Bài giảng Nhập môn nghiên cứu Nguyễn Đức Trí

Nhập môn Nghiên cứu
TS Nguyễn Đức Trí
Trưởng Bộ môn Du lịch
Khoa Thương mại-Du lịch-Marketing
Đại học Kinh tế TP.HCM

20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
2
Phần 1: Nghiên cứu là gì?
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
3
Nghiên cứu là gì?

Là quá trình thu thập và phân tích thông tin một cách
hệ thống để tìm hiểu cách thức và lý do hành xử của
sự vật, hiện tượng xung quanh chúng ta

Nghiên cứu luôn kế thừa công trình của người khác

Nghiên cứu trong quá khứ tạo điều kiện cho nghiên cứu hiện tại

Nghiên cứu KHÔNG PHẢI là sao chép công trình của người khác

Nghiên cứu có thể được lặp lại

Khả năng lặp lại là một dấu hiệu về sự tin cậy của nghiên cứu khoa
học

Sự lặp lại giúp cho các nghiên cứu trong tương lai

Nghiên cứu có thể Tổng quát hóa


Nghiên cứu có thể ứng dụng giải thích cho các sự kiện nằm ngoài
môi trường nghiên cứu
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
4
Nghiên cứu là gì?

Nghiên cứu không được thực hiện 1 cách cô lập

Nó được dựa trên các lập luận logic

Nó gắn liền với lý thuyết

Nghiên cứu là “có thể thực hiện được”

Các câu hỏi nghiên cứu tốt có thể biến thành các dự án thực hiện
được!

Nghiên cứu là quá trình tiếp diễn

Nghiên cứu luôn đặt ra các câu hỏi mới

Nghiên cứu là sự nâng cao ngày càng nhiều hơn

Nghiên cứu mang lại lợi ích

Nghiên cứu cần lấy mục tiêu làm cho xã hội tốt hơn làm mục tiêu
tối thượng của mình
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
5

Phương pháp khoa học

Cách tiếp cận một cách có triết lý để giúp ta
hiểu thế giới xung quanh

Các bước tuần tự tiêu chuẩn làm hình thành và
trả lời các câu hỏi
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
6
Phương pháp khoa học

Không có phương pháp khoa học đơn lẻ nào có thể
giải quyết tất cả các vấn đề khoa học

Nhìn chung, một phương pháp khoa học bao gồm:

Hình thành nên giả thuyết

Thực hành (empiricism) 1 cách hệ thống (tức là thu thập
thông tin 1 cách hệ thống)

Xây dựng kiến thức cho mọi người

Kiểm tra hay phản biện (falsifiability) lại kết quả hay kết
luận
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
7
Tại sao cần nghiên cứu?

Để biết các phương pháp khoa học


Để có thể lựa chọn và áp dụng các phương
pháp khoa học

Để có thể đánh giá các nghiên cứu (của ta và
của người khác)
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
8
Tính hợp lý (Rationalism) và Tính
thực tế (Empiricism)

Tính hợp lý

Xuất phát từ nguồn kiến thức nội tại

Sử dụng lý do và sự hợp lý

Tính thực tế

Nguồn kiến thức ngoại lai

Sử dụng quan sát

Cả 2 phương pháp này được dùng cho các nghiên
cứu ngày nay

Tính hợp lý dành cho phát triển lý thuyết/giả thuyết và
rút ra kết luận

Tính thực tế dành cho thu thập dữ liệu

20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
9
Tính tích cực (Positivism) và Tính
cục diện (Phenomenology)

Tính tích cực

Thực tế khách quan tồn tại và chúng có thể được
phát hiện bởi thực hành nghiên cứu (empiricism)

Tính cục diện

Tất cả thực tế là tương đối so với quan điểm của
người quan sát
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
10
Phần 2: Qui trình nghiên cứu
Từ ý tưởng và lý thuyết đến giả thuyết
Vấn đề→Câu hỏi nghiên cứu →Giả thuyết nghiên cứu →Ôn lại lý thuyết
Vấn đề Ôn lại lý thuyết
Câu hỏi nghiên cứu Giả thuyết nghiên cứu
20/08/2008
11
Nhapmon Nghiencuu
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
12
Các bước trong nghiên cứu
Xác định vấn đề
Câu hỏi nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu

(giới hạn nghiên cứu)
Thiết kế nghiên cứu
Lý thuyết, Mô hình, Biến số, giả thuyết,
chọn mẫu, phương pháp thu thập dữ liệu
Thu thập & phân tích dữ liệu
Báo cáo
Đề
cương
nghiên
cứu
(proposal)
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
13
Vấn đề nghiên cứu (Research
Problem)

Là vấn đề mà ta quan tâm hay buộc ta phải
nghiên cứu

VD:

Một Ngân hàng muốn xác định xem số dư tiền mặt
trung bình trong dân chúng để đề ra chính sách
huy động tiền gửi

Tại sao lượng du khách viếng thăm một điểm đến
bị sút giảm?
Ví dụ
Các mối quan tâm
nghiên cứu hay

vấn đề/ý tưởng
Vấn đề và câu hỏi nghiên
cứu
Giả thuyết nghiên cứu
Lớp học mở và
thành công học
đường
Có những ảnh hương nào
đến khả năng đọc của lớp
học mở và lớp học dạng
truyền thống?
Trẻ em được dạy đọc trong lớp học mở thì đọc tốt
hơn trẻ em được dạy trong môi trường lớp học
truyền thống.
Kỹ năng làm bài
tập và điểm số
Liệu sinh viên biết cách làm
bài tập sẽ nâng cao được
điểm của họ?
Sinh viên được huấn luyện phương pháp “Students who
receive training in the “Here Today, Gone Tomorrow” sẽ
có điểm số cao hơn sinh viên không được huấn luyện
theo phương pháp này.
Truyền hình và
hành vi khách
hàng
Xem quảng cáo thương mại
trên truyền hình có ảnh
hưởng thế nào đến hành vi
mua hàng?

Trẻ em nam mua nhiều SP được quảng cáp trên
truyền hình hơn trẻ em nữ.
Lạm dụng thuốc
và lạm dụng trẻ em
Lạm dụng thuốc có quan hệ
với lạm dụng trẻ em không?
Có một mối quan hệ tỉ lệ thuận giữa lạm dụng
thuốc và lạm dụng trẻ em.
Săn sóc cá nhân
Người trưởng thành quan
tâm chăm sóc đến cha mẹ
của họ như thế nào?
Số lượng trẻ em quan tâm chăm sóc cha mẹ của
chúng đã tăng trong vòng 10 năm qua.
20/08/2008
14
Nhapmon Nghiencuu
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
15
Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu tốt khi:

Định nghĩa cuộc khảo sát

Xác định giới hạn

Cung cấp định hướng cho nghiên cứu
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
16
Câu hỏi nghiên cứu

Ba dạng câu hỏi nghiên cứu

Câu hỏi về sự khác biệt

So sánh

VD: Có sự khác nhau về mức chi tiêu cho học tập giữa
Nam và Nữ sinh viên của Khoa TM-DL?

Câu hỏi về sự liên hệ

Xác định mức độ liên hệ của các hiện tượng

VD: Xác định mức độ ảnh hưởng của số nhân viên bán
hàng đối với doanh thu của một cửa hàng

Câu hỏi mô tả

Mô tả hiện tượng

VD: Mô tả phân phối thu nhập ở các chức vụ trong một
công ty
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
17
Câu hỏi nghiên cứu
Cách đánh giá câu hỏi nghiên cứu

Có phải câu hỏi này đúng là điều tôi muốn
biết?


Câu hỏi có giải quyết vấn đề tôi quan tâm không?

Nó có bị chi phối bởi thiên kiến, nhận định chủ
quan của mình không?
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
18
Câu hỏi nghiên cứu
Cách đánh giá câu hỏi nghiên cứu

Câu hỏi này có đúng là cần cho lĩnh vực này
không?

Khám phá sắp thực hiện có đáng kể (quan trọng)
không?

Nó có mang lại một sự đóng góp khoa học nào
không?
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
19
Câu hỏi nghiên cứu
Cách đánh giá câu hỏi nghiên cứu

Câu hỏi có được thể hiện rỏ ràng không?

Thuật ngữ có được định nghĩa rỏ ràng không?

Có giả định (assumption) nào chưa được kiểm tra
một cách kỹ lưỡng không?
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
20

Câu hỏi nghiên cứu
Cách đánh giá câu hỏi nghiên cứu

Câu hỏi này có trả lời được không?

Thông tin để trả lời cho câu hỏi này có thể thu thập được
không?

Tôi có kỹ năng để tiếp cận và phân tích thông tin trên
không? Nếu không, tôi có thể phát triển kỹ năng này
không?

Tôi có thể thực hiện nó trong thời gian cho phép không?

Nó có vượt quá ngân sách của tôi không?

Có vấn đề ảnh hưởng đạo đức nào không?
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
21
Câu hỏi nghiên cứu
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
22
Câu hỏi nghiên cứu
Cách đánh giá câu hỏi nghiên cứu

Câu hỏi nghiên cứu này có được chấp thuận
không?

Người hướng dẫn, hay đặt hàng công trình này có
nghĩ rằng tôi đang đi đúng hướng ông ta đang

muốn không?

Những chuyên gia trong lĩnh vực này có nghĩ rằng
câu hỏi nghiên cứu của tôi là xứng đáng và khả thi
không?
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
23
Mục tiêu nghiên cứu

Là xác định những kết quả cần đạt để trả lời cho câu
hỏi nghiên cứu

VD:

Câu hỏi nghiên cứu: Xác định mức độ ảnh hưởng của số
lượng nhân viên bán hàng đến doanh thu của 1 công ty

Mục tiêu nghiên cứu:

Xác định sự tồn tại mối tương quan giữa sự thay đổi số lượng nhân
viên bán hàng với sự thay đổi doanh thu

Xác định mối tương quan (+/-) giữa sự thay đổi số lượng nhân viên
bán hàng với sư thay đổi doanh thu

Xác định cường độ của mối tương quan giữa sự thay đổi lượng
nhân viên bán hàng với sự thay đổi doanh thu
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
24
Mối quan hệ giữa câu hỏi nghiên cứu

và giả thuyết nghiên cứu
Tầm quan trọng của
nghiên cứu, Đã có
công trình nghiên cứu
này chưa? Họ đã
khám phá được gì?
Câu hỏi nghiên cứu, Yêu cầu của bên đặt hàng
Giả thuyết Giả thuyết Giả thuyết
Mục tiêu cụ thể
Các bước ta cần tiến hành để tìm câu trả lời
20/08/2008 Nhapmon Nghiencuu
25
Giả thuyết

Giả thuyết là một cách diễn đạt khách quan câu hỏi
nghiên cứu

Phản ánh vấn đề cơ bản của nghiên cứu

Nêu lại vấn đề cơ bản theo hình thức đủ chính xác để có
thể tiến hành kiểm tra

Nó mô tả mối quan hệ giữa các nhân tố

Nó thể hiện dưới dạng kiểm tra được (xác nhận hay
không xác nhận – support or refute)

Nếu giả thuyết được xác nhận => đóng góp vào khám phá
của đề tài


Nếu giả thuyết không được xác nhận =>tìm hiểu xem nhân
tố nào là quan trọng cần nghiên cứu thêm