật lí, Văn, Anh để nâng cao tỉ lệ thi đỗ vào THPT. Chính
vì vậy mơn Vật lí hiện nay tại các trường THCS đang bị buông lỏng. Mặt khác mơn
Vật lí trong chương trình GDPT hiện hành cịn có những hạn chế, bất cập như chú
trọng việc truyền đạt kiến thức, chưa đáp ứng nhu cầu về nhu cầu về phát triển năng
lực và phẩm chất của học sinh… Cùng với yêu cầu đổi mới chương trình GDPT,

thực hiện dạy học tích hợp kết hợp với dạy học phân hố, hướng nghiệp cho học
sinh địi hỏi quản lí hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh cần
có những đổi mới nhất định.
Trước thực trang đó hoạt động dạy học mơn Vật lí và quản lý dạy học mơn
Vật lí ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương đã có nhiều đổi mới
và đạt được một số thành tựu nhất định trong những năm qua. Tuy nhiên vẫn cần
tiếp tục quan tâm tìm ra biện pháp phù hợp để đáp ứng được yêu cầu của giáo dục
hiện nay.
Xuất phát từ những yêu cầu cả về mặt lí luận và thực tiễn nêu trên, cùng với
những băn khoăn về chất lượng hoạt động dạy học mơn Vật lí theo hướng phát
triển năng lực học sinh, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý dạy học mơn Vật lí ở các
trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát
triển năng lực học sinh” làm hướng nghiên cứu nhằm từng bước nâng cao chất
lượng dạy học bộ mơn Vật lí trong trường THCS.


3
2. Mục đích nghiên cứu
Trên từ cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về dạy học và quản lí dạy học
mơn Vật lí ở các trường THCS. Từ đó đưa ra các biện pháp quản lí hoạt động dạy
học mơn Vật lí ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng
phát triển năng lực học sinh đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
phổ thông ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
3. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học môn Vật lí ở trường THCS theo hướng phát triển năng lực
học sinh.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học mơn Vật lí ở trường THCS huyện Bình Giang,
tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh.

3.3. Phạm vi nghiên cứu
3.3.1. Nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng QL dạy học mơn Vật lí ở các trường
THCS từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng giảng mơn Vật lí ở các
trường THCS trên địa huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển
năng lực học sinh.
3.3.2. Thời gian nghiên cứu
Các dữ liệu sử dụng cho nghiên cứu thực trạng từ năm học 2018 – 2019 đến
năm học 2021 - 2022 ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
3.3.3. Đối tượng khảo sát
CBQL, TTCM, GV dạy vật lí ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải
Dương.
4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay hoạt động dạy học mơn Vật lí của các trường THCS huyện Bình
Giang, tỉnh Hải Dương cịn nhiều hạn chế như: nơi dung, phương pháp dạy học,
hình thức tổ chức dạy học chưa đáp ứng được nhu cầu đổi mới giáo dục. Một trong
những nguyên nhân dẫn đến thực trạng đó là do hạn chế về giải pháp quản lí hoạt


4
động dạy học mơn Vật lí tại các trường. Nếu đề xuất và thực hiện đồng bộ các biện
pháp quản lí hoạt động dạy học mơn Vật lí theo hướng phát triển năng lực học sinh
có tính hệ thống, khoa học và khả thi thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học
môn học này ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hố cơ sở lí luận của quản lí hoạt động dạy học mơn Vật lí ở các
trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực
học sinh.
5.2. Thực hiện điều tra, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học mơn
Vật lí ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển

năng lực học sinh.
5.3. Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học
mơn Vật lí ở các trường trung học cơ sở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo
hướng phát triển năng lực học sinh.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Thu thập, đọc, khái qt hố, chọn lọc, phân tích, tổng hợp các tài liệu khoa
học về năng lực, phát triển năng lực, phương pháp dạy học và QLDH nói chung,
phương pháp dạy học Vật lí và QLDH Vật lí nói riêng ở các trường THCS để xác
lập cơ sở lí luận của đề tài nghiên cứu.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động dạy học của giáo viên mơn Vật lí
và cách thức quản lý hoạt động dạy học mơn Vật lí thơng qua hồ sơ minh chứng về
giáo án, hồ sơ đánh giá giáo viên, kế hoạch hoạt động và hệ thống văn bản chỉ đạo
của các cấp quản lý giáo dục.
Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi trực tiếp với CBQL, giáo viên dạy mơn
Vật lí để tìm hiểu, đánh giá thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy
học ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Sử dụng phiếu hỏi để điều tra các đối
tượng khảo sát như CBQL, TTCM, giáo viên và học sinh về hoạt động dạy và học
theo hướng phát triển năng lực học sinh


5
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Từ kết quả thu được tổng kết kinh nghiệm
trong cơng tác quản lí hoạt động dạy học của các nhà quản lí trong nhà trường.
6.3. Phương pháp xử lí số liệu
Xử lí kết quả điều tra và số liệu thu được bằng phương pháp thống kê Vật lí
học và phần mềm Excel.
7. Dự kiến đóng góp của luận văn

Khái qt hóa lí luận của quản lý hoạt động dạy học mơn Vật lí ở trường
THCS theo hướng phát triển năng lực học sinh.
Đánh giá được thực trạng quản lí hoạt động dạy học mơn Vật lí ở các trường
THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh.
Đề xuất đươc các biện pháp có tính khả thi, có thể áp dụng vào công tác quản
lý hoạt động dạy học mơn Vật lí ở các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải
Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, Tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận
văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học mơn Vật lí ở trường THCS
theo hướng phát triển năng lực học sinh
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học mơn Vật lí ở trường THCS huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực học sinh.
Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học mơn Vật lí ở trường THCS huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương. theo hướng phát triển năng lực học sinh.


6
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MƠN VẬT LÍ
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu về dạy học và quản lí dạy học theo hướng phát triển
năng lực học sinh
1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học
sinh
Hiện nay dạy học theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học là
một xu hướng tất yếu của giáo dục Việt Nam và của các nước trên thế giới. Trước
sự thay đổi mạnh mẽ của khoa học, công nghệ trong thời đại 4.0 thì dạy học theo

hướng nội dung, thuyết trình, nặng về truyền thụ kiến thức đã bộc lộ nhiều điểm bất
cập. Chính vì vậy đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về dạy học theo hướng phát
triển năng lực học sinh ở các nước có nền giáo dục tiên tiến.
Theo tác giả Xavier Roegiers (1996), với cơng trình nghiên cứu “Khoa học
tích hợp hay làm thế nào để phát triển năng lực của nhà trường”. Nội dung tác giả
đề cập đến nhiệm vụ của nhà trường đó là ngồi việc trang bị cho học sinh những
kiến thức cơ bản thì phải chú trọng dạy học sinh có khả năng tìm kiếm, quản lí
thơng tin và tổ chức kiến thức, đồng thời biết vận dụng vào giải quyết các tình
huống có ý nghĩa. Từ đó tác giả khẳng định “… nhà trường cần phát triển những
năng lực từ học sinh” [37]. Để hình thành và phát triển năng lực học sinh cần phải
xây dựng chương trình đào tạo theo hướng tích hợp và sử dụng các phương pháp
dạy học phù hợp nhằm tổng hợp các kiến thức thơng qua tình huống dạy học bằng
các hoạt động độc lập, hoạt động nhóm và kiểm tra đánh giá.
Theo tác giả Thomas Armstrong (2011) với cơng trình nghiên cứu “Đa trí
tuệ trong lớp học” tác giả đã kế thừa và phát triển kết quả nghiên cứu của thuyết
“Đa trí tuệ” của Howard Gardner (1999) và cụ thể hoá năng lực của học sinh thành
tám dạng trí tuệ cơ bản đó là trí tuệ ngơn ngữ, lơgics – tốn học; khơng gian; hình
thể, động năng; âm nhạc; giao tiếp; nội tâm và tự nhiên học, từ đó cho thấy mọi đều


7
có đầy đủ các trí tuệ đó, tuy nhiên sự phát triển các trí tuệ đó là khơng đồng đều ở
mỗi người. Chính vì vậy để phát triển các trí tuệ đó giáo viên cần nắm được các
dạng trí tuệ của từng người để khai thác phù hợp và tổ chức hoạt động giảng dạy
hướng đến hoạt động thực tiễn nhằm kích thích sự phát triển trí tuệ người học [30].
Theo tác giả J.A.Comenxki (1592-1670), Nhà giáo dục học người Séc vĩ
đại. Ông cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giáo dục đã cho ra đời sản phẩm
“Phép giáo huấn vĩ đại” (1632). Đây là tác phẩm kiệt xuất mang những tư tưởng
giáo dục vượt thời đại về lí luận dạy học và giáo dục. Tác phẩm tách giáo dục ra
khỏi triết học để thành một khoa học độc lập. Trong tác phẩm, J.A. Comenxki đã

khái quát kinh nghiệm dạy học của loài người bằng cách đưa ra một hệ thống các
nguyên tắc chỉ đạo dạy học như: dạy học phát huy tính tích cực của học sinh, dạy
học vừa sức, đảm bảo tính trực quan, đảm bảo độ bền vững của tri thức, dạy học
phải đảm bảo tính hệ thống, liên tục, … Quan điểm của J.A. Comenxki vẫn còn
giá trị đến nay [23].
Dạy học hướng vào người học, chú ý khai thác tiềm năng của mỗi cá nhân
người học là quan điểm của nhiều nhà giáo dục có tư tưởng tiến bộ, trong đó có nhà
giáo, nhà triết gia, nhà cải cách và nhà tư tưởng lớn của Mỹ thế kỉ XX, John Dewey
(1859-1952). Theo John Dewey “Giáo dục và dạy học là sự chỉ dẫn phát triển tiềm
năng, năng lực vốn có của học sinh; quá trình dạy học phải hướng vào người học,
đảm bảo cho họ học bằng sự phân tích kinh nghiệm của mình”. Như vậy, dạy học
phải chú ý đến cái riêng của mỗi người, đặc biệt là nhu cầu hứng thú. Dạy học phải
dựa trên kinh nghiệm cá nhân và hiệu quả học tập là do từng người quyết định. Ông
cũng cho rằng: “Giáo dục không chỉ để chuẩn bị cho cuộc sống, mà giáo dục chính
là cuộc sống, bởi học tập là học qua trải nghiệm” [24].
Có thể thấy các cơng trình nghiên cứu về hoạt động dạy học theo hướng phát
triển năng lực của các tác giả nước ngoài mang lại giá trị cả về lí luận và thực tiễn.
Đây là những hướng gợi mở qua trọng để luận văn kế thừa một số kết quả nghiên
cứu đã công bố nhằm xác định cơ sở lí luận cho vấn đề nghiên cứu về hoạt động
dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh.
Trong những năm gần đây đứng trước nhiệm vụ đổi mới giáo dục đào tạo nói


8
chung và thực hiện dạy học theo hướng phát triển năng lực nói riêng, nhiều nhà
nghiên cứu trong nước trong đó có những nhà giáo dục học, tâm lý học đã tập trung
nghiên cứu một cách toàn diện vấn đề dạy học theo hướng phát triển năng lực học
sinh, cụ thể:
Theo tác giả Bernd Meier - Nguyễn Văn Cường, (2011), với “Lý luận dạy
học hiện đại, Cơ sở đổi mới mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học”. Trong đó

tác giả nêu rõ: “Giáo dục hướng năng lực nhằm mục tiêu phát triển năng lực người
học. Giáo dục hướng năng lực nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra của việc dạy học,
thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách, chú trọng năng
lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho con
người năng lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp” [1].
Chương trình này đề cập đến vai trò của người học với tư cách là chủ thể của quá
trình nhận thức. Khác với chương trình hướng nội dung, chương trình dạy học
hướng phát triển năng lực tập trung vào việc mô tả chất lượng đầu ra, có thể coi là
“sản phẩm cuối cùng” của q trình dạy học. Việc quản lí chất lượng dạy học là so
sánh chất lượng đầu vào và chất lượng đầu ra, đó là kết quả học tập của học sinh.
Theo tác giả Trần Hữu Thanh (2020), luận án tiến sĩ “Đổi mới phương pháp
dạy học ở các trường đại học trong quân đội theo hướng phát triển năng lực người
học” [34]. Nôi dung luận án, tác giả đã đưa ra vấn đề về phương pháp dạy học và
đổi mới phương pháp dạy học ở các trường đại học trong quân đội theo hướng phát
triển năng lực người học, đánh giá thực trạng đổi mới phương pháp dạy học, chỉ ra
những ưu điểm, hạn chế, xác định rõ nguyên nhân, rút ra những kinh nghiệm đổi
mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực. Bên cạnh đó luận án đã
chỉ ra cong đường, biện pháp phát triển năng lực người học ở các trường đại học
trong quân đội, như bồi dưỡng nâng cao nhận thức, đổi mới phương pháp dạy học
cho các lực lượng sư phạm; Vận dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học phát huy
tính tích cực nhận thức trong phát triển năng lực người học; Đổi mới nội dung và
cách thức dạy học thực hành theo hướng gắn liền với chức trách, nhiệm vụ người sĩ
quan; Kết hợp đổi mới phương pháp, phương tiện và ứng dụng công nghệ thông tin
trong dạy học; Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học viên theo hướng


9
phát triển năng lực.
Ngoài luận văn, đề tài luận án tiến sĩ, cịn có nhiều bài báo đề cập đến vấn đề
dạy học theo hướng phát triển năng lực, trong đó có thể kể đến:

Theo tác giả Nguyễn Thu Hà (2014), với bài báo “Giảng dạy theo năng lực
và đánh giá theo năng lực giáo dục: Một số vấn đề lí luận cơ bản” [15]. Nội dung
bài viết khẳng định hiệu quả của việc đánh giá theo định hướng phát triển năng lực
học sinh phụ thuộc chủ yếu vào các phương pháp đánh giá. Xong để các phương
pháp đánh giá theo năng lực đạt chất lượng theo yêu cầu thì giáo viên phải đánh giá
bằng nhiều hình thức và thơng qua nhiều công cụ. Nếu coi năng lực là khả năng vận
dụng kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo và thái độ để giải quyết vấn đề trong bối cảnh cụ thể
thì các chương trình giảng dạy và phương pháp đánh giá cũng phải kết hợp cả ba
yếu tố trên.
Theo tác giả Phạm Đỗ Nhật Tiến (2016), với bài báo “Bài toán đổi mới đánh
giá người học trong giáo dục theo tiếp cận năng lực” [27]. Nội dung bài báo cho
rằng việc đánh giá theo năng lực không chỉ là đánh giá khả năng vận dụng kiến
thức, kĩ năng và thái độ của học sinh để thực hiện nhiệm vụ học tập theo một chuẩn
nhất định. Trong đó, tác giả cho rằng bài toán đổi mới đánh giá học sinh trong việc
tiếp cận năng lực là một bài toán phức tạp và đa tầng. Để nâng cao hiệu quả đánh
giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh, cần thực hiện đồng bộ các biện
pháp như giúp CBQL, giáo viên nhận thức sâu sắc về triết lý đánh giá (đánh giá vì
sự tiến bộ của học sinh; đánh giá diễn ra trong suốt quá trình học tập; đánh giá được
khả năng vận dụng, thực hiện năng lực tư duy bậc cao …); làm rã khái niệm năng
lực và năng lực học sinh phổ thông. Sử dụng đa dạng các phương pháp, hình thức
đánh giá hiện đại và truyền thống.
Theo tác giả Nguyễn Trọng Hồn (2015), Tạp chí Khoa học Đại học Tân
Trào, số 1, tháng 1/2015: Đổi mới tư duy tổ chức dạy học nhằm thực hiện mục tiêu
“thoả mãn nhu cầu phát triển” và “phát huy tiềm năng sáng tạo mỗi cá nhân” [17].
Tác giả cho rằng: Năng lực đạt được không chỉ thể hiện qua các hoạt động dạy học
mà còn qua qua các hoạt động học tập. Nhìn chung, để đáp ứng được yêu cầu về
phát triển và phát huy tối đa được tiềm năng và sự sáng tạo của sinh viên trong việc


10

cải cách giáo dục tồn diện, giáo viên phải có khả năng chuyển đổi từ việc giáo viên
làm trung tâm sang lấy học sinh làm trung tâm và tập trung vào các kĩ năng hoà
nhập, khả năng giải quyết vấn đề, và tiếp thu kiến thức. Bên cạnh đó tác giả khẳng
định: người thầy chỉ có thể giúp đỡ để người học tự khám phá. Trên cơ sở tạo mọi
điều kiện để học sinh bộc lộ bản thân, việc tổ chức quá trình dạy học theo hướng
phát triển năng lực địi hỏi người giáo viên ln nắm vững mục tiêu nhận thức,
động cơ học tập, hứng thú và kết quả phấn đấu của học sinh. Người dạy hướng dẫn
người học phát triển các năng lực qua hoạt động dạy học: dạy nội dung mơn học để
học sinh hình thành, phát triển năng lực chuyên môn, dạy phương pháp - chiến lược
học tập để học sinh có năng lực phương pháp, dạy giao tiếp - xã hội để học sinh có
năng lực xã hội, hướng dẫn học sinh tự trải nghiệm - đánh giá để hình thành năng
lực cá nhân. Năng lực khơng thể có được khi chỉ thơng qua hoạt động giảng dạy của
giáo viên mà phải thông qua hoạt động học tập của học sinh.
Theo thời gian, các công trình nghiên cứu, các bài báo khoa học ngày càng
nhiều. Có rất nhiều vấn đề và góc độ của người dạy nói chung và dạy học mơn Vật
lí theo hướng phát triển năng lực học sinh nói riêng đã được các tác giả quan tâm
nghiên cứu. Mỗi cơng trình đều có những ưu điểm, hạn chế và những mục đích
riêng. Xong điểm chung nhất của các nghiên cứu là tập trung nhấn mạnh ý nghĩa,
tầm quan trọng của dạy học theo hướng phát triển năng lực người học để nâng cao
chất lượng giáo dục, đáp ứng nhu cầu xã hội.
1.1.2. Các nghiên cứu về quản lí hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng
lực học sinh
Với mục tiêu thực hiện hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực đạt
được hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới,
việc quản lí hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực người học cũng được
nhiều nghiên cứu đề cấp đến. Quản lí dạy học, quản lí giáo dục từ một nghiên cứu
mới mẻ đã trở thành một lĩnh vực có lí luận riêng. Trong đó một số cơng trình
nghiên cứu có giá trị về khoa học quản lí giáo dục như:
Theo tác giả Thái Duy Tuyên (2001), với cuốn giáo trình “Giáo dục hiện
đại” [28]. Nội dung tác giả đã đề cập đến những cơ sở phương pháp luận chung

11
nhất như quan điểm tiếp cận phức hợp, hệ thống cấu trúc, mơ hình, … nhằm nghiên
cứu các vấn đề cơ bản của hoạt động học và hoạt động giáo dục. Cụ thể đó là hệ
thống những quy luật: Quy luật chung nhất, quy luật chung và những quy luật đặc
thù; đồng thời đưa ra phương pháp phối hợp các quy luật trong giảng dạy. Bên cạnh
đó tác giả cũng đề cập đến những vấn đề bức xúc của giáo dục như: giáo dục đạo
đức, bồi dưỡng nhân tài, giáo dục gia đình, kế hoạch hố giáo dục …; qua đó tác giả
đã tìm ra biện pháp giải quyết đúng đắn.
Theo tác giả Đỗ Ngọc Thống (2011), với bài báo “Xây dựng chương trình
giáo dục phổ thơng theo hướng tiếp cận năng lực” [11]. Trong bài báo tác giả
khẳng định chương trình dạy học định hướng năng lực là chương trình định hướng
đầu ra, nhằm mục tiêu phát triển năng lực người học. Chất lượng đầu ra, có thể coi
là “sản phẩm cuối cùng” của quá trình dạy học. Chương trình dạy học theo định
hướng phát triển năng lực khơng quy định những nội dung dạy học chi tiết mà quy
định những kết quả đầu ra mong muốn của quá trình giáo dục, trên cơ sở đó đưa ra
những hướng dẫn chung về việc lựa chọn nội dung, phương pháp, tổ chức và đánh
giá kết quả dạy học nhằm đảm bảo thực hiện được mục tiêu dạy học tức là đạt được
kết quả đầu ra.
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Sỹ Thu (2014), trong bài báo “Tổ
chức dạy học phát triển năng lực toàn diện cho thế hệ trẻ” [8]. Trong bài báo hai
tác giả đã nêu việc tổ chức dạy học theo định hướng phát triển năng lực là giúp
người học thấu hiểu “Học để làm gì - Học cái gì” để có năng lực đích thực; đồng
thời bồi dưỡng cho người học cách “Học hiệu quả” để có năng lực bền vững. Bên
cạnh đó, các tác giả còn chỉ ra những năng lực tư duy nền tảng cần trang bị cho
người học trong quá trình dạy học, đó là: Tư duy ngun tắc (thơng thạo một lĩnh
vực chính và ít nhất một lĩnh vực chun mơn); Tư duy tổng hợp (biết hợp nhất các
ý kiến chuyên môn khác nhau thành một tổng thể, gắn tổng thể này với tổng thể
khác); Tư duy sáng tạo (biết khám phá và làm rõ vấn đề, những đòi hỏi của thực

tiễn); Tư duy tôn trọng (nhận biết và thấu hiểu sự khác biệt giữa các dòng tư tưởng);
Tư duy đạo đức (hoàn thành trách nhiệm của một người lao động).
Tác giả Đặng Xuân Hải (2007), “Quản lý là sự thay đổi trong giáo dục”.


12
Theo tác giả đặc điểm của sự thay đổi và những thay đổi đang diễn ra trong một nhà
trường, các nhân tố tác động đến sự thay đổi đó. Tác giả vừa mơ tả, phân tích nội
dung các bước của quản lí sự thay đổi, vừa phân tích các rào cản, xung đột khi thực
hiện một thay đổi trong giáo dục. Từ đó nhà quản lí sẽ chủ động đón nhận các sự
thay đổi đối với cơ sở giáo dục của mình và có khả năng quản lí sự thay đổi thành
công [10].
Theo tác giả Dương Hải Hưng và Trần Quốc Thành (2018), “Lý Luận quản
lý”. Hai tác giả đã đưa ra những khái quát chung về quản lí và khoa học quản lí, các
hình thức và phương pháp quản lí, tổ chức bộ máy quản lí. Các tác giả đã cung cấp
những lí luận chung nhất về quyết định quản lí. Qua tài liệu, nhà quản lí sẽ có
hướng để lập kế hoạch và thiết kế công việc cũng như thực hiện kiểm tra kết quả
quản lí [5].
Xuất phát từ các nghiên cứu trên ta thấy rằng hầu hết các chuyên gia sư
phạm đều đưa ra hướng đổi mới giáo dục, đổi mới cơng tác quản lí giáo dục nhằm
phát huy năng lực người học. Các cơng trình khoa học trên với tầm vóc qui mơ về
giá trị lí luận và thực tiễn được ứng dụng rộng rãi và mang lại hiệu quả to lớn trong
phát triển sự nghiệp giáo dục nước nhà.
Các luận văn, luận án gần đây cũng đã đề xuất quan điểm, biện pháp quản lí
khá toàn diện và phong phú, phù hợp với đặc điểm cụ thể của từng cơ sở giáo dục.
Tuy nhiên, với các trường THCS trên địa bàn huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương thì
những biện pháp đó chỉ có tính chất tham khảo bởi những đặc thù riêng biệt. Có
nhiều đề tài đề cập đến hoạt động dạy học phát triển năng lực và quản lí hoạt động
dạy học phát triển năng lực, nhưng chưa có một nghiên cứu đầy đủ nào liên quan
đến quản lí hoạt động dạy học mơn Vật lí theo hướng phát triển năng lực học sinh ở

các trường THCS huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương với những đặc điểm của một
vùng kinh tế trên đà phát triển. Vì vậy, trong luận văn này, sẽ tập trung nghiên cứu
về việc thiết lập cơ sở lý luận của cơng tác QLDH mơn Vật lí ở trường trung học
phổ thơng theo hướng phát triển năng lực tìm tịi khám phá thế giới tự nhiên dưới
góc độ Vật lí, để tìm hiểu thực trạng QLDH mơn Vật lí của trường THCS huyện
Bình Giang và từ đó đề xuất biện pháp QLDH mơn Vật lí theo hướng phát triển


13
năng lực tìm tịi khám phá thế giới tự nhiên dưới góc độ Vật lí nhằm đáp ứng được
u cầu thực tiễn hiện nay.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
1.2.1.1. Quản lý
Theo tác giả Nguyễn Quang Uẩn: “Quản lý là quá trình tác động của chủ
thể quản lý đến khách thể quản lý thông qua các công cụ, phương tiện để đạt được
mục tiêu quản lý” [21].
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Quản lý là tác động có mục đích,
có kế hoạch của chủ thể quản lý đến những người lao động nói chung là khách thể
quản lý nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến”[19].
Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lí là những tác động có định hướng, có kế
hoạch của chủ thể quản lí đến đối tượng bị quản lí trong tổ chức để vận hành tổ
chức, nhằm đạt được mục đích nhất định” [36].
Như vậy: Quản lí là những tác động có ý thức của chủ thể quản lí đến khách
thể quản lí nhằm đạt được mục tiêu theo kế hoạch. Quản lí có tác dụng hướng sự
phát triển của tổ chức trên cơ sở xác định mục tiêu và hướng mọi nỗ lực của cá
nhân, của tổ chức vào mục tiêu chung. Mục tiêu chung gồm: Tổ chức, điều hoà,
phối hợp và hướng dẫn hoạt động của cá nhân trong tổ chức, giảm độ bất định nhằm
đạt mục tiêu quản lí đã xác định; Tạo ra động lực cho hoạt động bằng cách kích
thích, đánh giá, khen thưởng, kỉ luật tích cực, tạo ra môi trường và điều kiện thuận

lợi cho sự phát triển của cá nhân và tổ chức, đảm bảo phát triển ổn định, bền vững
và có hiệu quả.
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Quản lí giáo dục theo nghĩa tổng quát là
hoạt động điều hành, phối hợp với các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy mảng công
tác đào tạo trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội” [7].
Theo P.V.Khuđơminxki: “Quản lí giáo dục là tác động một cách có hệ
thống, có kế hoạch, có ý thức, và có mục đích của các chủ thể quản lí các cấp khác
nhau đến tất cả các khâu của hệ thống nhằm mục đích đảm bảo việc giáo dục cộng


14
sản cho thế hệ trẻ, bảo đảm sự phát triển toàn diện và hài hoà của họ trên cơ sở
nhận thức và sử dụng những qui luật chung vốn có của chủ nghĩa xã hội cũng như
qui luật khách quan của quá trình giáo dục, học tập, của sự phát triển về thể chất
và tâm lí của trẻ em, thiếu niên cũng như thanh niên” [22].
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lí giáo dục cũng là quản lí nhà trường,
thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là
đưa nhà trường vận hành theo nguyên lí giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục
tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [26].
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Quản lí giáo dục là hệ thống
những tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lí nhằm
làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lí giáo dục của Đảng, thực hiện các
tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá
trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến
lên trạng thái mới về chất” [16].
Như vậy: Quản lí giáo dục là q trình tác động có hệ thống, có kế hoạch, có
ý thức, và có mục đích của chủ thể quản lí tới đối tượng quản lí và các thành tố
tham gia vào quá trình hoạt động giáo dục nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu
giáo dục đề ra.

1.2.1.3. Quản lý nhà trường
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lí nhà trường là quản lí hoạt động
dạy và học, tức là làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác
để dần dần tiến tới mục tiêu giáo dục” [19].
Tác giả Trần Thị Tuyết Oanh cùng cộng sự cho rằng: “Quản lí trường học là
hoạt động của các cơ quan quản lí giáo dục nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt
động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác, huy động tối đa các
nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường”
[32].
Tác giả Trần Ngọc Giao (2013) định nghĩa: “Quản lí nhà trường là hệ
thống những tác động có chủ đích, có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể quản lí
đến tập thể giáo viên, nhân viên, học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng