Tiểu luận cao học tư TƯỞNG hồ CHÍ MINH về bản LĨNH CHÍNH TRỊ của CHÍNH uỷ, CHÍNH TRỊ VIÊN

1

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CỦA CHÍNH UỶ,
CHÍNH TRỊ VIÊN. VẬN DỤNG VÀO NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CỦA CHÍNH UỶ, CHÍNH TRỊ VIÊN TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT
NAM HIỆN NAY THEO NGHỊ QUYẾT 51 CỦA BCT.

MỞ ĐẦU
Bản lĩnh chính trị là một trong những phẩm chất không thể thiếu của người
cán bộ, đảng viên nói chung, cán bộ quân đội nói riêng. Đó chính là biểu hiện tập
trung nhất của một trong hai mặt đức và tài của người cán bộ.
Bản lĩnh chính trị có vai trị rất quan trọng đối với kết quả hoạt động của
đội ngũ cán bộ chủ trì về chính trị ở các đơn vị hiện nay. Việc nâng cao bản
lĩnh chính trị cho chính uỷ, chính trị viên luôn được Đảng, quân đội quan tâm
chú trọng và đã để lại nhiều bài học giá trị. Thực tiễn hơn 60 năm xây dựng,
chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta đã cho thấy, đội ngũ chính uỷ,
chính trị viên, có bản lĩnh chính trị vững vàng là một trong những nhân tố góp
phần bảo đảm cho quân đội vững mạnh toàn diện, thực hiện thắng lợi mọi
nhiệm vụ theo yêu cầu của cách mạng, của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Hiện nay, sự nghiệp xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ,
từng bước hiện đại để bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa đang diễn
ra trong bối cảnh tình hình quốc tế, khu vực có nhiều diễn biến phức tạp. Chủ
nghĩa đế quốc cấu kết với các thế lực phản động trong nước đang ráo riết đẩy
mạnh chiến lược “diễn biến hồ bình” bằng nhiều thủ đoạn trắng trợn, thâm
độc, mưu đồ “phi chính trị hố” qn đội, từng bước làm suy yếu, đi đến thủ
tiêu sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội và xoá bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa.
Mặt khác, bốn nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra cho đến nay vẫn tồn tại và diễn
biến phức tạp, tiềm ẩn những yếu tố thách thức nghiêm trọng đến sự mất cịn
của Đảng, của chế độ. Tình hình đó địi hỏi chúng ta phải tập trung xây dựng

2

quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp và
sức mạnh chiến đấu của quân đội. Nâng cao bản lĩnh chính trị của cán bộ chủ
trì về chính trị mà đội ngũ chính uỷ, chính trị viên là cốt cán, là nội dung rất
quan trọng, cấp thiết trong xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị nhằm
tăng cường sức mạnh chiến đấu của quân đội ta hiện nay.
Nghị quyết 51/NQ-TƯ của Bộ Chính trị (khố IX) “về việc tiếp tục
hồn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy
gắn với thực hiện chế độ chính uỷ, chính trị viên trong Quân đội nhân dân
Việt Nam” ra đời là yêu cầu khách quan, là chủ trương lớn có ý nghĩa chiến
lược trong xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Tuy nhiên, nhìn nhận một cách
nghiêm túc thì bản lĩnh chính trị của đội ngũ chính uỷ, chính trị viên cịn
nhiều bất cập, chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn cách mạng, thực tiễn
xây dựng quân đội trong thời kỳ mới. Biểu hiện của những bất cập đó là ở
niềm tin đối với con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của đất nước dưới sự lãnh
đạo của Đảng chưa được củng cố vững chắc; khả năng phát hiện, xử lý, giải
quyết các tình huống chính trị, tư tưởng cịn thiếu nhạy bén, sắc sảo, chưa chủ
động đấu tranh có hiệu quả với các quan điểm thù địch, sai trái để bảo vệ trận
địa tư tưởng của Đảng trong quân đội … Những hạn chế đó đã ảnh hưởng
khơng nhỏ đến chất lượng, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị, đến
việc hồn thành nhiệm vụ chính trị của các đơn vị cơ sở trong quân đội hiện
nay.
Từ những suy nghĩ đó, tác giả chọn nội dung: “Tư tưởng Hồ Chí Minh
về bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên. Vận dụng vào nâng cao bản
lĩnh chính trị cho chính uỷ, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam
hiện nay theo Nghị quyết 51 của BCT”, làm bài viết tiểu luận của mình.

3

Trong bài viết, tác giả có tham khảo và sử dụng một số tài liệu do Học
viện Chính trị - Quân sự biên soạn giảng dạy cho các học viện, nhà trường;
một số bài viết đăng tải trên các tạp chí của Đảng, của quân đội và nhà trường
như: Nguyễn Quang Phát, Xây dựng đội ngũ chính uỷ, chính trị viên trong
quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Sách tham khảo, Nxb QĐND,
H. 2006; Phạm Đình Nhịn, Tư tưởng Hồ Chí Minh về người chính trị viên
trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Tạp chí Giáo dục lý luận Chính trị quân
sự, 1 (95)-2006; Nguyễn Văn Tháp “Một số yêu cầu về phẩm chất, năng lực
của người chính uỷ, chính trị viên”, Tạp chí Nghệ thuật quân sự Việt Nam, 6
(100) 11&12/ 2006; Phạm Gia Cư, Những yêu cầu cơ bản về phẩm chất, năng
lực và phương pháp, tác phong cơng tác của chính uỷ, chính trị viên ở các cơ
quan quân sự địa phương, Tạp chí Giáo dục lý luận Chính trị quân sự, 3
(103)-2007; Từ điển cơng tác đảng, cơng tác chính trị trong Qn đội nhân
dân Việt Nam, Nxb QĐND, H. 2007.
PHẦN 1
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CỦA CHÍNH UỶ,
CHÍNH TRỊ VIÊN – NHẬN THỨC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM

1.1. Chính uỷ, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam –
một số vấn đề lý luận và thực tiễn.
V.I Lênin lãnh tụ vĩ đại của giai cấp vơ sản tồn thế giới, người sáng lập,
lãnh đạo và rèn luyện Hồng quân công nông – quân đội kiểu mới của giai cấp
cơng nhân đã khẳng định: “Khơng có các chính uỷ chúng ta sẽ khơng có
Hồng qn”. Theo V.I Lênin, chính uỷ, chính trị viên trong Hồng quân là
những đại biểu thực sự và trực tiếp của chính quyền Xô - viết, trước hết là
những người nắm vững và kiên định tinh thần của Đảng trong đấu tranh để
thực hiện mục đích chính trị đã định. Thấm nhuần lý luận xây dựng Hồng
quân của V.I Lênin, vận dụng thực tiễn vào cách mạng Việt Nam, Hồ Chí

4

Minh đã phát triển và làm phong phú thêm lý luận về xây dựng đội ngũ chính
uỷ, chính trị viên trong quân đội cách mạng.
Theo Hồ Chí Minh, chính uỷ, chính trị viên trong Quân đội nhân dân
Việt Nam là người cán bộ của Đảng, người chủ trì về chính trị; hoạt động
trong lĩnh vực quân sự, chuyên trách làm công tác tư tưởng, công tác tổ chức
của Đảng ở các đơn vị của quân đội mà họ chịu trách nhiệm lãnh đạo, chỉ
huy. Đó là những cán bộ, đảng viên tiêu biểu được tổ chức lựa chọn làm đại
biểu của Đảng bên cạnh người chỉ huy trong các đơn vị vũ trang cách mạng.
Đây là đặc trưng phản ánh bản chất, chức năng đặc thù của chính uỷ,
chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Hồ Chí Minh khẳng định:
“Con đường chính trị là cái kim chỉ nam của đội, chính trị viên chính là người
nắm cái kim chỉ nam ấy”. Người chính uỷ, chính trị viên là thành viên của bộ
máy chỉ huy, tham gia công tác chỉ huy, quản lý điều hành, kiểm tra đôn đốc
thực hiện mọi nhiệm vụ của đơn vị. Nhưng với chức trách chủ trì về chính trị
nên chính uỷ, chính trị viên là người đảm bảo cho hoạt động quân sự và các
hoạt động khác của đơn vị đi đúng đường lối, quan điểm của Đảng, phát huy
sức mạnh của tổ chức đảng và tổ chức quần chúng, sức mạnh của mọi cán bộ,
đảng viên, chiến sỹ trong đơn vị nhằm đảm bảo thực hiện thắng lợi mọi nhiệm
vụ được giao.
Mặt khác, tuy phạm vi lãnh đạo, chỉ huy của người chính uỷ, chính trị
viên, người cán bộ chủ trì về chính trị ở các đơn vị trong quân đội, nhưng
nhiệm vụ không chỉ khuôn lại trong giải quyết các mối quan hệ nội bộ, mà
cịn có nhiệm vụ rất quan trọng trong giải quyết mối quan hệ với nhân dân và
với qn địch. Theo Hồ Chí Minh, “vơ luận ở cấp nào, chính trị viên có ba
nhiệm vụ chính”: đối với bộ đội; đối với nhân dân; đối với quân địch.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: Chính uỷ, chính trị viên là những người cán bộ trực

tiếp, thường xuyên làm việc với con người, vì con người, giác ngộ, thuyết


5

phục, tổ chức và phát huy nhân tố con người thực hiện thắng lợi đường lối
chính trị, quân sự của Đảng ở đơn vị.
Đặc trưng này phản ánh yêu cầu đặc thù về quan hệ của chính uỷ, chính
trị viên với quần chúng, với cán bộ, chiến sỹ đơn vị.
Chính uỷ, chính trị viên khơng chỉ là người lãnh đạo, chỉ huy mà còn là
“người anh, người chị, người bạn” của cán bộ, chiến sỹ trong đơn vị. Hồ Chí
Minh khẳng định: “Đối với bộ đội, chính trị viên phải thân thiết như một
người chị, cơng bình như một người anh, hiểu biết như một người bạn” 1. Là
những cán bộ làm việc với con người, chính uỷ, chính trị viên phải hiểu biết
sâu sắc về cán bộ, chiến sỹ thuộc quyền, nắm chắc tư tưởng, tình cảm, tâm lý,
khả năng, nguyện vọng của họ, từ đó mà giáo dục, giác ngộ, tổ chức cán bộ,
chiến sĩ khắc phục mọi khó khăn, thử thách, tích cực, sáng tạo thực hiện thắng
lợi mọi nhiệm vụ của đơn vị. Theo Hồ Chí Minh “Người đội trưởng phải là
người anh, người chị, người bạn của đội viên. Chưa làm được như vậy là chưa
hết nhiệm vụ”.
Hồ Chí Minh khẳng định: Chính uỷ, chính trị viên là người tiêu biểu về
phẩm chất, năng lực trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, thường được bầu làm
bí thư tổ chức Đảng ở đơn vị.
Đây là đặc trưng phản ánh yêu cầu đặc thù về nhân cách người cán bộ
chính trị. Đối với người chính uỷ, chính trị viên yêu cầu trước hết phải là
người tiêu biểu về đạo đức cách mạng. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Người cách
mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm
vụ cách mạng vẻ vang”2. Bên cạnh đó, người chính uỷ, chính trị viên cịn phải
là người có năng lực tồn diện, nhất là năng lực tiến hành cơng tác đảng, cơng
tác chính trị ở các đơn vị. Hồ Chí Minh đã khẳng định, người chủ trì về chính

trị, người chính trị viên “phải có nhiều năng lực lãnh đạo, năng lực này phải
1. Hồ Chí Minh, Tồn tập, tập 5, Nxb CTQG, H. 1996, tr. 392.
2. Hồ Chí Minh, Tồn tập, tập 9, Nxb CTQG, H. 1996, tr. 283.


6

đủ mọi mặt quân sự lẫn chính trị, năng lực giải quyết vấn đề cấp bách cũng
như vấn đề sinh hoạt hàng ngày về chính trị hay vật chất”. Và người “chính trị
viên phải là người kiểu mẫu trong mọi việc”1.
Thực tiễn quá trình xây dựng, trưởng thành của các thế hệ chính uỷ,
chính trị viên – cán bộ chính trị quân đội ta đã cho thấy, chỉ khi nào là người
thực sự tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực người cán bộ
chính trị mới đủ sức làm trịn chức trách, nhiệm vụ của người bí thư tổ chức
đảng, chủ trì về chính trị ở đơn vị cơ sở.
Ba đặc trưng cơ bản trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, phản ánh bản
chất của người chính uỷ, chính trị viên – người cán bộ chính trị trong qn
đội. Những đặc trưng đó ở một chừng mực nhất định khác với người cán bộ
chỉ huy – tham mưu, người cán bộ chuyên ngành khác.
1.2. Bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở
trong Quân đội nhân dân Việt Nam – nhận thức và bài học kinh nghiệm.
Bản lĩnh là đức tính (phẩm chất) tự quyết định một cách độc lập, sáng tạo
suy nghĩ, thái độ, hành động của mình và khơng dao động trước bất cứ tác
động bên ngồi nào. Bản lĩnh chính trị là “đức tính của mỗi người hay một
cộng đồng người phát triển đạt tới trình độ tự giác, tạo nên năng lực làm chủ
của chủ thể, thể hiện ở sự tự quyết định một cách độc lập, sáng tạo suy nghĩ,
hành vi chính trị của họ trước những diễn biến, những tình huống phức tạp,
mau lẹ về chính trị – xã hội của thực tiễn chính trị đúng với quy luật khách
quan, khơng dao động, giảm sút về niềm tin, ý chí chính trị trước mọi tác
động”2.

Về bản chất, chính trị là sự phản ánh và bảo vệ lợi ích của giai cấp, dân
tộc nhất định. Do đó, cái chính trị làm cơ sở, nền tảng, là động lực và mục
1. Hồ Chí Minh, Tồn tập, tập 5, Nxb CTQG, H. 1996, tr. 393.
2. Từ điển cơng tác đảng, cơng tác chính trị trong QĐND Việt Nam, Nxb QĐND, H. 2007,
tr. 22.


7

đích của q trình nâng cao bản lĩnh chính trị chính uỷ, chính trị viên trong
quân đội ta là chính trị của giai cấp công nhân Việt Nam, của Đảng Cộng sản
Việt Nam . Chính trị đó được biểu hiện tập trung ở chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, cương lĩnh, quan điểm của Đảng Cộng sản
Việt Nam ở các giai đoạn khác nhau trong quá trình vận động phát triển của
cách mạng. Đồng thời, chính trị đó cịn thể hiện sinh động tuỳ theo u cầu,
đặc điểm của từng lĩnh vực, từng tập thể, từng tổ chức và ngay cả đối với mỗi
con người trong đời sống xã hội.
Như vậy, bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên là một phẩm chất
xã hội cơ bản, chủ đạo trong nhân cách, là phẩm chất chính trị đã phát triển
cao làm cho chính uỷ, chính trị viên tự quyết định một cách độc lập, đúng
đắn, sáng tạo suy nghĩ và hành động đúng với đường lối, chủ trương, chính
sách của Đảng, khơng dao động, lay chuyển trước những tác động bên ngồi.
Nói cách khác, bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên là tổng hợp
những nhận thức, tình cảm và hành vi chính trị đã phát triển đạt tới trình độ tự
giác, tạo nên năng lực làm chủ về chính trị của họ, thể hiện tập trung ở sự
vững vàng, kiên định, đồng thời nhạy cảm trước những biến động chính trị –
xã hội; ở tính tích cực tham gia vào các quá trình chính trị – xã hội; ở sự tích
cực tu dưỡng đạo đức cách mạng, rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm
minh; ở sự giải quyết chính xác và mau lẹ những vấn đề chính trị thực tiễn
đúng với đường lối quan điểm của Đảng, phù hợp với điều kiện lịch sử cụ thể,

trên cương vị chức trách của người cán bộ chủ trì về chính trị ở đơn vị cơ sở
trong quân đội ta.
Phẩm chất chính trị là một trong những phẩm chất xã hội trong nhân
cách con người của xã hội đã có giai cấp. Đó là sự phản ánh các mối quan hệ
chính trị, các hoạt động chính trị, hoạt động đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân


8

tộc của con người vào nhân cách. Phẩm chất chính trị đã phát triển cao đạt tới
trình độ tự giác sẽ trở thành bản lĩnh chính trị.
Trong xã hội có giai cấp, mọi hiện tượng xã hội, mọi phẩm chất xã hội đề
mang dấu ấn chính trị – gai cấp. Vì vậy, khi xem xét, cải tạo, xây dựng nhân
cách, trước hết phải xem xét ở phương diện chính trị – giai cấp. Cũng vì thế,
bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên là một phẩm chất xã hội cơ bản,
chủ đạo trong nhân cách, phản ánh về mặt giác ngộ giai cấp, giác ngộ dân tộc
của người cán bộ chủ trì về chính trị ở đơn vị cơ sở trong quân đội ta dưới sự
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên trong quân đội là sản phẩm
của quá trình giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện của Đảng, Nhà nước,
quân đội và của quá trình người chính uỷ, chính trị viên hoạt động trong mơi
trường qn sự. Bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên về thực chất là
sự biểu hiện, sự phản ánh ở một mức độ nhất định trong nhân cách của mình
với bản lĩnh chính trị của giai cấp cơng nhân Việt Nam, của Đảng Cộng sản
Việt Nam.
Bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên trong quân đội ta được cấu
thành bởi những yếu tố sau:
Một là, hệ thống tri thức của chính uỷ, chính trị viên.
Hệ thống tri thức của chính uỷ, chính trị viên gồm tồn bộ những hiểu
biết, những hiểu biết, những tri thức về tự nhiên, xã hội và con người; những

kinh nghiệm trong hoạt động chính trị thực tiễn của họ. Hệ thống tri thức là
yếu tố cơ bản cấu thành bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên mà nội
dung cốt lõi, nền tảng của hệ thống tri thức đó là lý luận chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng.
Sự hiểu biết có hệ thống và sâu sắc về lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng là cơ sở cho sự hình


9

thành, phát triển tư duy chính trị nhạy bén, năng lực giải quyết đúng đắn
những vấn đề chính trị phức tạp nảy sinh trong thực tiễn công tác, đảm bảo
cho người chính uỷ, chính trị viên đủ sức hồn thành tốt nhiệm vụ mà đảng,
quân đội giao cho họ. Có tri thức và kinh nghiệm chính trị đúng đắn sẽ giúp
cho người chính uỷ, chính trị viên biết phân biệt rõ bạn thù, đúng sai, tiến bộ
và phản cách mạng, luôn kinh định mục tiêu, lý tưởng, con đường độc lập dân
tộc gắn với chủ nghĩa xã hội; quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của
Đảng về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, về nhiệm vụ quốc phòng; thấm nhuần
quan điểm quân đội ta là quân đội của dân, do dân, vì dân đặt dưới sự lãnh
đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam… Trên cơ
sở đó, giúp cho chính uỷ, chính trị viên nâng cao tinh thần cảnh giác cách
mạng, trách nhiệm chính trị trong cuộc đấu tranh khơng khoan nhượng chống
“diễn biến hồ bình”, chống các luận điệu xun tạc, phản động của kẻ thù,
nhất là các thủ đoạn, luận điệu xuyên tạc chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, xuyên tạc con đường xã hội chủ
nghĩa, tuyên truyền đa đảng, “phi chính trị hố” qn đội.
Hai là, tình cảm chính trị gắn với ý chí chính trị cộng sản của chính uỷ,
chính trị viên.
Tình cảm chính trị của chính uỷ, chính trị viên là sự khái quát những cảm
súc chính trị đã được bộc lộ thơng qua hàng loạt các cảm súc chính trị, nhất là
những cảm súc biểu hiện tập trung thái độ của chính uỷ, chính trị viên đối với

Tổ quốc, với Đảng, nhân dân và đối với nhiệm vụ chính trị – quân sự của
chính uỷ, chính trị viên dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Trên
cơ sở tình cảm, cảm súc chính trị tích cực, chính uỷ, chính trị viên bộc lộ ý
chí, hành động của mình.
Tình cảm chính trị là một thành tố cơ bản trong bản lĩnh chính trị của
chính uỷ, chính trị viên, có tác động mạnh mẽ thúc đẩy sự vận động, biến đổi


10

các thành tố khác như hệ thống tri thức, ý chí và hành vi chính trị trong bản
lĩnh chính trị. Khi chính uỷ, chính trị viên có một tình cảm chính trị sâu sắc,
một hệ thống rung động mãnh liệt đạt tới cảm súc say mê sẽ thôi thúc họ tìm
tịi chân lý ở các lĩnh vực có liên quan tới chức trách và nhiệm vụ của họ.
Đồng thời, tình cảm chính trị của chính uỷ, chính trị viên cũng chịu sự tác
động rất lớn của các thành tố khác trong bản lĩnh chính trị. Tình cảm chính trị
của chính uỷ, chính trị viên ngày càng sâu sắc và bền vững hơn trên cơ sở
nâng cao nhận thức chính trị gắn với việc rèn luyện ý chí kiên cường, quyết
tâm hoàn thành bất cứ nhiệm vụ suất sắc nào trong mọi điều kiện hồn cảnh.
Tình cảm và ý chí chính trị có thể chuyển hố thành một động lực to lớn chi
phối mạnh mẽ mọi hoạt động hàng ngày của chính uỷ, chính trị viên, tạo cho
học có tình cảm hăng say và tính cương quyết trong hoạt động cơng tác đảng,
cơng tác chính trị ở đơn vị mà họ phụ trách.
Ba là, thế giới quan khoa học, niềm tin cộng sản của chính uỷ, chính trị
viên trong quân đội.
Bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên được hình thành, phát triển
trên cơ sở thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cộng sản. Niềm tin cộng
sản là hạt nhân của thế giới quan khoa học, thế giới quan cộng sản. Niềm tin
cộng sản là sự hoà quyện, thống nhất giữa tri thức khoa học với tình cảm và ý
chí cách mạng thúc đẩy tính tích cực hành động cách mạng của người chính

uỷ, chính trị viên.
Niềm tin là hiện tượng tâm lý đặc biệt gắn liền với hành vi và hoạt động
của con người, kích thích trực tiếp con người hoạt động trong những tình
huống cụ thể. Người có niềm tin vào một cái gì đó thì họ kiên quyết hành
động theo những tư tưởng, theo những ngun tắc mà họ đã tin vì họ coi đó là
chân lý của mình. Theo Hồ Chí Minh, một người thiếu niềm tin thì người đó
sẽ khơng làm được việc gì cả. Với lẽ đó, người chính uỷ, chính trị viên trong


11

qn đội muốn có bản lĩnh chính trị vững vàng thì khơng thể khơng có thế
giới quan khoa học, niềm tin cộng sản. Có niềm tin sâu sắc vào Đảng, vào chế
độ thì người chính uỷ, chính trị viên mói kiên quyết đấu tranh không khoan
nhượng chống các quan điểm thù địch, những hiện tượng cơ hội, thủ đoạn về
chính trị, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ. Nếu thiếu niềm tin, họ khơng những
khơng thuyết phục nổi chính mình mà còn dễ bị dao động, ngả nghiêng trước
sự tấn công của các thế lực thù địch.
Bốn là, thái độ và hành vi giải quyết một cách nhạy bén, chính xác các
vấn đề chính trị thực tiễn phù hợp với các mối quan hệ và hồn cảnh cụ thể
của chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị.
Bản lĩnh chính trị của người cán bộ cách mạng là sự thống nhất giữa tri
thức, tình cảm, ý chí, niềm tin và khả năng giải quyết các nhiệm vụ chính trị
thực tiễn. Một trong những yếu tố cơ bản cấu thành của bản lĩnh chính trị, bảo
đảm cho người chính uỷ, chính trị viên có bản lĩnh chính trị vững vàng là họ
phải có khả năng giải quyết nhạy bén, đúng đắn các mối quan hệ với Đảng,
nhân dân, đồng đội, bản thân và với kẻ thù. Trong quá trình giải quyết các mối
quan hệ đó, người chính uỷ, chính trị viên phải tỏ ra là người có lịng căm thù
giặc sâu sắc, kiên quyết đánh bại chiến lược “diến biến hồ bình” kết hợp với
bạo loạn lật đổ của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch; phải tận trung

với Đảng, tận hiếu với dân, ln đặt lợi ích của Đảng, của dân tộc lên trên lợi
ích cá nhân. Đồng thời phải trở thành người lãnh đạo, người chỉ huy tốt,
“người anh, người chị, người bạn” của cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền; phải ln
bồi dưỡng tính đảng, nâng cao đạo đức cách mạng, rèn luyện kỷ luật nghiêm
minh, bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho bản thân, hồn thành
tốt nhiệm vụ của người chính uỷ, chính trị viên – người cán bộ chủ trì về
chính trị trong quân đội.


12

Bốn yếu tố cấu thành bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên trong
quân đội nêu trên là một thể thống nhất biện chứng với nhau. Mỗi yếu tố tuy
có vị trí vai trị nhất định trong sự hình thành, phát triển bản lĩnh chính trị của
chính uỷ, chính trị viên, song giữa chúng ln có sự tác động qua lại và
chuyển hoá cho nhau, thúc đẩy nhau phát triển, tạo nên sự bền chặt không thể
thiếu trong bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên trong Quân đội nhân
dân Việt Nam.
Xây dựng và thường xuyên nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ cán
bộ chủ trì về chính trị ở đơn vị cơ sở trong Quân đội nhân dân Việt Nam là
vấn đề luôn được Đảng, Nhà nước và quân đội ta coi trọng. Trong mọi giai
đoạn cách mạng, đội ngũ chính uỷ, chính trị viên – cán bộ chủ trì về chính trị
đã góp phần giữ vững bản chất cách mạng của quân đội, tổ chức thực hiện
thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Từ thực tiễn xây dựng đội ngũ chính
uỷ, chính trị viên có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm cần được tiếp tục
phát huy nhằm nâng cao hơn nữa bản lĩnh chính trị của đội ngũ này trước tình
hình mới.
Một là, xây dựng bản lĩnh chính trị cho chính uỷ, chính trị viên phải
ln coi trọng việc lựa chọn, bồi dưỡng cán bộ; tích cực giáo dục, quán triệt
đường lối, quan điểm của Đảng trên nền tảng cách mạng và khoa học của

chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của quân đội là vấn
đề có tính quy luật của q trình xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến
thắng của quân đội ta. Nhiệm vụ của cách mạng, của quân đội ngày càng gay
go, phức tạp, càng phải chú trọng nâng cao giác ngộ chính trị, xây dựng quân
đội vững mạnh về chính trị làm cơ sở xây dựng quân đội vững mạnh toàn
diện.


13

Trách nhiệm quan trọng hàng đầu của chính uỷ, chính trị viên là: “giữ
con đường chính trị cho đúng” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra trong tài
liệu Huấn luyện cho chính trị viên, và đó cũng là lý do quan trọng bậc nhất
của sự ra đời, tồn tại đội ngũ chính uỷ, chính trị viên trong quân đội ta xuyên
suốt hơn 60 năm qua. Để định hướng chính trị đúng đắn cho bộ đội trong mọi
tình huống, lúc thuận lợi cũng như lúc khó khăn, chính uỷ, chính trị viên
trước hết và hơn ai hết phải là những cán bộ, đảng viên trung kiên nhất,
thường xuyên được giáo dục, quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của
Đảng, kiên định lập trường cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh.
Thực tiễn, ngay từ những tổ chức đầu tiên của lực lượng vũ trang cách
mạng, các “đội tự vệ đỏ”, Đảng đã lựa chọn những cán bộ, đảng viên trung
kiên nhất từ trong phong trào cách mạng của quần chúng để đưa vào các cấp
chỉ huy của đội tự vệ. Đó chính là người chính trị phái viên, đại biểu của
Đảng bên cạnh người chánh đội trưởng đội tự vệ có trọng trách “giữ vững
tính chất cách mạng của tồn đội”.
Vận dụng kinh nghiệm thực tiễn để tạo ra những cán bộ quân đội , cán bộ
chủ trì về chính trị ở các đơn vị cơ sở trong quân đội có bản lĩnh chính trị
chính trị vững vàng, là quan điểm xuyên suốt trong tư tưởng Hồ Chí Minh và

Đảng ta trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ trước đây và cả
ngày nay.
Hai là, xây dựng bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên phải gắn
với xây dựng cấp uỷ Đảng, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện.
Đây là hai mặt khơng thể tách rời của q trình thống nhất giữa xây dựng
cong người và tổ chức của Đảng. Cấp uỷ đảng trong sạch vững mạnh là chỗ
dựa vững chắc để chính uỷ, chính trị viên lãnh đạo, tổ chức đơn vị thực hiện
thắng lợi mọi nhiệm vụ. Ngược lại, chính uỷ, chính trị viên có đủ bản lĩnh,


14

phẩm chất và năng lực sẽ là trung tâm đoàn kết, tập hợp và phát huy được trí
tuệ của tập thể vào việc đề xuất chủ trương lãnh đạo, tổ chức thực hiện thắng
lợi nghị quyết; trực tiếp góp phần nâng cao sức chiến đấu và năng lực lãnh
đạo của các tổ chức cơ sở đảng.
Kinh nghiệm thực tiễn của quân đội cho thấy, chỉ có thể xây dựng những
cán bộ mạnh, cán bộ chính trị mạnh nếu xây dựng và phát huy được tổ chức
đảng mạnh. Người chính uỷ, chính trị viên là thành viên của tổ chức và là chủ
thể xây dựng tổ chức mạnh, trước hết là tổ chức đảng mạnh, tổ chức chỉ huy
mạnh và đơn vị vững mạnh tồn diện. Đồng thời chính uỷ, chính trị viên là
sản phẩm của tổ chức đảng trong sạch vững mạnh. Kinh nghiệm thực tiễn chỉ
rõ rằng một đảng bộ, chi bộ yếu kém, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu
giảm sút thì khơng thể nói người bí thư đảng uỷ, bí thư chi bộ, người chủ trì
về chính trị ở đó lại vững mạnh về phẩm chất và năng lực. Ngược lại cũng
khơng thể nói đến người bí thư đảng uỷ, bí thư chi bộ – cán bộ chủ trì về
chính trị có bản lĩnh chính trị vững vàng mà tổ chức đảng ở đó yếu kém về
mọi mặt. Chính vì vậy, trong q trình xây dựng quân đội ta, từ đội vũ trang
đầu tiên đến các trung đoàn, sư đoàn, quân đoàn chủ lực, Đảng ta và Chủ tịch
Hồ Chí Minh ln chăm lo đồng thời xây dựng bộ máy lãnh đạo đảng với bố

trí, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, chỉ huy.
Sự trưởng thành về bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên thường
gắn liền với kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Vì vậy, để nâng
cao bản lĩnh chính trị của họ cần coi trọng việc xây dựng cấp uỷ trong sạch
vững mạnh, xây dựng đơn vị vững mạnh tồn diện. Đối với chính uỷ, chính
trị viên ở các cấp càng phải gắn chặt với tổ chức, với đơn vị. Mọi biểu hiện về
sự tách rời giữ cán bộ với tổ chức đều dẫn đến sự biến chất của cán bộ.
Ba là, xây dựng bản lĩnh chính trị cho chính uỷ, chính trị viên phải kết
hợp chặt chẽ giữa đào tạo với tự đào tạo, lấy việc tự học, tự rèn làm con


15

đường chủ yếu, kết hợp với trên bồi dưỡng dưới và thơng qua thực tiễn cơng
tác của chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở.
Con đường phát triển, trưởng thành của các thế hệ cán bộ chính trị –
chính uỷ, chính trị viên trong quân đội ta, tuy điểm xuất phát của mỗi người,
mỗi thế hệ có thể khác nhau nhất định, song phần đông đều phải thông qua
con đường đào tạo và tự đào tạo. Việc kết hợp chặt chẽ, thống nhất giữ nhà
trường với chiến trường, giữa học tập nâng cao kiến thức với rèn luyện trau
dồi tư tưởng, giữa lý luận và thực tiễn, giữa lý thuyết và thực hành luôn là
nguyên tắc chỉ đạo, phương châm đào tạo cán bộ trong các nhà trường quân
đội.
Thực tiễn rèn luyện phấn đấu và trường thành của các thế hệ chính uỷ,
chính trị viên trong quân đội ta qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ
đã cho thấy: tự học, tự rèn là yếu tố giữ vai trò quan trọng đối với việc nâng
cao bản lĩnh chính trị, năng lực của mỗi người. Và có thể khẳng định rằng, tự
học, tự rèn để trưởng thành về mọi mặt vừa là kinh nghiệm, vừa là truyền
thống mà các thế hệ cán bộ đã kinh qua chiến tranh tạo nên. Kinh nghiệm
truyền thống đó vẫn giữ nguyên giá trị, có ý nghĩa hiện thực sâu sắc cần được

chính uỷ, chính trị viên – người cán bộ chủ trì về chính trị trong các đơn vị
quân đội ta tiếp tục duy trì và phát huy trong điều kiện mới nhằm khơng
ngường nâng cao bản lĩnh chính trị của mỗi người.
Bốn là, phải luôn coi trọng công tác sơ kết, tổng kết các hoạt động cơng
tác đảng, cơng tác chính trị để bồi dưỡng, rèn luyện bản lĩnh chính trị cho
chính uỷ, chính trị viên.
Cơng tác sơ kết, tổng kết các hoạt động cơng tác đảng, cơng tác chính trị
khơng những là một chế độ hoạt động còn là một phương pháp cơng tác khoa
học giúp chính uỷ, chính trị viên tích luỹ về kinh nghiệm, sửa chữa khuyết
điểm, nâng cao trách nhiệm đối với đơn vị và công việc. Đây là một cách thức


16

mang lại hiệu quả cao trong việc bồi dưỡng, rèn luyện bản lĩnh chính trị cho
chính uỷ, chính trị viên ở các đơn vị quân đội trong các cuộc kháng chiến
trước đây và tiếp tục được duy trì thường xuyên thời kỳ sau chiến tranh.
Để nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ huy cho đội ngũ chính uỷ, chính trị
viên, Tổng cục Chính trị cịn quy định chế độ tự rút kinh nghiệm sau mỗi
công việc. Tại Hội nghị Quân sự toàn quốc lần thứ nhất đã thống nhất đề ra u
cầu “mỗi chính trị viên đại đội phải có một cuốn nhật ký” 1 để ghi lại những việc
đã làm được và chưa được. Đồng thời, các hội nghị phổ biến kinh nghiệm sơ kết
công tác đảng, công tác chính trị được tổ chức thường xuyên ở đơn vị “các chính
trị viên từ trung đồn trở lên phải họp hội nghị ít nhất mỗi tháng một kỳ”2.
Như vậy, cơng tác sơ kết, tổng kết công tác đảng, công tác chính trị nhằm
bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực cho chính uỷ, chính trị viên đã rất được
coi trọng với những hình thức phong phú, đa dạng. Kinh nghiệm thực tiễn cho
thấy, ở đơn vị nào mà người lãnh đạo, chỉ huy không coi trọng công tác sơ
kết, tổng kết cơng tác đảng, cơng tác chính trị hoặc tiến hành nặng về hình
thức, khơng đi sâu vào đánh giá, phân tích những mặt tồn tại, vạch ra những

nguyên nhân và đề xuất phương hướng, biện pháp khắc phục thì tình hình đơn
vị chậm chuyển biến, sự yếu kém của cấp uỷ và cán bộ chủ trì đơn vị kéo dài.
Bốn bài học kinh nghiệm trên đây vừa là cơ sở lý luận, vừa là cơ sở thực
tiễn cho việc xác định những giải pháp có hiệu quả nhằm nâng cao bản lĩnh
chính trị cho chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở trong Quân đội nhân dân
Việt Nam hiện nay.
PHẦN 2

1. Bộ Quốc phòng, những vấn đề lý luận và thực tiễn xây dựng quân đội về chính trị
trong giai đoạn mới, Nxb QĐND, H. 1999, tr. 185.
2. Bộ Quốc phịng, Tổng cục Chính trị, q trình hình thành và tổ chức chỉ đạo cơng tác
đảng, cơng tác chính trị trong quân đội, tập 1, Nxb QDND, H. 1997, tr. 46.


17

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ
CHO CHÍNH UỶ, CHÍNH TRỊ VIÊN TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN
VIỆT NAM HIỆN NAY.
Phép biện chứng duy vật cho rằng mỗi sự vật cùng một lúc bao giờ cũng
chứa đựng trong lịng nó khơng phải một khả năng mà nhiều khả năng như:
khả năng gần và khả năng xa, khả năng có lợi và bất lợi, tính tất nhiên và
ngẫu nhiên, khả năng hiện tồn trong lòng sự vật và khả năng nảy sinh trong
quá trình vận động, biến đổi của sự vật v.v…
Bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở trong Quân
đội nhân dân Việt Nam hiện nay được hình thành, phát triển trong sự tương
tác biện chứng giữa những nhân tố khách quan và nhân tố chủ quan. Đó
khơng phải là những yếu tố nhất thành bất biến mà luôn trong trạng thái vận
động, biến đổi, nảy sinh cùng với mặt tích cực và mặt tiêu cực của chủ thể.
Do đó, trong q trình xây dựng bản lĩnh chính trị cho chính uỷ, chính trị viên

hiện nay sẽ có sự xuất hiện cả hai xu hướng cơ bản trên. Đó là hai xu hướng
không tách rời nhau và nếu không có sự nỗ lực của các chủ thể thì xu hướng
tích cực sẽ bị biến thái nhường chỗ cho xu hướng tiêu cực chèn lấn. Bởi vậy,
cần phân tích tìm hiểu kỹ càng, tìm giải pháp thúc đẩy xu hướng tích cực trở
thành hiện thực và khắc phục, ngăn chặn sự phát triển của xu hướng tiêu cực.
Điều cần lưu ý là, để hiện thực hố xu hướng tích cực trong sự vận động, phát
triển bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên nhất thiết phải có một hệ
thống giải pháp thiết thực, có căn cứ lý luận và thực tiễn, mang tích khả thi
cao.
2.1. Tạo bước căn bản trong nhận thức về vị trí, vai trị và yêu cầu
xây dựng đội ngũ chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở trong quân đội.
Trong nhiều năm qua, nhận thức về vị trí, vai trị và u cầu xây dựng
đội ngũ chính uỷ, chính trị viên nói chung, cán bộ chủ trì về chính trị nói


18

riêng đã có sự khởi sắc quan trọng. Điều đó được thể hiện ở việc tăng cường
công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, bố trí đội ngũ cán bộ này. Tuy nhiên,
trước yêu cầu mới của nhiệm vụ, những nhận thức ấy cần được tiếp tục thống
nhất cao hơn, đầy đủ và sâu sắc hơn.
Để tạo được bức chuyển biến căn bản trong nhận thức của lãnh đạo, chỉ
huy các cấp cũng như mọi cán bộ, đảng viên, chiến sĩ và chính đội ngũ chính
uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở cần thực hiện tốt những nội dung chủ yếu
sau:
Trước hết, cần tiếp tục quán triệt để lãnh đạo, chỉ huy các cấp thấu suốt
tầm quan trọng và yêu cầu của xây dựng quân đội về chính trị trong giai đoạn
mới của cách mạng mà nội dung bao trùm, cốt lõi là giữ vững và tăng cường
sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam đối
với Quân đội nhân dân Việt Nam. Trên cơ sở đó, tạo nên sự thống nhất cao

hơn, đầy đủ và sâu sắc hơn của lãnh đạo, chỉ huy các cấp về vị trí,vai trị của
chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở trong quân đội ta hiện nay.
Trong tổ chức đảng, chính uỷ, chính trị viên là bí thư tổ chức đảng –
người đứng đầu tổ chức lãnh đạo, chịu trách nhiệm hàng đầu về xây dựng
Đảng, hoạt động lãnh đạo của Đảng ở đơn vị. Đó là người chủ trì và chun
trách về công tác đảng, họ vừa là người lãnh đạo, vừa là một chuyên gia về
công tác xây dựng đảng. Vì vậy, người chính uỷ, chính trị viên có vai trị, vị
trí rất quan trọng xây dựng các tổ chức đảng vững mạnh và phát huy vai trò,
hiệu lực lãnh đạo của toàn đảng bộ ở mỗi đơn vị. Uy tín, bản lĩnh chính trị,
phẩm chất đạo đức…của người bí thư – tổ chức đảng trực tiếp ảnh hưởng đến
năng lực và sức chiến đấu của cấp uỷ và tổ chức đảng. Lênin đã dạy: “Giữ
vững vai trò lãnh đạo tồn bộ phong trào khơng phải giữ vững bằng quyền uy


19

mà là bằng uy tín, bằng nghị lực, bằng kinh nghiệm phong phú hơn, bằng kiến
thức về nhiều mặt hơn và bằng tài năng nhiều hơn”1.
Trong tổ chức chỉ huy, chính uỷ, chính trị viên là một thành viên có trách
nhiệm cùng người chỉ huy bao quát, quản lý toàn diện mọi mặt công tác của
đơn vị, chuyên trách giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng, hướng dẫn đơn
đốc, kiểm tra cán bộ, chiến sỹ thực hiện tốt nghị quyết của tổ chức đảng.
Trong cơ quan chính trị, chính uỷ, chính trị viên là một bộ phận quan
trọng trong cơ chế để thực hiện sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, có
chức năng làm tham mưu cho cấp uỷ đảng cùng cấp và trực tiếp tiến hành
công tác tư tưởng công tác tổ chức để xây dựng nhân cách người quân nhân
cách mạng, xây dựng các tổ chức trong đơn vị vững mạnh về chính trị, tư
tưởng và tổ chức. Người chính uỷ, chính trị viên có vai trò rất quan trọng
trong xây dựng và phát huy vai trị hiệu lực của cơ quan chính trị và đội ngũ
cán bộ chính trị tiến hành cơng tác đảng, cơng tác chính trị ở đơn vị cơ sở.

Thứ hai, cần thường xuyên giáo dục để mọi cán bộ, đảng viên, chiến sĩ
hiểu rõ vai trị của hoạt động cơng tác đảng, cơng tác chính trị đối với xây
dựng qn đội vững mạnh về chính trị, nâng cao sức mạnh chiến đấu, xây
dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Từ đó tạo sự chuyển biến trong nhận thức
của mọi người về vị trí, vai trị chính uỷ, chính trị viên trong quân đội ta nói
chung, ở đơn vị cơ sở nói riêng.
Trong qn đội ta, tiến hành cơng tác đảng, cơng tác chính trị thực chất
là xây dựng qn đội ta vững mạnh về chính trị, là sự tác động có định hướng
vào ý thức của những người cầm vũ khí chiến đấu nhằm xây dựng nên cơ sở
chính trị tinh thần vững vàng cho mỗi người cán bộ, chiến sĩ ở đơn vị, là hoạt
động xây dựng các tổ chức trong quân đội vững mạnh. Đối với quân đội cách
mạng, yếu tố chính trị bao giờ cũng có ý nghĩa cốt tử, là nguồn gốc tạo nên
1. Lênin, Toàn tập, tập 44, Nxb Tiến bộ, M. 1978, tr. 473.


20

mọi sức mạnh và là một trong những yếu tố phản ánh nét đặc trưng của quân
đội vô sản. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: qn sự mà khơng có chính trị như cây
khơng có gốc, vơ dụng lại có hại; đối với qn đội cách mạng, chính trị ln
là động lực to lớn. Trong thực tế, đối tượng tác chiến của qn đội ta ln có
ưu thế lớn về vật chất, vũ khí, trang bị, muốn chiến thắng được chúng, quân
đội ta phải được xây dựng vững mạnh về chính trị, phải phát huy triệt để sức
mạnh chính nghĩa, sức mạnh của yếu tố con người, yếu tố tự giác, của sự đồn
kết, của sự nhất trí mn người như một. Lênin đã dạy: “Khơng có chính uỷ,
chúng ta sẽ khơng có Hồng qn” 1, và “ở đâu mà cơng tác chính trị trong
qn đội, cơng tác của chính uỷ được làm chu đáo nhất, thì ở đấy khơng hề có
tình trạng lỏng lẻo trong qn đội, qn đội giữ vững trật tự tốt hơn, ở đấy thu
được nhiều thắng lợi hơn”2.
Thứ ba, chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở trong quân đội cần nêu

cao tinh thần tiên phong, gương mẫu, nỗ lực học tập, tu dưỡng, rèn luyện để
thực sự xứng đáng là người cán bộ ưu tú của Đảng.
Nghị quyết 51/NQ-TW ngày 20 tháng 7 năm 2005 của Bộ Chính trị
(khố IX) “về việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện
chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính uỷ, chính trị viên
trong Quân đội nhân dân Việt Nam” đã có hiệu lực, nhưng thực tế hiện nay,
khơng ít người cho rằng cán bộ chính trị chỉ đơn thuần là cấp phó giúp việc
người chỉ huy, nên nhận thức đó đã cản trở việc phát huy vai trị của đội ngũ
cán bộ chính trị – người chính uỷ, chính trị viên – người chủ trì về chính trị ở
cơ sở trong Quân đội nhân dân Việt Nam, thậm chí ở mức độ nào đó đã hạ
thấp vai trị cơng tác đảng, cơng tác chính trị trong xây dựng quân đội.
Người chính uỷ, chính trị viên phải tích cực tu dưỡng, rèn luyện để có
phẩm chất đạo đức, lối sống trong sáng, có kiến thức lý luận chính trị vững
1, 2. Lênin, Tồn tập, tập 39, Nxb Tiến bộ, M. 1978, tr. 66,175,147.


21

vàng, có tri thức hiểu biết khá tố về quân sự đủ khả năng thay thế người chỉ
huy khi cần thiết. Chính uỷ, chính trị viên phải là người có kinh nghiệm thực
tiễn xây dựng đơn vị cả trong thời bình và thời chiến; có phương pháp, tác
phong cơng tác khoa học, luôn đi sâu bám sát, nắm chắc mọi mặt đời sống bộ
đội. Có như vậy, chính uỷ, chính trị viên mới có đủ khả năng để “nhúng tay
vào mọi việc, để do đó mà rừu dắt người khác” và làm “mực thước” để người
khác noi theo.
2.2. Tiếp tục đổi mới, thực hiện tốt tất cả các khâu, các bước trong
quy trình đào tạo cán bộ chính trị tại các nhà trường quân đội nhằm
nâng cao tri thức, bồi dưỡng bản lĩnh chính trị cho chính uỷ, chính trị
viên ở cơ sở.
Bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở khơng có

sẵn, khơng tự nhiên hình thành, nó có được là do kết quả của một quá trình
giáo dục, đào tạo, rèn luyện rất công phu, lâu dài và bền bỉ cả trong thời gian
học tập tại nhà trường cũng như trong thực tiễn cuộc sống công tác ở mỗi đơn
vị của người cán bộ.
Để thực hiện tốt giải pháp này, trước hết các nhà trường quân đội mà chủ
yếu là Học viện Chính trị – Qn sự, cần tiếp tục hồn thiện mơ hình, mục
tiêu đào tạo cán bộ chính trị – người chính uỷ, chính trị viên ở các cấp trong
quân đội. Việc xác định mơ hình, mục tiêu đúng sẽ trực tiếp tác động định
hướng đúng đến toàn bộ quá trình đào tạo và ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình
phát triển, hồn thiện nhân cách người cán bộ chính trị sau khi ra trường,
trong đó có bản lĩnh chính trị.
Hiện nay, đối tượng đào tạo cán bộ chính trị đa dạng: thanh niên học sinh
tốt nghiệp phổ thông trung học qua thi tuyển hoặc cử tuyển; chiến sỹ hoàn
thành nghĩa vụ qn sự có băng tốt nghiệp phổ thơng trung học; quân nhân
chuyên nghiệp; các sỹ quan đã học ở các trường sỹ quan hoặc chuyên môn kỹ
thuật được đào tạo chuyển loại; đối tượng đào tạo văn bằng 2 và đối tượng


22

801; đối tượng hồn thiện cán bộ chính trị cấp phân đội 2, 3 học kỳ… Vì vậy,
cùng với việc hồn thiện mơ hình, cần tiếp tục đổi mới thực hiện tốt các khâu,
các bước của quy trình đào tạo cán bộ chính trị. Đặc biệt, thực hiện tốt các
khâu tuyển chọn nguồn đào tạo sẽ góp phần tạo ra những cán bộ mà sau khi
tốt nghiệp ra trường họ sẽ trở thành những “nhà chính trị giai cấp – nhà chính
trị vơ sản” trong tương lai.
Cùng với việc hồn thiện mơ hình đào tạo, tuyển chọn nguồn đào tạo,
cần thực hiện tốt việc đổi mới chương trình, nội dung đào tạo trong các nhà
trường quân đội theo hướng đảm bảo tính cơ bản, tồn diện, chun sâu của
hệ thống tri thức, nhất là tri thức lý luận chính trị và tri thức chun ngành

cơng tác đảng, cơng tác chính trị.
Là người trực tiếp làm việc với con người và xây dựng các tổ chức trong
đơn vị, người chính uỷ, chính trị viên – người chủ trì về chính trị, phải có
trình độ hiểu biết cơ bản, đầy đủ kiến thức về lý luận chính trị, khoa học quân
sự, kiến thức chun ngành cơng tác đảng, cơng tác chính trị… Thường xuyên
kết hợp bồi dưỡng tri thức với nâng cao năng lực tổ chức thực tiễn sát vơi
cương vị, chức trách được đảm nhiệm.
Để thực hiện tốt quy trình đào tạo cán bộ chính trị trong các nhà trường,
cần thực hiện một số u cầu như: tích cực hố vai trị của cả người dạy và
người học, trong đó người học đóng vai trị trung tâm của q trình dạy học,
người dạy có vai trị tổ chức hoạt động nhận thức, cung cấp những cứ liệu,
định hướng cho người học tìm tịi chân lý. Thường xun kết hợp tốt giữa
việc bồi dưỡng nâng cao trình độ tri thức với bồi dưỡng, rèn luyện các thao
tác tư duy, các kỹ năng, kỹ xảo tiến hành cơng tác đảng, cơng tác chính trị.
Phối hợp sử dụng tổng hợp các hình thức, biện pháp, phương tiện dạy học vào
trong quá trình đội ngũ cán bộ chính trị.


23

2.3. Phát huy vai trò của các tổ chức, kết hợp với đẩy mạnh tự học,
tự rèn của đội ngũ cán bộ để nâng cao bản lĩnh chính trị cho chính uỷ,
chính trị viên.
Con người lập nên tổ chức, trong mỗi tổ chức, con người vừa là sản
phẩm, vừa là chủ thể của tổ chức. Mỗi con người chỉ tồn tại, thực sự có sức
mạnh và phát triển khi họ gắn minh, hoá thân vào tổ chức. Để nâng cao bản
lĩnh chính trị cho chính uỷ, chính trị viên cần phải phát huy vai trò của các tổ
chức trong đơn vị, đặc biệt là tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy và cơ quan chính
trị.
- Đối với tổ chức đảng, đây là tổ chức duy nhất có chức năng lãnh đạo

trực tiếp, toàn diện mọi mặt các tổ chức, cá nhân trong đơn vị. Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã dạy: “Việc hay, hay dở một phần do cán bộ năng lực hay không.
Nhưng một phần cũng do cách lãnh đạo đúng hay khơng… lãnh đạo khéo, tài
nhỏ có thể hố ra tài to. Lãnh đạo không khéo tài to cũng hố ra tài nhỏ” 1. Vì
vậy, muốn nâng cao chất lượng của đội ngũ chính uỷ, chính trị viên cần phải
phát huy vai trò của tổ chức đảng.
Trước hết, các cấp uỷ và tổ chức đảng phải thường xuyên quán triệt sâu
sắc các quan điểm, nguyên tắc, phương hướng, nhiệm vụ, tiêu chuẩn cán bộ.
Trong từng thời gian, có kế hoạch chủ động đi sâu đánh giá, phân tích nắm
chắc thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ đơn vị. Thực hiện tốt dân chủ trong
sinh hoạt đảng và có quy chế trong quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm, đề bạt, quản
lý cán bộ. Trong từng thời gian, các chi bộ cần thực hiện có nề nếp chế độ
kiểm tra đảng viên chấp hành Điều lệ Đảng và phân tích chất lượng đảng
viên.
- Đối với tổ chức chỉ huy, người chính uỷ, chính trị viên là một thành
viên trong bộ máy chỉ huy. Việc giải quyết tốt mối quan hệ giữa chính uỷ,
chính trị viên - người chủ trì về chính trị ở đơn vị với người chỉ huy đơn vị
1. Hồ Chí Minh, Tồn tập, tập 9, Nxb CTQG, H. 1996, tr. 77.


24

giữ vai trò quan trọng quyết định chất lượng nhiệm vụ chính trị của đơn vị
được giao. Từ chức năng, nhiệm vụ và mối quan hệ của người chỉ huy với
người chủ trì về chính trị ở đơn vị cho thấy, vai trò của tổ chức chỉ huy (đặc
biệt là vai trị của người chỉ huy) có ý nghĩa rất to lớn đối với việc nâng cao
bản lĩnh chính trị của chính uỷ, chính trị viên ở đơn vị cơ sở.
Để phát huy vai trò của người chỉ huy trong xây dựng, nâng cao bản lĩnh
chính trị cho chính uỷ, chính trị viên địi hỏi người chỉ huy phải có nhận thức
đúng đắn, đầy đủ hơn về vị trí, vai trị của hoạt động cơng tác đảng, cơng tác

chính trị và người chính uỷ, chính trị viên trong quân đội. Hiểu rõ mối quan
hệ tương tác trong vận hành và thực hiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với
quân đội theo Nghị quyết 51 của Bộ Chính trị ban hành. Đồng thời thấy rõ
trách nhiệm, cương vị của mình trước tổ chức, là người chịu trách nhiệm chỉ
huy, quản lý mọi mặt hoạt động đơn vị, từ đó bản thân mỗi người chỉ huy phải
không ngừng học tập nâng cao trình độ, năng lực tiến hành cơng tác đảng,
cơng tác chính trị trong đơn vị. Mỗi người chỉ huy phải thực sự là tấm gương
sáng, mẫu mực, tiêu biểu về mọi mặt, đây sẽ là một biện pháp sát thực, gần
gũi, trực tiếp góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị cho chính uỷ, chính trị viên
– người chủ trì về chính trị ở đơn vị. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Nói
chung thì các dân tộc phương Đơng đều có tình cảm và đối với họ một tấm
gương sáng cịn có giá trị hơn hẳn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”1.
- Đối với cơ quan chính trị, là tổ chức đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của
đảng uỷ cùng cấp và sự chỉ đạo trực tiếp của cơ quan chính trị cấp trên. Chức
năng cơ bản của cơ quan chính trị là làm tham mưu giúp cho cấp uỷ đảng đề ra
những chủ trương, biện pháp về cơng tác đảng, cơng tác chính trị và trực tiếp
tiến hành cơng tác đảng, cơng tác chính trị trong phạm vi đơn vị đảm nhiệm. Cơ
quan chính trị cùng cấp vừa là người tham mưu nghiên cứu đề xuất các giải pháp
1. Hồ Chí Minh, Tồn tập, tập 1, Nxb CTQG, H. 1995, tr. 262.


25

tiến hành cơng tác đảng, cơng tác chính trị với người chủ trì về chính trị, vừa là
lực lượng trực tiếp giúp cho người chủ trì về chính trị ở cơ sở triển khai các kế
hoạch, tổ chức thực hiện các chủ trương, nghị quyết của cấp uỷ đảng.
Cơ quan chính trị các cấp cần thường xun duy trì có nề nếp, chất lượng
công tác kiểm tra, hướng dẫn, giúp đỡ chính uỷ, chính trị viên hồn thành tốt
chức năng, nhiệm vụ của mình, kiểm tra việc chấp hành và thực hiện kế hoạch
tự học tập, tu dưỡng rèn luyện của đội ngũ cán bộ, đảng viên đơn vị. Hiện

nay, cơ quan chính trị cần duy trì có chất lượng chế độ hội họp, giao ban,
phản ánh sơ kết, rút kinh nghiệm việc tiến hành thực hiện nhiệm vụ công tác
đảng, cơng tác chính trị trong từng thời gian ở mỗi đơn vị.
2.4. Tiếp tục đổi mới hồn thiện cơng tác chính sách của Đảng đối với
qn đội nói chung và đội ngũ chính uỷ, chính trị viên nói riêng.
Chính sách đối với quân đội và đội ngũ cán bộ qn đội, trong đó có
chính uỷ, chính trị viên ln ln là một bộ phận quan trọng trong hệ thống
chính sách của Đảng, Nhà nước, có vai trị đặc biệt quan trọng trong sự
nghiệp xây dựng, phát huy sức mạnh chiến đấu của quân đội và trong xây
dựng đội ngũ cán bộ quân đội. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Quân đội mạnh
là nhờ giáo dục khéo, nhờ chính sách đúng và nhờ kỷ luật nghiêm”.
Đổi mới chính sách qn đội nói chung và chính sách đối với đội ngũ
cán bộ chính trị nói riêng, phải đặt trong mối quan hệ khăng khít trong hệ
thống chính sách của Đảng, Nhà nước đối với tồn bộ xã hội. Vì vậy, cần tập
trung nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính
trị theo hướng: nhất thiết mọi cán bộ chính trị cấp cơ sở phải được đào tạo,
bồi dưỡng theo một chương trình, nội dung và quy trình thống nhất do Tổng
cục Chính trị quy định và coi đó là một nội dung cơ bản trong đổi mới hồn
thiện chính sách của Đảng, Nhà nước đối với đội ngũ cán bộ chính trị ở cơ sở
hiện nay. Có như vậy mới từng bước quán triệt và thực hiện tốt quan điểm của