Cơ sở lí luận về quy hoạch phát triển hệ thống chợ và siêu thị

Chuyên đề tốt nghiệp
Chương I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN HỆ
THỐNG CHỢ VÀ SIÊU THỊ
I, Lý thuyết về quy hoạch và phát triển hệ thống chợ, siêu thị
1. Khái niệm chợ và siêu thị
1.1, Chợ và các khái niệm liên quan
- Chợ: là nơi đáp ứng các nhu cầu mua bán và tiêu dùng của khu vực dân cư,
đã được hình thành một cách truyền thống. Nhưng hiện nay, chợ được tổ chức
tại một địa điểm theo quy hoạch do UBND Thành phố phê duyệt nhằm đáp
ứng các nhu cầu mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân
hoạt động kinh doanh thương mại theo quy định của pháp luật.
(Nguồn: Đề án phát triển kinh tế huyện Gia Lâm 2006-2010).
Các chợ trên địa bàn Thành phố được phân làm 3 loại:
• Chợ loại 1: là chợ có trên 400 điểm kinh doanh, được đầu tư xây dựng
kiên cố. Mặt bằng tối thiểu của chợ là 5.000m
2
( riêng chợ đầu mối mặt
bằng tối thiểu là 30.000m
2
), được đặt ở trung tâm thương mại của thành
phố, hoặc là chợ đầu mối của ngành hàng, của khu vực kinh tế và được
tổ chức họp thường xuyên. Trong đó, có tổ chức đầy đủ các dịch vụ tại
chợ như trông giữ xe, bốc dỡ hàng hóa, kho bảo quản hàng hóa, dịch vụ
đo lường, dịch vụ kiểm tra chất lượng hàng hóa, vệ sinh an toàn thực
phẩm và các dịch vụ khác.
• Chợ loại 2: là chợ có từ 200 đến 400 điểm kinh doanh, được đầu tư xây
dựng kiên cố hoặc bán kiên cố, có mặt bằng tối thiểu là 3.000m
2
; có tổ
chức các dịch vụ như trông giữ xe, bốc xếp hàng hóa, kho bảo quản
hàng hóa, dịch vụ đo lường, dịch vụ kiểm tra chất lượng hàng hóa, vệ

sinh an toàn thực phẩm.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
1
Chuyên đề tốt nghiệp
• Chợ loại 3: là chợ có dưới 200 điểm kinh doanh hoặc chợ chưa được
đầu tư xây dựng kiên cố hoặc bán kiên cố; chủ yếu phục vụ nhu cầu
mua bán hàng hóa của nhân dân trong xã, phường và địa bàn phụ cận.
- Chợ đầu mối: là chợ chủ yếu tập trung lượng hàng hóa lớn để chế biến, đóng
gói, giao dịch mua bán hàng hóa, tiếp tục phân phối tới các chợ và các kênh
lưu thông khác.
- Điểm kinh doanh: bao gồm quầy hàng, sạp ki - ốt, cửa hàng được bố trí cố
định trong chợ, có diện tích quy chuẩn tối thiểu là 3m
2
/điểm.
1.2, Siêu thị và các khái niệm liên quan
- Siêu thị: là một doanh nghiệp bán lẻ, có diện tích bán hàng từ 400m
2
trở lên,
bán các loại lương thực, thực phẩm, kể cả hàng tươi sống (hoa, quả, rau,
thịt…) cũng như các hàng hóa khác phục vụ nhu cầu hàng ngày và tiêu dùng
ngắn ngày của khách hàng ở các khu dân cư; hàng hóa được trưng bày trên
giá, bán hàng theo phương thức phục vụ hoặc tự phục vụ là chủ yếu, tách biệt
cửa ra và cửa vào, thực hiện thanh toán tập trung.
Nguồn: Quy hoạch phát triển thương mại thành phố Hà Nội đến năm 2020,
tầm nhìn đến năm 2030.
Căn cứ vào chủng loại hàng hóa kinh doanh, có các siêu thị tổng hợp và siêu
thị thực phẩm.
- Đại siêu thị: là loại hình bán lẻ thỏa mãn mọi nhu cầu mua sắm một lần của
khách hàng, bao gồm các siêu thị và những cửa hàng tổng hợp và chuyên
doanh, có kho hàng, bãi đỗ xe lớn; việc vận chuyển, xếp dỡ hàng hóa được tối

ưu hóa. Đây là loại hình bán lẻ có sức cạnh tranh mạnh về giá cả dựa vào tính
kinh tế nhờ quy mô và hiện đại hóa. Diện tích kinh doanh từ 6.000m
2
trở lên.
Địa điểm kinh doanh thường ở khu vực ngoại vi hoặc ở các trung tâm thương
mại của thành phố.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
2
Chuyên đề tốt nghiệp
- Cửa hàng tiện lợi: là loại hình bán lẻ cung cấp sự tiện lợi cho khách hàng;
quy mô nhỏ, hàng hóa và dịch vụ kinh doanh chủ yếu là những thứ thiết yếu
nhất với cuộc sống, sinh hoạt hằng ngày của con người, thời gian kinh doanh
dài…
- Cửa hàng chuyên doanh: bán các mặt hàng đặc trưng cho ngành hàng, hoặc
định hướng vào nhóm nhu cầu với phạm vi lựa chọn lớn hơn, phẩm cấp và giá
cả khác nhau với các dịch vụ bổ sung. Có thể chia cửa hàng chuyên doanh
thành các loại:
• Cửa hàng chuyên ngành: chuyên bán một mặt hàng hoặc một nhóm
hàng hóa như cửa hàng giầy thể thao, cửa hàng đồ chơi…
• Cửa hàng đại lý độc quyền: chuyên bán hoặc ủy quyền bán một loại
nhãn hiệu hàng hóa chủ yếu nào đó.
- Cửa hàng bách hóa: là loại hình doanh nghiệp bán lẻ có diện tích lớn,
thường có nhiều tầng và bán mặt hàng vừa rộng vừa sâu thuộc nhiều ngành
hàng có yêu cầu phục vụ cao và giá cao, thường được đặt ở nội thành hoặc ở
các trung tâm mua sắm. Mặt hàng thường là hàng phi thực phẩm (thuộc các
ngành hàng như quần áo, đồ dệt, thể thao, dụng cụ gia đình, đồ gỗ, thiết bị,
mỹ phẩm, đồ trang sức, giải trí…), cũng có thể bao gồm cả thực phẩm. Ngoài
ra chúng còn cung ứng các dịch vụ như nhà hàng, môi giới du lịch, dịch vụ tài
chính…Phương pháp bán hàng bao gồm từ hình thức phục vụ (như trong
nhóm hàng truyền hình và truyền thanh), chọn trước (như trong nhóm hàng

quần áo), cho đến hình thức tự phục vụ (như trong nhóm hàng thực phẩm).
Diện tích bán hàng từ 3.000m
2
.
- Cửa hàng bán giá rẻ: bán lẻ các loại hàng hóa tiêu dùng (kể cả hàng có nhãn
hiệu nổi tiếng) với giá rẻ. Nhờ thực hiện chiến lược bán hàng với giá thấp một
cách triệt để nên luôn thu hút được đông đảo các đối tượng khách hàng. Có 2
loại cửa hàng giá rẻ là:
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
3
Chuyên đề tốt nghiệp
• Cửa hàng dạng nhà kho: là loại hình cửa hàng bán giá rẻ có kiến trúc
xây dựng theo kiểu kho hàng và áp dụng chức năng của nhà kho và bán
lẻ cho phép lợi dụng được tính kinh tế, tính hiệu suất của nhà kho.
• Cửa hàng hội viên dạng nhà kho: là loại hình bán hàng theo chế độ hội
viên, bán lô lớn và chỉ bán cho khách hàng có thẻ hội viên, kết hợp bán
lẻ với giá rẻ cho người tiêu dùng và bán buôn theo phương thức “cash
& carry” (trả tiền ngay và mang hàng về) cho người mua buôn.
- Chợ chuyên doanh: là doanh nghiệp bán lẻ có diện tích lớn, bán mặt hàng
rộng và thường cũng rất sâu cho từng ngành hàng (như chợ quần áo, chợ giầy
dép…), hoặc cho một nhóm nhu cầu (thể thao, xây dựng, đồ gỗ và đồ gia
dụng…), dưới hình thức trình bày hàng hóa dễ hiểu với mức giá có xu hướng
từ thấp tới trung bình. Trong chợ chuyên doanh cũng có cả các hệ thống đại lý
tiêu thụ hàng hóa hoạt động. Địa điểm ở nơi biệt lập thuận tiện cho khách
hàng sử dụng ô tô, hoặc ở khu vực đang phát triển và được quy hoạch, đối với
một số mặt hàng như các hàng tạp phẩm, có thể chọn địa điểm ở trong thành
phố. Quy trình bán hàng là tự phục vụ và chọn trước, kết hợp với cung ứng
các dịch vụ gắn với mặt hàng hoặc dịch vụ du lịch, bảo hiểm…
- Trung tâm mua sắm: là cơ sở bán lẻ tập trung do chủ đầu tư xây dựng theo
quy hoạch, trong đó có bố trí nhiều loại hình bán lẻ hàng hóa, dịch vụ ăn

uống, giải trí, làm đẹp, ngân hàng, du lịch…, có siêu thị hoặc cửa hàng bách
hóa, chợ chuyên doanh…làm hạt nhân, đáp ứng nhu cầu mua sắm, vui chơi
giải trí, thể thao của khách hàng.
Khác với khu đường phố tập trung nhiều cửa hàng tập , cửa hiệu buôn bán
được hình thành do lịch sử để lại, trung tâm mua sắm xây dựng theo quy
hoạch được vận hành quản lý chuyên nghiệp của chủ đầu tư hoặc người quản
lý chuyên nghiệp (cung ứng các dịch vụ về cơ sở hạ tầng, sắp xếp nơi bán
hàng, trưng bày hàng hóa, xúc tiến, khuyến mại, thông tin, lao động, sử dụng
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
4
Chuyên đề tốt nghiệp
chung các thiết bị, kiểm soát chất lượng hàng hóa, an ninh…cho khách hàng
và các nhà bán lẻ), thường có diện tích trông giữ xe chung rất rộng, đường
giao thông nội bộ thuận tiện và hợp lý, có thiết kế dạng phố buôn bán làm
trung tâm bán lẻ, tập trung đồng bộ nhiều loại hình cửa hàng và dịch vụ, trong
đó hầu hết các cửa hàng là thành viên của chuỗi kinh doanh.
Nguồn: Quy hoạch thương mại thành phố Hà Nội, tầm nhìn đến năm 2020,
tầm nhìn đến năm 2030.
2. Quy hoạch phát triển đô thị
2.1, Khái niệm và phân loại quy hoạch đô thị
a. Khái niệm quy hoạch đô thị
- Khái niệm quy hoạch:
• Theo cách hiểu cũ về quy hoạch, Le corbusiter nhà quy hoạch người
Pháp cho rằng quy hoạch phát triển là sự sắp xếp trên mặt đất những cơ
sở hoạt động của con người bao gồm những công trình sản xuất công
nghiệp, nông nghiệp, mạng lưới giao thông, rừng cây, khoảng trống nhà
ở và các công trình phục vụ sinh hoạt khác nhau nhằm thỏa mãn tốt
nhất nhu cầu và mong muốn của con người.
• Pertxit cho rằng: quy hoạch là hoạt động lý luận và thực tiễn về phân
bố hợp lý nhất trên lãnh thổ các cơ sở sản xuất, phục vụ sản xuất, các

điểm dân cư có tính toán, tổng hợp những vấn đề về địa lý, kinh tế, xã
hội, kiến trúc, được xây dựng dựa trên kết quả dự đoán chiến lược và
kinh tế xã hội phát triển tổng thể.
• Quan điểm của một số nhà quy hoạch đô thị Việt Nam: quy hoạch là bố
trí, sắp xếp các yếu tố không gian khác nhau của các yếu tố lên trên mặt
bằng lãnh thổ
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
5
Chuyên đề tốt nghiệp
• Ở các nước phương Tây quan niệm quy hoạch không chỉ là việc phân
bổ các yếu tố lên mặt bằng lãnh thổ mà phải tính toán đến đời sống dân
cư, việc làm, phúc lợi xã hội.
• Định nghĩa quy hoạch cổ điển nhất của trường phái Anglo-Saxon: “Tôi
luôn có cảm giác rằng chìa khóa cho mọi quy hoạch tốt nằm ở sự thừa
nhận hai sự việc sau. Thứ nhất, quy hoạch là một hoạt động chung mà
người ta có thể làm tốt hay xấu tùy theo các tiêu chí hoàn toàn độc lập
với lĩnh vực chúng ta được vận vào, dù đó là một tổ chức, một đô thị,
hay một nền kinh tế quốc dân. Thứ hai, quy hoạch là một hoạt động ở
đó sự phán đoán trực giác và tính sáng tạo (nói gọn lại đó là “nghệ
thuật” hãy còn có vai trò lớn, ngay cả trong thời đại kỹ trị bậc nhất hiện
nay.
Nguồn: Giáo trình Quy hoạch phát triển- trường ĐHKTQD
Từ đó, ta thấy quy hoạch là một chức năng, hay đúng hơn là một kỹ năng
không phải của các điều kiện bên ngoài mà của các phán đoán chủ quan.
Muốn quy hoạch tốt cần phải có một quan niệm rõ ràng về điều cần phải
thực thi.
• Định nghĩa quy hoạch của Margaret Roberts: quy hoạch là tiến hành
lựa chọn trong số những phương án cái nào tỏ ra rộng mở vào tương
lai, rồi tìm cách đảm bảo cho sự thực hiện nó, điều đó lệ thuộc vào sự
cung ứng các nguồn lực cần thiết…Vì rằng quy hoạch là quá trình ra

quyết định và là hoạt động cung ứng nguồn lực cho nên quy hoạch
mang tính chính trị, trong đó các phương án được lựa chọn sẽ không
mang lại lợi ích một cách đồng đều và như nhau đối với tất cả các
thành viên của xã hội. Vì rằng cái duy nhất và rõ ràng về tương lai là
cái không thể dự kiến được, cho nên điều cần nói ra là phải hạ thấp việc
đặt trọng tâm vào các mục tiêu sử dụng đất cho tương lai xa phải lưu ỳ
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
6
Chuyên đề tốt nghiệp
đúng mực vào những vấn đề nào khả dĩ có thể xử lỳ thành công trong
thời gian ngắn theo một kiểu quy hoạch “đối phó với những bất ngờ và
uyển chuyển”.
Từ khái niệm trên ta thấy quy hoạch là một hoạt động làm thay đổi điều kiện
không gian theo quy mô trật tự tương lai của cả nước, vùng lãnh thổ. Quy
hoạch phát triển là một tập hợp các hoạt động hướng tới mục đích nhằm cụ
thể hóa chiến lược phát triển kinh tế xã hội và là căn cứ cho việc xây dựng kế
hoạch, lựa chọn các dự án ưu tiên đầu tư phát triển.
Dù các khái niệm, định nghĩa về quy hoạch trên có khác nhau ở những quan
điểm này và quan điểm khác thì chúng đều có đặc điểm chung và cũng là
nhược điểm chung là chưa đề cập đến yếu tố phát triển bền vững trong quy
hoạch- một đặc điểm và cũng là yêu cầu quan trọng nhất trong quy hoạch phát
triển.
Từ các định nghĩa về quy hoạch trên, có một định nghĩa về quy hoạch khoa
học và hợp lý nhất như sau:
Quy hoạch phát triển là một hoạt động nhằm cụ thể hóa chiến lược phát triển
kinh tế xã hội của cả nước và các vùng lãnh thổ nhằm xác định một cơ cấu
ngành không gian của quá trình tái sản xuất xã hội thông qua việc xác định
các cơ sở sản xuất phục vụ sản xuất, phục vụ đời sống nhằm không ngừng
nâng cao mức sống dân cư, hợp lý hóa lãnh thổ và phát triển kinh tế bền vững.
Hay:

Quy hoạch phát triển là việc luận chứng phát triển kinh tế xã hội và tổ chức
không gian các hoạt động kinh tế xã hội hợp lý theo ngành và lãnh thổ để thực
hiện mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia.
Nguồn: Giáo trình Quy hoạch phát triển- ĐHKTQD
- Khái niệm quy hoạch đô thị:
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
7
Chuyên đề tốt nghiệp
• Quy hoạch đô thị là việc tổ chức hoặc tổ chức định hướng không gian
vùng, không gian đô thị và điểm dân cư, hệ thống công trình hạ tầng kỹ
thuật, hạ tầng xã hội, tạo lập môi trường sống thích hợp cho người dân
sống tại các vùng lãnh thổ đó, đảm bảo kết hợp hài hòa giữa lợi ích
quốc gia và lợi ích cộng đồng, đáp ứng được các mục tiêu phát triển
kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh và bảo vệ môi trường.
Nguồn: Giáo trình Quy hoạch phát triển- ĐHKTQD
• Theo Nghị định 08/2005/NĐ-CP: Quy hoạch đô thị là việc tổ chức
không gian kiến trúc và bố trí công trình trên một khu vực lãnh thổ
trong từng thời kỳ, làm cơ sở pháp lý cho việc chuẩn bị đầu tư xây
dựng, quản lý xây dựng và phát triển kinh tế xã hội.
• Quy hoạch xây dựng đô thị là bộ môn khoa học kỹ thuật, xã hội nhân
văn, là nghệ thuật về tổ chức không gian sống cho các đô thị và các khu
vực đô thị. Nó là nghệ thuật sắp xếp tổ chức các không gian chức năng,
khống chế hình thái kiến trúc trong đô thị trên cơ sở các điêu tra, dự
báo, tính toán sự phát triển, đặc điểm vai trò, nhu cầu và nguồn lực của
đô thị, nhằm cụ thể hóa chính sách phát triển, giảm thiểu các tác động
có hại phát sinh trong quá trình đô thị hóa, tận dụng tối đa mọi nguồn
lực và hướng tới sự phát triển bền vững. Các không gian đô thị, các
công trình hạ tầng kỹ thuật, công trình hạ tầng đô thị cần được quy
hoạch phù hợp với phát triển tổng thể kinh tế-xã hội-môi trường.
Nguồn: Giáo trình Quy hoạch xây dựng đô thị- Đại học kiến trúc HN

b. Phân loại quy hoạch đô thị:
- Quy hoạch vùng: được lập cho các vùng có chức năng tổng hợp hoặc
chuyên ngành gồm vùng trọng điểm, vùng liên tỉnh, vùng tỉnh, vùng liên
huyện, vùng huyện, vùng công nghiệp, vùng đô thị lớn, vùng du lịch, nghỉ
mát, vùng bảo vệ di sản cảnh quan thiên nhiên…
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
8
Chuyên đề tốt nghiệp
Quy hoạch xây dựng vùng được lập cho gian đoạn ngắn hạn là 05 năm, 10
năm, giai đoạn dài hạn là 20 năm hoặc dài hơn.
Nhiệm vụ của quy hoạch vùng:
• Dự báo quy mô dân số đô thị, nông thôn phù hợp với quy hoạch tổng
thể phát triển kinh tế xã hội của vùng và chiến lược phân bố dân cư của
quốc gia cho giai đoạn 5 năm, 10 năm và dài hơn.
• Tổ chức không gian các cơ sở công nghiệp chủ yếu, hệ thống công
trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trên phạm vi vùng theo từng giai
đoạn phù hợp với tiềm năng và quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã
hội của vùng.
• Tổ chức không gian hệ thống đô thị, điểm dân cư phù hợp với điều kiện
địa lý, tự nhiên của từng khu vực đảm bảo quốc phòng, an ninh và việc
khai thác tài nguyên thiên nhiên hợp lý của toàn vùng, dự báo tác động
môi trường.
- Quy hoạch chung đô thị:
Quy hoạch chung xây dựng đô thị được lập cho các đô thị loại đặc biệt, loại 1,
loại 2, loại 3, loại 4, loại 5, các quận của Thành phố trực thuộc TW, các đô thị
mới liên tỉnh, đô thị mới có quy mô dân số tương đương với đô thị loại 5 trở
lên, các khu công nghệ cao và các khu kinh tế có chức năng đặc biệt.
Nhiệm vụ quy hoạch chung đô thị:
• Xác định tính chất của đô thị, quy mô dân số đô thị, định hướng phát
triển không gian đô thị và các công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã

hội trong đô thị theo các giai đoạn 5 năm, 10 năm và dự báo hướng
phát triển đô thị đến 20 năm.
• Đối với quy hoạch chung xây dựng cải tạo đô thị, phải xác định những
khu vực phải giải tỏa, những khu vực được giữ lại để chỉnh trang,
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
9
Chuyên đề tốt nghiệp
những khu vực phải được bảo vệ và những yêu cầu cụ thể khác theo
đặc điểm của từng đô thị.
- Quy hoạch chi tiết: được lập cho các khu chức năng trong đô thị và các khu
công nghiệp, khu công nghệ cao, khu chế xuất, khu bảo tồn, di sản văn hóa,
khu du lịch, nghỉ mát hoặc các khu khác đã được xác định; cải tạo, chỉnh
trang các khu hiện trạng của đô thị.
Nhiệm vụ của quy hoạch chi tiết:
• Xác định phạm vi ranh giới, diện tích khu vực để thiết kế quy hoạch chi
tiết.
• Xác đinh danh mục các công trình cần đầu tư xây dựng bao gồm: các
công trình xây dựng mới, các công trình cần chỉnh trang cải tạo, bảo
tồn, tôn tạo trong khu vực quy hoạch.
• Xác định các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật chủ yếu về sử dụng đất, hạ tầng
xã hội và hạ tầng kỹ thuật;các yêu cầu về không gian, kiến trúc, thiết kế
đô thị và những yêu cầu khác đối với từng khu vực thiết kế.
2.2, Đặc điểm, nội dung và yêu cầu của quy hoạch phát triển đô thị
a, Đặc điểm của quy hoạch phát triển đô thị
Quy hoạch đô thị mang đầy đủ những đặc điểm cơ bản của quy hoạch phát
triển. Đó là:
- Quy hoạch đô thị đảm bảo tính ổn định và tốc độ phát triển kinh tế, bảo đảm
tính cân đối và nhịp nhàng trong phát triển giữa các khu vực kinh tế, giữa
kinh tế và xã hội.
- Trong cơ chế thị trường, quy hoạch đô thị là bộ khung cho các lực lượng thị

trường phát triển.
- Quy hoạch tạo nên tính chủ động trong phát triển kinh tế, thúc đẩy tính sáng
tạo của các cấp trong xây dựng kinh tế và xã hội.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
10
Chuyên đề tốt nghiệp
Với những định hướng phát triển, những cân đối đã được tính toán kỹ và đề ra
trong văn bản quy hoạch, các nhà quản lý và lãnh đạo các cấp có những điều
kiện thuận lợi, có cơ sở để chủ động tổ chức các hoạt động kinh tế xã hội. Họ
có điều kiện để sắp xếp bố trí công việc trong khung các định hướng đã được
xác định mà không còn những lo ngại phát triển chệch hướng hoặc không ăn
khớp với các hoạt động khác. Các cán bộ lãnh đạo và quản lý ở các cấp cũng
có nhiều điều kiện để phát huy tính sáng tạo của mình trong các phạm vi và
giới hạn đã được xác định trong quy hoạch. Quy hoạch tạo nên một hệ thống
hoàn chỉnh các định hướng, các nội dung, các cấp độ, các mối liên hệ. Trong
hệ thống chung đó, các hệ thống bậc thấp có độ tự do cần thiết và được hoạt
động chủ động trong các giới hạn đã được xác định cho hoạt động của mình.
- Quy hoạch đô thị đảm bảo sự phát triển theo đúng tốc độ được lựa chọn
đồng thời phát triển bền vững trên cả 3 mặt: kinh tế, xã hội và môi trường vì
thiếu quy hoạch không thể đảm bảo phát triển đồng bộ và bền vững cả 3 mặt:
kinh tế, xã hội và môi trường.
- Quy hoạch đô thị là biện pháp thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tạo lòng tin và
tâm lý ổn định cho người đầu tư.
Chúng ta đang thiếu vốn để phát triển kinh tế. Nhu cầu vốn đầu tư lại càng
cao khi chúng ta dự kiến phát triển kinh tế với tốc độ nhanh, đồng bộ và hài
hòa với phát triển xã hội và môi trường. Bên cạnh việc phát huy nội lực mà
Nhà nước ta đã có chủ trương thúc đẩy mạnh thì việc thu hút vốn đầu tư nước
ngoài là một yêu cầu cấp bách trong giai đoạn hiện nay.
b, Mục tiêu quy hoạch phát triển đô thị
- Bảo đảm sự phát triển ổn định, hài hòa và cân đối giữa các thành phần kinh

tế trong và ngoài đô thị.
- Bảo đảm sự cân đối và thống nhất giữa các chức năng hoạt động trong và
ngoài đô thị.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
11
Chuyên đề tốt nghiệp
- Bảo đảm điều kiện sống, lao động và phát triển toàn diện của người dân đô
thị.
Quy hoạch xây dựng đô thị nghiên cứu các hình thức tổ chức cuộc sống và cơ
cấu chức năng hoạt động của các bộ phận trong đô thị, nhằm tạo thuận lợi cho
con người có nhiều thuận lợi nhất trong cuộc sống mới ngày càng cao ở đô
thị.
c, Yêu cầu quy hoạch phát triển đô thị
- Quy hoạch phát triển đô thị trong trạng thái động, là một quá trình động có
trọng điểm trong từng thời kỳ.
Hệ thống kinh tế xã hội là hệ thống vận động không ngừng, có những yếu tố
không thể biết trước và dự báo được một cách chính xác nên dễ gây ra những
rủi ro lớn. Hệ thống này vận động không ngừng vì nhu cầu con người không
ngừng tăng lên và không có giới hạn nhưng khả năng đáp ứng nhu cầu đó thì
có giới hạn, dẫn đến những cạnh tranh, giành giật và gây ra những mâu thuẫn,
những tiền đề nảy sinh sự không bền vững trong hệ thống. Vấn đề này cũng
cho thấy quy hoạch phát triển làm thế nào để có được một cơ cấu hợp lý trên
cơ sở giải quyết những cân đối giữa sản xuất và nhu cầu, giữa sản xuất và khả
năng để cuối cùng đạt được quan hệ cân đối giữa nhu cầu và khả năng trong
một điều kiện có thể trên cơ sở tính toán hiệu quả kinh tế-xã hội. Khai thác,
sử dụng các nguồn tài nguyên một cách hợp lý, bền vững theo quan điểm sinh
thái, đảm bảo cho sự tăng trưởng ổn định bền vững.
Các yếu tố khó biết trước và khó dự báo là không có giới hạn. Mặt khác, với
sự tiến bộ khoa học công nghệ phát triển như vũ bão chúng ta khó có thể đoán
biết cái gì sẽ xảy ra. Những yếu tố đó đặt ra vấn đề cần xử lý và xem xét, luận

chứng các điều kiện, xác định các phương án quy hoạch phát triển một cách
kỹ lưỡng, đảm bảo được tính linh hoạt cần thiết. Do đó, quy hoạch tổng thể
phải đề cập được nhiều phương án, thường xuyên cập nhật, bổ sung tư liệu
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
12
Chuyên đề tốt nghiệp
cần thiết để có giải pháp điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với tình hình thực
tế. Quy hoạch đô thị phải tìm giải pháp cần tìm giải pháp giải quyết các mâu
thuẫn và tính tới những vấn đề đã, đang và sẽ nảy sinh nhằm đảm bảo sự phát
triển hài hòa của hệ thống tự nhiên-kinh tế-xã hội trong đô thị.
- Quy hoạch phát triển đô thị phải đạt mục tiêu phát triển trong thế vận động
tiến bộ và bền vững.
Với mọi quy hoạch phát triển thì luôn tính tới sự phát triển từ trình độ thấp
lên trình độ cao của hệ thống lãnh thổ kinh tế - xã hội và các phần tử cấu
thành của nó nhằm đạt tới hiệu quả tối đa cho cực đại số dông dân cư. Hệ
thống lãnh thổ kinh tế xã hội trong đô thị bao gồm nhiều phân hệ và cấu trúc
của từng phân hệ cũng như toàn bộ hệ thống luôn có xu hướng chuyển động
đa chiều, hỗn loạn. Theo quán tính, hầu như các chuyển động có tính mâu
thuẫn nhau. Như chúng ta đã biết, lợi ích của từng người, từng cá nhân trong
xã hội rất khác nhau, lợi ích của mỗi ngành, mỗi lĩnh vực, mỗi vùng lãnh thổ
có tính cục bộ và thường vận động không cùng chiều. Trong đô thị, có nhiều
đối tượng hoạt động khác nhau trong thế cạnh tranh quyết liệt để giành lấy
phần lợi cho mình nên rất dễ gây ra tình trạng hỗn loạn, mà biểu hiện trực tiếp
là các hiện tượng khủng hoảng, đa hướng trong phát triển, tự phát trong định
hướng và trong các hoạt động cụ thể. Do đó, cần điều khiển vận động của hệ
thống theo một hướng để đạt tới mục tiêu chiến lược nhất định trong một giai
đoạn lịch sử nhất định.
Trong mỗi hệ thống lãnh thổ, luôn có những chuyển động và hoạt động tạo ra
những mâu thuẫn, cản trở nhau. Những mâu thuẫn, cản trở đó do những lợi
ích cục bộ của từng bộ phận lãnh thổ, của từng ngành, từng chủ thể mà không

tính đến hoặc không đặt lợi ích này trong một tổng thể chung. Do đó, vấn đề
đặt ra cho quy hoạch đô thị là phải xác định được mục tiêu phát triển và xác
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
13
Chuyên đề tốt nghiệp
định được các giải pháp kiến thiết đô thị tạo được sự phát triển hài hòa, nhịp
nhàng cho toàn bộ đô thị.
- Quy hoạch phát triển đô thị phải lựa chọn được các phương án thiết kế hợp
lý, dài hạn.
Quy hoạch phát triển đô thị phải được nghiên cứu theo nhiều phương án. Mỗi
phương án mang đậm nét một điểm nổi trội của nghệ thuật kiến thiết đô thị.
Quy hoạch đô thị phải là kết quả của quá trình nghiên cứu đề xuất và lựa chọn
các giải pháp khác nhau cho các nhiệm vụ khác nhau. Trong các phương án
kiến thiết đô thị phải có phương án chủ và phương án dự phòng.
- Quy hoạch phát triển phải thể hiện sinh động phân công lao động theo lãnh
thổ một cách đa dạng và linh hoạt.
Hoạt động kinh tế của con người trong các lãnh thổ khác nhau vô cùng đa
dạng, muôn màu muôn vẻ. Phân công lao động theo lãnh thổ lôi cuốn các đối
tượng tự nhiên, kinh tế, xã hội vào quá trình sản xuất, trao đổi hàng hóa, dịch
vụ mang lại lợi ích cho các tầng lớp dân cư, các nhóm xã hội khác nhau.
Trong quá trình phân công lao động theo lãnh thổ các vùng, các doanh nghiệp
giữ chức năng khác nhau tạo ra các giá trị vật chất và tinh thần đa dạng phù
hợp với những đặc điểm tự nhiên, dân tộc, lịch sử của địa phương. Do đó,
việc quy hoạch phát triển đô thị cần tạo ra sự nhất trí cao của các cộng đồng
dân cư đô thị, đảm bảo yêu cầu giữ gìn sắc thái văn hóa của mỗi cộng đồng
dân cư. Bảo vệ và chăm sóc cảnh quan thiên nhiên, danh lam thắng cảnh, di
tích lịch sử văn hóa, đáp ứng yêu cầu về an ninh quốc phòng.
Phân công lao động xã hội theo lãnh thổ phản ánh sự lựa chọn địa điểm của
các nhà đầu tư, của dân cư và cộng đồng dân cư. Đó là biểu hiện sự lựa chọn
của người sản xuất trên cơ sở đạt được lợi ích cao nhất.

- Quy hoạch phát triển đô thị đáp ứng yêu cầu của kinh tế thị trường, tiến bộ
khoa học công nghệ và phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
14
Chuyên đề tốt nghiệp
Thuật ngữ “Phát triển bền vững” xuất hiện và ngày nay đang hình thành. Phát
triển để thỏa mãn các nhu cầu của hôm nay mà không tổn hại đến sự phát
triển của tương lai là đòi hỏi lớn lao đối với nhân loại khi lựa chọn các quyết
sách phát triển nhằm đạt được cả ba mục tiêu kinh tế-xã hội-môi trường.
Trong điều kiện kinh tế thị trường tính nhân văn trong phát triển phải được
tôn trọng và đảm bảo trên thực tế. Các tính toán của quy hoạch phát triển đô
thị phải dựa trên yêu cầu bền vững của sự đan kết các yếu tố phát triển nhằm
nâng cao đời sống vật chất, văn hóa tinh thần cho mọi thành viên trong xã hội.
Cần tránh phát triển nóng, tôn trọng phát triển hài hòa và nhịp nhàng của toàn
bộ hệ thống cũng như của từng phần tử cấu thành lãnh thổ kinh tế xã hội.
Ngoài ra, quy hoạch phát triển đô thị phải đảm bảo một “trật tự” ngắn hạn
cũng như yêu cầu phát triển dài hạn. Các đối tượng tổ chức cần được “đặt”
đúng vị trí của nó, làm cho các đối tượng nương tựa vào nhau mà phát triển,
không cản trở và không làm tổn hại đến nhau trong quá trình phát triển thịnh
vượng.
d, Nhiệm vụ chung của quy hoạch đô thị
Quy hoạch chung xây dựng đô thị cần tập trung giải quyết các nhiệm vụ chủ
yếu sau đây:
- Đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên hiện trạng và các thế mạnh hoặc động
lực phát triển đô thị, các cơ sở kinh tế kỹ thuật.
- Luận chứng và xác định tính chất, quy mô dân số, đất đai phát triển đô thị
- Định hướng phát triển không gian đô thị
- Quy hoạch xây dựng đợt đầu 5-10 năm
- Xác lập các căn cứ pháp lý để quản lý xây dựng đô thị
- Hình thành các cơ sở để lập các đề án quy hoạch chi tiết, các dự án đầu tư.

Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
15
Chuyên đề tốt nghiệp
3. Quy hoạch phát triển hệ thống chợ và siêu thị
3.1, Đặc điểm của quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị
a, Đặc điểm chung
Quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị là một phần của quy hoạch thương mại.
Do đó, quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị là một bộ phận của quy hoạch đô
thị. Nó mang đầy đủ những đặc trưng chung của quy hoạch đô thị và quy
hoạch phát triển nói chung, nhưng bên cạnh đó quy hoạch hệ thống chợ và
siêu thị còn phải tuân theo quy hoạch chung của ngành thương mại.
Do mang đầy đủ những đặc trưng của quy hoạch đô thị nên quy hoạch chợ và
siêu thị có những đặc điểm sau:
- Quy hoạch chợ và siêu thị đảm bảo tính ổn định và tốc độ phát triển kinh tế,
bảo đảm tính cân đối nhịp nhàng trong sự phát triển giữa lĩnh vực kinh tế và
xã hội.
Kinh nghiệm ở nhiều nơi cho thấy, khi phát triển kinh tế xã hội dựa trên cơ sở
các kế hoạch hàng năm và những kế hoạch ngắn hạn, do chưa có những phân
tích và đánh giá một cách cơ bản, toàn diện các nguồn tài nguyên và các
nguồn lực cũng như chưa có những dự báo phát triển đúng đắn và đầy đủ căn
cứ khoa học nên sự phát triển thường không tập trung vào các hướng được lựa
chọn kỹ càng, do đó rơi vào tình trạng thiếu ổn định. Nhiều công việc, nhiều
dự án không thể thực hiện đến cùng vì thiếu phù hợp và hài hòa với các công
trình, dự án khác. Trong thực tế, hệ thống kinh tế xã hội là một hệ thống gồm
nhiều thành phần cần có sự cân đối nhịp nhàng trong không gian cũng như về
thời gian, cho nên cần được tính đến và xác lập sự cân đối trong khoảng thời
gian tương đối dài. Do đó, cần có quy hoạch chợ và siêu thị để đảm bảo phát
triển theo chiến lược của ngành thương mại và đảm bảo tính cân đối nhịp
nhàng giữa việc phát triển của ngành thương mại với các ngành khác.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A

16
Chuyên đề tốt nghiệp
- Trong cơ chế thị trường, quy hoạch ngành thương mại nói chung và quy
hoạch chợ và siêu thị nói riêng là khung cho các lực lượng thị trường phát
triển.
Cơ chế thị trường chỉ phát triển trong những điều kiện nhất định. Quy hoạch
chợ và siêu thị đã tạo ra môi trường cho các lực lượng thị trường phát triển.
Chẳng hạn như khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đấu thầu, xây
dựng, quản lý chợ; tạo điều kiện để mọi thành phần có thể tham gia kinh
doanh trong chợ…Nếu có một quy hoạch về chợ và siêu thị tốt thì sẽ tạo sự
an toàn, lòng tin cho các thành phần kinh tế mạnh dạn bỏ vốn đầu tư xây dựng
và kinh doanh chợ, siêu thị…
- Quy hoạch chợ và siêu thị tạo nên tính chủ động trong phát triển kinh tế,
thúc đẩy tính sáng tạo của các cấp trong xây dựng kinh tế và xã hội.
Với những định hướng phát triển, những tính toán đã được đề ra trong văn
bản quy hoạch ngành thương mại trong vùng, các nhà quản lý và lãnh đạo các
cấp có những điều kiện thuận lợi, có cơ sở để chủ động tổ chức các hoạt động
kinh tế xã hội. Họ có điều kiện để sắp xếp, bố trí công việc trong khung các
định hướng đã được xác định mà không còn những lo ngại phát triển chệch
hướng hoặc không ăn khớp với các hoạt động khác. Các cán bộ lãnh đạo và
quản lý ở các cấp cũng có nhiều điều kiện để phát huy tính sáng tạo của mình
trong các phạm vi và giới hạn đã được xác định trong quy hoạch. Quy hoạch
chợ và siêu thị tạo nên một hệ thống hoàn chỉnh các định hướng, các nội
dung, các cấp độ trong ngành thương mại và mối liên hệ với các ngành, lĩnh
vực khác…
- Quy hoạch chợ và siêu thị góp phần đảm bảo sự phát triển theo đúng tốc độ
được lựa chọn đồng thời góp phần phát triển bền vững trên cả 3 mặt: kinh tế,
xã hội và môi trường.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
17

Chuyên đề tốt nghiệp
Trong thực tế phát triển của nhiều nền kinh tế, do hoạt động dựa theo hoàn
toàn nền kinh tế thị trường mà đã tạo ra sự tăng trưởng nhanh thậm chí là tăng
trưởng nóng không đi đôi với kế hoạch bảo vệ môi trường, khai thác tài
nguyên quá mức cho phép đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Do đó ngày
nay người ta đã chú trọng đến vấn đề quy hoạch nhằm mục tiêu phát triển bền
vững cả 3 mặt: kinh tế, xã hội và môi trường. Phát triển bền vững giúp cho sự
phát triển của thế hệ hôm nay không làm tổn hại đến sự phát triển của thế hệ
tương lai. Do đó, nếu có một quy hoạch chợ và siêu thị hợp lý sẽ góp phần
bảo vệ môi trường, tạo dựng môi trường đô thị văn minh, hiện đại.
Có thể nói, quy hoạch chợ và siêu thị là bước cụ thể hóa của quy hoạch đô thị
trong lĩnh vực thương mại đối với một cấp đơn vị hành chính như tỉnh,
huyện…nhất định. Trong khi quy hoạch đô thị là bước cụ thể hóa của quy
hoạch phát triển, là quy hoạch ngành nhằm tổ chức không gian tổng thể và bố
trí các công trình trên lãnh thổ xác định trong từng thời kỳ.
Chợ là một loại hình kết cấu thương mại phổ biến hiện nay và có vị trí quan
trọng trong phát triển các hoạt động thương mại, phát triển kinh tế- xã hội,
nhất là đối với khu vực nông thôn. Vì vậy, về phía Nhà nước, việc đầu tư vào
hệ thống chợ có thể được xem như hoạt động nhằm cung cấp kết cấu hạ tầng
cho nền kinh tế. Đó là lý do quan trọng để nhà nước tăng cường đầu tư phát
triển chợ.
Khi quy hoạch công trình dịch vụ cần nghiên cứu về quy mô, vị trí, đặc điểm
hoạt động nhằm khai thác khả năng hiện có của khu vực, phục vụ các hoạt
động kinh tế xã hội tại khu vực. Trong đó bao gồm cả các công trình thương
mại dịch vụ như cửa hàng, trung tâm thương mại, quầy, chợ…Trong đó, chợ
là 1 loại hình dịch vụ kinh tế rất phổ biến ở Việt Nam không chỉ ở khu vực
nông thôn mà còn phổ biến ở cả khu vực đô thị nữa.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
18
Chuyên đề tốt nghiệp

Đối với ngành dịch vụ thương mại nói chung thì luận chứng phương hướng
quy hoạch phát triển là:
- Phân tích tổng quan vị trí, vai trò của ngành, các yếu tố tác động đến phát
triển; xuất phát điểm của ngành; dự báo nhu cầu thị trường tiêu thụ các sản
phẩm dịch vụ chủ yếu; ý đồ chiến lược của vùng và cả nước về phát triển các
ngành dịch vụ trên địa bàn nghiên cứu.
- Mục tiêu tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành dịch vụ.
- Phương hướng phát triển ngành dịch vụ và các sản phẩm dịch vụ chủ yếu
cấp tỉnh.
- Tổ chức phát triển dịch vụ theo lãnh thổ.
- Các chương trình và dự án đầu tư
- Các giải pháp và chính sách.
Quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị cần tuân theo quy hoạch bố trí công trình
dịch vụ trong đơn vị ở. Cấu trúc mạng lưới dịch vụ công cộng là mô hình cơ
bản áp dụng theo quy hoạch tiểu khu nhà ở. Cấu trúc giao tiếp xã hội linh hoạt
và sáng tạo ứng xử là mô hình để tổ chức quy hoạch các đơn vị ở mới. Cũng
vì vậy, quan điểm xây dựng các công trình dịch vụ trong đơn vị ở phải hướng
vào mục tiêu, đảm bảo mối quan hệ xã hội lành mạnh thuận lợi và phát triển.
Các hinh thức phục vụ đó phải linh hoạt và có khả năng biến đổi theo nhu cầu
và sự phát triển xã hội hiện đại.
Đơn vị ở là khu chức năng cơ bản của đô thị, trong đó đảm bảo đáp ứng các
nhu cầu sinh hoạt hàng ngày của người dân như: ở, học tập, vui chơi, giải trí,
mua bán. Đơn vị ở tương đương khái niệm tiểu khu trước đây hay tương
đương cấp phường với các đô thị hiện có (mặc dù không đồng nhất) khi xét
về quy mô phục vụ nhu cầu ở và sinh hoạt hàng ngày của người dân đô thị
Có nhiều loại đơn vị ở được phân chia theo những quan điểm khác nhau:
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
19
Chuyên đề tốt nghiệp
- Đơn vị ở láng giềng của Perry lấy tiêu chuẩn trường học phổ thông có quy

mô từ 1000-1200 học sinh làm hạt nhân cho việc phân tích cơ cấu quy hoạch
và bố cục không gian kiến trúc.
- Đơn vị ở tiểu khu phát triển mô hình đơn vị ở láng giềng của Perry bằng
cách tổ chức một hệ thống dịch vụ công cộng khá hoàn chỉnh kiểu bao cấp
XHCN. Ở đây, trường học vẫn được coi là hạt nhân của mọi sự phát triển
trong đơn vị ở tiểu khu.
Với những quan điểm cơ bản của đơn vị ở láng giềng và tiểu khu coi trường
học phổ thông cơ sở làm hạt nhân, đơn vị ở cở sở trong cơ cấu quy hoạch đô
thị và khu dân dụng ngày nay cũng chưa tìm được một thành phần nào thích
hợp hơn để thay thế vị trí của trường học.
Trong cơ cấu quy hoạch xây dựng dân dụng, các tiểu khu trước đây dựa vào
cấu trúc của hệ thống phục vụ kiểu tầng bậc bao cấp thường theo 3 cấp:
TT Đơn vị ở Trung tâm
phục vụ
Bán kính Công trình phục vụ hạt
nhân
1 Nhóm nhà ở Cấp I 200m Nhà trẻ, cửa hàng ăn uống
2 Tiểu khu nhà ở Cấp II 500m Trường học PTCS, cửa
hàng bách hóa
3 Khu nhà ở Cấp III 1000m Trường học PTTH,
BTVH, chợ
Công trình dịch vụ công cộng trong khu ở bao gồm các công trình phục vụ
các nhu cầu thiết yếu hàng ngày của con người về các lĩnh vực:
- Nuôi dưỡng, chăm sóc quản lý và giáo dục trẻ em
- Cung cấp các nhu yếu phẩm thông thường hàng ngày
- Ăn uống, giải khát và lương thực thực phẩm
- Sửa chữa đồ dùng gia đình, dịch vụ vệ sinh thẩm mỹ, dịch vụ kỹ thuật đơn
giản
- Y tế và bảo vệ sức khỏe, bảo hiểm xã hội
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A

20
Chuyên đề tốt nghiệp
- Văn hóa, vui chơi giải trí cho trẻ em, người già, thể dục thể thao…
- Thông tin liên lạc, giao thông đi lại
- Quản lý xã hội, quản lý đô thị
- Chợ…
Chợ là một loại hình kết cấu thương mại phổ biến hiện nay và có vị trí quan
trọng trong phát triển các hoạt động thương mại, phát triển kinh tế- xã hội,
nhất là đối với khu vực nông thôn. Vì vậy, về phía Nhà nước, việc đầu tư vào
hệ thống chợ có thể được xem như hoạt động nhằm cung cấp kết cấu hạ tầng
cho nền kinh tế. Đó là lý do quan trọng để nhà nước tăng cường đầu tư phát
triển chợ.
Khi quy hoạch công trình dịch vụ cần nghiên cứu về quy mô, vị trí, đặc điểm
hoạt động nhằm khai thác khả năng hiện có của khu vực, phục vụ các hoạt
động kinh tế xã hội tại khu vực. Trong đó bao gồm cả các công trình thương
mại dịch vụ như cửa hàng, trung tâm thương mại, quầy, chợ…Trong đó, chợ
là 1 loại hình dịch vụ kinh tế rất phổ biến ở Việt Nam không chỉ ở khu vực
nông thôn mà còn phổ biến ở cả khu vực đô thị.
b, Đặc điểm của quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị cấp huyện
Quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị cấp huyện trước hết phải tuân theo quy
hoạch phát triển kinh tế của tỉnh, thành phố. Hơn nữa, quy hoạch chợ và siêu
thị cấp huyện còn phải tuân theo quy hoạch định hướng phát triển thương mại
của thành phố. Nhưng cần dựa trên các yếu tố thực tế của huyện đó như các
chỉ tiêu về tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thu nhập, việc làm, sản
phẩm mũi nhọn, bố trí không gian đô thị và nông thôn.
Nét đặc thù của việc quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị cấp huyện là mang
đậm nét của quy hoạch điểm dân cư nông thôn.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
21
Chuyên đề tốt nghiệp

Quy hoạch điểm dân cư nông thôn là việc tổ chức không gian, hệ thống công
trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của điểm dân cư nông thôn nhằm phục
vụ tốt nhất cho nhu cầu sinh hoạt và sản xuất của dân cư nông thôn.
Điểm dân cư nông thôn là nơi cư trú tập trung của nhiều hộ gia đình gắn kết
với nhau trong sản xuất, sinh hoạt và các hoạt động xã hội khác trong phạm vi
một khu vực nhất định bao gồm trung tâm xã, ấp, bản, buôn, phun, sóc (gọi
chung là thôn) được hình thành do điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế- xã
hội, văn hóa, phong tục tập quán và các yếu tố khác.
Do đó, quy hoạch chợ và siêu thị cấp huyện không những cần đảm bảo phục
vụ tốt nhất nhu cầu mua sắm, trao đổi hàng hóa của người dân trong huyện,
tạo việc làm và thu nhập cho người dân sinh sống trên địa bàn mà còn cần tôn
trọng và bảo vệ môi trường sinh thái tự nhiên ở khu vực nông thôn. Khi xem
xét việc phân bổ đất đai cho các mục đích sử dụng khác nhau ở khu vực nông
thôn thì cần chú trọng đến phần đất đai dành cho sản xuất nông nghiệp nhằm
đảm bảo an ninh lương thực.
Một nét đặc trưng nữa của quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị cấp huyện so
với khu vực nội thành, nội thị là: Đối với khu vực nông thôn (cấp huyện) thì
mục tiêu quản lý là nhằm thúc đẩy hoạt động thương mại trong vùng quan
trọng hơn mục tiêu đảm bảo cân đối thu chi của chợ trong khi đối với khu vực
thành thị mục tiêu quản lý cần đạt được sẽ toàn diện hơn như đảm bảo tăng
thêm nguồn thu cho ngân sách, đảm bảo văn minh đô thị, tạo việc làm cho
dân cư đô thị…
Nếu xét trong cùng một đơn vị hành chính cấp tỉnh thì mật độ phân bố siêu thị
ở các huyện ngoại thành với các quận nội thành có một sự khác biệt khá rõ
nét. Sự phát triển các siêu thị ở các huyện còn khá mới mẻ do đó, trong quy
hoạch chợ và siêu thị cấp huyện trong những năm gần đây được cấp
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
22
Chuyên đề tốt nghiệp
Tỉnh/Thành phố chú ý quan tâm đầu tư phát triển nhằm làm giảm cách biệt về

điều kiện sống giữa thành thị và nông thôn.
Trong điều kiện ngày nay các yếu tố kinh tế và xã hội biến đổi không ngừng
dưới tác động của thời buổi đất nước ta đang trong thòi kỳ công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, và đặc biệt là tốc độ đô thị hóa nhanh chóng đã đặt ra yêu cầu
của quy hoạch chợ và siêu thị cấp huyện là không những phải tuận thủ tối đa
những quy hoạch chung hiện có toàn Tỉnh/ Thành phố mà còn phải tuân thủ
các điều chỉnh quy hoạch mới có thể có trong tương lai.
3.2, Vai trò của quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị trong quy hoạch đô
thị
Quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị là một bộ phận quan trọng trong quy
hoạch đô thị. Quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị là bước cụ thể hóa của quy
hoạch đô thị trong lĩnh vực thương mại dịch vụ. Cùng với quy hoạch các lĩnh
vực khác của thương mại dịch vụ như khách sạn, du lịch; giáo dục, các công
trình văn hóa, các công trình y tế… thì quy hoạch chợ và siêu thị gắn liền với
nhu cầu mua sắm thiết yếu của đời sống nhân dân hơn cả. Nếu thực hiện tốt
công tác quy hoạch chợ và siêu thị sẽ góp phần nâng cao sức mua sắm tiêu
dùng của nhân dân, nâng cao đời sống nhân dân, góp phần gia tăng giá trị
đóng góp của ngành thương mại, góp phần chuyển đồi cơ cấu kinh tế theo
hướng tích cực và góp phần đạt được các chỉ tiêu kinh tế đề ra trong thời kỳ
kế hoạch và góp phần thực hiện nhiệm vụ của quy hoạch đô thị đề ra với
ngành thương mại.
Quy hoạch chợ và siêu thị hợp lý sẽ làm tăng năng lực hoạt động của hệ thống
chợ và siêu thị, phục vụ tốt hơn đời sống của dân cư đô thị. Hơn nữa, nó còn
góp phần thúc đẩy hoạt động thương mại buôn bán diễn ra trên địa bàn, tạo
điều kiện các thành phần dân cư tham gia kinh doanh trong khu vực này, từ
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
23
Chuyên đề tốt nghiệp
đó tạo thêm công ăn việc làm và thu nhập cho một bộ phận dân cư, góp phần
ổn định đời sống cho dân cư đô thị.

Quy hoạch chợ và siêu thị giúp kiểm soát và quản lý tốt hơn về vấn đề an toàn
vệ sinh thực phẩm, hạn chế những vụ ngộ độc thực phẩm và sự lây lan dịch
bệnh ở gia súc, gia cầm đang có nguy cơ xảy ra ngày càng nhiều trên thế giới.
Quy hoạch chợ và siêu thị góp phần đảm bảo vệ sinh môi trường, gìn giữ
cảnh quan đô thị, hạn chế được tình trạng xuất hiện những chợ cóc, chợ tạm
hoạt động tự do gây cản trở giao thông và ô nhiễm môi trường.
II, Phương pháp xây dựng quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị
1. Căn cứ xây dựng quy hoạch chợ và siêu thị
- Quy hoạch xây dựng chợ và siêu thị phải căn cứ và phù hợp theo quy hoạch
phát triển ngành thương mại của toàn thành phố
- Quy hoạch xây dựng Vùng thủ đô Hà Nội đến năm 2020, tầm nhìn đến năm
2050
- Quy hoạch phát triển hành lang kinh tế Lạng Sơn – Hà Nội – Hải Phòng –
Quảng Ninh đến năm 2020.
- Quy hoạch phát triển kết cấu hạ tầng thương mại chủ yếu của vùng kinh tế
trọng điểm phía Bắc đến 2010, định hướng đến …
- Quy hoạch tổng thể phát triển KTXH của Hà Tây cũ, Hà Nội chưa mở rộng,
Hòa Bình, Vĩnh Phúc đến năm 2020, tầm nhìn 2030.
- Quy hoạch xây dựng chợ và siêu thị phải căn cứ và phù hợp theo quy hoạch
tổng thể phát triển toàn tỉnh/thành phố và vùng lãnh thổ.
- Quy hoạch chợ và siêu thị phải đồng bộ với quy hoạch xây dựng khu dân cư,
các công trình giao thông, điện, cấp thoát nước và các công trình công cộng
khác, đảm bảo vệ sinh môi trường.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
24
Chuyên đề tốt nghiệp
- Quy hoạch chợ và siêu thị với quy mô, tính chất khác nhau phải phù hợp với
lượng hàng hóa lưu thông, nhu cầu mua bán tại từng địa bàn, trên toàn thành
phố và nhu cầu lưu thông hàng hóa trong khu vực.
- Quy hoạch chợ và siêu thị cần căn cứ vào thu nhập của người dân trên địa

bàn cũng như trào lưu, thị hiếu tiêu dùng theo xu thế thay đổi.
2. Phương pháp xây dựng quy hoạch hệ thống chợ và siêu thị
Quy hoạch phát triển chợ thường có thời gian 10 năm trở lên, sau 5 năm quy
hoạch phải rà soát, bổ sung. Trường hợp xuất hiện các nhân tố mới làm thay
đổi nội dung quy hoạch đã được phê duyệt phải được tổ chức nghiên cứu,
điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thực tế.
Nội dung chủ yếu của dự án quy hoạch phát triển chợ và siêu thị là:
a. Xác định vị trí, vai trò của ngành thương mại, chợ và siêu thị đối với nền
kinh tế quốc dân, đối với vùng lãnh thổ và các mục tiêu phát triển của hệ
thống kết cấu hạ tầng thương mại và hệ thống chợ.
b. Phân tích đánh giá thực trạng phát triển và phân bố mạng lưới kinh doanh
thương mại, mạng lưới chợ, những tồn tại cần giải quyết.
c. Phân tích dự báo những nhân tố ảnh hưởng đến phát triển và phân bố mạng
lưới kinh doanh thương mại, mạng lưới chợ và siêu thị trong thời kỳ quy
hoạch; phân tích và dự báo yếu tố thị trường và khả năng mở rộng thị trường,
tăng năng lực lưu thông và cạnh tranh của các hàng hóa tại các chợ; phân tích
và dự báo xu thế phát triển chợ trên thế giới và khu vực.
d. Xác định quan điểm, mục tiêu và luận chứng các phương án phát triển
mạng lưới chợ.
e. Tính toán các điều kiện chủ yếu đảm bảo mục tiêu quy hoạch được thực
hiện.
Nguyễn Thị Huyền Châm Kinh tế phát triển 47A
25