VẬN DỤNG CƠ CHẾ BÙ TRỪ TIỀN ĐÌNH VÀO ĐIỀU TRỊ CHÓNG MẶT NGOẠI BIÊN TS Trần Công Thắ

VẬN DỤNG
CƠ CHẾ BÙ TRỪ TIỀN ĐÌNH
VÀO ĐIỀU TRỊ
CHĨNG MẶT NGOẠI BIÊN
TS Trần Công Thắng
BM Thần Kinh
ĐHYD‐TP.HCM
16/04/2022


TỔN THƯƠNG TIỀN ĐÌNH 
NGOẠI BIÊN
CƠ CHẾ CÂN BẰNG 
& MẤT CÂN BẰNG

Nội dung
BÙ TRỪ TIỀN ĐINH

PHỤC HỒI TIỀN ĐÌNH


Vai trị bù trừ tiền 
đình trong kiểm sốt 
chóng mặt ngoại 
biên

TỔN THƯƠNG TIỀN 
ĐÌNH NGOẠI BIÊN


Hệ thống tiền đình

Ống bán khuyên
Soan nang & Cầu nang
gia tốc
xoay của
đầu

gia tốc thẳng của
đầu và vị trí trọng
lực đầu


Ống bán khuyên
Soan nang & Cầu nang
gia tốc
xoay của
đầu

gia tốc thẳng của
đầu và vị trí trọng
lực đầu


Phản xạ tiền đình mắt
(VOR)

• Giúp nhìn rõ vật khi đầu di 
chuyển

• Triệu chứng Rung giật nhãn cầu
khi tổn thương tiền đình ngoại
biên


Phản xạ TĐ‐đầu (VCR) 
& 
Px TĐ‐tủy (VSR)
•Mục đích:  phối hợp vận động đầu và cổ 
với thân và cơ thể, mục tiêu duy trì đầu ở vị 
trí thẳng đứng
•
•

Có thể hoạt động hiệp lực hay chống lại 
phản xạ duỗi cơ cổ, giữ cổ thẳng đứng
Hai con đường riêng biệt

•
•

LATERALVESTIBULOSPINAL: 
thay đổi tư thế với bù trừ cho 
nghiêng và vận động cơ thể
MEDIAL 
VESTIBULOSPINAL:  ổn định tư 
thế đầu khi đi bộ


TỔN THƯƠNG TIỀN ĐÌNH NGOẠI BIÊN



Viêm mê đạo cấp



Viêm thần kinh tiền đình



Chóng mặt tư thế kịch phát



Cholestotoma



Bệnh Menier



U dây VIII



Dò ngoại dịch


Vai trị bù trừ tiền 

đình trong kiểm sốt 
chóng mặt ngoại 
biên

CƠ CHẾ CÂN BẰNG 
& MẤT CÂN BẰNG


NỀN TẢNG KHƠNG CHĨNG MẶT:
HỆ THỐNG CÂN BẰNG
Thị giác

Tiền đình

Cân bằng tư thế
Cảm giác sâu


Hoạt động đồng bộ


Cân bằng khi
đầu đứng n

• Hoạt động
điện cân bằng
ở nhân tiền
đình hai bên
(100msec)

Cân bằng khi
xoay đầu
(sang trái)

• Tăng kích thích
nhân TĐ trái
(150msec)

• Ức chế nhân TĐ 
phải (50msec)


Cân bằng khi
xoay đầu
(sang trái)

• Tăng kích thích
nhân TĐ trái
(150msec)

• Ức chế nhân TĐ 
phải (50msec)


Mất cân bằng khi
tổn thương tiền
đình ngoại biên

• Triệu chứng tĩnh giai

đoạn cấp (khi đầu giữ
n): chóng mặt xoay
trịn, mất thăng bằng, 
buồn nơn và nơn ói. 
Tăng nhiều khi cử
động

• TC động giai đoạn
muộn (khi di chuyển): 
nhìn mờ và thất điều.


Vai trị bù trừ tiền 
đình trong kiểm sốt 
chóng mặt ngoại 
biên

Bù trừ tiền đình


Tiểu não và hệ thống tiền đình


Tiểu não và hệ
thống tiền đình


4 giai đoạn bù trừ tiền đình sau tổn thương
tiền đình ngoại biên
Tiểu não kìm chế nhân tiền đình bên lành

Tái tạo trương lực hoạt động thần kinh bên nhân 
tiền đình bên tổn thương
Phục hồi trương lực thần kinh ở nhân TĐ bên tổn 
thương (bù trừ tĩnh)
Lập chương trình thần kinh mới ở nhân tiền đình để 
đáp ứng với vận động đầu (bù trừ động)


Bù trừ Tiền đình‐ Cerebellar Clambing

• Xảy ra ngay sau
•
•

tổn thương.
BN giảm triệu
chứng chóng mặt
và giảm
nystagmus
Tương tự dung 
thuốc ức chế tiền
đình trong giai
đoạn cấp.


Bù trừ Tiền đình‐ Appearance of Neural Activity

• Triệu chứng cải
thiện hơn và giảm
nystagmus rõ rệt.

• Bắt đầu sau vài
ngày kéo dài đến
vài tuần.

• Điều trị phục hồi
tiền đình hiệu quả


Bù trừ Tiền đình‐ Static Compensation

• Triệu chứng chóng

•

mặt và nystagmus 
khơng cịn nếu BN 
khơng di chuyển
đầu.
Bù trừ tĩnh xảy ra 
ở hầu hết các
ngun nhân bệnh
TĐ ngoại biên, xảy
ra sau bệnh vài
tuần.


Bù trừ Tiền đình‐ Dynamic Compensation

• Di chuyển đầu tạo

•

nên sự mất cân
xứng ở hai nhân TĐ 
và gây ra 
nystagmus, nhìn
mờ, mất thăng
bằng.
Hệ CNS cần thời
gian rất lâu để xây
dựng lại chương
trình con đường
tiền đình.


Vai trị bù trừ tiền 
đình trong kiểm sốt 
chóng mặt ngoại 
biên

Phục hồi tiền đình