Luận án Tiến sĩ Phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình
nghiên cứu của riêng tơi. Các số liệu, trích
dẫn trong luận án là trung thực và có
nguồn gốc xuất xứ rõ ràng

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

ThS. Trịnh Xuân Ngọc


3

MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

5

Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1.
1.2.

Những cơng trình khoa học tiêu biểu có liên quan đến đề tài
luận án
Khái quát kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học

tiêu biểu đã cơng bố và những vấn đề đặt ra luận án cần tiếp
tục giải quyết

10
10

23

Chương 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁT HUY VAI
TRÒ CỦA GIẢNG VIÊN KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ
NHÂN VĂN Ở CÁC HỌC VIỆN, TRƯỜNG SĨ
QUAN QUÂN ĐỘI TRONG BẢO VỆ NỀN TẢNG
TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG

2.1.

2.2.

Thực chất phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội
và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Những nhân tố cơ bản quy định phát huy vai trò của giảng
viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ
quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

29

29

61

Chương 3 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN VAI TRÒ VÀ NHỮNG

3.1.

3.2.

VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA
GIẢNG VIÊN KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
Ở CÁC HỌC VIỆN, TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI
TRONG BẢO VỆ NỀN TẢNG TƯ TƯỞNG CỦA
ĐẢNG HIỆN NAY

79

Thực trạng thực hiện vai trò của giảng viên khoa học xã
hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội
trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
Những vấn đề đặt ra đối với phát huy vai trò của giảng viên

79
104


4

khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan
quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay
Chương 4 GIẢI PHÁP CƠ BẢN PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA GIẢNG VIÊN
KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Ở CÁC HỌC

VIỆN, TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI TRONG BẢO
VỆ NỀN TẢNG TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG HIỆN NAY

4.1.

4.2.

4.3.

4.4.

Nâng cao nhận thức, trách nhiệm các chủ thể phát huy vai
trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học
viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư
tưởng của Đảng
Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho giảng viên khoa học xã hội
và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội
Xây dựng môi trường sư phạm dân chủ, tạo động lực thúc
đẩy giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học
viện, trường sĩ quan quân đội chủ động, tích cực tham gia
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Tích cực hóa nhân tố chủ quan của giảng viên khoa học xã
hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

KẾT LUẬN

118

118

126

133

142
155

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CƠNG
BỐ CĨ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

158
159
172


5

MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Nền tảng tư tưởng của Đảng là hệ thống lý luận khoa học hoàn chỉnh,
đã được thực tiễn kiểm nghiệm, do Đảng ta lựa chọn làm cơ sở lý luận,
phương pháp luận chủ yếu, trực tiếp và nhất quán. Bảo vệ nền tảng tư tưởng
của Đảng là nhiệm vụ vừa cấp bách, thường xuyên và lâu dài; là trách nhiệm
của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, của cả hệ thống chính trị. Trong đó,
giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân
đội có vị trí, vai trị hết sức quan trọng. Họ là những người được đào tạo cơ
bản, chuyên sâu về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; lực lượng

trực tiếp góp phần quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa
và đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận của Quân đội nhân dân Việt Nam.
Do vậy, phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học
viện, trường sĩ quan trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là vấn đề có ý
nghĩa quan trọng và cấp thiết hiện nay.
Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, sự
quan tâm chỉ đạo của người chỉ huy các cấp, đội ngũ giảng viên khoa học xã
hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội cơ bản khẳng định
được vị trí, vai trị là lực lượng nịng cốt, trực tiếp, quan trọng trong nghiên
cứu, bổ sung, vận dụng, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh và đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ nền
tảng tư tưởng của Đảng. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vai trò
của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan
quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng vẫn còn những hạn chế
nhất định; một bộ phận giảng viên chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc vị trí, vai
trị, trách nhiệm của mình trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng nên chưa
phát huy hết vai trò người giảng viên trong đổi mới nội dung, hình thức giảng
dạy, nghiên cứu khoa học, tham gia đấu tranh; môi trường và công tác bảo


6

đảm nhất là con người và phương tiện, trang thiết bị máy móc góp phần tạo
động lực đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch chưa được đầu tư
đúng mức, v.v.. Nguyên nhân cơ bản của những hạn chế trên đây là do một số
cấp ủy, tổ chức đảng và chỉ huy ở các học viện, trường sĩ quan quân đội chưa
thật sự coi trọng phát huy vai trò của giảng viên trong bảo vệ nền tảng tư
tưởng của Đảng. Chất lượng đào tạo, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh cho giảng viên có nội dung chưa đạt hiệu quả cao; một bộ
phận giảng viên thiếu chủ động tự học, tự rèn, tự phát huy vai trị của mình

trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Hiện nay, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị đang ra sức
chống phá nhằm phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng, gây sự hoài nghi,
hoang mang, dao động, mất niềm tin trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Do
đó, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng không chỉ là đòi hỏi tất yếu khách
quan mà còn là mặt trận nóng bỏng, liên quan trực tiếp đến sinh mệnh của
Đảng, sự tồn vong của chế độ, vận mệnh và lợi ích của quốc gia - dân tộc, là
mệnh lệnh của cuộc sống.
Từ những lý do trên tác giả lựa chọn vấn đề: “Phát huy vai trò của
giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân
đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay” làm đề tài luận án, có
ý nghĩa cấp thiết, sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở luận giải một số vấn đề lý luận phát huy vai trò, đánh giá
thực trạng thực hiện vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các
học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng,
luận án khái quát vấn đề đặt ra và đề xuất giải pháp phát huy vai trò của giảng
viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội
trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.


7

Nhiệm vụ nghiên cứu
Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án.
Làm rõ những vấn đề lý luận về vai trò và phát huy vai trò và nhân tố
quy định phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các
học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Đánh giá thực trạng thực hiện vai trò và luận giải những vấn đề đặt ra

trong phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học
viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.
Đề xuất giải pháp cơ bản phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã
hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng
tư tưởng của Đảng hiện nay.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện,
trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Nghiên cứu những vấn đề lý luận về vai trò, phát huy vai
trò và thực tiễn thực hiện vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn
ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của
Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua việc học tập, nghiên cứu, giảng dạy và
tuyên truyền.
Về không gian: Nghiên cứu, khảo sát và sử dụng số liệu của các học
viện, trường sĩ quan quân đội: Học viện Quốc phòng, Học viện Lục quân, Học
viện Chính trị, Học viện Hậu cần, Học viện Kỹ thuật quân sự, Học viện Quân
y, Trường Sĩ quan Lục quân 2, Trường Sĩ quan Thông tin, Trường Sĩ quan
Chính trị. Tập trung vào giảng viên các chuyên ngành: Triết học Mác - Lênin,
Kinh tế chính trị học Mác - Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Hồ Chí Minh
học, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam để luận giải làm nổi bật vai trò của đội
ngũ này trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Về thời gian: Sử dụng các số liệu, tài liệu chủ yếu từ năm 2016 đến nay.


8

4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận

Luận án dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh về tư tưởng, lý luận, đấu tranh giai cấp trên lĩnh vực ý thức hệ;
quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về đấu tranh tư tưởng, lý luận bảo
vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Cơ sở thực tiễn
Từ thực tiễn tham gia đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng của
giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân
đội. Dựa trên các báo cáo tổng kết các vấn đề lý luận và thực tiễn của các cơ
quan chức năng, các học viện, trường sĩ quan quân đội về nhiệm vụ, kết quả
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Sử dụng kết quả điều tra, khảo sát thực tế
của tác giả luận án liên quan đến vai trò của giảng viên khoa học xã hội và
nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư
tưởng của Đảng.
Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành và liên ngành
như: Phân tích và tổng hợp; quy nạp và diễn dịch; hệ thống và cấu trúc; lịch
sử và lơgíc; thống kê và so sánh; điều tra xã hội học; tham vấn chuyên gia.
5. Những đóng góp mới của luận án
Luận án đưa ra được quan niệm và những nhân tố cơ bản quy định phát
huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường
sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Xác định, luận giải những vấn đề đặt ra và đề xuất những giải pháp cơ bản
phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện,
trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.


9

6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án

Ý nghĩa lý luận
Luận án góp phần bổ sung, phát triển một số vấn đề lý luận về vai trò
của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan
quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo
phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy, giáo dục chính trị; góp phần tư vấn,
tham mưu cho lãnh đạo, chỉ huy các học viện, trường sĩ quan quân đội và các
cơ quan chức năng về phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân
văn trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
7. Kết cấu của luận án
Luận án gồm: Mở đầu, 4 chương (10 tiết); kết luận; danh mục các
cơng trình của tác giả đã cơng bố có liên quan đến đề tài luận án; danh mục
tài liệu tham khảo và phụ lục.


10

Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Những cơng trình khoa học tiêu biểu có liên
quan đến đề tài luận án
1.1.2. Những cơng trình khoa học tiêu biểu có liên
quan đến bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Tác giả Nguyễn Hùng Hậu (2014) trong cuốn sách: Bản chất khoa học,
cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin [53.], cho biết, trong chủ nghĩa Mác Lênin, tính khoa học và tính cách mạng khơng tách rời nhau, có mối quan hệ
biện chứng. Tính khoa học và tính cách mạng được biểu hiện rõ: “Một là, chủ
nghĩa Mác - Lênin kế thừa trực tiếp những thành tựu của khoa học xã hội, trên

tiền đề của khoa học tự nhiên; hai là, chủ nghĩa Mác - Lênin mang tính khách
quan, phản ánh đúng sự thật; ba là, sự ra đời của chủ nghĩa Mác - Lênin xuất
phát từ thực tiễn, phân tích xã hội trên cơ sở phương pháp khoa học” [53., tr. 3436]. Như vậy, có thể thấy rõ bản chất, nội dung và mối quan hệ của tính cách
mạng và tính khoa học trong chủ nghĩa Mác - Lênin. Đây là cơ sở quan trọng để
nghiên cứu sinh tiếp cận, luận giải nội dung bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng,
trước hết là bảo vệ bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Tác giả Trương Giang Long (2017) trong cuốn sách: Đấu tranh chống
các quan điểm, luận điệu xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh [75.], đánh giá: “Tấn cơng vào nền tảng tư tưởng là một trong những hoạt
động trọng điểm mà các thế lực thù địch tập trung hướng tới; do đó, muốn bảo
vệ được nền tảng tư tưởng của Đảng, tất yếu phải đấu tranh phản bác lại các
quan điểm sai trái, thù địch, phủ nhận vai trò nền tảng của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” [75., tr. 7]. Các thế lực thù địch tập trung chống
phá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vì chủ nghĩa Mác - Lênin, tư


11

tưởng Hồ Chí Minh là “gốc” “rễ” bền vững của chế độ xã hội chủ nghĩa. Cần
kiên quyết đấu tranh, phê phán, phủ định những quan điểm, luận điệu xuyên tạc
của các thế lực thù địch, đồng thời khẳng định thế giới quan, phương pháp luận
khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đã được
Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng đúng đắn, sáng tạo vào thực tiễn nước ta.
Cuốn sách của Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị (2017) Bảo vệ và
phát triển nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới [27.], đã chỉ rõ:
“Việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh chưa thể nói
lên việc bảo vệ hệ tư tưởng đó đối với cách mạng Việt Nam; vấn đề cốt tử là
ở khả năng lan tỏa, chỉ đường, tính hấp dẫn, lơi cuốn của chủ nghĩa Mác Lênin” [27., tr. 58]. Để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay, đòi hỏi
cấp thiết đặt ra là phải kiên định, vận dụng đúng đắn, sáng tạo, đồng thời khơi
dậy, phát triển và lan tỏa bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong thực tiễn; kịp thời đấu tranh phản bác các
quan điểm sai trái, thù địch. Những nội dung trên là cơ sở để nghiên cứu sinh

hình thành quan niệm bảo vệ nền tảng tư tưởng trong luận án.
Tác giả Lê Hữu Nghĩa (2018) trong cuốn sách: Kiên định chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên quyết đấu tranh chống suy thối về tư tưởng
chính trị trong Đảng [105.], khẳng định: “Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh là trung thành, không dao động trước âm mưu, thủ đoạn
chống phá của các thế lực thù địch” [105., tr. 40]. Kiên định và vận dụng, phát
triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, là hai mặt của
một vấn đề thống nhất, có quan hệ biện chứng; kiên định phải trên cơ sở sáng
tạo và sáng tạo phải trên cơ sở kiên định. Muốn bảo vệ nền tảng tư tưởng của
Đảng, đòi hỏi phải giữ vững nguyên tắc: “Kiên định, vận dụng đúng đắn, phát
triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” [105., tr. 41],
trong bất kỳ tính huống nào cũng không được xa rời nguyên tắc ấy.


12

Tác giả Vũ Văn Hiền (2018) trong tác phẩm: Nhận rõ tình hình mới và
các dạng quan điểm sai trái, thù địch [55.], cho biết có ba dạng quan điểm sai
trái, thù địch, đó là: “Những quan điểm của các thế lực thù địch; những quan
điểm sai trái do các phần tử phản động, thối hóa, cơ hội chính trị, bất mãn
gây ra và những quan điểm sai trái hình thành do trình độ nhận thức chính trị
kém” [55., tr. 58]. Tác giả đã phân tích, làm rõ mối quan hệ giữa tình hình
mới với nhận dạng các quan điểm sai trái, thù địch. Phải nhận diện đúng các
quan điểm sai trái, thù địch mới có thể đưa ra những đối sách thích hợp đối
với từng đối tượng cụ thể. Trong điều kiện hiện nay, trước sự thay đổi về âm
mưu, thủ đoạn của các thế lực phản động, đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên cần
phải tích cực học tập lý luận, để có thể nhận rõ các quan điểm sai trái, thù
địch đang chống phá cách mạng nước ta.
Bài viết của Phạm Đức Kiên (2018) Nhận diện và đấu tranh phản bác
các quan điểm sai trái, thù địch phủ nhận vai trị lãnh đạo của Đảng trong
cơng cuộc đổi mới ở Việt Nam [69.], đề cập đến âm mưu, thủ đoạn của các thế

lực thù địch chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, đó là: “Cố tình phủ
nhận tính cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin,
rêu rao quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin đã lỗi thời, đối lập
chủ nghĩa Mác - Lênin với tư tưởng Hồ Chí Minh, v.v.” [69., tr.
25]. Những nội dung trong cơng trình đã chỉ rõ bản chất phản cách mạng của
các quan điểm sai trái, thù địch; chỉ ra mặt khoa học, cách mạng và nhân văn
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Những nội dung trên là cơ
sở cho nghiên cứu sinh xây dựng, luận giải nội dung quan niệm bảo vệ nền
tảng tư tưởng của Đảng gắn với đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù
địch trong luận án.
Các tác giả: Tống Đức Thảo, Nguyễn Thị Ngọc Hoa (2020) trong cơng
trình: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới [120.], cho biết,
trong tình hình mới, có ba nhóm đối tượng chính đang chống phá nền tảng tư


13

tưởng của Đảng; một là, nhóm đối lập hệ tư tưởng; hai là, các thế lực thù địch
về chính trị luôn chống lại chế độ xã hội chủ nghĩa; ba là, những người vốn là
đảng viên cộng sản nhưng tha hóa về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống”
[120., tr. 47]. Nhận thức rõ các nhóm đối tượng chống phá nền tảng tư tưởng
của Đảng như trên là cơ sở để nghiên cứu sinh luận giải nội dung đấu tranh
thuộc nội hàm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong luận án.
Tác giả Trần Thị Anh Đào (2020) trong bài viết: Một số giải pháp bảo
vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh ngăn chặn các quan điểm sai trái,
thù địch trên mạng xã hội [33.], đánh giá: “Muốn bảo vệ nền tảng tư tưởng
của Đảng phải sử dụng sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị; nâng cao
nhận thức, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân” [33., tr. 110]. Theo đó, để bảo
vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đòi hỏi phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm
của các chủ thể; đồng thời phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, nhất

là lực lượng làm công tác tư tưởng của Đảng. Trên cở sở đó, nghiên cứu sinh
tiếp cận xây dựng giải pháp nâng cao nhận thức, trách nhiệm các chủ thể
nhằm phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học
viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Tác giả Nguyễn Trọng Phúc (2020) trong cơng trình: Xây dựng và bảo vệ
vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng - Lịch sử và nhiệm vụ hiện nay [111.],
khẳng định: “Cho đến ngày nay, nhờ kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam đã
khơng ngừng lớn mạnh, đưa cách mạng nước ta trên con đường mới” [111., tr.
27]. Qua đó cho thấy, cần tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục,
truyền bá, vận dụng đúng đắn, sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh trong thực tiễn; có những cơng trình khoa học, bài viết đấu tranh, phán bác
kịp thời, có hiệu quả đối với các quan điểm sai trái, thù địch đang phủ nhận vai
trò nền tảng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.


14

Tác giả Nguyễn Duy Bắc (2020) trong bài viết: Một số nội dung, phương
thức, hình thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh ngăn chặn các
quan điểm sai trái, thù địch [14.], khẳng định: “Phải kết hợp chặt chẽ, đa dạng
các hình thức, phương pháp, tập trung tuyên truyền, giáo dục làm cho cán bộ
và nhân dân hiểu rõ thế giới quan, phương pháp luận khoa học, cách mạng của
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” [14., tr. 85]. Muốn bảo vệ nền
tảng tư tưởng của Đảng, cần phát huy sức mạnh tổng hợp, đa dạng hóa hình
thức trong đấu tranh; kết hợp chặt chẽ giữa nhiệm vụ xây và chống; có phương
thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng phù hợp với thực tiễn hiện nay.
Cuốn sách của Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương (2020)
Một số luận cứ phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, chống phá Đại hội
XIII của Đảng, Tập 1 [67.], nhận định: “Đảng ta luôn kiên quyết đấu tranh phê

phán các quan điểm sai trái, thù địch để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, coi
đây là nhiêm vụ quan trọng, thường xuyên của cách mạng nước ta” [67., tr. 5].
Như vậy, để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng bên cạnh việc khẳng định bản
chất khoa học, cách mạng, nghiên cứu, vận dụng đúng đắn, sáng tạo chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thì đấu tranh phản bác quan điểm sai trái,
thù địch là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng. Đây là cơ sở để nghiên cứu sinh tiếp
cận xem xét, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cần bám sát thực tiễn,
hiểu rõ bản chất âm mưu, thủ đoạn, hành động chống phá của các thế lực thù
địch, có dũng khí, kỹ năng, phương pháp đấu tranh phù hợp, hiệu quả.
Trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học cấp Quốc gia (2020) Bảo vệ nền tảng
tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch [11.], tác
giả Tạ Ngọc Tấn khẳng định: “Chủ nghĩa Mác - Lênin là một hệ thống lý luận
khoa học mở, được phát triển không ngừng, có giá trị bền vững” [11., tr. 47].
Những giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lênin là: Phương pháp biện
chứng duy vật; quan niệm duy vật về lịch sử; lý luận về hình thái kinh tế - xã


15

hội; lý luận về giá trị thặng dư; lý luận về chủ nghĩa xã hội khoa học gắn với
sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Những luận cứ trên đây là cơ sở để
nghiên cứu sinh tiếp cận, hình thành nội dung bảo vệ bản chất khoa học cách
mạng của nền tảng tư tưởng, trong luận án: Phát huy vai trò của giảng viên
khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Nguyễn Bá Dương (2021) trong cuốn sách: Bảo vệ nền tảng tư tưởng
của Đảng tiếng gọi từ trái tim, mệnh lệnh của cuộc sống [30.], khẳng định:
“Bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là phải
kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo; kiên định con đường độc lập dân
tộc, gắn với chủ nghĩa xã hội” [30., tr. 230]. Kiên định, vận dụng và phát triển

sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là vấn đề có tính
ngun tắc trong lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; muốn bảo vệ được
nền tảng tư tưởng của Đảng cần giải quyết tốt mối quan hệ giữa kiên định và
vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
trên cơ sở thực tiễn cách mạng Việt Nam.
1.1.2. Những cơng trình khoa học tiêu biểu liên có
quan đến vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân
văn trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ
Tác giả Nguyễn Mạnh Hưởng (2012) trong cơng trình: Xây dựng đội
ngũ trí thức quân đội trong thời kỳ mới [68.], cho rằng giảng viên khoa học xã
hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội đảm nhiệm các
nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học, tham gia đấu tranh tư tưởng, lý
luận; truyền thụ cho người học tri thức lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh. Thơng qua giảng dạy, nghiên cứu khoa học họ truyền bá,
khẳng định bản chất khoa học, cách mạng, nghiên cứu vận dụng và phát triển
sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong thực tiễn hoạt


16

động sư phạm; tích cực trong đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch.
Tác giả Trần Đình Thắng (2015) trong bài viết: Nâng cao chất lượng
đào tạo, bồi dưỡng giảng viên khoa học xã hội và nhân văn của các nhà trường
đại học trong quân đội hiện nay [121.], đã luận giải tầm quan trọng của công
tác lý luận và việc bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
cho giảng viên khoa học xã hội và nhân văn; đây là vấn đề đặt ra cấp thiết.
Trong những năm qua, các nhà trường quân đội đã quan tâm đến cơng tác bồi
dưỡng nâng cao trình độ lý luận; nhờ đó, giảng viên khoa học xã hội và nhân
văn đã phát triển nhận thức, nâng cao trình độ lý luận. Tuy nhiên, yêu cầu mới
hiện nay, một số giảng viên nhận thức chưa đầy đủ về vị trí, tầm quan trọng

của cơng tác lý luận “thậm chí cịn bộc lộ sự dao động về lập trường tư tưởng,
thiếu vững vàng về bản lĩnh chính trị, thối hóa về đạo đức, lối sống, vi phạm
pháp luật” [121., tr. 59]. Những vấn đề trên, đặt ra yêu cầu cấp thiết cần phải
tiếp tục nâng cao chất lượng đào tạo, đặc biệt là chất lượng bồi dưỡng chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho giảng viên ở các nhà trường
qn đội.
Tác giả Dỗn Thị Chín (2016) trong tác phẩm: Vai trò của đội ngũ giảng
viên lý luận chính trị với việc đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh [26.], khẳng định: “giảng viên lý luận, chính trị là các nhà nghiên
cứu, nhà giáo đang công tác tại các học viện, nhà trường có nhiệm vụ nghiên cứu
bổ sung, phát triển lý luận, trực tiếp giảng dạy, truyền bá lý luận; tham gia đấu
tranh, chống lại mọi sự xuyên tạc, chống phá của kẻ thù” [26., tr. 3]. Cơng trình
đã chỉ ra, giảng viên lý luận chính trị vừa là người làm công tác nghiên cứu vừa
làm công tác giảng dạy. Theo đó, qua giảng dạy, khẳng định bản chất khoa học,
cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; qua nghiên cứu
để vận dụng đúng đắn, sáng tạo trong thực tiễn. Từ đó, khẳng định giá trị lịch sử,
ý nghĩa thời đại, sức sống của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh


17

trong giai đoạn hiện nay; đấu tranh vạch trần bản chất, tác hại các quan điểm sai
trái, thù địch phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng.
Tác giả Bùi Hải Dương (2017) trong bài viết: Vai trò của đội ngũ giảng
viên lý luận chính trị ở các trường chính trị trong công tác tư tưởng [31.], cho
biết: “Đội ngũ giảng viên lý luận chính trị có là lực lượng chủ yếu, trực tiếp
trong nghiên cứu, vận dụng phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh” [31., tr. 55]. Vai trị của giảng viên được biểu hiện thơng qua giảng dạy,
nghiên cứu khoa học; thể hiện qua một số nội dung: một là, nghiên cứu, vận
dụng đúng đắn, sáng tạo và truyền bá bản chất khoa học, cách mạng của chủ

nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước; hai là, trong xây dựng Đảng về tư tưởng,
chính trị và tổ chức; ba là, vai trị quan trọng trong đấu tranh tư tưởng, lý luận.
Tác giả Đỗ Văn Trường (2018) trong cơng trình: Vai trị của trí thức
khoa học xã hội và nhân văn quân sự trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt
Nam vững mạnh về chính trị hiện nay [132.], chỉ rõ việc thực hiện vai trò của
giảng viên vẫn còn những hạn chế như: “Nghiên cứu khoa học, tổng kết thực
tiễn, bổ sung, phát triển tri thức, nhất là những tri thức lý luận Mác - Lênin
hiệu quả chưa cao. Việc đào tạo, bồi dưỡng về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, có mặt chưa đáp ứng u cầu” [132., tr. 103], ... Những
nội dung trên là cơ sở để tác giả luận án tiếp cận cách luận giải, đánh giá thực
trạng công tác bồi dưỡng lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho
giảng viên khoa học xã hội và nhân văn trong luận án.
Tác giả Trần Thanh Sơn (2019) trong bài viết: Mấy vấn đề về công tác
đạo tạo, bồi dưỡng giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện,
trường sĩ quan quân đội hiện nay [119.], khẳng định đội ngũ giảng viên là lực
lượng quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo. Trong những năm qua, công tác
đào tạo, bồi dưỡng giảng viên luôn được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ
và đạt kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, để đáp ứng những đòi hỏi của thực


18

tiễn, cần tiếp tục có những giải pháp đồng bộ, khả thi. Tác giả cho rằng: “Phải
đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng giảng viên; chú trọng bồi
dưỡng lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục, rèn luyện bản
lĩnh chính trị, các kỹ năng đấu tranh” [119., tr. 97]. Tập trung đổi mới nội dung
bồi dưỡng về lý luận chính trị theo đúng tinh thần Nghị quyết số 37/NQ-TƯ
ngày 09 tháng 11 năm 2014 và Nghị quyết số 32/NQ-TƯ ngày 26 tháng 5 năm
2014 của Bộ Chính trị. Nội dung luận giải trên đây là cơ sở quan trọng để

nghiên cứu sinh tiếp cận hình thành giải pháp đổi mới nâng cao chất lượng đào
tạo, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong luận án.
Tác giả Phạm Thanh Giang (2019) trong cuốn sách: Phát triển nguồn
lực giảng viên khoa học xã hội và nhân văn chất lượng cao trong các học viện
quân đội hiện nay [50.], đã đề cập đến vai trò quan trọng của giảng viên khoa
học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Phát huy vai
trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn có quan hệ chặt chẽ với việc
tạo động lực và tự phát huy của chính đội ngũ này. Cơng trình chỉ rõ: “Tự học
tập, tự rèn luyện, tự tu dưỡng để ngày càng nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ
lý luận và kỹ năng đấu tranh là nhân tố quyết định suy đến cùng hiệu quả phát
huy” [50., tr. 51]. Trên cơ sở đánh giá vai trò của giảng viên khoa học xã hội và
nhân văn, tác giả cho rằng muốn phát triển nguồn nhân lực giảng viên khoa học
xã hội và nhân văn chất lượng cao đòi hỏi phải phát triển nhân tố chủ quan của
họ. Đây là cơ sở để nghiên cứu sinh luận giải các nhân tố quy định phát huy
nhân tố chủ quan của đội ngũ này trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Tác giả Nguyễn Thị Hạnh (2019) trong bài viết: Vai trò của đội ngũ
giảng viên lý luận chính trị trong Cách mạng cơng nghiệp lần thứ tư ở Việt
Nam [52.], cho rằng: “Giảng viên lý luận chính trị là lực lượng chủ yếu, trực
tiếp truyền bá bản chất khoa học, cách mạng, vận dụng phát triển sáng tạo chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh” [52., tr. 131]. Biểu hiện cụ thể của
các vai trò là: “một là, định hướng nhận thức cho người học; hai là, kiểm


19

nghiệm và phát hiện mức độ đúng sai trong thực tiễn; từ đó chắt lọc, truyền
thụ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương,
đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Sự phát triển của
khoa học, kỹ thuật hiện đại đã mang lại hiệu quả cao góp phần phát huy tốt vai
trò của giảng viên lý luận trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học. Đây cũng là

cơ sở, tiền đề để tiếp tục khẳng định bản chất khoa học, cách mạng của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong thực tiễn hiện nay.
1.1.3. Những cơng trình khoa học tiêu biểu có liên
quan đến phát huy vai trị của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn
ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của
Đảng
Tác giả Lương Thương Quyến (2012) trong cuốn sách: Nâng cao hơn
nữa vai trò của đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn quân sự
trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay [116.], cho rằng: “Đội ngũ
giảng viên khoa học xã hội và nhân văn quân sự có điều kiện và khả năng
tham gia trực tiếp vào cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận thông qua nghiên cứu,
giảng dạy” [57., tr. 54]. Để tham gia đấu tranh có chất lượng, hiệu quả đòi hỏi
mỗi giảng viên phải “hiểu rõ bản chất khoa học, cách mạng của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, có tư duy khoa học, sắc bén về lý luận,
có dũng khí đấu tranh” [57., tr. 55]. Vì vậy, cần phải kết hợp chặt chẽ hoạt
động giảng dạy, nghiên cứu khoa học với thực tiễn đấu tranh; đảm bảo thông
tin đầy đủ, nhiều chiều, kịp thời về những quan điểm, tư tưởng sai trái cho
giảng viên khoa học xã hội và nhân văn biết để họ đấu tranh, phản bác.
Tác giả Nguyễn Đình Bắc (2013) trong cơng trình: Phát huy vai trị của
đội ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị trong đấu tranh tư tưởng, lý luận
hiện nay [15.], đã chỉ rõ nguyên nhân hạn chế trong phát huy vai trò của đội
ngũ giảng viên ở Học viện Chính trị trong đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện
nay đó là: “Do nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể; do năng lực đấu tranh


20

tư tưởng, lý luận của giảng viên chưa đáp ứng; do các chủ thể chưa xây dựng
được môi trường và điều kiện thực sự thuận lợi để phát huy vai trị của đội
ngũ này tích cực tham gia đấu tranh” [15., tr. 45-56]. Trên cơ sở đó, tác giả đã

đề ra hệ thống giải pháp phát đó là: Đổi mới tư duy, nâng cao trách nhiệm của
các chủ thể; tạo lập mơi trường cho đấu tranh và giải pháp tích cực hóa vai trị
tự phát huy của chính giảng viên khoa học xã hội và nhân văn trong đấu tranh
tư tưởng, lý luận. Những luận giải trên là cơ sở quan trọng để nghiên cứu sinh
tiếp cận cách thức đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp trong luận án.
Tác giả Lê Thành Long (2015) trong cuốn sách: Vai trị của giảng viên
lý luận chính trị ở các nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam trong phòng,
chống “diễn biến hịa bình” hiện nay [76.], đã đề xuất các nhóm giải pháp cơ
bản phát huy vai trị của giảng viên lý luận chính trị, trong đó tập trung: “Nâng
cao nhận thức, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ
phòng, chống “diễn biến hòa bình” của các chủ thể; xây dựng mơi trường thuận
lợi, đổi mới chế độ, chính sách; bồi dưỡng lý luận đối với giảng viên ở các nhà
trường quân đội” [76., tr. 147]. Điều đó cho thấy, để phát huy vai trò của giảng
viên trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, yếu tố tiên quyết là nâng cao
nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể lạnh đạo, chỉ huy nhà trường, các khoa
giáo viên; chú trọng đổi mới tư duy về phát huy vai trò của giảng viên khoa học
xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng
tư tưởng của Đảng là rất cần thiết; cần phải tạo ra môi trường, điều kiện thuận lợi
và động lực thúc đẩy giảng viên phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Tác giả Nguyễn Văn Bạo (2016) trong cuốn sách: Phát huy vai trò đội
ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở Học viện Chính trị với đấu
tranh phịng, chống “tự diện biến”, “tự chuyển hóa” trong quân đội [12.],
đánh giá q trình đấu tranh phịng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
cịn bộc lộ một số hạn chế chưa thực sự tương xứng với vị trí và tiềm năng
của họ. Chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế, tác giả cho rằng: “Xuất phát


21

từ sự tác động của các cơ chế, chính sách đãi ngộ chưa tương xứng; giảng

viên thiếu thông tin phản diện, thiếu cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật để
đấu tranh; chất lượng giáo dục, đào tạo cịn có mặt hạn chế, một số giảng viên
thiếu nỗ lực trong học tập, rèn luyện…” [12., tr. 80 - 81]. Để phát huy vai trò
của giảng viên trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cần phải tìm ra được
nguyên nhân đang chi phối hoạt động của họ; đồng thời phải có cơ chế, chính
sách, chủ động cung cấp thơng tin; trang bị cơ sở vật chất, phương tiện kỹ
thuật và tạo động lực thúc đẩy giảng viên tham gia vào hoạt động này.
Các tác giả: Lê Anh Thơ, Nguyễn Sỹ Họa (2017) trong cuốn sách : Phát
huy vai trò đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn của các nhà
trường quân đội trong đấu tranh tư tưởng, lý luận hiện nay [123.], cho rằng:
Phát huy vai trò của đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn trong
đấu tranh tư tưởng, lý luận “là tổng hợp cách thức, biện pháp tác động hợp
quy luật của các chủ thể nhằm làm cho những thế mạnh của giảng viên ngày
càng được nâng lên thành nhận thức, bản lĩnh chính trị, trách nhiệm, đấu tranh
phản bác, vạch trần những quan điểm, tư tưởng sai trái, giữ vững trận địa tư
tưởng của Đảng trong quân đội” [123., tr. 31]. Như vậy, phát huy vai trò của
giảng viên trong đấu tranh tư tưởng, lý luận thực chất là sự tác động của các
tổ chức, các lực lượng làm chuyển hóa các yếu tố thuộc chủ thể người giảng
viên khoa học xã hội và nhân văn, lan tỏa thông tin, định hướng chính trị đến
người học, qua đó giúp họ chủ động, tích cực tham gia đấu tranh phản bác các
quan điểm sai trái, thù địch một cách hiệu quả.
Tác giả Cao Văn Trọng (2017) trong cơng trình: Nâng cao năng lực đấu
tranh tư tưởng của giảng viên lý luận chính trị ở các nhà trường quân đội
hiện nay [130.], đã đánh giá tổng quát về chủ thể, nội dung, phương thức đấu
tranh tư tưởng, lý luận của đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.
Tham gia đấu tranh tư tưởng là trách nhiệm chính trị của toàn Đảng, toàn dân và
toàn quân, trực tiếp là cơ quan chức năng và đội ngũ những người làm công tác


22

tư tưởng của Đảng, trong đó có giảng viên lý luận chính trị. Cơng trình đã chỉ ra
đấu tranh tư tưởng, lý luận của giảng viên “phụ thuộc vào chất lượng đào tạo tại
trường và chất lượng bồi dưỡng trong q trình cơng tác; phụ thuộc vào mơi
trường bảo đảm đấu tranh ở các nhà trường quân đội và phụ thuộc vào nỗ lực
phấn đấu tự học tập, tự rèn luyện của chính họ” [130., tr. 38-56]. Những nội
dung trên là những gợi mở khoa học, là cơ sở lý luận, thực tiễn để nghiên cứu
sinh tiếp cận, hình thành những nhân tố quy định phát huy vai trò của giảng
viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội
trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Tác giả Hoàng Anh (2017) trong bài viết: Phát huy vai trò của giảng viên
lý luận chính trị trong cuộc đấu tranh tư tưởng ở nước ta hiện nay [1.], cho
rằng: “Giảng viên lý luận chính trị giữ vai trò nòng cốt trong việc truyền bá chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, góp phần trang bị thế giới quan,
phương pháp luận khoa học và cách mạng cho người học” [1., tr. 44-45]. Như
vậy, phát huy vai trò của đội ngũ này trong đấu tranh tư tưởng một mặt là truyền
bá thế giới quan, nhân sinh quan, phương pháp luận khoa học, cách mạng, giá trị
lịch sử và ý nghĩa của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh - nền tảng
tư tưởng của Đảng, trên cơ sở vận dụng đúng đắn, sáng tạo trong thực tiễn; mặt
khác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch phủ nhận, chia cắt các
các bộ phận, các thành tố cấu thành nền tảng tư tưởng của Đảng; xuyên tạc chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Tác giả Nguyễn Văn Phương (2020) trong cơng trình: Phát huy vai trò
của đội ngũ cán bộ khoa học xã hội và nhân văn quân sự ở các học viện, trường
sĩ quan quân đội trong thực hiện Nghị quyết 35-NQ/TW của Bộ Chính trị [113.],
khẳng định giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ
quan quân đội có vai trị quan trọng trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Vai
trị đó được biểu hiện thơng qua q trình thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm là
giảng dạy, nghiên cứu khoa học và đấu tranh tư tưởng, lý luận. Tác giả cho rằng:
“Thực chất phát huy vai trò của cán bộ khoa học xã hội và nhân văn trong bảo vệ

23

nền tảng tư tưởng của Đảng là phải làm phát triển, lan tỏa được bản chất khoa học,
cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong thực tiễn, kiên
quyết đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch”, [113., tr. 36-37]. Những nội
dung luận giải trên đây là cơ sở để nghiên cứu sinh vận dụng xây dựng quan
niệm trung tâm của luận án, đồng thời là cơ sở để khảo sát, đánh giá thực trạng,
đề xuất giải pháp phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn
trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.
Các tác giả: Đào Văn Mạc, Đỗ Quang Minh (2020) trong bài viết: Phát
huy vai trò của đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn quân sự trong
đấu tranh, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng [77.], đã khẳng định vai trò
của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn quân sự; họ là lực lượng chủ yếu,
trực tiếp truyền thụ, nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh; là lực lượng chủ cơng, xung kích trong đấu tranh tư tưởng, lý luận, bảo
vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Từ đó, tác giả đã đề xuất hệ thống giải pháp
phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn trong bảo vệ nền
tảng tư tưởng của Đảng: “Một là, phát huy sức mạnh tổng hợp của mọi tổ
chức, mọi lực lượng. Hai là, đa dạng hóa các phương thức đấu tranh tư tưởng,
lý luận và tạo điều kiện thuận lợi về vật chất, tinh thần và động lực cho đội
ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn quân sự. Ba là, đổi mới tư duy,
nâng cao nhận thức của các chủ thể về phát huy vai trò của giảng viên khoa
học xã hội và nhân văn trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng” [77., tr. 5658]. Những giải pháp trên đây là cơ sở quan trọng giúp nghiên cứu sinh tiếp
cận hình thành hệ thống giải pháp trong đề tài luận án.
1.2. Khái quát kết quả nghiên cứu của các cơng
trình khoa học tiêu biểu đã công bố và những vấn đề
đặt ra luận án cần tiếp tục giải quyết
1.2.1. Khái quát kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học tiêu

biểu đã cơng bố có liên quan đến đề tài luận án


24

Thứ nhất, xác định rõ sự cấu thành, yêu cầu, nhiệm vụ
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Các công trình khoa học có liên quan đến đề tài luận án đã chỉ ra bảo vệ
nền tảng tư tưởng của Đảng ở các lát cắt, các khía cạnh khác nhau; song cơ
bản các cơng trình đều thống nhất cho rằng: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của
Đảng là bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; là học tập
nghiên cứu, truyền bá, phổ biến sâu rộng những giá trị khoa học, cách mạng,
làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đóng vai trò chủ đạo
trong đời sống tinh thần của xã hội ở nước ta.
Các cơng trình đều khẳng định bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên
những vấn đề cơ bản sau: Một là, giáo dục, truyền bá, khẳng định bản chất
khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Hai
là, nghiên cứu, vận dụng đúng đắn và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng
trong tình hình mới. Ba là, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng gắn chặt với
việc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch phủ nhận chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh - nền tảng tư tưởng của Đảng, trong đời
sống tinh thần ở nước ta. Như vậy, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng chính là
khẳng định bản chất khoa học, cách mạng và sự cần thiết phải nghiên cứu vận
dụng đúng đắn, sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào
thực tiễn cách mạng Việt Nam; kiên quyết đấu tranh phản bác quan điểm sai
trái, thù địch. Đây là nhiệm vụ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tác động trực
tiếp đến sự thành bại của cách mạng Việt Nam trong tình hình mới.
Thứ hai, nhấn mạnh vai trị của giảng viên khoa học xã
hội và nhân văn trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học và đấu
tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch

Các cơng trình khoa học đã luận giải và khẳng định vị trí vai trị quan
trọng, của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn đối với việc hình thành,
hồn thiện và phát triển thế giới quan, nhân sinh quan phương pháp luận khoa


25

học, rèn luyện bản lĩnh chính trị, ý thức chính trị và năng lực cho người học.
Là lực lượng chủ yếu trong phịng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
trong nội bộ, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ngay trong phạm
vi nhà trường và toàn xã hội.
Tiếp cận từ góc độ vai trị giảng viên khoa học xã hội và nhân văn trong
quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ; các cơng trình khoa học đều cho
rằng giảng viên khoa học xã hội và nhân văn là lực lượng chủ yếu, trực tiếp
tham gia giảng dạy, nghiên cứu khoa học và đấu tranh tư tưởng, lý luận; đưa
chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trang bị
thế giới quan, phương pháp luận khoa học cho người học; đồng thời, họ là lực
lượng nòng cốt trong đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, bảo vệ nền
tảng tư tưởng của Đảng. Phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã hội và
nhân văn là làm khơi dậy, phát triển nhân tố con người thơng qua q trình
thực hiện chức trách, nhiệm vụ của giảng viên, góp phần hồn thành tốt
nhiệm vụ đào tạo nhân lực chất lượng cao cho quân đội và quốc gia.
Thứ ba, chỉ ra phát huy vai trò của giảng viên khoa học xã
hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Các cơng trình khoa học đều khẳng định phát huy vai trò của giảng viên
khoa học xã hội và nhân văn trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm
vụ quan trọng trong giai đoạn hiện nay; đó là q trình tác động của các chủ
thể, làm cho vai trò của giảng viên trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
này càng tốt hơn, được nhân lên, lan tỏa trong thực tiễn. Thể hiện chức năng,

nhiệm vụ của họ thông qua giảng dạy, nghiên cứu khoa học, đấu tranh phản
bác các quan điểm sai trái, phản động, hình thành ở người học thế giới quan
khoa học, nhân sinh quan của người cộng sản. Các cơng trình khoa học đều
thống nhất đánh giá: Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, trong bảo vệ nền
tảng tư tưởng của Đảng còn bộc lộ một số mặt hạn chế. Trong đó, đáng chú ý
là nhận thức, trách nhiệm của một bộ phận giảng viên khoa học xã hội và


26

nhân văn và điều kiện đảm bảo cho họ đấu tranh còn nhiều bất cập; một số
giảng viên chưa giám đấu tranh hoặc đấu tranh mang tính chất hình thức,
chiếu lệ. Đặc biệt, một bộ phận giảng viên, nhận thức chưa thật đầy đủ về vai
trò, trách nhiệm, chưa tâm huyết nhiệt tình với nhiệm vụ đấu tranh. Trên cơ
sở luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát huy vai trò của giảng
viên trong đấu tranh tư tưởng, lý luận; các cơng trình nghiên cứu liên quan
đến đề tài luận án dưới góc độ tiếp cận chuyên biệt của từng ngành khoa học
đã đề ra những giải pháp khác nhau nhằm bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh - nền tảng tư tưởng của Đảng.
Các giải pháp cơ bản đều tập trung: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm
của các chủ thể; gắn đào tạo với sử dụng đội ngũ giảng viên khoa học xã hội
và nhân văn; quan tâm chăm lo đến đời sống vật chất, tinh thần của giảng
viên; tạo cơ chế, chính sách và mơi trường làm việc thuận lợi để giảng viên
phát huy vai trị của mình trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Các cơng
trình khoa học là nguồn tài liệu quý giúp tác giả luận án tham khảo, kế thừa
và phát triển những vấn đề lý luận, thực trạng và giải pháp trong luận án.
Tóm lại, các cơng trình khoa học được tổng quan trên đây, dưới góc độ
nghiên cứu của nhiều ngành khoa học, đã đề cập đến nhiều khía cạnh có liên
quan đến đề tài luận án cả về lý luận và thực tiễn, mối liên hệ, tính mâu thuẫn,
và q trình phát triển của vấn đề nghiên cứu. Cách tiếp cận của từng cơng

trình là khác nhau nhưng có ý nghĩa rất lớn đối với đề tài luận án trên các
phương diện, cả về lý luận, thực tiễn và giải pháp. Đó là cơ sở khoa học để tác
giả luận án kế thừa, vận dụng, nghiên cứu xây dựng luận án phát huy vai trò
của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan
quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.
1.2.2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
Mặc dù đã có rất nhiều cơng trình khoa học nghiên cứu về đấu tranh tư
tưởng, lý luận, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng nhưng chưa có cơng
trình khoa học nào nghiên cứu một cách tồn diện, hệ thống, chuyên sâu về