Quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện vân canh, tỉnh bình định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

TRẦN THỊ TUYẾT NGA

QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN VÂN CANH, TỈNH BÌNH ĐỊNH
Chuyên ngành: Quản lí Giáo dục
Mã số: 8140114

Người hướng dẫn: PGS.TS.VÕ NGUYÊN DU


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực nếu sai tơi hồn
chịu trách nhiệm.
Tác giả luận văn


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài “Quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở
các trường tiểu học trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định”, tơi đã
nhận được rất nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện của tập thể Ban giám hiệu,
phòng Sau Đại học, các thầy cô giảng viên tham gia giảng dạy, cán bộ các
phịng, ban chức năng Trường Đại học Quy Nhơn. Tơi xin bày tỏ lòng cảm ơn
chân thành về sự giúp đỡ đó.
Tơi xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS.Võ Nguyên Du
- người thầy trực tiếp hướng dẫn khoa học và chỉ bảo cho tôi hồn thành luận
văn này.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong thực hiện đề tài nhưng chắc chắn
rằng đề tài sẽ cịn có những hạn chế, thiếu sót. Tơi rất mong nhận được sự góp
ý chân thành của quý thầy cô, đồng nghiệp và những người quan tâm đến đề
tài này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận văn


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 3
6. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ CÔNG TÁC CHỦ
NHIỆM LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ............................................................ 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................ 6
1.2. Các khái niệm công cụ của đề tài ......................................................... 10
1.3. Công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học........................................... 14
1.4. Quản lí công tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học ........................ 22
1.5. Các yếu tố tác động đến quản lí công tác chủ nhiệm lớp .................... 32
Tiêu kết chương 1........................................................................................ 37
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÍ CƠNG TÁC CHỦ NHIỆM

LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VÂN CANH,
TỈNH BÌNH ĐỊNH ........................................................................................... 38
2.1. Khái qt q trình tổ chức, nghiên cứu thực trạng............................. 38


2.2. Khái quát tình hình Kinh tế - Xã hội- Văn hóa - Giáo dục trên địa
bàn huyện Vân Canh, Tỉnh Bình Định........................................................ 41
2.3. Thực trạng cơng tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học trên địa
bàn huyện Vận Canh, tỉnh Bình Định ......................................................... 44
2.4.Thực trạng quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học trên
địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định ................................................... 53
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chủ nhiệm lớp và quản
lí cơng tác chủ nhiệm lớp trường tiểu học trên địa bàn huyện Vân Canh.......... 72
2.6. Đánh giá về thực trạng quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường
tiểu học trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định .............................. 74
Tiêu kết chương 2........................................................................................ 81
CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ CƠNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VÂN CANH,
TỈNH BÌNH ĐỊNH.......................................................................................... 82
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 82
3.2. Đề xuất các biện pháp quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường
tiểu học huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định .................................................. 84
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................ 101
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi ........................................ 101
Tiêu kết chương 3...................................................................................... 106
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 107
1. Kết luận ..................................................................................................... 107
2. Khuyến nghị .............................................................................................. 108
2.1. Đối với Phòng GD& ĐT huyện Vân Canh ........................................ 108
2.2. Đối với các trường tiểu học huyện Vân Canh.................................... 109

2.3. Đối với đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp .......................................... 109
2.4. Đối với ban đại diện cha mẹ học sinh ................................................ 109


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 110
PHỤ LỤC
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (bản sao)


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
KÍ HIỆU VIẾT TẮT

CỤM TỪ VIẾT TẮT

BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lí

CMHS

Cha mẹ học sinh

CNL

Chủ nhiệm lớp

CSVC

Cơ sở vật chất

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

GVCNL

Giáo viên chủ nhiệm lớp

HĐNGLL

Hoạt động ngoài giờ lên lớp

HS

Học sinh

KNS

Kĩ năng sống

QL

Quản lí

QLGD

Quản lí giáo dục

UBND

Ủy ban nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng
2.1

2.2

Nội dung
Mẫu nghiên cứu thực trạng quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở
trường tiểu học các xã địa bàn huyện Vân Canh
Qui mô trường, lớp, số học sinh, giáo viên, CBQL trường tiểu
học năm học 2019-2020 các xã trong địa bàn huyện Vân Canh

Trang

39

43

Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ phổ biến quy định,
2.3

chủ trương, chính sách về cơng tác CNL ở trường phổ thơng nói

44

chung và trường tiểu học nói riêng
2.4

2.5

2.6

2.7

2.8

2.9

2.10

2.11

2.12

Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về trạng quán triệt mục tiêu
công tác CNL ở các trường tiểu học
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về nội dung công tác CNL ở
các trường tiểu học
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về phương pháp công tác
CNL ở các trường tiểu học
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về kiểm tra, đánh giá công tác
CNL ở các trường tiểu học
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về quản lí thực hiện quy định,
chủ trương, chính sách và cơng tác CNL ở trường tiểu học
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về quản lí nội dung cơng tác
CNL ở trường tiểu học
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về quản lí phương pháp công
tác CNL ở trường tiểu học
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về quản lí kiểm tra, đánh giá
cơng tác CNL ở trường tiểu học
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về quản lí các điều kiện hỗ
trợ cơng tác CNL ở trường tiểu học

45

47

49

51

53

56

58

60

62


Bảng
2.13

2.14

2.15

2.16

2.17

Nội dung
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về kế hoạch hóa cơng tác chủ
nhiệm lớp
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về tổ chức lực lượng tham
gia công tác chủ nhiệm lớp
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về chỉ đạo thực hiện công tác
chủ nhiệm lớp
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về giám sát kiểm tra đánh giá

công tác chủ nhiệm lớp
Đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về yếu tố ảnh hưởng đến
quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp

Trang

65

67

69

71

73

3.1

Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất

102

3.2

Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất

103


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo từ trước đến nay, đội ngũ giáo
viên quyết định chất lượng giáo dục trong nhà trường. Ngồi việc giảng dạy
thì người giáo viên cịn kiêm ln cơng tác chủ nhiệm. Vai trị của giáo viên
chủ nhiệm lớp ở trường phổ thơng nói chung và trường tiểu học nói riêng
ln được xem là một trong những nhân tố hàng đầu quyết định đến sự thành
công trong công tác giáo dục. Giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường được xem
như là “cánh tay nối dài” của hiệu trưởng làm cơng tác quản lí và giáo dục
tồn diện học sinh ở một lớp học, là người cố vấn cho các hoạt động tự quản
của tập thể học sinh, là người tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục trong
và ngoài nhà trường. Chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường phụ thuộc
phần lớn vào kết quả công tác giáo dục của từng giáo viên chủ nhiệm đối với
lớp mà họ phụ trách. Qua quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp người quản lí nắm
được tình hình thực hiện kế hoạch cũng như những thông tin cơ sở để từ đó có
những quyết định đúng đắn.
Thực hiện các định hướng chỉ đạo của Đảng và Chính phủ, ngày 26
tháng 12 năm 2018, Bộ Giáo dục và Đạo tạo đã ban hành Chương trình giáo
dục phổ thơng mới bao gồm Chương trình tổng thể theo thơng Tư
32/2018/TT-BGDĐT. Với chương trình giáo dục phổ thơng mới này, Chương
trình giáo dục phổ thông được chia thành hai giai đoạn: giai đoạn giáo dục cơ
bản (từ lớp 1 đến lớp 9) và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp
10 đến lớp 12). Mục tiêu của Chương trình giáo dục tiểu học là “giúp học sinh
hình thành và phát triển những yếu tố căn bản đặt nền móng cho sự phát triển
hài hoà về thể chất và tinh thần, phẩm chất và năng lực; định hướng chính
vào giáo dục về giá trị bản thân, gia đình, cộng đồng và những thói quen, nền
nếp cần thiết trong học tập và sinh hoạt”[12].

2

Mặt khác, tiểu học được xác định là cấp học “nền tảng” trong hệ thống
giáo dục quốc dân. Đặc điểm lao động sư phạm của cấp tiểu học là mỗi giáo
viên vừa giảng dạy hầu hết các mơn: Tốn, Tiếng Việt, Tự nhiên và Xã hội,
Khoa học, Lịch sử và Địa lí…, vừa làm cơng tác chủ nhiệm lớp; có trách
nhiệm trực tiếp tổ chức dạy học, giáo dục và tổ chức, hướng dẫn thực hiện
mọi hoạt động giáo dục của lớp mình chủ nhiệm. Họ vừa là người thầy, người
cha, người mẹ, vừa là người bạn tin cậy chia sẻ, động viên, giáo dục các em
kịp thời, hiệu quả nhất. GVCNL không chỉ là người nắm các chỉ số quản lí
đơn thuần như tên tuổi, hồn cảnh gia đình, trình độ học sinh về học tập, năng
lực, phẩm chất… mà còn phải dự báo xu hướng tổ chức giáo dục, dạy học phù
hợp với điều kiện, khả năng của từng học sinh, là cầu nối giữ nhà trường, gia
đình và xã hội. Vì vậy, quản lí cơng cơng tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu
học là hết sức quan trọng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện
cho HS hiện nay
Thực tế cơng tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học trên địa bàn
huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định đã có những thành quả và đổi mới nhất định
song kết quả đạt được chưa thực sự đáp ứng được các yêu cầu của đổi mới
giáo dục. Chính vì vậy, việc nghiên cứu quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở
trường tiểu học nhằm đề ra các biện pháp quản lí phù hợp với tiến trình phát
triển và đổi mới giáo dục trong thời gian tới là vấn đề cấp thiết.
Xuất phát từ những lí do trên chúng tơi chọn đề tài: “Quản lí cơng tác
chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh
Bình Định” với hi vọng góp một phần bé nhỏ của mình vào việc nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện trong trường tiểu học hiện nay. Để giúp người
giáo viên chủ nhiệm hoàn thành tốt nhiệm vụ thiêng liêng của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, luận văn đề xuất các biện

3

pháp quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học nhằm góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục học sinh của đội ngũ giáo viên làm công tác chủ
nhiệm lớp, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục hiện nay
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học trên địa bàn
huyện Vân Canh, Tỉnh Bình Định.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động quản lí cơng tác chủ nhiệm ở các trường tiểu học trong
những năm gần đây đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên việc
quản lí cơng tác này hãy cịn theo kinh nghiệm, chưa phát huy được hết tiềm
năng và trí tuệ của đội ngũ giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp. Hoạt động
chủ nhiệm lớp còn tự phát, chưa định hướng phát triển năng lực và nhân cách
cho học sinh. Nếu hệ thống hóa được cơ sở lý luận; đánh giá đúng thực trạng
quản lí cơng tác chủ nhiệm tại các trường tiểu học trên địa bàn huyện Vân
Canh thì có thể đề xuất được một số biện pháp quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp
tại các trường tiểu học trên địa bàn nguyên cứu một cách hợp lý và khả thi,
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh
Bình Định.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp
5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng công tác chủ nhiệm lớp và thực
trạng quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp tại các trường tiểu học trên địa bàn
huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học trong

4

nền giáo dục hiện nay.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Địa bàn nghiên cứu gồm các trường tiểu học trên địa bàn huyện Vân
Canh, tỉnh Bình Định.
6.2.Khách thể khảo sát
- Nhóm 1: Cán bộ quản lí trường tiểu học
- Nhóm 2: Giáo viên chủ nhiệm trường tiểu học
- Nhóm 3: Phụ huynh học sinh trường tiểu học
6.3. Thời gian nghiên cứu:
Từ năm 2019 - 2021
6.4. Giới hạn về nội dung: Nghiên cứu các vấn đề quản lí cơng tác chủ nhiệm
lớp trong trường tiểu học của người hiệu trưởng nhà trường.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết.
Thu thập và đọc các tài liệu lí luận, các văn bản pháp quy, các cơng
trình nghiên cứu khoa học về QLGD, quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp, cơng
tác chủ nhiệm lớp. Từ đó phân tích và tổng hợp các vấn đề lí luận liên quan
đến luận án
7.2. Phương pháp phân loại và hệ thống hóa lý thuyết.
Phân loại và hệ thống hố lí thuyết để lựa chọn các vấn đề lí luận liên
quan chặt chẽ đến vấn đề nghiên cứu
7.3. Phương pháp quan sát.
Quan sát công tác chủ nhiệm lớp của các GVCN và công tác quản lí
của các hiệu trưởng đối với cơng tác chủ nhiệm lớp.
7.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu sản phẩm
Tổng kết những kinh nghiệm tốt có hiệu quả của giáo viên chủ nhiệm,

tổng kết kế thừa những kinh nghiệm, những biện pháp quản lí cơng tác chủ


5

nhiệm lớp hay của hiệu trưởng trường tiểu học.
7.5. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi.
Bảng trưng cầu ý kiến cán bộ quản lí giáo dục, GVCN lớp ở trường tiểu
học về hoạt động quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng để phát hiện
thực trạng hoạt động quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng trường
tiểu học ở huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định
7.6. Phương pháp phỏng vấn:
Phỏng vấn GV để làm rõ thực trạng hoạt động quản lí cơng tác chủ
nhiệm lớp của hiệu trưởng.
7.7. Phương pháp thống kê toán học.
Dùng phương pháp này để thơng kê, phân tích các số liệu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục,
luận án bao gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lí cơng tác chủ nhiệm ở trường tiểu
học.
Chương 2: Thực trạng về quản lí cơng tác chủ nhiệm ở các trường tiểu
học trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định.
Chương 3: Biện pháp quản lí cơng tác chủ nhiệm ở các trường tiểu học
trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định.


6

CHƯƠNG 1.

CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ CƠNG TÁC CHỦ NHIỆM
LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1.

Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về cơng tác chủ nhiệm lớp
Công tác chủ nhiệm lớp luôn là một trong các nội dung được quan tâm

của các nhà giáo dục trên thế giới. Tuy nhiên cách thức tiếp cận hoạt động
chủ nhiệm có nhiều khuynh hướng với các tên gọi khác nhau. Trong hệ thống
tổ chức của các trường phổ thông, đơn vị cơ bản được tổ chức để giảng dạy và
giáo dục HS là lớp học. Giáo dục theo lớp được hình thành từ thế kỉ XVI do
nhà giáo dục Tiệp Khắc JA. Cơmenxki khởi xướng. Mơ hình lớp học được
duy trì và ngày càng phát triển mạnh mẽ ở khắp các nước trên thế giới. Càng
ngày mơ hình lớp học được phát triển và mở rộng, tùy thuộc vào điều kiện
thực tế với các quy định, nội quy ngày càng được cụ thể hóa rõ nét, song đối
với một lớp học vẫn cần người quản lí, giám sát trực tiếp các hoạt động của
tập thể lớp đó. Để quản lí lớp học, nhà trường cử ra một trong những giáo
viên đang giảng dạy làm nhiệm vụ quản lí và giám sát trực tiếp lớp học đó gọi
là giáo viên chủ nhiệm. Giáo viên chủ nhiệm được người đứng đầu nhà
trường lựa chọn từ những người có kinh nghiệm giáo dục, có uy tín với học
sinh, có tâm huyết với nghề nghiệp và có sự u thương, tơn trọng học sinh.
Những giáo viên này được tập thể lãnh đạo nhà trường phân công chủ nhiệm
lớp học định hướng, tổ chức, hướng dẫn để lớp học đó thực hiện được mục
tiêu giáo dục đề ra. Như vậy, khi nói đến GVCN lớp là nói đến mặt quản lí và
mặt lãnh đạo học sinh của một lớp.
Trong các cơng trình nghiên cứu về công tác chủ nhiệm lớp của người
giáo viên chủ nhiệm có tác phẩm “Phương pháp cơng tác chủ nhiệm lớp”

7

(NXB Giáo dục Matxcơva,1984), của tác giả Bôn - đư - rép N.I. Trong cơng
trình nghiên cứu này tác giả đã trình bày những phương pháp cơ bản về cách
thức thực hiện công tác chủ nhiệm lớp ở các trường phổ thông [7].
Từ khi xã hội phát triển và từ sự phân cơng lao động đã hình thành hoạt
động đặc biệt đó là sự chỉ huy, chỉ đạo, điều khiển/ điều hành, kiểm tra, điều
chỉnh giành cho những người đứng đầu của một tổ chức hay một nhóm. Hoạt
động đặc biệt đó chính là hoạt động quản lí. Và cũng từ lúc đó mọi người đi
tìm hiểu bản chất khái niệm quản lí và đưa ra những định nghĩa khác nhau từ
những góc nhìn riêng. Theo quan điểm kinh tế học F.W Taylor cho rằng:
"Quản lí là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó thế
nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ tiền nhất"; Tác giả A. Fayon lại cho
rằng: "Quản lí là đưa xí nghiệp tới đích, cố gắng sử dụng các nguồn lực
(nhân, tài, vật, lực) của nó". Nhà nghiên cứu H.Koontz thì khẳng định: "Quản
lí là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá
nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ chức) với thời gian, tiền bạc,
vật chất và sự bất mãn ít nhất. Với tư cách thực hành thì quản lí là một nghệ
thuật, cịn với kiến thức thì quản lí là một khoa học" (dẫn theo [37]).
Có thể thấy, công tác chủ nhiệm của người GVCN ngày càng được
quan tâm nghiên cứu, tuy nhiên để làm tốt hoạt động chủ nhiệm thì vai trị tổ
chức, định hướng và chỉ đạo của nhà quản lí là một tất yếu. Từ định hướng
trên, các nhà trường ở các nước phát triển đã chỉ ra những nội dung giáo dục
cho học sinh trung học mà người giáo viên chủ nhiệm lớp cần quan tâm và
thực hiện.
Những nội dung giáo dục học sinh như: GD kĩ năng sống, GD những giá
trị sống, GD hướng nghiệp… Xã hội ngày càng phát triển, giáo dục nhà trường
có những thay đổi đáng kể, song vai trò của người giáo viên chủ nhiệm và chức
năng quản lí hoạt động chủ nhiệm của Ban giám hiệu nhà trường không những

8

không mất đi mà ngày càng quan trọng hơn, cần thiết hơn.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp
và quản lí các hoạt động liên quan đến công tác chủ nhiệm lớp
Những nghiên cứu về quản lí nhà trường: Ở Việt Nam, có rất nhiều tác
giả có những cơng trình nghiên cứu rất giá trị về vấn đề quản lí và quản lí
trong giáo dục. Có thể kể đến một số tác giả nổi bật như: Tác giả Đặng Vũ
Hoạt cho rằng: "Quản lí là một q trình định hướng, quản lí một hệ thống
nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho
trạng thái mới của hệ thống mà người quản lí mong muốn" [23] hoặc một số
nghiên cứu của các tác giả Trần Kiểm, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Văn Lê...
Nhìn chung các quan niệm về quản lí đều nhấn mạnh đến hoạt động
nhằm hướng vào đạt mục tiêu đã hoạch định của cơ sở, của nhà trường.
Xu hướng thứ nhất là những nghiên cứu tổng quan về cơng tác chủ
nhiệm lớp có thể kể đến các nghiên cứu của các tác giả: Tác giả Nguyễn
Thanh Bình đã có nghiên cứu có giá trị khoa học về cơng tác chủ nhiệm lớp
với các cơng trình: “Cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT”, đề tài mã số
SPHN-09-465NCSP vào năm 2010. Tác giả này cũng đã xuất bản cuốn
“Một số vấn đề trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT hiện nay”
(NXB Đại học Sư phạm, 2011). Ở đây các tác giả đề cập đến những vấn đề
cơ bản của công tác chủ nhiệm lớp, những nội dung trong công tác chủ
nhiệm lớp ở trường THPT hiện nay từ góc nhìn của chuẩn nghề nghiệp
giáo viên trung học. Những kiến thức nền tảng, cần thiết trong hoạt động
của người giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông được tác giả mô tả
cụ thể, tường minh, rõ nét [6].
Tác giả Nguyễn Thị Kim Dung cũng thể hiện quan điểm của mình về
nội dung quan trọng trong đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho sinh
viên sư phạm trong cuốn kỉ yếu hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng

9

nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên các trường Đại học sư phạm”, 2010.
Ngồi các cơng trình nghiên cứu được trình bày trong các báo cáo, giáo
trình, sách, tài liệu. Vấn đề công tác chủ nhiệm được quan tâm trong rất nhiều
các hội thảo khoa học đã được tổ chức: Ngày 24/10/2009 tại trường Đại học
Tây Bắc; Ngày 14/10/2010 tại trường Đại học Hải Phòng; Ngày 1112/8/2010 tại Đồ Sơn thành phố Hải Phòng; Ngày 26 -27/8/2010 tại thành
phố Hồ Chí Minh; Ngày 23/10/2010 Tại trường THPT Vĩnh Định - Quảng
Trị; Tại Thừa Thiên Huế, ngày 6/11/2010, một cuộc hội thảo về công tác chủ
nhiệm lớp trong các trường trung học phổ thông đã thu hút sự tham gia của
hơn 100 Hiệu trưởng trung học phổ thông trên địa bàn. Từ ngày 29 31/10/2013, tại Đà Nẵng, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lí cơ sở GD (Bộ GDĐT) tổ chức đợt tập huấn, bồi dưỡng công tác chủ nhiệm lớp cho cán bộ quản
lí và GV tiểu học. Tham dự có gần 150 đại biểu của 34 Sở GD-ĐT các tỉnh,
thành từ Quảng Trị đến Cà Mau. Các hội thảo phân tích vấn đề trên nhiều
phương diện, góc độ quản lí theo ngành, bậc học. Nhiều kết quả, nhiều cơng
trình nghiên cứu đã và đang được ứng dụng trong các nhà trường, hệ thống
giáo dục các cấp (dẫn theo [37]).
Xu hướng thứ hai: Các tác giả còn đi sâu vào nghiên cứu những khía
cạnh khác nhau có liên quan đến công tác chủ nhiệm như: Tác giả Nguyễn
Thanh Bình với tác phẩm “Giáo dục kĩ năng sống” (NXB Đại học Sư phạm,
HN 2007); Tác giả Nguyễn Thị Kim Dung và cộng sự “Hướng dẫn tổ chức
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” (tài liệu dành cho lớp 11); và một đề tài
nghiên cứu về “Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm của học sinh tiểu học thơng
qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” (2006 -2007), mã số: B 2006 - 1701- 2007. Tác giả Nguyễn Thị Liên, Đinh Thị Kim Thoa, Bùi Ngọc Diệp với
các nghiên cứu về các hoạt động trải nghiệm mà GVCN là người chịu trách
nhiệm tổ chức, hướng dẫn việc thực hiện của học sinh lớp chủ nhiệm hoặc là


10

người phối hợp các lực lượng để tổ chức, giáo dục học sinh (dẫn theo [37]).
Nghiên cứu trực tiếp về quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp được đề cập đến
trong các luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ thuộc lĩnh vực quản lí nhân lực trong giáo
dục. Các tác giả nghiên cứu về vấn đề quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp theo bậc
học và ngành học, vùng miền và địa phương khác nhau, như tác giả:
Nguyễn Thị Dung với đề tài: “Biện pháp quản lí bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên chủ nhiệm làm công tác giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường
trung học cơ sở”; Tác giả Vũ Thị Hải với đề tài: “Biện pháp quản lí công tác
chủ nhiệm lớp ở trường trung học cơ sở Ngơ Quyền thành phố Hải Phịng;
Tác giả Nguyễn Huy Tấn với nghiên cứu về “Quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp
của Hiệu trưởng các trường THCS Quận Hoàn Kiếm - Thành phố Hà Nội”.
Các tác giả đã tập trung nghiên cứu về cơ sở lý luận; tìm hiểu và đánh
giá thực trạng về đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp và cơng tác quản lí đội ngũ
giáo viên chủ nhiệm lớp; đề ra các giải pháp, biện pháp quản lí cơng tác chủ
nhiệm lớp phù hợp với tình hình thực tiễn của các nhà trường, của địa phương
nơi các tác giả công tác. Như vậy với đối tượng nghiên cứu là “quản lí cơng
tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Vân Canh, tỉnh
Bình Định” chính là vấn đề nghiên cứu mà tác giả hướng tới. Trên cơ sở tiếp
thu có chọn lọc những nghiên cứu lí luận, tác giả tập trung triển khai nghiên
cứu và tìm kiếm các biện pháp nhằm phát huy hiệu quả cao hơn của hoạt
động quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp tại địa phương.
1.2.

Các khái niệm công cụ của đề tài
1.2.1. Khái niệm quản lí
Theo Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động quản lí là

tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lí (người quản lí) đến
khách thể quản lí (người bị quản lí) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức

vận hành và đạt được mục đích của tổ chức”.[16, tr.27]


11

Nguyễn Ngọc Quang xác định, quản lí “là tác động có mục đích, có kế
hoạch của chủ thể quản lí đến tập thể những người lao động nói chung là
khách thể quản lí nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [34, tr.26].
Mỗi khái niệm nêu trên đều có một cách tiếp cận và trình bày khác
nhau về vấn đề quản lí nhưng chung quy lại ta có thể hiểu: Quản lí gồm có ba
thành phần chính là chủ thể quản lý, khách thể quản lý và mục tiêu quản lý.
Quản lí là q trình tác động có ý thức, có kế hoạch, có mục đích, có tổ chức
của chủ thể quản lí đến khách thể quản lí bằng cách vạch ra các mục tiêu của
tổ chức, tìm kiếm các giải pháp cho tổ chức, sử dụng mọi nguồn lực sẵn có
của tổ chức để đạt mục tiêu của tổ chức.
1.2.2. Khái niệm quản lí giáo dục
Giáo dục là một hoạt động đặc biệt của con người, là hoạt động có mục
đích, có chương trình, có kế hoạch. Giáo dục có hai chức năng tổng quát là ổn
định, duy trì quá trình đào tạo đáp ứng nhu cầu hiện hành của nền kinh tế - xã
hội và thứ hai là đổi mới phát triển q trình đào tạo, đón đầu sự tiến bộ, phát
triển kinh tế - xã hội.
Lĩnh vực giáo dục cũng cần có quản lí như các lĩnh vực khác của đời
sống xã hội. Cũng như khái niệm quản lí, khái niệm QLGD tuy vẫn cịn nhiều
quan điểm chưa hồn tồn thống nhất, song đã có nhiều quan điểm cơ bản
đồng nhất với nhau:
QLGD là sự tác động có ý thức của chủ thể QL đến khách thể QL nhằm
đưa hoạt động GD tới mục tiêu đã định, trên cơ sở nhận thức và vận dụng
đúng những quy luật khách quan của hệ thống GD quốc dân [38, tr.38]
QLGD là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy
luật của chủ thể QL nhằm làm cho hệ thống vận hành theo đường lối và

nguyên lý GD của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội


12

chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – GD thế hệ trẻ
[16, tr.28].
Theo Đặng Quốc Bảo: “Trường học là một thiết chế xã hội trong đó có
diễn ra q trình đào tạo, giáo dục với sự hoạt động tương tác của hai nhân
tố: “Thầy – Trò”. Trường học là một bộ phận của cộng đồng và trong guồng
máy của Hệ thống giáo dục quốc dân nó là đơn vị cơ sở” [4, tr.36].
Theo Phạm Viết Vượng: “Quản lí trường học là hoạt động của các cơ
quan quản lí nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của giáo viên, học sinh
và các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo
dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường” [42,
tr.49].
Theo Phạm Minh Hạc: “Quản lí nhà trường là thực hiện đường lối giáo
dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường
vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào
tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ, với từng học sinh” [24, tr.37].
Vậy, QLGD là sự tác động có chủ đích, có căn cứ khoa học, hợp quy
luật và phù hợp các điều kiện khách quan của chủ thể quản lí tới đối tượng
quản lí nhằm phát huy sức mạnh các nguồn lực giáo dục, từ đó đảm bảo các
hoạt động của tổ chức, hệ thống giáo dục đạt được các mục tiêu đã đề ra với
chất lượng, hiệu quả cao nhất.
1.2.3. Khái niệm công tác chủ nhiệm lớp
Để quản lí lớp học, nhà trường cử ra một trong những giáo viên đang
giảng dạy làm giáo viên chủ nhiệm lớp. GVCN được hiệu trưởng lựa chọn từ
những giáo viên có kinh nghiệm giáo dục, có uy tín trong HS, được Hội đồng
giáo dục nhà trường nhất trí phân cơng làm chủ nhiệm các lớp học xác định

để thực hiện mục tiêu giáo dục. Như vậy khi nói đến người giáo viên chủ
nhiệm lớp là đề cập đến vị trí, vai trị, chức năng của người làm công tác chủ


13

nhiệm lớp, cịn nói cơng tác chủ nhiệm lớp trong nhà trường nói chung và
trường tiểu học nói riêng là đề cập đến những nhiệm vụ, nội dung công việc
mà người giáo viên chủ nhiệm lớp phải làm, cần làm và nên làm.
Công tác GVCNL là công tác tổ chức GD toàn diện HS của từng lớp,
trên cơ sở phối hợp với các lực lượng GD để xây dựng tập thể lớp thành tập
thể tốt, góp phần xây dựng nhà trường vững mạnh.
1.2.4. Khái niệm quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu
học
Trong hoạt động quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp, bộ máy quản lí nhà
trường là chủ thể quản lí tác động đến đối tượng quản lí là GVCN các lớp
được phân cơng.
Bộ máy quản lí trường phổ thơng bao gồm: Ban giám hiệu, các bộ phận
chức năng và các đoàn thể. Hiệu trưởng là người phụ trách cao nhất của nhà
trường, chịu trách nhiệm trước Nhà nước, trước nhân dân và trước cơ quan
quản lí cấp trên trực tiếp về mọi hoạt động giáo dục trong nhà trường.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, các xu hướng văn hóa diễn ra rộng rãi
và mạnh mẽ tác động đến nhận thức, tình cảm và hành vi của học sinh mang
tính đa chiều. Các tác động giáo dục từ các mơi trường có sự mâu thuẫn dẫn
đến sự định hướng sai lệch ở học sinh. Ngoài các tác động giáo dục gia đình,
các tác động giáo dục chính thống trong nhà trường bắt đầu từ vai trị của
người GVCN.
Do đó có thể hiểu: Quản lí cơng tác chủ nhiệm trong giai đoạn hiện
nay là quá trình tổ chức hoạt động có mục đích, theo kế hoạch trong đó Ban
giám hiệu nhà trường giữ vai trị chỉ đạo, kiểm tra giám sát đội ngũ giáo viên

thực hiện nhiệm vụ chủ nhiệm lớp đồng thời quản lí các hoạt động giáo dục
được tổ chức cho lớp chủ nhiệm nhằm đáp ứng những yêu cầu thực tiễn đang
tác động đến học sinh lớp chủ nhiệm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục


14

tồn diện học sinh trong nhà trường.
1.3.

Cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học
1.3.1. Quy định, chủ trương, chính sách về công tác chủ nhiệm lớp ở
trường phổ thông nói chung và trường tiểu học nói riêng
Chính phủ và Bộ GD&ĐT rất quan tâm nhiều đến công tác chủ nhiệm

và đã có nhiều văn bản chỉ đạo về cơng tác chủ nhiệm lớp, cụ thể:
- Quy định chế độ làm việc đối với giáo viên phổ thông ban hành kèm
theo Thông tư số 28/2009/TT-BGDĐT, ngày 21 tháng 10 năm 2009 của Bộ
trưởng Bộ GD&ĐT cũng đã quy định nhiệm vụ của GV.
a. Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện
pháp tổ chức giáo dục sát với đối tượng nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của từng
học sinh và của cả lớp;
b. Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, chủ động phối hợp với các
giáo viên bộ mơn, Đồn Thanh niên cộng sản HCM, Đội Thiếu niên tiền
phong HCM, các đoàn thể và các tổ chức xã hội khác có liên quan trong hoạt
động giảng dạy và giáo dục học sinh của lớp mình chủ nhiệm;
c. Nhận xét, đánh giá xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học, đề
nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh, đề nghị danh sách học sinh được lên
lớp, danh sách HS phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm
trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn chỉnh việc ghi vào sổ điểm và học bạ

học sinh;
d. Tham gia hướng dẫn hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục và rèn
luyện học sinh do nhà trường tổ chức;
- Điều lệ trường tiểu học ban hành kèm Thông tư số 28/2020/TTBGDĐT ngày 04 tháng 9 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông ban
hành kèm theo Thông tư số 28/2018/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 8 năm 2018


15

của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Quy định Giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp; tổ chức các hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp. Bao gồm các tiêu chí sau:
Tại Điều 7. Tiêu chuẩn 4. Phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia
đình và xã hội
Tham gia tổ chức và thực hiện các hoạt động phát triển mối quan hệ
giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong dạy học, giáo dục đạo đức, lối sống
cho học sinh
Tiêu chí 11. Tạo dựng mối quan hệ hợp tác với cha mẹ hoặc người
giám hộ của học sinh và các bên liên quan
Tiêu chí 12. Phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội để thực hiện
hoạt động dạy học cho học sinh
Tiêu chí 13. Phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội để thực hiện
giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh
- Luật giáo dục: Luật số 43/2019/QH14, ngày 14 tháng 06 năm 2019.
- Công văn số 4026/BGDĐT-GDCTHSSV ngày 01/09/2017, Tăng
cường vai trò của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp trong việc giáo dục đạo
đức, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
- Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 08 năm 2018 của Bộ
trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về quy định “Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ

sở giáo dục phổ thông”;
- Thông tư số 15/2017/TT- BGD ĐT ngày 9/9/2017 quy định về “sửa
đổi, bổ sung một số điều của Quy định chế độ làm việc đối với giáo viên phổ
thông ban hành kèm theo Thông tư số 28/2009/TT-BGDĐT ngày 21 tháng 10
năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo” là những căn cứ pháp lí
quan trọng cho người Hiệu trưởng áp dụng để quản lí cơng tác chủ nhiệm lớp.
Ngồi ra cịn rất nhiều văn bản chỉ đạo có liên quan khác.


16

1.3.2. Những yêu cầu trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu
học
Công tác chủ nhiệm lớp cần được thực hiện đầy đủ, tồn diện và có
hiệu quả. Những hoạt động giáo dục cần được lựa chọn phù hợp, có tính giáo
dục cao. Đặc biệt là các hoạt động trải nghiệm, hoạt động tập thể, hoạt động
dã ngoại. Công tác chủ nhiệm lớp phải tham gia hoạt động với học sinh nhiều
hơn, phải sâu sát học sinh nhiều hơn do học sinh chịu nhiều tác động và nhiều
tác động nhà trường khơng kiểm sốt được như mạng internet, thế giới ảo…
Công tác chủ nhiệm lớp phải thực hiện nhiều chức năng hơn, ngồi
dạy học, giáo dục, quản lí thì phải làm các công việc tư vấn khác như tư vấn
tâm lí, tư vấn học tập, giáo dục kĩ năng sống… Ngoài cách làm truyền thống
như họp Ban đại diện cha mẹ học sinh, sử dụng sổ liên lạc, đến thăm gia đình
học sinh…, GVCN phải biết sử dụng cơng nghệ thơng tin, truyền thơng để
liên lạc với gia đình, trao đổi kịp thời với cha mẹ học sinh. Công tác chủ
nhiệm phải thường xuyên đổi mới hình thức, nội dung, cách thức tổ chức
quản lí, giáo dục học sinh… Các hoạt động chủ nhiệm lớp phải có mối liên hệ
khăng khít với nhau. Hoạt động này làm cơ sở cho hoạt động kia. Khâu tìm
hiểu học sinh làm tiền đề để xây dựng tập thể học sinh. Xây dựng kế hoạch
hoạt động giáo dục làm cơ sở để tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục.

Phối hợp các lực lượng giáo dục để tạo sức mạnh tổ chức thực hiện các hoạt
động giáo dục. Các hoạt động giáo dục phải được lựa chọn kỹ trước khi thực
hiện. Đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh làm cơ sở để tiếp tục
xây dựng kế hoạch giáo dục. Báo cáo định kỳ và đột xuất với hiệu trưởng về
tình hình lớp chủ nhiệm để kịp thời có biện pháp giáo dục học sinh.
1.3.3. Mục tiêu công tác chủ nhiệm lớp
Mỗi GVCN lớp có năng lực tổ chức thực hiện hoạt động chủ nhiệm
khác nhau, do đó BGH nhà trưởng phải thực hiện hoạt động quản lí cơng tác