Báo cáo "Nhãn hiệu hàng hoá và danh hiệu thương mại " docx

nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 5/2003 36





T
h
S. Nguyễn thị khế *
1. V nhón hiu hng hoỏ
Cựng vi s phỏt trin ca xó hi v
nn kinh t th trng, cỏc loi hng hoỏ
c sn xut, lu thụng trờn th trng
ngay cng phong phỳ v a dng vi nhiu
kiu dỏng v chng loi khỏc nhau ỏp
ng nhu cu ca con ngi.
Con ngi khi c sinh ra u c
cha m t cho mt cỏi tờn gi v
phõn bit ngi ny vi ngi khỏc. Khi
sn xut ra hng hoỏ, ngi sn xut cng
t tờn cho sn phm hng hoỏ bng cỏch
dỏn hoc in trờn mt sn phm hng hoỏ
du hiu riờng ca c s sn xut kinh
doanh ca mỡnh nhm phõn bit sn phm
ca mỡnh vi sn phm ca c s sn xut
kinh doanh khỏc. Du hiu riờng ca c s
sn xut kinh doanh c dỏn hoc in trờn
mt hng hoỏ chớnh l nhón hiu hng hoỏ

(nhón hiu). Nu sn phm hng hoỏ ca c
s sn xut kinh doanh no cú cht lng
tt, ỏp ng c yờu cu v th hiu ca
ngi tiờu dựng s c ngi tiờu dựng a
chung v tin dựng. C s sn xut kinh
doanh ú s tr nờn ni tingvi nhón
hiu hng hoỏ ca mỡnh, sn phm hng
hoỏ ca c s sn xut kinh doanh ú s
bỏn "chy" hn v nh vy h s cú c hi
thu c nhiu li nhun. Do ú, nhón hiu
hng hoỏ khụng ch cú giỏ tr tinh thn l
lm cho ngi sn xut, kinh doanh cú uy
tớn trờn thng trng m cũn cú giỏ tr vt
cht vỡ uy tớn ca c s sn xut kinh doanh
trờn thng trng mang li nhiu u th
cho ngi kinh doanh trong cuc cnh
tranh khc lit ca thng trng. Vỡ th ó
cú khụng ớt c s sn xut kinh doanh nhỏi
li nhón hiu hng hoỏ cú uy tớn tiờu th
sn phm kộm cht lng, ỏnh la ngi
tiờu dựng.
bo v quyn li ca ngi tiờu
dựng v ca ngi sn xut, kinh doanh
chõn chớnh, phỏp lut ca cỏc quc gia trờn
th gii núi chung v phỏp lut nc ta núi
riờng u cú nhng quy nh v bo h
nhón hiu hng hoỏ v t ra nhng yờu cu
nht nh i vi nhón hiu hng hoỏ c
bo h.
Theo iu 785 B lut dõn s (BLDS)

nc ta thỡ: "Nhón hiu hng hoỏ l nhng
du hiu dựng phõn bit hng hoỏ, dch
v cựng loi ca cỏc c s sn xut, kinh
doanh khỏc nhau. Nhón hiu hng hoỏ cú
th l t, ng, hỡnh nh hoc s kt hp cỏc
yu t ú c th hin bng mt hoc
nhiu mu sc".
Mc dự khỏi nim nhón hiu hng hoỏ
ny cũn cú mt s vn cn bn
(1)
song
nú ó phn ỏnh c c trng c bn ca
* Ging viờn chính Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 5/2003

37

nhón hiu hng hoỏ v chc nng ca nhón
hiu hng hoỏ. Nhón hiu hng hoỏ cú
chc nng phõn bit hng hoỏ, dch v cựng
loi ca cỏc c s sn xut, kinh doanh
khỏc nhau. Trờn th trng, khi cú nhiu
ngi cựng sn xut ra nhng sn phm
hng hoỏ cựng loi thỡ nhón hiu hng hoỏ
giỳp cho ngi tiờu dựng phõn bit c
hng hoỏ ú do ai sn xut. Vớ d, vi nhng

chic xe p mang nhón hiu "Thng Nht
ngi ta bit ngay loi xe p ny do Xớ
nghip xe p Thng nht sn xut, chỳng
khỏc vi nhng chic xe p mang nhón
hiu "Xuõn Ho" do Xớ nghip xe p Xuõn
Ho sn xut (loi tr kh nng nhón hiu b
ỏnh cp hay c bỏn). Nu khụng cú nhón
hiu hng hoỏ thỡ rừ rng ngi tiờu dựng
khú cú th bit c sn phm hng hoỏ no
do ai sn xut trong mt thi gian ngn.
Nh chỳng ta ó bit nhón hiu hng
hoỏ khụng ch cú giỏ tr tinh thn i vi
ch ca nhón hiu hng hoỏ m cũn cú giỏ
tr vt cht vỡ nú mang li cho ch ca nú
u th ln trờn th trng mt khi nú c
nhiu ngi bit n. bo v li ớch ca
ngi tiờu dựng v ch s hu ớch thc
ca nhón hiu hng hoỏ, phỏp lut nhiu
nc trờn th gii cng nh phỏp lut nc
ta u quy nh nhón hiu hng hoỏ l mt
trong nhng i tng s hu cụng nghip
c Nh nc bo h (iu 781 BLDS).
c bo h thỡ cỏ nhõn, phỏp nhõn, cỏc
ch th sn xut kinh doanh hp phỏp khỏc
phi ng kớ nhón hiu hng hoỏ ca mỡnh
ti c quan nh nc cú thm quyn bng
cỏch np n yờu cu cp vn bng bo h
cho nhón hiu hng hoỏ ú. Vỡ chc nng
c bn ca nhón hiu hng hoỏ l phõn
bit hng hoỏ cựng loi ca cỏc c s sn

xut kinh doanh khỏc nhau nờn nhón hiu
hng hoỏ xin ng kớ khụng c trựng
vi nhón hiu hng hoỏ ó ng kớ v
khụng c gõy nhm ln cho khỏch
hng. Nh nc cng khụng bo h cỏc
nhón hiu hng hoỏ trỏi vi li ớch xó hi,
trt t cụng cng v vi phm thun phong
m tc ca dõn tc. Sau khi c cp vn
bng bo h nhón hiu hng hoỏ, ch s
hu ca nhón hiu hng hoỏ cú nhng
quyn nht nh i vi nhón hiu hng
hoỏ ca mỡnh. ú l:
a. c quyn s dng nhón hiu hng
hoỏ ca mỡnh;
b. Chuyn giao quyn s dng nhón
hiu hng hoỏ ca mỡnh cho ngi khỏc;
c. Yờu cu c quan nh nc cú thm
quyn buc ngi cú hnh vi xõm phm
quyn s hu ca mỡnh phi chm dt hnh
vi xõm phm v bi thng thit hi.
Quyn s hu i vi nhón hiu hng
hoỏ cũn cú th c tha k hoc chuyn
giao cho ngi khỏc (iu 796 BLDS).
Qua õy chỳng ta cng thy rừ hn giỏ
tr vt cht ca nhón hiu hng hoỏ.
Ngoi nhng quy nh chung v bo h
nhón hiu hng hoỏ trong BLDS, vic bo
h nhón hiu hng cũn c quy nh trong
Ngh nh s 63/CP ngy 24/10/1996 ca
Chớnh ph quy nh chi tit v s hu cụng

nghip v c sa i, b sung theo Ngh


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 5/2003 38

nh s 06/2001/N-CP ngy 01/02/2001
ca Chớnh ph. Cú th núi, chỳng ta ó cú
khỏ y cỏc quy nh v bo h nhón
hiu hng hoỏ lm c s phỏp lớ cho vic
bo v quyn li chớnh ỏng ca ch s hu
nhón hiu hng hoỏ.
2.V danh hiu thng mi
Nu nh khỏi nim nhón hiu hỏng hoỏ
ó c iu 875 BLDS quy nh thỡ khỏi
nim danh hiu thng mi (hay cũn gi l
thng hiu) cha c cp bt kỡ vn
bn phỏp lut no. Mc dự Quc hi ó ban
hnh Lut thng mi nhng ngay c trong
Lut thng mi cng khụng cú quy nh
c th no v thng hiu m ỏng lớ ra cn
phi quy nh. Bi vỡ, thng hiu l cỏi
khụng th thiu c i vi thng nhõn.
Trong ni dung ng kớ kinh doanh ca
thng nhõn, iu 20 lut thng mi cú
quy nh phi cú tờn thng mi nhng li
khụng quy nh rừ tờn thng mi l gỡ.
B Lut thng mi CHLB c dnh
c chng 3 t iu 17 n iu 37 quy
nh v danh hiu thng mi. Ngoi ra,

iu 4 v iu 279 Lut cụng ti c phn,
iu 4 Lut cụng ti trỏch nhim hu hn,
iu 3 Lut hp tỏc xó cũn quy nh c th
v danh hiu thng mi ca cỏc t chc
kinh doanh ny.
Vy danh hiu thng mi l gỡ? Theo
on 1 iu 17 B lut thng mi CHLB
c thỡ "danh hiu thng mi l tờn ca
thng gia, thng gia hot ng di tờn
ú v kớ bng tờn ú. Thng gia cú th b
kin v i kin bng tờn ú". Danh hiu
thng mi n gin ch l tờn ca thng
gia trong hot ng thng mi. Tuy n
gin nh vy nhng cú l i vi chỳng ta
dng nh vn cũn khỏ xa l. Gn õy,
ngi ta thng núi rng cn xõy dng
thng hiu Vit Nam, thng hiu cụng ti,
thng hiu cho nụng sn Vit Nam
nõng cao uy tớn cho cỏc doanh nghip Vit
Nam trong quỏ trỡnh hi nhp. Phi chng
ó cú s nhm ln gia thng hiu vi
nhón hiu hay vi cỏi gỡ ú nh tờn gi xut
x ca hng hoỏ chng hn. Thng hiu l
tờn ca thng gia trong hot ng thng
mi, do ú, ch cú thng gia (cỏ nhõn,
phỏp nhõn ng kớ kinh doanh hot ng
thng mi) mi cn v phi cú thng
hiu hot ng thng mi. Nụng sn
Vit Nam khụng phi l thng gia, do ú
chỳng chng cn cú thng hiu.

Nhng ngi sn xut, kinh doanh
nụng sn cú cỏc tớnh cht c thự cú quyn
np n yờu cu cp vn bng bo h tờn
gi xut x hng hoỏ cho nụng sn ca
mỡnh v sau khi c cp vn bng bo h
cú quyn s dng hp phỏp tờn gi xut x
hng hoỏ ú, vớ d: chố Tõn Cng,
bi oan Hựng". Nh vy chố Tõn
Cng, bi oan Hựng khụng phi l
thng hiu, khụng phi l nhón hiu m l
tờn gi xut x ca hng hoỏ.
Thng hiu v nhón hiu l hai khỏi
nim khỏc nhau v ch hai i tng
khỏc nhau. Nu nh nhón hiu giỳp cho
khỏch hng nhn dng c hng hoỏ cựng
loi ca cỏc c s sn xut kinh doanh


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 5/2003

39

khỏc nhau thỡ thng hiu giỳp cho khỏch
hng nhn dng chớnh bn thõn thng gia.
Nhón hiu giỳp ta bit c hng hoỏ do ai
sn xut cũn thng hiu giỳp chỳng ta bit
c thng gia ú l ai. Vớ d: Thng
Nht l nhón hiu hng hoỏ ca loi xe
p do Cụng ti xe p Thng Nht sn xut

ra cũn thng gia sn xut ra nhng chic
xe p mang nhón hiu Thng Nht l
Cụng ti xe p Thng Nht. Nhúm t
Cụng ti xe p Thng Nht chớnh l danh
hiu thng mi (thng hiu) ca Cụng ti.
Nu nh nhón hiu hng hoỏ cú th l t,
ng, hỡnh nh hoc s kt hp cỏc yu t ú
thỡ thng hiu ch cú th l mt s t ng
nht nh ch khụng th l hỡnh nh, bi vỡ,
nh ó núi thng hiu l tờn ca thng gia
trong hot ng thng mi m tờn l
gi, do ú, nú khụng th l hỡnh nh.
Thng hiu l tờn ca thng gia. Mi
thng gia ch cú mt thng hiu nhng
thng gia cú th sn xut, kinh doanh
nhiu loi hng hoỏ khỏc nhau, do ú, m
mi thng gia cú th cú nhiu nhón hiu
hng hoỏ vỡ mi loi hng hoỏ cn cú nhón
hiu riờng. Nu nhón hiu hng hoỏ ca
thng gia ni ting thỡ thng hiu ca
thng gia cng s ni ting v thng gia
s cú uy tớn trờn thng trng. Do ú,
thng hiu ca thng gia cng cú giỏ tr
tinh thn v giỏ tr vt cht nh nhón hiu
hng hoỏ ca thng gia v cn c bo
h. Phỏp lut Vit Nam cha quy nh rừ v
thng hiu nờn cng khụng cú quy nh rừ
v bo h thng hiu. Khon 3 iu 97
BLDS quy nh: "Tờn gi ca phỏp nhõn
c phỏp lut cụng nhn v bo v". Liu

quy nh ny cú th ỏp dng tng t cho
thng gia? Tc l trong trng hp
thng gia l phỏp nhõn thỡ tờn gi ca
thng gia c bo v theo quy nh trờn
ca BLDS. Nu chỳng ta cho rng mi
quan h gia lut dõn s v lut thng mai
l mi quan h gia lut chung v lut riờng
thỡ trong trng hp lut riờng (tc lut
thng mi) khụng quy nh, lut chung
(tc lut dõn s) cú th c ỏp dng. iu
ny hon ton cú th chp nhn c.
Nhng theo iu 17 lut thng mi thỡ
thng nhõn khụng ch l phỏp nhõn m
cũn cú th l cỏ nhõn, t hp tỏc, h gia
ỡnh. Quy nh trờn ca BLDS khụng th
ỏp dng cho cỏc thng nhõn ny vỡ chỳng
khụng phi l phỏp nhõn. Nh vy, tờn ca
nhng thng nhõn ny trong hot ng
thng mi tc thng hiu ca chỳng
khụng c phỏp lut bo v.
Vn thng hiu v bo h thng
hiu cn phi quy nh rừ rng hn trong
lut thng mi. Vớ d: Thng hiu l gỡ?
Yờu cu i vi thng hiu ca tng loi
thng gia nh th no vỡ thng hiu ca
thng gia l th nhõn phi khỏc vi
thng hiu ca thng gia l phỏp nhõn
v thng nhõn cú nhng quyn gỡ i vi
thng hiu ca mỡnh Cú nh vy mi
cú th bo v c thng nhõn Vit Nam

trong quỏ trỡnh hi nhp./.

(1).Xem: Vũ Hải Yến, Khỏi nim nhón hiu hng
hoỏ trong BLDS, Tp chớ lut hc s thỏng 3,
H.2003, tr.86.


nghiªn cøu - trao ®æi
T¹p chÝ luËt häc sè 5/2003 40