QUẢN lý CHẤT LƯỢNG dạy học ở TRƯỜNG TRUNG học PHỔ THÔNG THEO TIẾP cận QUẢN lý CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO
DỤC
VÕ NGỌC VĨNH
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO TIẾP CẬN
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Hà Nội - 2013
Công trình được hoàn thành tai Trường Đại học Giáo dục
thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học
1. PGS.TS. TRẦN KIỂM
2. PGS.TSKH. NGUYỄN XUÂN HUY
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án được bảo vệ tại Hội đồng cấp nhà nước luận án Tiến sĩ
họp tại Trường Đại học Giáo dục-Đại học Quốc gia Hà nội
Vào hồi giờ, ngày tháng năm
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Trung tâm Thông tin-Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội
- Phòng Tư liệu Trường Đại học Giáo dục
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ
TÀI
MỞ ĐẦU
Quản lý giáo dục có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo
dục. Công tác quản lý giáo dục ở trường THPT trong những năm qua có
những mặt yếu kém, bất cập do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân
là trình độ quản lý chưa theo kịp với thực tiễn và nhu cầu phát triển của xã

hội; chậm đổi mới tư duy và phương thức quản lý trong nhà trường.
Để đổi mới quản lý dạy học một cách khoa học, cần phải nghiên cứu, tìm
kiếm một phương thức quản lý mới. Phương thức quản lý chất lượng sẽ là
giải pháp cơ bản trong quản lý nhà trường hiện nay.
Trong các mô hình quản lý chất lượng đã được áp dụng thành công trong
công nghiệp và thương mại, mô hình quản lý chất lượng tổng thể (TQM)
được cho rằng có thể áp dụng khả thi trong quản lý nhà trường. TQM với
phương châm cải tiến liên tục, hướng vào khách hàng sẽ cho ta chất lượng
giáo dục đáp ứng theo yêu cầu của xã hội. Hiện nay, vấn đề chất lượng dạy
học đang được xã hội rất quan tâm, vì vậy việc tiếp cận TQM là hướng lựa
chọn phù hợp cho quản lý dạy học ở nhà trường THPT.
Đã có các đề tài luận án, luận văn nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học,
về phát triển đội ngũ giáo viên, về quản lý chất lượng trong nhà trường; các tác
giả đã đề xuất những giải pháp theo theo các quan điểm, các tiếp cận khác
nhau, trên những địa bàn khác nhau. Tuy nhiên, vấn đề quản lý chất lượng dạy
học ít được chú ý, nhất là mảng đề tài quản lý dạy học ở trường THPT theo tiếp
cận TQM chưa được nghiên cứu một cách đầy đủ và hệ thống. Vì vậy, nghiên
cứu tiếp cận TQM trong quản lý chất lượng dạy học ở nhà trường THPT sẽ góp
phần hướng đến việc đổi mới cung cách quản lý của nhà trường.
Giải quyết những mâu thuẫn giữa yêu cầu nâng cao chất lượng dạy học của
xã hội và thực tiễn quản lý dạy học còn nhiều bất cập hiện nay, cần phải nghiên
cứu các biện pháp quản lý dạy học ở trường THPT theo tiếp cận TQM để giúp
cho nhà trường thực thi tốt hơn trong quá trình dạy học, nhằm nâng cao chất
lượng dạy học của nhà trường, đây là một vấn đề mới, mang tính cấp thiết và
khả thi.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên đã giúp cho chúng tôi lựa chọn nghiên
cứu đề tài: “Quản lý chất lượng dạy học ở trường trung học phổ thông theo
tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể ”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Tiếp cận mô hình TQM để xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý

chất lượng dạy học ở trường trung học phổ thông, đề xuất các biện pháp quản lý
chất lượng dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu
3
Quá trình quản lý các hoạt động ở trường trung học phổ thông.
4
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý chất lượng dạy học ở trường trung học phổ thông theo tiếp cận quản
lý chất lượng tổng thể.
4. GIẢ THUYẾT KHOA
HỌC
Quản lý dạy học trong nhà trường trung học phổ thông hiện nay còn nhiều bất
cập, chậm đổi mới tư duy và phương thức quản lý. Nếu nhà trường thực hiện các
nhóm biện pháp quản lý chất lượng dạy học theo tiếp cận TQM như: Xây
dựng kế hoạch chiến lược TQM của nhà trường; Xây dựng hệ thống QLCL
dạy học với các quy trình và chuẩn chất lượng; Hình thành môi trường văn
hóa chất lượng, làm việc nhóm, hệ thống thông tin, công cụ kiểm soát chất
lượng; Tổ chức thực hiện hệ thống QLCL dạy học một cách đồng bộ và có hệ
thống thì sẽ nâng cao được chất lượng dạy học trong nhà trường trung học phổ
thông.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN
CỨU
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý chất lượng dạy học ở trường trung
học phổ thông theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý chất lượng dạy học ở trường trung
học phổ thông.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý chất lượng dạy học ở trường trung học
phổ thông theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể.
5.4. Thử nghiệm một số biện pháp quản lý chất lượng dạy học theo tiếp cận

quản lý chất lượng tổng thể.
6. PHẠM VI NGHIÊN
CỨU
6.1. Về nội dung nghiên
cứu
Nghiên cứu thử nghiệm được giới hạn, tiến hành thử nghiệm một số biện pháp
về
QLCL dạy học môn Tin học được triển khai ở 3 trường THPT tại Bình
Định.
6.2. Về địa bàn nghiên cứu thực trạng và thời điểm khảo
sát
- Nghiên cứu thực trạng ở các trường trung học phổ thông tại tỉnh Bình
Định và có so sánh đối chiếu với một số tỉnh khác ở miền Trung.
-Số liệu khảo sát thực trạng chủ yếu từ khi áp dụng dạy học chính thức
chương trình THPT mới (từ năm học 2006-2007) đến nay.
7. NHỮNG LUẬN ĐIỂM BẢO
VỆ
- Đổi mới phương thức quản lý dạy học ở trường trung học phổ thông theo
tiếp
cận TQM là giải pháp cơ bản có tính đột phá, đây là nhiệm vụ trọng tâm và cấp
thiết để nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường.
- Tiếp cận mô hình TQM và nghiên cứu vận dụng trong QLCL dạy học
ở trường THPT để xây dựng cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn vững
chắc, sẽ là những luận cứ cho việc đề xuất các biện pháp quản lý chất
lượng dạy học.
- Các nhóm biện pháp đề xuất được kết luận là có tính cấp thiết và khả thi
từ kết quả khảo nghiệm và thử nghiệm. Điều này chứng minh cho sự
thành công của TQM áp dụng trong QLCL dạy học ở nhà trường
8. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN
ÁN

Về lý luận: Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về dạy học, những vấn
đề cơ bản về QLCL và mô hình TQM; Cụ thể hóa việc áp dụng TQM trong nhà
trường THPT, đề xuất được mô hình TQM trong QLCL trường THPT; Đã xây
dựng được mô hình QLCL dạy học ở trường THPT theo tiếp cận TQM. Mô
hình này sẽ góp phần tích cực vào tri thức lý luận trong đổi mới quản lý dạy học
của nhà trường.
Về thực tiễn: Đã phân tích và đánh giá chung về thực trạng QLCL dạy học.
Khái quát được tình hình QLCL giáo dục phổ thông ở Việt Nam và nêu một số
tồn tại chung của QLCL giáo dục phổ thông. Đã hệ thống hóa được một số kinh
nghiệm từ thực tiễn của nước ngoài về TQM áp dụng trong giáo dục.
Đề xuất được các nhóm biện pháp QLCL dạy học ở trường THPT theo tiếp
cận TQM. Các nhóm biện pháp này áp dụng trong thực tiễn sẽ góp phần đổi
mới cung cách quản lý nhà trường THPT hiện nay.
9. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU
9.1. Phương pháp luận triển khai đề tài: Tư tưởng khoa học chủ yếu
xuyên suốt đề tài là sự kết hợp tiếp cận hệ thống và tiếp cận TQM.
9.2. Các phương pháp nghiên cứu lý luận:
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu để phân loại, hệ thống hóa
các tài liệu có liên quan có liên quan đến đề tài.
9.3. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng các phương pháp: điều tra giáo dục, nghiên cứu sản phẩm hoạt động
sư phạm, tổng kết kinh nghiệm, phương pháp chuyên gia để khảo sát và đánh
giá thực trạng QLCL dạy học ở trường THPT.
Sử dụng phương pháp thử nghiệm để kiểm chứng tính khả thi và hiệu quả
của các biện pháp đề xuất.
9.4. Các phương pháp hỗ trợ
Sử dụng thống kê toán học và phần mềm tin học để xử lý số liệu về khảo sát
thực trạng và kết quả nghiên cứu.
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC

Ở TRƯỜNG THPT THEO TIẾP CẬN TQM
1.1. Tổng quan nghiên cứu
vấn đề
Trong các nghiên cứu ở nước ngoài về TQM áp dụng trong giáo dục có thể
kể đến một số công trình gần đây của các tác giả như: Sallis Edward (1993),
John S. Oakland (1993), Gopal K.Kanji & Mike Asher (1993), Silva Roncelli-
Vaupot (2000), Marmar Mukhopadhyay (2005) . Các nghiên cứu đều khẳng
định, TQM không chỉ áp dụng trong lĩnh vực sản xuất mà còn áp dụng trong
lĩnh vực giáo dục. Về cách thức vận dụng TQM để QLCL một lĩnh vực cụ thể
trong nhà trường, đã có các nghiên cứu đề cập đến. Mặc dù cho rằng lĩnh vực
hành chính - phục vụ của nhà trường thường đạt được thành công trong áp dụng
TQM nhiều hơn là lĩnh vực học thuật, nhưng TQM cũng được nghiên cứu đề
xuất như các chương trình cải tiến chất lượng trong hoạt động của lớp học,
trong
dạy học môn học, khóa học, hoạt động kiểm tra đánh giá
v.v
Nghiên cứu về quản lý chất lượng trong giáo dục ở Việt Nam, đã có một số
tác giả rất quan tâm và dành nhiều thời gian, công sức nghiên cứu. Các tác giả
đã phân tích và chọn lọc một số tiếp cận có thể vận dụng vào trong quản lý giáo
dục như: tiếp cận hệ thống, tiếp cận văn hóa tổ chức, tiếp cận quản lý chất
lượng theo ISO, tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể (TQM), tiếp cận các yếu
tố tạo thành chất lượng đối với một cơ sở giáo dục (theo mô hình CIPO) Các
tiếp cận này sẽ là cơ sở khoa học giúp cho các nhà quản lý nhà trường nâng cao
trình độ và năng lực của mình để ứng dụng một cách năng động trong quản lý
tại các cơ sở giáo dục.
1.2. Một số vấn đề cơ bản về dạy học và tổ chức quản lý trường
THPT
1.2.1. Quan niệm về
dạy học
1.2.1.1. Hoạt động

dạy học
Dạy học là quá trình cộng tác giữa thầy và trò luôn tác động qua lại, bổ sung
cho nhau để truyền đạt - điều khiển và lĩnh hội - tự điều khiển tri thức nhằm tạo
cho người học khả năng phát triển trí tuệ, góp phần hoàn thiện nhân
cách.
1.2.1.2. Một số quan niệm về dạy học
tích cực
Trong luận án trình bày việc phân tích các quan niệm: Quan niệm của Jean
Vial về “tam giác dạy học; Quan niệm của J.M. Denomme & Madeleine Roy về
phương pháp sư phạm tương tác; Quan niệm về dạy và học theo tiếp cận thông
tin.
1.2.1.3. Cấu trúc quá trình
dạy học
Có thể phân thành 2 loại: Cấu trúc về mặt nội dung của dạy học, gồm các
thành tố: Mục đích, Nội dung, Phương pháp, Hình thức, Phương tiện, Kết quả
dạy học; Cấu trúc mặt quá trình của dạy học (hay Logic của QTDH), gồm các
bước: Bước khởi động, Bước thực hiện nội dung, Bước kết thúc.
1.2.2. Tổ chức bộ máy quản lý nhà trường
THPT
Trong luận án trình bày cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ bộ máy quản lý trường
THPT; Đăc điểm hoạt động học tập của học sinh THPT.
1.3. Quản lý chất lượng và mô hình
TQM
1.3.1 . Một số vấn đề cơ bản về quản lý chất
lượng
1.3.1.1. Khái niệm quản lý chất
lượng
QLCL là quản lý theo hướng chuẩn hóa, duy trì sự vật ở trạng ổn định và phát
triển, bao hàm các hoạt động: Xác lập các mục tiêu và thiết lập chuẩn; Đối
chiếu thực trạng so với chuẩn; Cải tiến thực trạng theo chuẩn.

1.3.1.2. Các cấp độ quản lý chất
lượng
Trong quá trình phát triển của QLCL, người ta xác định có 3 cấp độ chính
QLCL đã hình thành như: kiểm soát chất lượng, đảm bảo chất lượng và quản lý
chất lượng tổng thể (TQM). Luận án trình bày nội dung của 3 cấp độ và liên hệ
trong giáo dục.
1.3.1.3. Triết lý xây dựng và vận hành hệ thống
QLCL
Hệ thống QLCL quyết định chất lượng của sản phẩm; Làm đúng ngay từ đầu;
Quản lý theo quá trình; Phòng ngừa là phương châm cơ bản của quản
lý,
1.3.2. Mô hình
TQM
1.3.2.1. Khái niệm
về TQM
Có thể chọn ra một định nghĩa thể hiện đầy đủ về TQM của Armand
V.Feygenbaum như: "TQM là một hệ thống hữu hiệu nhằm thống nhất những nỗ
lực của nhiều cá nhân, tổ nhóm trong một tổ chức để triển khai chất lượng, duy
trì chất lượng và cải tiến chất lượng, áp dụng khoa học-kỹ thuật vào sản xuất
và cung ứng dịch vụ một cách tốt nhất, nhằm thỏa mãn hòan toàn các yêu cầu
của khách hàng".
1.3.2.2. Những quan điểm nền tảng về
TQM
Quan điểm của Deming, Juran và Crosby (những chuyên gia hàng đầu ở Mỹ)
có thể coi là nền tảng của TQM. Deming đã vạch ra triết lý 14 điểm về quản lý;
Juran đã nêu 10 bước cải tiến chất lượng; Crosby đề xuất quá trình cải tiến chất
lượng 14 bước. Những quan điểm này chỉ cung cấp những tư tưởng, những
nguyên lý, nguyên tắc chung nhất, khi áp dụng trong những loại hình/lĩnh vực
tổ chức khác nhau cần có cách tiếp cận cho phù hợp.
1.3.2.3. Quản lý theo quá trình và cải tiến liên tục của

TQM
Quá trình là một hoạt động hay tập hợp các hoạt động sử dụng các nguồn
lực và được quản lý để biến đầu vào thành đầu ra. Quản lý theo quá trình bằng
cách liên kết các bộ phận chức năng trong cấu trúc của một tổ chức với những
quá trình làm việc thực tế có thể tăng hiệu quả phục vụ khách hàng.
Cải tiến liên tục đóng vai trò quan trọng trong TQM. Để liên tục cải tiến
chất lượng, đòi hỏi đội ngũ và các quyết định đưa ra ở các cấp độ phù hợp. Công
cụ để thực hiện cải tiến liên tục và nâng cao chất lượng là vòng tròn Deming
(PDCA) và các công cụ thống kê để kiểm soát quá trình.
1.3.2.4. Cấu trúc mô hình TQM trong một
tổ chức
a. Cấu trúc mô hình TQM theo John S.Oakland. Cách tiếp cận
TQM này đòi
hỏi một tổ chức phải có 3 nhân tố: hệ thống QLCL tốt, công cụ kiểm soát
bằng thống kê (SPC) và tinh thần hợp tác nhóm. Các nhân tố này bổ sung cho
nhau và đều yêu cầu sự cam kết của lãnh đạo, các thành vien và một chính sách
chất lượng
b. Cấu trúc “Kim tự tháp” của Gopal K.Kanji và Mike Asher.
Mô hình này được xây dựng dựa trên 4 vấn đề cơ bản nhất
của TQM: Quan tâm và làm thỏa mãn khách hàng; Quản lý
dựa trên sự kiện; Quản lý dựa vào con người; Cải tiến liên
tục. Bốn vấn đề này được nâng đỡ bởi vai trò lãnh đạo
(Leadership).
1.3.3. Vận dụng TQM trong nhà trường
THPT
1.3.3.1. Sự thích nghi của TQM trong
giáo dục
Việc áp dụng mô hình TQM trong giáo dục tỏ ra có tính khả thi cao hơn các
mô hình QLCL khác. Mô hình TQM với phương châm cải tiến liên tục, hướng
vào khách hàng sẽ cho ta chất lượng giáo dục đáp ứng theo yêu cầu của xã

hội.
1.3.3.2. Tập trung vào “khách hàng” của nhà
trường
Tập trung vào khách hàng, đạt được sự hài lòng của họ chính là phương châm
chủ đạo và là mục đích cuối cùng của TQM. Có 2 loại khách hàng. Khách
hàng bên trong: là giáo viên, nhân viên, hiệu trưởng và các CBQL. Khách
hàng bên ngoài: là cha mẹ HS, nhà tuyển dụng, cộng đồng và xã hội. Học
sinh: vừa là khách hàng bên trong vừa là khách hàng bên ngoài.
1.3.3.3. Phân tích vi mô nhà trường – một công cụ của
TQM
Nhà trường là một hệ thống, bao gồm các thành phần có mối quan hệ tương
tác qua lại lẫn nhau. Tiếp cận hệ thống với việc phân tích vi mô hoạt động nhà
trường để xác định các thành phần chi tiết cấu thành nên các lĩnh vực và toàn bộ
hệ thống, làm cơ sở cho việc quản lý chất lượng tổng thể trong nhà trường.
1.3.3.4. Cấu trúc mô hình TQM trong QLCL trường
THPT
Đề xuất một mô hình TQM trong QLCL trường THPT bao gồm các thành tố
được thể hiện qua hình sau:
Chiến lược chất lượng
( Tầm nhìn, Mục tiêu)
Hệ thống
chất lượng
Các đội/nhóm
Các công cụ
Văn hoá chất lượng
Quản lý các quá trình hướng tới khách
hàng (cải tiến liên tục)
1.4. Mô hình QLCL dạy học trường THPT theo tiếp cận TQM
1.4.1. Một số khái niệm cơ bản
1.4.1.1. Khái niệm về tiếp cận TQM

Tiếp cận TQM, được xem xét như hệ thống các quan điểm, các nguyên tắc,
nguyên lý chung nhất của một cách thức quản lý lựa chọn.
1.4.1.2. Khái niệm chất lượng dạy học
“Chất lượng dạy học là mức độ mà kết quả dạy học đáp ứng được mục tiêu
dạy học, thỏa mãn nhu cầu người học”. Chất lượng dạy học được hình thành
thông qua chất lượng giảng dạy của giáo viên và chất lượng học tập của học
sinh trên cơ sở đảm bảo chất lượng các thành tố của quá trình dạy học.
1.4.1.3. Khái niệm quản lý chất lượng dạy học.
”Đó là một hệ thống hoạt động thống nhất những nỗ lực của toàn bộ CB, GV,
NV và HS trong nhà trường cùng tham gia trong QTDH, chịu trách nhiệm triển
khai chất lượng, duy trì và cải tiến chất lượng cùng với việc áp dụng biện pháp
kỹ thuật và công cụ QLCL để đảm bảo kết quả dạy học đạt mục tiêu đề ra một
cách tốt nhất, thỏa mãn nhu cầu của khách hàng”.
1.4.2. Các thành phần tạo thành chất lượng một nhà trường
THPT
Theo quan niệm của UNESCO, Chất lượng của một nhà trường là chất
lượng của 3 thành phần: chất lượng đầu vào (Input); chất lượng quá trình
(Process); chất lượng kết quả đầu ra (Outcome). Các thành phần này cần được
xem xét trong một bối cảnh (Context) gọi là CIPO.
1.4.3. Thiết lập mô hình quản lý chất lượng dạy học trường
THPT
1.4.3.1. Xác định các hoạt động chính trong QLCL dạy học
trường THPT
Theo TQM, để đạt được chất lượng, GV và HS phải thực sự được phát huy
vai trò tự quản lý hoạt động của mình. Trong QLCL dạy học, có thể xác định 3
hoạt động chính: Hoạt động quản lý dạy học của nhà trường, hiệu trưởng là chủ
thể quản lý; Hoạt động giảng dạy của giáo viên, giáo viên tự quản lý; Hoạt
động học tập của HS, HS tự quản lý.
1.4.3.2. Các nhóm yếu tố tạo thành chất lượng dạy học trường
THPT

Trong trường THPT, có thể hiểu Chất lượng dạy học được tạo thành từ chất
lượng 3 nhóm yếu tố của hệ thống dạy học: chất lượng nhóm yếu tố Đầu vào,
chất lượng nhóm yếu tố Quá trình, chất lượng nhóm yếu tố kết quả Đầu ra. Ba
nhóm yếu tố này được xem xét trong một bối cảnh/môi trường dạy học cụ thể
của nhà trường.
1.4.3.3. Cấu trúc mô hình QLCL dạy học trường THPT theo tiếp
cận TQM
Đề xuất một mô hình QLCL dạy học trường THPT theo tiếp cận TQM bao
gồm các thành phần được thể hiện qua hình sau:
HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC TQM
(Tầm nhìn, Mục tiêu, Chính sách chất lượng)
QUÁ TRÌNH DẠY và HỌC
ĐẦU
VÀO
Hoạt động
quản lý
của
Hiệu
trưởng
Hoạt động
giảng dạy
của
Giáo viên
Hoạt động
học tập của
Học sinh
ĐẦU
RA
- Quản lý các quá trình với chu trình PDCA
Thôn

g tin
phản
hồi
- Công cụ kiểm soát chất lượng (SQC)
- Hợp tác làm việc theo nhóm/đội
Môi trường văn hóa chất lượng
Hình 1.6: Mô hình TQM trong QLCL dạy học trường THPT
1.5. Nội dung QLCL dạy học trường THPT theo tiếp cận
TQM
1.5.1. Hoạch định chiến lược TQM của trường
THPT
Nguyên lý quan trọng nhất của TQM là định hướng phục vụ khách hàng. Quá
trình QLCL thực chất là quá trình lập kế hoạch chiến lược và thực hiện kế
hoạch chiến lược theo định hướng phục vụ khách hàng. Như vậy, việc phát triển
TQM luôn gắn liền với kế hoạch chiến lược của nhà trường. TQM góp phần cải
tiến quy trình hình thành chiến lược nhà trường trong nhiều phương diện như:
thúc đẩy tư duy hướng vào khách hàng; tập trung vào đo lường và những hành
động khách quan để kiểm tra thực tế; tập trung vào làm việc nhóm để tạo ra sự
tin cậy rằng mọi người trong tổ chức đều tham gia vào việc hình thành chiến
lược.
1.5.2. Hệ thống quản lý chất lượng dạy học trường
THPT
1.5.2.1. Quản lý chất lượng các yếu tố Đầu vào của
dạy học
Luận án đã nêu các nội dung cần QLCL như: Chương trình dạy học phù hợp
với yêu cầu xã hội; Xây dựng cơ sở vật chất nhà trường; Chất lượng đội ngũ
giáo viên; Chất lượng đầu vào của học sinh; Phẩm chất, năng lực cán bộ quản
lý nhà trường
1.5.2.2. Quản lý chất lượng các yếu tố Quá trình của
dạy học

a. Hoạt động quản lý dạy học của hiệu trưởng
Luận án đã nêu những vấn đề lý luận về các hoạt động: Quản lý việc thực
hiện chương trình dạy học; Quản lý hoạt động giảng dạy; Quản lý hoạt động
học tập; Quản lý đổi mới phương pháp dạy học; Quản lý việc sử dụng thiết bị
dạy học; Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS.
b. Hoạt động giảng dạy của giáo viên.
Quá trình hoạt động giảng dạy của giáo viên được tiến hành qua 3 giai đoạn:
Giai đoạn Chuẩn bị; Giai đoạn Thực thi; Giai đoạn Đánh giá, cải tiến
c. Hoạt động học tập của học sinh.
Quá trình hoạt động học tập của học sinh được tiến hành qua 3 giai đoạn:
Giai đoạn Chuẩn bị; Giai đoạn Thực thi; Giai đoạn Đánh giá, cải tiến
1.5.2.3. Quản lý chất lượng các yếu tố Đầu ra của
dạy học
a. Sự phát triển của học sinh: Phát triển nhân cách HS: về
phẩm chất đạo đức, về năng lực của HS; Tổng hợp về chất
lượng HS nhà trường: Tỷ lệ HS bỏ
học, HS lưu ban, HS lên lớp; Tổng hợp kết quả học lực, hạnh kiểm của HS theo
học kỳ, năm học; Theo dõi kết quả các kỳ thi bên ngoài nhà trường (thi tốt
nghiệp THPT, thi học sinh giỏi, tuyển sinh đại học).
b. Lợi ích xã hội: Sự thỏa mãn của cha mẹ, cộng đồng; Sự chuẩn
bị thích ứng
của học sinh khi đi vào cuộc sống
1.5.3. Môi trường văn hóa chất lượng và các công cụ thực thi
TQM
1.5.3.1. Văn hóa chất lượng trong nhà trường
THPT
Văn hóa chất lượng trong nhà trường THPT là: tập hợp các chuẩn mực, các
giá trị, niềm tin và hành vi ứng xử mà mọi thành viên (từ HS,GV đến HT) trong
nhà trường đều thừa nhận, cùng chia sẻ, hợp tác để thực hiện theo các yêu cầu
chất lượng công việc của mình và hướng tới vì mục đích chất lượng chung của

nhà trường, tạo nên đặc trưng riêng của một nhà trường .
Một tổ chức muốn TQM thành công, tổ chức đó phải xây dựng được một
nền văn hóa chất lượng và văn hóa chất lượng được hình dung như là việc tạo
dựng môi trường bền vững cho việc thực hiện những mục tiêu chất lượng của tổ
chức.
1.5.3.2. Xây dựng nhóm
làm việc
Làm việc theo nhóm trong bất kỳ tổ chức nào cũng là một thành phần thiết
yếu của việc thực hiện TQM. Nhóm là một tập hợp các cá nhân tương tác với
nhau nhằm đạt mục tiêu chung. Nhóm được coi là một cách thức để liên kết các
bộ phận chức năng với nhau chịu trách nhiệm chất lượng về những quá trình
chủ yếu trong tổ chức.
1.5.3.3. Hệ thống thông tin quản lý dạy học trường
THPT
Hệ thống thông tin quản lý dạy học được hiểu là một quá trình chuyển đổi từ
dữ liệu (thô) đầu vào qua quá trình xử lý cung cấp cho các nhà quản lý những
thông tin đầu ra kịp thời, có ích phục vụ cho việc ra các quyết định để thực hiện
các chức năng QLCL dạy học có hiệu quả.
Tiếp cận TQM khẳng định tầm quan trọng của hệ thống thông tin đối với
nhà trường. Thông tin ở đây có hai chiều xuôi ngược: một chiều từ bên cung
ứng đến khách hàng và chiều kia từ khách hàng về bên cung ứng. Thông tin vừa
là yếu tố không thể thiếu trong quản lý quá trình dạy học, vừa là nguồn dự trữ
tiềm năng
cho nhà trường.
1.5.3.4. Công cụ kiểm soát chất lượng quá trình bằng
thống kê
Trong QLCL người ta dùng kỹ thuật SQC (Statistical Quality Control)- các
phương pháp thống kê để thu thập, trình bày, phân tích các dữ liệu một cách
chính xác và kịp thời nhằm theo dõi, kiểm soát, cải tiến hoạt động của một quá
trình bằng cách giảm tính biến động (sự suy giảm về chất lượng).

Việc áp dụng SQC đem lại cho nhà trường những lợi ích như: Tập hợp dữ
liệu được dễ dàng; xác định được các vấn đề; dự đoán và nhận biết các nguyên
nhân gây ra sai lầm; loại bỏ các nguyên nhân; ngăn ngừa các sai lầm lập lại; xác
định hiệu quả cải tiến.
Kết luận chương 1
1. Để nâng cao chất lượng dạy học cần thiết phải đổi mới quản
lý dạy học
theo hướng quản lý chất lượng. Trong các mô hình quản lý chất lượng thì mô
hình TQM với các quan điểm nền tảng của W.E.Deming, J.Juran, P.Crosby tỏ
ra có tính khả thi, phù hợp hơn trong quản lý nhà trường THPT.
2.Thực hiện TQM trong trường THPT phải tập trung phục vụ tốt cho việc dạy
và học tích cực với các quan niệm: “tam giác dạy học” của Jean Vial,
phương pháp sư phạm tương tác, dạy học theo tiếp cận thông tin để phát
triển các phẩm chất, năng lực, hình thành các kỹ năng cần thiết cho học
sinh THPT khi đi vào
cuộc sống thế kỷ
21.
3. Các quan điểm về TQM chỉ cung cấp những tư tưởng, những nguyên lý,
nguyên tắc chung nhất. Việc vận dụng TQM trong những tổ chức, môi
trường,
lĩnh vực cụ thể cần có cách tiếp cận khác nhau. Vận dụng TQM trong trường
THPT cần xác định các quá trình và quản lý theo quá trình hướng vào khách
hàng quan trọng nhất là học sinh; Tiếp cận hệ thống và phân tích vi mô các lĩnh
vực hoạt động trong nhà trường để xác định các thành phần siêu nhỏ và QLCL
các thành phần siêu nhỏ này sẽ tạo thành chất lượng tổng thể của nhà trường.
4. Hệ thống QLCL dạy học trường THPT theo tiếp cận TQM đã xác định
được các nhóm yếu tố tạo thành chất lượng dạy học, gồm: Đầu vào, Quá
trình, Đầu ra của hệ thống; được tiến hành bởi 3 hoạt động chính với 3
chủ thể quản lý chất lượng: Hoạt động quản lý dạy học của hiệu trưởng;
Hoạt động giảng dạy của giáo viên; Hoạt động học tập của học sinh.

5.Tiếp cận TQM trong QLCL dạy học ở trường THPT với việc thiết lập một
mô hình với các thành phần: Hoạch định chiến lược TQM (tầm nhìn, mục
tiêu, chính sách chất lượng); Hệ thống QLCL dạy học và quản lý các
quá trình với cải tiến liên tục (theo chu trình PDCA); Hình thành môi
trường văn hóa chất lượng, làm việc theo nhóm, hệ thống thông tin,
công cụ kiểm soát chất lượng bằng thống kê. Cách tiếp cận này sẽ tạo ra
một lực xung kích mạnh mẽ để nâng cao năng lực quản lý dạy học của
nhà trường.
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
2.1. Tình hình quản lý chất lượng giáo dục phổ thông ở Việt
Nam
Trong những năm gần đây, công tác QLCL đã được chú trọng. Đã hình thành
các tổ chức chuyên trách về đánh giá và KĐCL. Ngoài Cục Khảo thí & KĐCL
cấp trung ương được thành lập năm 2004, Phòng Khảo thí và KĐCL đến nay đã
được thành lập tại các Sở GD&ĐT. Bộ đã ban hành về tiêu chuẩn, tiêu chí và
quy trình, chu kỳ kiểm định chất lượng đối với cơ sở giáo dục phổ thông. Công
tác KĐCL giáo dục phổ thông đã được triển khai trên phạm vi cả nước từ năm
2009.
Trong đánh giá chất lượng giáo dục nhà trường, quan trọng nhất là đánh giá
kết quả học tập của HS. Hiện nay, đa số các trường THPT thường coi kết quả
kỳ thi tốt nghiệp THPT và kết quả thi tuyển sinh đại học là thước đo chất lượng
để phấn đấu. Các kết quả này thường không chính xác khi xếp hạng chất lương
các trường THPT, cần có cách xếp hạng phù hợp, đánh giá toàn diện về chất
lượng học tập và các kỹ năng của học sinh.
2.2. Tình hình KT-XH và phát triển giáo dục THPT tỉnh Bình
Định
Trong Luận án trình bày vài nét về điều kiện tự nhiên và KT-XH tỉnh Bình
Định; Khái quát về phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Bình Định với quy mô
giáo dục, chất lượng giáo dục và tài chính đầu tư cho giáo dục Bình Định (từ

2006-2010).
Tình hình phát triển giáo dục THPT tỉnh Bình Định, đã được trình bày kỹ
trong luận án về các nội dung: Phát triển quy mô và chất lượng hoc sinh (các số
liệu thống kế từ 2006-2007 đến 2010-2011); Đội ngũ giáo viên; Đội ngũ
CBQL; Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy hoc; Ứng dụng CNTT trong quản lý
giáo dục.
2.3. Thực trạng QLCL dạy học các trường THPT tỉnh Bình Định
2.3.1. Giới thiệu về tiến trình khảo sát thực trạng.
Trong Luận án đã trình bày tiến trình khảo sát gồm các bước:
- Xây dựng các mẫu phiếu khảo sát: Phụ lục 1 và Phụ lục 2;
- Chọn mẫu khảo sát: khảo sát tại 20 trường THPT tại Bình Định;
- Tổ chức khảo sát thực trạng qua các hình thức: Thu thập các số
liệu thống kê; Khảo sát nghiên cứu bằng sản phẩm hoạt động
của CBQL và GV; Khảo sát thực trạng qua việc trao đổi trực
tiếp với CBQL và GV; Khảo sát thực trạng QLCL dạy học qua
trưng cầu ý kiến (Phụ lục 1) và Xử lý số liệu khảo sát.
2.3.2. Khảo sát thực trạng QLCL dạy học các trường THPT
Các kết quả khảo sát thực trạng QLCL các yếu tố Đầu vào, các yếu tố Quá
trình, các yếu tố Đầu ra của dạy học được trình bày trong các bảng: từ 2.7 đến
2.21 trong luận án. Các số liệu thu được và phân tích số liệu góp phần mô tả thực
trạng QLCL dạy học ở trường THPT. Sau đây là một số bảng khảo sát thực trạng:
Bảng 2.7: Tổng hợp ý kiến đánh giá QLCL các yếu tố Đầu vào của dạy học
TT
NỘI DUNG
MỨC ĐỘ ĐẠT ĐƯỢC (%)
ĐTB
Tốt Khá TB Yếu
1 Chương trình dạy học phù hợp với yêu
cầu của xã hội.
35 48 17

3,18
2 Xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị
dạy học.
27 42,5 15 15,5
2,81
3 Chất lượng của đội ngũ giáo viên. 54 37 9
3,45
4 Chất lượng đầu vào của học sinh. 22 30,5 31,5 16
2,58
5 Năng lực, phẩm chất của cán bộ quản lý 76 24
3,76
Bảng 2.16: Tổng hợp ý kiến đánh giá giai đoạn thực thi dạy học của giáo viên
TT
NỘI DUNG
MỨC ĐỘ ĐẠT ĐƯỢC (%)
ĐTB
Tốt Khá TB Yếu
1 Lập kế hoạch bài dạy (giáo án): Xác
định mục tiêu bài dạy; Lựa chọn, sắp
xếp nội dung , hình thức, phương pháp,
phương tiện và kiểm tra, đánh giá.
43 24 33
3,10
2 Tiến hành các bước lên lớp theo kế
hoạch bài dạy, tổ chức các hoạt động
học tập đảm bảo nội dung và thời gian.
71 22 7
3,64
3 Theo dõi, quan sát lớp học để kịp thời
điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy

học; Xử lý các tình huống phát sinh một
cách hợp lý, sinh động.
25 40 35
2,90
4 Tổ chức cho HS thực hiện các bài kiểm
tra thường xuyên, kiểm tra định kỳ theo
quy định của chương trình môn học.
74 16 10
3,64
Bảng 2.21: Tổng hợp ý kiến đánh giá QLCL các yếu tố kết quả Đầu ra của dạy học
TT
NỘI DUNG
MỨC ĐỘ ĐẠT ĐƯỢC (%)
ĐTB
Tốt Khá TB Yếu
1 Phát triển nhân cách của học sinh
(phẩm chất đạo đức, năng lực học tập).
42 44 14
3,28
2 Phát triển về chất lượng HS nhà trường
( tỷ lệ HS giỏi, khá theo từng lớp; tỷ lệ
tốt nghiệp THPT; kết quả thi HS giỏi;
kết quả điểm thi tuyến sinh ĐH, )
55,5 44,5
3,56
3 Sự thỏa mãn của cha mẹ, cộng đồng. 17 28 49 6
2,56
4 Sự chuẩn bị khả năng thích ứng của HS
khi đi vào cuộc sống.
18 26 46 10

2,52
2.3.3. Đánh giá chung thực trạng QLCL dạy học trường THPT
Bình Định
* M
ặ
t
m
ạ
n
h
- Chất lượng đội ngũ GV đã có bước phát triển, năng lực của
một bộ phận GV đã tiếp cận được yêu cầu đổi mới phương
pháp dạy học. CBQL có năng lực
quản lý, điều hành và tổ chức tốt các hoạt động trong nhà trường. Chất lượng
học lực và hạnh kiểm của HS có tiến bộ; tỷ lệ tốt nghiệp THPT đạt khá, giỏi
ngày càng tăng; tỷ lệ trúng tuyển đại học cao.
- CSVC trường học được kiên cố hóa; một số trường có hệ
thống thư viện,
thiết bị giáo dục và các phòng học bộ môn theo chuẩn quốc gia.
- Quản lý tốt việc thực hiện chương trình dạy học; hoạt động
giảng dạy của GV và học tập của HS đi dần vào nền nếp,
ổn định. Đổi mới PPDH đã có những chuyển biến; thực hiện
ra đề kiểm tra với ma trận theo kiến thức, kĩ năng cần đánh giá
và cấp độ nhận thức.
* M
ặ
t

y
ế

u
- Năng lực chuyên môn của một bộ phận GV còn hạn chế, ngại
đổi mới. Kỹ năng xây dựng kế hoạch giảng dạy theo những
tiếp cận mới về dạy học còn
yếu. Chất lượng đầu vào của HS ở các huyện trung du và miền núi, các trường
tư thục còn thấp. Kiến thức cơ bản về xã hội, kỹ năng thực hành và việc vận
dụng kiến thức của đa số học sinh THPT còn yếu.
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ở một số trường THPT
còn nhiều thiếu
thốn; thư viện, phòng học bộ môn còn hạn chế.
- Ưng dụng CNTT trong đổi mới PPDH dạy học chưa được
nhiều, chưa linh hoạt, khả năng GV thiết kế bài giảng điện
tử còn hạn chế. Cách thức kiểm tra đánh giá kết quả học tập
của HS chậm được đổi mới.
* Những
thuận lợi cơ
bản
- Các trường THPT được sự hỗ trợ tích cực của các dự án,
đề án từ Bộ GD&ĐT đã giúp cho việc đổi mới dạy học và
nâng cao hiệu quả quản lý, điều
hành của trường. Kinh tế-xã hội tỉnh Bình Định phát triển khá, có điều kiện để
đầu tư giáo dục.
- Sở GD&ĐT Bình Định rất quan tâm tổ chức bồi dưỡng năng
lực quản lý, năng lực chuyên môn cho CBQL và đội ngũ GV
các trường THPT; đaã có sự
chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời đối với việc tổ chức dạy học ở các trường THPT.