Chuyên đề 4 tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hoá ở các cơ sở giáo dục mầm non

Chuyên đề 4:
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ÂM NHẠC CHO TRẺ MẦM NON
THEO TIẾP CẬN ĐA VĂN HOÁ Ở CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC MẦM NON
**********
I. MỤC TIÊU
Sau khi học tập chuyên đề, học viên có khả năng:
- Xác định được nội hàm của một số khái niệm, kiến thức cơ bản về văn hoá,
đa văn hoá, sự đa dạng văn hoá trong âm nhạc, giáo dục đa văn hoá, tiếp cận đa
văn hoá trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non; yêu cầu tổ chức hoạt động
giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hoá.
- Vận dụng kiến thức đã được trang bị vào việc tổ chức hoạt động âm nhạc
cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hố.
- Tích cực, chủ động và sáng tạo lựa chọn nội dung, hình thức trong việc tổ
chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hoá.
II. THỜI LƯỢNG
15 tiết: 05 tiết lí thuyết và 10 tiết thực hành.
III. CHUẨN BỊ
1. Dành cho giảng viên
- Máy chiếu;
- Máy tính, loa âm thanh;
- Đàn phím, nhạc cụ gõ…
- Bảng/giấy A0, A4, bút viết bảng.
2. Dành cho học viên
- Chương trình Giáo dục mầm non.
- Một số tài liệu tham khảo về phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non, tài liệu về các loại hình văn hoá âm nhạc, tài liệu phương
pháp dàn dựng múa…
- Tài liệu tập huấn.
IV. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA CHUYÊN ĐỀ
1. Một số vấn đề chung về tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non
theo tiếp cận đa văn hoá trong cơ sở giáo dục mầm non

- Văn hoá
- Đa văn hoá
- Giáo dục đa văn hoá
1


- Tiếp cận đa văn hoá trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
- Sự đa dạng văn hoá trong âm nhạc
2. Hướng dẫn tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp
cận đa văn hoá
- Yêu cầu tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp
cận đa văn hoá
- Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
theo tiếp cận đa văn hoá
- Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo
tiếp cận đa văn hoá
- Lựa chọn nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo
tiếp cận đa văn hoá
- Tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn
hoá
- Đánh giá, điều chỉnh kế hoạch và tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho
trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hoá
V. THỰC HIỆN
Nội dung 1. Một số vấn đề chung về tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ
mầm non theo tiếp cận đa văn hoá trong cơ sở giáo dục mầm non (3 tiết lí
thuyết; 3 tiết thực hành)
Hoạt động 1. Tìm hiểu khái qt về văn hố, đa văn hoá, giáo dục đa
văn hoá
Học viên xem 1 đoạn video ca nhạc về thói quen , tập quán các vùng miền
và thảo luận về:

1. Văn hoá
2. Đan văn hố
3. Giáo dục đa văn hố
Cho ví dụ cụ thể minh hoạ
THƠNG TIN PHẢN HỒI
1.1.Văn hố
Có rất nhiều quan niệm khác nhau về văn hố, nhìn chung có thể coi văn
hoá bao gồm tất cả những yếu tố cấu thành nên đời sống con người, không chỉ
hàm ý ám chỉ đời sống tinh thần, văn hoá nghệ thuật, sinh hoạt tâm linh, tơn
giáo, mà cịn là sự ứng xử của con người với thiên nhiên, với người khác và với
xã hội. Văn hoá là phương thức con người thể hiện những tri thức bản địa đã
2


được đúc kết qua nhiều thế hệ, những phương thức sinh kế để tồn tại và phát
triển, là những giá trị đặc trưng của một dân tộc. Ví dụ: Đặc trưng của văn hoá
Việt Nam về trang phục nữ là áo dài; Tết cổ truyền với bánh chưng, hoa đào ở
miền Bắc; hoa mai ở miền Nam. Trong từng dân tộc lại có những đặc trưng của
văn hố khác nhau biểu hiện qua ngôn ngữ, kiến trúc nhà ở, trang phục, lễ hội,
tín ngưỡng/nhân sinh quan, vũ trụ quan, lối sống, phong tục, tập quán, nghệ
thuật... Ví dụ: Nhà ở của người dân tộc Hà Nhì là nhà trình tường bằng đất.
Văn hố có thể phân loại theo nhiều cách tiếp cận: văn hoá vật chất và văn
hoá tinh thần; văn hoá cá nhân và văn hoá cộng đồng (khu vực; quốc gia; địa
phương; tộc người; gia đình). Trên thực tế, giá trị vật chất và giá trị tinh thần có
mối quan hệ chặt chẽ, chi phối lẫn nhau. Giữa văn hố cá nhân với văn hố cộng
đồng có mối quan hệ hữu cơ với nhau. Văn hoá của mỗi cá nhân vừa chứa đựng
những phẩm chất văn hoá độc đáo, mang tính riêng biệt, vừa in dấu các tính quy
định của văn hoá cộng đồng (như là mẫu số chung về văn hoá _ văn hoá nhân
cách của cộng đồng). Văn hoá cộng đồng lại được tạo thành từ sự khái quát các
giá trị vật chất và tinh thần chung của các văn hoá cá nhân trong cộng đồng đó.

Trong tài liệu thống nhất sử dụng khái niệm văn hoá theo Đại từ điển tiếng
Việt “Văn hoá là những giá trị vật chất, tinh thần do con người sáng tạo ra trong
lịch sử” .
1.2.Đa văn hố
Văn hố nói chung, các thành tố văn hố nói riêng của cá nhân, gia đình,
cộng đồng hay các cộng đồng, khu vực, quốc gia có sự thay đổi và phát triển khi
chịu ảnh hưởng của bối cảnh văn hố đa dạng. Điều đó cấu thành nên tính đa
văn hố.
Ví dụ: Dân tộc Việt Nam có nền văn hố đậm đà bản sắc, tuy nhiên, người
Việt Nam hiện nay từ trang phục đến món ăn và lối sống cũng mang một số nét
văn hoá của các nước trong khu vực và trên thế giới. Mặt khác, văn hoá dân tộc
Kinh ở các khu vực khác nhau ở Việt Nam có sự tiếp nhận và biến chuyển với
văn hoá các dân tộc thiểu số trong địa phương. Đồng thời, người dân tộc thiểu số
ở Việt Nam vừa có nền văn hố riêng, vừa mang nhiều nét văn hoá của dân tộc
Kinh trong kiến trúc nhà ở, trang phục, lễ hội…
Như vậy, đa văn hoá là một hiện tượng xã hội xảy ra khi có sự tiếp xúc và
tiếp biến các nhóm văn hố với nhau, trong đó, những khác biệt của các nhóm
văn hố là yếu tố căn bản cấu thành nên tính đa văn hoá (Journet, 2011).
1.3.Giáo dục đa văn hoá
3


Văn hố được duy trì và phát triển bằng con đường giáo dục, tự giáo dục để
tiếp thu, lĩnh hội các giá trị văn hoá biến thành kinh nghiệm, vốn sống, tri thức
(học vấn) là toàn bộ sự phong phú tinh thần, vật chất của mỗi người và cả cộng
đồng (Hà Thế Ngữ, 2001). Mục tiêu của giáo dục chính là hình thành văn hố cá
nhân (hay nhân cách) theo “đơn đặt hàng của xã hội”, mang nét đặc trưng của
văn hoá cộng đồng, dân tộc, xã hội và thời đại.
Trong bối cảnh hội nhập và giao lưu văn hoá ngày nay, giáo dục cần hình
thành ở người học kĩ năng hiểu được những điều khác biệt và hiện hữu xung

quanh cuộc sống hằng ngày (Silva, 2012), tôn trọng đa dạng bản sắc văn hố,
tơn trọng người khác, phát triển bản sắc cá nhân trong sự gìn giữ và phát huy
những truyền thống, giá trị văn hoá trong cộng đồng, từ đó phát triển năng lực
thích nghi với mơi trường đa dạng văn hoá. Để làm được điều này, giáo dục phải
bảo đảm tính đa văn hố.
Như vậy, có thể coi giáo dục đa văn hố trong nhà trường chính là hệ
thống các tác động có hướng đích của nhà giáo dục đến trẻ em và đến các yếu
tố có liên quan qua các chiến lược và phương thức giảng dạy phù hợp nhằm
trang bị hiểu biết về sự đa dạng văn hoá, về giá trị truyền thống văn hoá của
các dân tộc cùng sinh sống trên địa bàn, hình thành thái độ thân thiện, bình
đẳng, tơn trọng với người khác, dân tộc khác, phát triển khả năng giao tiếp, hợp
tác, chống phân biệt đối xử… cho trẻ em. (Nguyễn Thị Mỹ Trinh - Lương Minh
Thương, 2020)
Hoạt động 2. Tìm hiểu về tiếp cận đa văn hoá trong giáo dục âm nhạc
cho trẻ mầm non và sự đa dạng văn hố trong âm nhạc
1. Học viên chia nhóm thảo luận về: Tiếp cận đa văn hoá trong giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non.
2. Học viên nêu suy nghĩ về sự đa dạng văn hoá trong âm nhạc và lấy ví dụ
minh hoạ.
THƠNG TIN PHẢN HỒI
1.4. Tiếp cận đa văn hoá trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
Như phần trên đã phân tích, giáo dục nói chung, giáo dục mầm non nói
riêng trong bối cảnh đa dạng văn hố hiện nay cần bảo đảm tính đa văn hố (hay
tiếp cận đa văn hoá).
Giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hố chính là tác
động có hướng đích của nhà giáo dục bằng các chiến lược và phương thức giáo
dục phù hợp nhằm trang bị hiểu biết về sự đa dạng văn hoá về âm nhạc của các
4

dân tộc cùng sinh sống trên địa bàn, hình thành thái độ tơn trọng giá trị truyền
thống văn hố về âm nhạc, phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc, nhận biết đặc
trưng một số thể loại âm nhạc phù hợp với độ tuổi, kĩ năng sử dụng các phương
tiện nghệ thuật để thể hiện bản thân qua sản phẩm âm nhạc.
Trong đó:
- Khả năng cảm thụ âm nhạc thể hiện ra bên ngoài qua sự hưởng ứng của trẻ
bằng các cách khác nhau khi nghe bài hát, âm thanh, bản nhạc.
- Một số thể loại âm nhạc cho trẻ nhận biết và phân biệt (tập trung vào âm
nhạc dân gian Việt Nam hoặc tại địa phương và một số thể loại âm nhạc
khác…).
- Các sản phẩm âm nhạc: bài hát, bản nhạc, các âm thanh có tính nhạc.
Ví dụ: Thông qua hoạt động giáo dục âm nhạc, nghe hát bài hát Đi học,
trang bị hiểu biết cho trẻ dân tộc Kinh biết về sự đa dạng văn hoá qua một bản
nhạc/bài hát của dân tộc Tày, biết về cuộc sống xung quanh trẻ em dân tộc Tày
(hương rừng thơm đồi vắng, nước suối trong thầm thì, chim đùa theo trong lá, cá
dưới khe thì thào), biết thêm về giai điệu của bài hát được vang lên bởi một loại
nhạc cụ của người dân tộc Tày… từ đó tơn trọng giá trị truyền thống văn hố về
âm nhạc, u thích bài hát, thích nghe hát, thích hát và thể hiện mô phỏng một
số động tác của trẻ em dân tộc Tày phù hợp với giai điệu bài hát…
1.5.Sự đa dạng văn hoá trong âm nhạc
Âm nhạc Việt Nam phản ánh những nét đặc trưng của con người, văn hoá,
phong tục, địa lí,... của đất nước. Đồng thời, có sự phát triển âm nhạc truyền
thống Việt Nam trong sự giao lưu và tiếp biến văn hoá theo suốt chiều dài lịch
sử đất nước.
Ở thời kì đầu của lịch sử, âm nhạc truyền thống Việt Nam bị ảnh hưởng từ
các nền văn hoá ngoại lai như Trung Hoa, Ấn Độ, Chăm Pa, từ đó biến chuyển
và phát triển tạo nên những loại hình âm nhạc cổ truyền của từng vùng miền như
hát xẩm, bài chòi, ca trù, hò, cải lương, đờn ca tài tử, nhã nhạc cung đình Huế,
quan họ, chầu văn,... của người Việt.
Từ những năm 1930 đến 1975, nền âm nhạc Việt Nam được gọi là tân nhạc

với sự phân hố thành các dịng nhạc tiền chiến, nhạc đỏ, tình khúc 1954 _ 1975,
nhạc vàng, nhạc hải ngoại và nhạc trẻ…
Sau năm 1975, âm nhạc Việt Nam biến chuyển với ảnh hưởng từ khu vực và
thế giới, đặc biệt sau 1980, âm nhạc Việt Nam đã theo kịp xu hướng của thế
giới, mang theo nhiều phong cách và thể loại âm nhạc còn khá mới lạ với nền
5


văn hố đại chúng nói chung và nền âm nhạc nói riêng ở Việt Nam như pop,
rock, jazz, blues, R&B/soul, hip hop, nhạc đồng quê, folk đương đại, nhạc điện
tử, nhạc dance, easy listening và avant-garde…
Như vậy, âm nhạc Việt Nam thể hiện tính đa dạng: vừa truyền thống, vừa
hiện đại, vừa mang tính đặc trưng của âm nhạc truyền thống, đồng thời thể hiện
tính đa dạng về văn hố của 54 dân tộc Việt Nam trong sự hoà nhập với âm nhạc
ở khu vực và thế giới.
Âm nhạc dành cho trẻ mầm non Việt Nam là một bộ phận cấu thành trong
nền âm nhạc Việt Nam. Trẻ em trong những năm gần đây được tiếp cận rất
nhiều các thể loại âm nhạc đa dạng. Bên cạnh những bài hát mang đặc trưng của
âm nhạc truyền thống cũng có rất nhiều các bài hát được đặt lời mới từ nhạc
nước ngoài như: Ước mơ (Nhạc Trung Hoa, lời mới: An Hồ), Đừng đi đằng kia
có mưa (Nhạc Tiệp Khắc - Lời Việt: Hồng Đăng), Con chim non (Dân ca Pháp)
… Có những bài hát ảnh hưởng của văn hố nước ngồi (Chào nhau khi gặp),
thậm chí là được viết lời trên giai điệu nhạc nước ngồi và phần lời có tiếng
nước ngồi Hello hay Bạn có biết tên tơi (nhạc nước ngồi, lời Lê Đức, Thu
Hiền)
Xin chào bạn có biết là tơi
Có cái tên tuyệt vời tuyệt vời
Là tơi chính là tôi!
Hê-lô hê-lô hê-lô hê-lô hê-lô hê-lô
Nội dung 2. Hướng dẫn tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non

theo tiếp cận đa văn hố (3 tiết lí thuyết; 6 tiết thực hành)
Hoạt động 3. Tìm hiểu về yêu cầu tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc
cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hoá
Học viên chia nhóm
1. Thảo luận về yêu cầu tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm
non theo tiếp cận đa văn hố.
2. Minh hoạ, ví dụ về tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
theo tiếp cận đa văn hoá đáp ứng các yêu cầu vừa thảo luận.
THÔNG TIN PHẢN HỒI
2.1. Yêu cầu tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo
tiếp cận đa văn hoá
6


2.1.1 Mục tiêu hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp
cận đa văn hoá
Mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc phải hướng tới giáo dục trẻ tơn
trọng sự đa dạng văn hố, tơn trọng người khác, tôn trọng bạn (những người đến
từ các nền văn hố khác, dân tộc khác, có đặc điểm khác biệt với mình), từ đó tự
tin thể hiện văn hố cá nhân, tăng tính hợp tác, tích cực hoạt động, phát triển các
mặt, hoàn thiện nhân cách.
2.1.2 Nội dung hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp
cận đa văn hoá
Nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc phải gần gũi với cuộc sống thực
của trẻ (các hoạt động trong sinh hoạt thường ngày, những thói quen tập quán
văn hoá địa phương mà trẻ đang sinh sống), phù hợp với khả năng của trẻ, phát
huy được kinh nghiệm đã có của trẻ, giúp trẻ thừa nhận và tơn trọng sự khác
biệt.
Ví dụ: Hát/nghe các bài hát có nội dung gần gũi với cuộc sống thực của trẻ
như việc trẻ đi học, bố mẹ đi làm, trẻ em chơi các trị chơi… như Cháu đi mẫu

giáo, Cơ giáo miền xi, Đi cấy, Hị ba lí, Múa đàn, Trống cơm…
2.1.3 Hình thức giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa
văn hoá
- Hoạt động giáo dục âm nhạc có thể chia theo kĩ năng như nghe nhạc, hát,
vận động, trò chơi âm nhạc, chơi nhạc cụ thiếu nhi.
- Hoạt động giáo dục âm nhạc chia theo chế độ sinh hoạt hằng ngày như hoạt
động học, hoạt động chơi (chơi ngồi trời; chơi tại góc âm nhạc), hoạt động
ăn/ngủ…; hoạt động theo sự kiện văn hoá của địa phương (lồng ghép âm nhạc),
tham quan/giải trí, lễ hội… theo Kế hoạch giáo dục năm, tháng, tuần, ngày.
- Kết hợp học thông qua chơi và trải nghiệm: chơi trị chơi âm nhạc, chơi
trong góc âm nhạc, chơi với nhạc cụ thiếu nhi; trải nghiệm đa dạng có lồng ghép
âm nhạc (Sự kiện văn hố của nhóm/lớp, của cơ sở giáo dục mầm non như ngày
kỉ niệm sinh nhật, ngày khai giảng, bế giảng…; Sự kiện văn hoá của địa
phương/cộng đồng; Hoạt động giải trí, lễ, hội…).
- Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc phải đa dạng để thông qua
âm nhạc trẻ được tiếp xúc với sự đa dạng văn hoá mọi lúc mọi nơi và gắn với
thực tiễn cuộc sống của trẻ; thường xuyên tổ chức các hoạt động trải nghiệm, lễ
hội giao lưu văn hoá (gắn với văn hoá của cộng đồng nơi trẻ đang sống và văn
hoá các vùng miền, văn hoá truyền thống); đan xen hình thức hoạt động cá nhân
7


và hoạt động nhóm, hoạt động tập thể để tạo cơ hội cho trẻ phát triển văn hoá cá
nhân và các kĩ năng hợp tác, chia sẻ,…
Ví dụ: Dạy trẻ vận động theo bài hát Múa với bạn Tây Nguyên, giáo viên
cho trẻ tập luyện các hình thức múa tập thể, múa đơi, múa theo nhóm (cho trẻ tự
chọn bạn múa cùng)… khuyến khích trẻ múa cùng tất cả các bạn.
2.1.4 Môi trường giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa
văn hố
- Mơi trường giáo dục xung quanh cần tạo cho trẻ cảm giác thân thiện, gắn

bó, giàu tình u thương, có tính mở, giúp trẻ phát huy tính tích cực trong hoạt
động, kích thích nhu cầu tìm hiểu về các nền văn hố khác, tơn trọng văn hố
khác biệt của các bạn, giúp trẻ thích nghi với mơi trường văn hố đa dạng.
Ví dụ: Thiết kế các môi trường nghệ thuật âm nhạc mang đậm bản sắc văn
hố địa phương trong khn viên cơ sở giáo dục mầm non bằng các nguyên vật
liệu thiên nhiên dễ kiếm theo vùng, miền: các bộ gõ tự chế bằng các vật liệu tái
chế; ống tre/gỗ, chng gió, vỏ sị/ốc... đặt ở nơi có gió nhẹ, nơi mà trẻ có thể
chạm tay vào khi chúng vui chơi; các nhạc cụ, trang phục của địa phương và các
vùng miền…
- Đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị dạy học phải bảo đảm về số lượng và chất
lượng để có thể tổ chức được các hoạt động giáo dục âm nhạc có sự đa dạng văn
hoá, tạo cơ hội cho trẻ lựa chọn các đồ dùng, đồ chơi, dụng cụ âm nhạc theo ý
thích và phù hợp với bài hát.
Khi xây dựng Kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ, căn cứ
vào điều kiện thực tế, cơ sở giáo dục mầm non cần lựa chọn các nội dung, bản
nhạc, bài hát phù hợp để có thể chuẩn bị đa dạng đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị
dạy học cho trẻ hoạt động. Tránh tình trạng “lí thuyết hố”, chỉ nói (giới thiệu)
nét văn hố mới của nơi khác mà trẻ khơng được trực tiếp thấy hoặc trải nghiệm.
Ví dụ: Dạy trẻ hát/vận động theo bài hát dân tộc khác thì phải có bài hát và
bản nhạc; giới thiệu nhạc cụ dân tộc thì trẻ phải được nhìn thấy, được nghe
tiếng…
Ở lớp mầm non, giáo viên có thể cho trẻ tiếp cận một số nhạc cụ truyền
thống đậm bản sắc vùng miền với những kĩ thuật đơn giản. Trẻ được quan sát
hình dáng của nhạc cụ, được nghe âm sắc của nhạc cụ và khi âm thanh nhạc cụ
vang lên trẻ cảm nhận được sự kì diệu, lạ lẫm, đáng u và có thể khiến trẻ thích
thú và mong muốn được “chơi” nhạc cụ đó. Do đó, giáo viên, tuỳ theo điều kiện
8


có thể, chuẩn bị một số nhạc cụ phù hợp cho trẻ làm quen. Một số nhạc cụ phù

hợp cho trẻ sử dụng như mõ, trống lắc, đàn dân tộc, các loại nhạc cụ gõ…
- Giáo viên cần hiểu về giáo dục đa văn hố, có kiến thức về sự đa dạng văn
hố trong âm nhạc, có kĩ năng âm nhạc để đảm bảo tính chính xác trong q
trình truyền thụ âm nhạc; phải hiểu trẻ cũng như khả năng của trẻ và phải là tấm
gương cho trẻ trong việc thể hiện sự tơn trọng đa dạng văn hố, tơn trọng sự
khác biệt, u thích văn hố truyền thống của Việt Nam.
Ví dụ: Khi dạy trẻ hát bài hát Lí cây xanh, giáo viên phải hiểu về văn hoá
Nam Bộ, phải biết kĩ thuật hát dân ca Nam Bộ để hát đúng ngữ điệu từng vùng
miền, lựa chọn đúng đạo cụ, trang phục thể hiện được nét đặc trưng như: khăn
rằn, áo bà ba và biết bài hát phù hợp cho trẻ lứa tuổi nào… Dạy trẻ múa bài Múa
với bạn Tây Nguyên (Phạm Tuyên), giáo viên cũng phải biết về trang phục, các
động tác múa đúng chất liệu dân tộc Tây Nguyên… Hay khi dạy trẻ vận động
theo nhạc phong cách hiện đại như Jazz, Rock… thì cần lựa chọn trang phục
hiện đại…
2.1.5 Phương pháp giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa
văn hoá
Phương pháp giáo dục cần hướng tới coi trọng xúc cảm âm nhạc và hứng
thú của trẻ; thu hút và kích thích trẻ tham gia vào hoạt động âm nhạc và tích cực
thể hiện văn hố cá nhân.
Ví dụ: Đối với trẻ có kĩ năng âm nhạc và vận động theo nhạc tốt, trẻ
thường khơng chỉ thích hoạt động một thành tố âm nhạc độc lập, ví dụ như chỉ
đứng hát, hoặc chỉ múa, hay chỉ vận động hoặc chỉ nghe đi nghe lại một nét
nhạc... cơ có thể động viên - khích lệ trẻ hát kết hợp múa, hay hát với vận động,
hoặc nghe nhạc kết hợp với trò chơi, nhảy nhót, gõ nhịp... Với những trẻ có
năng khiếu âm nhạc, có khả năng sáng tạo, giáo viên có thể động viên và tổ
chức cho trẻ trải nghiệm việc sáng tác những giai điệu âm nhạc đơn giản, trong
sáng... Thường xuyên nêu gương, đánh giá để trẻ tích cực hoạt động, tôn trọng
cách thể hiện của bạn và mạnh dạn thể hiện văn hố cá nhân.
2.1.6 Phối hợp với gia đình, cộng đồng trong hoạt động giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hố

Gia đình và cộng đồng xung quanh trẻ phải cùng tham gia vào q trình
giáo dục đa văn hố (tơn trọng sự đa dạng văn hố, tơn trọng sự khác biệt, phát
triển văn hoá cá nhân). Cơ sở giáo dục mầm non cần có các hoạt động phối hợp
với gia đình và địa phương như tuyên truyền về ý nghĩa của việc giáo dục đa văn
9


hố cho trẻ, chia sẻ thơng tin về kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục theo
tiếp cận đa văn hố cho trẻ, mời gia đình cùng tham gia các hoạt động trong cơ
sở giáo dục mầm non, tổ chức hội thảo, toạ đàm về các nội dung có liên quan…
Hoạt động 4. Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc
cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hố
Học viên chia nhóm
1. Thảo luận về Kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm
non theo tiếp cận đa văn hoá: kế hoạch năm, kế hoạch tháng/tuần, kế hoạch
ngày
2. Minh hoạ, ví dụ về Kế hoạch giáo dục có tích hợp hoạt động giáo dục âm
nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hố theo độ tuổi
THƠNG TIN PHẢN HỒI
2.2. Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ
mầm non theo tiếp cận đa văn hoá
Dựa vào mục tiêu giáo dục mầm non, mục tiêu của lĩnh vực giáo dục thẩm
mĩ, giáo viên lập kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho nhóm/lớp.
Kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ được lồng vào việc xây
dựng kế hoạch giáo dục năm, tháng, tuần và kế hoạch ngày. Quy trình lập kế
hoạch tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc theo hướng tiếp cận đa văn hoá (kế
hoạch năm, kế hoạch tháng, tuần/chủ đề và kế hoạch ngày) cũng được thực hiện
theo các bước cơ bản như sau:
 Bước 1. Phân tích khả năng âm nhạc của trẻ và thực tế việc tổ chức hoạt
động giáo dục âm nhạc theo tiếp cận đa văn hoá.

 Bước 2. Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc theo tiếp cận
đa văn hoá.
 Bước 3. Lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động
giáo dục âm nhạc theo tiếp cận đa văn hoá phù hợp với trẻ và nhóm lớp.
 Bước 4. Thiết kế mơi trường, lựa chọn tài liệu, học liệu theo tiếp cận đa
văn hoá phù hợp với điều kiện thực tế.
 Bước 5. Tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc theo tiếp cận đa văn hoá;
giám sát, đánh giá và điều chỉnh hoạt động giáo dục âm nhạc bảo đảm yêu cầu
theo tiếp cận đa văn hoá.
- Đối với kế hoạch năm, theo khung thời gian năm học, căn cứ vào tình hình
thực tế của nhóm/lớp, giáo viên lựa chọn và phân bổ nội dung hoạt động giáo
10


dục âm nhạc bảo đảm tính đa dạng văn hố trong giáo dục âm nhạc: đa dạng thể
loại âm nhạc, đa dạng văn hố các dân tộc, đa dạng hình thức tổ chức….; đan
xen các hoạt động giáo dục các kĩ năng như nghe nhạc, hát, vận động, trò chơi
âm nhạc, chơi nhạc cụ thiếu nhi; tổ chức các hoạt động giáo dục âm nhạc mọi
lúc mọi nơi theo chế độ sinh hoạt. Trong đó, lưu ý xây dựng các hoạt động gắn
với cuộc sống hằng ngày của trẻ, gắn với văn hoá địa phương nơi mà trẻ sinh
sống, các hoạt động văn hoá lễ hội dân gian để bảo tồn và phát triển văn hố
truyền thống.
Ví dụ: Nếu địa phương thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ, phần đông trẻ là dân
tộc Kinh, kế hoạch hoạt động giáo dục âm nhạc phần nhiều sẽ gắn với sự đa
dạng văn hoá trong các bài hát/bản nhạc thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ, với địa
phương nơi trẻ sinh sống, phần còn lại sẽ là các hoạt động gắn các tác phẩm
thuộc các vùng dân tộc khác, trong đó có thể có cả tác phẩm nước ngoài.
Trong kế hoạch năm, các nội dung nên được sắp xếp xen kẽ và linh hoạt để
có sự kết nối từ hoạt động trước đến hoạt động sau để tạo sự khác biệt về văn
hoá, cho trẻ hiểu được sự đa dạng văn hố trong âm nhạc.

Ví dụ: Theo sự kiện mùa xuân, giáo viên có thể tổ chức hoạt động dạy hát
cho trẻ bài hát Mùa xuân đến rồi (nhạc sĩ Phạm Thị Sửu) và sau đó tổ chức dạy
vận động cho trẻ bài hát Inh lả ơi (dân ca Thái) để giới thiệu cho trẻ về vẻ đẹp
của mùa xuân tại các vùng dân tộc khác nhau.
- Đối với kế hoạch tuần/tháng, giáo viên cần lưu ý thiết kế các hoạt động
giáo dục âm nhạc ở mọi lúc mọi nơi để có thể khai thác hết các nội dung giáo
dục cũng như tăng sự tiếp xúc, tiếp nhận sự đa dạng văn hoá cho trẻ qua âm
nhạc. Các nội dung giáo dục âm nhạc cần tập trung theo một chủ đề, sự kiện nào
đó để khai thác và giúp trẻ hiểu sâu về nét văn hố đó.
Ví dụ: Thời gian gần Tết ngun đán, giáo viên tích hợp các hoạt động giáo
dục âm nhạc vào chế độ sinh hoạt hằng ngày như: Mở các bài hát/bản nhạc về
phong tục, tập quán ngày Tết của các dân tộc cho trẻ nghe khi đón/trả trẻ, khi
học, khi chơi, biểu diễn cuối tuần…
- Đối với kế hoạch hoạt động cụ thể: Tuỳ theo nội dung hoạt động giáo dục,
giáo viên cần thiết kế các hoạt động với đa dạng hình thức để tạo cơ hội cho trẻ
tiếp xúc với sự đa dạng, được phối hợp hoạt động với nhiều bạn và chủ động tự
tin thể hiện văn hoá cá nhân. Cần lưu ý chuẩn bị các câu hỏi gợi mở, những lời
động viên, khuyến khích để kích thích trẻ khám phá những nét văn hoá mới
11


trong bài hát/bản nhạc, tự tin thể hiện sáng tạo nghệ thuật theo cách riêng của
trẻ, tôn trọng sự thể hiện nghệ thuật của các bạn khác.
Ví dụ: Hoạt động dạy trẻ nghe nhạc - nghe hát bài Bạn ơi lắng nghe (dân ca
Ba Na - Sưu tầm dịch lời: Tô Ngọc Thanh): Cho trẻ cảm thụ các âm thanh trong
tự nhiên; cho trẻ xem tranh về nội dung bài hát (dòng suối, đàn cá, rẫy lúa trong
nắng, đàn chim câu…); cho trẻ nghe giai điệu bài hát; cho trẻ nghe tiếng nhạc cụ
đặc trưng của dân ca Ba Na trong bài hát; cho trẻ chơi với nhạc cụ… Gợi ý cách
đặt câu hỏi gợi mở, động viên, khuyến khích trẻ:
+ Con cảm nhận thế nào về bài hát/nội dung/giai điệu của bài hát?

+ Con thấy bài hát này hay nhất ở điểm gì?
+ Con thích điều gì nhất trong bài biểu diễn của bạn?
+ Con muốn biểu diễn bài hát này như thế nào? Con có cách biểu diễn nào
khác?...
Hoạt động 5. Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ
mầm non theo tiếp cận đa văn hố
Học viên chia nhóm
1. Thảo luận về mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
theo tiếp cận đa văn hố.
2. Minh hoạ, ví dụ về mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ
mầm non theo tiếp cận đa văn hố.
THƠNG TIN PHẢN HỒI
2.3. Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm
non theo tiếp cận đa văn hoá
2.3.1 Mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo
tiếp cận đa văn hoá
Mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ theo tiếp cận đa văn hoá
nhằm trang bị cho trẻ những kiến thức về sự đa dạng văn hoá trong âm nhạc,
hình thành cho trẻ những thái độ đúng đắn về tôn trọng sự đa dạng của các nền
văn hố, tơn trọng người có đặc điểm khác biệt với mình, từ đó trẻ biết u bản
thân, muốn thể hiện nét riêng biệt của bản thân, thể hiện nét riêng biệt của văn
hố dân tộc mình qua các hoạt động âm nhạc trong cơ sở giáo dục mầm non
như: nghe nhạc - nghe hát, ca hát, vận động theo nhạc - múa, trò chơi âm nhạc,
chơi với nhạc cụ.
12


Mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc theo tiếp cận đa văn hoá thể hiện
qua các mục tiêu của lứa tuổi theo Chương trình Giáo dục mầm non.
Mục tiêu giáo dục âm nhạc cho trẻ nhà trẻ tập trung vào ni dưỡng những cảm

xúc tích cực cho trẻ: Thích nghe hát, hát và vận động theo nhạc.
Ở lứa tuổi mẫu giáo, mục tiêu giáo dục âm nhạc cho trẻ được mở rộng hơn,
với 3 mục tiêu:
- Có khả năng cảm nhận vẻ đẹp trong thiên nhiên, sinh hoạt lao động, cuộc
sống trong tác phẩm nghệ thuật âm nhạc dân gian.
- Có khả năng thể hiện cảm xúc, sáng tạo trong các hoạt động âm nhạc dân
gian.
- Yêu thích, hào hứng tham gia vào các hoạt động âm nhạc dân gian, có ý
thức giữ gìn, bảo vệ và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc qua các hoạt động âm
nhạc.
2.3.2 Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm
non theo tiếp cận đa văn hoá
Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cần dựa trên nhu cầu,
hứng thú, khả năng của trẻ; điều kiện sống và điều kiện thực tiễn tại cơ sở giáo
dục mầm non và địa phương nơi trẻ sinh sống; tạo cơ hội cho trẻ được phát triển
bản thân phù hợp với đặc điểm cá nhân và văn hố của trẻ; thể hiện tính thống
nhất và logic (theo lứa tuổi), hướng đến đạt được mục tiêu và kết quả mong đợi
của hoạt động này trong cả năm học.
Ví dụ 1: Xác định mục tiêu giáo dục âm nhạc lứa tuổi nhà trẻ
3 _ 12 tháng tuổi
3 _ 6 tháng tuổi 6 _ 12 tháng tuổi
Biểu lộ cảm xúc Biểu lộ cảm xúc
tích cực khi nghe tích cực khi nghe
hát các thể loại âm hát các thể loại âm
nhạc trong nước nhạc trong nước
và quốc tế, nhạc và quốc tế, nhạc
dân gian, nghe các dân gian, nghe các
âm thanh (cười, âm thanh (nhún
khua tay, chân, nhảy, vỗ tay, reo
chú ý nghe).

cười,..).

12 _ 24 tháng
tuổi

24 _ 36 tháng
tuổi

Thích nghe hát và
vận động theo các
thể loại âm nhạc
trong nước và
quốc tế, nhạc dân
gian (giậm chân,
lắc lư, vỗ tay...).

Biết hát và vận
động đơn giản
theo một vài bài
hát/bản nhạc trong
nước và quốc tế,
nhạc dân gian.

Ví dụ 2: Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục âm nhạc cụ thể: Vận
động theo nhạc: bài hát Baby Shark, lứa tuổi 24 _ 36 tháng.
13


- Trẻ biết vận động sáng tạo theo cách riêng của mình: nhún nhảy, lắc lư
theo giai điệu bài hát, vỗ tay, gõ đệm…

- Trẻ biết tán thưởng cách vận động của bạn: vui vẻ, gật đầu, vỗ tay, nhún
nhảy, lắc lư theo…
Hoạt động 6. Lựa chọn nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc cho
trẻ mầm non theo tiếp cận đa văn hố
Học viên chia nhóm
1. Thảo luận về nội dung của hoạt động giáo dục giáo dục âm nhạc cho trẻ
mầm non theo tiếp cận đa văn hố.
2. Minh hoạ, ví dụ về nội dung giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp
cận đa văn hố.
THƠNG TIN PHẢN HỒI
2.4 Lựa chọn nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm
non theo tiếp cận đa văn hoá
2.4.1 Nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo
tiếp cận đa văn hoá
Nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận
đa văn hoá xây dựng theo nội dung lứa tuổi theo Chương trình Giáo dục mầm
non:
- Lứa tuổi nhà trẻ gồm các nội dung giáo dục phát triển cảm xúc thẩm mĩ
qua các hoạt động: Nghe hát, hát và vận động đơn giản theo các thể loại âm
nhạc phù hợp với khả năng.
- Lứa tuổi mẫu giáo gồm các nội dung:
+ Cảm nhận và thể hiện cảm xúc trước vẻ đẹp của thiên nhiên (địa phương
nơi trẻ sinh sống, các vùng miền của đất nước Việt Nam và trên thế giới), vẻ đẹp
của cuộc sống gần gũi xung quanh trẻ (phong tục tập quán, lối sống trong cộng
đồng) và trong các bản nhạc/bài hát (các thể loại âm nhạc trong nước và quốc
tế).
+ Một số kĩ năng trong hoạt động âm nhạc: nghe, hát, vận động theo các
bản nhạc/bài hát (các thể loại âm nhạc trong nước và quốc tế).
+ Thể hiện sự sáng tạo khi tham gia các hoạt động âm nhạc.
2.4.2 Lựa chọn nội dung hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non

theo tiếp cận đa văn hoá
14


- Giáo viên cần căn cứ vào nội dung Chương trình Giáo dục mầm non, các
mục tiêu đã xác định và điều kiện, hồn cảnh cụ thể của nhóm/lớp cũng như khả
năng của trẻ để lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp với trẻ tại nhóm/lớp.
- Từ nội dung của lĩnh vực giáo dục thẩm mĩ trong Chương trình Giáo dục
mầm non, cơ sở giáo dục mầm non phát triển nội dung cho mỗi độ tuổi. Trên cơ
sở đó, giáo viên lựa chọn nội dung giáo dục âm nhạc cụ thể để tổ chức cho trẻ
trong nhóm/lớp mình phụ trách. Mỗi địa phương, cơ sở giáo dục mầm non khác
nhau có nguồn lực khác nhau, vốn kinh nghiệm và văn hố của trẻ khác nhau, do
đó, nội dung giáo dục âm nhạc được chọn dựa trên những gì phù hợp với trẻ của
lớp mình.
Ví dụ: Đối với địa phương có dân tộc Tày sinh sống, nội dung giáo dục theo
Chương trình Giáo dục mầm non “Cảm nhận và thể hiện cảm xúc trước vẻ đẹp
của thiên nhiên, vẻ đẹp của cuộc sống gần gũi xung quanh trẻ và trong các bản
nhạc/bài hát” của trẻ 3-4 tuổi có thể xác định như sau: Bộc lộ cảm xúc khi nghe
âm thanh gợi cảm (từ tiếng sáo, nhị, đàn tính, trống, kèn, quả nhạc, chùm nhạc,
chũm choẹ…), các bài hát, bản nhạc gần gũi (của dân tộc Tày và một số dân tộc
khác); Đối với địa phương ở vùng có điều kiện kinh tế, xã hội phát triển có thể
lựa chọn nội dung giáo dục qua các nhạc cụ khác như piano, saxophone, violin,
guitar...
* Một số lưu ý trong việc lựa chọn nội dung hoạt động giáo dục âm nhạc
cụ thể cho trẻ tại nhóm/lớp theo tiếp cận đa văn hố
- Lựa chọn bài hát/bản nhạc phù hợp với khả năng của trẻ: dễ thuộc, dễ hát,
dễ nghe, dễ chơi.
+ Lựa chọn các bài hát có nội dung gắn với cuộc sống thực tiễn hằng ngày
của trẻ (hoạt động, cơng việc, thói quen, tập tục…).
Ví dụ: Cho trẻ dân tộc Kinh nghe bài Đi học để thông qua bài hát giới thiệu

văn hoá của trẻ miền núi và việc đi học của trẻ miền núi. (Đi học là hoạt động
gắn với cuộc sống hằng ngày của mọi trẻ em nên giới thiệu với trẻ về việc đi học
của trẻ ở vùng khác là lựa chọn phù hợp. Trẻ thấy gần gũi, dễ hiểu, dễ tiếp
nhận).
+ Đối với hoạt động dạy hát: Lựa chọn các bài hát dạy trẻ hát có yêu cầu kĩ
thuật lấy hơi ngắn, lời hát có các ngơn từ thân thiện với vùng văn hố và ngơn
ngữ trẻ đang sử dụng. Các bài hát có lời bằng tiếng dân tộc chỉ phù hợp dạy cho
trẻ em đã biết tiếng dân tộc. Các bài hát có lời bằng tiếng Anh chỉ phù hợp dạy
15


cho trẻ em đã làm quen với tiếng Anh. Giọng hát (người hát) mẫu nên có cùng
giọng địa phương nơi mà trẻ sinh sống.
Ví dụ: Dạy trẻ dân tộc Kinh bài hát có âm hưởng, ngữ điệu vùng miền núi
phía Bắc nhưng lời tiếng Việt phổ thông như bài Quê hương tươi đẹp (dân ca
Nùng), Gà gáy (dân ca Cống), Inh lả ơi (dân ca Thái)... hay các bài hát thuộc
khu vực phía Nam như Lí cây xanh (dân ca Nam Bộ), Lí cây bơng (dân ca Nam
Bộ)…
+ Đối với hoạt động nghe hát: Lựa chọn các bài hát có nội dung mới lạ, có
giai điệu vừa phải nhưng cần tươi sáng, tạo được nhiều cung bậc cảm xúc theo
các nốt nhạc để tổ chức cho trẻ nghe trong hoạt động học; các bản nhạc có giai
điệu nhẹ nhàng, sâu lắng như các khúc hát ru phù hợp cho trẻ nghe khi ngủ;
nhạc giao hưởng, nhạc cổ điển phù hợp cho trẻ nghe khi ăn hoặc trong các hoạt
động nhẹ nhàng.
Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động học, có thể lựa chọn các bài hát như Đi học,
Bà Còng đi chợ hay những bài dân ca Hị ba lí, Trống cơm… Khi tổ chức hoạt
động ngủ có thể lựa chọn các bài hát Cị lả, Hát ru, Lí chiều chiều, Ru em, Mẹ
yêu con…
+ Đối với hoạt động cho trẻ vận động theo nhạc: Lựa chọn các bài hát/bản
nhạc có giai điệu vui tươi, rộn ràng, kích thích trẻ vận động hoặc các bài hát có

lời dễ vận động minh hoạ, bắt chước theo.
Ví dụ: Bắt chước các con vật trong bài hát Con cò cánh trắng, Phi ngựa…;
bắt chước theo hành động Em chơi đu, Tập tầm vông… hay các bài hát nước
ngoài như If you’re happy (vỗ tay), Make a circle (tạo vòng tròn)…
+ Đối với trò chơi âm nhạc: Lựa chọn các bài hát/bản nhạc cho giai điệu,
tiết tấu nhanh để kích thích trẻ thi đua hoặc các bài hát có thể kết hợp các
phương thức vận động thành trị chơi thoả mãn được “tính hiếu động” của trẻ.
Ví dụ: Bài hát Bắc kim thang _ Dân ca Nam Bộ, trẻ vừa hát vừa có thể chơi
trị chơi xoay lưng, ngoắc chân, nhảy lò cò quanh vòng. Hay bài Xỉa cá mè _
Dân ca Nam Bộ kết hợp trò chơi xếp chân như nu na nu nống… Hay các bài hát
nhạc nước ngồi khơng lời có tiết tấu nhanh có thể sử dụng trong mọi trị chơi
thi đua xem đội nào nhanh như nhạc Angry bird, Baby Shark…
+ Đối với hoạt động cho trẻ chơi với nhạc cụ: Lựa chọn các nhạc cụ có
kích thước, trọng lượng và chức năng phù hợp với khả năng của trẻ.
Ví dụ: Các nhạc cụ dân tộc có rất nhiều nhưng phù hợp cho trẻ mầm non sử
dụng thường là trống, mõ, chùm xóc nhạc…
16


- Lựa chọn nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc theo chủ đề/sự kiện/lễ
hội để có thể thơng qua âm nhạc cung cấp những kiến thức sâu rộng hơn về một
đặc trưng văn hoá của một vùng/miền/dân tộc hoặc quốc gia gắn với nội dung
giáo dục chung của các lĩnh vực phát triển khác.
Ví dụ: Chủ đề “Tết” có thể lựa chọn các bài hát về Tết, mùa xuân của các
vùng miền trên đất nước Việt Nam như: Mùa xuân đến rồi (Phạm Thị Sửu)
(vùng đồng bằng), Quê hương tươi đẹp (dân ca Nùng), Inh lả ơi (dân ca Thái)
(miền núi), Mùa xuân của nhạc sĩ Hoàng Văn Yến (miền Nam _ miền Bắc)…
- Lựa chọn nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc khuyến khích được trẻ
phát huy tính chủ động, sáng tạo, tự tin thể hiện phong cách cá nhân.
Ví dụ: Các bài hát có lời hát kích thích trẻ minh hoạ, bắt chước như Thật

đáng chê (theo nhạc Bắc Kim Thang dân ca Nam Bộ), Múa đàn (theo điệu dân
ca Thái)… hay các bài hát lời Việt nhạc nước ngoài như Lời chào (Hello), Nào
mình cùng vỗ tay (If you’re happy)…
- Lựa chọn nội dung của hoạt động giáo dục âm nhạc phù hợp với điều kiện
tổ chức của nhóm/lớp: phù hợp với điều kiện đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị dạy
học của cơ sở giáo dục mầm non, phù hợp với khả năng âm nhạc của giáo
viên…
Ví dụ: Cho trẻ lắng nghe âm thanh của nhạc cụ thì cần phải có nhạc cụ (vật
thật, khơng phải đồ chơi hay mơ hình, hình ảnh minh hoạ), dạy trẻ hát dân ca thì
cơ phải biết hát đúng kĩ thuật bài hát đó…
- Ưu tiên lựa chọn các nội dung/bài hát/bản nhạc của địa phương/dân tộc nơi
trẻ đang sinh sống để trẻ tham gia vào việc bảo tồn và phát triển văn hoá của địa
phương/dân tộc mình.
Ví dụ: Trẻ người dân tộc Tày thì cần được học về văn hoá dân tộc Tày trước
khi biết thêm các nền văn hố khác, trẻ Việt Nam thì cần thuộc bài hát Việt
Nam trước khi biết đến bài hát của các nước khác…
Hoạt động 7. Tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non
theo tiếp cận đa văn hố
Học viên chia nhóm
1. Thảo luận về tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo
tiếp cận đa văn hoá trong chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ: hoạt động học,
hoạt động vui chơi, thể dục sáng, ăn, ngủ, hoạt động ngày lễ, ngày hội.
2. Cho ví dụ minh hoạ về tổ chức giáo dục âm nhạc theo tiếp cận đa văn
hoá qua các hoạt động cụ thể theo độ tuổi.
17


THÔNG TIN PHẢN HỒI
2.5. Tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non theo tiếp cận
đa văn hoá

Thực tế giáo dục âm nhạc ở độ tuổi mầm non cho thấy, khả năng cảm thụ
âm nhạc của trẻ không thể tự phát triển, mà cần phải trải qua một quá trình: Học
- chơi - tiếp xúc thường xuyên, liên tục. Thơng qua q trình mở rộng sự tiếp tục
và tương tác giữa trẻ với bạn, với cô, với cộng đồng, tính đa văn hố được hình
thành. Do đó, giáo viên cần tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ thông
qua tất cả các hoạt động trong ngày và cần lưu ý tích hợp qua hoạt động học của
các lĩnh vực phát triển khác.
- Hoạt động học: Do đặc điểm của lứa tuổi mầm non nên khi tổ chức hoạt
động học giáo viên cần tiến hành theo phương châm “Học mà chơi - chơi mà
học”, áp dụng các phương pháp giáo dục theo Chương trình Giáo dục mầm non,
linh hoạt hình thức tổ chức theo điều kiện thực tế, tránh áp đặt trẻ phải nhận
định đặc điểm cố định của một nền văn hoá mà tạo cơ hội cho trẻ được làm
quen, trải nghiệm và cảm nhận về một nền văn hố thơng qua âm nhạc. Một hoạt
động giáo dục âm nhạc, giáo viên có thể tổ chức bằng nhiều hình thức khác
nhau, mỗi hoạt động chọn một phần trọng tâm chủ yếu trong một hoạt động.
+ Nếu trọng tâm là học hát, giáo viên cần tập trung vào nội dung chính là
tập cho trẻ hát thuộc bài hát, hát rõ lời, đúng giai điệu, đặc biệt đối với các làn
điệu dân ca.
+ Nếu trọng tâm là nghe hát, giáo viên cần chú ý phần nghe hát phải kéo
dài hơn, chủ yếu là trẻ được nghe giáo viên hát, trẻ cảm nhận được tính chất,
tình cảm của âm nhạc nên hưởng ứng với những trạng thái cảm xúc có trong các
bài hát/ bản nhạc mang nét văn hố (thể loại, giai điệu) mới đối với trẻ.
Do đó, khi thể hiện các bài hát cho trẻ nghe, giáo viên cần chú ý các yêu cầu
về kĩ thuật âm nhạc như khi hát ru cần nhẹ nhàng, sâu lắng thể hiện các nốt
luyến láy mềm mại, đúng với tính chất của làn điệu dân ca và văn hoá vùng
miền để trẻ có thể cảm nhận được những khác biệt trong âm nhạc, khác biệt
trong văn hố.
Ví dụ: Bài Mẹ yêu con - Nhạc và lời: Nguyễn Văn Tý

18

+ Nếu trọng tâm là vận động theo nhạc, giáo viên nên gợi mở, kích thích để
trẻ được thể hiện theo cách riêng của mình. Với mỗi bài hát/bản nhạc nên cho
trẻ làm quen 2 - 3 cách vận động khác nhau để thay đổi hình thức, giúp trẻ làm
quen với nhiều loại hình tiết tấu và khơng nhàm chán.
Giáo viên có thể giới thiệu và hướng dẫn trẻ sử dụng một số nhạc cụ gõ đơn
giản của dân tộc như trống, phách tre, song loan… kết hợp vận động, đọc đồng
dao như:

Hay nhạc cụ gõ nước ngoài như Ma-ca-rat gõ tiết tấu phối hợp đệm theo khi
hát như:

+ Đối với trò chơi âm nhạc, giáo viên cần hướng dẫn trẻ cách chơi rõ ràng,
cụ thể, cho trẻ cơ hội được sáng tạo trong khi chơi; khuyến khích sự hợp tác,
phối hợp, chia sẻ, lắng nghe và tôn trọng ý kiến của bạn trong nhóm.
Ví dụ: Đối với trẻ 5 _ 6 tuổi, giáo viên có thể giới thiệu chủ đề chơi hoặc
cung cấp cho trẻ một số nhạc cụ, đồ dùng, đồ chơi và cho trẻ tự nghĩ cách chơi,
luật chơi, thoả thuận khi chơi.
+ Đối với hoạt động biểu diễn: Để tổ chức hoạt động biểu diễn hiệu quả,
giáo viên cần dự kiến các tiết mục biểu diễn mà trẻ đã được học từ các hoạt
động trước đó. Đây là cơ hội để cho trẻ tiếp cận với sự đa dạng văn hoá trong
âm nhạc, giao lưu âm nhạc, giao lưu văn hoá, thưởng thức nét văn hoá của
người khác mang đến và thể hiện nét văn hoá của cá nhân trẻ trước tập thể. Do
đó, việc truyền tải các thơng điệp văn hố cần thể hiện ngay từ những lời giới
thiệu cho đến việc sắp xếp các tiết mục, chuẩn bị đồ dùng, trang phục và không
gian (sân khấu) sao cho mang màu sắc văn hoá của mỗi tiết mục âm nhạc là
những yếu tố cần thiết để giáo dục trẻ thông qua hoạt động biểu diễn âm nhạc.
19

Nên cho trẻ tham gia vào quá trình chuẩn bị để tạo cảm hứng cho trẻ trước khi
biểu diễn và cũng để trẻ hiểu hơn về thơng điệp mình cần truyền tải đến người
khác (người xem - khán giả).
Giáo viên có thể kết hợp với các tổ chức, cá nhân giới thiệu loại hình nghệ
thuật biểu diễn cùng với âm nhạc và tổ chức hoạt động biểu diễn nghệ thuật trên
sân khấu thực thụ để tạo cơ hội cho trẻ được thực sự tham gia vào một hoạt động
nghệ thuật, hiểu về sự đa dạng văn hoá trong nghệ thuật, trong các thể loại âm
nhạc và có được những cảm xúc âm nhạc thăng hoa như một người nghệ sĩ, ví
dụ: biểu diễn múa, hát, nhạc, nhạc kịch…
* Trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc theo tiếp cận đa văn
hố, cơ phải ln là tấm gương về sự tơn trọng tính đa dạng văn hố, tơn trọng
sự khác biệt, tôn trọng mọi trẻ và cách thể hiện của trẻ thông qua hoạt động âm
nhạc.
Giáo viên phải chú ý quan sát, nhận xét xem trong quá trình học tập trẻ có
hoạt động khơng; có thích thú khơng. Tìm hiểu ngun nhân vì sao trẻ khơng
hồ đồng cùng bạn để có hướng giải quyết tình huống, tìm cách đưa trẻ hoà
nhập với bạn bè, dần cho trẻ quan tâm, thích thú với cách thể hiện của các bạn,
tơn trọng sự khác biệt của bạn khác.
Cần coi trọng cảm xúc của trẻ khi tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc, linh
hoạt trong quá trình tổ chức, kịp thời điều chỉnh phương pháp, hình thức tổ chức
để thu hút trẻ vào hoạt động âm nhạc. Với bất kì cảm xúc âm nhạc nào xuất hiện
cũng cần tận dụng khai thác để trẻ có thể phát huy được hết văn hoá cá nhân.
Cần quan tâm đến trẻ đặc biệt (trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó
khăn, trẻ có nhu cầu phát triển đặc biệt...), nhận ra khả năng, nhu cầu của trẻ đặc
biệt để hướng dẫn hoạt động phù hợp, giúp trẻ phát triển văn hoá cá nhân, thân
thiện, hoà đồng với các bạn khác.
- Đối với việc tích hợp nội dung giáo dục âm nhạc qua các hoạt động học
của các lĩnh vực phát triển khác: Cần linh hoạt trong tích hợp, tích hợp nhẹ
nhàng, nội dung vừa phải theo hướng tạo cảm xúc tích cực cho trẻ hứng thú hoạt

động hoặc minh hoạ cho một nội dung giáo dục khác. Ví dụ:
+ Tích hợp trong hoạt động phát triển thể chất: Mở nhạc có tiết tấu nhanh
để tổ chức cho trẻ tập bài tập phát triển chung hoặc chơi các trò chơi vận động.
+ Tích hợp trong hoạt động giáo dục phát triển ngơn ngữ: Sử dụng các làn
điệu dân ca các dân tộc miền núi làm nhạc nền cho hoạt động kể chuyện về vùng
núi, mở nhạc cổ điển nước ngồi (khơng lời) cho trẻ nghe khi tập tô, tập đồ chữ.
20