Báo cáo " Kiểm soát các giao dịch có nguy cơ phát sinh tư lợi theo Luật doanh nghiệp năm 2005 " pot

Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


tạp chí luật học số
9/2010
19






Ths. Trần Thị Bảo ánh *
1. S cn thit phi kim soỏt cỏc giao
dch cú nguy c phỏt sinh t li
Cỏc giao dch t li cn phi cú s kim
soỏt t phớa cụng ti v Nh nc thụng qua
cỏc quy nh ca phỏp lut v iu l cụng ti
vỡ nhng lớ do sau:
Mt l cỏc giao dch t li s gõy thit hi
v ti sn cho cụng ti vỡ s tham nhng, chia
chỏc ti sn ca cụng ti vo tỳi riờng ca mt
nhúm thnh viờn hoc ngi qun lớ cụng ti.
Hai l t s thit hi v li ớch ca cụng
ti kộo theo ú l s thit hi v quyn li ca
cỏc ch n ca cụng ti khi cụng ti khụng cũn
ti sn thanh toỏn cỏc khon n cho
cỏc ch n.
Ba l khi mt cụng ti xy ra cỏc giao
dch t li thỡ uy tớn ca cụng ti ú s b
gim sỳt, cỏc thnh viờn ó u t vo cụng

ti mt lũng tin vo cụng ti v tỡm cỏch rỳt lui
khi cụng ti; cỏc nh u t bờn ngoi e
ngi, khụng dỏm b vn u t vo cụng ti.
c bit i vi cỏc cụng ti c phn (vit tt
l cụng ti c phn) cú th dn n s st
gim giỏ c phiu ca cụng ti ú trờn th
trng chng khoỏn, gõy ra tỡnh trng ln
xn trờn th trng chng khoỏn khi cỏc nh
u t bỏn tng thỏo c phiu ca cụng ti ú
v dn n s tn tht mt khon vn u t
khụng nh ca cỏc nh u t.
Bn l giao dch t li cũn dn n nhiu
h qu nghiờm trng hn, nh hng n
mụi trng kinh doanh v nn kinh t-xó hi
ca quc gia. Thc tin gn õy ó xut hin
hng lot cỏc v vic lm tht thoỏt ti sn
ca Nh nc, nh hng n li ớch kinh t
ca cỏc nh u t v ngi dõn khi nhng
ngi qun lớ, iu hnh doanh nghip lm
dng quyn lc nhm t li cho riờng mỡnh.
(1)

Vỡ vy, vic kim soỏt cỏc giao dch cú
nguy c phỏt sinh t li trong doanh nghip
nhm m bo quyn li cho cỏc ch n, bo
v quyn li hp phỏp cho cỏc thnh viờn, c
ụng trong doanh nghip v bo v mụi
trng kinh doanh lnh mnh, cụng bng luụn
c s quan tõm ca Nh nc, ca doanh
nghip v cỏc thnh viờn, c ụng trong cụng

ti. Qua thc tin phỏp lut cỏc nc, cú th
thy cú hai gii phỏp khỏc nhau kim soỏt
cỏc giao dch cú nguy c phỏt sinh t li:
* Gii phỏp th nht l phỏp lut cm
nhng ngi qun lớ cụng ti v nhng ngi
cú liờn quan ca h thit lp giao dch vi
cụng ti v cm cụng ti giao dch vi cỏc
cụng ti khỏc m ú c ụng hoc ngi
qun lớ cụng ti cú li ớch trc tip hoc giỏn
tip. Vớ d: Theo lut cụng ti ca Phỏp, mt
s kh c gia cụng ti v ngi qun lớ hay
cỏc hi viờn ca cụng ti liờn quan n vay
mn, kớ khng, bo lónh u b nghiờm
cm, tr khi ngi qun lớ hay hi viờn ny
* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni
Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


20

tạp chí luật học số
9
/2010
cú t cỏch phỏp nhõn. Phỏp lut ca Phỏp
cng yờu cu cỏc quan chc cao cp, cỏc
ngh s, chuyờn viờn qun lớ ca cỏc doanh
nghip nh nc (ch tch hi ng qun tr,
tng giỏm c, giỏm c) khi mi nhm
chc v khi ht nhim kỡ phi cụng khai cho

cụng chỳng v khai bỏo vi cỏc n v hu
quan tỡnh trng ti sn ca mỡnh.
(2)

Gii phỏp ny cú th loi tr hon ton
kh nng phỏt sinh cỏc giao dch cú mc
ớch t li nhng nú cú nhc im l hn
ch quyn ti sn ca cỏc c ụng, thnh
viờn l ngi qun lớ cụng ti. Mt khỏc, trờn
thc t, khụng phi lỳc no cỏc giao dch
gia cụng ti vi ngi qun lớ cụng ti hay
vi nhng ngi cú liờn quan ca ngi
qun lớ cụng ti u cú mc ớch t li. Trong
nhng trng hp trờn, cỏc cụng ti cũn b
mt i c hi kinh doanh, thm chớ l nhng
khon li nhun hp phỏp vỡ nhng quy nh
cm oỏn ca phỏp lut. Khi Nh nc cng
cm oỏn thỡ cỏc hnh vi t li cng din ra
tinh vi, khú kim soỏt, thm chớ cỏc tỏc gi
Nguyn Ngc Bớch v Nguyn ỡnh Cung
cũn cho rng: Cụng bng m núi, cm cỏc
giao dch vi cỏc bờn cú liờn quan cng
khụng th cú hiu lc.
(3)

* Gii phỏp th hai l phỏp lut vn cho
phộp cỏc ch th tin hnh cỏc giao dch ú
nu hp ng thnh lp hoc iu l cụng ti
khụng cm nhng nú phi c cụng khai,
minh bch v cú s giỏm sỏt cht ch. Gii

phỏp th hai c ỏnh giỏ l loi b c
cỏc giao dch cú nguy c phỏt sinh t li va
khụng ngn cn nhng giao dch gia cụng ti
vi thnh viờn, c ụng qun lớ cụng ti v
nhng ngi cú liờn quan ca h khi nhng
giao dch ny em li li ớch cho cụng ti.
Lut phỏp mt s nc cng tip cn
vic kim soỏt cỏc giao dch cú nguy c phỏt
sinh t li theo gii phỏp th hai. Chng hn,
theo lut ca M, tu theo mi bang nhng
khuynh hng hin nay l cú ba cỏch cho
mt giao dch t li c chp thun: 1)
Giao dch y ó c thụng bỏo trn vn v
c a s cỏc thnh viờn khụng cú li ớch
chp thun; 2) c cỏc c ụng chp thun
sau khi ó c thụng bỏo trn vn; 3) Nú
cụng bng khi c to lp.
(4)

2. Nhng ni dung c bn ca Lut
doanh nghip nm 2005 v kim soỏt cỏc
giao dch cú nguy c phỏt sinh t li v
mt s bỡnh lun
Nhng quy nh v kim soỏt cỏc giao
dch cú nguy c phỏt sinh t li trong Lut
doanh nghip nm 2005 ca Vit Nam cng
c cỏc nh lm lut xõy dng theo hng
gii phỏp th hai v gm nhng ni dung sau:
a. Xỏc nh cỏc giao dch l i tng b
kim soỏt

Lut doanh nghip nm 2005 ó xỏc nh
cỏc giao dch liờn quan n ti sn cú giỏ tr
ln v giao dch ca cụng ti vi mt s ch
th nht nh l hai nhúm giao dch phi chu
s kim soỏt cht ch ca cỏc thnh viờn, c
ụng trong cụng ti.
Th nht, cỏc hp ng liờn quan n ti
sn cú giỏ tr ln ca doanh nghip cn thit
phi c kim soỏt vỡ nú cú nh hng n
s tn ti ca doanh nghip ú. iu 47,
iu 64, iu 96, iu 135 Lut doanh
nghip nm 2005 quy nh nhng hp ng
cú giỏ tr ln trong doanh nghip thuc i
tng phi kim soỏt. Nhng giao dch c
coi l cú giỏ tr ln trong cỏc iu lut trờn
cú giỏ tr bng hoc ln hn 50% tng giỏ tr
Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


tạp chí luật học số
9/2010
21

ti sn c ghi trong bỏo cỏo ti chớnh ti
thi im cụng b gn nht ca cụng ti hoc
t l khỏc nh hn quy nh ti iu l cụng
ti tu thuc vo tng loi hỡnh cụng ti c th.
Nh vy, xỏc nh giỏ tr ln trong cỏc
giao dch, trc ht s do chớnh cụng ti quyt
nh thụng qua quy nh trong iu l ca

cụng ti; nu iu l cụng ti khụng xỏc nh
giỏ tr ln ca cỏc giao dch thỡ s ỏp dng
mc do LDN quy nh. Quy nh trờn ca
LDN ó th hin quan im ca Nh nc l
tụn trng quyn ca cỏc nh u t - cỏc
thnh viờn, c ụng cụng ti i vi vic nh
ot ti sn trong doanh nghip.
Th hai, cỏc giao dch ca cụng ti vi
mt s ch th cng cn phi cú s giỏm sỏt.
Nhng ch th ú cú th l thnh viờn, c
ụng cụng ti, ngi qun lớ cụng ti, ngi cú
liờn quan ca doanh nghip
i vi cụng ti trỏch nhim hu hn t
hai thnh viờn tr lờn theo quy nh ti iu
59 Lut doanh nghip nm 2005 thỡ hp
ng, giao dch gia cụng ti vi cỏc i
tng sau phi c hi ng thnh viờn
chp thun: thnh viờn, ngi i din theo
u quyn ca thnh viờn, giỏm c/tng
giỏm c, ngi qun lớ cụng ti m, ngi cú
thm quyn qun lớ cụng ti m.
i vi cụng ti trỏch nhim hu hn mt
thnh viờn l t chc thỡ hp ng, giao dch
gia cụng ti vi cỏc i tng sau õy phi
c hi ng thnh viờn hoc ch tch cụng
ti, giỏm c/ tng giỏm c v kim soỏt
viờn xem xột quyt nh theo nguyờn tc a
s, mi ngi cú mt phiu biu quyt: ch
s hu cụng ti; ngi qun lớ ch s hu
cụng ti, ngi cú thm quyn b nhim

nhng ngi qun lớ ú; ngi i din theo
u quyn, giỏm c/tng giỏm c v kim
soỏt viờn; ngi cú liờn quan ca nhng
ngi nờu trờn.
Hp ng, giao dch gia cụng ti trỏch
nhim hu hn mt thnh viờn l cỏ nhõn vi
ch s hu cụng ti hoc ngi cú liờn quan
ca ch s hu cụng ti phi c ghi chộp
v lu gi thnh h s riờng ca cụng ti.
i vi cụng ti c phn, iu 120 Lut
doanh nghip nm 2005 quy nh cỏc hp
ng, giao dch gia cụng ti vi cỏc i tng
sau õy phi c i hi ng c ụng hoc
hi ng qun tr chp thun: c ụng, ngi
i din u quyn ca c ụng s hu trờn
35% tng s c phn ph thụng ca cụng ti
v nhng ngi cú liờn quan ca h; thnh
viờn hi ng qun tr; giỏm c/tng giỏm
c v ngi cú liờn quan ca h; cỏc doanh
nghip m thnh viờn hi ng qun tr, thnh
viờn ban kim soỏt, giỏm c/tng giỏm c
v ngi qun lớ khỏc ca cụng ti cú s hu
phn vn gúp hoc c phn; doanh nghip m
nhng ngi liờn quan ca nhng ngi nờu
trờn cựng s hu hoc s hu riờng c phn
hoc phn vn gúp trờn 35% vn iu l.
Tu trung li, cỏc giao dch gia cụng ti
vi cỏc thnh viờn, c ụng hoc gia cụng ti
vi nhng ngi qun lớ cụng ti (ngi qun
lớ doanh nghip l ch s hu, giỏm c

doanh nghip t nhõn, thnh viờn hp danh
cụng ti hp danh, ch tch hi ng thnh
viờn, ch tch cụng ti, thnh viờn hi ng
qun tr, giỏm c hoc tng giỏm c v cỏc
chc danh qun lớ khỏc do iu l cụng ti quy
nh (khon 13 iu 4 LDN nm 2005) ó
c xỏc nh rừ rng. Bờn cnh ú, cũn mt
s im cn phi xem xột v gii thớch rừ hn,
ú l khỏi nim ngi cú liờn quan.
Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


22

tạp chí luật học số
9
/2010
Theo quy nh ti khon 17 iu 4 Lut
doanh nghip nm 2005 thỡ khỏi nim ngi
cú liờn quan l t chc, cỏ nhõn cú quan h
trc tip hoc giỏn tip vi doanh nghip
trong cỏc trng hp sau õy:
a) Cụng ti m,
(5)
ngi qun lớ cụng ti
m v ngi cú thm quyn b nhim ngi
qun lớ ú i vi cụng ti con;
b) Cụng ti con i vi cụng ti m;
c) Ngi hoc nhúm ngi cú kh nng
chi phi vic ra quyt nh, hot ng ca

doanh nghip ú thụng qua cỏc c quan
qun lớ doanh nghip;
d) Ngi qun lớ doanh nghip;
) V, chng, cha, cha nuụi, m, m nuụi,
con, con nuụi, anh, ch, em rut ca ngi qun
lớ doanh nghip hoc ca thnh viờn, c ụng
s hu phn vn gúp hay c phn chi phi;
e) Cỏ nhõn c u quyn i din cho
nhng ngi quy nh ti cỏc im a, b, c, d
v khon ny;
g) Doanh nghip trong ú nhng ngi
quy nh ti cỏc im a, b, c, d, , e v h
khon ny cú s hu n mc chi phi vic
ra quyt nh ca cỏc c quan qun lớ
doanh nghip ú;
h) Nhúm ngi tho thun cựng phi
hp thõu túm phn vn gúp, c phn hoc
li ớch cụng ti hoc chi phi vic ra
quyt nh ca cụng ti.
Hin nay, cha cú tiờu chớ xỏc nh
ngi qun lớ ca cụng ti m, liu cú th gii
thớch theo khỏi nim ngi qun lớ doanh
nghip theo quy nh ti Lut doanh nghip
nm 2005 c khụng? Trong thc t,
xỏc nh nhúm ngi quy nh ti im h
khon 17 núi trờn cng rt khú khn. Do
vy, LDN cn cú iu lut gii thớch rừ hn
hoc dnh s gii thớch ú cho iu l ca
cụng ti. iu ú s giỳp cỏc c quan cú thm
quyn cú cn c phỏp lớ rừ rng, thun li

xem xột, kt lun mt cỏch chớnh xỏc v tớnh
t li ca cỏc giao dch trong cụng ti.
Ti sao phỏp lut phi kim soỏt cỏc giao
dch gia cụng ti vi mt s ch th trờn, c
bit l i vi nhng ngi qun lớ, ngi cú
liờn quan ca ngi qun lớ doanh nghip.
Giao dch t li gia cụng ti vi ngi cú liờn
quan cú th xy ra trờn tt c cỏc lnh vc t
dõn s n lao ng, thng mi Vớ d:
Giỏm c cú th tuyn dng, kớ kt hp ng
lao ng vi ngi thõn ca mỡnh cho
ngi thõn ca mỡnh cỏc u ói hn nhng
ngi lao ng khỏc trong iu kin cụng
vic v trỡnh tng ng. Hoc cng cú
th nhng ngi qun lớ s gi giỏ vo cỏc
hp ng vi cỏc i tỏc nhm trc li cho
riờng mỡnh, ngi b mt mỏt li ớch t cỏc
hp ng ny chớnh l cụng ti, cỏc thnh viờn,
c ụng, ch n ca cụng ti. Kinh nghim
thc t Trung Quc cho thy trong hon
cnh tng t nh ó nờu trờn, khụng ớt ngi
qun lớ cụng ti ó lm dng quyn lc qua
vic thc hin cỏc giao dch vi cỏc bờn cú
liờn quan tham ụ, bin th ti sn ca cụng
ti thnh ti sn ca riờng h v ca gia ỡnh
h. Cú th núi ú l hỡnh thc tham nhng
tng i ph bin trong khu vc doanh
nghip, k c doanh nghip thuc s hu t
nhõn. Vỡ vy, Lut doanh nghip nm 2005
ca nc ta ó quy nh nhng giao dch gia

cụng ti vi nhng giao dch cn phi c
kim soỏt trong ni b cụng ti trc khi thc
hin cỏc giao dch ú trong thc tin.
Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


tạp chí luật học số
9/2010
23

b. Cỏc bin phỏp kim soỏt cỏc giao dch
cú nguy c phỏt sinh t li v x lớ cỏc giao
dch t li
Lut doanh nghip nm 2005 ch yu ch
kim soỏt cỏc nhúm giao dch trờn trong
cụng ti c phn v cụng ti trỏch nhim hu
hn, ớt quy nh kim soỏt cỏc giao dch
tng t trong cụng ti hp danh v khụng cú
quy nh kim soỏt cỏc giao dch ú trong
doanh nghip t nhõn. Theo chỳng tụi, cú l
nh lm lut ó cn c vo tớnh chu trỏch
nhim vụ hn ca ch doanh nghip t nhõn
v thnh viờn hp danh cụng ti hp danh m
khụng dnh nhiu quy nh kim soỏt cỏc
giao dch cú nguy c t li. Mt s bin
phỏp kim soỏt cỏc giao dch cú nguy c
phỏt sinh t li trong cỏc cụng ti l:
Th nht, tt c cỏc giao dch, hp ng
c xỏc nh l cú giỏ tr ln hoc c
giao kt gia cụng ti vi ngi cú liờn quan

theo quy nh ca Lut doanh nghip nm
2005 u chu cỏc c ch kim soỏt cht ch.
* Nhng giao dch liờn quan n ti sn
ln quy nh ti cỏc iu 47, 64, 96, 120 v
135 Lut doanh nghip nm 2005 s do hi
ng thnh viờn cụng ti, ch s hu cụng ti,
i hi ng c ụng cụng ti xem xột v
thụng qua. Nu nhỡn vo c cu hi ng
thnh viờn, ch s hu cụng ti, i hi ng
c ụng trong cỏc loi hỡnh cụng ti
(6)
cú th
rỳt ra nhn xột: Nhng giao dch cú giỏ tr
ln trong cụng ti cú c thc hin hay
khụng u do tt c cỏc thnh viờn, cỏc c
ụng cú quyn biu quyt quyt nh m
khụng trao quyn quyt nh ny cho ngi
i din hp phỏp ca cụng ti. Quy nh nh
vy nhm ngn chn ngi i din hp
phỏp cú th ny sinh ý t li, san s li
ớch ca cụng ti vo tỳi riờng ca h, gõy
thit hi ln v ti sn cho cụng ti v cỏc ch
n, thnh viờn khỏc ca cụng ti.
Mt im khỏc ỏng lu ý l quy nh v
s phiu biu quyt khi thụng qua cỏc giao
dch cú giỏ tr ti sn ln trong cụng ti trỏch
nhim hu hn hai thnh viờn tr lờn v
cụng ti c phn. Theo ú, khi thụng qua cỏc
giao dch cú giỏ tr ti sn ln thỡ cn s
phiu i din cho t l % s vn gúp hoc

c phn cao hn s phiu i din cho t l
% s vn gúp hoc c phn khi thụng qua
cỏc quyt nh khỏc.
(7)

i vi cụng ti hp danh thỡ cỏc giao dch
liờn quan n ti sn cú giỏ tr ln cng nm
trong nhng vn cn phi c ớt nht 3/4
tng s thnh viờn hp danh chp thun so
vi nhng vn khỏc ch cn c ớt nht
2/3 tng s thnh viờn hp danh chp thun;
t l c th do iu l cụng ti quy nh. iu
ú th hin nhu cu cn thit phi ngn nga
cỏc giao dch cú nguy c b trc li nhm bo
v tt hn na quyn li ca cỏc thnh viờn,
c ụng, cụng ti v cỏc ch n ca cụng ti.
* i vi cỏc giao dch gia cụng ti vi
mt s ch th nht nh thỡ thụng thng
ngi i din theo phỏp lut ca cụng ti phi
cụng khai hoỏ cỏc ni dung v hp ng, giao
dch ú theo trỡnh t nht nh. Vic cụng
khai hoỏ s giỳp cụng ti loi tr cỏc nguy c
cú th b mt s i tng li dng t li.
Bi vỡ, khi cú thụng bỏo cụng khai thỡ cỏc
thnh viờn cũn li trong cụng ti s phỏt hin,
giỏm sỏt v ngn chn kp thi cỏc ý t
li trong cỏc giao dch ú. Nu thnh viờn
nghi vn hoc phỏt hin ra giao dch cú ý
t li thỡ cú quyn phn i, khụng thụng
qua cỏc giao dch ú v v nguyờn tc thỡ tt

Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


24

tạp chí luật học số
9
/2010
c cỏc giao dch ny ch c giao kt sau
khi cú s ng ý ca cụng ti thụng qua cỏc
c quan cú thm quyn trong cụng ti.
Vi cụng ti trỏch nhim hu hn t hai
thnh viờn tr lờn, theo khon 1 iu 59
LDN nm 2005: Cỏc hp ng, giao dch
gia cụng ti vi ngi cú liờn quan phi
c ngi i din theo phỏp lut ca cụng
ti gi n cỏc thnh viờn hi ng thnh
viờn, ng thi niờm yt ti tr s chớnh v
chi nhỏnh ca cụng ti d tho hp ng
hoc thụng bỏo ni dung ch yu ca giao
dch d nh tin hnh. Trng hp iu l
khụng quy nh thỡ hi ng thnh viờn phi
quyt nh vic chp thun hp ng hoc
giao dch trong thi hn 15 ngy, k t ngy
niờm yt; trong trng hp ny, hp ng,
giao dch c chp thun nu cú s ng ý
ca s thnh viờn i din ớt nht 75% tng
s vn cú quyn biu quyt. Thnh viờn cú
liờn quan trong cỏc hp ng, giao dch
khụng cú quyn biu quyt.

Tuy nhiờn, quy nh ti iu 59 Lut
doanh nghip nm 2005 núi trờn cú mt s ý
kin cn phi trao i nh sau:
Th nht, Lut doanh nghip nm 2005
cha d liu trng hp nu trong thi hn
ú m hi ng thnh viờn khụng cú ý kin
chp thun hay khụng chp thun hp ng,
giao dch núi trờn thỡ s gii quyt nh th
no (gi nh iu l cụng ti cng khụng cú
quy nh d liu trng hp ny)? Khi ú thỡ
cỏc hp ng, giao dch gia cụng ti vi
ngi cú liờn quan s khụng c thc hin
vỡ cha c hi ng thnh viờn cụng ti
xem xột. Cn nhn mnh rng khụng phi
mi giao dch, hp ng gia cụng ti vi
ngi cú liờn quan u cú nguy c t li. Vỡ
vy, s l ỏng tic v cú th lm cụng ti mt
cỏc c hi kinh doanh i vi hp ng,
giao dch khụng mang tớnh t li m ngc
li cú th em n li ớch cho cụng ti nhng
khụng th c thc hin vỡ hi ng thnh
viờn cụng ti th , khụng cú ý kin gỡ.
Th hai, vic quy nh thnh viờn cú liờn
quan khụng c biu quyt cú khú khn trờn
thc t. Gi s thnh viờn A l giỏm c ca
cụng ti Y v nm gi 70% s vn. ễng A cú
v l giỏm c cụng ti B. Nu cụng ti Y v
cụng B kớ hp ng mua bỏn hng hoỏ vi
nhau thỡ giao dch ú phi c a ra hi
ng thnh viờn. Khi biu quyt, ụng A

khụng c b phiu, vy ch cũn s thnh
viờn i din cho 30% phn vn cũn li mi
c b phiu. Nhng mt quyt nh ca hi
ng thnh viờn theo quy nh ti iu 59
Lut doanh nghip nm 2005 cn phi cú s
ng ý ca s thnh viờn i din ớt nht 75%
tng s vn cú quyn biu quyt. Nu cn c
theo quy nh ny thỡ giao dch vớ d trờn s
khụng th thc hin c trờn thc t cho dự
giao dch gia hai cụng ti ú hon ton bỡnh
thng v khụng cú du hiu t li.
Quy nh ti iu 120 Lut doanh
nghip nm 2005 v kim soỏt cỏc hp ng
giao dch gia cụng ti c phn vi cỏc i
tng cú liờn quan phi c i hi ng
c ụng hoc hi ng qun tr chp thun
cng xut hin ý kin tng t nh ý kin
th nht trong cụng ti trỏch nhim hu hn
hai thnh viờn tr lờn.
Vi cụng ti trỏch nhim hu hn mt
thnh viờn l t chc thỡ hp ng, giao dch
gia cụng ti ú vi mt s i tng phi
c hi ng thnh viờn hoc ch tch cụng
ti, giỏm c hoc tng giỏm c v kim
Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


tạp chí luật học số
9/2010
25

soỏt viờn xem xột quyt nh theo nguyờn tc
a s, mi ngi cú mt phiu biu quyt ti
iu 75 Lut doanh nghip nm 2005 cng
cn phi xem xột. Bi l, kim soỏt viờn
c thnh lp kim tra, giỏm sỏt tớnh
hp phỏp, trung thc, cn trng ca hi ng
thnh viờn, ch tch cụng ti, giỏm c/tng
giỏm c trong vic qun lớ, iu hnh cụng
vic kinh doanh ca cụng ti. Vi quy nh
kim soỏt viờn cng c xem xột v biu
quyt i vi cỏc giao dch gia cụng ti vi
ngi cú liờn quan e rng s y kim soỏt
viờn vo tỡnh trng va ỏ búng va thi
cũi. iu ú cng cú ngha l khú m cú s
khỏch quan khi h ng t cỏch l ngi
giỏm sỏt cỏc quyt nh m trc ú h va
l ngi ó gi tay biu quyt ng ý.
Th ba, ngoi quyn tham d hp hi
ng thnh viờn, i hi ng c ụng thỡ
thnh viờn, c ụng cú quyn biu quyt cũn
cú quyn kim soỏt cỏc giao dch cú nguy c
phỏt sinh t li nh:
- Kim tra, xem xột, tra cu, sao chộp s
ghi chộp, s biờn bn hp i hi ng c
ụng v cỏc ngh quyt ca i hi ng c
ụng; theo dừi cỏc giao dch, s k toỏn, bỏo
cỏo ti chớnh hng nm, s biờn bn hp hi
ng thnh viờn, cỏc giy t v ti liu khỏc
ca cụng ti (im c khon 1 iu 41, im

e khon 1 iu 79 LDN nm 2005).
- Thnh viờn cụng ti cú quyn khiu ni
hoc khi kin giỏm c hoc tng giỏm c
khi khụng thc hin ỳng ngha v, gõy thit
hi n li ớch ca thnh viờn hoc cụng ti
theo quy nh ca phỏp lut (im g khon 1
iu 41 LDN nm 2005). Tuy nhiờn, trong
cụng ti c phn, LDN li khụng cú quy nh
trao quyn khiu ni khi kin cho cỏc c
ụng ca cụng ti khi hi ng qun tr, giỏm
c/tng giỏm c khụng thc hin ỳng
ngha v, gõy thit hi n li ớch ca c
ụng hoc cụng ti. õy cng l quy nh cn
phi b sung hon thin cỏc quy nh ca
Lut doanh nghip nm 2005 v m bo s
cụng bng trong vic thc hin ca cỏc thnh
viờn, c ụng trong cỏc loi hỡnh cụng ti.
Qua vic kim tra, xem xột cỏc ti liu
trờn thỡ cỏc thnh viờn cú th ngn chn hoc
yờu cu x lớ cỏc giao dch cú mc ớch t
li, gõy thit hi, xõm phm quyn li hp
phỏp ca cụng ti v nhng ch th khỏc.
Th t, quy nh trỏch nhim ca cỏc
thnh viờn, c ụng, ngi qun lớ cụng ti
nhm ngn nga, hn ch cỏc giao dch t
li trong cụng ti:
ú l cỏc quy nh ti im b khon 5
iu 42, im b khon 5 iu 80, khon 4
iu 116, khon 4 iu 118, khon 2 iu
134, im c khon 3 iu 138 LDN nm

2005 Cỏc quy nh trờn cp trỏch nhim
cỏ nhõn thnh viờn, c ụng cụng ti khi nhõn
danh cụng ti di mi hỡnh thc tin hnh
kinh doanh v cỏc giao dch khỏc t li
hoc phc v li ớch ca t chc, cỏ nhõn
khỏc. Vớ d, im b khon 5 iu 80 Lut
doanh nghip nm 2005 quy nh: C ụng
ph thụng phi chu trỏch nhim cỏ nhõn khi
nhõn danh cụng ti di mi hỡnh thc
thc hin hnh vi tin hnh kinh doanh v
cỏc giao dch khỏc t li hoc phc v li
ớch ca t chc, cỏ nhõn khỏc.
Lut doanh nghip nm 2005 cũn quy
nh v ngha v ca ngi qun lớ cụng ti
phi thc hin nhim v c giao mt cỏch
trung thc, trung thnh, mn cỏn vi li ớch
ca cụng ti, ca cỏc thnh viờn v c ụng.
Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


26

tạp chí luật học số
9
/2010
Quy nh buc thnh viờn hi ng qun tr ,
giỏm c/tng giỏm c cụng ti (gi chung
l ngi qun lớ cụng ti) phi cú ngha v
trung thnh vi cụng ti trong Lut doanh
nghip nm 2005 ó cú s tng ng vi

lut ca M. Nhng lut ca M ó cú s
gii thớch quy nh ny rừ rng hn. Theo ú
thỡ trong bn phn ny, ngi qun lớ cụng ti
khụng c thc hin cỏc giao dch b xung
t v li ớch, trong ú cú vic t mỡnh ng
ra giao dch. Giao dch t mỡnh l mt vic
lm trong ú thnh viờn, giỏm c hay c
ụng chi phi l bờn i nghch vi cụng ti.
Nú phi hi ba yu t: thnh viờn v cụng
ti l hai bờn i nghch nhau; thnh viờn gõy
nh hng cụng ti kớ kt giao dch v
thnh viờn cú li ớch v tin bc m cú kh
nng l trỏi ngc vi li ớch ti chớnh ca
cụng ti. Chng hn, mt thnh viờn bỏn ti
sn cho cụng ti hay ngc li. Nu thnh
viờn ó gõy nh hng cụng ti quyt nh
mua hay bỏn thỡ ngi ta s rng cụng ti
mua cao giỏ hn, hay bỏn r hn so vi
nhng vic buụn bỏn ti sn thụng thng.
(8)

Th nm, quy nh v ch cụng khai
hoỏ thụng tin ti cỏc iu 56, 72, 118, 119
LDN nm 2005. Theo cỏc quy nh trờn thỡ
thnh viờn hi ng thnh viờn; giỏm
c/tng giỏm c; ch tch cụng ti; kim
soỏt viờn cụng ti trỏch nhim hu hn mt
thnh viờn l t chc; thnh viờn hi ng
qun tr v nhng ngi qun lớ khỏc trong
cụng ti c phn phi cú trỏch nhim thụng

bỏo kp thi, y , chớnh xỏc cho cụng ti
v cỏc doanh nghip m h v ngi cú liờn
quan ca h lm ch hoc cú c phn, vn
gúp chi phi Hoc quy nh ch s hu
cụng ti trỏch nhim hu hn mt thnh viờn
l cỏ nhõn phi xỏc nh v tỏch bit ti sn
ca ch s hu cụng ti v ti sn ca cụng
ti Tt c cỏc quy nh trờn nhm mc ớch
cung cp cỏc thụng tin liờn quan v cỏc
li ớch ca ngi qun lớ cụng ti, t ú cú c
s xem xột v kim soỏt cỏc giao dch cú
nguy c phỏt sinh t li trong cụng ti.
Th sỏu, Lut doanh nghip nm 2005
ó xõy dng cỏc quy nh v t chc qun lớ
cụng ti theo hng cú s phõn cụng cỏc
nhim v, chc nng cho tng c quan khỏc
nhau, c bit xõy dng c quan kim soỏt
ni b cụng ti. Qua thc t t chc qun tr
cụng ti c phn cú vi im cn quan tõm v
cn tỡm ra hng khc phc:
Theo quy nh ca phỏp lut, trong cụng
ti c phn cú trờn 11 c ụng l cỏ nhõn hoc
cú c ụng l t chc s hu trờn 50% tng
s c phn ca cụng ti phi cú ban kim
soỏt. Thnh viờn ban kim soỏt do i hi
ng c ụng bu ra. ban kim soỏt cú v trớ
ngang bng vi hi ng qun tr, thc hin
nhim v giỏm sỏt hi ng qun tr, giỏm
c hoc tng giỏm c trong vic qun lớ v
iu hnh cụng ti; chu trỏch nhim trc i

hi ng c ụng trong vic thc hin cỏc
nhim v c giao. Tuy nhiờn, trờn thc t,
cỏc thnh viờn ban kim soỏt thng do
chớnh cỏc thnh viờn hi ng qun tr ch
nh. Bi vỡ, cỏc thnh viờn hi ng qun
tr thng l c ụng ln ca cụng ti. H bu
cho chớnh h lm thnh viờn hi ng qun
tr v bu cho mt s ngi khỏc lm thnh
viờn ban kim soỏt. Theo kt qu iu tra
trong thc t cũn cho thy thnh viờn ban
kim soỏt thng l ngi lao ng trong
cụng ti. Vỡ vy, a v phỏp lớ ca h thp
hn so vi i tng m h phi giỏm sỏt.
Pháp luật doanh nghiệp Việt Nam Những vấn đề cần hoàn thiện


tạp chí luật học số
9/2010
27

Ngoi ra, nng lc, ngun lc v iu kin
lm vic ca h cng thng thua kộm so
vi nhng ngi qun lớ. Do vy, vai trũ ca
ban kim soỏt thng ch l hỡnh thc. Thc
trng ú cng khụng khỏc nhiu so vi
Trung Quc, ban kim soỏt ch tn ti di
hỡnh thc l ngi giỏm sỏt b kim duyt
ch cha phi l mt th ch giỏm sỏt ni
b, c lp, chuyờn mụn v chuyờn nghip
cõn bng li quyn lc ca hi ng qun

tr v ban giỏm c, phc v cho li ớch ti
a ca cụng ti v cỏc c ụng ca cụng ti.
(9)

Th by, khụng ch cú cỏc quy nh v
cỏc bin phỏp kim soỏt cỏc hp ng, giao
dch gia cụng ti v mt s ch th m Lut
doanh nghip nm 2005 cũn a ra cỏc bin
phỏp x lớ cỏc hp ng ny ti khon 2
iu 59, khon 3 iu 75, khon 4 iu 120
v khon 1 iu 165.
- Cỏc hp ng, giao dch khi c giao
kt khụng ỳng quy nh ca phỏp lut s b
vụ hiu v b x lớ theo quy nh ca phỏp lut;
- Ngi i din theo phỏp lut ca cụng
ti, thnh viờn cú liờn quan v ngi cú liờn
quan ca thnh viờn ú, c ụng, thnh viờn
hi ng qun tr hoc giỏm c/tng giỏm
c i vi cụng ti c phn phi bi thng
thit hi phỏt sinh, hon tr cho cụng ti cỏc
khon li thu c t vic thc hin hp
ng, giao dch ú;
- Ngi cú hnh vi vi phm tu theo tớnh
cht v mc vi phm m b x lớ k lut
hoc b truy cu trỏch nhim hỡnh s theo
quy nh ca phỏp lut.
Túm li, Lut doanh nghip nm 2005 ó
cú nhng quy nh nhm kim soỏt khỏ cht
ch cỏc giao dch cú nguy c phỏt sinh t li.
Tuy nhiờn, cn phi b sung hoc sa i

mt s quy nh nhm t c mc tiờu
kim soỏt tt hn na cỏc giao dch cú nguy
c phỏt sinh t li. Vic kim soỏt cỏc giao
dch cú nguy c phỏt sinh t li cũn ph
thuc vo nhn thc ca cỏc thnh viờn, ch
n, nhn thc ca cỏc c quan gii quyt
tranh chp nờn cn phi c s quan tõm
nhiu hn ca cỏc thnh viờn, ngi giao
dch vi cụng ti v cỏc c quan nh nc./.

(1).Xem: Trn Thanh Buụng, Bỏo Tin phong, s
192, phỏt hnh ngy 11/7/2010.
(2).Xem: Ngụ Th Bớch Phng, Kim soỏt cỏc giao
dch cú nguy c phỏt sinh t li theo quy nh ca
Lut doanh nghip nm 2005, Lun vn thc s lut
hc, H Ni, 2007.
(3), (8), (9).Xem: Nguyn Ngc Bớch v Nguyn ỡnh
Cung, Cụng ti vn, qun lớ v tranh chp theo Lut doanh
nghip nm 2005, Nxb. Tri thc, 2009, tr. 326, 324.
(4).Xem: Nguyn Ngc Bớch v Nguyn ỡnh Cung,
Cụng ti vn, qun lớ v tranh chp theo Lut doanh
nghip nm 2005, Nxb. Tri thc, 2009, tr. 328, trớch
t Steven L. Emannuel Corporations (New York:
Aspen Publisher, 2005), p. 200 - 212.
(5).Xem: Khon 15 iu 4 Lut doanh nghip nm 2005.
(6).Xem: Khon 1 iu 47 Lut doanh nghip nm
2005: Hi ng thnh viờn cụng ti trỏch nhim hu
hn hai thnh viờn tr lờn gm cỏc thnh viờn, l c
quan quyt nh cao nht ca cụng ti.
Cụng ti trỏch nhim hu hn mt thnh viờn l

doanh nghip do mt t chc hoc mt cỏ nhõn lm
ch s hu (sau õy gi l ch s hu cụng ti) cú
quyn quyt nh cỏc vn quan trng trong cụng ti
theo iu 64 lut doanh nghip.
iu 96 Lut doanh nghip nm 2005: i hi ng
c ụng gm tt c cỏc c ụng cú quyn biu quyt,
l c quan quyt nh cao nht ca cụng ti c phn.
i vi cụng ti hp danh theo quy nh ti iu
135 Lut doanh nghip nm 2005: Tt c cỏc thnh
viờn hp li thnh hi ng thnh viờn. Hi ng
thnh viờn cú quyn quyt nh tt c cỏc cụng vic
kinh doanh ca cụng ti.
(7).Xem: Khon 2 iu 52, khon 3 iu 104 Lut
doanh nghip nm 2005.