Tiểu luận cao học quan điểm hồ chí minh về công tác tư tưởng

1

QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG
TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM

Mở đầu
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII của Đảng khẳng định: cùng với chủ
nghĩa Mác - Lênin, Đảng ta lấy tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng,
kim chỉ nam cho hành động. Các kỳ Đại hội tiếp theo của Đảng đã từng bước
khái quát cụ thể tư tưởng Hồ Chí Minh về sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Đó
là sự kế thừa, phát triển tư tưởng của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin,
đặc biệt là học thuyết về Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân của Lênin, học
thuyết về chiến tranh và quân đội, học thuyết của Lênin về bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa, về chế độ cơng tác đảng, cơng tác chính trị vào việc tổ
chức và xây dựng quân đội ta. Bằng những lời dạy bảo, ân cần và hoạt
động thực tiễn sinh động, thiết thực Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại cho
quân đội ta những cơ sở lý luận và thực tiễn cách mạng, khoa học về công
tác đảng, cơng tác chính trị. Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
cùng với những chỉ dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với quân đội là
nhân tố cơ bản quyết định sự trưởng thành và chiến thắng của quân đội ta.
Điều đó đã được kiểm nghiệm, thử thách trong thực tiễn 60 năm xây dựng,
chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta.
Hiện nay trong quá trình xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ IX. Đảng ta rất chú trọng quán triệt, vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh vào cuộc sống.
Phạm vi bài luận này, xin đề cập nội dung tư tưởng Hồ chí Minh về

cơng tác tư tưởng trong quân đội nhân dân việt nam.
KẾT CẤU TIỂU LUẬN GỒM 2 PHẦN

I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề nguyên tắc tiến hành công tác tư

tưởng trong quân đội.


2

II. Một số vấn đề về công tác tư tưởng trong quân đội nhân dân việt
nam hiện nay, dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh.
I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NGUYÊN TẮC TIẾN HÀNH CÔNG TÁC
TƯ TƯỞNG TRONG QUÂN ĐỘI

Ngay trang đầu cuốn sách "Đường cách mệnh" viết vào năm 1927.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích câu nói nổi tiếng của Lênin: "Khơng có lý
luận cách mệnh, thì khơng có cách mệnh vận động... chỉ có lý luận cách
mệnh tiền phong, đảng cách mệnh mới làm nổi trách nhiệm cách mệnh tiền
phong... Cách mệnh trước hết phải làm cho dân giác ngộ"

(1)

.

Như vậy ngay từ những năm 20 của thế kỷ trước, quá trình tiếp thu
chủ nghĩa Mác - Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định vai trị to lớn
của tư tưởng và cơng tác tư tưởng trong sự nghiệp cách mạng của Đảng.
Người cho rằng sự phát triển của cách mạng bao giờ cũng là sự thống nhất
biện chứng giữa những điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan. Chính
cơng tác tư tưởng góp phần quyết định tạo nên những nhân tố chủ quan đó
xây dựng Đảng thành đội qn có ý chí thống nhất và tổ chức chặt chẽ,
xứng đáng là người chiến sĩ tiên phong, đồng thời giáo dục, giác ngộ quần
chúng làm cho phong trào cách mạng của họ trở thành tự giác. Do đó, cơng
việc đầu tiên mà Người tiến hành với cách mạng Việt Nam là tuyên truyền

giác ngộ quần chúng, từ đó mà lựa chọn cán bộ, xây dựng tổ chức. Những
thắng lợi to lớn mà quân và dân ta đã giành được trong hơn 60 năm qua
gắn liền với việc Đảng và Hồ Chí Minh vận dụng đúng đắn và sáng tạo chủ
nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, gắn liền với công
tác tư tưởng của Đảng và sự giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với
cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân.


3

Những hoạt động công tác tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong
q trình lãnh đạo cách mạng Việt nam, giáo dục và rèn luyện Đảng ta và
__________________
(1). Hồ Chí Minh. Tồn tập. Nxb CTQG, Hà Nội , 1995, tập 2. Trang 177.

quân đội ta là một tấm gương mẫu mực mà chúng ta đang noi theo để trở
thành những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng lý luận. Chúng ta có
thể tìm thấy ở Chủ tịch Hồ Chí Minh những bài học q giá về cơng tác tư
tưởng với những nội dung rất thiết thực và những hình thức, phương pháp
sinh động. Xuyên qua tất cả những sự phong phú, cụ thể về nội dung và
hình thức, đó là những bài học về tính ngun tắc hết sức chặt chẽ, nhất
quán trong công tác tư tưởng.
Đảng Cộng sản Việt Nam và chủ tịch Hồ Chí Minh ln ln coi việc
tun truyền, giáo dục đường lối, chính sách của Đảng là nhiệm vụ hàng
đầu của công tác tư tưởng. Trong các văn kiện của Đảng, từ nghị quyết Đại
hội đến các nghị quyết của Hội nghị Trung ương, trong các nhiệm vụ chính
trị, bao giờ Đảng cũng đề ra các nhiệm vụ của công tác tư tưởng. Điều đó
chứng tỏ rằng đường lối, nhiệm vụ chính trị là nền tảng của công tác tư
tưởng. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, cơng tác tư tưởng phải
xuất phát từ đường lối, chủ trương của Đảng để xác định nhiệm vụ, nội

dung và phương pháp hoạt động cho phù hợp. Đồng thời bảo đảm cho
đường lối, nhiệm vụ chính chính trị được thấu suốt và thực hiện đầy đủ. Đó
chính là ngun tắc tính đảng của cơng tác tư tưởng.
Tại hội nghị tuyên giáo miền núi ngày 31 tháng 8 năm 1963 Hồ Chí
Minh nói: "Nhiệm vụ cơng tác tun giáo có thể chia ra hai mặt, một mặt
làm sao mưu lợi ích cho đồng bào. Một mặt nữa làm sao tránh được tệ hại
cho đồng bào". Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta chỉ có nâng cao giác
ngộ tư tưởng cho quần chúng, hướng dẫn họ thực thắng lợi nhiệm vụ chính


4

trị của Đảng thì mới phục vụ được quần chúng, vì nhiệm vụ chính trị là u
cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng, đồng thời cũng là nguyện vọng
của quần chúng nhân dân.
Cuộc đời hoạt cách mạng phong phú và sơi nổi của Chủ tịch Hồ Chí
Minh là một tấm gương sáng, một mẫu mực tuyệt vời về hoạt động tư
tưởng phục vụ đắc lực cho nhiệm vụ chính trị và phục vụ nhân dân. Hồ Chí
Minh đã viết báo, viết sách làm thơ... Như chính Người đã nói: "Tất cả
những bài Bác viết chỉ một "đề tài" là: chống thực dân đế quốc, chống
phong kiến địa chủ, tuyên truyền độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội".
Trong các tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thể hiện cụ thể đường lối
kết hợp và giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của
Đảng, biểu hiện sâu sắc ý chí sắt đá của dân tộc trước vận mệnh của Tổ
quốc ở mỗi thời đoạn lịch sử. Người còn viết nhiều bài diễn văn quan
trọng, lời kêu gọi, bài phát biểu với các lực lượng vũ trang và nhân dân.
Nội dung truyền đạt vừa là những nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn
quân và toàn dân phải thực hiện trong thời điểm lịch sử đó, quan điểm, chỉ
thị của Đảng và Nhà nước, lại vừa là những lời động viên căn dặn chân
tình, gần gủi của Bác đối với các tầng lớp nhân dân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm giáo dục rèn luyện lực lượng vũ
trang nhân dân. Người đặt ra yêu cầu đối với quân đội nhân dân việt nam
vừa phải đánh giặc giỏi, vừa phải tham gia xây dựng kinh tế, ra sức giúp
đỡ nhân dân, tuyên truyền vận động nhân dân và giúp dân sản xuất . Người
đã chỉ thị cho quân đội ta phải luôn luôn: " Sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì
độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hồn
thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng". Hồ Chí
Minh trực tiếp theo dõi từng bước tiến bộ, trưởng thành của quân đội ta,
trong chiến tranh cũng như trong hịa bình, khi huấn luyện cũng như lúc


5

chiến đấu, ở tiền tuyến cũng như ở hậu phương, trên toàn quốc cũng như ở
từng chiến trường, lúc thuận lợi cũng như khi gặp khó khăn. Chủ tịch Hồ
Chí Minh ln ln có những chỉ thị quan trọng, những lời chỉ dạy ân cần
để lãnh đạo tư tưởng, hướng dẫn hành động cho cán bộ, chiến sĩ trong quân
quân đội ta. Nhất là ở những thời điểm có tính chất bước ngoặt của cách
mạng, của chiến tranh, làm cho quân đội ta trong bất cứ hoàn cảnh nào
cũng thực hiện đúng đường lối, quan điểm tư tưởng quân sự của Đảng.
Hình ảnh Bác Hồ với áo nâu, túi vải trên đường cùng hành quân với bộ
đội, hình ảnh Bác đang quan sát trận địa, đi thăm hỏi và nói chuyện với bộ
đội, thương binh thật là cảm động và mãi mãi ghi sâu trong lòng mỗi cán
bộ, chiến sĩ trong quân đội nhân dân việt nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm đấu tranh tư tưởng là một mặt trận
của quá trình đấu tranh cách mạng. Với tư tưởng của Bác ngịi bút là vũ
khí, và những người hoạt động trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa là chiến sĩ.
Điều đó có nghĩa là tính chiến đấu được bao hàm trong ngun tắc tính
đảng của cơng tác tư tưởng, là sự biểu hiện cụ thể của tính đảng. Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Cây bút phục vụ chính nghĩa trong tay nhà

văn chiến đấu có một lực lượng cực kỳ mạnh mẽ" (1). Nghĩa là Chủ tịch Hồ
Chí Minh u cầu phải có tính chiến đấu trong văn học, văn hóa nghệ thuật
phải có tính chiến đấu và trong mọi hoạt động tư tưởng là tinh thần cách
mạng triệt để tiến công của giai cấp công nhân. Đó là sự nhạy bén, sắc sảo
về chính trị, kịp thời phát hiện trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội
những vấn đề có liên quan đến đấu tranh cách mạng, đến việc thực hiện
đường lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng để kịp thời cơ vũ, động viên phát
huy những nhân tố tích cực và đấu tranh chống lại mọi hiện tượng tiêu cực.
Trên mặt trận tư tưởng, lúc nào cũng phải đấu tranh chống mọi kẻ địch,
phải chủ động cảnh giác không khi nào được lơi lỏng hoặc thỏa mãn dừng


6

lại với những kết quả đã đạt được. Nếu khi nào, lúc nào trận địa tư tưởng
vô sản không được củng cố, thì ngay lập tức tư tưởng phi vơ sản sẽ chiếm
lĩnh và gây tác hại cho phong trào cách mạng. có chiến thắng kẻ thù trên
mặt trận tư tưởng mới có thể chiến thắng kẻ thù trên các lĩnh vực khác.
Có thể nói rằng, tính chiến đấu được thể hiện rõ trong các tác phẩm của
Chủ tịch
__________________
(1). Hồ Chí Minh. Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận, Nxb Văn hóa, Hà Nội, 1981, Tr. 357.

Hồ Chí Minh, dù được viết dưới hình thức nào, cũng đều là vũ khí sắc bén,
đều là kiểu mẫu về tinh thần chiến đấu chống lại bè lũ thực dân phong kiến,
và đế quốc phản động, vạch trần bản chất hung bạo, hiếu chiến và xâm lược,
tố cáo rõ những thủ đoạn tinh vi xảo quyệt của chúng. Đồng thời, trong các
tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh cịn cho thấy rõ tinh thần đấu tranh tự
phê bình và phê bình sâu sắc, đấu tranh một cách kiên quyết khơng khoan
nhượng đối với những sai lầm khuyết điểm của cán bộ, đảng viên bằng sự

phân tích có lý, có tình và những lời khuyên dạy ân tình, chu đáo. Những lời
dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh ln ln có ý nghĩa hiện thực, cấp bách đối
với công tác tư tưởng của Đảng trong mọi thời kỳ cách mạng.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, để giữ vững nguyên tắc tính đảng trong
cơng tác tư tưởng thì các phương tiện và các cơ quan làm công tác tư tưởng
phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng. Hiệu quả của việc qn triệt
tính đảng trong cơng tác tư tưởng phụ thuộc vào lập trường kiên định và
trình độ lý luận của người làm công tác tư tưởng. Họ phải nhạy bén về
chính trị nắm vững nguyên tắc và hiểu biết sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin ,
thật sự thông suốt và tin tưởng tuyệt đối vào đường lối quan điểm của
Đảng, đồng thời phải ra sức học tập nâng cao kiến thức tồn diện, để bằng
tiếng nói khoa học và cách mạng của Đảng, cổ vũ, động viên mọi người


7

cống hiến cho sự nghiệp cách mạng, nêu cao cảnh giác chống lại các tư
tưởng thù địch. Chống những tàn dư của quá khứ trong ý thức và hành vi
của quần chúng.
Trong hoạt động công tác tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nguyên
tắc tính đảng và tính khoa học ln ln gắn bó chặt chẽ. Bơi vì, cơng tác
tư tưởng là công tác của của Đảng, do vậy tất yếu nó phải mang bản chất
cách mạng và khoa học của Đảng. Mặt khác, công tác tư tưởng là công tác
xây dựng con người, xây dựng các tổ chức cách mạng , điều đó đã tự nói
lên tính khoa học của nó. Ngun tắc tính đảng phản ánh phương hướng
chính trị xã hội của cơng tác tư tưởng. Thơng nhất chặt chẽ, gắn bó hữu cơ
với tính đảng, tính khoa học biểu hiện ở sự phản ánh sâu sắc về nội dung,
tính đúng đắn và sự đa dạng vè hình thức, phương pháp tổ chức tiến hành
cơng tác tư tưởng . Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Mỗi cơng việc của Đảng,
phải giữ vững tính cách mạng của nó, lại phải khéo dùng những cách thức

tiến hành cho hoạt bát".
Tính khoa học trong cơng tác tư tưởng của Đảng hoàn toàn đối lập với
sự lừa dối, vốn là bản chất của lối tuyên truyền tư bản. Tính khoa học địi
hỏi phải phản ánh hiện thực khách quan, phải nói rõ cho quần chúng thấy
hết những thuận lợi và khó khăn, thành tích và khuyết điểm, khơng được
xun tạc, nói sai sự thật để phát huy thuận lợi, khắc phục khó khăn, tạo cơ
sở vững chắc cho sự thống nhất về tư tưởng và hành động. Tại Đại hội văn
nghệ tồn quốc lần thứ ba, Chủ tịch Hồ Chí Minh ân cần nhắc nhở: " Quần
chúng mong muốn những tác phẩm có nội dung chân thật và phong phú, có
hình thức trong sáng và vui tươi. Khi chưa xem thì muốn xem, xem rồi thì
bổ ích"

(1)

. Và Người đã phê bình khuyết điểm của báo chí: "Thường nói

một chiều và đơi khi thổi phồng những thành tích mà ít hoặc khơng nói
đúng mức đến khó khăn và khuyết điểm của ta" (2).


8

Liên hệ chặt chẽ với hoạt động thực tiễn của đời sống là một nguyên tắc
bảo đảm cho công tác tư tưởng có sức mạnh và đạt hiệu quả cao. Chủ tịch
Hồ Chí Minh thường nhắc nhở cơng tác tun truyền giáo dục phải chú
trọng thiết thực bổ ích, tránh sáo rỗng, viễn vơng, hình thức. Trong hoạt
động thực tiễn Chủ tịch Hồ Chí Minh ln ln là một mẫu mực, đồng thời
Người cũng đặt ra yêu cầu đối với mọi người phải gắn giáo dục huấn
luyện, gắn học tập lý luận với thực hành thực tiễn của cuộc đấu tranh cách
mạng, đi đôi với việc nâng cao giác ngộ chính trị trong quần chúng nhất

thiết phải __________________
(1), (2). Hồ Chí Minh. Sách đã dẫn, Tr. 358, 362.

tổ chức cho quần chúng thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ chính trị của
từng đơn vị. Đó cũng chính là tiêu chí, là chuẩn mực để đánh giá hiệu quả
của công tác tư tưởng.
Quán triệt thực hiện nguyên tắc công tác tư tưởng gắn liền với thực
tiễn cuộc sống đòi hỏi những người làm công tác tư tưởng phải hướng mọi
hoạt động của công tác tư tưởng vào hiện thực cụ thể của cách mạng, phải
trực tiếp tham gia trong phong trào cách mạng của quần chúng, đi sâu sát
các lĩnh vực của đời sống xã hội, nơi có phong trào mạnh mẽ cũng như
những nơi phong trào còn yếu kém, kịp thời phát hiện và giải đáp những
vấn đề do thực tiễn đặt ra. Chỉ có đi sâu sát cuộc sống thực tiễn mới có thể
tìm hiểu và đánh giá đúng thực chất tình hình tư tưởng của đơn vị, phát
hiện được những vấn đề đạt ra trong cuộc sống, mới phát hiện được những
điển hình tốt thể hiện đúng đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước
để phổ biến cổ vũ và phát huy những sáng kiến hay, những gương người
tốt, việc tốt, kinh nghiệm tốt. Đồng thời, mới chỉ ra được những biểu hiện
sai lầm khuyết điểm để đấu tranh phê phán, nhằm đẩy mạnh việc phấn đấu
hoàn thành tốt nhiệm vụ của đơn vị.


9

Để khơng ngừng nâng cao sức mạnh chiến đấu, trình độ sẵn sàng
chiến đấu và chiến đấu giành thắng lợi. Công tác tư tưởng trong quân đội
phải ra sức đổi mới chương trình nội dung, phương pháp tổ chức học tập lý
luận chính trị cho từng đối tượng theo hướng gắn chặt, liên hệ sát với thực
tiễn nhiệm vụ. Mặt khác phải thông qua các hoạt động quân sự và đời sống
hoạt động của bộ đội để rèn luyện, tư tưởng, bồi dưỡng cho cán bộ, chiến

sĩ có những phẩm chất, ý chí tinh thần chiến đấu, đồn kết giúp đỡ lẫn
nhau, kiên cường, dũng cảm, chủ động sáng tạo trong quá trình chiến đấu,
sử dụng thành thạo các loại vũ khí, có ý chí quyết tâm hồn thành tốt
nhiệm vểntong mọi tình huống.
Khi tiến hành cơng tác tư tưởng phải kết hợp chặt chẽ với công tác tổ
chức, đây là một trong những nguyên tắc xây dựng đảng, xây dựng các tổ
chức cách mạng, đồng thời là một biện pháp để hồn thành nhiệm vụ chính
trị. Tư tưởng chỉ đạo hành động, chính là thơng qua cơng tác tư tưởng định
hướng cho con người hành động một cách đúng đắn, có niềm tin và ý chí
quyết tâm để biến tư tưởng thành hiện thực. Song tư tưởng đúng trở thành
hiện thực phải thông qua tổ chức. Nghĩa là muốn làm cho tư tưởng cách
mạng, lý luận cách mạng trở thành hành động cách mạng của quần chúng,
thì cùng với việc tiến hành công tác tư tưởng, phải dựa vào tổ chức và tiến
hành công tác tổ chức. Với ý nghĩa đó tổ chức được coi như là "cơng cụ",
phương tiện để biến tư tưởng thành hành động hiện thực trong cuộc sống.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, khơng những là người đầu tiên truyền bá chủ
nghĩa Mác - Lênin vào nước ta, là nhà tư tưởng thiên tài mà Người cịn là một
nhà tổ chức vĩ đại. Hồ Chí Minh đã thành công lớn trong sự nghiệp giáo dục,
rèn luyện cán bộ, đảng viên và nhân dân, đồng thời Người đã sáng lập, tổ chức
và rèn luyện Đảng, chính quyền... các lực lượng vũ trang và các tổ chức đoàn
thể quần chúng, những tổ chức cơ bản bảo đảm cho cách mạng Việt nam


10

giành thắng lợi. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: " Muốn đi tới mục đích, khơng
phải chỉ tổ chức là đủ, mà phải chân thành trong tư tưởng nữa"(1).
Công tác tư tưởng không những mở đường cho công tác tổ chức mà nó cịn
gắn liền với từng biện pháp, từng bước đi của công tác tổ chức, để thường
xuyên nâng cao tinh thần tự giác, chủ động trong hành động cách mạng, củng

cố kết quả và phát huy tác dụng của công tác tổ chức. Nhưng công tác tổ chức
không phải chỉ cũng cố kết quả và phát huy tác dụng của cơng tác tư tưởng mà
cịn gắn liền với từng biện pháp, từng bước đi của công tác tư tưởng. Sự hịa
quện đan xen giữa cơng tác tư tưởng với công tác tổ chức trong thực tế, ở một
__________________
(1). Hồ Chí Minh. Tồn tập, Nxb CTQG, Hà Nội. 1995, Tập 5, Tr. 41.

q trình cụ thể nào đó thì công tác tổ chức lại đi trước để tạo điều kiện cho
công tác tư tưởng phát triển. Trong giáo dục xây dựng con người trong các tổ
chức cách mạng càng đòi hỏi phải vận dụng cả biện pháp giáo dục tư tưởng và
biện pháp tổ chức. Đối với quân đội ta, thực hiện nhiệm vụ thường xuyên sẵn
sàng chiến đấu và chiến đấu giành thắng lợi địi hỏi phải có hoạt động phong
phú về tổ chức và giáo dục tư tưởng của đội ngũ cán bộ, của các tổ chức trong
quân đội, trên mọi mặt hoạt động trong đời sống hàng ngày của bộ đội. Để xây
dựng cho cán bộ, chiến sĩ những phẩm chất chiến đấu cần thiết, trước hết phải
giáo dục chính trị tư tưởng , nâng cao ý thức tự nguyện, tự giác, phát huy trách
nhiệm nổ lực học tập nâng cao trình độ làm chủ vũ khí trang bị. Đồng thời cịn
phải đưa bộ đội vào mọi hoạt động quân sự như huấn luyện chiến đấu, trực
ban, trực chiến, tuần tra canh gác, chấp hành kỷ luật, tuân thủ các chế độ quy
định sẵn sàng chiến đấu. Trong thực hiện nhiệm vụ chiến đấu, để xây dựng và
giữ vững ý chí quyết tâm chiến đấu cao cho bộ đội đòi hỏi phải kết hợp chặt
chẽ các biện pháp về tư tưởng và tổ chức.


11

Hoạt động công tác tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong q
trình lãnh đạo cách mạng, cũng như trong quá trình giáo dục, tổ chức, rèn
luyện quân đội nhân dân Việt nam là những mẫu mực sáng ngời về khoa
học tiến hành cơng tác tư tưởng, đó là sự vận dụng và phát triển một cách

đúng đắn sáng tạo nguyên tắc của chủ nghĩa Mác-Lênin trong công tác tư
tưởng vào phong trào cách mạng nước ta. Đó là di sản quý báu mà Hồ Chí
Minh để lại cho Đảng ta, cho quân đội ta. Ngày nay, tư tưởng đó có ý
nghĩa chỉ đạo thiết thực và cấp bách đối với người cán bộ chính trị trong
quân đội, trong việc phấn đấu để nâng cao chất lượng hiệu quả công tác tư
tưởng trong quân đội, đáp ứng yêu cầu của cuộc đấu tranh trên mặt trận tư
tưởng hiện nay.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN
DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY DƯỚI ÁNH SÁNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Lịch sử xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta hơn 60
năm qua đã chứng minh công tác tư tưởng dưới ánh sáng tư tưởng của Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã phát huy sức mạnh và hiệu quả to lớn trong việc củng
cố và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với qn đội, đóng góp tích
cực vào việc xây dựng các tổ chức đảng trong quân đội trong sạch vững
mạnh, thực sự là hạt nhân lãnh đạo chính trị, là pháo đài chiến đấu kiên
cường của Đảng, đã phát huy được những tiềm năng cách mạng to lớn, giữ
vững được trận địa tư tưởng của quân đội trước sự tiến công của mọi kẻ
thù. Đó là nhân tố quan trọng, có tính chất quyết định bảo đảm cho qn
đội ta hồn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao cho.
Ngày nay, thực tiễn cách mạng đang đặt ra địi hỏi khách quan gay gắt,
khơng ngừng củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng, phấn đấu khẳng định vai
trò chủ đạo của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong Quân


12

đội nhân dân Việt Nam, nhằm tăng cường sự nhất trí về chính trị, tư tưởng và
tổ chức trong quân đội, giữ vững bản chất giai cấp cơng nhân, tính nhân dân,
tính dân tộc và khơng ngừng nâng cao tiềm lực chính trị tinh thần của quân

đội ta. Chủ động tiến công làm thất bại mọi âm mưu thủ đoạn của các thế lực
thù địch hịng "phi chính trị hóa" quân đội, cùng toàn dân thực hiện thắng lợi
sự nghiệp đổi mới đất nước dưới sự lánh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Để thực hiện được điều đó, vấn đề nghiên cứu, học tập, quán triệt vận
dụng đúng sáng tạo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong lĩnh vực
cơng tác tư tưởng là vấn đề vừa có tính cơ bản, vừa có tính cấp bách. Bởi
vì, xuất phát từ thực tiễn cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc gay go
quyết liệt hiện nay, trong bối cảnh quốc tế đầy biến động phức tạp và sự
nghiệp đổi mới ở nước ta đạt được những thành tựu to lớn, nhưng cịn
khơng ít khó khăn thử thách.
Cơng tác tư tưởng trong quân đội trong những năm qua đã đạt được
những kết quả to lớn trực tiếp nâng cao niềm tin và ý chí phấn đấu của tồn
qn góp phần cùng tồn dân vượt qua những khó khăn thử thách, bảo đảm
cho đất nước ngày càng ổn định và không ngừng phát triển. Tuy vậy, công
tác tư tưởng vẫn cịn yếu kém, khuyết điểm như : Tính chủ động nhạy bén
sắc sảo, tính phong phú sinh động, sức thuyết phục cao, tính hướng dẫn
hành động thiết thực, tính chiến đấu phê phán chưa đáp ứng yêu cầu cuộc
sống đa dạng, phong phú đặt ra nhiều thử thách lớn hiện nay.
Chính vì vậy, cơng tác tư tưởng tuy có nhiều tiến bộ nhưng vẫn chưa
đủ sức khắc phục ở một số cán bộ, chiến sĩ trong quân đội những biểu hiện
dao động, giảm sút niềm tin, mơ hồ mất cảnh giác, ảnh hưởng tư tưởng
thực dụng, xa rời lý tưởng, sa sút phẩm chất đạo đức, lối sống buông thả...
Trong Nghị quyết của Bộ Chính Trị về " Một số định hướng lớn trong
công tác tư tưởng hiện nay" đã khẳng định tình hình hiện nay, cơng tác tư


13

tưởng có vai trị đặc biệt quan trọng. Điều đó hoàn toàn phù hợp với đời
sống thực tiễn của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt nam, ngay từ khi cách mạng
còn trứng nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm phát hiện ra sức mạnh để
lật đổ ách thống trị của chế độ thực dân phong kiến là "ở nơi dân", là sức
mạnh đoàn kết toàn dân, biết làm cách mạng. Vì vậy, trong bất kỳ giai
đoạn nào, trong nhiệm vụ gì Chủ tịch Hồ Chí Minh ln ln coi trọng
cơng tác tư tưởng để giác ngộ nhân dân, hướng dẫn, động viên nhân dân
quyết tâm làm và biết làm đúng.
Những chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về trách nhiệm cụ thể của
công tác tư tưởng từ trước đến nay ln ln có ý nghĩa thực tiễn đối với
cơng tác đảng, cơng tác chính trị. Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu không
những phải đặc biệt coi trọng công tác tư tưởng mà còn phải nắm vững
những định hướng lớn trong hoạt động tuyên truyền giáo dục.
Trong giai đoạn lịch sử hiện nay, sự nghiệp đổi mới đất nước đã đạt
được những thành tựu quan trọng, tạo điều kiện đưa cách mạng Việt Nam
bước vào thời kỳ phát triển mới - thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Có nhiều cơ hội và thách thức lớn
đan xen, phức tạp đang đặt những đòi hỏi rất cao đối với con người Việt nam.
Nhất là người cán bộ, đảng viên cả về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức,
cả về tầm cao trí tuệ và năng lực hoạt động thực tiễn. Qn triệt tư tưởng Hồ
Chí Minh về vai trị quyết định của con người, về sức mạnh của lực lượng
toàn dân trong đấu tranh cách mạng, hơn lúc nào hết phải đặc biệt coi trọng
công tác tư tưởng. Đẩy mạnh công tác tư tưởng cả về bề rộng, ở từng tổ chức,
từng con người, từng đơn vị trong toàn quân và cả về bề sâu, từ việc giáo dục
quan điểm lý luận đến việc quán triệt đường lối, quan điểm của Đảng, từ định


14

hướng tư tưởng đến hướng dẫn hành động, từ việc tạo sức mạnh đoàn kết
thống nhất của đơn vị đến phát huy sức mạnh cá nhân mỗi cán bộ, chiến sĩ.

Nắm vững phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở những bước
chuyển lớn của cách mạng, ở những thời điểm có tính chất bước ngoặt của
lịch sử, khi tình hình đặc biệt khó khăn cũng như thuận lợi, càng phải coi
trọng công tác tư tưởng, phải luôn luôn coi cơng tác tư tưởng có vị trí quan
trọng hàng đầu. Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, đất nước ta đang có sự
chuyển mình lớn lao, khơng ngừng đấu tranh quyết liệt, dai dẳng để chống
lại sự đói nghèo và chậm phát triển và chống lại các thế lực thù địch tận
dụng điều kiện lịch sử mới hịng xóa bỏ độc lập dân tộc và định hướng xã
hội chủ nghĩa ở nước ta.
Tình hình đó địi hỏi phải tăng cường mạnh mẽ công tác tư tưởng
trong Đảng, trong nhân dân, trong quân đội. Mặt trận tư tưởng thực sự trở
thành một mặt trận hàng đầu. Những nguy cơ thách thức lớn của cách
mạng nước ta hiện nay, suy đến cùng đó là những thách thức đối với con
người Việt Nam, mà trước hết là về chính trị tư tưởng vững vàng, đạo đức
trong sáng. Quân đội ta với tư cách là lực lượng nòng cốt của Đảng trong
chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, trong
điều kiện mới cần được tổ chức tinh gọn. Đương nhiên mỗi cán bộ, chiến
sĩ trong quân đội nhân dân Việt Nam đều đứng trước những thử thách
nghiêm ngặt về bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực hành động sáng tạo,
phẩm chất đạo đức trong sáng lành mạnh. Trong điều kiện lịch sử phức tạp
của cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc ngày nay chúng ta càng
thấm thía sâu sắc luận điểm cách mạng và khoa học của Chủ tịch Hồ Chí
Minh: "Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con
người xã hội chủ nghĩa"(1). Ngày nay, luận điểm đó giúp chúng ta quán triệt
sâu sắc tư tưởng của Người đề cao tính chủ động sáng tạo của tồn dân. Để


15

xây dựng và bảo vệ Tổ quốc giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, trước

hết phải chăm lo xây dựng những con người của chủ nghĩa xã hội. Theo tư
tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó là con người có ý thức làm chủ nước
nhà, có tinh thần làm chủ tập thể, có ý thức mình vì mọi ngời, mọi người vì
mình, là người có tinh thần tất cả phục vụ lao động sản xuất, có kỷ luật và
năng suất cao, cần kiệm xây dựng nước nhà, chịu khó học tập nâng cao
tình độ văn hóa khoa học kỷ thuật, vững vàng về chính trị, thành thạo về
chuyên mơn, có tinh thần trách nhiệm giám nghĩ, giám làm, giám chịu
trách nhiệm. Có tinh thần sáng tạo, tìm tịi cái mới... là con người có quyết
tâm đấu tranh ngăn chặn và khắc phục chủ nghĩa cá nhân, tham ô, tham
nhũng, quan liêu, mệnh lệnh, bảo thủ trì trệ cản trở sự nghiệp đổi mới đất
nước.
Hiện nay trong sự vận động, phát triển của xã hội Việt nam, tư tưởng
định hướng của Hồ Chí Minh về chuẩn mực xây dựng "con người xã hội
chủ nghĩa với tư tưởng xã hội chủ nghĩa" càng có giá trị chỉ đạo thực tiễn
cơng tác tư tưởng trong Đảng, trong nhân dân và trong qn đội hiện nay.
__________________
(1). Hồ Chí Minh. Tồn tập, Nxb CTQG, Hà Nội. 1996, Tập 9, Tr. 63.

Thấm nhuần những luận điểm cơ bản của Chủ tịch Hồ Chí Minh và
quán triệt tư duy mới của Đảng ta về công tác tư tưởng. Địi hỏi cơng tác tư
tưởng trong qn đội hiện nay phải chủ động tiến hành một cách toàn diện,
lấy việc giáo dục, rèn luyện người quân nhân cách mạng trong quân đội
nhân dân Việt nam là trung tâm. Trên cơ sở xác định đúng đắn những
nhiệm vụ cơ bản của công tác tư tưởng trong quân đội, theo phương
hướng, biện pháp tiến hành cụ thể đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ:
Trước tiên, phải quan tâm chăm lo xây dựng tổ chức đảng trong sạch
vững mạnh đáp ứng u cầu lãnh đạo tồn diện cơng tác tư tưởng. Chủ tịch


16

Hồ Chí Minh cho rằng: "Lãnh đạo quan nhất là lãnh đạo tư tưởng". Trong
Đảng và ngồi Đảng có nhận nhận rõ tình hình mới, nhiệm vụ mới, thì tư
tưởng mới thống nhất, tư tưởng thống nhất thì hành động mới thống nhất.
Nếu trong đảng và ngoài Đảng từ trên xuống dưới, từ trong đến ngoài đều
tư tưởng thống nhất thì nhiệm vụ tuy nặng nề, cơng việc tuy khó khăn phức
tạp, chúng ta nhất định thắng lợi. Là tổ chức lãnh đạo ở các đơn vị trong
toàn quân, sự lãnh đạo của tổ chức đảng các cấp tác động trực tiếp đến tư
tưởng, niềm tin của quần chúng đối với Đảng. Tinh thần tự giác của quần
chúng chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật
của Nhà Nước phụ thuộc rất lớn vào năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu
của các tổ chức đảng và tính tiên phong gương mẫu của đội ngũ cán bộ,
đảng viên. Thực tế cho thấy ở đâu tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, thì
ở đơn vị đó tình hình tư tưởng ổn định, ý thức chấp hành đường lối, chủ
trương của đảng, chính sách và pháp luật của Nhà Nước được thực hiện
nghiêm túc, các hiện tượng tiêu cực bị đẩy lùi, mối liên hệ mật thiết giữa
Đảng với quần chúng được tăng cường và củng cố. Ngược lại, ở nơi nào,
đơn vị nào tổ chức đảng yếu kém thì đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách và pháp luật của Nhà Nước không được thực hiện một cách triệt
để; uy tín và sức lãnh đạo của Đảng bị giảm sút, các hiện tượng tiêu cực, tư
tưởng lệch lạc nảy sinh và phát triển. Chính vì lẽ đó, để nâng cao chất
lượng, hiệu quả công tác tư tưởng rong quân đội trước hết phải quan tâm
chăm lo xây dựng tổ chức đảng các cấp (nhất là cấp ủy, chi bộ) trong sạch
vững mạnh.
Xây dựng cấp ủy, chi bộ trong sạch vững mạnh, theo Hồ Chí Minh
phải chăm lo xây dựng tồn diện cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức; phải
coi trọng việc giáo dục, quản lý và rèn luyện đảng viên; nghiêm chỉnh chấp
hành các nguyên tắc, chế độ sinh hoạt đảng; đẩy mạnh tự phê bình và phê

17

bình; giải quyết tốt mối quan hệ mật thiết giữa tổ chức đảng với đảng viên
và quần chúng. Phải thường xuyên gắn chặt công tác xây dựng đội ngũ
đảng viên với công tác cán bộ, công tác củng cố, kiện toàn tổ chức cấp ủy,
chi bộ. Phải được kiện toàn cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu phù hợp,
đáp ứng lãnh đạo tồn diện cơng tác tư tưởng. Cán bộ, đảng viên phải thực
sự tiêu biểu về phẩm chất, năng lực, đạo đức cách mạng xứng đáng là tấm
gương sáng tiêu biểu để quần chúng noi theo.
Hai là: Phát huy vai trị tiền phong gương mẫu, tích cực chủ động của
đội ngũ cán bộ, đảng viên trong quá trình tiến hành cơng tác tư tưởng:
Chất lượng hiệu quả cơng tác tư tưởng ở các đơn vị trong tồn qn là
kết quả ảnh hưởng trực tiếp vai trị tích cực chủ động của đội ngũ cán bộ,
đảng viên, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh "Cán bộ là cái gốc của mọi công
việc". Thông qua đội ngũ cán bộ, đảng viên mà Đảng nắm chắc được tình
hình tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ trong quân đội . Đó là cơ sở để Đảng xác
định đường lối, chủ trương, biện pháp tiến hành công tác tư tưởng cho phù
hợp với nhiệm vụ và đời sống hoạt động của quân đội. Mặt khác, cán bộ,
đảng viên là những người tuyên truyền, giáo dục và tổ chức thực hiện
đường lối chủ trương, chính sách của Đảng . Do đó, để nắm chắc tình hình
tư tưởng và tiến hành cơng tác tư tưởng ở các đơn vị trong toàn quân đạt
chất lượng hiệu quả cao, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, đảng viên phải có bản lĩnh
chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, có năng lực tồn diện
trên các mặt cơng tác, có khả năng vận dụng lý luận để giải quyết các vấn
đề nảy sinh trong hoạt động thực tiễn của đời sống bộ đội dặt ra. Đội ngũ
cán bộ, đảng viên phải sâu sát, nắm vững tâm tư, nguyện vọng và các yếu
tố tác động, ảnh hưởng đến tư tưởng bộ đội để kịp thời đề xuất và tiến hành
các hoạt động công tác tư tưởng cho phù hợp với từng đối tượng. Sinh thời
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng việc phát huy vai trò trách nhiệm

18

của đội ngũ cán bộ chính trị. Theo Hồ Chí Minh, tư cách của người chính
trị viên ảnh hưởng rất quan trọng đến bộ đội. Người chính trị viên tốt, thì
bộ đội tốt và Hồ Chí Minh địi hỏi người chính trị viên phải thực sự tiêu
biểu, mẫu mực về mọi mặt, phải là người kiểu mẫu trong mọi việc. Sự
gương mẫu đó có sức cảm hóa mạnh mẽ đối với mọi cán bộ, chiến sĩ trong
quá trình rèn luyện, phấn đấu để trở thành người quân nhân cách mạng, sẵn
sàng chiến đấu hy sinh vì nền độc lập tự do của Tổ quốc.
Ba là: Đổi mới hình thức phương pháp tuyên truyền, giáo dục gắn với
công tác tổ chức các phong trào thi đua rộng khắp:
Để nâng cao chất lượng hiệu quả công tác tư tưởng, theo Chủ tịch Hồ
Chí Minh cần phải sử dụng tổng hợp các hình thức, biện pháp sinh động,
khoa học và hiệu quả trong tuyên truyền, giáo dục. Theo người, phương
pháp giáo dục theo nguyên tắc tự giác, giải thích, bàn bạc, thuyết phục chứ
khơng gị bó. Người rất chú trọng phương pháp nêu gương điển hình tiên
tiến, lấy gương người tốt, việc tốt để hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một
trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng tổ chức cách mạng,
xây dựng con người mới, cuộc sống mới. Bên cạnh đó phải coi trọng việc
khơi dậy, phát huy chủ nghĩa yêu nước, một tiềm năng vô tận của dân tộc
Việt nam nói chung và của quân đội nói riêng. Người cho rằng lòng yêu
nước là cái quý nhất của con người Việt nam. Nó là động lực mạnh mẽ
trong sức mạnh dựng nước và giữ nước của nhân dân ta. Người nhắc nhở:
tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý, có khi được trưng bày trong
tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất dấu kín
đáo trong rương, trong hịm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của
quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải hết sức giải thích,
tuyên truyền, tổ chức lãnh đạo làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi
người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.

19

Gắn liền với tuyên truyền, giáo dục tinh thần yêu nước phải tổ chức các
phong trào thi đua sôi nổi, rộng khắp để mọi người được phát huy hết của
mình trong thực hiện nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ quân đội.
Bốn là: Công tác tư tưởng phải quan tâm chăm lo đến đời sống vật
chất, tinh thần của cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị:
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, chất lượng hiệu quả công tác tư tưởng
không thể tách rời đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, chiến sĩ. Đây là
yếu tố tác động trực tiếp đến sự ổn định tư tưởng của bộ đội. Người chỉ
dạy cho cán bộ trong quân đội: đối với binh sĩ, thì từ lời ăn, tiếng nói, niềm
vui nỗi buồn nhất nhất phải biết rõ và hết sức chăm nom. Có đồng cam
cộng khổ với binh sĩ, thì khi dẫn họ đi đâu, dù nguy hiểm mấy họ cũng vui
lòng đi, khi bảo họ đánh họ sẽ hăng hái đánh. Trách nhiệm đó thuộc về
lãnh đạo, chỉ huy và các ngành, các cấp, là sự thể hiện sự quan tâm sâu sắc
của Đảng và nhân dân đối với những người hoạt động trong lĩnh vực quân
sự.

Tóm lại
Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng trong qn đội
ta hiện nay, mọi hoạt động của lĩnh vực công tác tư tưởng đều hướng vào
vấn đề trung tâm là giáo dục, rèn luyện con người mới xã hội chủ nghĩa
trong qn đội, con người có tình cảm u nước xã hội chủ nghĩa, quyết
tâm dồn toàn bộ tinh thần và nghị lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng dân chủ, văn minh.

20