Tiểu luận cao học vấn đề về đấu TRANH GIAI cấp TRONG THỜI kỳ QUÁ độ lên CHỦ NGHĨA xã hội ở VIỆT NAM HIỆN NAY

VẤN ĐỀ VỀ ĐẤU TRANH GIAI CẤP TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ
LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

MỞ ĐẦU
Lý luận giai cấp và đấu tranh giai cấp là một trong những nội dung cơ
bản nhất của học thuyết Mác-Lênin. Nó khơng chỉ là đối tượng nghiên cứu
của Triết học mà cịn của cả kinh tế chính trị học và chủ nghĩa xã hội khoa
học. Nhờ thống nhất được tính cách mạng và khoa học, lý luận mác xít về giai
cấp và đấu tranh giai cấp đã vượt qua các trào lưu tư tưởng xã hội chủ nghĩa
trước đây và trở hành kim chỉ nam cho phong trào cách mạng của giai cấp vơ
sản. Lý luận này có ảnh hưởng sâu rộng trong phong trào cách mạng từ thế kỷ
XIX đến nay, tạo ra những biến động to lớn trong đời sống chính trị-xã hội
trên tồn thế giới. Đồng thời lý luận cũng chỉ ra rằng trong xã hội có giai cấp
đấu tranh giai cấp là tất yếu khách quan, đấu tranh giai cấp tất yếu dẫn đến
cuộc cách mạng xã hội. Trong xã hội tư bản, mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản
và giai cấp vô sản là tất yếu. Mâu thuẫn đó chỉ có thể giải quyết bằng cuộc
cách mạng xã hội, có như vậy giai cấp vô sản mới thực hiện được sứ mệnh
lịch sử của mình là thủ tiêu chủ nghĩa tư bản, xây dựng thành cơng chủ nghĩa
cộng sản trên tồn thế giới.
Ngày nay, trong điều kiện thế giới có nhiều biến đơng phức tạp đặc biệt
là sự phát triển như vũ bão của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ đã
đưa lại một bước phát triển mới về chất của lực lượng sản xuất xã hội, mở
rộng q trình phân cơng lao động, giao lưu quốc tế, làm cho sự phát triển bên
trong của mỗi nước gắn bó chặt chẽ với sự phát triển của tồn thế giới. Chính
cuộc cách mạng khoa học và công nghệ cũng đem lại cho chủ nghĩa đế quốc
những loại vũ khí và phương tiện chiến tranh tối tân hiện đại, đặt loài người
trước những thử thách nghiêm trọng mang tính chất tồn cầu, điều đó đặt ra
cho cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay càng thêm phức tạp.
Mặt khác sự khủng hoảng và tan rã của hệ thống xã hội chủ nghĩa ở
Liên xô và Đông Âu, sự đổi mới của các nước phát triển theo hướng xã hội
chủ nghĩa, sự chuyển đổi của các nước xã hội chủ nghĩa sang nền kinh tế thị

trường song hành với sự tồn tại và phát triển của chủ nghĩa tư bản trên thế


2
giới làm cho mọi người lầm tưởng rằng, lý luận giai cấp và đấu tranh giai cấp
khơng cịn phù hợp nữa và tìm cách lảng tranh nó. Thực tế khơng những kẻ
thù của chủ nghĩa Mác –Lênin tìm cách phủ nhận học thuyết Mác về giai cấp
và đấu tranh giai cấp mà ngay một số người cộng sản cũng có những biểu
hiện giao động không muốn nhắc đến lý luận đấu tranh giai cấp hoặc hạ thấp
vai trị của nó. Điều này cực kỳ nguy hiểm vì vậy nhận thức đúng lý luận giai
cấp và đấu trang giai cấp trong trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đặc
biệt là công cuộc đổi mới hiện nay theo tinh thần nghị quyết Đại hội của Đảng
ta là yêu cầu lý luận và thực tiễn cấp bách.
I.- Đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay.
1.- Đặc điểm cơ bản của thời đại ngày nay và những vấn đề tác động
đến cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta.
a.- Đặc điểm cơ bản của thời đại ngày nay.
Từ sau cáh mạng tháng 10 Nga vĩ đại thời đại ngày nay là thời đại quá
độ từ chủ nghĩa Tư bản lên Chủ nghĩa xã hội. Đấu tranh giai cấp trong thời
đại ngày nay gay go phức tạp, tính chất một mất một cịn diễn ra nhanh chóng
khó lường, đấu tranh tư tưởng nổi lên hàng đầu đe dọa trực tiếp đến sự tồn
vong, phát triển của mỗi quốc gia dân tộc đặc biệt là dân tộc xã hội chủ nghĩa.
Sự biến đổi về chất của lực lượng sản xuất đã tác động mạnh mẽ đến các lĩnh
vực của đời sống xã hội. Nghị quyết Đaị hội Đảng IX đã chỉ rõ: "Thế kỷ XXI
sẽ tiếp tục có nhiều biến đổi. Khoa học và cơng nghệ sẽ có bước tiến nhảy
vọt. Kinh tế tri thức có vai trị ngày càng nổi bật trong q trình phát triển lực
lượng sản xuất"1 nó đã tạo nên bước nhảy vọt về lực lượng sản xuất làm ảnh
hưởng tới tất cả các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Nó đã trở thành
một nhân tố, một động lực thúc đẩy nhân loại đạt được những tiến bộ trong
chinh phục tự nhiên, quản lý có hiệu quả các quá trình xã hội, phát huy vai trị

tích cực sáng tạo của con người và đưa nhân loại đến một nền văn minh mới văn minh trí tuệ,

1 Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ IX-NXBCTQG-HN2001 tr64


3
Sự phát triển tiến bộ của khoa học và công nghệ đã tác động và làm
thay đổi toàn bộ cơ cấu ngành nghề bên trong mỗi nước và cả quốc tế, đẩy
nhanh q trình quốc tế hóa tư bản chủ nghĩa . Điều đó đã tạo nên sự thay đổi
cơ cấu xã hội - giai cấp trong mỗi nước và ảnh hướng đến mối quan hệ giữa
các nước, giữa các khu vực với nhau. Giai cấp công nhân ở các nước tư sản
cũng thay đổi về cơ cấu. Bộ phận cơng nhân trí thức ngày một tăng, cơng
nhân sản xuất trong nhà máy ngày một giảm, một số đã có điều kiện tham gia
vào công ty cổ phần. Làm cho việc tập hợp lực lượng đấu tranh của giai cấp
công nhân trở nên khó khăn hơn. Giai cấp tư sản hiện nay đã có sự điều chỉnh
về quan hệ sản xuất. Chúng đã tạo ra một số thành tựu nhất định trong phát
triển kinh tế xã hội làm cho mâu thuẫn trong xã hội tư bản dịu đi, đã tác động
đến một số người lầm tưởng chủ nghĩa tư bản đã thay đổi về chất và dẫn đến
mơ hồ về mặt đấu tranh giai cấp .
Do sự tác động của khoa học và công nghệ thúc đẩy lực lượng sản xuất
phát triển làm cho xu thế tồn cầu hố phát triển “tồn cầu hố kinh tế là một
xu thế khách quan, lơi cuốn ngày càng nhiều nước tham gia”2. Nó đang bị một
số nước tư bản phát triển và các tập đoàn kinh tế tư bản xuyên quốc gia chi
phối, chứa đựng nhiều mâu thuẫn, vừa có mặt tích cực, vừa có mặt tiêu cực,
vừa có hợp tác, vừa có đấu tranh, đặt ra các cơ hội và thách thức cho các nước
phải quan tâm giải quyết.
Thực tế thế giới đang đứng trước những vấn đề mang tính chất tồn cầu
như nguy cơ chiến tranh hạt nhân huỷ diệt, vấn đề môi trường sinh thái, vấn
đề dân số bệnh tật hiểm nghèo, đặt cho xã hội loài người đều phải giải quyết.
Với một thế giới đầy mâu thuẫn đối kháng, đối lập giữa các lợi ích vật chất,

tinh thần, giai cấp, dân tộc, tơn giáo, giữa các hệ thống chính trị xã hội các hệ
ý thức tư tưởng cùng tồn tại trong cuộc đấu tranh một mất một còn. Thế giới
vẫn phân cực giữa hai chế độ xã hội khác nhau, giữa giàu và nghèo, giữa bóc
lột và bị bóc lột và khơng hề có sự hội tụ, sự tan biến và hoà nhập các chế độ,
các giai cấp, như các nhà tư tưởng tư sản tuyên truyền và một số người ngộ
nhận.
2 Sđd tr64


4
“Đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp tiếp tục diễn ra gay gắt” 3.
Cuộc đấu tranh diễn ra trong sự hợp tác song phương, đa phương, được triển
khai trên một bình diện rộng cả về kinh tế, chính trị, ngoại giao, văn hoá,
khoa học, lối sống, đạo đức và cả trong lĩnh vực quân sự.
" Các mâu thuẫn cơ bản trên thế giới biểu hiện dưới những hình thức và
mức độ khác nhau vẫn tồn tại và phát triển, có mặt sâu sắc hơn" 4. Bốn mâu
thuẫn cơ bản: Mâu thuẫn giữa chủ nghĩa xã hội với chủ nghĩa tư bản; mâu
thuẫn giữa giai cấp công nhân, nhân dân lao động với giai cấp tư sản và chủ
nghĩa tư bản; mâu thuẫn giữa chủ nghĩa đế quốc với các dân tộc chậm phát
triển và phụ thuộc; mâu thuẫn giữa các nước đế quốc với nhau. Các mâu
thuẫn vẫn được khảng định, nó mang tính khách quan phổ biến. Nhưng có sự
vận động phát triển về tính chất và được thể hiện một cách cụ thể trong từng
giai đoạn.
Chủ nghĩa xã hội sau sự kiện khủng hoảng ở Liên xơ và Đơng Âu, hiện
nay đang có điều kiện và khả năng vượt qua thời kỳ thoái trào tạo ra bước
phát triển mới, loài người nhất định tiến lên chủ nghĩa xã hội theo quy luật
phát triển của lịch sử.
Hiện nay chủ nghĩa tư bản đang nắm ưu thế nhiều lĩnh vực quan trọng
và vẫn tiếp tục điều chỉnh, tận dụng các thành tựu khoa học và công nghệ hiện
đại mở rộng thị trường, nhưng không thể khắc phục mâu thuẫn vốn có bắt

nguồn từ bản chất của nó, đặc biệt là mâu thuẫn giữa tính chất xã hội hố
ngày càng cao của lực lượng sản xuất với chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản
chủ nghĩa về tư liệu sản xuất.
Các quốc gia độc lập đang đấu tranh vì độc lập chủ quyền, quyền lựa
chọn và quyết định con đường phát triển, đang hướng trực tiếp vào việc chống
chính sách cường quyền và áp đặt, can thiệp và xâm lược của nước ngồi.
Trên thế giới có những biến đổi rất lớn, nhưng tính chất của thời đại
vẫn khơng hề thay đổi và các mâu thuẫn cơ bản trên thế giới, biểu hiện dưới

3 Sđd tr65
4 Sđd tr64-65


5
những hình thái và mức độ khác nhau, vẫn tồn tại và phát triển có mặt sâu sắc
hơn.
Nội dung thời đại hiện nay là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên
chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới, mở đầu bằng Cách mạng tháng
Mười Nga vĩ đại năm 1917, là thời đại đấu tranh cho thắng lợi của hồ bình,
độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội gắn liền với cuộc cách mạng
khoa học và công nghệ hiện đại tạo ra những tiền đề vật chất kỹ thuật ngày
càng đầy đủ cho việc chuyển lên chủ nghĩa xã hội.
Thực chất mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất với quan hệ sản xuất tư
bản chủ nghĩa ngày càng gay gắt mặc dù giai cấp tư bản đang tìm mọi cách
điều chỉnh, song nó khơng thể giải quyết triệt để được mâu thuẫn đó, vì do
chủ sở hữu tư liệu sản xuất vẫn là giai cấp tư sản cho nên mâu thuẫn kinh tế
đó phản ánh vào trong đời sống xã hội thành mâu thuẫn giai cấp tư sản và giai
cấp vô sản, cuộc đấu tranh này ngày càng quyết liệt và gay gắt hơn bao giờ
hết.
Thực tế giai cấp tư sản tìm mọi thủ đoạn kinh tế bóc lột sức lao động

của cơng nhân, để chiếm nhiều giá trị thặng dư. Một số cải thiện có thật của
chủ nghĩa tư bản hiện nay nhưng khơng phải là thiện chí của giai cấp tư sản
mà là kết quả của quá trình đấu tranh giai cấp, của kết quả vận động tổng hợp
của lịch sử, buộc giai cấp tư sản phải cải cách điều chỉnh.
Trong toàn bộ các giai cấp đối lập với giai cấp tư sản, thì giai cấp vơ
sản mặc dù có một vài cải thiện trong đời sống xã hội, song giai cấp vơ sản
vẫn là giai cấp bị bóc lột nhiều nhất và cũng là giai cấp đối lập trực tiếp với
giai cấp tư sản, cho nên giai cấp vô sản vẫn là đại biểu cho phương thức sản
xuất mới.
Như vậy, trục chính của cuộc đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay
vẫn là cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản với giai cấp tư sản. Giai cấp vô sản
chính là người xố bỏ chế độ xã hội tư bản xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa.
Từ đặc điểm của thế giới hiện đại và các mâu thuẫn cơ bản của nó đang
tác động mạnh mẽ đến cuộc đấu tranh giai cấp ở Việt Nam. Cho nên chúng ta


6
cần xem xét đầy đủ cả những mặt thuận lợi và khó khăn để định ra đường lối
chiến lược phát triển đất nước cho phù hợp.
b.- Những vấn đề tác động đến cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta
hiện nay:
Những vấn đề mới của tình hình quốc tế và khu vực đang tác động
mạnh mẽ đến cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta. Đại hội Đảng IX đã chỉ rõ:
“Trong vài thập kỷ tới, ít có khả năng xảy ra chiến tranh thế giới. Nhưng
chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, hoạt động can thiệp lật đổ, khủng bố
cịn xảy ra ở nhiều nơi với tính chất phức tạp ngày càng tăng. Hồ bình hợp
tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, phản ánh đòi hỏi bức xúc của các quốc gia
dân tộc. Cuộc đấu tranh vì hồ bình, độc lập dân tộc, dân chủ, dân sinh, tiến
bộ và cơng bằng xã hội sẽ có những bước tiến mới. Khu vực Đông nam Á,
châu Á - Thái Bình Dương sau khủng hoảng tài chính kinh tế có khả năng

phát triển năng động nhưng vẫn tiềm ẩn những nhân tố gây mất ổn định” 5.
Trước tình hình thế giới đang đặt ra những triển vọng tốt đẹp để chúng ta thực
hiện thắng lợi nội dung của cuộc đấu tranh giai cấp. Nhưng những thuận lợi,
khó khăn, cơ hội, thách thức tồn tại đan xen và tác động một cách đồng thời.
Bởi vì, trong một bối cảnh quốc tế đầy phức tạp, sự nghiệp cách mạng của
dân tộc ta vừa đón nhận những cơ hội lớn vừa phải đối phó và vượt qua
những thách thức. Nó phụ thuộc vào tính tích cực, năng động chủ quan của
Đảng và nhân dân ta trong quá trình xây dựng đất nước.
Thành tựu của gần 20 năm đổi mới, làm cho thế và lực của ta lớn mạnh
lên nhiều. Thể hiện trong tốc độ phát triển kinh tế đất nước, nâng cao đời sống
của nhân dân, phát triển văn hoá và khoa học, vị thế quốc tế của nước ta được
củng cố và tăng cường. Với sự phát triển của các tiềm năng vật chất và khả
năng khai thác tiềm năng đó là những yếu tố quan trọng trong phát triển đất
nước như: “Cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế được tăng cường. Đất
nước còn nhiều tiềm năng về tài nguyên, lao động. Nhân dân ta có phẩm chất
tốt đẹp”6. Tình hình chính trị - xã hội ổn định là cơ sở xã hội trực tiếp cho sự
5 Sđd tr65-66
6 Sđd tr66


7
phát triển, là điều kiện thuận lợi để đoàn kết các dân tộc anh em và hợp tác
quốc tế trong phát triển xã hội. Nhất là các đối tác làm ăn trên thế giới rất tin
tưởng vào tình hình chính trị, xã hội ổn định của nước ta. Môi trường hồ
bình, xu thế hợp tác song phương, đa phương để phát huy nội lực và so sánh
lợi thế cũng là một vận hội lớn cho chúng ta. Nhưng hiện nay đất nước ta phải
đối mặt với nhiều thách thức lớn như:
Đảng ta xác định bốn nguy cơ: “Tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều
nước trong khu vực và trên thế giới, chệch hướng xã hội chủ nghĩa, nạn tham
nhũng và tệ quan liêu, "diễn biến hồ bình" do các thế lực thù địch gây ra đến

nay vẫn tồn tại và diễn biến phức tạp, đan xen, tác động lẫn nhau, không thể
xem nhẹ nguy cơ nào”7. Nhất là “tình trạng tham nhũng và sự thối hố về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
viên đang cản trở việc thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, gây bất bình
và giảm lịng tin trong nhân dân”8. Đó là ngun nhân bên trong làm cho cách
mạng nước ta trì trệ, mất lòng tin của nhân dân mà kẻ thù lợi dụng để chống
phá cách mạng của nước ta. Những tính chất nghiêm trọng đó đang cản trở
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Mặt khác nền kinh tế của nước
ta phát triển cịn thấp, trình độ phát triển của sản xuất, trình độ quản lý sản
xuất xã hội cịn có khoảng cách khá xa so với nhiều nước trên thế giới. Chúng
ta phải có mục tiêu, phương hướng, biện pháp phát triển kinh tế phù hợp, nếu
không sẽ bị tụt hậu sa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên
thế giới. Từ việc phân tích những thuận lợi và những thách thức khó khăn,
yêu cầu đặt ra cho chúng ta phải chủ động nắm bắt vận hội lớn, vươn lên phát
triển nhanh và vững chắc, tạo thế và lực mới đồng thời phải luôn tỉnh táo,
kiên quyết đẩy lùi các thách thức, để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ trong thời
kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội.
2.- Nội dung, hình thức đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay.
a.- Nội dung đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay:

7 Sđd tr67
8 Sđd tr67


8
Nội dung đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay đó là cuộc đấu
tranh cho hồ bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Đây là nội
dung hết sức rộng lớn bao gồm nhiều phong trào khác nhau như: Phong trào
đấu tranh vì thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, phong trào đấu tranh vì hồ bình
có tính chất tồn nhân loại, phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở các

nước thuộc địa và phong trào đấu tranh giành dân chủ ở các nước tư bản. Đối
với các nước xã hội chủ nghĩa, cuộc đấu tranh giai cấp bao gồm nhiều mặt
diễn ra trên nhiều lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hố và nhiều hình thức
phong phú chống kẻ thù bên trong và bên ngoài mà trước hết là cuộc đấu
tranh chống lại các âm mưu "diễn biến hồ bình " của chủ nghĩa đế quốc và
các thế lực chống chủ nghĩa xã hội, đấu tranh chống mọi âm mưu can thiệp và
hành động xâm lược của chủ nghĩa đế quốc để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chế độ
xã hội chủ nghĩa. Đối với các nước độc lập dân tộc vẫn đang diễn ra cuộc đấu
tranh chống chủ nghĩa thực dân mới nhằm thốt khỏi sự kìm chế của chủ
nghĩa đế quốc và các công ty độc quyền siêu quốc gia, giữ vững độc lập và
chủ quyền dân tộc, làm chủ tài nguyên phong phú và lực lượng lao động dồi
dào của mình, chống đói nghèo và lạc hậu, đáp ứng những yêu cầu cấp bách
của đời sống nhân dân. Đối với các nước tư bản chủ nghĩa, phong trào công
nhân, phong trào cộng sản, phong trào dân chủ và hoà bình đang phải đấu
tranh chống bóc lột dưới nhiều hình thức tinh vi của chủ nghĩa tư bản độc
quyền nhà nước chủ nghĩa tư bản độc quyền siêu quốc gia, chống chính sách
chạy đua vũ trang, qn sự hố nền kinh tế, vì mục tiêu dân sinh, dân chủ và
tiến bộ xã hội.
Mỗi phong trào thực hiện một mục đích nhất định của nó. Nhưng nó
ln ln quan hệ biện chứng với nhau và vì vậy đấu tranh giai cấp trong thời
đại ngày nay giành thắng lợi chỉ có thể giải quyết tốt mối quan hệ lợi ích giai
cấp, lợi ích dân tộc và lợi ích nhân loại.
b.- Hình thức đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay:
Do nội dung cuộc đấu tranh giai cấp rộng lớn và hết sức phức tạp cho
nên để chiến thắng hoàn toàn chủ nghĩa tư bản, giai cấp vô sản phải sử dụng
tổng hợp và kết hợp các hình thức phong phú đa dạng, diễn ra trên tất cả các


9
lĩnh vực của đời sống xã hội. Giai cấp vô sản phải sử dụng nhiều cách thức,

biện pháp như bạo lực, hồ bình, kinh tế, giáo dục, hành chính... Để hoàn
thành nội dung của cuộc đấu tranh giai cấp, giai cấp vô sản cần phải thực hiện
những nhiệm vụ cụ thể. Lê nin nói: “Trong điều kiện chun chính vơ sản,
những hình thức đấu tranh giai cấp của giai cấp vơ sản khơng thể giống như
trước được”9. Hiện nay hình thức của cuộc đấu tranh giai cấp đã có sự phát
triển, có rất nhiều hình thức phong phú vừa hợp tác vừa đấu tranh để phát
triển và tham gia vào các tổ chức kinh tế để đấu tranh. Nhưng dù sử dụng
hình thức nào thì điều đó phải căn cứ vào điều kiện hoàn cảnh cụ thể để phê
phán quan điểm chủ quan duy ý chí, để vận dụng các nguyên tắc đấu tranh
cho phù hợp.
Giai cấp và đấu tranh giai cấp là hiện tượng lịch sử khách quan. Trong
xã hội lồi người cịn phân chia thành giai cấp thì đấu tranh giai cấp là quy
luật khách quan, là động lực phát triển của xã hội có giai cấp. Trong đó cuộc
đấu tranh giai cấp của giai cấp vơ sản là cuộc đấu tranh giai cấp cuối cùng
trong lịch sử lồi người. Nó sẽ chấm dứt sau khi hồn tồn tiêu diệt giai cấp.
Đó là một nhiệm vụ rất khó khăn và lâu dài. Thắng lợi của giai cấp vô sản và
chủ nghĩa xã hội chỉ được bảo đảm khi các giai cấp bóc lột đã bị xố bỏ, cơ sở
vật chất kỹ thuật, quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa được xây dựng hoàn
thiện, tư tưởng xã hội chủ nghĩa, lối sống, kỷ luật lao động, đạo đức xã hội
chủ nghĩa được thấm nhuần trong toàn dân. Giai cấp vơ sản cịn phải hồn
thành nhiệm vụ cuối cùng trong lịch sử là xoá bỏ sự khác nhau giữa cơng
nhân và nơng dân, giữa lao động trí óc và lao động chân tay, giữa thành thị và
nông thôn. Lúc đó giai cấp vơ sản cũng tự xố bỏ mình với tính cách là một
giai cấp và lịch sử xã hội loài người chấm dứt hoàn toàn sự đối kháng giai
cấp.
II.- Đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở
nước ta hiện nay:
1.- Đặc điểm cơ bản của đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay:

9 Lênin toàn tập, NXBTB Mãtcơva 1977 tập39 tr298

10
Cuộc đấu tranh giai cấp ở Việt nam hiện nay là cuộc đấu tranh giai cấp
trong thời kỳ quá độ. Vì vậy có sự thay đổi căn bản so với cuộc đấu tranh
giành chính quyền trước đây. Thời kỳ sau cáh mạng tháng 10 Nga, Lênin đã
khảng định cuộc đấu tranh này diễn ra trong điều kiện mới với nội dung và
hình thức mới. So với cuộc đấu tranh trong tất cả các giai đoạn lịch sử của
Việt nam từ 1930 đến nay chưa bao giờ cuộc đấu tranh giai cấp lại diễn ra
trong bối cảnh phức tạp như bây giờ.
Từ năm 1991, sau khi Liên xô tan giã và chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu
sụp đổ, hệ thống xã hôị chủ nghĩa và siêu cường xã hội chủ nghĩa khơng cịn.
Trong khi đó chủ nghĩa tư bản lại có những bước phát triển mới và chủ nghĩa
đế quốc, đứng đầu là Mỹ triển khai một loạt kế hoạch mới nhằm thực hiện âm
mưu bá chủ toàn cầu. Về mặt trong kinh tế chủ nghĩa tư bản đẩy mạnh q
trình tồn cầu hóa, tăng cường đầu tư vào các nước phát triển, kéo cả loài
người vào thị trường thế giới, với lợi thế về khoa học và công nghệ, vốn, trình
độ quản lý và kinh nghiệm quan hệ quốc tế các nước tư bản phát triển và các
tập đoàn, cơng ty xun quốc gia có thể chi phối nền kinh tế của các nước
khác thông qua các chế định kinh tế có tính tồn cầu và thơng qua quan hệ
song phương. Chủ nghĩa đế quốc, các thế lực thù địch chống phá chủ nghĩa xã
hội với quy mơ tồn diện, tinh vi, Mỹ công khai bày tỏ tham vọng độc tôn
lãnh đạo thế giới với đường lối sẵn sàng can thiệp vào mọi nơi trên thế giới để
thực hiện mục tiêu đó, áp đặt giá trị Mỹ và phương tây lên mọi quốc gia, dân
tộc, chiến lược “diễn biến hồ bình” của các thế lực thù địch nhằm xố bỏ chế
độ xã hội chủ nghĩa ở các nước xã hội chủ nghĩa còn lại, triệt tiêu kẻ thù cũ và
những quốc gia không đi theo con đường của chúng.
Ở trong nước ta đang phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã
hội chủ nghĩa. Đó là sự thể hiện tư duy, quan niệm của Đảng ta về sự phù hợp
giữa quan hệ sản xuất với trình độ của lực lượng sản xuất. Đó là mơ hình kinh

tế tổng quát của nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Bên cạnh
những mặt ưu điểm còn có những mặt trái, những vấn đề mới nảy sinh của
chính nền kinh tế thị trường, đặt ra yêu cầu chúng ta cần có phương hướng,
biện pháp giải quyết cho đúng trong nền kinh tế nhiều thành phần, cơ cấu xã


11
hội giai cấp ở nước ta ngồi giai cấp cơng nhân, nơng dân và tầng lớp trí thức,
cịn có tầng lớp tư sản.
Giai cấp cơng nhân Việt Nam hình thành từ thế kỷ XIX, ra đời trước
giai cấp tư sản Việt Nam. Trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, giai cấp
cơng nhân sớm xác định được vai trị lãnh đạo của mình và giành ưu thế tuyệt
đối. Phần lớn cơng nhân xuất thân từ nơng dân, lại có cùng phong tục tập
quán sinh hoạt cổ truyền của xã hội Việt Nam. Họ có sự thống nhất về lợi ích
căn bản ngay trong cách mạng dân tộc dân chủ và được tơi luyện trong q
trình cách mạng lâu dài dưới sự lãnh đạo thống nhất của Đảng cộng sản Việt
Nam. Hiện nay giai cấp cơng nhân có sự phát triển mạnh mẽ cả về số lượng
và chất lượng, nhưng vẫn cịn nhiều hạn chế như: văn hóa và trình độ lành
nghề thấp, tỷ lệ đảng viên lãnh đạo ít, giác ngộ bản chất lý tưởng giai cấp ở
một số bộ phận còn thấp, một bộ phận nhỏ phẩm chất đạo đức yếu kém đặt ra
cho chúng ta cần phải tập trung giáo dục bồi dưỡng. Đối với nông dân là lực
lượng đông đảo nhất xã hội, trong cuộc đấu tranh với các thế lực chống chế
độ mới, luôn đứng về phía giai cấp cơng nhân. Tầng lớp trí thức là lực lượng
cơ bản của xã hội mới, có lịng u nước, nhiều người ngay từ đầu đã tham
gia cách mạng giải phóng dân tộc và cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân.
Ngày nay có nhiều cống hiến đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
Đại bộ phận tầng lớp trí thức xuất thân từ các giai cấp và tầng lớp lao động,
được đào tạo trong chế độ mới gắn bó với cơng nhân và nơng dân.
Trên thực tế, cơng nhân, nơng dân và trí thức nước ta là lực lượng cơ
bản của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa. Cùng chung một khối liên minh do

giai cấp công nhân lãnh đạo.
Trong điều kiện cụ thể hiện nay, kinh tế tư bản, tư bản tư nhân là bộ
phận không thể thiếu được của nền kinh tế nhiều thành phần và tầng lớp tư
sản có vai trị nhất định trong sự phát triển kinh tế, có khả năng tham gia tích
cực vào sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hoá. Nhưng những biểu hiện
phản động của bộ phận này là: Tích luỹ tư bản bằng mọi giá; có thủ đoạn kinh
doanh bất hợp pháp; tăng cường bóc lột và coi khinh lăng mạ người lao động.
ta phải đấu tranh ngăn chặn những biểu hiện tiêu cực của tầng lớp tư sản. Lực


12
lượng chống đối cách mạng là những thế lực thù địch, phản động trong và
ngoài nước. Chúng kết hợp với nhau để chống phá cách mạng nước ta. Do
vậy đòi hỏi chúng ta phải luôn cảnh giác đối với kẻ thù của cách mạng, của
chủ nghĩa xã hội, nhưng chúng cũng khơng phải lực lượng tự do muốn làm gì
cũng được, chủ nghĩa tư bản cũng không phải là một chế độ xã hội phát triển
bằng bất cứ giá nào.
Trên cơ sở nắm vững những đặc điểm cơ bản đó để chúng ta xác định
nội dung và hình thức đấu tranh giai cấp cho phù hợp với từng giai đoạn phát
triển của cách mạng.
2.- Nội dung, hình thức cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay:
- Lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin đã chỉ ra giai cấp và đấu tranh giai
cấp là hiện tượng lịch sử khách quan, là động lực phát triển của xã hội có giai
cấp. Bởi vì do vị trí các giai cấp trong xã hội khác nhau nên các giai cấp có
điều kiện sinh hoạt vật chất khác nhau và đối lập nhau cho nên đấu tranh giai
cấp là một tất yếu khách quan . Xét đến cùng thì đấu tranh giai cấp giữa các
giai cấp là do sự mâu thuẫn về lợi ích mà trước hết là lợi ích kinh tế. Ở đâu có
áp bức bóc lột giai cấp thì ở đó có đấu tranh giai cấp chống lại áp bức bóc lột.
Chỉ khi nào xố bỏ được áp bức bóc lột, xố bỏ được nguồn gốc kinh tế làm

phân chia xã hội thành giai cấp thì đấu tranh giai cấp mới khơng cịn. Chỉ có
thơng qua đấu tranh giai cấp mới giải quyết được mâu thuẫn giai cấp. Trên
thực tế việc liên minh giai cấp giữa các giai cấp có lợi ích thống nhất, cũng
chính là tập hợp lực lượng tạo sức mạnh cho cuộc đấu tranh giai cấp trong xã
hội. Chủ nghĩa Mác-Lênin đã phân tích những cuộc đấu tranh giai cấp trong
suốt q trình lịch sử và các ơng cho rằng, lịch sử lồi người từ khi có giai cấp
đối kháng là lịch sử đấu tranh giai cấp. Những cuộc đấu tranh giữa chủ nô và
nô lệ, địa chủ và nông dân, tư sản và vô sản đã tạo nên sự vận động của lịch
sử từ thấp đến cao. Những cuộc đấu tranh giai cấp không phải là những cuộc
tạo phản, lật đổ mà là những cuộc đấu tranh có ý nghĩa cách mạng, nhằm xoá
bỏ những chế độ xã hội, những giai cấp đã lỗi thời, thay đổi quan hệ sản xuất
để tạo điều kiện cho lực lượng sản xuất phát triển. Vì vậy, quan điểm Mác xít


13
cho rằng đấu tranh giai cấp là động lực phát triển của lịch sử xã hội loài
người.
Động lực của cuộc đấu tranh xét đến cùng quyết định sự phát triển của
lịch sử xã hội là quá trình giải quyết những mâu thuẫn kinh tế cơ bản trong
nền sản xuất xã hội. Đó là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản
xuất. Những mâu thuẫn kinh tế đó không thể tự động được giải quyết được
mà phải thông qua đấu tranh giai cấp vì mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và
quan hệ sản xuất được biểu hiện về mặt xã hội thành mâu thuẫn giữa giai cấp
tiến bộ cách mạng đại biểu cho lực lượng sản xuất mới với giai cấp phản động
đại biểu cho quan hệ sản xuất đã lỗi thời. Thông qua cuộc đấu tranh giữa các
giai cấp đó sẽ giải quyết mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản
xuất đồng thời giải quyết mâu thuẫn giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng
tầng trong xã hội, tạo nên động lực thúc đẩy lịch sử xã hội phát triển.
Nhưng chúng ta phải thấy rằng đấu tranh giai cấp không phải là động
lực duy nhất thúc đẩy xã hội phát triển. Nó chỉ là một động lực quan trọng của

sự phát triển xã hội có giai cấp. Bởi vì sự phát triển của xã hội bao gồm một
hệ thống những động lực mà những động lực này không phải bao giờ cũng
trực tiếp gắn liền với đấu tranh giai cấp hoặc do đấu tranh giai cấp mới có
được. Cho nên chúng ta khơng được tuyệt đối hố vai trị của đấu tranh giai
cấp. Chủ nghĩa Mác-Lênin khẳng định ở mỗi giai đoạn lịch sử cụ thể, vai trò
của các cuộc đấu tranh giai cấp khác nhau thì có những biểu hiện khác nhau.
Trong đó cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư sản
là cuộc đấu tranh có vai trị to lớn nhất trong lịch sử. Vai trò của đấu tranh giai
cấp được thể hiện ở những điểm chủ yếu sau:
Đấu tranh giai cấp là sự cải tạo và xoá bỏ quan hệ sản xuất cũ, thiết lập
quan hệ sản xuất mới, tạo nên sự phù hợp của quan hệ sản xuất với lực lượng
sản xuất, từ đó thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển. Sự phát triển của lực
lượng sản xuất xét đến cùng quyết định sự vận động phát triển của toàn xã
hội.


14
Đấu tranh giai cấp là sự giải quyết mâu thuẫn giữa cơ sở hạ tầng và
kiến trúc thượng tầng của xã hội. Đó chính là việc giải quyết mâu thuẫn rất cơ
bản của xã hội. Nó thúc đẩy đời sống chính trị tinh thần của xã hội phát triển.
Đấu tranh giai cấp là sự cải tạo các giai cấp bóc lột phản động và các
lực lượng sản xuất cũ. Đồng thời nó cịn cải tạo ngay cả chính bản thân giai
cấp cách mạng và các lực lượng tham gia cách mạng.
Vai trò của đấu tranh giai cấp được thể hiện trong suốt quá trình đấu
tranh giai cấp, khi đấu tranh giai cấp phát triển đến đỉnh cao nó làm bùng nổ
cách mạng xã hội. Cách mạng xã hội giành thắng lợi sẽ làm thay đổi căn bản
về chất trong toàn bộ các lĩnh vực đời sống xã hội và sẽ chuyển từ hình thái
kinh tế xã hội này lên hình thái kinh tế xã hội khác cao hơn. Chính vì vậy đấu
tranh giai cấp là động lực phát triển của xã hội. Nhưng chúng ta cũng phải
hiểu rằng đấu tranh giai cấp không phải là hoạt động bạo lực phá hoại và tiêu

diệt mà đấu tranh giai cấp là để phát triển lực lượng sản xuất, thực hiện tiến
bộ xã hội. Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về đấu tranh giai cấp mang
đầy đủ ý nghĩa nhân văn, nhân đạo và quan điểm này đến nay vẫn là cơ sở
khoa học để chúng ta phân tích cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.
- Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin về đấu tranh giai cấp ,
Đảng ta luôn trung thành và vận dụng sáng tạo những quan điểm đó vào hồn
cảnh cụ thể của nước ta. Đảng ta luôn coi trọng về giai cấp và đấu tranh giai
cấp, coi đấu tranh giai cấp là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy
xã hội chủ nghĩa ở nước ta phát triển.
Nội dung đấu tranh giai cấp được Đại hội Đảng IX khảng định: “Nội
dung chủ yếu của đấu tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay là thực hiện
thắng lợi sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hoá theo định hướng xã hội chủ
nghĩa, khắc phục tình trạng nước nghèo, kém phát triển; thực hiện cơng bằng
xã hội, chống áp bức, bất công; đấu tranh ngăn chặn và khắc phục những tư
tưởng và hành động tiêu cực, sai trái, đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và
hành động chống phá của các thế lực thù địch; bảo vệ độc lập dân tộc xây


15
dựng nước ta thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh, nhân dân hạnh
phúc” 10
Nội dung đó thể hiện sự cần thiết và tính tất yếu của đấu tranh giai cấp
trong thời kỳ qúa độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay:
Chúng ta đi lên chủ nghĩa xã hội, trong thời kỳ quá độ không thể khơng
có đấu tranh giai cấp và đấu tranh giữa hai con đường. Đảng ta khảng định
rằng hiện nay và trong cả thời kỳ quá độ ở nước ta còn tồn tại một cách khách
quan các giai cấp và đấu tranh giai cấp, khơng thể xố nhồ ranh giới giữa các
giai cấp, không thể phủ nhận đấu tranh giai cấp. Tuy nhiên, đấu tranh giai cấp
ở nước ta hiện nay diễn ra trong điều kiện mới với những nội dung mới và

bằng những hình thức mới.
Đại hội Đảng IX: “Trong thời kỳ q độ, có nhiều hình thức sở hữu về
tư liệu sản xuất, nhiều thành phần kinh tế, giai cấp, tầng lớp xã hội khác nhau,
nhưng cơ cấu, tính chất, vị trí của các giai cấp trong xã hội ta đã thay đổi
nhiều cùng với những biến đổi to lớn về kinh tế, xã hội” 11. Mối quan hệ giữa
các giai cấp, các tầng lớp xã hội trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
dưới sự lãnh đạo của Đảng hiện nay không như trong thời kỳ cách mạng dân
tộc dân chủ, cũng không như lúc mới bước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội. Ngày nay lợi ích cơ bản lâu dài của các giai cấp thống nhất với lợi ích
của dân tộc, cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh giữ hai con đường xã hội chủ
nghĩa và tư bản chủ nghĩa vẫn còn, nhưng gắn với cuộc đấu tranh bảo vệ độc
lập dân tộc, chống nghèo nàn lạc hậu, khắc phục tình trạng nước nghèo, chậm
phát triển.
Trong thời kỳ quá độ chúng ta phải thực hiện cuộc đấu tranh mới từng
bước đạt được mục tiêu của chủ nghĩa xã hội là xoá bỏ áp bức bất công và
thực hiện công bằng xã hội. Đất nước ta đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội từ
nền sản xuất nhỏ, tiểu nông, trải qua hàng trăm năm dưới chế độ thực dân
phong kiến, tâm lý tư tưởng tập quán lạc hậu còn nặng nề cho nên phải đấu
tranh để khắc phục những lực cản đó đang tồn tại trong xã hội.
10 Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ IX-NXBCTQG-HN2001 tr86
11 Sđd tr85


16
Tình hình quốc tế có nhiều vấn đề phức tạp, kẻ thù thực hiện chiến lược
"diễn biến hồ bình" kết hợp bạo loạn lật đổ để xoá bỏ chủ nghĩa xã hội ở
nước ta. Mặt khác ta lại trong quá trình tham gia vào các quan hệ quốc tế mở
rộng hợp tác đa phương, đa dạng hố, có những tích cực và cả tiêu cực tác
động ảnh hưởng đến tình hình xây dựng đất nước.
Thực tiễn tình hình đất nước trong những năm vừa qua, dưới sự lãnh

đạo của Đảng sự nghiệp đấu tranh giai cấp trong thời kỳ đổi mới đã thu được
một số thành quả: Cơ sở kinh tế xã hội chủ nghĩa được củng cố và phát triển,
chính trị xã hội về cơ bản được ổn định, quốc phịng, an ninh được tăng
cường, hệ thống chính trị xã hội được củng cố.
Trong quá trình hoạt động thực tiễn, nhận thức về đấu tranh giai cấp,
quán triệt và tuyên truyền còn hạn chế. Vấn đề đấu tranh giai cấp ít được đề
cập. Từ nhận thức đó nên trong tổ chức thực tiễn đấu tranh giai cấp còn vấp
váp, nhận thức về kinh tế tư bản và giai cấp tư sản chưa thật đầy đủ. Nội dung
của đường lối các chiến lược, phương hướng cơ bản phát triển đất nước vẫn
bao hàm nội dung đấu tranh giai cấp, đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ
nghĩa và tư bản chủ nghĩa, nhưng những năm gần đây, về mặt hình thức
chúng ta thường ít nói đến "đấu tranh giai cấp", "đấu tranh giữa hai con
đường". Trong cán bộ, đảng viên ta hiện nay cịn có những cách hiểu khơng rõ
ràng và nhận thức chưa thống nhất về đấu tranh giai cấp, đấu tranh giữa hai
con đường mà biểu hiện rõ nét nhất là trong lĩnh vực làm kinh tế.
- Nội dung đấu tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay được thể hiện:
Trước hết là thực hiện thắng lợi sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại
hố theo định hướng xã hội chủ nghĩa, làm cho nước ta trở thành một nước xã
hội chủ nghĩa phồn vinh. Đó chính là cuộc đấu tranh để phát triển lực lượng
sản xuất, phát triển khoa học, công nghệ nhằm nâng cao năng xuất lao động
làm cho dân giàu nước mạnh, chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu tạo điều kiện cơ
bản để bảo vệ nền độc lập dân tộc, xây dựng nước ta thành một nước xã hội
chủ nghĩa công bằng, dân chủ, văn minh. Hiện nay vấn đề quan trọng là tăng
cường đoàn kết dân tộc, phát huy nội lực, tranh thủ ngoại lực để phát triển đất


17
nước trong thời kỳ mới. Thách thức lớn nhất hiện nay là tình trạng thấp kém
của nền kinh tế, khoảng cách về trình độ phát triển giữa nước ta với nhiều
nước trên thế giới cịn rất lớn. Trong khi đó đất nước đi lên trong điều kiện

cuộc cạnh tranh quốc tế ngày càng quyết liệt, trong bộ máy của Đảng và Nhà
nước tệ quan liêu, tham nhũng và sự thoái hoá về phẩm chất đạo đức của một
bộ phận cán bộ đảng viên chưa được đẩy lùi. Về động lực phát triển, khác với
động lực phát triển của các chế độ xã hội có giai cấp đối kháng, ở nước ta
hiện nay động lực chủ yếu để phát triển đất nước lúc này là phát huy sức
mạnh tổng hợp của toàn dân, của đại đoàn kết dân tộc, phát huy khả năng của
các thành phần kinh tế và toàn xã hội vì "dân giàu, nước mạnh, xã hội cơng
bằng, dân chủ, văn minh".
"Thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức bất công". Chúng ta đi lên
xây dựng chủ nghĩa xã hội nhưng vẫn đang ở trong thời kỳ quá độ, nên chúng
ta cịn phải chấp nhận cịn có những quan hệ bất bình đẳng, cơng bằng xã hội
cịn ở mức thấp so với mục tiêu đề ra. Nhưng ngay trong thời kỳ quá độ
chúng ta đã phải tiến hành cuộc đấu tranh kiên quyết để chống áp bức, bất
công. Chúng ta xây dựng chủ nghĩa xã hội là để xố bỏ áp bức, bóc lột giai
cấp, đem lại sự bình đẳng và cơng bằng cho mọi người và cho toàn xã hội.
"Đấu tranh ngăn chặn và khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu
cực, sai trái " cũng là đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay. Đất nước ta còn
đang tồn tại những tư tưởng và hành động tiêu cực, sai trái có cả những tàn dư
của chế độ cũ để lại, có cả những cái mới xuất hiện gắn liền với mặt trái của
kinh tế thị trường. Tất cả đều là những lực cản rất lớn đối với sự ra đời của
chủ nghĩa xã hội đích thực ở nước ta. Có những cái nảy sinh từ trong nước, có
những cái do ảnh hưởng từ quá trình mở cửa, hội nhập quốc tế, có những cái
do nguyên nhân khách quan song cũng có những cái do nguyên nhân chủ
quan. Chúng ta cần phải kiên quyết đấu tranh ngăn chăn loại bỏ chúng. Tập
trung xây dựng nước ta có nền văn hố tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, xây
dựng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng và
kim chỉ nam cho mọi hành động cách mạng.


18

"Đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các
thế lực thù địch" đối với nước ta. Kẻ thù muốn xoá bỏ chủ nghĩa xã hội ở
nước ta nên tính chất gay go quyết liệt của cuộc đấu tranh, nhất là vấn đề "ai
thắng ai" trong cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Các thế lực thù
địch hiện nay chính là bọn đế quốc phản động xâm lược bên ngoài cấu kết với
bọn phản động tay sai trong nước chống lại độc lập dân tộc, đồng thời chống
lại quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội của nhân dân ta. Đó là kẻ thù dân tộc
đồng thời là kẻ thù giai cấp của cách mạng xã hội chủ nghĩa. Cho nên trong
quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội vấn đề đặt lên hàng đầu là chúng ta phải
thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, sẵn sàng đối phó và đập
tan mọi âm mưu thủ đoạn chống phá của kẻ thù.
Vì vậy, thực chất đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là đấu tranh
giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa, nhưng diễn ra trong
điều kiện mới với nội dung và hình thức mới. Đấu tranh giữa hai con đường
xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa ở nước ta hiện nay là một tất yếu và là
một thực tế khách quan. Nhưng đấu tranh giữa hai con đường ở đây là không
đồng nghĩa với đấu tranh giữa hai giai cấp đối lập hoặc đấu tranh với những
giai tầng, những hình thức kinh tế phi xã hội chủ nghĩa. Đó chính là cuộc đấu
tranh để giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và khắc phục nguy cơ chệch
hướng xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Nội dung cơ bản của cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là ở
cuộc đấu tranh giữa hai con đường phát triển xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ
nghĩa, cả hai con đường này đều ở điểm xuất phát. Như vậy, cuộc đấu tranh
này rất phức tạp, khó khăn phải trải qua nhiều giai đoạn với một thời gian rất
dài. Đại hội Đảng IX: “Xây dựng chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ
nghĩa, tạo ra sự biến đổi về chất của xã hội trên tất cả các lĩnh vực là sự
nghiệp rất khó khăn, phức tạp”12. Cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ
ở nước ta khác với các nước đã trải qua chủ nghĩa tư bản là ngoài việc ngăn
chặn khuynh hướng tự phát tư bản chủ nghĩa chống lại các thế lực thù địch,
chúng ta còn phải xây dựng từ đầu cả về cơ sở hạ tầng lẫn kiến trúc thượng

12 Sđd tr85


19
tầng xã hội chủ nghĩa. Thực hiện cơng nghiệp hố, hiện đại hố là để xây
dựng nền đại cơng nghiệp, để thốt khỏi tình trạng nước nghèo kém phát triển
phải cố gắng thực hiện phát triển với tốc độ cao, phải sử dụng phát triển các
nhân tố kinh tế trung gian, xây dựng cơ cấu kinh tế đất nước đồng bộ phát
triển nhanh, đạt mức tăng trưởng kinh tế cao. Có như vậy mới thực hiện được
cách đi rút ngắn, nhưng phát triển nhanh phải đảm bảo được tính hiệu quả
kinh tế xã hội, giữ được sự ổn định và tính cân đối, nhằm tạo tiền đề vật chất
kỹ thuật để đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
ở một chừng mực nhất định chúng ta còn phải chấp nhận quan hệ bóc lột do
cịn tồn tại nhiều thành phần kinh tế nhưng phải hạn chế đến mức tối đa sự
bóc lột, bất công xã hội, từng bước thực hiện sự công bằng xã hội để ngay
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, xã hội ta đã thể hiện tính ưu việt
của chủ nghĩa xã hội. Yêu cầu đặt ra cho chúng ta là phải tăng cường vai trò
lãnh đạo của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước bằng pháp luật, phát huy cao
độ tinh thần cách mạng của quần chúng nhân dân và đặc biệt phải phát huy
sức mạnh tổng hợp của mọi giai tầng trong xã hội vì mục tiêu phát triển kinh
tế để thực hiện thắng lợi cơng nghiệp hóa, hiện đại hố đất nước.
- Về lý luận khi nghiên cứu những hình thức cụ thể và các giai đoạn
của sự quá độ, Lênin có quan điểm phê phán những ai đó “khơng biết nhìn
thẳng vào sự thật” hoặc chỉ hạn chế ở chỗ đem “chủ nghĩa tư bản đối lập một
cách trừu tượng với chủ nghĩa xã hội”. Nhất là “không suy nghĩ về thực chất
của những bước quá độ, không tự hỏi rằng bước quá độ ấy xuất phát từ đâu và
dẫn đến đâu”13. Trong điều kiện “phát triển quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ
qua chế độ tư bản chủ nghĩa”. Đấu tranh có thể gồm nhiều hình thức phong
phú, uyển chuyển, đa dạng xoay quanh thực chất của vấn đề là vì sự vững
mạnh, phát triển và thắng lợi của chủ nghĩa xã hội. Chúng ta cần thực hiện

một loạt các biện pháp trung gian, q độ thậm chí có cả sự “nhượng bộ có
nguyên tắc” và phải có “những đường lối, thể thức, thủ đoạn và phương pháp
trung gian cần thiết để chuyển từ những quan hệ tiền tư bản chủ nghĩa lên chủ
nghĩa xã hội. Đó là mấu chốt của vấn đề” 14. Thực tế hiện nay trong cơ cấu
13 VI Lênin toàn tập Nxb Tiến bộ Matxcơva, 1978, tập 43, tr264
14 Sđd tr274


20
kinh tế quá độ ở nước ta, Đảng ta thừa nhận 6 thành phần kinh tế: kinh tế nhà
nước, kinh tế tập thể, kinh tế cá thể tiểu chủ, kinh tế tư bản tư nhân, kinh tế tư
bản nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngồi. Bởi vì chúng ta đi lên chủ
nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, mà điểm xuất phát thấp, nên
phát triển nền kinh tế đất nước, chúng ta phải sử dụng nhiều thành phần kinh
tế, nhất là những thành phần kinh tế phi xã hội chủ nghĩa. Cho nên Nhà nước
cần tạo điều kiện cho các nhân tố này vận động trong khn khổ của pháp
luật, có lợi cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế, nhưng không cản trở định hướng
xã hội chủ nghĩa.
Trên thực tế cho chúng ta thấy nội dung của đấu tranh giai cấp trên ở
nước ta hiện nay là một phức hợp, bao gồm nhiều nội dung khác nhau nhằm
giải quyết những mâu thuẫn khác nhau của quá trình xây dựng và phát triển
đất nước. Các nội dung đó tuy có vị trí và vai trị khác nhau song có mối quan
hệ biện chứng, thống nhất nói lên thực chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta
hiện nay. Đó là cuộc đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản
chủ nghĩa và sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội. Với hình thức đấu tranh đa
dạng, phong phú cuộc đấu tranh đó diễn ra trên tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội.
- Đảng ta xác định những hình thức cơ bản là:
Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Nhà nước của dân,
do dân, vì dân, lấy liên minh cơng nhân, nơng dân, trí thức làm nền tảng dưới

sự lãnh đạo của Đảng.
Phát triển lực lượng sản xuất theo hướng cơng nghiệp hố, hiện đại hố
đất nước gắn liền với phát triển nền nơng nghiệp tồn diện là nhiệm vụ trung
tâm nhằm xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội.
Phù hợp với trình độ phát triển lực lượng sản xuất, mà thiết lập từng
bước quan hệ sản xuất từ thấp đến cao với sự đa dạng về hình thức sở hữu.
Tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa trên lĩnh vực tư tưởng văn hoá,
làm cho thế giới quan Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo
của đời sống chính trị của xã hội.


21
Thực hiện chính sách đại đồn kết dân tộc, tập hợp mọi lực lượng phấn
đấu vì sự nghiệp dân giàu nước mạnh, xã hội công băng, dân chủ, văn minh.
Thực hiện chính sách đối ngoại, hồ bình, hợp tác, hữu nghị đối với tất
cả các nước, nhưng phải luôn luôn nêu cao cảnh giác cách mạng, củng cố
quốc phòng an ninh.
Hiện nay trong thời kỳ qúa độ đi lên chủ nghĩa xã hội Đảng ta chủ
trương xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội
chủ nghĩa. Đó là sự chủ động có nguyên tắc trong kế thừa và sử dụng chủ
nghĩa tư bản như khâu trung gian để xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đảng ta chủ
trương phát triển kinh tế nhiều thành phần nhằm phát triển lực lượng sản xuất,
phát triển kinh tế để xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội. Ta sử dụng
cơ chế thị trường áp dụng các hình thức kinh tế, phương pháp quản lý kinh tế
thị trường để kích thích sản xuất, khuyến khích tinh thần năng động sáng tạo
của người lao động, giải phóng sức sản xuất, thúc đẩy cơng nghiệp hố hiện
đại hố. Ở đây, “đấu tranh” được biểu hiện dưới hình thức cạnh tranh, thi đua
trong kinh tế, giải quyết các lợi ích kinh tế, tạo điều kiện kinh tế, chính trị, tư
tưởng, văn hoá cho sự phát triển lực lượng sản xuất. Hình thức đấu tranh đặc
biệt quan trọng là tăng cường hiệu lực quản lý của Nhà nước trong quản lý

kinh tế bằng pháp luật. Đấu tranh trên cả ba lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn
hố tư tưởng. Đấu tranh với xu hướng tự phát tư bản chủ nghĩa, xu hướng xa
rời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội. Đấu tranh chống các thế lực với độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Độc lập dân tộc không chỉ là vấn đề dân tộc mà
còn là vấn đề giai cấp. Độc lập dân tộc là mục tiêu, là điều kiện cơ bản và tiên
quyết để xây dựng chủ nghĩa xã hội, ngược lại, xây dựng chủ nghĩa xã hội là
cơ sở vật chất để bảo đảm độc lập dân tộc bền vững. Ngày nay lợi ích cơ bản
lâu dài của các giai cấp thống nhất với lợi ích dân tộc, cuộc đấu tranh giai cấp,
đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa vẫn còn,
nhưng gắn với cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, chống nghèo nàn lạc
hậu, khắc phục tình trạng nước nghèo, chậm phát triển, ở nước ta hiện nay
động lực chủ yếu để phát triển đất nước lúc này là phát huy sức mạnh tổng
hợp của toàn dân, của đại đoàn kết dân tộc, phát huy khả năng của các thành


22
phần kinh tế và tồn xã hội vì “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh”. Chúng ta không thể nhận thức mơ hồ về giai cấp và đấu
tranh giai cấp. Đoạn tuyệt với đấu tranh giai cấp cũng là đoạn tuyệt với lợi ích
giai cấp và dân tộc, là từ bỏ con đường đấu tranh cách mạng, từ bỏ sứ mệnh
lịch sử của giai cấp công nhân và đội tiền phong của nó, là tự nguyện hiến
dâng thành quả cách mạng xã hội chủ nghĩa cho chủ nghĩa đế quốc và các thế
lực thù địch chống cộng.
Qua nghiên cứu thực chất về cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay
cho thấy việc xác định cơ cấu giai cấp cũng như việc xác định đặc điểm và
nội dung của cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta trong giai đoạn hiện nay đang
là vấn đề phải được tiếp tục giải quyết trên cơ sở giữ vững định hướng xã hội
chủ nghĩa và có tư duy mới. Tính chất phức tạp của cuộc đấu tranh càng đòi
hỏi chúng ta phải nắm vững phương pháp biện chứng duy vật để phân tích
tình hình cụ thể của đất nước, vừa khắc phục quan điểm hữu khuynh vừa khắc

phục quan điểm tả khuynh giáo điều, cứng nhắc về giai cấp và đấu tranh giai
cấp. Thực chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là cuộc đấu tranh
với các thế lực thù địch chống lại độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đấu
tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa gắn liền với
cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, chống áp bức bất công, chống nghèo
nàn lạc hậu, khắc phục tình trạng nước nghèo kém phát triển, đấu tranh ngăn
chặn và khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu cực, sai trái.
Những đặc điểm kinh tế xã hội đang đặt ra cho chúng ta phải nhận thức
đầy đủ và vận dụng lý luận một cách linh hoạt, sáng tạo. Sự linh hoạt, sáng
tạo thể hiện ở việc xác định mục đích, nhiệm vụ và các lực lượng xã hội của
cuộc đấu tranh giai cấp trong từng thời kỳ; ở việc nhận thức đúng mối quan
hệ giai cấp và dân tộc; giai cấp, dân tộc và quốc tế.
Chúng ta phải thường xuyên quán triệt sâu sắc phép biện chứng và lý
luận đấu tranh giai cấp của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, có
phương pháp nhận thức, xử lý các vấn đề thực tiễn một cách linh hoạt, mềm
dẻo trong sách lược trên cơ sở giữ vững nguyên tắc. Đồng thời không ngừng
tổng kết rút kinh nghiệm để bổ sung, phát triển lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin,


23
tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là lý luận giai cấp và đấu tranh giai cấp trong tình
hình mới của thời đại, vận dụng lý luận đó một cách sáng tạo, phù hợp với
hoàn cảnh cụ thể ở nước ta. Để tiến hành thắng lợi cuộc đấu tranh giai cấp,
chúng ta phải phát huy sức mạnh của cả cộng đồng dân tộc trong đấu tranh
giai cấp, phải kiên định tinh thần cách mạng, nắm vững định hướng chiến
lược, mềm dẻo linh hoạt trong sách lược đấu tranh, bảo đảm sự thống nhất
giữa giai cấp và nhân loại, giai cấp và dân tộc trong đấu tranh. Điều có ý
nghĩa quyết định là phải thường xuyên không ngừng nâng cao năng lực và sức
chiến đấu của Đảng, nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước, phát huy mạnh
mẽ quyền làm chủ của quần chúng nhân dân.

Hiện nay học thuyết Mác-Lênin về giai cấp và đấu tranh giai cấp vẫn
giữ nguyên giá trị trong thời đại ngày nay. Với chúng ta, chủ nghĩa MácLênin, lý luận giai cấp, đấu tranh giai cấp là vũ khí vơ địch trong cách mạng
giải phóng dân tộc trước đây và giờ đây vẫn đang là vũ khí tư tưởng khơng gì
thay thế được trong sự nghiệp xây dựng chế độ mới hiện nay ở nước ta. Chính
vì vậy Đảng ta ln lấy chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền
tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng và nhân dân ta
trong quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội.
Kết quả của công cuộc đổi mới đã chứng tỏ lý luận giai cấp và đấu
tranh giai cấp ngày càng được nhận thức đúng đắn và vận dụng sáng tạo ở
Việt nam. Những thành tựu quan trọng của Việt nam trong thời kỳ đổi mới,
đặc biệt là về kinh tế, sự chuyển biến mạnh mẽ về các mặt của đời sống xã
hội, tình hình an ninh chính trị được tăng cường, con đường đi lên chủ nghĩa
xã hội ngày càng được hình thành rõ nét… đã chứng tỏ quan điểm giai cấp
của Đảng ta hoàn toàn đúng đắn


24
Xuất phát từ vai trị, vị trí, chức năng, nhiệm vụ là lực lượng nòng cốt
để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc phải quán triệt sâu sắc quan điểm đấu
tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ. Lý luận giai cấp và đấu tranh giai cấp là
cơ sở khoa học và cách mạng cho nhận thức và hành động của lực lượng vũ
trang. Trang bị cho cán bộ chiến sĩ trong quân đội có quan điểm giai cấp và
đấu tranh giai cấp để làm cơ sở xem xét các hiện tượng xã hội phức tạp đang
diễn ra hiện nay trong nước và trên tồn thế giới. Nó cũng là cơ sở khoa học
để nhận thức bản chất của cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ ở nước
ta. Xác định đúng kẻ thù giai cấp, kẻ thù dân tộc, xác định trách nhiệm của
mình trong cuộc đấu tranh giai cấp gay go phức tạp hiện nay. Thực hiện tốt
chức năng cơ bản của quân đội là sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu, lao động sản
xuất và là đội quân công tác. Nhất là sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ tổ quốc
trong mọi tình huống. Thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng

cùng toàn Đảng, tồn dân chủ động tấn cơng các lực lượng thù địch nhất là
trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng sẵn sàng đối phó với mọi âm mưu thủ đoạn
của địch kể cả “diễn biến hồ bình” bạo loạn lật đổ và chiến tranh xâm lược.
Với những đơn vị làm nhiệm vụ ở vùng kinh tế trọng điểm, làm nòng cốt
trong việc xây dựng địa bàn vững mạnh toàn diện và giải quyết các vấn đề
kinh tế xã hội ở đó nhất là những nơi có vị trí chiến lược quan trọng mà cịn
khó khăn như vùng sâu vùng xa, vùng xung yếu, biên giới, hải đảo, góp phần
phát triển kinh tế xã hội, giữ vững quốc phòng an ninh, giữ vững định hướng
xã hội chủ nghĩa. Có như vậy Quân đội mới hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà
Đảng và Nhà nước giao cho.