Vai trò của nhà nước trong mở rộng quyền tự chủ của các trường dại học công lập việt nam

i

L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên
c u c a riêng tơi. Các tài li u, k t qu nêu trong
lu n án là trung th c. Các tài li u tham kh o có
ngu n trích d n rõ ràng. Lu n án chưa t ng đư c
ai cơng b trong b t kỳ cơng trình nghiên c u
khoa h c nào.
Nghiên c u sinh

Lương Văn H i


ii

M CL C
Trang
TRANG PH BÌA
L I CAM ðOAN ............................................................................................i
M C L C ......................................................................................................ii
DANH M C CH

VI T T T TRONG LU N ÁN ....................................v

DANH M C SƠ ð .....................................................................................vi
PH N M

ð U.............................................................................................1

CHƯƠNG 1: CƠ S

LÝ LU N VÀ KINH NGHI M QU C T

VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG VI C M

V

R NG

QUY N T
1.1.

CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C ........................7

QUY N T

CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C ..............................7

1.1.1. Khái ni m quy n t ch ñ i h c............................................................7
1.1.2. Nguyên t c phân giao quy n t ch ñ i h c ........................................ 10
1.1.3. N i dung quy n t ch c a các trư ng ñ i h c.................................... 14
1.1.4. S c n thi t m r ng quy n t ch ñ i h c c a nhà nư c.................... 19
1.1.5. Phương th c trao quy n t ch ñ i h c ............................................... 29
1.1.6. ði u ki n th c hi n quy n t ch ñ i h c ........................................... 37
1.2.

VAI TRÒ NHÀ NƯ C ð I V I M

R NG QUY N T

CH

C A CÁC TRƯ NG ð I H C ......................................................... 38

1.2.1. Qu n lý nhà nư c ñ i v i các trư ng đ i h c ...................................... 38
1.2.2. Vai trị c a nhà nư c trong vi c m r ng quy n t

ch cho các

trư ng ñ i h c ..................................................................................... 43
1.3.

KINH NGHI M QU C T
R NG QUY N T

TRONG VI C NHÀ NƯ C M

CH ð I H C ................................................. 47

1.3.1. T ch ñ i h c

Hoa Kỳ .................................................................... 47

1.3.2. T ch ñ i h c

Nh t B n ................................................................. 51

1.3.3. T ch ñ i h c

các nư c Châu Âu ................................................... 52

1.3.4. T ch ñ i h c

Argentina................................................................. 57


iii
1.3.5. Nh ng kinh nghi m rút ra nh m m r ng quy n t

ch cho các

trư ng ñ i h c Vi t Nam ..................................................................... 58
K t lu n chương 1 ........................................................................................ 62
CHƯƠNG 2: TH C TR NG VAI TRÒ NHÀ NƯ C TRONG M
R NG QUY N T

CH

C A CÁC TRƯ NG ð I H C

CÔNG L P VI T NAM GIAI ðO N 2000 - 2010 ........................ 63
2.1.

T NG QUAN V H TH NG CÁC TRƯ NG ð I H C VI T NAM .... 63

2.1.1. Phân lo i các trư ng ñ i h c

nư c ta hi n nay.................................. 63

2.1.2. N i dung quy n t ch c a trư ng ñ i h c.......................................... 64

2.1.3. Nhi m v và quy n h n c a trư ng ñ i h c ........................................ 65
2.2.

TH C TR NG V

QUY N T

CH

C A CÁC TRƯ NG ð I

H C CÔNG L P VI T NAM ............................................................ 67

2.2.1. V t ch h c thu t ............................................................................. 68
2.2.2. V t ch tài chính .............................................................................. 72
2.2.3. V t ch t ch c, qu n lý, nhân s .................................................... 74
2.2.4. V t ch tuy n sinh và ñào t o .......................................................... 76
2.2.5. V t ch ho t ñ ng nghiên c u khoa h c........................................... 77
2.2.6. V t ch h p tác qu c t .................................................................... 78
2.2.7. Các thành t u ñã ñ t ñư c................................................................... 78
2.2.8. Các t n t i vư ng m c ........................................................................ 79
2.3.

NHÀ NƯ C VI T NAM V I VI C M

R NG QUY N T

CH

ð I H C ............................................................................................ 82

2.3.1. Quan ñi m, ñư ng l i phát tri n giáo d c và đào t o........................... 82
2.3.2. Vai trị nhà nư c v i vi c m r ng quy n t ch ñ i h c .................... 98
2.3.3. T ng k t nh ng v n ñ nhà nư c c n kh c ph c nh m nâng cao
quy n t ch ñ i h c ......................................................................... 106
K t lu n chương 2 ...................................................................................... 112
CHƯƠNG 3: M T S
M

GI I PHÁP QU N LÝ NHÀ NƯ C NH M

R NG QUY N T

CH

C A CÁC TRƯ NG ð I H C

CÔNG L P VI T NAM GIAI ðO N 2011- 2020 ....................... 113


iv
3.1.

QUAN ðI M VÀ PHƯƠNG HƯ NG C A NHÀ NƯ C NH M
NÂNG CAO QUY N T

3.2.

M TS

GI I PHÁP ð

CH ð I H C ........................................ 113
M

R NG CÓ HI U QU

QUY N T

CH ð I H C ................................................................................. 116

3.2.1. Các gi i pháp vĩ mô .......................................................................... 116
3.2.2. Các gi i pháp v quy n t ch h c thu t ........................................... 122
3.2.3. Các gi i pháp v quy n t ch t ch c, nhân s ................................ 124
3.2.4. Các gi i pháp v quy n t ch tuy n sinh ......................................... 125
3.2.5. Gi i pháp 11: V quy n t ch khoa h c và công ngh .................... 128
3.2.6. Gi i pháp 12: V quy n t ch quan h qu c t ................................ 128
3.3.

ðI U KI N TH C HI N CÁC GI I PHÁP .................................... 128

3.3.1. S quy t tâm c a nhà nư c ............................................................... 128
3.3.2. Nhà nư c c n dành các kho n chi ngân sách thích h p cho đ i h c .. 129
3.3.3. Nhà nư c c n th c hi n t t vi c xã h i hoá ñ i h c, b ng cách m
r ng các quan h h p tác ña phương t nư c ngồi; t n d ng cơng
s c, ti n c a c a nhân dân c nư c và vi t ki u nư c ngoài. ............. 129
3.3.4. Nhà nư c c n ñ i m i phương th c qu n lý nhà nư c ñ i v i ngành
ñ i h c, c n phân bi t rõ ràng và g n k t h p lý gi a phương th c
qu n lý vĩ mô nhà nư c v i phương th c qu n lý vi mơ c a các
trư ng đ i h c. .................................................................................. 129

K t lu n chương 3 ...................................................................................... 130
K T LU N................................................................................................. 131
DANH M C CÁC CƠNG TRÌNH, BÀI BÁO C A NCS CÓ LIÊN
QUAN ð N LU N ÁN ðà CÔNG B .................................................... 133
TÀI LI U THAM KH O.......................................................................... 134


v

DANH M C CH
ASEAN

VI T T T TRONG LU N ÁN

Association of Southeast Asian Nations (Hi p h i các qu c gia
ðông Nam Á)

GATS

General Agreement on Trade in Services (Hi p ñ nh chung v
Thương m i D ch v )

GDðT

Giáo d c ñào t o

GS

Giáo sư

HðND

H i ñ ng nhân dân

HðT

H i ñ ng trư ng

HQ

Hi u qu

ISO

International Organization for Standardization (T ch c tiêu chu n
hóa qu c t )

KS

Ki m soát

NCS

Nghiên c u sinh

NL

Năng l c

ODA

Offical Development Assistance (V n h tr phát tri n chính th c)

PT

Phương ti n

PGS

Phó giáo sư

QH

Quy n h n

TBXH

Thương binh xã h i

TN

Trách nhi m

TS

Ti n sĩ

TW

Trung ương

UBND

U ban nhân dân

VNð

Vi t Nam ñ ng

WTO

World Trade Organization (T ch c Thương m i th gi i)

XHCN

Xã h i ch nghĩa


vi

DANH M C SƠ ð
Trang
Sơ ñ 1.1: S cân ñ i gi a các nhân t t ch ñ i h c .................................. 13
Sơ ñ 1.2: 6 quy n t ch cơ b n c a trư ng ñ i h c.................................... 18
Sơ ñ 1.3: H th ng k t n i các nhân t c a m t trư ng ñ i h c .................. 29
Sơ ñ 1.4: Căn c l a ch n m c ñ tiêu th c v quy n t ch ñ i h c ......... 37
Sơ ñ 1.5: Các ch c năng qu n lý c a nhà nư c ñ i v i các trư ng ðH ...... 40
Sơ ñ 2.1: Các n i dung cơ b n v t ch h c thu t ñ i h c......................... 68

1

PH N M

ð U

1. Tính c p thi t c a ñ tài
S nghi p giáo d c nư c ta nói chung, ho t đ ng c a các trư ng đ i h c
Vi t Nam nói riêng trong nh ng năm v a qua ñã ñ t ñư c nh ng thành t u to
l n, ñ c bi t là v quy mô và s lư ng; đã góp ph n khơng nh vào vi c ñào
t o ra ngu n nhân l c ch t lư ng cao cho ñ t nư c. ð i ngũ cán b gi ng d y
và qu n lý các trư ng đ i h c đã có nh ng bư c phát tri n vư t b c c v s
lư ng và cơ c u. Nhưng trư c các địi h i c a th i kỳ ñ i m i h i nh p và
phát tri n có tính tồn c u và xu th phát tri n theo hư ng ch t lư ng địi h i
ngày m t nâng cao, các trư ng ñ i h c cịn nhi u cơng vi c ph i làm, ñ c bi t
ph i phát huy hơn n a tính t ch và sáng t o c a mình. Văn ki n ð i h i đ i
bi u toàn qu c l n th X c a ð ng tháng 4 năm 2006 cũng ñã kh ng ñ nh:
Ph i ñ i m i h th ng giáo d c ñ i h c và sau ñ i h c g n ñào t o v i s
d ng, tr c ti p ph c v chuy n ñ i cơ c u lao ñ ng, phát tri n nhanh ngu n
nhân l c ch t lư ng cao, nh t là chuyên gia ñ u ngành (Văn ki n trang 96).
C t lõi c a v n đ đ i m i chính là vi c m r ng quy n t ch cho các trư ng
ñ i h c ñúng như Ngh quy t Trung ương 4 Khố V đã kh ng đ nh. Vì v y, đ
tài “Vai trị nhà nư c trong m r ng quy n t ch c a các trư ng đ i h c
cơng l p Vi t Nam” có m t ý nghĩa h t s c b c thi t c v lý lu n và th c ti n
mà nghiên c u sinh hy v ng góp m t ph n nh làm rõ m t s v n ñ ñ t ra
c a vi c nghiên c u.
2. T ng quan nh ng công trình nghiên c u liên quan đ n đ tài lu n án
Vi c nghiên c u v quy n t ch ñ i h c ñư c các tác gi nư c ngoài
quan tâm r t nhi u nh ng năm g n ñây.
Van Vught (1994), ñã ñưa ra hai mơ hình qu n lý nhà nư c đ i v i các

trư ng đ i h c. Mơ hình "ki m sốt nhà nư c" và "giám sát nhà nư c" ñ


2
xem xét m i quan h này. Mơ hình "ki m soát nhà nư c" thư ng th y

các

nư c Châu Á và Châu Âu v n có s can thi p khá sâu c a Nhà nư c. Theo
mô hình này nhà nư c đóng vai trị quan tr ng trong vi c quy t ñ nh h
th ng giáo d c ñ i h c, t c Nhà nư c ki m soát g n như t t c các ho t ñ ng
c a h th ng giáo d c ñ i h c. B giáo d c quy ñ nh các ñi u ki n c n thi t,
chương trình gi ng d y, b ng c p, h th ng thi c , tuy n d ng, b nhi m
nhân s v.v. M c đích quan tr ng t các quy ñ nh chi ti t c a Nhà nư c là
nh m tiêu chu n hoá b ng c p qu c gia mà ch y u là do Nhà nư c c p thay
vì cơ s giáo d c đ i h c [46]. Cịn mơ hình "giám sát nhà nư c", s tác
ñ ng/can thi p c a nhà nư c thư ng không cao. Nhà nư c không can thi p
sâu vào cơ s giáo d c ñ i h c thơng qua các quy đ nh chi ti t và ki m sốt
ch t ch như mơ hình nhà nư c ki m sốt mà tơn tr ng quy n t ch c a các
trư ng và khuy n khích kh năng t qu n lý và ch u trách nhi m. ði n hình
như các nư c Anh, M , Australia nơi mà s can thi p c a nhà nư c ñ i v i
các trư ng ñ i h c là ít nh t [74][95][96][92][93][94].
V n đ ñư c các h c gi , các nư c tranh cãi r t nhi u là v quy n t
ch đ i h c c n có nh ng n i dung nào? Căn c nào ñ ñưa ra các n i dung
này? ð th c hi n các n i dung t ch này c n ph i có nh ng đi u ki n
nào? v.v.
Theo Per Nyborg (2003), t ch ñ i h c liên quan ñ n v n ñ như m i
quan h gi a nhà nư c và t ch c, gi a t ch v h c thu t và s tham gia
c a các ñ i di n trong các ban lãnh ñ o bên ngoài, gi a trư ng ñ i h c và các
khoa. T tr ñ i h c ngày nay khó có th tư ng tư ng đư c n u khơng có cơ

ch t ch và t do h c thu t. M t nhân t quan tr ng c a cơ ch t ch là s
tham gia c a sinh viên. M t hình th c qu n lý m i ñang ñư c gi i thi u
nhi u nư c [91].


3
Theo nghiên c u c a Anderson và Richard Johnson (1998), m c ñ t
ch c a trư ng ñ i h c ph thu c vào các ñi u ki n kinh t - xã h i, chính
tr , văn hoá và truy n th ng qu n lý ñ i h c. Các tác gi ch ra nh hư ng
c a Chính ph có th d a vào quy n l p pháp ho c quy n hành pháp liên
quan đ n kh năng tài chính.

nh hư ng c a Chính ph "đi u khi n t xa"

b ng cách s d ng quy n l c tài chính là ph bi n trong các qu c gia kh o
sát. Trong nghiên c u các tác gi xem xét cơ ch t ch và vai trò c a chính
ph đ i v i các trư ng đ i h c liên quan ñ n nhi u v n ñ [74].
Vi t Nam quy n t ch ñ i h c ñã ñư c quy ñ nh trong các văn b n
mang tính pháp quy c a nhà nư c: Ngh ñ nh 10/2002/Nð-CP v ñ i m i cơ
ch qu n lý tài chính các đơn v s nghi p có thu; Ngh quy t 14/2005/NQCP c a Chính ph v đ i m i căn b n và tồn di n giáo d c đ i h c Vi t Nam
giai ño n 2006 - 2020; Ngh ñ nh s 43/2006/Nð-CP c a Chính ph v quy
ñ nh quy n t ch , t ch u trách nhi m v th c hi n nhi m v , t ch c b
máy, biên ch và tài chính v i các đơn v s nghi p cơng l p; Thông tư liên
t ch s 07/2009/TTLT-BGDðT-BNV ngày 15/4/2009 c a B Giáo d c và
ðào t o và B N i v hư ng d n th c hi n quy n t ch , t ch u trách nhi m
v th c hi n nhi m v t ch c b máy, biên ch ñ i v i ñơn v s nghi p
công l p giáo d c và ñào t o; ði u 60 Lu t Giáo d c năm 2010 v quy n t
ch và t ch u trách nhi m c a trư ng ñ i h c; Quy t ñ nh 58/2010/Qð-TTg
c a Th tư ng Chính ph v ði u l trư ng ñ i h c. Các văn b n trên m i ch
ñưa ra ñư c các ñ nh hư ng l n mang tính ch đ o; ch chưa đưa ra ñư c các

cơ ch khoa h c và th c t ñ giúp cho các trư ng ñ i h c th c hi n t t quy n
t ch c a mình. Các tranh cãi, h i th o bàn lu n v quy n t ch ñ i h c
hi n nay ch y u là ñi vào các ki n ngh tháo g các v n ñ th c hi n c th .
Như tác gi Nguy n Danh Nguyên g i ý m t s gi i pháp cho l trình th c
hi n t ch t i các trư ng ñ i h c công l p trong b i c nh hi n nay [47];


4
tác gi ðào Văn Khanh ñ su t hư ng ñi cho ñ i m i qu n tr ñ i h c Vi t
Nam [40]; tác gi Lê ð c Ng c bàn v quy n t ch và trách nhi m xã h i
c a các cơ s giáo d c ñ i h c [46]; tác gi Mai Ng c Cư ng ñ c p ñ n t
ch tài chính

các trư ng đ i h c cơng l p Vi t Nam hi n nay và ñưa ra

m t s gi i pháp v t ch tài chính cho nh ng năm t i [20]v.v. Vì v y,
nư c ta vi c nghiên c u quy n t ch đ i h c v n cịn r t nhi u v n ñ ph i
gi i quy t. ðó chính là nh ng v n đ c n quan tâm và là cơ s cho nhi u
nghiên c u trong giai ño n t i c a ngành ñ i h c.
3. M c tiêu nghiên c u
- H th ng hố nh ng v n đ lý lu n v qu n lý nhà nư c ñ i v i các
trư ng ñ i h c và vi c m r ng quy n t ch c a các trư ng ñ i h c.
- Tham kh o m t s kinh nghi m nư c ngoài trong vi c phân c p qu n
lý và m r ng quy n t ch cho các trư ng đ i h c.
- Phân tích th c tr ng v n ñ phân giao quy n t ch cho các trư ng ñ i
h c nư c ta giai ño n v a qua (2000 - 2010).
- ð xu t nh ng ki n ngh và gi i pháp nh m nâng cao hi u qu vi c
m r ng quy n t ch cho các trư ng ñ i h c nư c ta trong giai ño n t i
(2011- 2020).
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

- Lu n án t p trung nghiên c u các v n ñ lý lu n và th c ti n v vai trò
c a nhà nư c trong vi c m r ng quy n t ch c a các trư ng ñ i h c Vi t
Nam nói chung, c a các trư ng đ i h c cơng l p nói riêng.
- ði sâu phân tích th c tr ng vi c xác đ nh cơ s khoa h c hình thành
lu n c vi c m r ng quy n t ch cho các trư ng đ i h c cơng l p nư c ta
giai ño n (2000 - 2010) và m t s bài h c kinh nghi m có liên quan c a m t
s nư c ngồi.
- ð xu t m t s gi i pháp qu n lý nhà nư c nh m m r ng quy n t
ch c a các trư ng ñ i h c cơng l p nư c ta giai đo n 2011-2020.


5
5. Tư li u và phương pháp nghiên c u
* Tư li u nghiên c u
- Các tài li u có liên quan đ n đ tài

ngồi nư c.

- Các tài li u, s li u v v n ñ giao quy n t ch ñ i h c

Vi t Nam.

* Phương pháp nghiên c u
- Lu n án s d ng các phương pháp tri t h c Mác - Lênin k t h p v i
các quan ñi m c a ð ng, các thành t u c a khoa h c qu n lý và các
phương pháp truy n th ng c a khoa h c xã h i ñ nghiên c u, gi i quy t
v n ñ , bao g m:
- S d ng phương pháp ñi u tra ch n m u (m u bao g m 182 trư ng đ i
h c cơng l p trong c nư c) nh m kh o sát m c ñ quy n t ch c a các
trư ng đ i h c cơng l p.

- S d ng phương pháp phân tích h th ng đ phân tích n i dung quy n
t ch và s c n thi t m r ng quy n t ch ñ i h c, ñi u ki n th c hi n
quy n t ch ñ i h c. Phân tích h th ng qu n lý nhà nư c ñ i v i trư ng ñ i
h c và ch ra vai trị nhà nư c đ i v i vi c m r ng quy n t ch ñ i h c.
- S d ng phương pháp th ng kê ñ ñánh giá s tương quan gi a các
bi n s . Phương pháp ñánh giá ñ rút ra nh ng thành t u, t n t i vư ng m c
và t ng k t nh ng v n ñ nhà nư c c n kh c ph c nh m nâng cao quy n t
ch ñ i h c.
6. Câu h i nghiên c u
- Quy n t ch đ i h c là gì? nó có vai trị gì trong s phát tri n c a các
nhà trư ng? vì sao c n ph i m r ng quy n t ch ñ i h c?
- N i dung t ch ñ i h c là gì?
- ð th c hi n quy n t ch ph i có nh ng đi u ki n nào?
- Nhà nư c c n làm gì trong vi c m r ng quy n t ch ñ i h c?
7. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a lu n án
- Lu n án nghiên c u h th ng các v n ñ lý lu n v qu n lý nhà nư c
ñ i v i các trư ng ñ i h c và quy n t ch ñ i v i các trư ng ñ i h c.


6
- ði sâu phân tích th c tr ng v n ñ phân c p qu n lý và m r ng quy n
t ch trong các trư ng ñ i h c

nư c ta giai ño n (2000 - 2010).

- ðúc rút kinh nghi m v căn c khoa h c l a ch n các gi i pháp qu n lý
nhà nư c trong vi c m r ng quy n t ch ñ i h c

m t s nư c ngồi đ rút

ra bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam.
- ð xu t các căn c khoa h c và các gi i pháp, ki n ngh trong vi c
phân c p và m r ng quy n t ch cho các trư ng ñ i h c nư c ta giai ño n
2011 - 2020.
8. K t c u c a lu n án
Ngồi ph n m đ u, k t lu n, ph l c và tài li u tham kh o, lu n án g m
3 chương:

Chương 1: Cơ s lý lu n và kinh nghi m qu c t v vai trò c a nhà nư c
trong vi c m r ng quy n t ch c a các trư ng ñ i h c
Chương 2: Th c tr ng vai trò nhà nư c trong m r ng quy n t ch c a
các trư ng ñ i h c cơng l p Vi t Nam giai đo n 2000 - 2010
Chương 3: M t s gi i pháp qu n lý nhà nư c nh m m r ng quy n
t

ch c a các trư ng ñ i h c cơng l p Vi t Nam giai

đo n 2011 - 2020


7

CHƯƠNG 1
CƠ S

LÝ LU N VÀ KINH NGHI M QU C T V

VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG VI C M
QUY N T
1.1. QUY N T

R NG

CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C

CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C

1.1.1. Khái ni m quy n t ch ñ i h c
1.1.1.1. quy n t ch và v n ñ phân c p
M i m t th c th xã h i (t ch c, cá nhân) v i tư cách là các pháp nhân
(ho c th nhân) đ u có các quy n và nghĩa v ñư c nhà nư c và xã h i xác
l p, th hi n thông qua m c tiêu trong (m c tiêu riêng) c a th c th đó.
Quy n (ho c quy n t ch ) là gi i h n t mình làm ch l y mình; là m c
đ và ph m vi ñư c phép x s , không b ai chi ph i (trong khn kh đư c
quy đ nh c a quy n).
Quy n t ch luôn g n li n v i nghĩa v là m c ñ ph m vi x s c n
ph i có tương ng v i quy n ñã nh n ñư c.
Quy n t ch là h qu t t y u c a mơ hình qu n lý xã h i theo phương
th c phân c p [67]. Còn phân c p qu n lý xã h i là mơ hình phân chia th b c
các ch c năng, nhi m v , quy n h n qu n lý xã h i c a nhà nư c trong b
máy công quy n c a mình. ðây là phương th c qu n lý h u hi u nh t hi n
nay, khi quy mơ và trình đ xã h i phát tri n

trình đ cao (c kinh t , đ i

n i, đ i ngo i). Khơng m t trung tâm quy n l c nào dù tài gi i ñ n ñâu và
ñư c trang b ñ n ñâu cũng khơng th đi u hành t t xã h i b ng m t b máy
phân c p. C p trên cùng cao nh t ch y u t p trung cho m c đích n đ nh vĩ
mơ xã h i; còn các c p dư i lo cho s phát tri n c a xã h i ( ph m vi trung
mô và vi mô) [66].

8
E. Jacques m t chuyên gia thi t k t ch c hành chính phương tây
n i ti ng đã vi t: Ba mươi lăm năm nghiên c u ñã làm tôi tin r ng h
th ng c p b c qu n lý là c u trúc có hi u qu nh t, ch c ch n nh t, và
trong th c t là c u trúc t nhiên nh t mà ngư i ta ñã t ng nghĩ ra ñ i v i
các t ch c l n [29].
S. Peterson m t chuyên gia thi t k t ch c hành chính khác thì vi t:
ð tăng cư ng b máy

nhà nư c ch m phát tri n thì bư c đ u tiên là ph i

c ng c m ng lư i hi n có trong lịng b máy quan liêu và bư c th hai là
chính th c hoá nh ng m ng lư i này thành h th ng có c p b c [73].
Căn c quan tr ng ñ u tiên ñ nhà nư c trao quy n cho cá nhân (th
nhân), cho các t ch c (pháp nhân) là tính t ch u trách nhi m (là năng l c
t ch u trách nhi m, năng l c pháp lý c a cá nhân và t ch c). Gi ng như
m t ñ a tr khi chưa ñ n tu i thành niên (t c chưa có đ năng l c pháp lý,
năng l c t ch u trách nhi m v hành vi xã h i c a mình, thì v n c n có s
b o h c a b m , gia đình, xã h i), ho c m t ngư i ph m t i (vì khơng đ
kh năng ki m sốt hành vi s ng c a mình trư c xã h i, gây t n h i cho
ngư i khác và cho xã h i) thì nhà nư c bu c ph i giam gi h l i.
Cịn k t qu đem l i c a vi c phân c p l i là căn c th hai đ nhà
nư c trao quy n cho cơng dân; d a trên tính hi u qu và tính hi u l c.
Tính hi u qu là m i quan h so sánh gi a ñ u ra c a ngu n l c v i các
y u t ñ u vào c a s tác đ ng. Cịn tính hi u l c là thư c ño m c ñ phù
h p c a các y u t ñ u ra (ñ l n, ch t lư ng, t c ñ ph n ng v.v) so v i
các tác ñ ng ch quan c a ñ u vào.
1.1.1.2. Quy n t ch c a các trư ng ñ i h c

Quy n t ch c a trư ng ñ i h c là phương th c th c hi n vi c y quy n
qu n lý, ch rõ m i quan h gi a các trư ng ñ i h c và Nhà nư c, m i quan
h này r t ña d ng ph thu c vào s phát tri n c th c a m i nư c, vào ñ c


9
đi m, văn hố, truy n th ng m i qu c gia, ñ c bi t là tùy thu c vào khung
pháp lý hi n hành, xu th phát tri n c a th i ñ i và s c i cách giáo d c ñ i
h c c a nhà nư c. Vì v y có khơng ít cách hi u khác nhau [95].
* Theo Stichweh (1994), quy n t ch c a các trư ng ñ i h c theo nghĩa
r ng là kh năng ra quy t ñ nh ñ c l p trong nh ng gi i h n cho phép, cho
b i vi c thi t l p m t h th ng giá tr và xác đ nh các hình th c v n, quy t
ñ nh các tiêu chu n ti p c n v i các t ch c, xác ñ nh nhi m v chi n lư c và
thi t l p cơ ch liên k t ñ n các lĩnh v c khác trong xã h i và xác ñ nh trách
nhi m ñ i v i xã h i [97].
* Theo Anderson and Johnson (1998), quy n t ch ñ i h c là s t do
c a m t cơ s giáo d c ñ i h c đ th c hi n chính nh ng cơng vi c c a mình
mà khơng có s đi u khi n ho c tác ñ ng t b t c c p chính quy n nào [74].
* Theo Nyborg (2003), quy n t ch ñ i h c là kh năng t ng th c a cơ s
ho t ñ ng theo các l a ch n c a mình đ hồn thành s m nh và đư c xác ñ nh
b ng nh ng quy n h n, nhi m v và ngu n l c khác m t cách h p pháp [91].
* Theo Phan Văn Kha (2007), quy n t ch c a các cơ s giáo d c ñ i h c
là quy n qu n lý c a các cơ s mà có s h n ch can thi p t bên ngoài [39].
* Theo t ñi n, ti ng Vi t, t ch là t ñi u hành, qu n lý m i cơng vi c
c a mình, khơng b ai chi ph i [68].
* Theo ðào Văn Khanh, t ch khơng có nghĩa là đ c l p, t ch có
nghĩa là t do trong m t khung c nh, trong m t v trí nh t đ nh nào đó trong
khn kh quy ñ nh c a pháp lu t và ch u s giám sát c a xã h i [40].
* T nhi u cách hi u không gi ng nhau l y ra các ñi m tương ñ ng
chung có th hi u: Quy n t ch c a trư ng ñ i h c là quy n t qu n lý các

công vi c c a nhà trư ng theo ñúng lu t pháp c a nhà nư c và thông l c a
xã h i, c a qu c t .


10
1.1.2. Nguyên t c phân giao quy n t ch ñ i h c
Quy n t ch ñ i h c v th c ch t là k t qu c a phương th c phân
quy n qu n lý ñ i h c c a nhà nư c cho các trư ng đ i h c. ðó là vi c nhà
nư c cho các trư ng ñ i h c t ra các quy t ñ nh và th c hi n các quy t ñ nh
qu n lý, ñ ng th i ph i t ch u trách nhi m v k t qu c a các quy t ñ nh này
trong ph m vi cho phép c a nhà nư c (quy n t ch ); trong khi nhà nư c v n
ph i ch u trách nhi m cu i cùng trư c xã h i v ho t ñ ng ñ i h c.
Vi c phân giao quy n t ch ñ i h c tuỳ thu c vào r t nhi u y u t :
Năng l c qu n lý c a nhà nư c, năng l c qu n lý c a các trư ng ñ i h c, xu
th bi n ñ i c a ngành ñ i h c, dư lu n và mong mu n c a xã h i v.v. T c là,
ñ giao quy n t ch cho các trư ng ñ i h c, nhà nư c ph i tính tốn, cân
nh c r t nhi u y u t , ñ b o ñ m cho vi c giao quy n t ch cho các trư ng
ñ ih c

m i giai ño n phát tri n c th c a ñ t nư c ph i ñ t hi u qu , hi u

l c t t nh t. Nói m t các khác, khi phân giao quy n t ch ñ i h c, nhà nư c
ph i tuân th các nguyên t c khách quan, khoa h c c a qu n lý sau:
1.1.2.1. Nguyên t c 1: B o ñ m m i quan h tương tác gi a nhà nư c và các
trư ng ñ i h c (t p trung dân ch , pháp ch nhà nư c)
Trong giai ño n th c hi n qu n lý theo phương th c k ho ch hố t p
trung và trình ñ năng l c ñ i ngũ cán b gi ng viên các trư ng chưa cao,
“s n ph m” ñ u ra là sinh viên do nhà nư c s d ng 100%; m c ñ t ch
c a các trư ng ñ i h c h t s c h n ch (ñào t o, nghiên c u, ph c v xã h i
theo k ho ch phân b ). Nhưng hi n nay theo cơ ch th trư ng ñ nh hư ng xã

h i ch nghĩa s n ph m đ u ra khơng do nhà nư c s d ng hoàn toàn mà do
xã h i (th m chí cho c nư c ngồi) s d ng; trình đ cán b , gi ng viên ñ i
h c ñã có s phát tri n vư t b c; h cũng là công dân như các quan ch c c a
b máy qu n lý nhà nư c và cũng có trách nhi m, có lịng yêu nư c to l n
không kém các quan ch c qu n lý c a ngành ñ i h c; t c là m i tương quan
gi a m t bên là các trư ng ñ i h c và m t bên là các cơ quan qu n lý vĩ mô


11
nhà nư c v đ i h c đã có m t bư c phát tri n theo hư ng bình đ ng hơn;
nhưng v n ph i trong khn kh ñ nh hư ng và pháp lu t c a nhà nư c và
ph i ñ t trong ph m vi h th ng chung t b c v lịng, ti u h c, trung h c, đ i
h c, sau và trên đ i h c. Thì vi c m r ng ph m vi t ch , t ch u trách
nhi m cho các trư ng là m t địi h i t t y u mang tính l ch s .
1.1.2.2. Nguyên t c 2: B o ñ m m i quan h tương tác gi a trong và ngoài nư c
Cùng v i s phát tri n kinh t mang tính h i nh p tồn c u, trình đ
thơng tin, h th ng Internet phát tri n vi c ñào t o sinh viên c a các nư c
không ch d ng l i ph m vi s d ng trong nư c, mà ñã vươn t i trình ñ ph c
v nhân lo i. M c tiêu ñào t o c a các trư ng ñ i h c trên th gi i d n d n đã
mang tính th ng nh t và uy n chuy n linh ho t trên ph m vi qu c t . Các
trư ng ñ i h c ph i có phương th c t ch c mang tính liên thơng; các b ng
đ i h c do các trư ng ñ i h c c p ra ph i có giá tr tương đ ng; ñó là trách
nhi m, là thương hi u, là danh ti ng mà m i trư ng ñ i h c ph i t xây d ng;
do đó n u khơng đư c quy n t ch cao, khó có th th c hi n.
1.1.2.3. Nguyên t c 3: B o ñ m m i quan h tương tác gi a qu c t và đ c
đi m văn hố, chính tr , kinh t c a m i nư c.
Vi c ñào t o ñ i h c c a Vi t Nam, trư c tiên là ph c v cho ñ t nư c
Vi t Nam, cho dân t c Vi t Nam, theo lu t pháp Vi t Nam và th ch c a ñ t
nư c. Ch ng h n ði u 19, Lu t Giáo d c nư c ta c m không cho truy n bá
tôn giáo trong nhà trư ng, khác h n v i ñi u bu c ph i giáo d c tôn giáo

nh ng nư c cho tôn giáo là công giáo c a h .
1.1.2.4. Nguyên t c 4: B o ñ m m i quan h tương tác liên thông gi a n i b
ngành giáo d c ñào t o và các b , ngành, ñ a phương.
ðây cũng là m t nguyên t c r t quan tr ng c a vi c phân giao quy n t
ch cho các trư ng ñ i h c. ð có m t trình đ văn b ng đ i h c tương đ ng
th gi i, khơng th nào c u trúc chương trình h c c a ñ i h c ch có th i
lư ng b ng 60 - 70% c a các nư c khác vì đã quy đ nh c ng 30 - 40% các


12
môn h c b t bu c, mà l ra các mơn h c này ph i đư c gi i quy t xong t c p
ph thông. Vi c ñào t o con ngư i xã h i ch nghĩa Vi t Nam c n ph i hi u
là khơng ch do 4 năm t i đ i h c gi i quy t, mà nó ph i đư c gi i quy t trong
su t 12 năm

b c ph thơng và ph i đư c c c ng ñ ng xã h i góp s c. Cũng

tương t như v y, ñ giáo d c ñào t o và khoa h c công ngh là qu c sách
hàng ñ u, là n n t ng và ñ ng l c thúc đ y cơng nghi p hố, hi n đ i hố đ t
nư c (Văn ki n ð i h i X trang 94 - 95) [27] thì B tài chính khi x lý các
v n đ tài chính c a các trư ng đ i h c không th th c hi n gi ng như vi c
qu n lý tài chính c a các doanh nghi p khác ngoài xã h i (Thu thu nh p, th
t c chi tiêu tài chính v.v); ho c khơng th duy trì hi n tư ng các đ a phương
khi g p khó khăn v kinh t c a đ a phương mình thì chi phí giáo d c ñào t o
thư ng ñư c là l a ch n đ đưa ra c t xén v.v. thì các trư ng đ i h c khó có
th th c hi n quy n t ch có hi u qu .
1.1.2.5. Nguyên t c 5: B o ñ m m i quan h cân b ng v quy n và nghĩa v .
Quy n t ch c a các trư ng ñ i h c ph i b o ñ m th c hi n s cân ñ i
gi a: (1) quy n h n t ch (QH), (2) trách nhi m, nghĩa v ph i th c hi n (TN),
(3)

các phương ti n ph i có đ th c hi n (PT), (4) năng l c, trình đ , nhân cách

qu n lý ph i có c a các nhà lãnh ñ o các trư ng (NL), (5) ph i hi u qu (hơn là
khơng đư c phân quy n - HQ),

(6)

ph i b o ñ m ñư c s ki m soát c a nhà

nư c, c a xã h i (KS). ðư c bi u hi n qua sơ ñ 1.1.
- Quy n h n t ch (QH) không th tách r i trách nhi m, nghĩa v (TN)
pháp lu t c a nhà nư c, thông l c a xã h i và qu c t .
- Quy n h n (QH) ph i có các phương ti n (PT) tương x ng ñ th c
hi n; khơng th nào m t trư ng đ i h c ch có vài sáng l p viên v i s v n
ñi u l 10 - 20 t VNð, v i 3 - 4000 m2 ñ t, v i ñ i ngũ cán b cơ h u gi
tư ng l i có th m ra v i quy mô hàng ch c ngành h c, mà m c tiêu ch y u
ch là thương m i, làm gi u cá nhân.


13
- Quy n h n (QH) ph i tương x ng v i năng l c ñi u hành và nhân ph m
c a các nhà lãnh ñ o m i trư ng (NL). Không th nào m t ti n sĩ cơ khí l i làm
hi u trư ng c a m t trư ng ñ i h c y khoa (cho dù đã có h c v ti n sĩ).
- Quy n h n (QH) ph i ñưa ñ n k t qu ho t ñ ng t t hơn, cao hơn. ð
làm ñư c ñi u này Nhà nư c, B Giáo d c và ðào t o ph i ñưa ra ñư c b
chu n m c đánh giá khách quan, khoa h c và có tính kh hi n.
- Quy n h n (QH) ph i ñ m b o v n n m trong t m ki m soát c a nhà
nư c và xã h i. Khơng th nào đ m t hi u trư ng ñ i h c tr thành m t “vua
con”

m t nhà trư ng, m c quy n t tung t tác, ñi ngư c l i l i ích c a m i

ngư i trong trư ng, l i ích c a ngư i h c và l i ích c a đ t nư c.

Quy n h n
Trách nhi m
Phương ti n
Năng l c
Hi u qu
Ki m sốt

Sơ đ 1.1: S cân đ i gi a các nhân t t ch ñ i h c
1.1.2.6. Nguyên t c 6: G n quy n t ch v i v n ñ trách nhi m xã h i.
Quy n t ch c a các trư ng ñ i h c khơng ph i đ n ch c c ñoan theo
nghĩa các trư ng mu n làm gì thì làm, mà nó ch đư c t do trong khn kh
lu t pháp và th ch xã h i. Không th nào m t trư ng ñ i h c ch t p trung
vào m c tiêu làm giàu cho H i ñ ng qu n tr nhà trư ng (ñ c bi t là các
trư ng tư th c, trư ng 100% v n nư c ngoài theo ki u ch p gi t, m ra m y


14
năm ki m lãi r i tìm cách bán l i trư ng cho ngư i khác); ho c công khai ñào
t o sinh viên mang tư tư ng ch ng ñ i nhà nư c, ph báng dân t c v.v.
1.1.2.7. Nguyên t c 7: Công b ng, công khai, có phân lo i.
ðịi h i vi c nhà nư c trao quy n t ch cho các trư ng đ i h c ph i
đư c cơng b cơng khai (qua quy ch , lu t đ nh) và ph i b o ñ m m i trư ng
đ u có quy n như nhau (khơng k lo i hình s h u, lĩnh v c đào t o, quy mơ
l n nh v.v). Nhưng ph i có s phân lo i. Rõ ràng cùng là v n ñ tuy n sinh
ñ u vào hi n nay, trư ng nào có thi tuy n (t c có thương hi u) ph i ñư c

ñánh giá và ñư c hư ng l i ích cao hơn các trư ng không t ch c thi tuy n.
Ho c m t trư ng ñư c ñào t o c 3 c p b c văn b ng (c nhân, th c sĩ, ti n
sĩ) ph i ñư c ñánh giá và hư ng l i ích cao hơn (tuy v n ñư c nhà nư c công
b công khai) so v i các trư ng ch đào t o có m t b c văn b ng c nhân.
1.1.3. N i dung quy n t ch c a các trư ng ñ i h c
Quy n t ch c a các trư ng ñ i h c th hi n m i quan h quy n l c
gi a Nhà nư c và các trư ng ñ i h c d a trên m i tương quan gi a năng l c
qu n lý t p trung c a nhà nư c và năng l c t ch u trách nhi m c a các nhà
trư ng; t ch cao ñ ng nghĩa v i m c ñ can thi p th p c a Nhà nư c vào
các công vi c c a các trư ng ñ i h c. N i dung quy n t ch c a các trư ng
đ i h c cịn tuỳ thu c vào ñi u ki n và hoàn c nh c a m i qu c gia ñ c ñi m
truy n th ng dân t c, th ch xã h i. Nhưng nhìn chung quy n t ch đ i h c
bao g m 6 lĩnh v c cơ b n sau:
1.1.3.1. T ch v h c thu t (Q1)
* H c thu t, theo cách hi u thông thư ng là ngh thu t nghiên c u h c
v n [41], là vi c s d ng có hi u qu nh t các phương pháp nghiên c u, x lý
v n đ tìm tịi tri th c, quy lu t c a ñ i tư ng ph i nghiên c u; các k năng
bi n tri th c, quy lu t thành hi n th c.
H c thu t còn là h th ng các tri th c v khoa h c b o ñ m cho nhà
trư ng t n t i phát tri n t o ra các đ u ra đem l i l i ích cho xã h i [4].


15
* T ch h c thu t, là m c ñ c l p t ch , t ch u trách nhi m v m t
h c thu t c a các nhà trư ng trong nghiên c u h c v n.
T ch v h c thu t là trư ng ñ i h c ñư c quy n xác ñ nh nhi m v
cơ b n c a trư ng v nghiên c u và gi ng d y, gi i thi u ho c ch m d t
chương trình đ i h c, quy t đ nh cơ c u và n i dung c a chương trình đ i
h c, vai trị và trách nhi m ñ i v i vi c b o ñ m ch t lư ng các chương
trình và b ng c p [95][88][89][81]. ðây là quy n ñ c bi t quan tr ng; nó cho

phép m i ngư i trong trư ng ñ i h c ñư c suy nghĩ t do, ñ u tư và th
nghi m nh ng ý tư ng m i, t do h c thu t là m t ph n c a m t trư ng ñ i
h c t tr . H u h t các nư c phương tây hi n nay ñ u có chung m t quan
ni m v t do h c thu t là:
"T do h c thu t là s t do ñ ti n hành nghiên c u, gi ng d y, trao
ñ i và xu t b n. Theo các ñ nh m c và tiêu chu n v yêu c u c a ki n th c
mà khơng có s can thi p và hình ph t, b t c nơi nào vi c tìm ki m chân lý
và s hi u bi t có th tr i qua" [80][76][78].
Quy n t ch c a trư ng ñ i h c mà m t khía c nh c a nó là quy n t
do h c thu t g n li n v i b n ch t xã h i c a trư ng ñ i h c, là nơi sáng t o
tri th c, nơi b o t n và chuy n giao văn hoá c a dân t c và c a nhân lo i. ð
ñ m b o cho h c thu t, tri th c ñư c phát tri n m t cách khách quan trong
su t chi u dài c a l ch s , không b th n quy n ràng bu c và các th ch
chính tr nh t th i c n tr , xã h i nói chung và th m chí gi i c m quy n cũng
ch p nh n quy n t ch nói trên trong khn viên trư ng đ i h c [57].
1.1.3.2. T ch v tài chính (Q2)
T ch v tài chính là trư ng đ i h c ñư c quy n quy t ñ nh ho t đ ng
tài chính c a nhà trư ng bao g m các ho t ñ ng thu, chi, qu n lý và phân
ph i k t qu ho t ñ ng tài chính, huy ñ ng v n, qu n lý các qu chuyên d ng,
qu n lý tài s n, qu n lý n ph i tr c a nhà trư ng, và các ho t ñ ng tài chính
khác theo quy đ nh c a pháp lu t [20].


16
Ngu n thu c a nhà trư ng công l p bao g m các ngu n t ngân sách
Nhà nư c, các kho n h c phí, l phí, thu t d ch v nghiên c u khoa h c và
chuy n giao công ngh , t h p tác qu c t , tài tr c a các t ch c ho c các
doanh nghi p, kho n vay t các ngân hàng ho c các t ch c tín d ng và các
kho n vay h p pháp khác theo quy ñ nh c a pháp lu t [20]. ð i v i các ngu n
thu trư ng ñ i h c ph i ñư c quy n quy t ñ nh các kho n thu, m c thu ñ i

v i nh ng ho t ñ ng d ch v theo h p ñ ng v i các t ch c, cá nhân trong và
ngoài nư c; có th tích lu d tr và gi th ng dư v kinh phí Nhà nư c;
quy n thi t l p m c h c phí, l phí; quy n ñư c vay ti n t th trư ng tài
chính đ đ u tư cho giáo d c ho c kêu g i tài tr c a các t ch c, các doanh
nghi p; quy n s d ng cơ s v t ch t và trang thi t b ph c v cho cơng tác
đào t o c a nhà trư ng theo ñúng quy ñ nh c a pháp lu t [7][15][95].
Các kho n chi ch y u c a trư ng ñ i h c g m: Chi s nghi p, chi cho
kinh doanh, chi cho xây d ng cơ b n, chi b tr ñ i v i các ñơn v tr c thu c
[20]. Trong các kho n chi, trư ng ñ i h c ph i ñư c quy t ñ nh phương th c
khốn chi phí cho t ng b ph n, ñơn v tr c thu c; quy t ñ nh các kho n ñ u
tư cho nghiên c u khoa h c c a nhà trư ng; quy t ñ nh ñ u tư xây d ng, mua
s m m i và s a ch a l n tài s n th c hi n theo quy ñ nh c a pháp lu t; ñư c
l p Qu phát tri n ho t ñ ng s nghi p; tr thu nh p tăng thêm cho ngư i lao
ñ ng; trích l p qu khen thư ng, Qu phúc l i, Qu d phịng n đ nh thu
nh p [7][15].
M c đ t ch tài chính c a các trư ng t i ñâu tuỳ thu c vào cơ ch
phân c p tài chính cho phép c a nhà nư c.
1.1.3.3. T ch v t ch c, nhân s (Q3)
T ch v t ch c, nhân s là trư ng ñ i h c ñư c quy n thi t l p cơ c u
b máy, tuy n d ng ho c sa th i cán b c a trư ng [95][20]. T ch t ch c
nhi u nư c hi n nay cho phép các trư ng ñ i h c ñư c quy n quy t ñ nh


17
thành l p ho c bãi b các khoa, phòng, ban, b mơn, các chun ngành đào
t o, ban hành và bãi b các n i quy, quy ñ nh trong n i b trư ng. T ch v
nhân s trư ng ñ i h c ph i ñư c quy n b u ban lãnh ñ o nhà trư ng, b
nhi m và mi n nhi m cán b t phó hi u trư ng tr xu ng. ðư c quy n quy t
ñ nh t t c các ch c danh khoa h c và sư ph m thu c ph m vi c a trư ng
mình theo ñúng tiêu chu n c a trư ng và quy ñ nh c a Nhà nư c. ðư c s p

x p, phân công gi ng viên, công ch c, viên ch c theo năng l c t ng ngư i
phù h p v i v trí cơng tác địi h i c a trư ng. ðư c m i th nh gi ng, ho c
h p ñ ng nghiên c u khoa h c và các h p ñ ng th, khốn b ng kinh phí
đư c c p và kinh phí t có. ðư c quy t đ nh m i chun gia nư c ngồi đ n
làm vi c chuyên môn, c viên ch c c a đơn v đi cơng tác, h c t p

nư c

ngồi theo ñúng quy ñ nh c a pháp lu t [7][15][20][72][82][79].
1.1.3.4. T ch v tuy n sinh và ñào t o (Q4)
T ch v tuy n sinh và ñào t o là các trư ng ñ i h c ñư c quy n
quy t đ nh các hình th c tuy n và s lư ng tuy n phù h p v i ñi u ki n c a
trư ng và quy ñ nh c a Nhà nư c; m các ngành ñào t o ñ i h c và chuyên
ngành ñào t o sau ñ i h c ñã có trong danh m c ngành đào t o c a nhà
nư c; xây d ng chương trình đào t o, k ho ch gi ng d y và h c t p cho các
ngành ñào t o c a trư ng trên cơ s quy ñ nh c a Nhà nư c; t ch c biên
so n, duy t và th m đ nh các giáo trình theo chun ngành và các tài li u
gi ng d y, h c t p c a trư ng; ñư c quy t ñ nh m u văn b ng, ch ng ch và
t ch c c p văn b ng, ch ng ch cho nh ng ngư i ñư c trư ng đào t o khi
có đ các đi u ki n theo quy ñ nh c a Nhà nư c [62][83][84].
1.1.3.5. T ch v ho t ñ ng khoa h c và cơng ngh (Q5)
T ch v ho t đ ng khoa h c và công ngh là các trư ng ñ i h c ñư c
quy n xây d ng k ho ch ho t ñ ng khoa h c và cơng ngh như: Xây d ng
đ nh hư ng, k ho ch hàng năm, trung h n và dài h n v ho t ñ ng khoa h c


18
và cơng ngh c a trư ng; ch đ ng ñăng ký tham gia tuy n ch n, ñ u th u, ký
k t h p ñ ng ho c các hình th c khác theo quy đinh c a pháp lu t; t xác
ñ nh các nhi m v khoa h c và công ngh c p trư ng. ðư c quy n xây d ng

các vi n, trung tâm nghiên c u và phát tri n, các cơ s s n xu t th nghi m,
các doanh nghi p khoa h c và công ngh ; ph i h p v i các t ch c khoa h c
và cơng ngh , các đơn v s nghi p, các cơ s s n xu t kinh doanh d ch v t
ch c các ho t ñ ng khoa h c và công ngh ; h p tác khoa h c và cơng ngh
v i nư c ngồi và các t ch c qu c t theo quy ñ nh c a pháp lu t; t ch c
các ho t ñ ng nghiên c u khoa h c và phát tri n công ngh c a ngư i h c; t
ch c các h i ngh khoa h c và công ngh , tham d các gi i thư ng khoa h c
và công ngh trong nư c và qu c t [62][96].
1.1.3.6. T ch trong quan h qu c t (Q6)
T ch trong quan h qu c t là các trư ng ñ i h c ñư c quy n ch ñ ng
thi t l p các m i quan h h p tác, ký các văn b n ghi nh , tho thu n v ñào
t o, khoa h c và công ngh v i các trư ng ñ i h c, các t ch c giáo d c, khoa
h c và cơng ngh nư c ngồi; m i chun gia nư c ngồi đ n gi ng d y và
trao ñ i kinh nghi m theo các quy ñ nh c a nhà nư c; t ch c h i ngh , h i
th o qu c t theo các quy ñ nh c a nhà nư c [62].
Quy n t ch
đ ih c

H c
thu t
(Q1)

Tài
chính
(Q2)

T
ch c
nhân
s

(Q3)

Tuy n
sinh
đào
t o
(Q4)

Khoa
h c
cơng
ngh
(Q5)

Quan
h
qu c
t
(Q6)

Sơ đ 1.2: 6 quy n t ch cơ b n c a trư ng ñ i h c


19
1.1.4. S c n thi t m r ng quy n t ch ñ i h c c a nhà nư c
1.1.4.1.T ng quan v nhà nư c
Sau khi ch ñ c ng s n nguyên thu tan rã, tri th c con ngư i đư c tích
lu l n, công c s n xu t phát tri n, năng su t lao ñ ng tăng nhanh, c a c i dư
th a, ý th c tư h u phát tri n m nh, xã h i loài ngư i phân chia thành giai
c p, b t ñ u xu t hi n s ñ i l p v l i ích kinh t gi a các nhóm, các t p

đồn ngư i, thì s tranh đ u gi a h v i nhau ngày càng tr nên gay g t.
Trong đi u ki n đó, đ gi cho xã h i trong vịng k cương nh t đ nh, giai c p
th ng tr n m trong tay nh ng l c lư ng s n xu t ch y u, nh ng c a c i ch
y u; nh ng công c b o l c l n (các ti m năng quân s ) - các y u t ch y u
t o ra quy n l c xã h i, tìm cách t ch c nên m t thi t ch ñ c bi t v i nh ng
cơng c đ c bi t - thi t ch Nhà nư c và Nhà nư c b t ñ u xu t hi n. Như
v y, Nhà nư c ch ra ñ i trên cơ s các t p tính c a sinh v t và con ngư i khi
s n xu t và văn minh xã h i ph i phát tri n ñ t ñ n m t trình đ nh t đ nh,
cùng v i s phát tri n đó là s xu t hi n ch ñ tư h u và s xu t hi n giai
c p trong xã h i.
Nhưng Nhà nư c ra đ i khơng ch là đ th ng tr giai c p mà còn là t
ch c công quy n th ng nh t qu n lý tồn xã h i ho c đ n các đ i tư ng có
liên quan đ n xã h i nh m m c đích s p x p, t ch c, b o tồn nh ng đ c
trưng v ch t c a chúng, hoàn thi n và phát tri n chúng theo ñ nh hư ng nh t
ñ nh, t c là Nhà nư c không ch là công c trong tay giai c p th ng tr mà cịn
là quy n l c cơng đ i di n cho l i ích chung c a c ng ñ ng xã h i.
Nhà nư c là m t thi t ch quy n l c chính tr , là cơ quan th ng tr giai
c p c a nhóm l i ích xã h i (m t giai c p ho c m t nhóm giai c p) này đ i
v i m t ho c tồn b các giai c p khác, đ ng th i cịn là cơ quan công quy n
cung ng các d ch v cơng và hàng hố cơng c ng cho xã h i đ duy trì và
phát tri n xã h i mà Nhà nư c đó qu n lý trư c các Nhà nư c khác và trư c
l ch s .