Vai trò của viện kiểm sát nhân dân trong việc kiến nghị phòng ngừa, khắc phục vi phạm pháp luật trong hoạt động quản lý nhà nước

CÔNG TÁC KIỂM SÁT

vni TRO CUA VỆN KIỂM SÁT NHỘN DÂN

TOONG VIỆC KIẾN NGHỊ PHÒNG NGÙA, KHÁC PHỤC VI PHẠM
PHÁP LUẬT TOONG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ NHÀ NUÓC
NGUYÊN THÀNH DUY ***
PHẠM HOÀNG TÁN'*

Kiến nghị là một quyền năng pháp lý của Viện kiếm sát nhân dân,
có vai trị, ý nghĩa quan trọng đổi với các cơ quan, tổ chức hữu quan
trong công tác quản lý nhà nước - xã hội. Thực tiễn cho thấy các kiến
nghị của Viện kiểm sát nhân dân hai cấp tỉnh Gia Lai đã góp phần hồn
thiện chủ trương, chính sách về quản lý Nhà nước, đồng thời phản ánh
tói các cơ quan nhà nước một góc nhìn đa chiều, từ đó có giải pháp phù
hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước - xã hội.

Từ khỏa: Kiến nghị phòng ngừa, khắc phục vi phạm pháp luật; hoạt động quản
ỉý nhà nước; Viện kiêm sát nhân dân.
Nhận bài: 10/5/2022; biên tập xong: 20/5/2022; duyệt bài: 25/5/2022.

iến nghị là một trong những
quyền năng quan trọng của
Viện kiểm sát nhân dân
(VKSND) trong thực hiện chức năng thực
hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư
pháp, được quy định trong Luật tổ chức
VKSND năm 2014 và các luật khác.

vững, xác định rõ vai trò, trách nhiệm của
VKSND trong cơng tác phịng ngừa vi phạm

pháp luật và tội phạm, tăng cường tổng kết

Chỉ thị của Viện trưởng VKSND tối cao
về công tác của ngành Kiểm sát nhân dân
hằng năm đã chỉ rõ toàn ngành phải nam

* Phó Chánh Văn phịng, Viện kiểm sát

K

18

Tạp chí
__
KIÊM SÁ I /số 14/2022

___

thực tiễn, dự báo tình hình tội phạm, làm rõ
nguyên nhân, điều kiện phát sinh vi phạm
pháp luật và tội phạm có nguyên nhân từ

nhân dân tỉnh Gia Lai.
** Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai.


CÕNG TÁC KIỂM SÁT

thiếu sót, sơ hở ttong quản lý kinh tế, xã hội
để tham mưu cập ủy Đảng, kiến nghị với

chính quyền và cơ quan hữu quan các giải
pháp phịng ngừạ vi phạm pháp luật và tội
phạm, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý
nhà nước và giữ vừng an ninh chính trị, trật
tự an tồn xã hội. tại địa phương.
Theo đó, việc thực hiện quyền kiến nghị
phải bảo đảm 03 yêu cầu, đó là: (1) Là hoạt
động nhằm góp phần bảo đảm pháp luật
được chấp hành nghiêm chỉnh và thống
nhất; (2) Là một trong những nhiệm vụ của
VKSND thông qua việc thực hiện quyền
kiến nghị được quy định tại khoản 2 Điều
5 Luật tổ chức VKSND năm 2014:
nếu phát hiện sơ hở, thiếu sót trong hoạt
động quản lý thì kiến nghị cơ quan, tổ chức
hữu quan khắc phục và áp dụng các biện
pháp phòng ngừá vi phạm pháp luật và tội
phạm...”. Ngồi ra. cịn được quy định tại
khoản 7 Điều 15 và khoản 2 Điều 17 Luật
tổ chức VKSND năm 2014; khoản 8 Điều
166; điểm b kho ản 1 Điều 237 và khoản
7 Điều 267 Bộ luật Tố tụng hình sự năm
2015; (3) Hoạt dộng này góp phần quan
trọng nâng cao vị thế của ngành Kiểm sát
nhân dân trước éấp ủy Đảng và các cấp
chính quyền ở địa phương, tạo thuận lợi để
ngành thực hiện tốt hơn công tác thực hành
quyền công tố, kiệm sát hoạt động tư pháp.
1. Kết quả thức hiện quyền kiến nghị

phòng ngừa vi phạm pháp luật của Viện
kiểm sát nhân dận hai cấp tỉnh Gia Lai
trong thời gian qua

Qua thực hành quyền công tố, kiểm sát

hoạt động tư pháp, VKSND hai cấp tỉnh
Gia Lai đã ban hành 28 kiến nghị đối với
các cơ quan chức năng đề nghị áp dụng các
biện pháp phòng ngừa, khắc phục vi phạm
trong hoạt động quản lý nhà nước và hơn
107 kiến nghị cơ quan, tổ chức hữu quan
về các biện pháp phòng ngừa tội phạm.
Các kiến nghị trong hoạt động quản lý nhà
nước chủ yếu tập trung vào các dạng vi
phạm sau:
- Trong công tác quản lý nhà nước về
đất đai liên quan đến một số vi phạm trong
việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất như: cấp đất sai vị trí theo số thửa đất;
cấp đất chồng lên đất của người khác; cấp
đất sai vị trí số bản đồ; cấp giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất khơng đúng quy
trình, tạo điều kiện cho đối tượng phạm tội
chiếm đoạt tài sản của người khác; vi phạm
trong công tác quản lý, lưu trữ hồ sơ và
cấp phát giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất dẫn đến mất giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, ảnh hưởng đến quá trình giải
quyết vụ án.

- Trong hoạt động định giá tài sản trong
tố tụng hình sự liên quan đến việc tiến hành
định giá tài sản khơng đúng trình tự, thủ
tục theo quy định; không căn cứ yêu cầu
định giá tài sân của Cơ quan Cảnh sát điều
tra Công an thị xã dẫn đến kết luận định giá
tài sản không đúng làm ảnh hưởng đến quá
trình giải quyết tin báo về tội phạm.

- Trong công tác quản lý hộ khẩu, hộ
tịch liên quan đến việc cung cấp bản sao
giấy khai sinh của bị hại trong vụ án hình

Sỏ 14/2022

ỉ ạp chi
K!EM SÁI

19


CĨNG TÁC KIẾM SÁT

Sự khơng đúng dần đến xác định sai ngày
sinh của người bị hại, gây khó khăn cho
cơng tác điều tra, giải quyết vụ án; công tác

đền ơn đáp nghĩa cũa huyện.

đăng ký và quản lý hộ tịch cịn sai sót như:
Chỉ 01 đối tượng nhưng xác định được 03
tên, 03 ngày sinh khác nhau; năm sinh của
cha, mẹ, tên của cha, mẹ khác nhau gây
khó khăn cho việc xác định tên, độ tuôi
thực tế của đối tượng phạm tội, gây tốn
kém kinh phí cho hoạt động điều tra, kéo
dài thời gian giải quyết án.

với tài sản là vật chứng của vụ án, tài sản
của người bị kết án bị tịch thu.

- Trong cung cấp tài liệu, chứng cứ giải
quyết vụ án, vụ việc; thi hành án liên quan
đến việc không cung cấp, chậm cung cấp,
cung cấp thông tin về thi hành án dân sự
khơng chính xác làm ảnh hưởng đến công
tác thi hành án dân sự tại địa phương, ảnh
hưởng lợi ích cùa nhà nước, quyền và lợi
ích hợp pháp của cơng dân.

- về cơng tác quản lý, bảo vệ rừng không
thực hiện thường xuyên hoạt động kiểm tra,
kiểm soát, xác minh, xác nhận nguồn gốc
lâm sản đối với cơ sở kinh doanh, chê biên
lâm sản đã dẫn đến tình trạng các cá nhân,
tổ chức lợi dụng tiếp tục thực hiện hành vi
vi phạm pháp luật gây thiệt hại đến mơi
trường rừng; tình trạng bng lỏng quản
lý, khơng có biện pháp kiểm tra, giám sát,

chỉ đạo kịp thời để cấp dưới vi phạm kéo
dài gây thiệt hại nghiêm trọng về lâm sản.

- Trong việc thực hiện chế độ đối với
người có cơng với cách mạng đã từ trần,
quản lý quỳ đền ơn đáp nghĩa liên quan đến
công tác thực hiện chế độ đối với người có
cơng với cách mạng đã từ trần, quàn lý quỳ
20

Tạp chí_________
Kí ÉM SÁI SỐ 14/2022

- Việc xử lý tài sản thi hành án do vi
phạm về thời hạn lập phương án xử lý đối

- Trong hoạt động công chứng do thực
hiện chưa đúng trình tự, thủ tục cơng
chứng, tạo điều kiện cho các đối tượng xấu
lợi dụng để thực hiện hành vi phạm tội.

- Trong hoạt động của ngân hàng thương
mại do xảy ra trường hợp nhận thế chấp
đối với tài sản do hành vi phạm tội mà có,
sau đó các đối tượng không trả nợ gây thiệt
hại lớn cho tài sàn của nhà nước; trình tự
thủ tục khi xác lập giao dịch bảo đảm tại
ngân hàng.
- Trong công tác trợ giúp pháp lý liên
quan đến hoạt động trợ giúp pháp lý của

trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước: Thiếu
sót về trình tự, thủ tục tiến hành lập biên
bản xác minh và lập biên bản xác minh
không đúng sự thật gây khó khăn cho việc
xác định sự thật khách quan cua vụ án dẫn
đến việc giải quyết vụ án bị kéo dài.
- Trong công tác tuyên chọn và gọi công
dân nhập ngũ về việc đưa đối tượng đang bị
truy cứu trách nhiệm hình sự vào danh sách
tuyển chọn và có lệnh gọi nhập ngũ, gây
ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ án.
Nói chung, các kiến nghị của Viện kiểm
sát trong công tác này đều được các cơ
quan, tổ chức hữu quan chấp nhận, tiếp
thu, khắc phục sửa chữa và có văn bản trả
lời. Qua đó, giúp các cơ quan, tổ chức khắc


CONG TAG KIÊM SÁT

phục những lồ hổng trong hoạt động quản
lý nhà nước ở địa phương. Đáng chú ý là
một số cơ quan đã kiến nghị với các ngành,
cấp trên ban hành các văn bản hướng dẫn,
sửa đổi hoặc quy định cụ thể hơn để các cơ
quan, tổ chức, người thi hành công vụ thực
hiện tốt hoạt độhg quản lý nhà nước.

Hiệu quả cọng tác kiến nghị phòng
ngừa vi phạm pháp luật trong hoạt động

quản lý nhà nước và phòng ngừa tội phạm
của VKSND ha: câp tỉnh Gia Lai được cấp
ủy, chính quyềr địa phương đánh giá cao,
thể hiện rõ nét lại Nghị quyết số 344/NQHĐND ngày 09/4/2021 của Hội đồng nhân
dân tỉnh Gia Lai vê công tác nhiệm kỳ 2016
- 2021 của Hội đồng nhân dân, ủy ban
nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án
nhân dân tỉnh Gia Lai khóa XI: “Viện kiểm
sát nhân dân hai cấp đã thực hiện tốt công
tác thực hành qụyền công tố, kiểm sát hoạt
động tư pháp; đã tích cực chủ động, phát
hiện nhiều sơ hở, thiếu sót, vi phạm trong
hoạt động tư pháp cũng như trong lĩnh vực
quản lý nhà nước về trật tự - xã hội. Tỉ lệ
giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và
kiến nghị khởi tố, kiểm sát điều tra, truy tổ
các vụ án hình sự đều đạt và vượt chỉ tiêu
ngành đề ra. Cong tác tiếp công dân, giải
quyết và kiểm sát việc giải quyết khiếu nại,
tố cáo trong hoạt động tư pháp được quan
tâm. Thực hiện tốt công tác phối hợp với
cơ quan chức năng trong đấu tranh phòng,
chống vi phạm pháp luật và tội phạm, đảm
bảo giữ vừng an ninh chính trị và trật tự an
toàn xã hội”.

2. Một số kỉnh nghiệm, kỹ năng

Với những kết quả đã thực hiện trên thực
tiễn, tác giả rút ra một số kinh nghiệm, kỹ

năng về quy trình 03 bước thực hiện quyền
kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan
về các biện pháp phòng ngừa, khắc phục

vi phạm pháp luật trong hoạt động quản lý
Nhà nước và phòng ngừa tội phạm, cụ thể
như sau:
Bước 1: Xác định ngnồn đề phát hiện
vi phạm, sơ hở, thiếu sót trong hoạt động
quản lý kinh tế và xã hội.

Nguồn tổng quát: Qua thực hành quyền
công tố, kiểm sát giải quyết các vụ án
hình sự cụ thể về các tội xâm phạm trật
tự quản lý kinh tế, các tội phạm về chức
vụ, tội phạm về trật tự an toàn xã hội...,
trọng tâm là những vụ án điển hình tại địa
phương, được dư luận quần chúng quan
tâm hoặc những vụ án hình sự xâm phạm
đến lợi ích chung của cộng đồng dân cư tại
địa phương hoặc những tranh chấp dân sự,
khiếu kiện hành chính kéo dài, gây bức xúc
trong nhân dân...
Nguồn trọng tâm: Qua việc đánh giá
khách quan, toàn diện về động cơ, mục
đích, phương thức và thủ đoạn phạm tội. Từ
đó, xác định nguyên nhân, điều kiện phát
sinh tội phạm hoặc vi phạm pháp luật và
những sơ hở, thiếu sót trong cơng tác quản
lý kinh tế, xã hội của cơ quan hữu quan.

Bước 2: về phạm vi, phương pháp và
các thao tác nghiệp vụ trọng tàm để phát
hiện, tích lũy nguyên nhân, điều kiện phát
sinh vi phạm pháp luật và tội phạm.
.. .
....
SỐ 14/2022

i ạp chi
KIIMSVI

21


CÕNG TÁC KIỂM SÁT

Phạm vi: Trong giai đoạn giải quyết
nguồn tin về tội phạm, điều tra, truy tố,
xét xử các vụ án hình sự. Ngồi ra, đối với
các lĩnh vực kiểm sát hoạt động tư pháp
khác cần lưu ý phát hiện sơ hở, thiếu sót
trong quản lý kinh tế, xã hội khi kiểm sát
giải quyết các vụ, việc dân sự liên quan
đến tài chính, ngân hàng, cấp giấy chứng
nhận quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng
đất, công chứng, chứng thực; vấn đề kết
hôn theo hủ tục lạc hậu; về thi hành án,
bán đấu giá tài sản...
Phương pháp: Kiểm sát viên phải nắm

vững và dựa trên các quy định của pháp
luật về 02 vấn đề sau: (1) Cơ cấu tổ chức
bộ máy, hoạt động của các cơ quan hữu
quan; (2) Chức năng, nhiệm vụ của cơ
quan, tổ chức hữu quan và của những chủ
thể được giao thực hiện công vụ, nhiệm vụ
để xem xét, phân tích, đánh giá hành vi của
cá nhân, tổ chức hữu quan có tuân thủ đúng
quy định của pháp luật trong thực thi công
vụ, nhiệm vụ hay khơng; có hay khơng có
những sơ hở, thiếu sót trong quản lý nhà
nước và xã hội hoặc những vấn đề mới
phát sinh chưa có quy định của pháp luật
điều chỉnh là nguyên nhân, điều kiện phát
sinh tội phạm và vi phạm pháp luật.
Các thao tác nghiệp vụ trọng tâm để tích
lũy kinh nghiệm phát hiện nguyên nhân,
điều kiện phát sinh vi phạm pháp luật và
tội phạm: Trong các giai đoạn tố tụng, khi
xây dựng các văn bản tố tụng của Viện
kiểm sát, cần lưu ý các thao tác nghiệp vụ
trọng tâm sau đây để kịp thời phát hiện,

22

Tạp chí
_________
KIEM SÁT—/số 14/2022

xác định nguyên nhân, điều kiện phát sinh

vi phạm pháp luật và tội phạm, như: Đánh
giá chứng cứ liên quan đến các văn bản,
hành vi hành chính của cơ quan nhà nước,
người thi hành cơng vụ có trong hồ sơ vụ
án, vụ việc; xây dựng các văn bản đề ra yêu
cầu kiểm tra, xác minh giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố;
văn bản đề ra yêu cầu điều tra; cáo trạng và
bản luận tội; đề cương xét hỏi; các văn bản
tố tụng khác trong hoạt động kiểm sát giải
quyết vụ việc dân sự, hành chính, thi hành
án dân sự, tạm giữ, tạm giam và thi hành
án hình sự...

Bước 3: Xây dựng và ban hành văn bản
kiến nghị

Kiểm sát viên dự thảo văn bản kiến nghị,
báo cáo xin ý kiến Phó Viện trưởng phụ
trách, đề xuất Viện trưởng xem xét, quyết
định. Trường hợp cần thiết có thể đưa ra tập
thể lãnh đạo đơn vị để bàn và quyết định.
Nội dung kiến nghị phải chỉ rõ các sơ hở,
thiếu sót trong hoạt động quản lý nhà nước
và nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh vi
phạm pháp luật và tội phạm ở lĩnh vực, đối
tượng nào, văn bản, chính sách cụ thể; có
dẫn chứng và căn cứ pháp lý. Đồng thời,
phải đưa ra hoặc đề nghị áp dụng các biện
pháp, giải pháp cụ thể để hạn chế, khắc

phục hậu quả, khắc phục vi phạm, thiếu
sót trong quản lý nhà nước - xã hội, phòng
ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm.

Cần lưu ý, để bảo đảm hiệu lực, hiệu
quả của văn bản kiến nghị trong trường
hợp cần thiết, Viện kiểm sát cần trao đổi,


CÕNG TÁC KIẾM SÁT

thống nhất nhận thức về pháp luật với cơ
quan, tổ chức hữu quan gắn với việc thực
hiện chủ trương của cấp ủy Đảng và chính
quyền địa phương trong cơng tác phịng,
chống vi phạm pháp luật và tội phạm.

Đe nâng cao hiệu lực, hiệu quả công
tác kiến nghị và tranh thủ sự chỉ đạo của
cấp ủy, Hội đồng nhân dân đối với văn
bản kiến nghị cụa VKSND các huyện, thị
xã, thành phố trong kiểm sát hoạt động tư
pháp phải được gửi tới huyện ủy, thị ủy,
thành ủy địa phượng (qua đơn vị được giao
phụ trách công táọ nội chính của cấp ủy địa
phương) và Hội đồng nhân dân cùng cấp
(qua Ban pháp chế); đối với các văn bản
kiến nghị của VKSND tỉnh phải được gửi
tới Ban Nội chính Tỉnh ủy và Ban pháp chế
Hội đồng nhân dâíi tỉnh.

3. Một số khó khăn, vướng mắc và đề

xuất, kiến nghị

Thực tiễn thực hiện quyền kiến nghị
phòng ngừa, khắc phục vi phạm pháp luật
trong hoạt động quản lý Nhà nước của
VKSND cịn gặp một số khó khăn, vướng
mắc. Đó là:

- về nội dung kiến nghị: Nội dung kiến
Ighị là những quy định của pháp luật trong
quản lý nhà nước - kã hội phát sinh sơ hở,
thiếu sót rất khó phát hiện và địi hỏi cán
t ộ, Kiểm sát viên pịiải có trình độ chun
riơn sâu, kinh nghiệm thực tiễn và phải
đảm bảo nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã
hội tại địa phương.

- về chủ thể bị kiến nghị: Chủ thể bị
kiến nghị là những cơ quan quản lý nhà

nước, xã hội thuộc các cấp chính quyền địa
phương nên việc kiến nghị liên quan đến
những chủ thể này cần chặt chẽ, đảm bảo
các yếu tố như: Sự ủng hộ của cấp uỷ, cơ
quan dân cử (Hội đồng nhân dân), cơ quan
giám sát (Mặt trận, đoàn thể) và sự phối
hợp chặt chẽ với các cơ quan tư pháp để
tránh những phản hồi không tích cực trong

cơng tác phối họp từ phía cơ quan bị kiến
nghị. Nếu khơng làm tốt nội dung này có
thể ảnh hưởng đến uy tín, vai trị, vị trí của
VKSND tại địa phương.

Đe nâng cao hiệu quả việc thực hiện
quyền kiến nghị của VKSND trong hoạt
động quản lý nhà nước trong thời gian tới,
tác giả đưa ra một số đề xuất, kiến nghị
như sau:
Một là, đề nghị VKSND tối cao nghiên
cứu xây dựng chuyên đề kỹ năng phát hiện
vi phạm, thiếu sót trong quản lý nhà nước,
xã hội; kỹ năng xây dựng kiến nghị để tổ
chức tập huấn về công tác kiến nghị khắc
phục vi phạm trong hoạt động quản lý nhà
nước đối với VKSND các cấp.

Hai là, tăng cường sự phối họp với các
cơ quan hữu quan và VKSND các cấp
trong việc thực hiện quyền kiến nghị.

Ba là, tích cực phát huy trách nhiệm,
đổi mới phương pháp tư duy và tác phong,
lề lối làm việc, nâng cao hơn nữa sự nỗ lực,
quyết tâm từ lãnh đạo đơn vị đến từng cán
bộ, Kiểm sát viên trong quá trình tổng họp,
xác định nguyên nhân, điều kiện làm phát
sinh tội phạm và vi phạm pháp luật để ban
hành kiến nghị hiệu quả và chất lượng. 'iì

___
...
Số 14'2022

ỉ.ip chi
KI EM SA I

23