0437 quản lý ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện đak pơ tỉnh gia lai luận văn tốt nghiệp

BỘGIÁODỤCVÀÐÀOTẠO
TRƢỜNGĐẠIHỌCQUYNHƠN

PHNNGỌCNG

QU NN G

N

S

CH

NH

N Ƣ CTRNĐN HUYNĐP Ơ
TNHGII

Ngành:Quảni n tế.
Mãsố:8310110.

Ngƣờihƣớngdẫn:PGS.TS.NguyenNgocTiến.


LỜICMĐON
Tơixincamđoanrằng, đâylàcơngtrìnhnghiêncứucủariêngtơi.
Nhữngsốliệu,thơngtinvàkếtquảnghiêncứutrongluậnvănlàtrungthựcvà chƣa đƣợc sử
dụngđểbảovệbấtcứmộtluậnvănnào.Moisựgiúpđỡchoviệcthực hiện luận văn này đã đƣợc cảm ơn vàcác
thơng tin trích dẫnt r o n g l u ậ n v ă n đềuđãđƣợcghirõnguồngốc.
Ðak Pơ, tháng 9 năm
2022Tácgiả

PhanNgocDũng


LỜICÃMƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài: “Quản lý ngân sách nhà nƣớc trên địa bànhuyện Ðak
Pơ, tỉnh Gia Lai”, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viêncủa nhiều cá
nhân và tập thể. Tôi xin đƣợc bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cảcáccánhânvà
tậpthểđãtạo điều kiệngiúpđỡ tôitronghoctậpvànghiêncứu.
Tôi xin trân trong cảm ơn các thầy cơ giáo trƣờng Ðại hoc Quy Nhơn
đãkhơngquảnngại kh ók hă n đểtrangbịk iế n t h ứ c chotôi trongsuốtquá trình hoc .
Ðặcbiệtxintrântrongcảm

ơnsựgiúpđỡtậntìnhcủathầy

giáohƣớngd ẫ n PGS.TS.NguyenNgocTiến.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tơi cịn đƣợc sự giúp đỡ và cộng tác của cácđồng chí
tại UBND huyện Ðak Pơ, Phịng Tài chính - Kế hoạch huyện, các anh chịem một số
phịng có liên quan của huyện Ðak Pơ, tơi xin chân thành cảm ơn các bạnbè,đồngnghiệpvà
giađìnhđãtạođiềukiệnmoimặtđểtơihồnthànhnghiêncứunày.
Tơixinbàytỏsựcảmơnsâusắc đốivớimoi sựgiúpđỡqbáuđó.
Ðak Pơ, tháng 9 năm
2022Tácgiả

PhanNgocDũng


MỤCLỤC
LỜI CAM
ÐOANLỜICẢMƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT
TẮTDANHSÁCHBẢNG
BIỂUDANHSÁCHHÌNHVẼ
MỞÐẦU.................................................................................................................... 1
1. Tínhcấpthiếtcủađềtàinghiên cứu.......................................................................1
2. Tổngquancáccơng trìnhnghiêncứucóliênquanđếnđềtài.....................................2
3. Mụctiêunghiên cứu..........................................................................................5
4. Ðốitƣợngvàphạmvinghiêncứu...........................................................................5
5. Nộidungnghiêncứu...........................................................................................6
6. Phƣơngphápnghiêncứu.....................................................................................6
6.1. Khungnghiên cứu..........................................................................................6
6.2. Phƣơngphápthuthậpvàxửlýdữliệu..................................................................7
7. Ýnghĩakhoahocvàthựctiencủađềtàinghiêncứu..................................................7
8. Kếtcấucủađềtàinghiêncứu................................................................................7
CHƢƠNG1: N HỮ N G V Ấ N Ð Ề C Ơ B Ả N V Ề N G Â N S Á C H N H À N ƢỚ C V À QU
ẢNLÝNGÂNSÁCHNHÀNƢỚCCẤPHUYỆN...............................................................8
1.1. Kháiquátvềngânsáchnhànƣớc.........................................................................8
1.1.1. Kháiniệmngânsáchnhànƣớc........................................................................8
1.1.2. Ðặcđiểmcủangânsáchnhànƣớc....................................................................8
1.1.3. Vaitròcủangânsáchnhànƣớc......................................................................10
1.1.4. Hoạt độngthuNSNN.................................................................................12
1.1.5. Hoạt độngchiNSNN.................................................................................13
1.1.6. HệthốngNSNNvàphâncấp quảnlýNSNN..................................................14
1.1.7. Quảnlýngânsáchnhànƣớccấphuyện............................................................17
1.2. KinhnghiệmcủamộtsốđịaphƣơngvàbàihocđốivớihuyệnÐakPơ,GiaLai.....30
1.2.1. KinhnghiệmquảnlýNSNNtạihuyệnYênLạc,VĩnhPhúc...............................30
1.2.2. Kinhnghiệmtại huyệnLongThành,tỉnhÐồngNai........................................30


MỤCLỤC

1.2.3. KinhnghiệmhuyệnChƣSê,GiaLai...............................................................31
1.2.4. Bàihocđối vớihuyệnÐakPơ,GiaLai...........................................................34
TIỂUKẾTCHƢƠNG1........................................................................................35
CHƢƠNG2:THỰCTRẠNGCƠNGTÁCQUẢNLÝNGÂNSÁCHNHÀNƢỚCTRÊNÐỊA
BÀNHUYỆNÐAKPƠ,TỈNHGIALAI...........................................................................36
2.1. Kháiqtvềđặcđiểmtựnhiên,kinhtế-xãhộicủahuyệnÐakPơ...........................36
2.1.1. Ðặcđiểmvềtựnhiên...................................................................................36
2.1.2. Kháiqtvềtìnhhìnhkinh tế-xãhộicủahuyện..............................................37
2.1.3. Ðặcđiểmhoạtđộngcủahuyệnmiềnnúicóảnhhƣởngđếncơngtácquảnlýngâns
áchnhànƣớccấphuyện..........................................................................................39
2.2. ThựctrạngcơngtácquảnlýngânsáchnhànƣớctrênđịabànhuyệnÐakP
ơ,tỉnhGiaLai.......................................................................................................40
2.2.1. Cơngtáclập dự tốnNSNNhuyện...............................................................40
2.2.2. Cơngtácchấphànhdự tốnNSNNhuyện.....................................................45
2.2.3. CơngtácquyếttốnNSNNhuyện................................................................61
2.2.4. Cơngtácthanhtra,kiểmtraNSNNhuyện......................................................64
2.3. Ðánhgiáchungcơngtácquảnlýngânsáchnhànƣớctrênđịabànhuyện
ÐakPơ................................................................................................................. 67
2.3.1. Nhữngkếtquảđạtđƣợc................................................................................67
2.3.2. Những hạnchế..........................................................................................69
2.3.3. Nhữngngunnhâncủahạn chế..................................................................74
TIỂUKẾTCHƢƠNG2........................................................................................75
CHƢƠNG3:GIẢIPHÁPHỒNTHIỆNCƠNGTÁCQUẢNLÝNGÂNSÁCHNHÀN
ƢỚCTRÊNÐỊABÀNHUYỆNÐAKPƠ,TỈNHGIALAI.................................................76
3.1. Mụctiêu,địnhhƣớngkếhoạchpháttriểnkinhtếxãhộicủahuyệnÐakPơtrongthời giantới...............................................................76
3.1.1. Mụctiêupháttriểnkinhtế-xãhội...................................................................76
3.1.2. ÐịnhhƣớngvềquảnlýngânsáchtrênđịabànhuyệnÐakPơtrongthờigia
ntới 76
3.2. GiảipháphồnthiệncơngtácquảnlýNSNNtrênđịabànhuyệnÐakPơ,tỉnh
GiaLai...............................................................................................................78

3.2.1. Hồnthiệncơng táclậpdựtốn NSNNhuyện...............................................78


MỤCLỤC
3.2.2. Hồnthiệncơng tácchấphànhdựtốnNSNNhuyện......................................81
3.2.3. Hồnthiệncơng tácquyếttốnNSNNhuyện................................................85
3.2.4. Hồnthiệncơng tácthanhtra,kiểmtraNSNNhuyện......................................86
3.2.5. HồnthiệnviệcphâncấpquảnlýnhànƣớcvềNSNNcủahuyện.........................87
3.2.6. Nângc a o n ă n g l ự c c h u y ê n m ô n c ủ a c á n b ộ t h ự c h i ệ n c ô n g t á c q u ả n l
ý NSNN................................................................................................................ 90
3.2.7. Phát triểncôngnghệthôngtinphụcvụquảnlýNSNNhuyện...........................91
3.3. Ðiềukiệnđểthựchiệncácgiảipháp..................................................................91
3.3.1. ÐốivớihuyệnÐakPơ..................................................................................91
3.3.2. Ðối vớiUBNDtỉnhGiaLai.........................................................................92
TIỂUKẾTCHƢƠNG3........................................................................................93
KẾTLUẬNCHUNG................................................................................................94
DANHMỤCTÀI LIỆUTHAM KHẢO.....................................................................96
QUYẾTÐỊNHGIAO ÐỀTÀILUẬNVĂNTHẠCSĨ (bảnsao)


DANHMỤCCHỮVIẾTTẮT
BS

:Bổsung

CTQT

:Cơngtácquyếttốn

DN

:Doanhnghiệp

DNNN

:Doanhnghiệpnhànƣớc

DT

:Dựtốn

DTNS

:Dựtốnngânsách

ÐH

:Ðạihoc

ÐTNT

:Ðốitƣợngnộpthuế

HÐND

:Hộiđồngnhândân

HTX

:Hợptácxã

KBNN

:Khobạcnhànƣớc

KH

:Khoahoc

KT-XH

:Kinhtế-xãhội

NQD

:Ngồiquốcdoanh

NS

:Ngânsách

NSÐP

:Ngânsáchđịaphƣơng

NSNN

:Ngânsáchnhànƣớc

QL

:Quảnlý

QLNN

:Quảnlýnhànƣớc

QT

:Quyếttốn

QTNS

:Quyếttốnngânsách

TNCN

:Thunhậpcánhân

UBND

:Ủybannhândân

XDCB

:Xâydựng cơbản

XH

:Xãhội

DANHSÁCHBÃNGBIỂU
Bảng2.1.DựtoánthungânsáchhuyệnÐakPơgiaiđoạn2017-2021........................................42
Bảng2.2.DựtoánchingânsáchhuyệnÐakPơgiaiđoạn2017-2021........................................44
Bảng2.3.TổnghợpchấphànhthungânsáchhuyệnÐakPơgiaiđoạn2017-2021.......................48
Bảng2.4.CơcấunguồnthungânsáchhuyệnÐakPơgiaiđoạn2017-2021................................50
Bảng2.5.TổnghợpchấphànhchingânsáchhuyệnÐakPơgiaiđoạn2017-2021........................55
Bảng 2. 6. Tỷ trong các khoản chi trong tổng chi ngânsách huyện Ðak Pơ giai
đoạn2017-2021........................................................................................57


DANHSÁCHHÌNHVẼ
Hình1.1.Hệthốngngânsáchnhànƣớc...............................................................................16
Hình2.1.BảnđồhuyệnÐakPơ...........................................................................................36
Hình2.2.SơđồqtrìnhtổchứcthựchiệnthungânsáchhuyệnÐakPơ......................................46


1

MỞĐẦU
1. Tínhcấpthiếtcủađềtàinghiêncứu
Ngânsáchnhànƣớccóvaitrịrấtquantrongtrongtồnbộhoạtđộngkinhtế,xãh
ội,anninh,quốcphịngvàđốingoạicủađấtnƣớc.Vaitrịcủangânsáchnhànƣớclngắnliềnvớivaitrịcủa
nhànƣớctheotừnggiaiđoạnnhấtđịnh.Ðốivớinền kinh tế thị trƣờng, ngân sách nhà nƣớc đảm nhận
vai trị quản lý vĩ mơ đối vớitồnbộnềnkinhtế,xãhội.
Ngân sách nhà nƣớc là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế xã hội, địnhhƣớng phát
triển sản xuất, điều tiết thị trƣờng, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sốngxã hội. Ngân
sách nhà nƣớc là cơng cụ định hƣớng hình thành cơ cấu kinh tế mới,kích thích phát
triển sản xuất kinh doanh và chống độc quyền. Trƣớc hết, Chính phủsẽhƣớnghoạtđộngcủacác

chủ thể trong nền kinh tế đi vào quỹ đạo mà chính phủđãhoạch địnhđểhìnhthànhcơcấukinhtếtốiƣu,tạođiều
kiệnchonềnkinhtếpháttriểnổnđịnhvàbềnvững.
Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới chung của đất nƣớc và thực hiệnchƣơng
trình tổng thể về cải cách hành chính nhà nƣớc, quản lý ngân sách nhà củaViệt Nam
cũng đã có những thành tựu đáng kể, góp phần quan trong để Việt Namthực thi thành
cơng

q

trình

đổi

mới,

đặc

biệt

là

từ

khi

Luật

ngân

sách

nhà

nƣớcđƣợcQuốchộikhốXIkỳhopthứhaithơngquangày16/12/2002vàcóhiệulựcthi
hànhtừnămngânsách2004vớimụctiêuvàýnghĩahếtsứcquantrongtrongviệc quản lý và điều hành ngân sách
nhà nƣớc, phát triển kinh tế - xã hội; Ðảm bảocácnhiệmvụ quốcphòngan
ninhvàđốingoại.
Tuy nhiên trên thực tế, việc quản lý NSNN tại các địa phƣơng, việc lập,
chấphànhvàquyếttốnNSNNhàngnămcủacácđịaphƣơng,mặcdùđãđƣợcthựchiệntheo quy định
củaLuậtNSNN,nhƣngvẫncịnmangtínhhìnhthức,tínhápđặt,sốliệu chƣa phản ánh đúng thực trạng khách
quan của từng địa phƣơng. Do đó ảnhhƣởng khơng nhỏ đến cơng tác quản lý NSNN
trong

nền

kinh

tế

thị

trƣờng.

Hơnnữa,độingũcánbộ,cơngchứclàmcơngtáctàichínhnóichungvàcơngtácquảnlý
ngânsáchnóiriêngcịnnhiềuhạnchếvềtrìnhđộchunmơnnghiệpvụvànănglựcquảnlý,chƣađápứngucầuquảnlý
tronggiaiđoạnhiệnnay.


Huyện Ðak Pơ là một huyện miền núi, kinh tế cịn gặp rất nhiều khó khăn,ngân sách
của huyện cịn trơng chờ vào trợ cấp của cấp trên. Thu ngân sách trên địabàn còn nhỏ,

nguồn vốn dành cho đầu tƣ phát triển còn hạn chế, trong khi nhu
cầuchin gâ n s á c h c ủ a h u y ệ n là rấ t lớ n. C h í n h v ì t h ế , v i ệ c n g h i ê n c ứ u tì mr a c á c g i
ả i pháphồnthiệncơngtácquảnlýngânsáchnhànƣớctrênđịabànhuyệnnhằmpháthuymoitiềmnăngcủahuyện,quảnlýchặtchẽcác
nguồnthu,chitiêungânsáchđảm bảo đúng chính sách, chế độ, tiết kiệm và có hiệu quả lày ê u
c ầ u c ầ n t h i ế t kháchquancủacôngcuộcđổi mớinềnkinhtếđấtnƣớc.
Nâng cao hiệu quả quản lý NSNN nhằm làm cho NSNN thực sự là cơng cụcủa nhà
nƣớc, sử dụng nó để thực hiện tốt hơn, hiệu quả cao hơn trong huy động vàphân bổ
các nguồn lực của xã hội thuộc phạm vi NSNN. Yêu cầu trên đối với huyệnÐakPơlàhếtsức
cầnthiết,bởivìÐakPơcóquymơkinhtếcịnnhỏ,tăngtrƣởngkinh tế chƣa cao, khả năng tích lũy cịn thấp,
nguồn thu NSNN hàng năm chƣa đápứng u cầu chi ngân sách. Chính vì vậy hồn
thiện cơng tác quản lý ngân sách nhànƣớc tại huyện Ðak Pơ là hết sức cần thiết trong
giai đoạn hiện nay, nhằm huy độngtốiđamoi nguồn tài chính trong xãhội,đảm bảo cân
đốithuc h i n g â n s á c h , c ả i thiện lành mạnh tình hình tài chính địa phƣơng, đảm
bảo yêu cầu vốn chi cho cácmụctiêupháttriểnKT-XHvàđảm bảoan ninhquốcphịng.
Từ những lý do trên, tơi chon việc nghiên cứu: “Quản lý ngân sách nhà nƣớctrênđịabàn
huyện

Ðak

Pơ,

tỉnh

Gia

Lai”

làm

luận

văn

thạc

sĩ

với

mong

muốn

gópmộtphầnnhỏvàogiảiquyếtnhữngtồntạihiệnnayvàtừngbƣớchồnthiệnquảnlý
ngânsáchnhànƣớctrênđịabànhuyệnÐakPơgópphầnphụcvụchocơngcuộcpháttriểnkinhtếxãhộicủađịaphƣơng.
2. Tổngquancáccơngtrìnhnghiêncứucó liênquanđếnđềtài
Có thể tìm thấy rất nhiều đề tài nghiên cứu hoàn thiện quản lý nhà nƣớc
vềngânsáchtrongthờigiangầnđây,cóthểkểđến mộtsốnghiêncứutiêubiểunhƣ:
Giáo trình Nhập mơn Tài chính - Tiền tệ của PGS.TS Sử Ðình Thành
vàPGS.TSVũThịMinhHằngđồngchủbiên,sáchGiáotrìnhQuảnlýtàichínhcơngcủaPGS.TSDƣơng
ÐăngChinhvàTS.PhạmVănKhoanđãtậphợpnhữngkiếnthứccơbảnvềquảnlýngânsáchnhànƣớ
ctrêncơsởcácquyđịnhphápluậthiệnhành.


Nguyen Thị Kim Tuyến (2015) với nghiên cứu “Mối quan hệ giữa thu, chingân sách
nhà nƣớc và tăng trƣởng kinh tế - nghiên cứu Việt Nam”. Tác giả đã làmrõvấnđềthungân
sáchvàchitiêungânsáchcủachínhphủ,mốiquanhệgiữacânbằng thu ngân sách và tăng trƣởng kinh tế. Tuy
nhiên tác giả nghiên cứu ở phạm vilà quản lý ngân sách của chính phủ mà chƣa đi sâu
vào từng thành phần của quản lýnhànƣớcvềngânsách.
Giáp Văn Khanh (2016) với nghiên cứu “Hoàn thiện quản lý ngân sách nhànƣớc trên

địa bàn thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên”. Tác giả đã hệ thống hóa
vấnđềlýluậnvàthựctiencơbảnvềvấnđềquảnlýNSNN,đánhgiáthựctrạngcơngtác
quảnlýngânsáchcủathịxãPhổngiaiđoạn2013-2015,chỉramặtmạnh,tồntạivàngunnhân,đềxuấtmộtsốđịnhhƣớngcơbảnvàgiải
pháp hồn thiện quảnlý NSNN giai đoạn 2016-2020; tuy nhiên chủ yếu nghiên cứu quản lý ngân sách
nhànƣớctạithịxãPhổYênvàtronggiaiđoạn2013-2015.
Phạm Trong Hữu (2016) với nghiên cứu “Cân đối thu - chi ngân sách địaphƣơng nhằm
đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Cà Mau đến năm2020”.Tácgiảđãnghiên
cứucânđốithu-chicủatỉnhCàMaugiaiđoạn2010-2015 và khả năng cân đối thu - chi ngân sách địa
phƣơng đáp ứng mục tiêu pháttriển kinh tế - xã hội tỉnh Cà Mau giai đoạn 2011-2020,
từ đó đề xuất giải pháp thuchi cho đến năm 2020. Tuy nhiên, tác giả chỉ nghiên cứu
xoay quay việc cân đốinguồn thu - chi của tỉnh Cà Mau giai đoạn 2010-2015, phân
tích hạn chế, nguyênnhânnhƣngchƣađềcậpnhiềuđến giảipháp.
Phạm Thị Ánh Tuyết (2017) với nghiên cứu “Phân cấp ngân sách và cân đốithu chi địa
phƣơng: Trƣờng hợp Thành phố Hồ Chí Minh”. Tác giả đã phân tích vàđánh giá
nhằm làm rõ thực trạng của việc phân cấp quản lý về ngân sách của
thànhphốHồChíMinhgiaiđoạn2011-2016,đƣaranhữnggiảiphápvềcơchếtàichính-ngân sách
đảmbảocânđốithuchicủathànhphố.Tuynhiên,tácgiảđãnghiêncứuvới phạm vi là các số liệu quyết tốn thu,
chi

ngân

sách

giai

đoạn

2011-2016

và

đốitƣợnglàcácquyđịnh

vềcơchếphâncấpnguồnthuvànhiệmvụchingânsáchgiữacáccấpchínhquyền địa phƣơng.


Nguyen Xuân Ánh (2019) với nghiên cứu “Hoàn thiện hoạt động quản lýngân sách nhà
nƣớc cấp huyện tại Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Chƣ Sê, tỉnhGia Lai”. Tác giả
cũng đã hệ thống hóa lý luận về NSNN, tập trung nghiên cứu nộidung công tác quản
lý thu chi ngân sách nhƣ: lập, phân bổ, giao dự toán, chấp hànhdự toán, kiểm soát
thực hiện dự toán, quyết toán và thanh tra việc thu chi ngân sáchtrong giai đoạn 20162018. Tuy nhiên, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu ở phạm vi làPhịngTàichính Kếhoạchhuyện màchƣa mởrộngratồnhuyện.
Ngồi ra,một số cơngt r ì n h n g h i ê n c ứ u v ề v ấ n đ ế q u ả n l ý n g â n
s á c h n h à nƣớc của các nhà khoa hoc, các tác giả gồm: PGS.TS. Lê Xuân Trƣờng,
với bàiviết: “Hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động thanh tra, kiểm tra thuế ở
ViệtNam”, đăng trên Tạp chí Tài chính, số 9 (599), tháng 9, năm 2014; TS. Vƣơng
ThịThu Hiền, với bài viết: “Nâng cao tính tuân thủ pháp luật thuế qua ứng dụng
cơngnghệ thơng tin”, đăng trên Tạp chí Tài chính, số 9 (599), tháng 9, năm 2014;
TS.Phạm Thị Thu Hằng, Tổng Thƣ ký Phịng Thƣơng mại và Cơng nghiệp Việt
Nam,với bài viết: “Toàn diện hơn và đồng bộ hơn trong cải cách thủ tục hành chính
thuế,hải quan”, đăng trên Tạp chí Tài chính, số 8 (598), tháng 8, năm 2014; Luận
vănthạc sĩ kinh tế nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp quận tại quận
6,Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2015 của tác giả Phạm Thị Xuân Hà T r ƣ ờ n g Ðại hoc Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (Phạm Thị Xuân Hà, 2012);
Luận án tiếnsỹ kinh tế Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nƣớc tỉnh An Giang
giai đoạn2011-2015 và tầm nhìn đến 2020 của tác giả Tơ Thiện Hiền - Trƣờng Ðại
hoc NgânhàngthànhphốHồ ChíMinh(Tơ ThiệnHiền,2012)...
Nhìn chung các đề tài nghiên cứu khoa hoc trên đã góp phần hồn thiện quảnlý nhà
nƣớc về ngân sách thơng qua cách tiếp cận phân tích nhiệm vụ thu và
chi.Cácđềtàiđãmơtảthựctrạngcủaviệcquảnlýnhànƣớcvềngânsáchvàđƣaracácgiải pháp hồn
thiện.Tuynhiên,mỗiđơnvịthuvàchingânsáchkháckhausẽcócác quy định, quy chế thu, chiNSNN là khác
nhau nên việcv ậ n d ụ n g k ế t q u ả nghiên cứu của một địa phƣơng/địa bàn này

vào một địa phƣơng hay địa bàn khácsẽ có sự khác biệt và khơng phù hợp. Ðồng thời,
theo

tìm

hiểu

của

tác

giả

naychƣacónghiêncứunàovềphântíchviệchồnthiệncơngtácquảnlýnhànƣớcvề

hiện


ngân sách trên địa bàn huyện Ðak Pơ. Do vậy, tác giả nhận thấy việc nghiên cứu
vềcơngtácquảnlýngânsáchnhànƣớctrênđịabànhuyệnÐakPơvàđƣaragiảiphápnhằm hồn thiện
hơnnữaviệcquảnlýNSNNtrênđịabànhuyện,gópphầnpháttriển kinh - tế xã hội của huyện trong điều kiện
hiện nay là hết sức cần thiết, tạo cơsởnghiêncứu tronggiaiđoạntới.
3. Mụctiêunghiêncứu
Mụct i ê u n g h i ê n c ứ u t ổ n g q u á t c ủ a đ ề t à i l à đ á n h g i á t h ự c t r ạ n g c ô n g t á c quản lý
ngânsáchnhànƣớctrênđịabànhuyệnÐakPơtrongthờigianquanhƣthếnào; từ đó, đề xuất các giải pháp hồn
thiện cơng tác quản lý ngân sách nhà nƣớctrênđịabànhuyệnÐakPơchothờigiantới.
Từ mục tiêu nghiên cứu tổng quát nêu trên, đề tài nghiên cứu hƣớng đến
giảiquyếtcácmụctiêucụthểnhƣ sau:
Thứ nhất,hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về NSNN và quản
lýNSNNđốivớiđơnvịhànhchínhNhànƣớc cấphuyện.

Thứ hai,đánh giá thực trạng công tác quản lý NSNN của huyện Ðak Pơ, chỉra
những thành công, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý
ngânsáchnhànƣớctrênđịabànhuyện.
Thứ ba,đề xuất các giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản lý NSNN,
gópphầnpháttriểnkinhtế xãhộicủahuyệnÐakPơ tronggiaiđoạntới.
4. Đối tƣngvà phvi nghiêncứu
Ðối tƣợng nghiên cứu: Ðối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác quản
lýNSNNtrênđịabànhuyệnÐakPơ,tỉnhGiaLai.
Phạmvinghiên cứu:
- Khônggia n: Q uả nl ý N SN N và chỉ tậpt ru ng nghiêncứu đốivớiquả n lý
nhànƣớcvềthungân sáchvàchingânsách trênđịabànhuyệnÐakPơ,cụthể:
+Ðốivớihoạtđộngthungânsách:vìnguồnthucủahuyệncịnhạnchếnênđềtàichỉtậptrungvàoc
ácnguồnthusau:thuế,lệphí,phíthutừhoạtđộngdịchvụdocơquannhànƣớcthựchiện,tiềnchothđấ
t,tiềnthutừxửphạtviphạmhànhchính.
+ Ðối với hoạt động chi ngân sách: tập trung vào chi đầu tƣ phát triển và
chithƣờngxuyên.


- Thờigian:dữ liệuthuthậptừ năm2017đếnnăm2021.
- Nộidung:cơngtácquảnlýNSNNhuyệnÐakPơquacáckhâulậpdựtốn,chấphành
,quyếttốnvà thanhkiểm traNSNNtrên địabàn huyện.
5. Nidungnghiêncứu
Trảlờicáccâuhỏisau:
Câuhỏi1:ThựctrạngcơngtácquảnlýNSNNtrênđịabànhuyệnÐakPơnhƣthếnào?
Cónhữngkếtquảgì?Nhữnghạnchếgì?Ngunnhâncủanhữnghạnchế?.
Câuhỏi2:H uyệ n Ð a k Pơ cầntiếnhànhcác g i ả i phápgì để nângc a o hiệu qu
ảquảnlýNSNNtrênđịabànhuyệntrongthờigiantới.
6. Phƣơngphápnghiêncứu
6.1. Khungnghiêncứu
Tác giả lựa chon phƣơng pháp nghiên cứu định tính thơng qua khảo sát

thựctrạng quản lý NSNN huyện Ðak Pơ và phỏng vấn các cán bộ quản lý có liên
quanđến hoạt động quản lý NSNN huyện Ðak Pơ nhằm đề xuất các giải pháp
tăngcƣờngcơngtácquảnlý NSNNhuyệnÐakPơ.
Quytrìnhnghiêncứuđƣợctácgiảthựchiệnthơngquasơđồsau:
Cơsởlý thuyết vềNSNNvàquảnlýNSNNcấphuyện
Tiêu chí đánh giá đối với hoạt động quản lý NSNN
Thu thập dữ liệu sơ cấp về quản
lý NSNN huyện Ðak Pơ

Thu thập dữ liệu thứ cấp về quản
lý NSNN huyện Ðak Pơ

Phân tích và đánh giá thực trạng về quản lý NSNN huyện Ðak Pơ

Ðánhgiácácƣu,nhƣợcđiểmvànguyênnhânảnhhƣởngđếnquảnl
ýNSNNhuyệnÐakPơ.
Kếtluậnvà đềxuấtcác giảipháphoànthiện
(Nguồn: Tácgiảtổng hợpvàđềxuất)


6.2. Phươngpháp thu thậpvàxửlýdữliệu
Ðểtiếnhànhthuthậpdữliệuchonghiêncứu,tácgiảđãtiếnhànhxácđịnhnguồndữliệuthuthậ
p,phƣơngphápthuthập,phạmvithuthậpvàxửlýdữliệunhƣsau:
- Nguồnthuthập dữliệu:Tácgiảtiếnhànhthuthậptừ nguồndữliệu thứcấp.
- Phương pháp thu thập dữ liệu:Nguồn dữ liệu thứ cấp tác giả thu thập
thơngquakhảosátthựctếvàthuthậptrựctiếptừcácbáocáoliênquanđếnquảnlýNSNNhuyện
ÐakPơ,cũngnhƣcácdữliệukháccóliênquanđếnđềtàinghiêncứu.
- Phạm vi thu thập dữ liệu:Các vấn đề liên quan đến quản lý NSNN
huyệnÐakPơtrongkhoảngthờigiantừnăm2017đếnnăm2021.
- Xử lý dữ liệu thu thập:Ðối với nguồn dữ liệu thứ cấp, tác giả tiến hành

tậphợp để phân tích, so sánh, tổng hợp thơng tin từ chứng từ, sổ sách nhằm để đánh
giácôngtácquản lýNSNNhuyệnÐakPơ.
7. nghĩah ahọcvàthựctiễncủađềtài nghiêncứu
LuậnvăncóýnghĩavềmặtthựctienvìđánhgiáđƣợcthựctrạngcơngtácquảnlýNSNNcủahuyệnÐak
Pơ,chỉranhữngthànhcơng,tồntại,hạnchếvàngunnhântrongcơngtácquảnlýNSNNtrênđịabànhuyện;từđó,đềxuất
các giải pháp nhằmhồnthiệncơngtácquảnlýNSNN,gópphầnpháttriểnkinhtếxãhộicủahuyệnÐakPơ,
tỉnh Gia Lai trong giai đoạn tới. Ấn phẩm luận văn của đề tài sẽ là tài liệu
thamkhảocógiátrịđốivớicácnhàquảnlýcủahuyệnÐakPơnóiriêngvàcáchuyệnkháctrêncảnƣớccóđ
ặcđiểmtƣơngtựnóichungđểgiúpchocácnhàquảnlýtìmrađƣợcphƣơnghƣớngkiểmsốtchặtchẽhơntronghoạtđộng
thuvàchingânsách,từđótừngbƣớcnângcaochấtlƣợng,hiệuquảcủahoạtđộngquảnlýngânsáchnhànƣớc.
8. ếtcấu củađềtàinghiêncứu
Kếtcấuluậnvăngồm3chƣơng:
Chƣơng1:Nhữngvấnđềcơbảnvền gâ n sáchnhà nƣớcvà quảnlýngânsách
nhànƣớccấphuyện.
Chƣơng2 : T h ự c t r ạ n g c ô n g t á c q u ả n l ý n g â n s á c h n h à n ƣ ớ c t r ê n đị a b à n huyệnÐak
Pơ,tỉnhGiaLai.
Chƣơng3:Mộtsốgiảipháphồnthiệncơngtácquảnlýngânsáchnhànƣớctrênđịabành
uyệnÐakPơ,tỉnhGiaLai.


CHƢƠNG1:NHỮNGVẤNĐỀCƠÃ N VỀNGNSCHNHNƢC V
QUÃNNGNSCHNHNƢC CẤPHUYN
1.1. háiquátvềngânsáchnhànƣớc
1.1.1. Kháiniệmngânsáchnhànước
NSNN ra đời cùng với sự xuất hiện của nhà nƣớc, nhà nƣớc bằng quyền lựcchính trị
và xuất pháttừ nhu cầu về tài chính để đảm bảo thực hiện chức năng,nhiệm vụ của
mình đã đặt ra những khoản thu, chi NSNN. Ðiều này cho thấy chínhsự tồn tại của
nhà nƣớc, vai trị của nhà nƣớc đối với đời sống kinh tế xã hội lànhững yếu tố cơ bản
quyết định sự tồn tại và tính chất hoạt động của ngân sách nhànƣớc. Cho đến nay,
thuật ngữ ngân sách nhà nƣớc đƣợc phổ biến rộng rãi ở moiquốcgiatuynhiên chƣacó

mộtkháiniệmthốngnhấtchoNSNN.
TheoLuậtNgânsáchNhànƣớc(2015)đƣợcQuốchộikhóaXIIInƣớcCộnghịaxã
hộichủnghĩaViệtNamthơngquangày25tháng6năm2015.
“Ngnsáchnhànưclàtồnbộcáckhoảnthu,chicủaNhànưcđượcdtốnv à t h
ch i ệ n t r o n g m ộ t k h o ả n g t h ig i a n n h ấ t đ nhd o c ơ q u a n n h à n ư cc th

m

ềnq u t đ

nhiệm

nh

đ

bảođảmth

chiệncác

chứcnăng,

qu

v ụ c ủ a N h à nưc”.
NSNN Việt Nam gồm: Ngân sách trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng.Ngân sách địa
phƣơng bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có Hộiđồng nhân dân và
Ủy ban nhân dân phù hợp với mơ hình nhà nƣớc ta hiện nay.Ngân sách địa phƣơng
bao gồm: ngân sách cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trungƣơng (goi chung là ngân sách
cấp tỉnh), ngân sách cấp huyện, thị xã, quận, thànhphố trực thuộc tỉnh (goi chung là

ngân sách cấp huyện), ngân sách cấp xã, phƣờng,thịtrấn(goichunglàngânsách cấpxã).
1.1.2. Đặcđiểmcủangânsách nhànước
NSNNvừalànguồnlựcđểnidƣỡngbộmáynhànƣớc,vừalàcơngcụhữuhiệuđểnhànƣớcquảnlý,điềutiết
nềnkinhtếvàgiảiquyếtcácvấnđềxãhộinêncónhữngđặcđiểmchínhsau:
Thứn h ấ t , v i ệ c t ạ o l ậ p v à s ử d ụ n g q u ỹ NSNNl u ô n g ắ n l i ề n v ớ i q u y ề n l ự c kinhtếchínhtrịcủanhànƣớc,đƣợcnhànƣớctiếnhànhtrêncơsởnhữngluậtlệ


nhất định. NSNN là một bộ luật tài chính đặc biệt, bởi lẽ trong NSNN, các chủ thểcủa
nó đƣợc thiết lập dựa vào hệ thống các pháp luật có liên quan nhƣ hiến pháp,các luật
thuế… nhƣng mặt khác, bản thân NSNN cũng là một bộ luật do Quốc hộiquyết định
và thơng qua hằng năm, mang tính chất áp đặt và bắt buộc các chủ thểkinhtếxãhộicóliênquanphảitnthủ.
Thứ hai,NSNN ln gắn chặt với sở hữu nhà nƣớc và ln chứa đựng lợi
íchchung,lợiíchcơngcộng.Nhànƣớclàchủthểduynhấtcóquyềnquyếtđịnhđếncác
khoảnthu-chicủaNSNNvàhoạtđộngthu-chinàynhằmmụctiêugiúpnhànƣớc giải quyết các quan hệ lợi ích
trong

xã

hội

khi

nhà

nƣớc

tham

gia

phân

phốicácnguồntàichínhquốc giagiữa nhà nƣớcvớicác tổchứckinh tế xãhội,c ác tầnglớpdâncƣ...
Thứ ba,NSNN là một bản dự toán thu chi. Các cơ quan, đơn vị có tráchnhiệm lập
NSNN và đề ra các thơng số quan trong có liên quan đến chính sách màChính phủ
phải thực hiện trong năm tài khóa tiếp theo. Thu, chi NSNN là cơ sở đểthực hiện các
chính sách của Chính phủ. Chính sách nào mà khơng đƣợc dự kiếntrong NSNN thì sẽ
khơng

đƣợc

thực

hiện.

Chính

vì

nhƣ

vậy

mà,

việc

thơng

quaNSNNlàmộtsựkiệnchínhtrịquantrong,nóbiểuhiệnsựnhấttrítrongQuốchộivề

chính

sách

của

Nhà

nƣớc.

Quốc

hội

mà

khơng

thơng

qua

NSNN

thì

điều

đó

thểhiệnsựthấ tbạ i của C hính phủtrong việcđề x u ấ t chính s á c h đó vàc ó thể gây ram
âuthuẫnvềchínhtrị.
Thứ tư,NSNN là một bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia. Hệthống tài
chính quốc gia bao gồm: tài chính nhà nƣớc, tài chính doanh nghiệp, trunggiantàichínhvàtài
chínhcánhânhoặchộgiađình.Trongđótàichínhnhànƣớclàkhâu chủ đạo trong hệ thống tài chính quốc gia.
Tài chính nhà nƣớc tác động đến sựhoạtđộngvàpháttriểncủatồnbộnềnkinhtế-xãhội.Tàichínhnhànƣớc
thựchiệnh u y đ ộn g v à t ậ p t r u n g m ộ t b ộ p h ậ n n g u ồ n l ự c t à i c h í n h t ừ c á c đ ị n h c h ế t
à i chínhkhácchủy ế u q u a t h u ế v à c á c k h o ả n t h u m a n g t í n h c h ấ t
t h u ế . T r ê n c ơ s ở nguồn lực huy động đƣợc, Chính phủ sử dụng quỹ ngân
sách để tiến hành cấp phátkinh phí, tài trợ vốn cho các tổ chức kinh tế, các đơn vị
thuộc khu vực công nhằmthựchiệncácnhiệmvụpháttriểnkinhtế -xãhội.


Thứ năm,đặc điểm của NSNN ln gắn liền với tính giai cấp. Trong thời
kỳphongkiến,mơhìnhngânsáchsơkhaivàtuỳtiện,lẫnlộngiữangânkhốcủanhàvuavớingânsáchcủ
anhà

nƣớcphongkiến.Hoạtđộngthu-chilúc

nàymangtínhcốngnạp-

banphátgiữanhàvuavàcáctầnglớpdâncƣ,quanlại,thƣơngnhân,thợthuyềnvàcácnƣớcchƣhầu(nếu
có).Quyềnquyếtđịnhcáckhoảnthuchicủangânsáchchủyếulàdongƣờiđứngđầumộtnƣớc(nhàvua)quyếtđịnh.Trongthờikỳhiện
nay(nhànƣớcTBCNhoặcnhànƣớcXHCN),ngânsáchđƣợcdựtốn,đƣợcthảoluậnvàphêchuẩnbởi
cơquanphápquyền,quyềnquyếtđịnhlàcủatồndânđƣợcthựchiệnthơngquaQuốchội.NSNNđ
ƣợcgiớihạnthờigiansửdụng,đƣợcquyđịnhnộidungthuchi,đƣợckiểmsốtbởihệthốngthểchế,báochívànhândân.
1.1.3. Vaitrịcủangânsáchnhànước
Thứnhất,điều ti tnềnkinht , thúcđphát tri nkinht:
Gópphầnđịnhhƣớng

hìnhthànhcơcấukinh

tếmới,kíchthíchsảnxuấtkinhdoanhpháttriểnvàchốngđộcquyền.
Ngân sách nhà nƣớc cung cấp kinh phí để nhà nƣớc đầu tƣ xây dựng kết cấuhạtầngcơsở,
hìnhthànhcácdoanhnghiệpthuộclĩnhvựcthenchốttừđótạomơitrƣờng, điều kiện thuận lợi cho các thành
phần kinh tế khác phát triển. Nhà nƣớc sửdụngmộtnguồnvốnkhơngnhỏđểhìnhthànhcácdoanhnghiệpnhà
nƣớclàbiệnpháp để chống độc quyền và giữ cho thị trƣờng tránh rơi vào tình trạng cạnh
tranhkhơnghồnhảo.
Trongnhữngtrƣờnghợpcầnthiết,sửdụngmộtsốvốntrongngânsáchđểhỗtrợ cho các doanh nghiệp ổn
địnhvềcơcấu,vƣợtquathờikỳkhókhănhoặcchuẩnbịchuyểnsangmộtcơcấumớicaohơn.
Thơng qua các khoản thuế và chính sách thuế sẽ đảm bảo thực hiện vai
trịđịnhhƣớngđầutƣ,kíchthíchhoặc hạnchế sảnxuấtkinhdoanh.
Vay nợ nƣớc ngoài và trong nƣớc sẽ tạo thêm nguồn thu cho ngân sách nhànƣớc
nhƣng cần phải thận trong trong các chính sách điều khoản, mức vay và
thờihạnvayvàđảmbảosử dụnghợplý,tiếtkiệmvàhiệuquảnguồn vốnvaynày.
Bên cạnh đó ngân sách Nhà nƣớc đóng vai trị quan trong trong việc
địnhhƣớnghìnhthànhcơcấukinhtếmới,kíchthíchsảnxuấtkinhdoanhpháttriểnvà


chốngđộcquyền.
Thứhai,giảiqut cácvấnđềxãhội:
Ngân sách nhà nƣớc đóng vai trị quan trong trong việc thực hiện cơng
bằngxãhội.Ngânsáchnhànƣớcđầutƣthựchiệncácchínhsáchxãhộinhƣchichogiáodục - đào tạo, y
tế,kếhoạchhóagiađình,vănhóa,thểthao,truyềnthanh,chibảođảmxãhội,trợgiáhànghóa…
Thơng qua hình thức thu thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh
nghiệpnhằmđiềutiếtthunhập,phânphốilạicho nhữngđốitƣợngcóthunhậpthấp.
Thơngquathuếgiánthunhằmhƣớngdẫntiêudùnghợplý,tiếtkiệm.
Tuy nhiên, vấn đề sửd ụ n g c ô n g c ụ n g â n s á c h n h à n ƣ ớ c đ ể đ i ề u
c h ỉ n h c á c vấn đề xã hội cần chú ý thống nhất giữa chính sách và biện pháp thực
hiện để nhómđốitƣợnghƣởnglợitừ chínhsáchphùhợpvớimụctiêucủachínhsách.

Thứb a , g

pphầnổnđ

nhthtrư

n g , c h ố n g l ạ m p h á t , b ì n h ổ n g i á c ả t h trưng:
Ngân sách nhà nƣớc có vai trị quan trong trong việc thực hiện chính
sáchbìnhổngiácảthịtrƣờng,chốnglạmphát.
Nhà nƣớc sử dụng những cơng cụ về chính sách chi ngân sách, thuế, phí,
lệphí,vayđểcóthểchủđộngđiềuchỉnhgiácảvàthịtrƣờng.
Những chính sách đó có thể thắt chặt hay nới lỏng tùy thuộc vào mục đích
vàmứcđộtácđộngđếncung-cầuthịtrƣờngmànhànƣớcmongmuốnđiềuchỉnh.
Việch u y độngc ủ a n g â n s á c h n h à n ƣ ớ c t ừ c á c h ì n h t h ứ c t h u ế , p h í , l ệ p h í , vay,

bảo

hiểmxãhộitrênGDPvàGNPchiếmtỷtrongcaothìsựcungứngvốnđầutƣ dài hạn, vốn tiền tệ ngắn hạn của các
nhà đầu tƣ và đầu tƣ của dân sẽ giảm, vốntự đầu tƣ sẽ khan hiếm hơn. Mặt khác, nó
sẽ

làm

cho

cầu

về

hàng

hóa,

dịch

vụ

củadâncƣgiảmxuốngnhƣngngânsáchnhànƣớclạicóđiềukiệntăngcầuvớiquymơlớnvàchi
chođầutƣlớnsẽkích thíchtăngcung.
Ngƣợc lại, nếu ngân sách nhà nƣớc huy động trên GDP và GNP chiếm tỷtrong thấp
thì nguồn tự đầu tƣ tăng lên, thúc đẩy tăng cung, đồng thời kích thíchtăng cầu về hàng
hóa, dịch vụ nhƣng ngân sách lại khơng có điều kiện để tăng cầuvàchichođầutƣ.