(Luận văn) giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận đống đa, thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

............./...........

...../.....

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN HỒNG TỐ LINH

lu
an
n

va
to
gh

tn

GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI

p

ie

TRONG LĨNH VỰC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG

d

oa

nl

w

do

TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

ll

u
nf

va

an

lu
m

oi

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

z
at
nh

z
m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu

HÀ NỘI - 2020

n

va
ac
th
si


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

............./...........

...../.....

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN HỒNG TỐ LINH

lu
an

GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI

n

va

TRONG LĨNH VỰC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG

p

ie

gh

tn

to

TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

w

do
d

oa

nl

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

u
nf

va

an

lu
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

ll

oi

m

Mã số: 8 38 01 02

z
at
nh

z

an
Lu

HÀ NỘI - 2020

m
co

l.
ai

gm

@

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HUY HOÀNG

n

va
ac
th
si


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn với đề tài “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh
vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội” là

cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các nội dung nghiên
cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình
thức nào trước đây. Những số liệu trong các bảng phục vụ cho việc phân tích,
nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập có ghi rõ nguồn gốc trong phần
tài liệu tham khảo. Nếu phát hiện có bất kỳ gian lận nào tơi xin hồn tồn chịu

lu

trách nhiệm về nội dung luận văn của mình.

an
n

va
p

ie

gh

tn

to

NGƯỜI CAM ĐOAN

w

do
d

oa

nl

Nguyễn Hoàng Tố Linh

ll

u
nf

va

an

lu
oi

m
z
at
nh
z
m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu
n

va
ac
th
si


LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại Học viện Hành chính Quốc gia,
bằng sự biết ơn và kính trọng, tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban
Lãnh đạo, các phòng, khoa thuộc Học viện Hành chính Quốc gia, các Giáo sư,
Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Thạc sĩ đã nhiệt tình hướng dẫn, giảng dạy và tạo mọi
điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong suốt q trình học tập, nghiên cứu và
hồn thiện đề tài nghiên cứu khoa học này.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Huy Hoàng,

lu

người Thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tận tình, định hướng khoa học và

an

ln động viên khích lệ tạo điều kiện giúp tơi hồn thành đề tài nghiên cứu

va
n

khoa học này.

tn

to

Xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến các cán bộ, công chức đang

gh

công tác tại Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội đã giúp tơi

p

ie

tìm kiếm tài liệu, cung cấp thơng tin có liên quan đến đề tài nghiên cứu.

w

do

Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã ln động viên, tạo điều kiện thuận lợi

oa

nl

cho tơi trong suốt q trình hồn thành đề tài nghiên cứu khoa học của mình.

d

Tuy có nhiều cố gắng nhưng trong đề tài nghiên cứu khoa học này

an

lu

không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến

ll

tơi được hồn thiện hơn.

u
nf

va

của các nhà khoa học, các quý thầy cô giáo, bạn bè để đề tài nghiên cứu của

oi

m

Xin chân thành cảm ơn!

z
at
nh

Hà Nội, tháng 8 năm 2020
TÁC GIẢ

z
m
co

l.
ai

gm

@
Nguyễn Hoàng Tố Linh

an
Lu
n

va
ac
th
si


MỤC LỤC

lu
an
n

va

p

ie

gh

tn

to

MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH
VỰC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG
1.1. Khái niệm, đặc điểm của giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng
mặt bằng ...........................................................................................................7
1.2. Thẩm quyền, quy trình giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng
mặt bằng .........................................................................................................20
1.3. Những yếu tố ảnh hưởng tới giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải
phóng mặt bằng ..............................................................................................28
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.................................................................................. 35
Chương 2: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC
GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH
PHỐ HÀ NỘI

2.1. Khái quát chung về Quận Đống Đa và tình hình giải phóng mặt bằng
trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội .............................................36
2.2. Tình hình khiếu nại và kết quả cơng tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh
vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội......52
2.3. Đánh giá công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt
bằng trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội......................................63
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2..................................................................................72
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC GIẢI PHÓNG MẶT
BẰNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. Phương hướng tăng cường công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải
phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội .......................73
3.2. Giải pháp tăng cường công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải
phóng mặt bằng trên địa bàn Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội ...................74
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.................................................................................. 96
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 97
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 99

d

oa

nl

w

do

ll

u
nf

va

an

lu

oi

m

z
at
nh

z

m
co

l.
ai

gm

@

an

Lu

n

va
ac
th
si


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

lu
an
n

va

BT, HT&TĐC

Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

GPMB

Giải phóng mặt bằng

HĐND

Hội đồng nhân dân

HTX

Hợp tác xã

TBXH

Thương binh xã hội

TĐC

Tái định cư

UBND

Uỷ ban nhân dân

p

ie

gh

tn

to
d

oa

nl

w

do
ll

u
nf

va

an

lu
oi

m
z
at
nh
z
m
co

l.
ai

gm

@

an
Lu
n

va
ac
th
si


DANH MỤC CÁC BẢNG

lu
an

Nội dung

Số trang

Bảng 2.1

Bảng tổng hợp kết quả thực hiện cơng tác giải
phóng mặt bằng các dự án trên địa bàn quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội

44

Bảng 2.2

Bảng tổng hợp đơn thư tiếp nhận của Uỷ ban

nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

54

Bảng 2.3

Bảng thống kê công tác tiếp công dân tại Uỷ
ban nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

56

Bảng 2.4

Bảng thống kê và phân loại đơn thư của Uỷ ban
nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội

58

Bảng thống kê đơn khiếu nại về lĩnh vực giải
phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội

59

Bảng tổng hợp kết quả giải quyết đơn khiếu nại
về lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn
quận Đống Đa

60

n

va

Tên bảng

p

ie

gh

tn

to

ll

u
nf

va

an

lu

Bảng 2.6

d

oa

nl

w

do

Bảng 2.5

oi

m
z
at
nh
z
m
co

l.
ai

gm

@
an
Lu
n

va
ac
th
si


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân được quy định
trong Hiến pháp nước ta, là phương tiện, công cụ pháp lý hữu hiệu để công dân
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm, là biểu hiện của
nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Thông qua việc thực hiện quyền khiếu nại, cơng
dân có điều kiện thực hiện quyền làm chủ và giám sát các hoạt động của cơ
quan nhà nước một cách chủ động, tích cực, góp phần hồn thiện cơ chế, làm

lu

trong sạch bộ máy nhà nước. Do đó, cơng tác giải quyết khiếu nại khơng những

an
n

va

có vai trị quan trọng trong quản lý nhà nước, mà còn thể hiện mối quan hệ
Đảng và Nhà nước ta kiểm tra tính đúng đắn, sự phù hợp của đường lối, chính

gh

tn

to

giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Từ việc giải quyết khiếu nại của công dân,

p

ie

sách, pháp luật đã ban hành, từ đó có cơ sở để hồn thiện sự lãnh đạo của Đảng

do

và hiệu quả quản lý nhà nước. Vì vậy, giải quyết khiếu nại của công dân là một

oa

nl

w

vấn đề được Đảng, Nhà nước và Nhân dân đặc biệt quan tâm.

d

Trong lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai, khiếu nại về đất đai là một

an

lu

hiện tượng xảy ra phổ biến trong xã hội. Những năm gần đây, khi nhà nước ta

u
nf

va

chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường thì tình hình khiếu nại về đất đai và nhất

ll

là các khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất

m

oi

phát sinh ngày càng tăng cả về số lượng cũng như phức tạp về mặt nội dung.

z
at
nh

Hiện nay, tình hình khiếu nại về đất đai nói chung và trên địa bàn quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội nói riêng diễn biến phức tạp. Đống Đa là quận

z

gm

@

thuộc vị trí trung tâm thành phố, là điểm giao cắt của nhiều quận, cơ sở hạ

l.
ai

tầng được xây dựng đã lâu. Với xu hướng mở rộng và phát triển của Thành

m
co

phố, quận Đống Đa đang được đô thị hố lại, nhiều nút giao thơng trọng điểm

an
Lu

được mở rộng và xây dựng mới như nút giao thông Ngã Tư Sở, Ngã Tư Vọng,

n

va
ac
th

1

si

đường vành đai 1, đường vành đai 2… Đây là tất yếu khách quan trong quá
trình phát triển, tuy nhiên cũng như nhiều địa phương khác, ở đâu có dự án
xây dựng giao thơng đơ thị, giải phóng mặt bằng thì ở đó có nhiều khiếu nại.
Bởi việc Nhà nước thu hồi đất để giải phóng mặt bằng ảnh hưởng khơng ít
đến đời sống, việc làm của người dân, chưa kể có việc thu hồi đất khơng đảm
bảo trình tự, thủ tục; việc đền bù không thỏa đáng, thiếu công khai dân chủ;
giá cả đền bù thấp, không công bằng; chính sách, pháp luật đất đai thay đổi
liên tục gây nhiều lúng túng trong quá trình áp dụng, thực hiện ở cấp cơ sở.
Chính vì vậy, trong q trình thực hiện, những năm vừa qua tình hình khiếu

lu

nại trên địa bàn Quận có những diễn biến phức tạp, phát sinh nhiều đơn thư

an
n

va

khiếu nại của người dân mà chủ yếu liên quan đến lĩnh vực đất đai, đền bù

tn

to

giải phóng mặt bằng, tài sản, nhà cửa liên quan đến chế độ chính sách, quyền
Trong những năm vừa qua, nhiều vụ việc khiếu kiện đông người, phức

p

ie

gh

lợi cá nhân.

w

do

tạp, tồn đọng kéo dài đã được quận Đống Đa giải quyết. Tuy nhiên trong tình

oa

nl

hình giải quyết khiếu nại của cơng dân hiện nay, trên địa bàn Quận vẫn còn

d

tồn tại những hạn chế nhất định, cịn tình trạng cán bộ, cơng chức làm việc

lu

va

an

thiếu tinh thần trách nhiệm, chưa thực hiện đúng trình tự, thời hạn giải quyết

u
nf

khiếu nại. Về phía người khiếu nại cũng có một số người lợi dụng quyền dân

ll

chủ để khiếu nại không đúng pháp luật; nhiều vụ việc đã được nhiều cấp,

m

oi

nhiều ngành xem xét, giải quyết đúng chính sách pháp luật, thấu tình đạt lý

z
at
nh

nhưng người dân vẫn cố tình khơng hiểu, khơng chấp nhận và tiếp tục khiếu

z

kiện vượt cấp, dẫn đến tình trạng khiếu kiện kéo dài.

@

gm

Công tác giải quyết khiếu nại của cơng dân là vơ cùng quan trọng và

l.
ai

việc tìm ra các phương hướng, giải pháp nhằm tăng cường trong công tác giải

m
co

quyết khiếu nại là điều hết sức cần thiết, nhất là các khiếu nại liên quan đến

an
Lu

đất ở, nhà cửa bởi đây là tài sản rất lớn đối với người dân ảnh hưởng nhiều

n

va
ac
th

2

si


đến sản xuất và đời sống của nhân dân. Do đó lựa chọn đề tài: “Giải quyết

khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội” để nghiên cứu luận văn là cấp thiết về lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài luận văn
Vấn đề khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt
bằng khi Nhà nước thu hồi đất là một trong những vấn đề nóng bỏng, gây nhức
nhối trong xã hội những năm gần đây. Trong q trình cơng nghiệp hố, hiện
đại hoá đất nước, cùng với mở rộng phát huy dân chủ ở cơ sở, cơng tác giải
phóng mặt bằng và giải quyết khiếu nại liên quan đến lĩnh vực này đã được

lu
an

nhiều người quan tâm và có những cơng trình nghiên cứu về đề tài này, đặc

va
n

biệt là sự quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà quản lý… Cụ thể:

tn

to

- Nguyễn Chí Mỳ và Hồng Xn Nghĩa (2009) “Hậu giải phóng mặt
- Trần Quang Huy (2010), “Chính sách hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi

p

ie

gh

bằng ở Hà Nội - Vấn đề và giải pháp”, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

do

nl

w

đất”, Tạp chí Luật học, số 10.

oa

- Hồ Thị Minh (2015), “Thủ tục giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất

d

đai của cơ quan hành chính nhà nước - một số vấn đề lý luận và thực tiễn tại

lu

u
nf

Luật Hà Nội, Hà Nội.

va

an

thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh”, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Đại học

ll

- Nguyễn Thị Phương (2015), “Thu hồi, đền bù đất đai trong giải

m

oi

phóng mặt bằng ở địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội”, Luận văn

z
at
nh

Thạc sỹ Quản lý hành chính cơng, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội.

z

- Nguyễn Hoàng Thắng (2017), “Thực hiện pháp luật về bồi thường

@

gm

giải phóng mặt bằng thu hồi đất trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà

m

co

l.
ai

Nội”, Luận văn Thạc sỹ Luật, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội.
- Phan Trung Hiền và Huỳnh Thanh Toàn (2018), “Các nguyên tắc

an
Lu

cưỡng chế, thu hồi đất ở Việt Nam”, Tạp chí Luật học, số 5.

n

va
ac
th

3

si


- Châu Hoàng Thân (2019), “Giải quyết tranh chấp về giá đất tính tiền
bồi thường khi nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phịng, an ninh, phát
triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, cơng cộng”, Tạp chí Nhà nước và
Pháp luật, số 5.
Các cơng trình nghiên cứu trên đây đã giải quyết một số vấn đề lý luận
và thực tiễn cơ bản liên quan đến pháp luật về đất đai và giải phóng mặt bằng

thu hồi đất ở nước ta. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở
một khía cạnh là giải quyết khiếu nại về đất đai và pháp luật về bồi thường
giải phóng mặt bằng thu hồi đất. Cịn lĩnh vực giải quyết khiếu nại trong cơng

lu

tác giải phóng mặt bằng đến nay vẫn chưa có nhiều cơng trình nghiên cứu về

an
n

va

vấn đề mang tính cụ thể này, đặc biệt là nghiên cứu một cách tồn diện về

tn

to

cơng tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn
Song những cơng trình nêu trên đều là những cơng trình có giá trị làm

p

ie

gh

quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.

w

do

cơ sở, tiền đề trong việc tham khảo, tiếp cận, nghiên cứu và đưa ra những giải

oa

nl

pháp cụ thể về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên

d

địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.

lu

va

an

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu luận văn

u
nf

3.1. Mục đích nghiên cứu

ll

Làm rõ cơ sở lý luận về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng

m

oi

mặt bằng; từ thực trạng đề xuất giải pháp tăng cường công tác giải quyết

z
at
nh

khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa,

z

thành phố Hà Nội.

@
gm

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

l.
ai

- Phân tích, làm rõ khái niệm, đặc điểm, nội dung khiếu nại liên quan

m

co

đến lĩnh vực giải phóng mặt bằng và những điều kiện cần thiết cho việc giải

an
Lu

quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng.

n

va
ac
th

4

si


- Đánh giá thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng
mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội; tìm ra những hạn
chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại. Từ đó đưa ra các giải
pháp nhằm tăng cường cơng tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực này.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Lý luận, thực tiễn và phương hướng, giải pháp cơng tác giải quyết
khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng nói chung và trên địa bàn quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội.

lu
an

4.2. Phạm vi nghiên cứu

n

va

Công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn

p

ie

gh

tn

to

địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội từ năm 2016 đến năm 2019.

do

5.1. Phương pháp luận

nl

w

Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa

d

oa

Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, và những quan điểm, đường lối của Đảng,

an

lu

Nhà nước về bồi thường giải phóng mặt bằng thu hồi đất cũng như giải quyết

u
nf

va

khiếu nại về đất đai nói chung và giải phóng mặt bằng nói riêng.
5.2. Phương pháp nghiên cứu

ll

oi

m

Q trình nghiên cứu, luận văn đã sử dụng các phương pháp cụ thể sau:

z
at
nh

- Phương pháp phân tích và tổng hợp: Hệ thống các văn bản hướng dẫn,
các tài liệu tham khảo, giáo trình, sách, cơng trình nghiên cứu, bài viết đã

z

được công bố liên quan đến khiếu nại và giải quyết khiếu nại về bồi thường

@

gm

giải phóng mặt bằng thu hồi đất; Thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại trong

m
co

l.
ai

lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội;
Kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân, những yếu tố tác động; Phân tích

an

Lu

đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường cơng tác này.

n

va
ac
th

5

si


- Phương pháp thống kê số liệu đơn thư khiếu nại và kết quả giải quyết
khiếu nại trong công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội.
- Phương pháp chuyên gia qua gặp gỡ, trao đổi với các nhà khoa học,
cán bộ thực tiễn phụ trách công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải
phóng mặt bằng.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Làm phong phú lý luận khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực

lu
an

giải phóng mặt bằng. Cung cấp thêm các luận cứ khoa học trong công tác giải

n

va

quyết khiếu nại về đất đai đô thị trong thời gian tới.

tn

to

6.2. Ý nghĩa thực tiễn

ie

gh

Đánh giá đúng thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng

p

mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội; đồng thời đề xuất

do

w

phương hướng và các giải pháp để nâng cao hoạt động giải quyết khiếu nại

d

oa

nl

trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa nói riêng và

an

lu

thành phố Hà Nội nói chung.

va

7. Kết cấu của luận văn

ll

u
nf

Ngồi phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phần chính

oi

m

của luận văn gồm ba chương:

vực giải phóng mặt bằng.

z
at
nh

Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh

z

Chương 2: Thực trạng hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải

@

gm

phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.

m
co

l.
ai

Chương 3: Phương hướng, giải pháp tăng cường công tác giải quyết
khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Đống Đa,

an
Lu

thành phố Hà Nội.

n

va
ac
th

6

si


Chương 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG
LĨNH VỰC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG
1.1. Khái niệm, đặc điểm của giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực
giải phóng mặt bằng
1.1.1. Khái niệm về khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng
Khiếu nại xuất hiện từ khi xã hội có sự phân chia giai cấp và sự ra đời
của Nhà nước trong lịch sử. Trong ngôn ngữ tiếng Việt, khiếu nại có nghĩa là

lu
an

thắc mắc về những việc làm hay quyết định của một người có quyền hạn đối

n

va

với một người khác. Trong mọi thời đại, tuy ở mức độ khác nhau, song công

tn

to

dân đều thừa nhận Nhà nước là người có trách nhiệm và khả năng bảo vệ lợi

ie

gh

ích hợp pháp của họ trên cơ sở những quy định của pháp luật. Vì vậy khi

p

quyền và lợi ích hợp pháp của cơng dân bị xâm hại thì họ phải khiếu nại lên

w

do

cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết. Có thể nói, khiếu nại phát sinh như

oa

nl

những sự kiện pháp lý đặc thù trong xã hội do các hành vi vi phạm pháp luật

d

tạo ra. Khiếu nại phát sinh khi quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân người

lu

va

an

khiếu nại bị xâm phạm, người khiếu nại yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm

u
nf

quyền bảo vệ hoặc khơi phục quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại.

ll

Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân được Hiến

m

oi

pháp năm 2013 quy định tại Điều 30. Sự ghi nhận của Hiến pháp với quyền

z
at
nh

khiếu nại đã thể hiện được vị trí, vai trị cực kỳ quan trọng của chế định pháp

z

lý này. Thông qua quyền khiếu nại, các cơ quan, tổ chức, cá nhân sẽ bảo vệ

gm

@

và ngăn chặn những quyết định hành chính, hành vi hành chính xâm phạm tới

l.
ai

lợi ích hợp pháp của mình.

m
co

Xét trên phương diện chính trị pháp lý tại Khoản 1 Điều 2 Luật Khiếu

an
Lu

nại năm 2011 quy định: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức, hoặc

n

va
ac
th

7

si


cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ chức,
cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính
của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan
hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ
cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm đến quyền,
lợi ích hợp pháp của mình”. [22]
Trong lĩnh vực quản lý nhà nước, khiếu nại gắn liền với thuật ngữ
khiếu nại hành chính. Để đảm bảo được tính bao qt có thể hiểu khiếu nại
hành chính như sau: “Khiếu nại hành chính là việc đối tượng (cơ quan, tổ

lu

chức, cá nhân) chịu sự tác động trực tiếp của quyết định hành chính, hành vi

an
n

va

hành chính yêu cầu hoặc đề nghị cơ quan hành chính nhà nước, người có

tn

to

thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước xem xét lại các quyết định

gh

hành chính, hành vi hành chính do cơ quan hành chính nhà nước, người có

p

ie

thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành hoặc thực hiện khi

w

do

cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính đó khơng hợp pháp, hợp

oa

nl

lý, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”. [40, tr.12-13]

d

Khiếu nại này xuất phát từ nhận thức chủ quan của người khiếu nại khi

lu

va

an

họ cho rằng quyền và lợi ích chính đáng của mình bị xâm phạm bởi quyết định

u
nf

hành chính, hành vi hành chính. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ có thể

ll

kết luận là có sự vi phạm hay không sau khi đã xem xét một cách khách quan

m

oi

và thận trọng nội dung vụ việc cùng những tài liệu, chứng cứ có liên quan.

z
at
nh

Giải phóng mặt bằng là quá trình tổ chức thực hiện các công việc liên

z

quan đến di dời nhà cửa, cây cối, các cơng trình xây dựng và một bộ phân dân

l.
ai

hoặc xây dựng một cơng trình mới trên đó.

gm

@

cư trên một phần đất nhất định được quy hoạch cho việc cải tạo, mở rộng

m
co

Khiếu nại về giải phóng mặt bằng phát sinh khi người quản lý sử dụng

an
Lu

đất đai cho rằng quyền, lợi ích của mình bị xâm phạm do hành vi hành chính

n

va
ac

th

8

si


hoặc quyết định hành chính của người có thẩm quyền thực hiện trong việc thu
hồi đất để phục vụ giải phóng mặt bằng, người sử dụng đất yêu cầu cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền bảo vệ hoặc khơi phục quyền, lợi ích hợp pháp bị vi
phạm. Sự phát sinh hay tồn tại của khiếu nại về giải phóng mặt bằng là biểu
hiện khách quan trong quản lý hành chính nhà nước. Cho dù khiếu nại về giải
phóng mặt bằng của công dân đúng hay sai nhưng khi tiếp nhận đơn thư khiếu
nại của họ thì cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền phải thực hiện
việc giải quyết khiếu nại theo đúng trình tự và thủ tục quy định.
Theo quy định tại Khoản 1, Điều 204, Luật Đất đai 2013: Người sử

lu

dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền

an
n

va

khiếu nại quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai.

tn

to

Tuy pháp luật hiện hành chưa đưa ra khái niệm khiếu nại về giải phóng mặt

gh

bằng nhưng qua những phân tích cơ bản về khái niệm khiếu nại, ta có thể hiểu

p

ie

khiếu nại về giải phóng mặt bằng là một trong những khiếu nại thuộc lĩnh vực

w

do

quản lý nhà nước về đất đai. Khiếu nại về giải phóng mặt bằng là việc cá

oa

nl

nhân, tổ chức có đất, tài sản trên đất bị thu hồi thực hiện giải phóng mặt

d

bằng xây dựng các dự án khơng đồng ý với quyết định thu hồi đất, phương

lu

va

an

án bồi thường hỗ trợ thực hiện giải phóng mặt bằng nên đã u cầu cơ
lợi ích hợp pháp của mình.

ll

u
nf

quan hành chính nhà nước có thẩm quyền giải quyết để bảo vệ quyền và

m

oi

Khiếu nại về giải phóng mặt bằng là một hiện tượng tất yếu xảy ra

z
at
nh

trong quá trình thu hồi đất thực hiện giải phóng mặt bằng. Đặc biệt khi nhà

z

nước ta chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, Nhà nước thực hiện chính

gm

@

sách phát triển kinh tế, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, các khu công nghiệp ở

l.
ai

các địa phương. Khi thu hồi đất đai xây dựng cơ sở hạ tầng làm phát sinh các

m
co

khiếu nại về quyền của người bị thu hồi đất có xu hướng ngày càng tăng cả về

an
Lu

số lượng cũng như tính chất phức tạp về mặt nội dung. Việc khiếu nại về bồi

n

va
ac
th

9

si


thường giải phóng mặt bằng kéo dài với số lượng ngày càng đông người tham
gia là vấn đề rất đáng quan tâm, tìm hiểu nguyên nhân nảy sinh để đề ra các
biện pháp giải quyết phù hợp nhằm “tháo ngòi nổ” xung đột khơng để phát
sinh trở thành “điểm nóng” gây mất ổn định chính trị, tình hình trật tự an tồn
xã hội. Tính phức tạp của khiếu nại về giải phóng mặt bằng đơng người, kéo
dài khơng chỉ bắt nguồn từ những xung đột gay gắt về lợi ích kinh tế, từ hệ
quả của sự quản lý thiếu hiệu quả của cơ quan công quyền, sự bất hợp lý và
thiếu đồng bộ của hệ thống chính sách, pháp luật… mà nguyên nhân còn do ý
thức của người bị thu hồi đất, từ việc lợi dụng dân chủ để khiếu nại. Về

lu
an

nguyên nhân phát sinh khiếu nại về giải phóng mặt bằng có rất nhiều nguyên

n

va

nhân chủ yếu được đưa ra là do cơ chế chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái

tn

to

định cư thường xuyên có sự điều chỉnh bổ sung nhưng lại thiếu đồng bộ.

gh

Điểm mấu chốt của những khó khăn trong cơng tác thu hồi đất vẫn là chính

p

ie

sách chưa giải quyết được sự chênh lệch giữa các phương án bồi thường trong

do

cùng một dự án.

w

oa

nl

Việc tìm ra những nguyên nhân của khiếu nại về giải phóng mặt bằng

d

là rất cần thiết không những giúp Nhà nước xác lập cơ chế giải quyết khiếu

lu

va

an

nại về giải phóng mặt bằng một cách có hiệu quả mà cịn góp phần vào việc

u
nf

bổ sung, hồn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về bồi thường giải phóng

ll

mặt bằng trong thời kỳ cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước hiện nay.

m

oi

- Chủ thể của khiếu nại về giải phóng mặt bằng là các tổ chức, công

z
at
nh

dân, cá nhân và tổ chức nước ngoài (hoặc đại diện hợp pháp của họ) có

z

quyền quản lý sử dụng đất hoặc có tài sản trên đất bị tác động trực tiếp bởi

gm

@

quyết định hành chính, hành vi hành chính trong q trình thực hiện việc thu

l.
ai

hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng xây dựng các dự án. Chủ thể của

m
co

khiếu nại về giải phóng mặt bằng hẹp hơn so với chủ thể của khiếu nại thông

an
Lu

thường. Chủ thể của khiếu nại về giải phóng mặt bằng có thể là cá nhân, tổ

n

va
ac
th

10

si

chức khơng đồng ý với quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ
quan nhà nước trong việc thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng thực
hiện các dự án xây dựng đầu tư cơ sở hạ tầng. Khiếu nại về giải phóng mặt
bằng có tính chất phức tạp hơn so với khiếu nại thơng thường. Tính phức tạp
thể hiện ở phạm vi áp dụng của quyết định hành chính hay hành vi hành chính
rộng, tác động hay ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều chủ thể cùng một lúc.
Thông thường, một quyết định thu hồi đất thực hiện dự án có tác động tới một
bộ phận dân cư, một khu vực hành chính rộng nên tính phức tạp cao.
Để trở thành chủ thể của khiếu nại về giải phóng mặt bằng thì người

lu

khiếu nại (cơng dân, tổ chức) phải có đầy đủ năng lực hành vi và tư cách pháp

an
n

va

nhân. Nếu người khiếu nại chưa thành niên, người bị bệnh tâm thần hoặc mắc

tn

to

bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình thì thông

gh

qua người đại diện theo pháp luật để thực hiện quyền khiếu nại. Khi thực hiện

p

ie

quyền khiếu nại thì người đại diện phải có đầy đủ giấy tờ chứng minh với cơ

w

do

quan nhà nước có thẩm quyền về việc đại diện hợp pháp của mình. Đối với cơ

oa

nl

quan, tổ chức, việc thực hiện quyền khiếu nại thông qua thủ trưởng hoặc

d

người đứng đầu cơ quan, tổ chức đó được quy định trong quyết định thành lập

lu

va

an

hoặc điều lệ của tổ chức.

u
nf

- Đối tượng của khiếu nại về giải phóng mặt bằng là quyết định hành

ll

chính, hành vi hành chính để thực hiện việc thu hồi đất, xây dựng phương án

m

oi

bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng, những quyết định và hành vi phải có

z
at
nh

tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức quản lý

z

sử dụng đất. Quyết định hành chính có liên quan đến việc bồi thường giải

gm

@

phóng mặt bằng là quyết định bằng văn bản do các cơ quan nhà nước hoặc

l.
ai

người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành, được áp

m
co

dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể về việc thực hiện thu

an
Lu

hồi đất bồi thường giải phóng mặt bằng. Cịn hành vi hành chính có liên quan

n

va
ac
th

11

si

đến khiếu nại về giải phóng mặt bằng là hành vi của cơ quan hành chính nhà
nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước khi thực
hiện việc thu hồi đất, xây dựng phương án bồi thường giải phóng mặt bằng.
Quyết định hành chính về giải phóng mặt bằng bao gồm: Quyết định
thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường giải phóng mặt bằng
đối với đất và tài sản trên đất, quyết định thu tiền sử dụng đất và giao đất tái
định cư, quyết định cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi giao đất tái
định cư.
Hành vi hành chính bị khiếu nại về giải phóng mặt bằng là hành vi của

lu

cán bộ, công chức nhà nước khi thực hiện công việc về quản lý nhà nước

an
n

va

trong quá trình thu hồi đất, lập phương án bồi thường giải phóng mặt bằng và

tn

to

giao đất tái định cư.

ie

gh

- Khiếu nại về giải phóng mặt bằng thường phức tạp liên quan đến

p

nhiều người.

do

w

Khiếu nại về giải phóng mặt bằng là việc người dân trực tiếp kéo đến

oa

nl

cơ quan Đảng và Nhà nước để đòi hỏi, yêu cầu với thái độ gay gắt, bức xúc.

d

Đây thực sự là mối lo ngại đối với cơ quan hành chính nhà nước vì tính phức

lu

va

an

tạp và ảnh hưởng khơng tốt của hiện tượng này đối với tính ổn định chính trị -

u
nf

xã hội của một địa phương, một vùng thậm chí tồn quốc. Theo báo cáo của

ll

Thanh tra Chính phủ, số vụ khiếu nại đông người tham gia ngày càng tăng,

m

oi

trong đó có những vụ việc trở thành “điểm nóng”. Tính phức tạp cịn được

z
at
nh

thể hiện là nhóm người này thường lợi dụng vào các dịp họp Quốc hội hoặc

z

bầu Đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp. Nội dung khiếu nại về

@

gm

giải phóng mặt bằng thường có rất nhiều nội dung và khiếu nại chủ yếu về các

m
co

l.
ai

chính sách thực hiện việc thu hồi đất bồi thường giải phóng mặt bằng.
Tính phức tạp của khiếu nại về giải phóng mặt bằng bên cạnh việc tự

an
Lu

phát của một nhóm người cịn có việc một hoặc một số người lợi dụng để xúi

n

va
ac
th

12

si


giục đi khiếu kiện. Đây chính là vấn đề đặt ra cho các cơ quan hành chính nhà
nước khó giải quyết nhất. Việc giải quyết không chỉ dừng ở việc đáp ứng
quyền lợi chính đáng về kinh tế mà cịn mang yếu tố lợi dụng để đạt được

mục đích chính trị, gây mất an ninh trật tự ở địa phương, ảnh hưởng đến phát
triển kinh tế, chính trị, văn hố, xã hội ở địa phương nơi có khiếu nại về giải
phóng mặt bằng đơng người. Khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp,
đơng người có đặc tính điển hình là độ phức tạp, thể hiện mức độ, xu hướng
diễn biến tiêu cực, ngày càng gay gắt hơn có nguy cơ gây mất ổn định, tác hại
xấu đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương cơ sở. Đặc điểm của

lu
an

khiếu nại về giải phóng mặt bằng dễ nhận biết qua các yếu tố:

n

va

Các vụ việc khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp, đơng người có

tn

to

số lượng người tham gia khiếu nại rất đơng.

gh

Hình thức thể hiện của khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp,

p

ie

đông người là việc người dân tập trung viết đơn chung và nhiều người cùng

w

do

ký tên vào đơn.

oa

nl

Nơi phát sinh các khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp, đông

d

người chủ yếu là ở địa bàn nông thôn, thành phần những người đi khiếu nại

lu

u
nf

dân, tôn giáo.

va

an

thường rất đa dạng bao gồm cán bộ hưu trí, đảng viên, cựu chiến binh, nông

ll

Thái độ của những người khiếu nại về giải phóng mặt bằng phức tạp,

m

oi

đơng người thể hiện rất gay gắt, bức xúc, biểu hiện bằng việc họ tụ tập đông

z
at
nh

người để thể hiện ý kiến.

z

Việc quy định về giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng đơng

gm

@

người hiện nay pháp luật chưa điều chỉnh. Chính vì vậy càng tạo kẽ hở để

l.

ai

người đi khiếu kiện gây áp lực đối với cơ quan hành chính nhà nước. Do chưa

m
co

có quy định của pháp luật về xử lý khiếu nại đơng người nên khi có vụ việc

an
Lu

xảy ra đã gây khơng ít khó khăn, lúng túng trong quá trình xem xét, giải quyết.

n

va
ac
th

13

si


Chính vì vậy việc giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng thường kéo dài,
tính phức tạp càng cao. Những người giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt
bằng thường có quan niệm khơng hồn tồn đúng về bản chất của hiện tượng
này là ln nhìn nhận khiếu nại đơng người với con mắt ác cảm, coi đó như
phản ứng tiêu cực của người dân đối với nhà nước, thậm chí tìm cách đối phó

nhiều hơn tìm ra đúng căn nguyên của hiện tượng này để có giải pháp khắc
phục từ gốc.
- Khiếu nại trong cơng tác giải phóng mặt bằng hiện nay thường tồn tại
nhiều nội dung khác nhau về khiếu nại. Có thể hệ thống nội dung khiếu nại

lu

chủ yếu liên quan đến giải phóng mặt bằng gồm:

an
n

va

Khiếu nại về quyền được bồi thường, hỗ trợ: trong đó bao gồm tranh

tn

to

chấp về quyền sử dụng đất, quyền được thừa kế, chuyển nhượng, tặng cho,

gh

việc xác nhận nguồn gốc đất không đúng, dẫn đến việc bồi thường không

p

ie

đúng đối tượng;

w

do

Khiếu nại về giá trị được bồi thường: bao gồm các khiếu nại về việc tài

oa

nl

sản, cơng trình, cây cối, hoa mầu… bị xác định không đúng giá trị, khối

d

lượng trong quá trình đo đạc, kiểm đếm.

lu

va

an

Khiếu nại về giá: bao gồm các khiếu nại về đơn giá bồi thường thấp,

u
nf

không sát thực tế; cơ sở áp giá không đúng hoặc sai văn bản…

ll

Ngồi ra cịn một số loại khiếu nại khác liên quan đến công tác này như

m

oi

việc giải quyết các vấn đề an sinh xã hội sau khi thu hồi đất như: Không đáp

z
at
nh

ứng yêu cầu ổn định cuộc sống, giải quyết việc làm; Một số dự án chưa có

z

khu tái định cư hoặc chưa giải quyết tái định cư đã thu hồi đất ở; Giá đất bồi

gm

@

thường thấp hơn giá đất cùng loại trên thị trường, đặc biệt đối với đất nông

l.
ai

nghiệp trong khu đô thị, khu dân cư nông thôn; Tiền bồi thường đất nông

m
co

nghiệp thường không đủ để nhận chuyển nhượng đất sản xuất kinh doanh phi

an
Lu

nông nghiệp chuyển sang làm nghề khác; Một số khu tái định cư đã được lập

n

va
ac
th

14

si


nhưng không đảm bảo điều kiện tốt hơn hoặc bằng nơi ở cũ, giá nhà ở tại khu
tái định cư tính q cao nên tiền nhận bồi thường khơng đủ trả cho nhà ở tại
khu tái định cư. Các quy định của pháp luật về đất đai để giải quyết vấn đề tái
định cư đã khá đầy đủ nhưng thực hiện chưa tốt thậm chí địa phương chưa
quan tâm giải quyết nhiệm vụ này dẫn đến tình trạng khiếu nại kéo dài; Khiếu
nại địi thực hiện chính sách bồi thường về đất đai do trước đây chưa thực
hiện trong việc trưng dụng, thu hồi đất giải toả hành lang an tồn giao thơng.

Một dự án quy hoạch khi được đưa vào phê duyệt và thực hiện thì có
nhiều người dân được hưởng lợi, họ đồng tình, chấp nhận với các quyết định

lu

bồi thường tái định cư. Tuy nhiên cũng không ít người dân bị thiệt hại về

an
n

va

quyền và lợi ích chính đáng, bức xúc với các quyết định đó nên đã gửi đơn

tn

to

khiếu nại. Khiếu nại về công tác giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi

gh

đất là một hiện tượng phản ánh sự phản đối, bày tỏ thái độ khơng đồng ý,

p

ie

khơng hài lịng của người dân đến cơ quan, tổ chức, cá nhân về việc bồi

w

do

thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất làm ảnh hưởng đến

d

oa

nl

quyền, lợi ích của họ.

va

mặt bằng

an

lu

1.1.2. Khái niệm về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng

u
nf

Quyền khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân, được

ll

nhà nước đảm bảo thực hiện. Trong thời đại ngày nay, nhà nước và công dân

m

oi

là hai loại chủ thể pháp luật. Trong khi đó, với đặc tính vốn có của mình, Nhà

z
at
nh

nước ln là bên có rất nhiều sức mạnh và quyền lực trong sự so sánh với

z

công dân. Dường như ở đâu cũng vậy, những kẻ mạnh ln có khuynh hướng

@

gm

lạm dụng sức mạnh của mình trong mối quan hệ với kẻ yếu. Vì lẽ công bằng,

l.
ai

nhà nước pháp quyền luôn đặt ra yêu cầu giới hạn quyền lực nhà nước nói

m
co

chung. Như vậy, một nhà nước pháp quyền, một nhà nước dân chủ chịu sự

an
Lu

kiểm soát và hạn chế của pháp luật trong mọi hoạt động của nó, điểm quan

n

va
ac
th

15

si


trọng là kiểm soát quyền hành pháp của các cơ quan hành chính nhà nước
nhằm bảo vệ quyền của cơng dân trong đó có quyền khiếu nại quyết định
hành chính, hành vi hành chính của các cơ quan hành chính nhà nước mà
quyết định hành chính, hay hành vi hành chính đó xâm phạm đến quyền và lợi
ích chính đáng của mình. Quyền khiếu nại của cơng dân được nhà nước pháp
quyền đảm bảo thực hiện ngay ở Hiếp pháp.
Để đảm bảo quyền khiếu nại của công dân được ghi nhân tại Hiến pháp,
những năm qua Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, giải pháp nhằm
từng bước hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại nhất là trong lĩnh vực khiếu

lu

nại về giải phóng mặt bằng. Kể từ khi ban hành Pháp lệnh quy định việc xem

an
n

va

xét, giải quyết khiếu nại của công dân đến nay, các văn bản pháp luật về

tn

to

khiếu nại được sửa đổi bổ sung cho phù hợp với từng giai đoạn phát triển của

gh

đất nước và từng bước nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại của công dân

p

ie

(Pháp lệnh Khiếu nại năm 1991; Luật Khiếu nại năm 1998 - sửa đổi bổ sung

w

do

năm 2004 và 2005; Luật Khiếu nại 2011).

oa

nl

Giải quyết khiếu nại được hiểu là quá trình cơ quan nhà nước có thẩm

d

quyền xem xét, đánh giá đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính,

lu

va

an

quyết định kỷ luật có đúng pháp luật hay không. Theo quy định của Luật

u
nf

Khiếu nại thì giải quyết khiếu nại “là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra

ll

quyết định giải quyết khiếu nại” của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong

m

oi

việc xem xét lại các quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ

z
at
nh

luật của cơ quan, thủ trưởng đơn vị ban hành khi có căn cứ cho rằng các quyết

z

định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật trái pháp luật gây hậu

gm

@

quả xấu tới quyền, lợi ích hợp pháp của người khiếu nại. Như vậy, giải quyết

l.
ai

khiếu nại gồm các công việc: xác minh để làm rõ các tình tiết sự việc; kết

m
co

luận về nội dung khiếu nại, trong đó xác định rõ khiếu nại của cơ quan, tổ

an
Lu

chức, cá nhân là đúng, đúng một phần hoặc sai toàn bộ; căn cứ quy định của

n

va
ac
th

16

si


pháp luật xử lý từng vấn đề cụ thể trong nội dung khiếu nại từ đó quyết định
giữ nguyên, sửa đổi hoặc huỷ bỏ một phần hay toàn bộ quyết định hành chính
bị khiếu nại, chấm dứt hành vi hành chính bị khiếu nại; quyết định việc bồi
thường thiệt hại cho người khiếu nại (nếu có) hoặc giải quyết các vấn đề cụ
thể khác trong nội dung khiếu nại.
Theo đó, khái niệm giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng có thể
hiểu là việc cơ quan hành chính nhà nước, người đứng đầu của cơ quan hành
chính nhà nước thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu
nại trong việc xem xét lại các quyết định hành chính, hành vi hành chính

lu

thuộc lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất bị

an
n

va

khiếu nại thuộc thẩm quyền của mình nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp

tn

to

của người khiếu nại.

ie

gh

1.1.3. Đặc điểm của giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng

p

mặt bằng

do

w

Thứ nhất, chủ thể giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng là chủ

oa

nl

thể đặc biệt, vì người giải quyết khiếu nại là người đứng đầu cơ quan, tổ chức,

d

cá nhân có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại (giải quyết

lu

va

an

khiếu nại lần đầu) hoặc thủ trưởng cấp trên của cơ quan, tổ chức, cá nhân có

u
nf

quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại (giải quyết khiếu nại

ll

lần hai). Chính vì đặc điểm này, địi hỏi chủ thể giải quyết khiếu nại phải

oi

m

z
at
nh

cơng tâm, khách quan, khơng vì bao che hành vi sai phạm của cấp dưới hoặc
của chính mình mà ban hành một quyết định giải quyết khiếu nại khơng hợp

z

pháp, hợp lý. Ngồi ra chủ thể giải quyết khiếu nại phải là người có năng lực,

@

gm

trình độ chun mơn sâu, phải am hiểu các chủ trương, chính sách pháp luật

l.
ai

của Đảng và Nhà nước; trong quá trình giải quyết phải có khả năng tư duy để

an
Lu

đúng bản chất vấn đề làm căn cứ giải quyết vụ việc.

m
co

phân tích, đánh giá chứng cứ một cách khách quan, tồn diện, từ đó đánh giá

n

va
ac
th

17

si


Thứ hai, giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng là hoạt động tuân
theo những hình thức và thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định. Giải quyết
khiếu nại về giải phóng mặt bằng là hoạt động mang tính chất đặc thù do
người có thẩm quyền thực hiện và phải tuân thủ theo những hình thức, thủ tục
chặt chẽ theo quy định của pháp luật và phải công khai dân chủ (từ khâu thụ
lý, tiến hành kiểm tra xác minh, ban hành quyết định giải quyết và tổ chức
thực hiện quyết định giải quyết). Theo đó, pháp luật quy định trình tự, thủ tục
giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng được thực hiện theo quy định
pháp luật về khiếu nại. Trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền hiện

lu

nay, quản lý xã hội bằng pháp luật thì việc quy định và cơng khai những vấn

an
n

va

đề trên là hết sức cần thiết. Những quy định này sẽ góp phần tạo sự minh bạch

tn

to

trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước, đây cũng là cơ sở để các cơ

gh

quan có thẩm quyền thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình trong quản lý

p

ie

nhà nước; đồng thời, cũng là căn cứ để xã hội thực hiện sự giám sát quá trình

w

do

thực hiện pháp luật của các cơ quan nhà nước.

oa

nl

Thứ ba, giải quyết khiếu nại về giải phóng mặt bằng ln hướng đến

d

việc khơi phục quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức bị xâm

lu

va

an

phạm bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan đến lĩnh vực

u
nf

giải phóng mặt bằng (quyết định thu hồi, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư).

ll

Bản chất của việc giải quyết khiếu nại là xem xét tính đúng, sai đối với quyết

m

oi

định hành chính, hành vi hành chính đã ban hành. Đây có thể được xem là

z
at
nh

một cơ chế giúp cơ quan hành chính nhà nước sửa chữa sai phạm do quyết

z

định của mình gây ra các các nhân, tổ chức; thể hiện trách nhiệm của cơ quan

gm

@

hành chính nhà nước đối với người khiếu nại trong việc đảm bảo quyền và lợi

l.
ai

ích hợp pháp của họ trong quản lý hành chính nhà nước.

m
co

Thứ tư, việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực giải phóng mặt bằng có

an
Lu

tính chất phức tạp. Theo quy định của luật đất đai, giải quyết khiếu nại đất đai

n

va
ac
th

18

si